Systemy Opieki Zdrowotnej

w Świecie

organizacja i finansowanie

Prof dr hab. n. med. Andrzej Wojtczak

System Ochrony Zdrowia

„Uporządkowany zbiór zasobów tworzą-

cych zorganizowaną całość, odpowiednio

finansowaną i zarządzaną mająca na celu

zapewnienie opieki medycznej oraz

poprawę stanu zdrowia społeczeństwa”

Ministerstwo Zdrowia i Opieki

Społecznej

Ochrona Zdrowia – wszystkie działania mające na celu

ochronę i umacnianie zdrowia całego społeczeństwa oraz

opieką medyczną

Szczepionki i surowice

Apteki

Ksztalcenie personelu

Instytuty i Akademie

Badania naukowe

Medycyna pracy

Higiena szkolna

Szpitale i przychodnie

Sluzby epidemiologiczne

Zapobieganie chorobom

Edukacja zdrowotne

Sanatoria

Ochrona zdrowia

System Ochrony Zdrowia

ZOpieka

Medyczna

Zdrowie

Publiczne

• Opieka Zdrowotna (Health Care)-rozpoznawa-

nie i leczenie, a także zapobieganie i edukacja

zdrowotna pacjenta i rodziny w środowisku

zamieszkania, pracy i nauki;

• Zdrowie Publiczne (Public Health)- zapobiega

nie przedwczesnym zgonom i zachorowaniom

oraz działania prozdrowotne ukierunkowane na

populację z aktywnym udziałem ludzi i sektorów

społeczno-gospodarczych, samorządów teryto-

rialnych i władz państwowych a finansowane ze

środków publicznych;

ZDROWIE

wynik działań wielu sektorów

Środowisko fizyczne i psycho-społeczne

Warunki

Mieszkaniowe

Warunki

Sanitarne

Środowiska

Zabezpieczenie

Socjalne

Medycyna

Lecznicza

Kultura i

Wypoczynek

Oświata i

Edukacja

Żywność i

Odżywianie

Warunki Pracy

i

Zarobki

ZDROWIE

Systemy Opieki Zdrowotnej

• Polityka zdrowotna

• Finansowanie systemu

• Organizacja

• Wartości wyznawane

Polityka zdrowotna

Celowa działalność państwa

ukierunkowana na problemy zdrowia

społeczeństwa, organizację i

funkcjonowanie systemu opieki

zdrowotnej i jej programów

Polityka zdrowotna

Wyznaczniki polityki zdrowotnej krajów Europy:

Światowa Organizacja Zdrowia – 1948

Strategia Zdrowie dla Wszystkich - 1977

Konferencja ŚOZ w Alma Ata - 1978

Karta Konferencji w Ljublianie - 1996

Strategia Zdrowie w XXI wieku – 1998

Strategia Zdrowia 2020 – Malta 2012

EU – Traktat Maastricht - 1992

Europejska Strategia Zdrowia – 2007

Narodowy Program Zdrowia – 2007-2016

Zapobieganie przedwczesnym zachorowaniom

i zgonom,

Promocja prozdrowotnych stylów życia,

Zapewnienie opieki zdrowotnej odpowiedniej

jakości, akceptowanej i dostępnej dla wszyst-

kich obywateli;

Podstawowe Zadania Strategii

„Zdrowie dla Wszystkich”

Finansowanie Systemu Opieki Zdrowotnej

• Sposób finansowania określa charakter syste mu opieki zdrowotnej,

• Pieniądze zawsze płyną z ‘kieszeni’ obywateli,

• Podatki ogólne – budżet,

• Obowiązkowe ubezpieczenia – podatek celowy

wyższe dochody wyższy podatek

• Dobrowolne ubezpieczenia prywatne – w zależ -ności od zakresu

Równość w dostępie do zdrowia,

Solidaryzm,

Godność ludzka i prawa pacjenta,

Wysoka etyka zawodowa,

Wartości Systemów Europejskich

Postępy wiedzy i technologii medycznych,

Wzrost kosztów świadczeń leczniczych (starzenie społeczeństw, koszt technologii, leków, brak standardów)

