48

Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

  • Upload
    others

  • View
    25

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN
Page 2: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya

Paaralan:

Purok:

Sangay:

Rehiyon:

Kailan natanggap sa paaralan:

Gamitin ang sumusunod na letra sa pagtatala ng kondisyon ng modyul:

A (Bago)

B (Gamit na ngunit maayos pa)

C (May kaunting sira)

D (Maraming sira)

Pangalan ng

Humiram

Kailan Ipi-

nahiram Kondisyon Kailan Isinauli Kondisyon

Page 3: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Galilan Mambasa Panangitunton ed Pambangat na salitan

Pangasinan

PANGASINAN Ortography

Lilibeth A. Magtang

Editha V. Luna

Kagawaran ng Edukasyon

Republika ng Pilipinas

1

Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na

inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at

pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat

namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na

mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng

Edukasyon sa [email protected].

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Page 4: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Mga Bumuo ng Ortograpiya

Mga manunulat : Lilibeth A. Magtang

at Editha V. Luna

Tagasuri : Leticia F. Macaraeg

Gumuhit ng mga Larawan : Noel B. Corpuz

Cipriano Cortez at Jason Villena

Naglayout : Allan R. Thomas

Galilan Mambasa

Panangitunton ed Pambagat na Salitan Pangasinan

Unang Edisyon 2013

ISBN: 978-971-9990-04-8

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Ba-tas Pambansa Bilang 8293: Hindi maaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapang kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaring gawin ng nasabing ahensiya o tangapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon. Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa ak-lat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Br. Armin Luistro FSC Pangalawang Kalihim: Dr. Yolanda S. Quijano Kawaksing Kalihim: Dr. Elena R. Ruiz

Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)

Office Address: 2nd Floor Dorm G, PSC Complex, Meralco

Avenue. Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072

E-mail Address: [email protected]

Page 5: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Mensahe

Bro. Armin Luistro

Page 6: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Saray Karga

Unnunan Balikas..……………………………………………………...……………….iv

Alpabeto tan Ortograpiya …………………………………………………………. 1

Pananuntunan ed Gramatika ………………………………………………..… 13

Balikas a Maslak ya Uusaren .………….………………………………….…… 27

Page 7: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Alpabeton Pangasinan

Bilang

na Le-

tra

Panuntunan ed

Panagbayes

na Salita

Bilang na

Patanol

(Vowels)

Bilang na

Tanulan (Consonants)

Diptongo

28

23

14– gendat

ya uusaren

9-bayes

===========

b - baloto

c - computer

d - dila

f - Filipino

g - gatas

h - holen

j - jacket

k - kabayo

l - lamo

m - maso

n - niuto

ñ - niño

ng - ngileb

p - payong

q - Quezon

r - relo

s - sapatos

t - talon

v - vinta

w - walora

x - x – ray

y - yoyo

z - zipper

Page 8: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Bilang

na

Letra

Panuntunan ed

Pananagbayes na

Salita

Bilang na

Patanol

(Vowels)

Bilang na

Tanulan

(Consonants)

Diptonggo

-iw saliw pinsiw siwsiw katiw giwgiw nibaliw abaliw -ay labay taytay kaykay baybay abay paypay -ey baley sapey dukey tikey sakey patey palandey -oy buloy baboy apoy kapoy bakloy tikoy

lumboy

Page 9: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Alpabeto

tan

Ortograpiya

Page 10: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

4

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Saray Alpabeto

Aa

aso

Ee

eges

Ii

ikol

Oo

okra

Page 11: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Uu

uran

Bb

baso

Cc

computer

Dd

dila

Page 12: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

6

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Ff

Filipino

Gg

gatas

Hh

haluhalo

Jj

jacket

Page 13: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Kk

kabayo

Ll

lamo

Mm

maso

Nn

niluto

Page 14: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

8

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Ññ

Sto. Niño

NGng

ngipen

Pp

patang

Qq

Quezon

Page 15: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Rr

relos

Ss

sili

Tt

talaba

Vv

vinta

Page 16: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

10

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Ww

walura

Xx

X-ray

Yy

yoyo

Zz

zoo

Page 17: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Pananuntunan

ed

Gramatika

Page 18: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

12

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

GRAMATIKA-PANGASINAN

GRAMATIKA

I. PANGINGARAN (ngaran na tuo, ngaran na ayep, ngaran na pa

sen, ngaran na agagamil)

Bilang na Panginganan (sansakey, sanderwa, dakel)

Pananuntunan:

Sansakey

Say balikas et aga salatan.

Alimbawa: agi, ina

Sanderwa

Walay panangingaran na bilang a singa say sanderwa.

Itdan na ukapit (affix) a “san” o “sang”so lamukas

(rootword).

