Polskie Towarzystwo EkonomiczneZeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
59
Compliance jako element ochrony norm etycznych i wizerunkowych w bankach
Abstrakt
Celem artykuu byo przedstawienie stosunkowo nowego w polskim dyskursie zagadnienia
ryzyka braku zgodnoci, a take umieszczenie go w obszarze etyki bankowej. Wzmoona
intensyfikacja kontroli wewntrznej w bankach spowodowana rosnc liczb regulacji staa
si przyczynkiem do powstania niniejszej pracy. W artykule weryfikacji zostaa poddana teza
badawcza, i dla prawidowego funkcjonowania banku due znaczenie ma waciwe
zarzdzanie ryzykiem braku zgodnoci. Autorka posuya si metod krytycznej analizy
literatury, która pozwolia na weryfikacj postawionej tezy badawczej. Artyku moe
stanowi wstp do kolejnych rozwaa na temat ryzyka braku zgodnoci.
Sowa kluczowe: ryzyko braku zgodnoci, komórka zgodnoci, compliance, normy etyczne
w bankach, wizerunek banku, misselling, whistleblowing.
Compliance as an element of protection of ethical and image standards in banks
Abstract
The main purpose of this article is to present a compliance risk (according to the author, the
important one – both from the point of view of the bank and the employees) and its location in
banking sector. The increased intensification of internal control in banks caused by the
growing number of the regulations has become a contribution to the creation of this
elaboration. In this article, a hypothesis is examined that proper compliance risk management
is very important in the correct functioning of a bank. To this end, the method of critical
literature review was used, allowing to verify the research hypothesis. Literature items in the
field of economics (also in English) and regulations applicable in the Polish and European
legislation provided the main source of research material.
Keywords: compliance risk, compliance department, compliance, ethical standards in banks,
bank image, misselling, whistle blowing.
JEL CODE: G20, G21, G41.
60
Wstp
Podmioty rynku finansowego w Polsce, a w szczególnoci banki stoj przed nowymi
wyzwaniami, gdy na rynkach finansowych obserwowane s zmiany w zakresie oferowanych
usug przez instytucje finansowe. Jak wynika z raportu World Economic Forum (2017),
dynamicznie wzrasta dziaalno FinTechów, które syn przede wszystkim z wdraania
innowacyjnych metod „szybkich” patnoci, czy robo-doradztwa (ang. robo-advisors).
Ponadto, wdraane unijne rozporzdzenie o ochronie danych osobowych narzuca na
instytucje dodatkowe wymogi regulacyjne. Dynamiczna ekspansja dziaalnoci podmiotów
bankowych moe nie za sob dodatkowe ryzyka. Jednym z nich jest ryzyko braku
zgodnoci (ang. compliance), które w cigu ostatniej dekady nabrao duego znaczenia,
stanowic nieodczny element systemów kontroli wewntrznej. W literaturze mona
odnale informacj, i trend ten wynika nie tylko z denia banków do spenienia wymogów
regulacyjnych narzucanych odgórnie (osiewicz-Dniestrzaska 2014), lecz take z denia do
zgodnoci z normami etycznymi (Barcik 2016). W artykule weryfikacji zostaa poddana teza
badawcza, i dla prawidowego funkcjonowania banku due znaczenie ma waciwe
zarzdzanie ryzykiem braku zgodnoci. Autorka posuya si zasobem róde w dostpie on-
line takimi jak: google scholar, BazEkon czy baz EBSCO. Dokonany przegld literatury
zoony w syntetyczn cao pozwoli zrealizowa cel artykuu jakim byo przedstawienie
pojcia ryzyka braku zgodnoci oraz ulokowania go w obszarze etyki bankowej; tekst ten
moe by take wykorzystywany zarówno przez teoretyków (np. jako wstp do dalszych
rozwaa) oraz przez praktyków. Wywód autorki rozpocz si od przedstawienia pojcia
compliance, aby nastpnie odnie si bezporednio do obszaru bankowoci, w którym
szczególn uwag powicono kulturze organizacyjnej. Zdefiniowano rol komórki ds.
ryzyka braku zgodnoci, opisano model zarzdzania owym ryzykiem oraz wskazano czym
jest misseling i whistleblowing. W dalszej czci pracy powicono wag spoecznej
odpowiedzialnoci biznesu oraz kwestii zaufania klientów do instytucji bankowych.