Ograniczenia dostępu do świadczeń zdrowotnych (kolejki, limity, dodatkowe opłaty),

Brak bezpieczeństwa zdrowotnego ludzi,

Niezadawalająca jakość świadczeń (wzrost liczby procesów i iatrogenia)

Problemy Opieki Zdrowotnej

Dostęp do systemu opieki zdrowotnej zależny

od woli i możliwości jednostki do płacenia -

„ability- to-pay principle”;

(konserwatywno-liberalny, wolno-rynkowy – USA,

Szwajcaria),

Dostęp do systemu opieki zdrowotnej prawem

jednostki zależnym od potrzeb zdrowotnych-

„benefit principle”

(egalitarny, solidarystyczny – ŚOZ, Unia Europejska),

Podstawy Koncepcyjne Systemów Opieki

Zdrowotnej

Modele Systemów Opieki

Zdrowotnej

• Model Bismarck’a – system ubezpieczeń chorobowych –1881; reforma w 1924;

• Model Beveridge’a – system budżetowy -1944; wprowadzony przez Bevan’a w 1948;

• Model Siemaszko – system państwowy centralnie planowany i finansowany (1920),

• Model Skandynawski – samorządowo-budżetowy

Model Bismarck’a

• Finansowanie oparte o składki placone obowiązkowo przez pracodawcow i pracownikow,

• Uzupełniajace dotacje panstwa,

• Zarzadzanie przez niezalezne od rzadu instytucje typu kas chorych,

• Kontraktowanie swiadczen

Cechy Modelu Ubezpieczeniowegotypu Bismarck’a

• Powszechna dostępność i bezpłatność,

• Pluralizm funduszy ubezpieczeniowych (kasy chorych,

towarzystwa ubezpieczeniowe)

• Nadzór państwa

• Składka wnoszona przez pracobiorców i pracodawców,

• Współpłacenie za określone usługi,

• Ubezpieczenia alternatywne i dodatkowe

Rozliczenia poza pacjentem, lub z jego udziałem

Pluralizm własnościowy placówek leczniczych,

Współpłacenie we Francji

• Opłata za świadczenia i potem zwrot 70% kosztów,

• Porada u lekarza ogólnego – 20 euro

• Porada u specjalisty - 27 euro

• Leki - zwrot 15, 35, 60, lub 100%

• Niektóre leki pełnopłatne

Współpłacenie w Niemczech

• Pierwsza wizyta w kwartale

• Pierwsza wizyta u stomatologa

• Wizyta u specjalisty bez skierowania

• Za dzień pobytu w szpitalu do 28 dni

• Za dzień rehabilitacji

• 10 % ceny różowej recepty (5-10)

Opłata = 10 euro

Model Beveridge’a

• Finansowanie przez budżet państwa

z podatków ogólnych,

• Pełna kontrola systemu przez rząd i jego

agendy,

• Pełna dostępność dla wszystkich obywateli,

• Personel opłacany wg. pensji lub liczby

podopiecznych,

• Udział pacjentów w kosztach,

• Udział sektora prywatnego,

Narodowa Służba Zdrowia w Wielkiej

Brytanii model Beveridge’a

• Powszechna dostępność do bezpłatnej opieki lekarskiej,

• Finansowanie:

- budżet państwa w 84%

- składki na podatek zdrowotny -16%

- Współpłacenie (ryczałt za leki, usługi dentystyczna) Własność:

- państwowa własność szpitali – pensje, „F- F- S”(15 Reg. Zarz. Szpitali + Zarz. Szpitali Klinicznych),

- prywatni lekarze rodzinni – kontrakty

• Samorządowa służba zdrowia – usługi środowiskowe

przez specjalistów medycyny środowiskowej / zdrowia publicznego, pielęgniarki i położne

