TAJUK 1
PKB 3043 KAEDAH PENGAJARAN KHAS BAHASA MELAYU
TAJUK 2
PENDEKATAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN BAHASA
SINOPSIS
Tajuk ini memberi fokus terhadap tahap perkembangan bahasa
kanak-kanak (mengikut umur dan kemahiran berbahasa), teori-teori
pemerolehan bahasa (Teori Kognitif, Teori Behavioris, Teori
Mentalis dan Teori Interaksionis), jenis-jenis pendekatan
(Induktif, Deduktif, Cerakinan, Eklektik / Gabungan) dan
prinsip-prinsip intervensi bahasa (sedikit kepada banyak, mudah
kepada sukar, konkrit kepada abstrak, pelbagai situasi dan pelbagai
media).
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menjelaskan tahap perkembangan bahasa kanak-kanak normal dan
kanak-kanak bermasalah pembelajaran.
2. Menghuraikan mengenai teori-teori pemerolehan bahasa.
3. Membanding beza antara jenis-jenis pendekatan dalam pengajara
dan
pembelajaran bahasa.
4. Membincangkan prinsip-prinsip intervensi bahasa untuk
kanak-kanak
bermasalah pembelajaran.
KERANGKA TAJUK
KANDUNGAN
2.0 Tahap Perkembangan Bahasa
Anda mungkin telah berbincang secara sepintas lalu tentang
masalah berkaitan perkembangan bahasa kanak-kanak bermasalah
pembelajaran dalam sesi interaksi anda dengan pensyarah sebelum
ini. Dalam tajuk ini akan dijelaskan lagi berkaitan perkembangan
bahasa kanak-kanak bermasalah pembelajaran terutama dalam konteks
mengikut umur mereka.
Di bawah ini akan digariskan beberapa peringkat perkembangan
bahasa kanak-kanak normal, dan anda disarankan agar membuat
perbandingan dalam aspek perkembangan bahasa kanak-kanak normal
dengan kanak-kanak bermasalah pembelajaran.
Mari kita tinjau maklumat perkembanagan bahasa kanak-kanak
normal di bawah;
2.1 Tahap Perkembangan Bahasa Mengikut Umur
Rajah 1. Tahap Perkembangan / Penguasaan Bahasa Kanak-kanak
Normal
Umur
Ciri-ciri Penguasaan Bahasa
3 bulan
Bermula dengan pelbagai bunyi bahasa dan semakin lama melupuskan
penggunaan bunyi-bunyi tersebut yang tidak digunakan dalam
persekitarannya.
12 bulan ( 1 tahun )
Menggunakan kata tunggal seperti 'mama' dan 'baba'.,Perkataan
ini melambangkan keseluruhan
ayat yang hendak dikatakan.
18 bulan ( 11/2 tahun )
Menggunakan dua atau tiga patah perkataan seperti tengok ayam.
Kanak-kanak mewujudkan peraturan-peraturan berbahasa yang
tersendiri. Kosa kata yang kuasai lebih kurang 300 patah
perkataan.
24 bulan - 36 bulan
( 2 tahun - 3 tahun )
Kanak-kanak menggunakan perkataan dari pelbagai jenis kata.
Kanak- kanak boleh menggunakan ayat mudah dan ayat majmuk. Mula
memasukkan konsep banyak dan sedikit dalam ayat.
36 bulan - 48 bulan
( 3 tahun - 4 tahun )
Penggunaan kata-kata yang berunsur negatif mula digunakan.
Konsep nombor seperti satu, dua dan tiga dapat difahami. Pertuturan
semakin kompleks dengan penggunaan lebih banyak kata adjektif, kata
kerja, kata ganti diri dan kata hubung. Anggaran penguasaan kosa
kata ialah 1500 perkataan.
48 bulan - 60 bulan
( 4 tahun - 5 tahun )
Bahasa semakin abstrak dan dapat menguasai peraturan-peraturan
asas berbahasa. Kanak-kanak menggunakan ayat-ayat yang betul dari
segi struktur tatabahasa. Perbendaharaan kata lebih kurang 2500
perkataan.