Ryzyko braku zgodnoci – zagadnienia wstpne
Dotychczas nie zostaa przyjta uniwersalna definicja ryzyka braku zgodnoci. Jest ono
z reguy definiowane odrbnie, w zalenoci od regulatora. Dokonany podzia owego pojcia
zosta przedstawiony w artykule (osiewicz-Dniestrzaska 2014), w którym przyjto
klasyfikacj ze wzgldu m.in. na ródo aktu prawnego, czy jego tre. Prawne definicje
ryzyka braku zgodnoci wystpuj m.in. w uchwale KNF (KNF 2011), Rekomendacjach H
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
61
(KNF 2011) i M (KNF 2013b) Komisji Nadzoru Finansowego lub Dyrektywie MiFiD (2006).
Wytyczne ustanowione s równie w normie (ISO 19600). Sama zgodno z kolei nazwana
jest sztuk przestrzegania regu i podkrela syntez prawa z etyk i zasadami rynkowymi
(Grynfelder 2012). Dla potrzeb niniejszego artykuu przyjto najbardziej ogóln definicj
ryzyka braku zgodnoci pochodzc z zapisu Prawa bankowego (Ustawa 1997), która
w szczególny sposób akcentuje zgodno dziaa banku z przepisami prawa oraz
z wewntrznymi regulacjami. Celem wprowadzania ochrony przed t relatywnie now
kategori ryzyka w dziaalnoci banków jest zapewnienie zgodnoci na paszczynie prawnej,
adu korporacyjnego, czy etycznej (Wodarczyk 2014). W materiaach wewntrznych banków
(Bank Spódzielczy 2014) mona odnale zapisy, i zapewnienie zgodnoci ma równie
suy zachowaniu dobrego wizerunku banku lub co wicej zachowaniu reputacji; inne ródo
uzupenia cel zgodnoci o ochron interesów klientów (Bank Spódzielczy 2015).
Ryzyko braku zgodnoci czsto utosamiane jest z ryzykiem operacyjnym lub z ryzykiem
prawnym. Pomimo, i pojcia te przenikaj si wzajemnie, naley wskaza rónice midzy
nimi. Ryzyko prawne wystpuje w sytuacji oddziaywania czynników zewntrznych takich,
jak spór z klientem, compliance z kolei dotyczy wewntrznych czynników – przyjtych
regulacji w strukturze banku (Mórawski 2016). Ryzyko operacyjne dopuszcza wystpowanie
strat powstaych w wyniku czynnika zarówno wewntrznego, jak i zewntrznego (KNF
2013), dodatkowo w przeciwiestwie do ryzyka braku zgodnoci jest ono ryzykiem
mierzalnym. Zaufanie klientów oraz dobra reputacja banku to niewtpliwie mocne strony
sprawnie funkcjonujcej komórki ds. zgodnoci. Wysoki poziom monitorowania owego
ryzyka jest równie oznak zdyscyplinowania i wiadomoci podmiotów zarzdzajcych
(Grynfelder 2012). Do tego naley wskaza, e mniejsze nakady na tworzenie odrbnej
jednostki w ramach zapewnienia zgodnoci bd gwarancj uniknicia przyszych kar za
stwierdzenie narusze (Kowalczyk-Borek 2016). Rozstrzygajce w sensie etycznym
znaczenie mog mie jednak takie przejawy, jak: tworzenie listy podmiotów, z którymi bank
nie podejmie wspópracy (KNF 2013), postpowania wyjaniajce pracowników
(whistleblowing), wprowadzanie nowego produktu na rynek (ryzyko missellingu),
wystpujce na nim naduycia, niewaciwy marketing i inne.
Standardy etyczne w odniesieniu do dziaalnoci banków
W dziaalnoci bankowej podmioty musz przestrzega pewnych nakazów oraz zakazów,
które okrelaj cel i sposób w jaki powinny one wykonywa swoj prac. Zbiorem takich
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
62
norm w sektorze bankowym, ustanowionym przez Zwizek Banków Polskich jest kodeks
etyczny z 2001 nazwany „zasadami dobrej praktyki bankowej” (ZBP 2013). Skada si on
z siedmiu rozdziaów (m.in. z wyszczególnieniem zasad postpowania wzgldem klientów,
innych banków czy pracowników) oraz z zacznika (regulamin Komisji Etyki Bankowej).