• Sektor prywatny ok. 10% popul. ubezpiecz. prywatnie

Model Siemaszko

• Finansowanie przez budzet panstwa

• Pelna kontrola systemu przez rzad

• Zapewnienie pelnej dostepnosci

• Zatrudnienie personelu przez panstwo i

oplacanie wg. tabeli plac

Model Skandynawski

• Powszechny dostęp do bezpłatnego systemu opieki zdrowotnej,

• Publiczne obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne,

• Źródła finansowania:

- publiczne ubezpieczenia zdrowotne,

- budżet samorządów lokalnych,

- rządowe dotacje wyrównawcze,

- ograniczone współpłacenie przez pacjentów,

• Własność

- samorządowa własność dominuje, - państwowe instytuty i szpitale centralne,

- prywatna własność prawie nie istnieje,

Współpłacenie w Szwecji

• Porada lekarza ogólnego 60-140 Kr

• Porada lekarza specjalisty 130-300 Kr

• Dzien pobyty w szpitalu 120-180 Kr

• Leki płatne do 1800 Kr / rok

• Leki bezpłatne do 20 r. życia

Współpłacenie w Norwegii

• Wizyta u lekarza rodzinnego 125 Kr

• Wizyta u specjalisty 256 Kr

• Leczenie stomatogiczne 100%

• Dopłaty do leków: recepta biała 100%

recepta niebieska 35%

Współpłacenie w Czechach

• Wizyta u lekarza - 30 koron

• Dzień pobytu w szpitalu - 60 koron

• Wizyta domowa - 90 koron

• Za każdy lek refundowany

na recepcie - 30 koron

Model Prywatnych Ubezpieczeń i Usług

Zdrowotnych

• Dostępny tylko dla ubezpieczonych,

• Prywatne ubezpieczenia – zakres zgodnie z kontraktem (indywidualne lub grupowe),

• Pluralizm własnościowy placówek leczniczych,

• Konsorcja ubezpieczeniowo-lecznicze np. typu HMO,

• Prywatni usługodawcy zatrudnieni lub na własnym rozrachunku,

Opieka Zdrowotna w Stanach Zjednoczonych

• Instytucje rządowe (federalne)

- Zespół Narodowych Instytutów Zdrowia - NIH- Bethesda MD, Centrum -Zwalczania i Zapobiegania Chorobom Zakaźnym –CDC & P - Atlanta, Administracja ds. Żywności i Leków – FDA – Bethesda, Szpitale Armii, Marynarki Wojennej, Administracji Weteranów (VA),

• Instytucje Stanowe

- Szpitale Uniwersyteckie stanowe i prywatne,

- Szpitale specjalistyczne stanowe i prywatne

• Sieć placówek opieki zdrowotnej – prywatne, funda-cji, kongregacji religijnych, gmin wyznaniowych, instytucji charytatywnych, „for-profit” i „non- for-profit”; „otwarte”,

• Podstawowa Opieka Zdrowotna – praktyki solo, prak tyki grupowe, „przychodnie” specjalistyczne”,

Opieka Zdrowotna w Stanach Zjednoczonych

Finansowanie

• Prywatne ubezpieczenia chorobowe,

- bez pułapu cen,

- wg pułapu cen regulowanych (BCBS)

• Prywatne ubezpieczenia realizowane w sieciach Kierowanej Opieki Zdrowotnej (HMO, PPO, IPA);

• Publiczne ubezpieczenia federalne - Medicare -osoby w wieku emerytalnym (1964)