5 tahun - 6 tahun
Kebanyakan kanak-kanak menggunakan ayat-ayat kompleks. Betul
penggunaan kata ganti diri dan struktur tatabahasa. Purata jumlah
perkataan ialah 6.8. kanak - kanak menguasai lebih kurang 6000
perkataan.
6 tahun – 7 tahun
Kanak – kanak bertutur menggunakan ayat kompleks dan perkataan
seperti kalau, jika dsb. Bahasa semakin simbolik. Kanak-kanak mula
membaca dan menulis serta memahami konsep masa dan musim. Purata
panjang ayat ialah 7.5 perkataan.
8 tahun – 10 tahun
Kanak-kanak mula menghubungkan konsep kepada idea-idea umum
dengan menggunakan kata hubung seperti walaupun, sementara dan
manakala. Purata perkataan dalam ayat ialah 9 perkataan.
10 tahun – 12 tahun
Kanak- kanak menggunakan ayat-ayat majmuk dalam kehidupan.
Perkataan seperti mungkin dan pasti semakin kerap digunakan. Purata
perkataan dalam ayat ialah 9.5 perkataan.
(Ubah suai daripada D.C Norton ( 1985 ). The Effective Teaching
of Language Arts)
AKTIVITI
Anda diharapkan telah dapat memahami tahap perkembangan bahasa
kanak-kanak. Dapatkah anda membuat perbandingan tahap perkembangan
bahasa kanak-kanak normal dengan kanak-kanak bermasalah
pembelajaran? Baiklah, anda kini dapat menggolongkan murid anda
berdasarkan bahasa yang mereka kuasai. Sekarang mari kita pelajari
tentang bagaimana kanak-kanak mempelajari atau memperoleh
bahasa.
2.2 Teori-teori Pemerolehan Bahasa
Sebagai seorang guru, adalah penting bagi anda mengetahui
bagaimana bahasa diperoleh. Di sini kita akan membincangkan tiga
teori utama iaitu Teori Behavioris atau Mekanis, Teori Mentalis
atau Innatis, dan Teori Kognitif. Setelah anda membaca mengenai
teori-teori pemerolehan bahasa ini, cuba kaitkan dari segi
pemerolehan bahasa kanak-kanak bermasalah pembelajaran.
2.2.1 Teori Behavioris
Teori Behavioris menekankan kepentingan persekitaran dalam
pembelajaran bahasa yang berlandaskan Teori Pelaziman Operan yang
dipelopori oleh B.F.Skinner (1938). Menurut Skinner, pembelajaran
bahasa kanak-kanak berlaku apabila ibu bapa atau ahli keluarga yang
lain mengajar kanak-kanak bercakap dan memberi galakan dengan
memberi ganjaran setiap kali kanak-kanak dapat meniru atau menyebut
perkataan yang diajar itu. Ganjaran yang diberi adalah untuk
mengukuhkan sesuatu perlakuan bahasa yang betul yang berjaya
dilakukan oleh kanak-kanak. Di antara ganjaran yang diberikan
adalah pujian seperti ”pandai”, senyuman, ciuman, tepuk tangan,
pelukan, dan lain-lain yang boleh merangsang kanak-kanak
bercakap.
B.F. Skinner juga mengatakan bahawa manusia secara semula jadi
dilahirkan dengan keupayaan mempelajari bahasa. Keupayaan bertutur
adalah satu bentuk perlakuan manusia yang dikenali sebagai
perlakuan bahasa yang terbentuk berdasarkan prinsip Teori
Behavioris iaitu;
Rangsangan tindak balas
Dalam mempelajari bahasa, persekitaran mempunyai pengaruh yang
sangat penting terhadap kanak-kanak. Pengaruh rangsangan
persekitaran dalam bentuk bahasa dan bukan bahasa akan membantu
kanak-kanak menguasai bahasa dengan lebih cepat. Manakala peneguhan
yang diberi akan merangsang kanak-kanak mengulang-ulang
percakapannya.