Sansakey Sanderwa Dakdakel

agi sanagi sanaagi

ina sanina saniina

ama sanama sanaama

kapinsan sangkapinsan sangkakapinsan

kaaro sangkaaro sangkakaaro

ayro sanayro sanaayro

Page 19: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Alimbawa:

agi - sanagi

ama - sanama

kaaro - sangkaaro

kapinsan - sangkapinsan

Dakel

Wala met so panangingaran na bilang no dakdakel .

1. Uliten so unaan a gisla (syllable) na lamukas. Itdan na ukapit

ed unaan a gisla.

Alimbawa:

kapinsan - kakapinsan - sangkakapinsan

kaaro - kakaaro - sangkakaaro

ayro - aayro - sanaayro

2. Saray arum a salita so nayarin itdan na ukapit (affix) ed unaan

tan sukapit (suffix) et sampot na lamukas.

Alimbawa:

Palandey - kapalandeyan

Abung - kaabungan

Kiyew - kakiyewan

Page 20: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

14

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Kasarian (Para ed Bii, Para ed Laki, Aliwan sigurado, anggapo’y

kasarian)

Pangiyusar na say/saray, si/sikara di, kiyenen/ kiyenda di

1. Say (Ang)

say mansanas

say bola

say relos

Para ed Bii Para ed Laki Para ed Bii o Laki

Aliwan Sig-urado

Anggapoy Ka-sarian “neuter”

Tutuo (Tao)

ina ama lumalako lamisaan

marikit balolaki nurse baso

atsi kuya katulangan kutsara

ninang ninong agi tinidor

maestra maestro ateng plato

doktora doktor kaaro abung

tiya tiyo dentista talagdanan

bai laki bumabangat yuro

amiga amigo pulis bote

ayro bayaw sumusulat bag

madre pari artista libro

modista sastre dumarait payong

nganak lalong manok irungan

kaung bulog baboy relos

Page 21: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Saray (Ang mga)

saray mansanas

saray bola

saray relos

2. Si (Si)

si Ana

si Lito

3. Sikara di (Sina)

sikara di Ana tan Lito

sikara di ama tan ina

4.Kiyenen (kay)

kiyenen nanay

kiyenen tatay

5. Kiyenda di (kina)

kiyenda di tatay tan nanay

kiyenda di bai tan laki

II. PAMAGETAR (Isasalat ed ngaran na tuo, pasen, ayep tan ka gawaan) 1. Siyak, Sika, Sikato

Siyak (ako)

Uusaren so siyak no say tutungtungen mo et say sikan

dili.

Page 22: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

16

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Siyak si Mara.

Siyak si Mario.

Sika (Ikaw)

Uusaren so sika no mitutungtong ka ed sakey a tuo.

Sika la so manlinis.

Sika so apilin manggalaw.

Sikato (Siya)

Uusaren so sikato no pantutungtungan so sakey a tuo.

Sikato man imay analo.

Sikato la so igangan yo.

2. Sikayo, Sikami, Sikatayo, Sikara

Sikayo (Kayo)

Uusaren so sikayo no mitutungtong ka ed duwara o mas

dakel a tutuo.

Sikayo so analo ed patalisiwan.

Mila ak ed sikayo.

Sikami (Kami)

Uusaren so sikami no say tutungtungen et duwara o

dakel tan kaiba ka.

Sikami la so mampanis ed paway.

Sikami so analo ed sayaw.

Page 23: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Sikatayo (Tayo)

Uusaren so sikatayo no say tutungtungen et duwara o dakel nen say duwara (kaiba so mansasalita tan say katungtong) Sikatayo so apili ya unsayaw nabuwas.

Sikatayo lamet so unla ed plasa.

Sikara (Sila)

Uusaren so sikara no say tutungtungen et duwara tan dakel nen say duwara (aga kaiba so mansasalita tan say katungtong to). Sikara so analo karuman.

Sikara la so itdan mo na kanen.

3. Aya, Atan, Aman

Aya (Ito)

Aya so uusaren no say tutungtungen et sakey ya usar ya asingger o abay na say mansasalita. Aya so bag ko.

Aya so lapis ko.

Atan (Iyan)

Atan so uusaren no say tutungtungen et sakey ya usar ya arawi ed say mansasalita balet asingger ed say katungtong. Atan may papel.

Atan so ikawes mo?

Aman (Iyon)

Aman so uusaren no say tutungtungen et sakey ya usar tan arawi ya pareho ed say mansasalita tan say katungtong to.

Page 24: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

18

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Aman may sumpit ya aanapen mo.

Aman man so karuman ko ni ya nununuten.

4. Diya, Ditan, Diman

Diya (Dito)

Uusaren so diya no say lokasyon a tutungtongen et asingger ed say mansasalita. Diya so nantaneman ko na atis.

Diya so pangkargaan mo na usar mo.