- Medicaid –osoby uznane za ubogie (1964),

- SHIP – stanowe ubezpieczenie dzieci,

• Nieubezpieczeni – różne źródła

Uczynienie świadczeń zdrowotnych bardziej

efektywnymi w stosunku do ich kosztów,

Zachowanie jakości świadczeń ich dostępności,

Poprawa zarobków personelu medycznego,

Wspieranie zapobiegania chorobom i promocji

zdrowia,

Zadania Kierowanej Opieki Zdrowotnej

Kontrola wolumenu świadczeń i ich rodzaju,

Zachęty finansowe dla świadczeniodawców za

ograniczanie ilości świadczeń,

Przesunięcie uwagi lekarzy z potrzeb pacjentów na

wymogi ubezpieczycieli,

Obniżenie autorytetu i powagi lekarzy na korzyść

ubezpieczycieli,

Stały wzrost liczby ubezpieczycieli typu „for-profit”,

Ewolucja Kierowanej Opieki

Zdrowotnej

Health Maintenance Organization – HMOOrganizacja Zapewnienia Zdrowia - łączy funkcje ubezpieczyciela i świadczeniodawcy ;

Preferred Providers Organization – PPO

Organizacja Preferowanych Usługodawców -pacjent ma prawo wyboru;

Independent Practice Associations – IPA

Stowarzyszenie Niezależnych Praktyk – płatnik kieruje pacjenta do lekarzy zorganizowanych w praktyki w oparciu o kontrakt z ubezpieczycielem;

Point-Of-Service – POS – Miejsce Świadczeń -pacjent ma prawo wyboru dowolnego lekarza i opłaca częsciowo świadczenia

Formy Kierowanej Opieki Zdrowotnej

“Kierowana Opieka Zdrowotna wygrywana rynku, ale

przegrywa w opinii publicznej”

Kaiser Family Foundation

“Zbyt wielu amerykańskich pacjentów i lekarzy pozostaje

na łasce potężnych organizacji ubezpieczeniowych,

których oferty kontraktowe opierają się na zasadzie

‘weź- lub- odrzuć’ ”

Dr Thomas R. Reardon - AMA President

Ocena Kierowanej Opieki Zdrowotnej

White House Forum on Health CareMarch 5, 2009

Senator Obama: „ustanowić program ubezpieczeń publicz-nych który konkurowałby z ubezpieczycielami prywatny nymi oraz wymagałby udziału pracodawców w ubezpieczeniu zatrudnionych, lub finansowaniu ubez-pieczenia publicznego”

Prezydent Obama: „ będę zadowolony z jakichkolwiek uzgodnień wiodących do obniżenia kosztów opieki zdrowotnej i ubezpieczenia wszystkich obywateli w granicach możliwości przy zapewnieniu wyboru lekarza i elastyczności świadczeń czy to poprzez rynek czy przy pełnym udziale i regulacjach rządowych”

Dylematy Opieki Zdrowotnej

• Brak kompleksowej analizy wszystkich elementów systemu opieki zdrowotnej a tylko jej fragmenty;

• Potrzebne decyzje polityczne i społeczne:

- czy gotowi jesteśmy zaakceptować zasadę, że każdy jest odpowiedzialny za swoje zdrowie

• Czy gotowi jesteśmy odstąpić od zasady bezpłatnej opieki medycznej i w jakim zakresie jesteśmy gotowi współpłacić za świadczenia,

• Czy jesteśmy gotowi zaakceptować szeroki udział sektora prywatnego „for-profit”,

• Przyszłość to wspólna partycypacja sektora państwowego i prywatnego w opiece zdrowotnej,

• Podstawowe wyzwania są podobne, to ich zakres

różni się w zależności od sytuacji ekonomicznej

danego kraju, mechanizmów finansowania, zorgqni-

zowania instytucji świadczących usługi,

• Rozwiązania powinny uwzględniać uwarunkowania

i priorytety lokalne, nawyki profesjonalne i społeczne,

• Wprowadzenie zmian jedynie czy to w organizacji

czy sposobach finansowania świadczeń nie gwaran

tują uzyskania „lepszych rezultatów za te same

pieniądze”,

Wnioski

Dziękuję za uwagę

Definicja pojęcia „System”

„Uporządkowany zbiór jednostek

tworzących jakąś zorganizowaną

całość i służących jednemu celowi”

„Zasady organizacji czegoś, ogół

przepisów, reguł obowiązujących

stosowanych w jakiejś dziedzinie,

według których coś jest wykonane,

zorganizowane”