2.2.2 Teori Mentalis
Teori ini dikemukakan oleh Noam Chomsky (1959) yang mengatakan
bahawa pemerolehan bahasa berlaku secara mentalis. Menurutnya,
kanak-kanak dilahirkan dengan alat pemerolehan bahasa yang bersifat
universal. Melalui alat ini kanak-kanak berpotensi secara semula
jadi untuk mempelajari bahasa apa sahaja
Chomsky mendasarkan teorinya kepada satu hipotesis iaitu
Hipotesis Nurani ( The Innateness Hypothesis) yang mengatakan
bahawa otak manusia telah dipersiapkan secara semula jadi (genetik)
untuk berbahasa. Otak manusia telah diperlengkapkan dengan struktur
bahasa sejagat yang dikenali sebagai LAD ( Language Acquisition
Device).
Bagi menguatkan teorinya tentang LAD, Chomsky memberikan empat
kenyataan iaitu;
i. proses pemerolehan bahasa semua kanak-kanak boleh dikatakan
sama;
ii. proses pemerolehan bahasa ini tidak ada kaitannya dengan
kecerdasan (anak yang IQ-nya rendah juga juga memperoleh bahasa
pada masa dan cara yang hampir sama );
iii. proses pemerolehan bahasa tidak pula dipengaruhi oleh
motivasi atau emosi kanak-kanak ; dan
iv. tatabahasa yang dihasilkan oleh semua kanak-kanak boleh
dikatakan sama.
Berkaitan dengan keupayaan sejadi (innate) kanak-kanak dalam
mempelajari bahasa ibundanya, Chomsky memberikan tiga hujah
berikut;
i. wjujudnya unsur-unsur kesejagatan dalam sesuatu bahasa iaitu
kesejagatan formal yang terdiri daripada ciri-ciri tatabahasa dan
kesejagatan substantif yang berupa kategori-kategori
tatabahasa;
ii. bentuk-bentuk ujaran yang didengari kanak-kanak tidak akan
diperolehinya tanpa keupayaan sejadi; dan
iii. kanak-kanak boleh menguasai bahasa ibundanya dalam tempoh 4
hingga 5 tahun dan tanpa keupayaan sejadi bahasa itu tidak akan
dikuasai.
2.2.3 Teori Kognitif
Teori Kognitif berlandaskan pandangan Piaget seorang ahli
psikologi berbangsa Swiss. Menurut Piaget, perkembangan bahasa
kanak-kanak berkait rapat dengan perkembangan mentalnya. Malah
beliau berpendapat bahawa bahasa kanak-kanak itu adalah manifestasi
penting daripada perkembangan mentalnya. Untuk memperoleh
penguasaan bahasa seseorang kanak-kanak perlu melalui beberapa
peringkat perkembangan kognitifnya.
Peringkat pertama dikatakan sebagai peringkat deria-motor iaitu
kanak-kanak berumur dalam lingkungan 18 bulan hingga 2 tahun. Pada
peringkat ini kanak-kanak membentuk skemata atau struktur kognitif
hasil daripada interaksi yang aktif dengan persekitaran.
Pengetahuan digambarkan dalam pelbagai bentuk simbolik. Dari umur 2
hingga 7 tahun, kanak-kanak memasuki peringkat tahap pemikiran
praoperasi konkrit. Dalam peringkat ini penguasaan bahasa
kanak-kanak semakin berkembang. Dalam lingkungan umur 4 tahun
kanak-kanak sudah mula pandai bercakap dan boleh membentuk ayat
serta memahami percakapan orang lain. Peringkat ketiga adalah
operasi konkrit (7 – 12 tahun) iaitu sudah dapat menguasai beberapa
kemahiran seperti hukum pengekalan, konsep hubungan,
pengkategorian, dan persirian. Umur selepas 12 tahun dikatakan
sebagai peringkat operasi formal.
AKTIVITI
Terdapat satu lagi teori pemerolehan bahasa yang utama iaitu
Teori Interaksionalis yang telah dikemukakan oleh Halliday. Anda
diminta membuat rujukan di perpustakaan dan hasilkan satu nota
ringkas mengenainya. Kumpul nota tersebut dan bincangkan dalam sesi
kuliah hari berikutnya. Setelah itu masukkan nota tersebut ke dalam
portfolio anda.