Ditan (Diyan)

Uusaren so ditan no say lokasyon a tutungtongen et asingger ed say katungtong. Ditan ka la unyurong.

Ditan ka la unalagey.

Diman (Doon)

Uusaren so diman no say lokasyon a pantutungtungan et arawi ed saramay mantutungtong. Diman la ed ilog tayo manames.

Diman tayo la mangaliw na kawes ed tindaan.

III. PAMALINAWA (salitan mangibabagay kiwas o galaw)

Pamanahunan

1. Pangnagdaan (Asumpal lan agawa)

Nansalog na tanaman si Ben nen karuman.

2.Panghinaharap (Nagawa ni labat).

Nabuwas ak mansalog na taneman.

Page 25: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

3. Pangkasalukuyan (Gagawaen ni labat).

Mansasalog si Ben na tanaman.

Panuntunan:

1. Agawa la

Aruman so lamukas na ukapit ya nan no saya et unggagapo ed d, l, r, s, t tan patanol. Aruman na nam so lamukas no aya et unggagapo ed p, b, tan imm no say lamukas et unggagapo ed patanol.

nansulat nanlinis nanluto imminom

2. Gawaen Aruman na ukapit na man/mam, um, tan un so lamukas no gawaen labat ni so galaw. umpasyar manluto mampanis uninom

Pangnagdaan Panghinaharap Pangkasalukuyan

nanames manames manaames

inminom unninom uniinom

pimmasyar umpasyar umpapasyar

nansalog mansalog mansasalog

nampanis mampanis mampapanis

nansulat mansulat mansusulat

nambasa mambasa mambabasa

nanlinis manlinis manlilinis

nanluto manluto manluluto

Page 26: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

20

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

3. Gagawaen

Aaruman na ukapit na man, mam um tan un iray lamukas tan uuliten so unaan ya gisla na lamukas.

umpapasyar manluluto mampapanis uniinom

lV. PAMASURI

Antas

V. Intiron balikas tan kapegpeg na balikas Kapegpeg

Grupo na saray salita ya aliwan kumpleto so gabay ton iba

baga.

saray ugugaw

amin tayo

Balikas

Grupo na saray salita ya kumpleto so gabay ton ibabaga.

Maliket iray ugugaw.

Unla tayon amin ed Manila.

Saray klasi na Balikas

1. Pasalaysay (Mambabalikas)

Masamit so puto.

Ambetel so panaon.

2. Pananong (Mantetepet )

Anto so ngaran mo?

Mangipipiguray sakey

Mangkukompara’y Duwara

Mang kukompara’y Amin

magana mas magana sangka ganaan

matakken mas matakken sangka takkenan

baleg mas baleg sangka balegan

Page 27: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

V. Intiron balikas tan kapegpeg na balikas

Kapegpeg

Grupo na saray salita ya aliwan kumpleto so gabay ton iba

baga.

say ugugaw

amin tayo

Balikas

Grupo na saray salita ya kumpleto so gabay ton ibabaga.

Maliket iray ugugaw.

Unla tayon amin ed Manila.

Saray klase na Balikas

1. Pasalaysay (Mambabalikas)

Masamit so puto.

Ambetel so panaon.

2. Pananong (Mantetepet )

Anto so ngaran mo?

Pigara la so taon mo?

3. Padamdam (Mambabalikas na alabas ya liknaan).

Agi! Asugat ak.

Wala’y puol!

4.Pautos (Balikas mangigagangan.)

Page 28: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

22

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Alam pa may tsinelas ko.

Sempet kay masakbay.

5. Pakiusap (Maong ya panangigangan.)

Pialam pa may tsinelas ko.

Sarag ton unsempet kay masakbay?

Page 29: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Balikas a Maslak ya

Uusaren

Page 30: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

24

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Maslak ya Uusaren ed Salitan Pangasinan

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. Masantos Kabuwasan. 1. Magandang umaga. 1. Good morn-ing.

2. Masantos ngarem. 2. Magandang hapon. 2. Good after-noon.

3. Masantos labi. 3. Magandang gabi. 3. Good even-ing.

4. Baleg salamat. 4. Maraming salamat. 4.Thank you very much.

5. Tuloy!/Gali diya./loob kayo. 5. Tuloy po kayo. 5. Please come in.

6. Onla ak la! 6. Magpapaalam na po ako.

6. I’ll go ahead.

7. Mampatanir kami la. 7.Magpapaalam na po kami.

7. We will go ahead.

8. Pasensiya kila. 8. Pasensiya na po kayo.

8. I’m sorry.

9. Kumusta ka? 9. Kumusta ka? 9. How are you?

10. Anto so ngaran mo? 10. Ano ang pangalan mo?

10.What’s your name?

11. Anto so apelyidom? 11. Ano ang apelyido mo?

11.What’s your family name?