Z jego zapisów wynika, e kady klient banku winien by traktowany z tak sam
starannoci i w kadej sytuacji powinien by informowany o dodatkowych korzyciach,
które moe uzyska korzystajc z danej usugi. Pracownik z kolei powinien by lojalny
wobec banku i dba o jego dobre mienie; ten za ma stwarza pracownikowi szanse rozwoju.
Waciwa postawa pracownika banku w stosunku do klienta daje szans lepszej identyfikacji
potrzeb i oczekiwa klienta, co prowadzi do redukcji niepewnoci i wzrostu zaufania podczas
budowania wzajemnej relacji (Danielak 2015, s. 72-73).
Tworzona w dugim okresie lecz wysoce sprzyjajca zachowaniom pracowników jest
kultura organizacyjna w banku. Definiowana jest jako zestaw norm (np. moralnych)
i przekona, które przekazywane s czonkom w danej organizacji (Gostomski 2017). Kultura
organizacyjna moe przyczyni si do osignicia lepszych rezultatów, gdy pracownicy,
którzy wykazuj zaangaowanie we wzajemn wspóprac generuj pozytywne wyniki
w budowaniu zaufania do banku (Thakor 2016). Pewn zacht do przestrzegania zasad
etycznych dla instytucji finansowych moe by nasilona w ostatnich latach aktywno
konkursów ogólnokrajowych z obszaru etyki oraz szereg wyrónie i pochwa moliwych do
uzyskania (Charuba-Chadry 2016). Praktyka jednak wykazuje niedoskonao tego obszaru.
W 2012 roku, w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii przeprowadzone zostay
badania on-line 500 losowo dobranych osób ze rodowiska finansowego. A 39% (195 osób)
respondentów wskazao, e ich przeoeni prawdopodobnie byli zaangaowani w czynnoci
nielegalne, majce na celu odnie sukces przedsibiorstwa. Okoo 30% badanych (150 osób)
stwierdzio, e ich premia uzaleniona jest od stopnia naruszenia prawa lub standardów
etycznych (Wehinger 2012). W 2015 roku przeprowadzono podobne badania. Problem wci
jest zauwaalny, gdy prawie jedna trzecia respondentów (391 sporód 1223 badanych osób
z otoczenia banków) stwierdzia, e plany premiowe tworzone s w taki sposób, e skaniaj
ku naruszeniu przyjtych norm etycznych (Tenbrunsel, Thomas 2015). Zdaniem autorki,
kluczowe s take funkcjonujce w bankach systemy motywacyjne pracowników, bo jak
wielokrotnie wskazuj uczeni w swoich pracach (Davydenko, Kamierczyk, Romashkina,
elichowska 2017, s. 116), (Kamierczyk, elichowska 2017, s. 59), motywacja
pracowników jest istotnym czynnikiem pozwalajcym osign sukces w organizacji.
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
63
Z drugiej jednak strony, autorzy wskazuj bariery jakie zagraaj budowaniu dobrych
i skutecznych systemów motywacyjnych (opisujc ograniczenia takie, jak: know-how,
dowiadczenie w budowaniu systemów motywacyjnych posiadane przede wszystkim przez
banki zagraniczne).
Chief compliance officer, compliance officer, inspektor nadzoru czy doradca do spraw
zgodnoci – tak definiuje si osob odpowiedzialn za kierowanie komórk ds. zgodnoci
w banku (Cichy 2015), której znaczenie w Polsce nabiera coraz wikszego znaczenia.
Praktyka wskazuje, e osoby odpowiedzialne za zgodno w bankach s zobowizane do
monitorowania aktualnych poczyna, oceny ryzyka wprowadzenia nowego produktu na
rynek, czy rozwizywaniu konfliktów interesów (Oldzki 2014). Dokument Komisji Nadzoru
Finansowego (KNF 2013a) precyzuje, e personel komórki ds. zarzdzania ryzykiem braku
zgodnoci powinien mie odpowiednie kwalifikacje oraz dowiadczenie, które dadz mu
moliwo naleytego wykonywania obowizków. Powinien on take posiada dostp do
niezbdnych informacji oraz zapewniony mechanizm wspópracy pomidzy nim
a pozostaymi departamentami, zapewniajc tym samym skuteczno.
Odrbnie wydzielona komórka ds. ryzyka braku zgodnoci najczciej tworzona jest
w duych bankach, gdy zwizane jest to z kreowaniem dodatkowych struktur, co dla
mniejszych banków np. banków spódzielczych stanowioby trudno. Co wicej, jak
zaznaczy W. ótkowski (2012), problemy z zakresu zgodnoci powinny by rozwizywane
w szczególnoci przez rad nadzorcz banków, z ewentualnymi konsultacjami prawnymi.
Zdaniem autorki, istnienie specjalisty ds. compliance w banku zmniejszy ryzyko
niepowodzenia wprowadzenia nowego produktu na rynek. Osoba ta (najczciej prawnik)
bdzie posiadaa lepsze kompetencje do okrelenia zgodnoci z regulacjami wewntrznymi
(indywidualne procedury bankowe) oraz zewntrznymi (m.in. ustawy, uchway
i rekomendacje) (osiewicz-Dniestrzaska 2016). Funkcjonujca w banku samoistna
komórka ds. ryzyka braku zgodnoci, poprzez tworzenie presji (badajc zgodno
z regulacjami wewntrznymi), moe równie mie wpyw na przestrzeganie dyscypliny przez
pracowników (Baldwin, Hutter, Rothstein 2000). Dodatkowo jednostka ta bdzie miaa
szans zarzdza owym ryzykiem w sposób niezaleny, co zapewni spenienie warunków
zgodnych z wydan Rekomendacj M (s. 14.2) Komisji Nadzoru Finansowego (KNF 2013b).
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
64
Rysunek 1 obrazuje model zarzdzania ryzykiem braku zgodnoci oparty o norm ISO
19600, która jest prób usystematyzowania kwestii zarzdzania zgodnoci. Warte
zauwaenia jest, e komórka ds. zgodnoci jest w tym przypadku jednostk niezalen,
podobnie jest z podziaem ryzyk, co moe by potwierdzeniem wczeniejszych twierdze
orónicach midzy nimi. Model ten pokazuje, e nie tylko managment najwyszego szczebla
odpowiedzialny jest za zarzdzanie ryzykiem zgodnoci i e najefektywniejsze jest
zarzdzanie nim na wszystkich szczeblach organizacji.
Rysunek 1. Model zarzdzania ryzykiem braku zgodnoci
ródo: opracowanie wasne na podstawie (Wodarczyk 2014).
Z pojciem ryzyka braku zgodnoci w kontekcie etyki bankowej, silnie wie si take
pojcie missellingu okrelanego jako za, nieuczciwa sprzeda. W odniesieniu do dziaalnoci
banku, misselling dotyczy zabiegu marketingowego polegajcego na wiadomym dziaaniu
pracownika banku oferujc klientowi produkt, wprowadzajc go w bd (przykadowo
pomijajc istotne informacje) (UOKiK 2017). Pracownicy takiej instytucji jak jest bank, do
której klient ma due zaufanie, powinni przestrzega zasad, w szczególnoci: dziaa zgodnie
z prawem, szanowa wzajemne interesy oraz reprezentowa wysoki poziom rzetelnoci
i fachowoci (Lipiski 2008). Naley zatem wskaza, e warta uwagi jest kwestia specjalisty
ds. compliance – osoby odpowiedzialnej za dziaania zgodne, tj. dziaania odpowiedzialne czy
dziaania etyczne. W tym punkcie zasadne jest równie wyjanienie czym jest whistleblowing
(sygnalizowanie). Jest to zjawisko spoeczne, które polega na poufnym zgaszaniu przez
pracownika (whistleblowera) niezgodnoci z prawem, procedurami i standardami
obowizujcymi w banku. Zagadnienie to zostao opisane jako krajowy obowizek
w dokumencie Komisji Nadzoru Finansowego (2014) (§6 rozdziau 1 Zasad adu
Korporacyjnego dla instytucji nadzorowanych), Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady
Unii Europejskiej, (2013), a take w Kodeksie etyki bankowej w rozdziale II czci A
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
65
(Zwizek Banków Polskich 2013). Zapis ten uprawnia pracowników, by w sposób
anonimowy i bez konsekwencji (zarówno dla zgaszajcego, jak i dla osoby, która posiada
zarzut popenienia przestpstwa) mogli zgasza czonkom zarzdu lub radzie nadzorczej
nieetyczne zachowania (dyskryminacj, represje) i niezgodne z przyjtym kodeksem etyki lub
kultur organizacyjn w banku. Rekomenduje si, aby procedur anonimowego zgaszania
nieprawidowych zachowa w banku zaja si wanie komórka identyfikujca ryzyka braku
zgodnoci (Okoska 2017). Zdaniem autorki – o ile praktykowanie whistleblowingu nie jest
nagminnie naduywane, wykorzystywane i nie powoduje zaburze w wyznawaniu zasad
wzajemnej wspópracy, o tyle moe okaza si ono skuteczn form walki np. z korupcj
i dziaaniami, które mogyby by uznane za race naduycia, a dodatkowo bdzie on chroni
reputacj banku oraz eliminowa potencjalne koszty (np. wypaty odszkodowa dla klientów).
Niemniej naley wskaza, i dobra atmosfera pracownicza, a take wzajemne zaufanie
zespou przyczyni si do umacniania wizi, powodujc tym samym efekt synergii (Kromer,
Jackiewicz 2015).
i wizerunkowych – ujcie obszaru zgodnoci
Podoem odpowiedzialnoci jest etyka, dlatego analizujc standardy etyczne w bankach –
instytucjach zaufania publicznego (cho z drugiej strony przedsibiorstwa chccego osiga
zysk z dziaalnoci), naley wyszczególni odpowiedzialno jako immanentn cz etyki
(Kubik 2016), bowiem pojcia te w pewnym stopniu pokrywaj si ze sob. Tym co czy
owe pojcia jest ad organizacyjny, dziki któremu w ramach danej struktury oczekuje si od
pracowników odpowiedzialnoci za czyny wzgldem innych wspópracowników oraz
oczekuje si przestrzegania zasad etyki (FOB 2015). Idea spoecznej odpowiedzialnoci
biznesu, oprócz odpowiedzialnoci ekologicznej i troski o interes spoecznoci, zakada
równie dziaanie uwzgldniajce bezpieczestwo pracowników (nazywanych wewntrznymi
interesariuszami). Jedn z koncepcji rozwoju tej dziaalnoci jest denie przedsibiorstw do
zwikszenia konkurencyjnoci uwarunkowanej zaufaniem (Labocha 2012). Instytucje
realizuj te zadania z pomoc instrumentów promocyjnych, marketingowych czy
szkoleniowych (polegajcych np. na kreowaniu przedsibiorczych postaw i promocji wiedzy)
(Jówiakowski 2016, s. 72-74).
Kwestia zaufania od czasu kryzysu finansowego z przeomu lat 2007-2008 peni nadrzdn
rol w dziaalnoci instytucji finansowych (przykadem mog by badania (TNS Polska
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
66
2013), które wykazay, e zaufanie jest jednym z najcenniejszych czynników w opinii
klientów), std znaczenie banków spoecznych (okrelanych jako social banks, czy te
banków z sumieniem) jest coraz czciej przedmiotem bada i analiz. Okrelenie „bank
spoeczny” odnosi si do lokowania dziaalnoci banku w mediach spoecznociowych,
nasilenia si czynnika spoecznego w relacji kredytobiorca-kredytodawca, oferowania usug
w obszarze maych I mikroprzedsibiorstw, czy budowania wizerunku „biznesu
pozytywnego” – poprzez dziaanie etyczne i zrównowaone (Weber, Remer 2011). Social
banks charakteryzujc si takimi cechami, jak odpowiedzialno (dbajc o wzajemn
odpowiedzialno oczekuj od kredytobiorców odpowiedzialnoci za powierzone pienidze
wykluczajc ryzykowne inwestycje), transparentno (obserwuj pozytywny wpyw
udzielanych kredytów) i zrównowaony rozwój (oprócz krótkookresowych zysków staraj si
dba o rodowisko i spoeczno) staj si unikalne w wiecie finansów (Benedikter 2011).
Zaufanie klientów jest wysoce skorelowane z jakoci wiadczonych usug przez bank, a te
za wpywaj na lojalno klientów. Obecnie w obszarze silnie konkurencyjnego rynku usug
bankowych kwestia jakoci wiadczonych usug staje si coraz czciej poruszanym
problemem (Zabrocki, Suszek-Namroy 2015, s. 121-122).
W Polsce istnieje jawny rejestr czynów niedozwolonych (Rejestr Klauzul Abuzywnych).
Na t list trafiaj instytucje, które popeniy czyny uznane za niedozwolone i zostay skazane
wyrokiem Sdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Wglarz 2012). Liczba wpisów
w tym rejestrze w ostatnich latach gwatownie wzrosa (UOKiK 2017a). Przykadem mog
by kary finansowe naoone z powodu stosowania reklam wprowadzajcych odbiorc w
bd, przynalenoci do karteli w sprawie porozumie banków w sprawie ustalania cen
wydawanych kart Visa i Mastercard, czy kredytów hipotecznych we frankach szwajcarskich,
które zdaniem prezesa UOKiK naruszaj zbiorowy interes klientów (UOKiK 2016). Wyej
wymienione naruszenia mog wiadczy o pewnych niedopatrzeniach ze strony specjalistów
ds. zgodnoci, a zatem problem ten wci pozostaje wyzwaniem dla dziau badajcego ryzyko
braku zgodnoci w banku. wiatowy trend, zwizany z promocj odpowiedzialnego biznesu
wymusza na instytucjach dostosowanie do tyche warunków, co równie ma przeoenie na
zwikszony zakres obowizków komórek zgodnoci. Przykadem moe by wspóczesne
tworzenie reklam produktów bankowych – okazuje si, e nie jest to jedynie zadanie dla
dziau marketingu i promocji w banku – reklama nie moe wprowadza klienta w bd –
zgodno z zasadami etyki ley w obowizku komórki zgodnoci.
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
67
Podsumowanie
wykazania zwizku z normami etycznymi. Zachodnie standardy (i coraz czciej równie
polskie prawo) wymuszaj na instytucjach finansowych prowadzenie dziaalnoci w sposób
odpowiedzialny. Dokonany przegld literatury polskiej i zagranicznej oraz przeprowadzona
ocena biecych informacji ze wiata finansów nie daa podstaw do tego, aby odrzuci tez
badawcz. Unikatowe (gdy nawizujce do wymiaru etycznego) przedstawienie problemu
ryzyka braku zgodnoci w bankach dao wiee spojrzenie na owe zagadnienie, co uznaje si
za wkad do dorobku naukowego. Zdaniem autorki ciekawym byoby przeprowadzenie bada
opinii pracowników mniejszych banków (np. banków spódzielczych) odnonie do
wprowadzenia formy whistleblowingu.
bankowych, wysze wymagania klientów i denie do konkurencyjnoci mog by puapk
dla obszaru zgodnoci i prowadzi do utraty zaufania. Przez pryzmat ukazujcych si
problemów banków zwizanych np. z wprowadzaniem klientów w bd, wci zauwaalne s
rozbienoci pomidzy tym, co taka instytucja deklaruje a tym, w jaki sposób funkcjonuje.
Chcc budowa dobre imi, pozytywny wizerunek i osigajc rang instytucji etycznej naley
przede wszystkim bra odpowiedzialno za swoje dziaania; aspekt ten wydaje si by
najwikszym wyzwaniem obszaru zgodnoci w kontekcie etyki, wizerunku oraz zaufania.
Mona równie formuowa wniosek, i dziaanie etyczne opaca si, poniewa dobry
program compliance moe oznacza przeciwiestwo karania. Wana jest take idea, która
wskazuje, e etyka w sytuacji kryzysu pozwala z niego wyj, bowiem klient majc zaufanie
do banku bdzie wiedzia, e zdeponowane w nim rodki s bezpieczne. Rozstrzygajcy
pozostaje aspekt o mnogo kodeksów i przepisów dotyczcych etycznych zachowa
w instytucjach finansowych. W opinii niektórych podlegaj one takiemu samemu dziaaniu,
jak pienidz podczas rosncej inflacji – trac swoj wano. Gos opozycyjny wskazuje
jednak, e im wicej funkcjonujcych norm i zasad etyki bankowej, tym pewne zachowania
bd lepiej przyswajane i przekadane na praktyk.
Bibliografia
Baldwin R., Hutter B., Rothstein H. (2000), Risk regulation, Management and
Compliance, LSE, London.
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
68
Koskie.
Wsewo.
Barcik A. (2016), Mechanizm compliance – pytanie o miejsce i zasadno w strategiach
CSR wspóczesnych organizacji, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocawiu, Wrocaw.
Benedikter R. (2011), European Answers to the Financial Crisis: Social Banking and
Social Finance, The Europe Center, Stanford.
Charuba-Chadry A. (2016), Waga etyki niezmiennie kluczowa, dostpny na:
https://alebank.pl/waga-etyki-niezmiennie-kluczowa/?id=57255&catid=357 (data dostpu
23.02.2017).
Cichy . (2016), Funkcja compliance w bankach, Komisja Nadzoru Finansowego,
Warszawa.
Danielak W., (2015), Zarzdzanie relacjami z klientem z perspektywy budowania
kapitau relacyjnego, „Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej
Górze”, nr 3, s. 71-83.
Davydenko V., Kamierczyk J., Romashkina G., elichowska E. (2017), Diversity of
employee incentives from the perspective ofbanks employees in Poland – empirical approach,
“The International Journal Entrepreneurship and Sustainability Issues”, vol. 5, no 1, s. 116-
126, http://doi.org/10.9770/jesi.2017.5.1(9).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r.
w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do dziaalnoci oraz nadzoru
ostronociowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniajca
dyrektyw 2002/87/WE i uchylajca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Tekst majcy
znaczenie dla EOG). Dziennik Urzdowy Unii Europejskiej, L 176/338.
FOB (2015), Etyka i compliance w organizacji. Przegld zagadnie. Forum
Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa.
Gostomski E. (red.) (2017), Przewodnik bankiera. Vademecum wiedzy o bankowoci,
BODiE, Pozna.
http://forumcompliance.com/compliance/ (21.03.2017).
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
69
https://webstore.ansi.org/RecordDetail.aspx?sku=ISO%2019600:2014&source=google&adgr
oup=iso&gclid=CMjnn86v7NICFY0A0wodAzAEUw (23.03.2017).
Jówiakowski P. (2016), Idea i determinanty rozwoju lokalnego, „Zeszyty Naukowe
Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze”, Nr 5, s. 67-78,
https://doi.org/10.26366/PTE.ZG.2016.65.
Kamierczyk J., elichowska E. (2017), Satisfacion of polish bank employees with
incentive systems, “Baltic Region”, 9(3), s. 58-86, https://doi.org/10.5922/2079-8555-2017-3-
5.
KNF (2011), Rekomendacja H dotyczca systemu kontroli wewntrznej w bankach,
Warszawa.
KNF (2013a), Metodyka badania i oceny nadzorczej (BION) banków komercyjnych,
zrzeszajcych oraz spódzielczych, Warszawa.
w bankach, Warszawa.
Kowalczyk-Borek A. (2012), Compliance — warto by mdrym przed szkod, dostpny
na: http://forumcompliance.com/2016/12/compliance-warto-byc-madrym-przed-szkoda/ (data
dostpu 24.03.2017).
Kromer B., Jackiewicz M. (2015), Role pracowników w tworzeniu efektywnego zespou,
Zeszyty Naukowe Wydziau Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszaliskiej, Koszalin.
Kubik D. (2016), Etyka w biznesie, dostpny na: https://alebank.pl/etyka-w-
biznesie/?id=59109&catid=630 (data dostpu 28.03.2017).
Tenbrunsel A., Thomas J. (2015), The Street, The Bull and The Crisis: A Survey of the
US & UK Financial Services Industry, University of Notre Dame, New York.
Labocha E. (2012), Spoeczna odpowiedzialno biznesu – moda, czy konieczno,
dostpny na: www.sob.edu.pl/?dl_id=14 (28.03.2017).
Lipiski Cz. (2008), Etyka w bankowoci – dylematy pracownika bankowego,
Salezjaska Wysza Szkoa Ekonomii i Zarzdzania, ód.
osiewicz-Dniestrzaska E. (2014), Ryzyko braku zgodnoci w banku, „Annales”, vol.
XLVIII, 4, s. 107-116.
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
70
z regulacjami w procesie wprowadzania nowego produktu bankowego na rynek, „Zeszyty
Naukowe Uniwersytety Ekonomicznego w Katowicach”, nr 275, s. 107-118.
Mórawski K. (2016), Compliance, czyli co? Ocena zgodnoci pod lup ekspertów,
dostpny na: https://alebank.pl/compliance-czyli-co-ocena-zgodnosci-pod-lupa-
Okoska D. (2017), Whistleblowing – procedura anonimowego zgaszania narusze
prawa oraz obowizujcych w banku procedur i standardów etycznych, „Gos Banków
Spódzielczych”, nr 1.
Oldzki D. (2014), Czym zajmuje si system compliance?, dostpny na:
http://www.polskieradio.pl/42/273/Artykul/1255717,Czy-zajmuje-sie-system-compliance
(26.03.2017).
Thakor A. (2016), Corporate culture in banking, Federal Reserve Bank of New York
Economic Policy Review, New York.
TNS Polska (2013), Audyt Bankowoci Detalicznej, dostpny na:
https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:mGcnCoRo6A8J:https://zbp.pl/publ
ic/repozytorium/wydarzenia/images/kwiecien_2014/konferencja_prasowa/2014_prezentacja_
wizerunek_28_04_2014_01.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl (31.03.2017).
Uchwaa Nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie szczegóowych zasad
funkcjonowania systemu zarzdzania ryzykiem i systemu kontroli wewntrznej oraz
szczegóowych warunków szacowania przez banki kapitau wewntrznego i dokonywania
przegldów procesu szacowania i utrzymywania kapitau wewntrznego oraz zasad ustalania
polityki zmiennych skadników wynagrodze osób zajmujcych stanowiska kierownicze
w banku, dostpna na:
https://finanse.uokik.gov.pl/chf/kalendarium/pierwsze-decyzje-uokik (29.03.2017).
https://uokik.gov.pl/faq_nieuczciwa_sprzedaz.php#faq2743 (21.03.2017).
http://decyzje.uokik.gov.pl/nd_wz_um.nsf (29.03.2017).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, tekst jednolity Dz. U. 2002, nr 72,
poz. 665 ze zm.
Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze 2018, nr 9
71
Weber O., Remer S. (2011), Social Banks and the Future of Sustainable Finance,
“World Financial Review”, vol. May-June, s. 152-162.
Wglarz J. (2012), Zakazane praktyki bankowe – coraz wicej pozycji na czarnej licie,
dostpny na: http://biznes.onet.pl/wiadomosci/analizy/zakazane-praktyki-bankowe-coraz-
wiecej-pozycji-na-czarnej-liscie/r3q9k (29.03.2017).
Wehinger G. (2012), Banking in a challenging environment. Business models, ethics
and approaches towards risks, “OECD Journal: Financial Market Trends”, Issue 2, s. 1-10.
Wodarczyk G. (2014), Norma ISO 19600 – próba standaryzacji zarzdzania ryzykiem
braku zgodnoci (compliance) – zagadnienia wstpne, dostpny na:
https://compliancemifid.files.wordpress.com/2014/05/norma-iso-19600-prc3b3ba-
standaryzacji-zarzc485dzania-ryzykiem-braku-zgodnoc59bci-compliance3.pdf (20.03.2017).
World Economic Forum, (2017), Beyond Fintech: A Pragmatic Assessment Of
Disruptive Potential In Financial Services, dostpny na:
http://www3.weforum.org/docs/Beyond_Fintech_-
_A_Pragmatic_Assessment_of_Disruptive_Potential_in_Financial_Services.pdf (5.06.2018).
Zabrocki R., Suszek-Namroy A., (2015), Zjawisko jednostronnych zmian zasad umów
przez banki i ich wpyw na zachowania oraz lojalno klientów, „Zeszyty Naukowe Polskiego
Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze”, Nr 3, s. 121-134.
ótkowski W. (2012), Zarzdzanie ryzykiem we wspóczesnej bankowoci
spódzielczej, w: Szelgowska, A. (red.), Wspóczesna bankowo spódzielcza, s. 223-242.
CeDeWu, Warszawa.
ZBP (2013), Kodeks etyki bankowej (zasady dobrej praktyki bankowej), Zwizek
Banków Polskich, Warszawa, dostpny na:
https://zbp.pl/public/repozytorium/dla_konsumentow/rekomendacje/KEB_final_WZ.pdf
(5.06.2018).