2.3 Jenis-jenis Pendekatan
Pendekatan mencerminkan satu falsafah, pandangan, pegangan, atau
pendirian bagi melihat, memahami, dan mendekati sesuatu perkara.
Dalam bidang pedagogi bahasa, pendekatan bersifat abstrak, dan
falsafah yang berkaitan dengan pendekatan itu bersifat teoritis.
Kekuatan sesuatu pendekatan itu hanya dapat dinilai setelah
dilaksanakan, misalnya di dalam bilik darjah (Abd. Aziz Talib,
2000).
Berkaitan dengan pengajaran bahasa, Kamarudin Hj.Husin (1988)
memberikan empat jenis pendekatgan iaitu:
i. pendekatan induktif
ii. pendekatan deduktif
iii. pendekatan eklektik, dan
iv. pendekatan komunikatif
Guru perlu jelas apakah pendekatan yang hendak diambilnya,
apakah kaedah yang sesuai digunakan untuk tajuk dan pada situasi
tertentu, dan akhirnya apakah teknik pengajaran yang sesuai dengan
pendekatan dan kaedah yang telah dipilih. Dari situlah dipilih
aktiviti-aktiviti pengajaran dan pembelajaran yang sesuai dengan
kebolehan muridnya.
2.3.1 Pendekatan Induktif
Berdasarkan pendekatan induktif, pengajaran dimulakan secara
melihat contoh-contoh unsur bahasa yang diajar. Melalui
contoh-contoh yang diberi itu akan membantu pelajar membuat
kesimpulan atau keputusan tentang aspek bahasa yang diajar. Guru
hanya membantu murid melalui soalan-soalan, berbincang, memerhati,
memberi contoh-contoh dan sebagainya, dan akhir sekali memberi
peluang kepada murid membuat kesimpulan sendiri berdasarkan
pemahamannya.
2.3.2 Pendekatan Deduktif
Pendekatan deduktif adalah berlawanan dengan pendekatan
induktif, iaitu dalam pendekatan ini pengajaran dibuat dengan
memberi kesimpulan atau generalisasi terlebih dahulu di awal
pengajaran dan kemudian barulah dikemukakan contoh-contoh yang
sesuai selepasnya.
Ternyata kedua-dua pendekatan deduktif dan induktif mempunyai
perbezaan dari beberapa segi. Koh Boh Boon (1990) menjelaskan
perbezaan tersebut seperti berikut:
Perbezaan antara Pendekatan Deduktif dengan Pendekatan
Induktif.
Aspek
Pendekatan Deduktif
Pendekatan Induktif
1. Andaian
2. Cara
3. Peranan
Guru
4. Peranan
pelajar
Satu penyusunan awal (advanced organiser) amat berguna kepada
pelajar
Generalisasi Contoh
Sebagai pembentang dan penghurai jawapan
Sebagai penerima jawapan yang agak pasif
Pelajar memperolehi manfaat jika menemui jawapan sendiri
Contoh Generalisasi
Sebagai pendorong dan pengarah dalam pencarian jawapan
Sebagai pencari jawapan yang aktif
2.3.3 Pendekatan Cerakinan
Pendekatan ini berdasarkan prinsip ’analisis; yang mendahulukan
unsur-unsur besar, kemudian unsur-unsur itu dicerakinkan kepada
unsur-unsur yang kecil. Pengajaran bahasa (contohnya bacaan)
mengikut pendekatan ini mungkin dimulakan dengan memperkenalkan
ayat kepada murid-murid . Ayat itu kemudiannya dicerakinkan kepada
perkataan-perkataan. Daripada perkataan itu dicerakinkan pula
menjadi suku kata dan huruf-huruf. Misalnya :
Langkah 1 : Mengenalkan ayat : ’Ali ada baju baru’
Langkah 2 : Mengenalkan rangkai kata : Ali ada
baju baru
Langkah 3 : Mengenalkan perkataan : [Ali] [ada] [baju]
[baru]
Langkah 4 : Mengenalkan suku kata : [a] [li] [da] [ba] [ju]
[ru]
Langkah 5 : Mengenalkan huruf : [a] [b] [d] [i] [j] ]l] [r]
[u]
2.3.4 Pendekatan Eklektik
Pendekatan eklektik adalah gabugan kedua-dua pendekatan induktif
dan pendekatan deduktif bagi membentuk satu strategi pengajaran.