12. Pigaray taon mo la? 12. Ilang taon ka na? 12. How old are you?

13. Siyopa iray ateng mo? 13. Sino ang mga magulang mo?

13. Who are your parents?

14. Anto so ngaran na tatay mo?

14. Ano ang pangalan ng tatay mo?

14. What’s the name of your father?

15. Anto so ngaran na nanay mo?

15. Ano ang pangalan ng nanay mo?

15. What’s the name of your mother?

Page 31: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Parte na Laman

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH 1. alimpuros 1. puyo 1. cowlick on the head

2. aping 2. pisngi 2. cheek

3. lapis-lapis 3. anit 3. scalp

4. beklew 4. leeg 4. neck

5. bibil 5. labi 5. lip

6. buwek 6. buhok 6. hair

7. dakulap 7. palad 7. palm

8. dapan 8. talampakan 8. sole

9. dila 9. dila 9. tongue

10. ebet 10.puwet 10. buttocks

11. eges 11.tiyan 11. stomach

12. el-el 12. singit 12. loin

13. eleng 13. ilong 13. nose

14. gamet 14. daliri 14. finger

15. guyamguyam 15. pilikmata 15.eyelash

16. kirep 16. kilay 16.eyebrow

17. kuko 17. kuko 17. nail

18. kulokulong 18. lalamunan 18. throat

19. layag 19. tenga 19. ear

20. lima 20. kamay 20. hand

21. lukablukab 21. talukab 21. eyelid

22. lupa 22. mukha 22. face

23. lusok 23. sikmura 23. stomach

24. mata 24. mata 24. eye

25. mokor 25. bukung-bukong 25.heel

26. moling 26. noo 26. forehead

27. ngares 27. gilagid 27. gum

28. ngipen 28. ngipin 28. tooth

29. ugaw-ugaw na mata 29. balintataw 29. iris

30. ulo 30. ulo 30. head

31. ulpo 31. hita 31. thigh

Page 32: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

26

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

32. pagew 32. dibdib 32. chest

33. pait 33. bituka 33. intestine

34. paltak 34. bayag 34. testicle

35. pulso 35. pulso 35.pulse

36. puseg 36. pusod 36.navel

37. puso 37. puso 37. heart

38. puton 38. puson 38. hypogastrium

39. puweg 39. tuhod 39. knee

40. puwerta 40. puwerta 40.vagina

41. sali 41. paa 41. foot

42. sangi 42. bibig 42.mouth

43. sekla 43. alak-alakan 43. popliteal

44. siko 44. siko 44. elbow

45. sungot 45. nguso 45.mouth

46. suso 46. suso 46. breast

47. taglang 47. tadyang 47. rib

48. takeb 48. balikat 48. shoulder

49. taklay 49. braso 49.arm

50. tapi 50. balakang 50. hip

51. tenger 51. batok 51. nape

52. tenten 52. gulugod 52. spinal cord

53. temir 53. baba 53. chin

54. tumbong 54. tombong 54. rectum

55. musing 55. utong 55. nipple

Page 33: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Miyembro na Pamilya

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. ama/itay/tatay 1.ama/itay/tatay 1. father

2. ina/inay/nanay 2. ina/inay/nanay 2. mother

3. agi ya laki 3. kapatid na lalaki 3. brother

4. agi ya bii 4. kapatid na babae 4. sister

5. atsi 5. ate 5. older sister

6. kuya 6. kuya 6.older broter

7. tiyo/pangamaen 7. tiyo 7. uncle

8. tiya/panginaen 8. tiya 8. auntie/ aunt

9. ninong 9. ninong 9. godfather

10.ninang 10. ninang 10. godmother

11. laki 11. lolo 11. grandfather

12. bai 12. lola 12. grandmother

13. kapinsan 13. pinsan 13. cousin

14. kapiduwa 14. pinsang pangalawa 14.second cousin

15. kapitlo 15. pinsang-pangatlo 15. third cousin

16. kaanakan a bii 16. pamangkin na babae 16.niece

17. kaanakan a laki 17. pamangkin na lalaki 17.nephew

18. katulangan 18. biyenan 18. parent-in-law

19. katulangan a laki 19. biyanang lalaki 19. father –in-law

20. katulangan a bii 20. biyanang babae 20. mother-in-law

21. manugang a laki/bii

21. manugang na lalaki/babae

21. son/daughter-in-law

22. bayaw 22. bayaw 22. brother-in-law

23. ayro 23. hipag 23. sister –in-law

Page 34: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

28

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

Mananulong a Tutuo ed Komunidad

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. maestro/maestra 1. guro 1. teacher

2. principal 2. punong guro 2. principal

3. janitor 3. janitor 3. janitor

4. basurero 4. basurero 4. garbage collector

5. inhinyero 5. inhinyero 5. engineer

6. abogado 6. abogado 6. lawyer

7. driver 7. tsuper 7. driver

8. doktor 8. manggagamot 8.doctor

9. nurse 9. nars 9. nurse

10. bumbero 10. bumbero 10. fireman

11. managkatli 11. barbero 11. barber

12. kartero 12. kartero 12.mailman/postman

13. librarian 13.librarian 13. librarian

14. managlako 14. tindero/a 14. vendor

15. kapitan na barangay 15. kapitan ng barangay 15. barangay captain

16. kagawad 16. kagawad 16. councilor

17. manammianak 17. kumadrona 17. midwife

18. matadero 18. matadero 18. butcher

19. waiter 19. waiter 19. waiter

20. electrician 20. electrician 20. electrician

21. karpintero 21. karpintero 21. carpenter

22. pintor 22. pintor 22. painter

23. empleyado 23. empleyado 23. employee

24. tubero 24. tubero 24. plumber

25. kolektor 25. kolektor 25. collector

26. dumarait a laki 26. sastre 26. tailor

27. dumarait a bii 27. modesta 27.sewer

28.kusinero/kusinera 28.kusinero/kusinera 28. cook/chef

29. sorbetero 29. sorbetero 29. ice cream vendor

Page 35: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

KAGAWAAN

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

30. tagapanis 30. tagawalis 30. street sweeper

31. pari 31. pari 31. priest

32.madre 32. madre 32. nun

33. mason 33. mason 33. mason

34. pulis 34. pulis 34.policeman/policewoman

35. dumaralos 35. magsasaka 35.farmer

36. managsigay 36. mangingisda 36. fisherman

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. plato 1. plato 1. plate

2. kutsara 2. kutsara 2. spoon

3. tinidor 3. tinidor 3. fork

4. lusor 4. tasa 4. cup

5. platito 5. platito 5. saucer

6. kaldero 6. kaldero 6. kettle

7. balaok 7. sandok 7. ladle

8. banga 8. banga 8. pot

9. kawali 9. kawali 9. pan

10. suwikos 10. bakya 10wooden shoe

11. uring 11. uling 11. charcoal

12. kiyew ya itutungo 12.panggatong 12. firewood

13. papel 13. papel 13. paper

14. lapis 14. lapis 14. pencil

15. ballpen 15. ballpen 15. ballpen

16. gurabis 16. posporo 16. match

17. sagaysay 17. suklay 17. comb

18. pala 18. pala 18. shovel

19.lagari 19. lagari 19.saw

20.takayan 20. hagdan 20. stairs

Page 36: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

30

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

21.tsinelas / sinelas 21. tsinelas 21. slippers

22. sapatos 22. sapatos 22. shoes

23. kawes 23. damit 23. dress

24. palda 24. palda 24. skirt

25. salming 25. salamin 25. mirror

26.irungan 26. silya/upuan 26. chair

27. bangko 27. bangko 27. bench

28. lamisaan 28. mesa/lamesa 28. table

29. lamparaan 29. lampara 29. lamp

30.palanggana 30. planggana 30. basin

31. pantalon 31. pantalon 31. pants

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. aso 1. aso 1. dog

2. pusa 2. pusa 2. cat

3. manok 3. manok 3. chicken

4. siwsiw 4. sisiw 4. chick

5. malapati 5. kalapati 5. dove

6. belek 6. biik 6. piglet

7. kanding 7. kambing 7. goat

8. duweg 8. kalabaw 8.carabao

9. baka 9. baka 9. cow

10. karnero 10. tupa 10. sheep

11. animolok 11. baboy ramo 11. boar

12. lalong 12. tandang 12. rooster

13. otot 13. daga 13. rat/mouse

14. pato 14. pato 14.duck

15. pabo 15. pabo 15. turkey

AYEP

Page 37: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

SARAY TANAMAN

PARTE NA ABUNG

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. akasya 1. akasya 1. acacia

2. kamatis 2. kamatis 2. tomato

3. gumamela 3. gumamela 3. gumamela

4. cactus 4. cactus 4. cactus

5. niyog 5. niyog 5. coconut

6. mangga 6. mangga 6. mango

7. agayep 7. sitaw 7. string beans

8. talon 8. talong 8. eggplant

9. kamote 9. kamote 9. sweet potato

10. mani 10. mani 10. peanut

11. lakamas 11. singkamas 11. turnip

12. paeya 12. ampalaya 12. bitter gourd

13. tabyayong 13. upo 13. bottle gourd

14. kalubasa 14. kalabasa 14. squash

15. lukban 15. suha 15. pomelo

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. sala 1. sala 1. living room

2. kusina 2. kusina 2. kitchen

3. kasilyas 3. kubeta 3. toilet/comfort room

4. kuwarto 4. kuwarto 4. bedroom

5. pananganan 5. kainan 5. dining room

6. balkon 6. balkonahe 6. terrace

7. sular 7. bakuran 7. backyard

Page 38: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

32

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

SARAY PASEN ED ESKWELAAN

SARAY PASEN ED KOMUNIDAD

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. kuwarton aralan 1. silid-aralan 1. classroom

2. galawan 2. palaruan 2. playground

3. library 3. silid-aklatan 3. library

4. hardin 4. hardin 4. garden

5. klinika 5. klinika 5. clinic

6. kantina 6. kantina 6. canteen

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. eskuwelaan 1. paaralan 1. school

2. pasyaran 2. parke 2. park

3. simbaan 3. simbahan 3. church

4. kapilya 4. kapilya 4. chapel

5. tindaan 5. tindahan 5. market

6. galawan 6. palaruan 6. playground

7. istasyon na pulis 7. estasyon ng pulis 7. police station

8. istasyon na bum-bero

8. estasyon ng bom-bero

8. fire station

9. pelagan na sulat 9. post office 9. post office

10. prisidensiya 10. munisipiyo 10. municipal hall

11. klinika 11. klinika 11. clinic

Page 39: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

SARAY KOLOR

SARAY ANGOB TAN TAWAY

SARAY KORTI

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. ambalanga 1. pula 1. red

2. andeket 2. itim 2. black

3. amputi 3. puti 3. white

4. birdi 4. berde 4. green

5. duyaw 5. dilaw 5. yellow

6. asul 6. asul 6. blue

7. tsokolate/kape 7. kulay tsokolate 7. brown

8. derosa 8. rosas 8. pink

9. kaki 9. kaki 9. khaki

10. kolor kahel 10. kulay kahel 10. orange

11. lila 11. lila 11. violet

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. malimpek 1. bilog 1. circle

2. kuwadrado 2. parisukat 2. square

3. rektanggulo 3. parihaba 3. rectangle

4. trayanggulo 4. tatsulok 4. triangle

5. bitewen 5. hugis bituin 5. star

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. ambalingit 1. mabango 1. fragrant

2. ambanget 2. mabaho 2. foul odor

3. anapseng 3. maasim 3. sour

4. ampait 4. mapait 4. bitter

5. maasin 5. maalat 5. salty

6. malamis 6. matamis 6. sweet

7. anagasang 7. maanghang 7. spicy

Page 40: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

34

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

SAY MANGIBAGAY ORAS (Labi tan Agew, Oras, Agew ed sakey,

Simba, Saray Bulan)

A. LABI TAN AGEW

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. natan 1. ngayon 1. now

2.karuman 2. kahapon 2. yesterday

3. naani 3. mamaya 3. later

4. karuman na ngarem 4. kahapon ng hapon 4.yesterday after-noon

5. nen sakey ya agew 5. kamakalawa 5. the other day

6. nabuwas 6. bukas 6. tomorrow

7. nabuwas a kabuwasan 7. bukas ng umaga 7. tomorrow morn-ing

8. diya ed sakey ya agew 8. sa makalawa 8. the day after

9. amin ya agew 9. lahat ng araw 9. all the days

10. diya’d arum ya agew 10. sa ibang araw 10. some other day

11. agew-agew 11. araw-araw 11. everyday

12. labi-labi 12. gabi-gabi 12. everynight

13. taon-taon 13. taon-taon 13. yearly

14. kada Lunes 14. tuwing Lunes 14. every Monday

15. kada ngarem 15. tuwing hapon 15. every afternoon

16. diya’d unsublay a Simba 16. sa darating na Linggo

16. next Sunday

17. nen apalabas a Simba 17. nang nagdaang Linggo

17. last Sunday

18. diya’d unsublay a bulan 18. sa darating na bu-wan

18. next Month

19. nen apalabas a bulan 19. nang buwang nag-daan

19. past month

Page 41: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

B. ORAS

C. SARAY AGEW NA SAKEY SIMBA

D. SARAY BULAN NA SAKEY TAON

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. ala una 1. ala una 1. one o’clock

2. alas dos 2. alas dos 2. two o’clock

3. alas tres 3. alas tres 3. three o’clock

4. alas kuwatro 4. alas kuwatro 4. four o’clock

5. ala singko 5. ala singko 5. five o’clock

6. ala sais 6. ala sais 6. six o’clock

7. ala siyete 7. ala siyete 7. seven o’clock

8. alas otso 8. alasotso 8. eight o’clock

9. alas nuwebe 9. alas nuwebe 9. nine o’clock

10. alas diyes 10. alas diyes 10. ten o’clock

11. alas onse 11. alas onse 11. eleven o’clock

12. alas dose 12.alas dose 12. twelve o’clock

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. Simba 1. Linggo 1. Sunday

2. Lunes 2. Lunes 2. Monday

3. Martes 3. Martes 3. Tuesday

4. Miyerkules 4. Miyerkules 4. Wednesday

5. Huwebes 5. Huwebes 5. Thursday

6. Biyernes 6. Biyernes 6. Friday

7. Sabado 7. Sabado 7. Saturday

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. Enero 1. Enero 1. January

2. Pebrero 2. Pebrero 2. February

3. Marso 3. Marso 3. March

Page 42: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

36

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

SARAY TIYEMPO

SARAY LIKNAAN

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

4. Abril 4. Abril 4. April

5. Mayo 5. Mayo 5. May

6. Hunyo 6. Hunyo 6. June

7. Hulyo 7. Hulyo 7. July

8. Agosto 8. Agosto 8. August

9. Setyembre 9. Setyembre 9. September

10. Oktubre 10. Oktubre 10. October

11. Nobyembre 11. Nobyembre 11. November

12. Disyembre 12. Disyembre 12. December

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. mamauran 1. maulan 1. rainy

2. nepnep 2. tag-ulan 2.rainy season

3. tiyagew 3. tag-init 3. summer

4. maragem 4. mahangin 4. windy

5. ampetang 5. mainit 5. sunny

6. malurem 6.maulap 6. cloudy

7, mayamaya 7. umaambon 7. drizzling

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. maliket 1. masaya 1. happy

2. maermen 2. malungkot 2. sad

3. ataktakot 3. natakot 3. afraid

4. abigla 4. nabigla 4. surprised

5. anerbiyos 5. ninerbiyos 5. nervous

6. manggiwgiw 6. nanginginig 6. shaking

Page 43: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

NUMERO MANLAPOD 0 ANGGAD 100

PANGASINAN SIMBOLO IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

zero 0 zero zero

isa / sakey 1 isa one

duwa / duwara 2 dalawa two

talo / talura 3 tatlo three

apat / apatira 4 apat four

lima / limara 5 lima five

anem / anemira 6 anim six

pito / pitura 7 pito seven

walo / walura 8 walo eight

siyam / siyamira 9 siyam nine

samplo / samplura 10 sampu ten

labinsakey 11 labing-isa eleven

labinduwa 12 labindalawa twelve

labintalo 13 labintatlo thirteen

labin-apat 14 labing-apat fourteen

labinlima 15 labinlima fifteen

labinanem 16 labing-anim sixteen

labimpito 17 labimpito seventeen

labinwalo 18 labing-walo eighteen

labinsiyam 19 labinsiyam nineteen

duwamplo 20 dalawampu twenty

duwamplo tan sakey 21 dalawampu’t isa twenty- one

duwamplo tan duwa 22 dalawampu’t dalawa twenty-two

duwamplo tan talo 23 dalawampu’t tatlo twenty-three

duwamplo tan apat 24 dalawampu’t apat twenty-four

duwamplo tan lima 25 dalawampu’t lima twenty-five

duwamplo tan anem 26 dalawampu’t anim twenty-six

duwamplo tan pito 27 dalawampu’t pito twenty-seven

duwamplo tan walo 28 dalawampu’t walo twenty-eight

duwamplo tan siyam 29 dalawampu’t siyam twenty-nine

talumplo 30 tatlumpu thirty

Page 44: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

38

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

PANGASINAN SIMBOLO IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

talumplo tan sakey 31 tatlumpu’t isa thirty-one

talumplo tan duwa 32 tatlumpu’t dalawa thirty-two

talumplo tan talo 33 tatlumpu’t tatlo thirty-three

talumplo tan apat 34 tatlumpu’t apat thirty-four

talumplo tan lima 35 tatlumpu’t lima thirty-five

talumplo tan anem 36 tatlumpu’t anim thirty-six

talumplo tan pito 37 tatlumpu’t pito thirty-seven

talumplo tan walo 38 tatlumpu’t walo thirty-eight

talumplo tan siyam 39 tatlumpu’t siyam thirty-nine

apataplo 40 apatnapu forty

apataplo tan sakey 41 apatnapu’t isa forty-one

apataplo tan duwa 42 apatnapu’t dalawa forty-two

apataplo tan talo 43 apatnapu’t tatlo forty-three

apataplo tan apat 44 apatnapu’t apat forty-four

apataplo tan lima 45 apatnapu’t lima forty-five

apataplo tan anem 46 apatnapu’t anim forty-six

apataplo tan pito 47 apatnapu’t pito forty-seven

apataplo tan walo 48 apatnapu’t walo forty-eight

apataplo tan siyam 49 apatnapu’t siyam forty-nine

limamplo 50 limampu fifty

limamplo tan sakey 51 limampu't isa fifty - one

limamplo tan duwa 52 limampu't dalawa fifty - two

limamplo tan talo 53 limampu't tatlo fifty - three

limamplo tan apat 54 limampu't apat fifty - four

limamplo tan lima 55 limampu't lima fifty - five

limamplo tan anem 56 limampu't anim fifty- six

imamplo tan pito 57 limampu't pito fifty - seven

limamplo tan walo 58 limampu't walo fifty - eight

limamplo tan siyam 59 limampu't siyam fifty - nine

anemamplo 60 animnapu sixty

anemamplo tan sakey 61 animnapu’t isa sixty-one

anemamplo tan duwa 62 animnapu't dalawa sixty-two

Page 45: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

PANGASINAN SIMBOLO IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

anemamplo tan talo 63 animnapu't tatlo sixty-three

anemamplo tan apat 64 animnapu’t apat sixty-four

anemamplo tan lima 65 animnapu’t lima sixty-five

anemamplo tan anem 66 animnapu’t anim sixty-six

anemamplo tan pito 67 animnapu’t pito sixty-seven

anemamplo tan walo 68 animnapu’t walo sixty-eight

anemamplo tan siyam 69 animnapu’t siyam sixty-nine

pitumplo 70 pitumpu seventy

pitumplo tan sakey 71 pitumpu't isa seventy-one

pitumplo tan duwa 72 pitumpu't dalawa seventy-two

pitumplo tan talo 73 pitumpu't tatlo seventy-three

pitumplo tan apat 74 pitumpu't apat seventy-four

pitumplo tan lima 75 pitumpu't lima seventy-five

pitumplo tan anem 76 pitumpu't anim seventy-six

pitumplo tan pito 77 pitumpu't pito seventy-seven

pitumplo tan walo 78 pitumpu't walo seventy-eight

pitumplo tan siyam 79 pitumpu't siyam seventy-nine

walumplo 80 walumpu eighty

walumplo tan sakey 81 walumpu't isa eighty - one

walumplo tan duwa 82 walumpu't dalawa eighty - two

walumplo tan talo 83 walumpu't tatlo eighty - three

walumplo tan apat 84 walumpu't apat eighty - four

walumplo tan lima 85 walumpu't lima eighty - five

walumplo tan anem 86 walumpu't anim eighty - six

walumplo tan pito 87 walumpu't pito eighty - seven

walumplo tan walo 88 walumpu't walo eighty - eight

walumplo tan siyam 89 walumpu't siyam eighty - nine

siyamaplo 90 siyamnapu ninety

siyamaplo tan sakey 91 siyamnapu’t isa ninety-one

Page 46: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

40

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

BALIKAS YA IKAKANA ED PANAGSUKAT

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

1. Tibukel 1. isang buo 1. one whole

2. kapalduwa 2. kalahati 2. one- half

3. kakatlo 3. sankatlo 3. one -third

4. kakapat 4. sankapat 4. one-fourth

5. kakalima 5. isang kalima 5. one-fifth

6. kakanem 6. isang kaanim 6. one-sixth

7. kakapito 7. isang kapito 7. one-seventh

8. kakawalo 8. isang kawalo 8. one-eight

9. kakasiyam 9. isang kasiyam 9. one-ninth

10. kakaplo 10. isang kapulo 10. one-tenth

11. sakey metro 11. isang metro 11. one meter

12. kaban 12. kaban 12. cavan

13. kilo 13. kilo 13. kilo

14. kilometro 14. kilometro 14. kilometro

15. gatang 15. gatang 15

PANGASINAN SIMBOLO IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

siyamaplo tan duwa 92 siyamnapu’t dalawa ninety-two

siyamaplo tan talo 93 siyamnapu’t tatlo ninety-three

siyamaplo tan apat 94 siyamnapu’t apat ninety-four

siyamaplo tan lima 95 siyamnapu’t lima ninety-five

siyamaplo tan anem 96 siyamnapu’t anim ninety-six

siyamaplo tan pito 97 siyamnapu’t pito ninety-seven

siyamaplo tan walo 98 siyamnapu’t walo ninety - eight

siyamaplo tan siyam 99 siyamnapu’t siyam ninety-nine

sanlasus 100 isang daan one hundred

Page 47: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Panangitunton ed Pambangat na salitan Pangasinan

PANGASINAN IMPATALOS ED

FILIPINO ENGLISH

16. libras 16. libra 16. pounds

17. litro 17. litro 17. liter

18. onsa 18. onsa 18. ounce

19. salop 19. salop 19. ganta

20. sentimetro 20. sentimetro 20. centimeter

21. tonelada 21. tonelada 21. ton

Page 48: Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya - DEPED-LDN

Curriculum Development Division

Bureau of Elementary Education

Office Address : Rm. 204, Bonifacio Bldg. DepEd

Complex, Meralco Ave. 1600 Pasig City,

Philippines

Telefax : (02) 638-4799/637-4347