Model pendekatan eklektik bergantung kepada pendekatan mana yang
diberi penekanan . Model-model di bawah akan membantu anda memahami
penggunaan pendekatan eklektik.
a) Penekanan kepada pendekatan induktif:
Contoh/fakta Kesimpulan Contoh
b) Penekanan kepada pendekatan deduktif:
Kesimpulan Contoh Generalisasi
2.4 Intervensi Pengajaran Bahasa
Kanak-kanak yang dikenal pasti menghadapi masalah bahasa
hendaklahlah diberi perhatian untuk dipulihkan dengan segera.
Tindakan awal untuk membantu memulihkan atau mengurangkan masalah
yang dihadapi oleh kanak-kanak ini dikenali sebagai intervensi.
Apabila mengajar bahasa kepada kanak-kanak masalah pembelajaran,
guru hendaklah menggunakan beberapa teknik pengajaran yang khusus
bagi memenuhi keperluan bahasa kanak-kanak tersebut. Di antara
intervensi pengajaran bahasa untuk membantu kanak-kanak mengatasi
masalah penguasaan bahasa mereka adalah seperti berikut:
i. Ajar bahasa di dalam situasi
Mengajar bahasa di dalam situasi yang diadakan akan membantu
kanak-kanak memahami isi pelajaran dan seterusnya menguasai
kemahiran bahasa yang diajar. Contoh: membantu ayah di kebun.
ii. Ikut urutan perkembangan bahasa normal
Pengajaran bahasa hendaklah berdasarkan kemampuan berbahasa
kanak-kanak mengikut peringkat umur mereka.
iii. Guna strategi pengajaran yang khusus dan berkesan ketika
memperkenalkan konsep baru
Pelbagai strategi pengajaran khusus boleh digunakan untuk
mengajar kanak-kanak masalah pembelajaran seperti teknik REBUS,
kaedah VAKT, kaedah fonik dan sebagainya.
iv. Bercakap tentang apa yang mereka fikir atau lakukan
Kanak-kanak mesti dilatih bercakap dan menyampaikan buah fikiran
mereka. Satu cara mudah merangsang mereka bercakap adalah dengan
meminta mereka bercakap tentang apa yang mereka sedang fikirkan
atau perkara yang mereka sedang lakukan.
v. Terangkan apa yang orang lain lakukan
Kemahiran menerang boleh ditingkatkan dengan cara meminta mereka
menceritakan perkara yang dilakukan oleh orang lain. Menceritakan
apa yang dilihat adalah lebih mudah dilakukan oleh kanak-kanak
masalah pembelajaran.
vi. Gunakan contoh yang betul untuk memberikan latihan bagi
kemahiran bahasa yang khusus
Menunjukkan contoh yang betul atau modeling digunakan supaya
kanak-kanak dapat meniru kemahiran bahasa yang betul. Kemahiran
bacaan mekanis misalnya boleh dajar dengan cara guru menunjukkan
cara bacaan yang betul atau menayangkan rakaman pembaca berita TV
membaca berita.
vii. Gunakan aktiviti harian dalam menyediakan latihan
kemahiran-kemahiran bahasa dalam lingkungan konteksnya
Aktiviti harian kanak-kanak sama ada di rumah atau di sekolah
boleh dimanfaatkan untuk menyediakan pengalaman-pengalaman bahasa
yang boleh mereka pelajari. Selain itu, aktiviti harian pelajar
juga boleh digunakan sebagai bahan atau tema pengajaran bahasa.
Dalam merangka intervensi pengajaran dan pembelajaran bahasa
kepada kanak-kanak masalah pembelajaran, aktiviti hendaklah
berfokuskan pelajar.
AKTIVITI
Dalam usaha melaksanakan program intervensi bahasa terhadap
kanak-kanak bermasalah pembelajaran, beberapa prinsip intervensi
bahasa perlu diambil kira. Jelaskan prinsip-prinsip intervensi
bahasa berikut dalam bentuk perbincangan bersama dengan tutur
anda:
Prinsip-prinsip intervensi bahasa:
i. Sedikit kepada banyak
ii. Mudah kepada sukar
iii. Konkrit kepada abstrak
iv. Pelbagai situasi
v. Pelbagai media
Rumusan
Sebagai seorang guru pendidikan khas yang mengajar murid-murid
bermasalah pembelajaran, anda terpaksa berhadapan dengan sebilangan
besar kanak-kanak yang mengalami masalah bahasa dan pertuturan.
Sebelum anda menjalankan program intervensi bahasa terhadap
murid-murid khas ini, anda perlu menjalankan satu proses
pendiagnosisan untuk mengenal pasti jenis-jenis masalah bahasa dan
komunikasi yang dihadapi oleh murid-murid tersebut. Setelah itu
barulah beberapa strategi dan pendekatan untuk intervensi bahasa
dirancang. Pihak yang terlibat dalam intervensi bahasa kanak-kanak
berkeperluan khas perlu merancang strategi yang lebih berkesan.
Setelah itu dilaksanakan setiap perancangan yang telah dibuat dan
diikuti dengan proses penilaian.
PORTFOLIO
Dokumen atau tugasan perlu disimpan dalam portfolio dan
diserahkan kepada pensyarah dalam bentuk ‘soft’ dan ‘hard’
copy.
TAMAT
RUJUKAN
Jabatan Pendidikan Khas, Kementerian Pendidikan Malaysia. 2003.
Huraian sukatan pelajaran pendidikan khas bermasalah pembelajaran
sekolah rendah & menengah:
Bidang akademik berfungsi. Kuala Lumpur.
Juriah Long, Raminah Hj. Sabran & Sofiah Hamid. 1993.
Perkaedahan pengajaran Bahasa Malaysia. Kuala Lumpur: Fajar
Bakti.
Kamarudin Hj. Husin. 1990. Pedagogi bahasa. Petaling Jaya:
Longman.
Kuder, S. J. 2003. Teaching students with language and
communication disabilities. Boston: Allyn & Bacon.
Lerner, J. 1993. Learning disabilities: Theories, diagnosis and
teaching strategies. (6th ed.). Boston: Houghton Mifflin
Company.
Martin, D. 2000. Teaching children with speech and language
difficulties. London: David Fulton Pub.
Mercer, C.D. & Mercer, A.R. 1985. Teaching student with
learning problems. Columbus: Chales & Merrill.
Owens, R. 2001. Language development : An introduction. (5th
ed.). Boston : Allyn & Bacon.
Polloway, E.A., Patton, J.R. 1993. Strategy for teaching
learners with special needs. New York: Maxwell Macmillan
International.
Raminah Hj. Sabran dan Rahim Sham. 1987. Kajian Bahasa Untuk
Pelatih Maktab Perguruan. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti Sdn.
Bhd.
Reed, V. A. 2005. An introduction to children with language
disorders (3rd ed.) Boston: Allyn & Bacon.
Syed Abu Bakar Syed Akil. 1997. Bimbingan khas perkhidmatan
pendidikan pemulihan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Universiti Terbuka Malaysia. 2007. Kaedah pembelajaran khas
Bahasa Melayu. Kuala Lumpur: UNITEM Sdn. Bhd.
BAHASA
Jenis-jenis Pendekatan
Teori-Teori Pemerolehan Bahasa
Prinsip-prinsip Intervensi Bahasa
Tahap Perkembangan Bahasa jenijenis pendekatan
- Induktif
- Deduktif
- Cerakinan
- Eklektik /
Gabungan
Teori Kognitif
Teori Behavioris
Teori Mentalis
Teori Interaksionis
Fonologi
Morfologi
Sintaksis
Semantik
Pragmatik
- Sedikit kepada banyak
- Mudah kepada sukar
- Konkrit kepada abstrak
- Pelbagai situasi
- Pelbagai media
� EMBED Unknown ���
�
