Strategia rozwoju

markowych

produktów turystycznych

miasta Bielska-Białej

Przygotowana przez Planet PR

Lipiec 2011

2

Spis treści

1. Wprowadzenie ........................................................................................................ 5

1.1 Czym jest niniejszy dokument? ........................................................................ 5

1.2 Dlaczego przygotowano niniejszy dokument? .................................................. 6

2. Metodologia pracy nad strategią .......................................................................... 8

2.1. Analiza dokumentów strategicznych ............................................................... 9

2.2. Teoretyczne podstawy opracowania strategii .................................................10

2.2.1. Podstawowe definicje i pojęcia stosowane w opracowaniu ...................10

2.2.2 Cel realizacji strategii .............................................................................11

3. Diagnoza potencjału produktowego miasta Bielska-Białej .....................................13

3.1. Informacje podstawowe ..................................................................................13

3.2 Synteza potencjału naturalnego ......................................................................15

3.2.1 Ukształtowanie powierzchni ...................................................................15

3.2.2 Sieć hydrograficzna ................................................................................17

3.2.3 Klimat .....................................................................................................18

3.2.4 Potencjał przyrodniczy ...........................................................................19

3.2.5 Podsumowanie potencjału naturalnego .................................................29

3.3 Synteza potencjału antropogenicznego ...........................................................30

3.3.1 Nazwa miasta i jego historia ..................................................................30

3.3.2 Zabytki ...................................................................................................31

3.3.3 Życie kulturalne ......................................................................................40

3.3.4 Podsumowanie potencjału antropogenicznego ......................................48

3.4 Dostępność komunikacyjna .............................................................................49

3.4.1 Transport drogowy .................................................................................49

3.4.2 Transport kolejowy .................................................................................51

3

3.4.3 Transport autobusowy i komunikacja miejska ........................................52

3.4.4 Transport lotniczy ...................................................................................52

3.5 Stan ochrony środowiska ................................................................................52

3.6 Synteza potencjału infrastrukturalnego – stan zagospodarowania

turystycznego ........................................................................................................53

3.6.1 Infrastruktura turystyczna .......................................................................54

3.6.2 Infrastruktura paraturystyczna ................................................................57

3.6.3 Infrastruktura paraturystyczna ................................................................71

3.7 Analiza SWOT .................................................................................................72

4. Produkty turystyczne Bielska-Białej .......................................................................77

4.1 Hierarchia obszarów i produktów turystycznych miasta ..................................77

4.2 Produkty turystyki aktywnej i specjalistycznej ..................................................85

4.3 Produkty turystyki miejskiej i kulturowej ......................................................104

4.4 Produkty turystyki dzieci i młodzieży – Między nauką, zabawą i przygodą ...130

4.5 Produkty turystyki biznesowej .......................................................................135

4.6 Produkty turystyki zakupowej ........................................................................139

4.7 Produkty turystyki hobbystycznej ..................................................................141

4.8 Harmonogram wdrażania produktów .............................................................148

5. Koncepcja promocji markowych produktów turystycznych Bielska-Białej ............149

5.1 Grupy docelowe komunikacji .........................................................................150

5.2 Indywidualne kanały komunikacji i narzędzia promocji dla poszczególnych

produktów ............................................................................................................152

5.2.1 Turystyka aktywna i specjalistyczna .....................................................152

5.2.3 Turystyka miejska i kulturowa ..............................................................167

5.2.4 Turystyka kulturowa i aktywna .............................................................181

5.2.4 Turystyka dzieci i młodzieży – między nauką, zabawą i przygodą .......183

5.2.5 Turystyka biznesowa – Bielska strefa spotkań .....................................189

4

5.2.6 Turystyka zakupowa – Strefa Rajskich Zakupów .................................193

5.2.7 Turystyka hobbystyczna – Podróże z pasją .........................................194

1. Wprowadzenie

1.1 Czym jest niniejszy dokument?

„Strategia rozwoju markowych produktów turystycznych Bielska-Białej” z uwzględnieniem ich

komercjalizacji i promocji miasta to dokument przedstawiający długookresową koncepcję

celów i zadań realizacyjnych. Całość opracowania koncentruje się na wykreowaniu

wzajemnie wzmacniających się produktów turystycznych, procesie ich rozwoju, koncepcji

zarządzania nimi, a także na stworzeniu planów działań komunikacyjnych i promocyjnych.

Poprzez opisane działania prowadzi do ukształtowanej, gotowej do sprzedaży formy

produktu.

Ze względu na niezwykle duży potencjał miasta i wysokie zróżnicowanie oferty

turystycznej, proponowane produkty kierowane są do szerokiej grupy odbiorców. Podział na

produkty flagowe i uzupełniające pozwala na rozłożenie wdrożeń w czasie, dopasowanie ich

do bieżących potrzeb i zmian w infrastrukturze, z jednoczesnym zachowaniem potencjału

turystycznego i możliwości spójnej komunikacji.

Opracowanie strategicznego dokumentu, kierunkującego podejmowane działania,

pozwoli także na zsynchronizowanie działań promocyjnych miasta z planami inwestycyjnymi,

dotyczącymi rozbudowy bądź budowy niezbędnej infrastruktury. W dalszej perspektywie

umożliwi to osiągnięcie synergii działań i efektów przy zespoleniu różnych gałęzi gospodarki.

Turystyka od wielu lat stanowi jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin

gospodarki na świecie (dane statystyczne GUS i Eurostat), a przemyślane i kompleksowe

produkty turystyczne odgrywają znaczącą rolę w wyborze destynacji wyjazdowych.

Poszczególne produkty nie mogłyby jednak poprawnie funkcjonować bez odpowiedniej

infrastruktury oraz rozwiązań integrujących. Z tego względu niezbędne stają się właściwe

zaplanowanie i integracja działań w regionie.

Poniższa strategia ma stanowić narzędzie do podjęcia opisanych wyżej działań.

Nadrzędnym celem dokumentu było zdefiniowanie obszarów i produktów

turystycznych Bielska-Białej na bazie analizy potencjału miasta. Realizacja poczynionych

założeń strategii pozwoli m.in. na:

• wykorzystanie atutów i szans Bielska-Białej w zakresie turystyki;

6

• intensyfikację efektu synergii działań miasta, poszczególnych organizacji, podmiotów

turystycznych oraz przedstawicieli branży turystycznej;

• eliminację słabych stron regionalnej turystyki, uniknięcie zagrożeń dla jej rozwoju oraz dla

gotowego, zintegrowanego produktu turystycznego.

Zaproponowane rozwiązania zostały przygotowane w oparciu o strategiczne

dokumenty, dotyczące rozwoju turystyki w województwie śląskim i w Bielsku-Białej oraz

o szereg danych, dotyczących turystycznych zasobów i potencjału miasta.

Strategia powstała w 2011 r. na zamówienie Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej;

została opracowana przez agencję Planet PR i eksperta zewnętrznego Iwonę Majewską.

Zespół Planet PR pracował w składzie: Łukasz Wilczyński, Anna Deręgowska-Watza

i Szymon Bryła.

Dokument podzielono na cztery części. Wprowadzenie stanowią: skrócony opis

projektu, przesłanki dla jego powstania i realizacji, opis korzyści dla miasta oraz metodologia

pracy nad dokumentem. Druga część zawiera badania pozycji miasta pod kątem zasobów

i potencjału turystycznego, a także otoczenia rynkowego. Zostały one przeprowadzone przy

wykorzystaniu analizy strategicznych dokumentów miasta i województwa, audytów,

konsultacji i analizy SWOT. Kolejne części stanowi dokładne opracowanie koncepcji

obszarów i produktów turystycznych wraz z segmentacją rynku, koncepcją sprzedaży

produktu i założeniami promocyjnymi.

1.2 Dlaczego przygotowano niniejszy dokument?

Punktem wyjścia do opracowania dokumentu jest duże zróżnicowanie walorów Bielska-

Białej. Ukierunkowanie na bardzo urozmaiconą grupę odbiorców wymagało określenia

poszczególnych obszarów produktowych, a następnie – budowy konkretnych produktów

turystycznych. Dla odpowiedniej komercjalizacji, promocji i komunikacji produkty podzielono

na flagowe i uzupełniające. Dodatkowo zostały one wzajemnie powiązane tak, by mogły

tworzyć zróżnicowane oferty, w zależności od potrzeb i sytuacji (grupy docelowej, priorytetów

konkretnych organizacji, czy też aktualnego stanu infrastruktury).

W budowie wizerunku medialnego miasta ważną rolę pełnią również: czas, potrzebny

na odpowiednio wczesne rozpoczęcie promocji i komunikacji z mediami, oraz spójność

komunikatów. Z tego względu w poniższym dokumencie pierwsze miejsce zajął audyt stanu

7

bieżącego, zawierający analizę możliwości wdrożenia produktu i zarządzania nim oraz

określający plan promocji.

Do walorów Bielska-Białej należy zaliczyć przede wszystkim:

korzystne i atrakcyjne położenie – miasto w górach, o dość wygodnym dojeździe

samochodowym z wielu kierunków;

bardzo duży potencjał turystyczny – walory naturalne i kulturowe pozwalają

na ukierunkowanie oferty na zróżnicowane grupy turystów (turystyka niszowa, turystyka

masowa) i zaplanowanie wielorakich form wypoczynku i rozrywki;

unikatowe wartości kulturowe (np. secesja czy pamiątki luteranizmu);

możliwość wykorzystania wzrostowego trendu turystyki kulturowej, ze szczególnym

uwzględnieniem turystyki rodzinnej;

duża aktywność gospodarcza.

Turystyka kulturowa i rodzinna od wielu lat notują trend wzrostowy. W przypadku

Bielska-Białej dodatkowym atutem będzie duże zróżnicowanie form aktywności, pozwalające

na odnalezienie się tu nie tylko rodzin z dziećmi w zbliżonym wieku (2–3 lata różnicy), ale

także tych, w których różnica wieku między pociechami jest znacznie większa (a co za tym

idzie – nie interesują ich podobne atrakcje). W związku z rosnącym przekonaniem

o skuteczności zdobywania wiedzy poprzez doświadczenie, projekt przewiduje także rozwój

atrakcji i produktów twórczo angażujących turystów (w każdym wieku) w procesy poznawcze

i samodzielne szukanie rozwiązań.

Aspekty popularnych form turystyki można podzielić na:

aspekt kulturowy – poznawanie kultury i tradycji odwiedzanych miejsc: w zakresie

fizycznych pozostałości historycznych (tj. rzeźby, budynki, miejsca) oraz zabytków

niematerialnych, takich jak język czy tradycje kulinarne. Pozwala to nie tylko na kontakt

z nowymi, nieznanymi dotąd zachowaniami czy działalnością, ale także na wyjaśnienie

i przypomnienie sobie własnych (rodzinnych) zwyczajów1;

1 Coraz częściej podkreśla się bowiem, że aspekt kulturowy cieszy się zainteresowaniem przede

wszystkim w kontekście innych aktywności (nie samego zwiedzania, ale także doświadczania,

poszukiwania, przeżywania danych sytuacji.

8

aspekt edukacyjny – już w starożytności podkreślano, że najefektywniejsza nauka to ta

przez doświadczenie. Stąd też rosnąca popularność „żywych muzeów”, wystaw

interaktywnych czy choćby gier terenowych i edukacyjnych gier komputerowych;

aspekt poznawczy – ściśle związany z aspektem edukacyjnym;

aspekt wzmacniania więzi – wspólne spędzanie czasu skłania do rozmów, pozwala na

wzajemne poznanie się i budowanie porozumienia w rodzinie;

wspólna aktywność fizyczna – popularność komputerów sprawiła, że aktywność fizyczna

(szczególnie wśród młodzieży) jest stosunkowo niewielka. Wielu rodziców, świadomych

istnienia tego problemu, szuka atrakcji turystycznych, sprzyjających ruchowi i aktywności

fizycznej swoich pociech.

2. Metodologia pracy nad strategią

Dokument został opracowany zgodnie z zasadami planowania strategicznego w metodzie

partycypacyjno-eksperckiej, która charakteryzuje się ścisłą współpracą między ekspertami

a interesariuszami projektu. Na każdym etapie tworzenia dokumentu odbywały się spotkania

konsultacyjne i warsztaty z władzami samorządowymi, przedstawicielami biznesu, nauki oraz

różnego typu organizacji, a także z gestorami i kreatorami atrakcji turystycznych. Podczas

realizacji projektu wykorzystano również takie źródła, jak istniejące dane statystyczne,

dokumenty strategiczne, publikacje, materiały promocyjne i informacyjne, strony internetowe.

Część pierwsza niniejszego dokumentu – analityczno-diagnostyczna – to w istocie

audyt turystyczny miasta Bielska-Białej, analizujący istniejące zasoby turystyczne (wyłącznie

te mogące mieć wpływ na postać i specyfikę produktów turystycznych) oraz ich potencjał.

Stanowi ona punkt wyjścia dla koncepcji nowych produktów turystycznych, a także dla

rozwoju produktów już istniejących na terenie miasta. Identyfikuje szanse i zagrożenia,

w efekcie – kluczowe problemy wymagające rozwiązania (SWOT).

Część druga – koncepcyjna – prezentuje koncepcje rozwoju produktów turystycznych

dla wyodrębnionych obszarów turystycznych. W przejrzystych tabelach prezentowane są:

składniki produktów, ich mocne i słabe strony, segmentacja rynku, sposoby funkcjonowania,

poszczególnych produktów, działania niezbędne do ich rozwoju, podmioty zaangażowane

w realizację, zarządzanie, koordynację oraz koncepcje sprzedaży produktu oraz sugerowany

harmonogram wdrażania poszczególnych produktów.

W dalszych rozdziałach precyzyjnie określono, które elementy planu marketingowego

dotyczą promocji i komunikacji (pomysły działań wizerunkowych, opis narzędzi

9

wykorzystywanych w procesie promocji wraz z sugestiami dotyczącymi ich wykorzystania

i szczegółowymi instrukcjami wdrożeniowymi).

2.1. Analiza dokumentów strategicznych

Bazę źródłową dla przygotowania kompleksowej strategii rozwoju markowych produktów

turystycznych miasta Bielska-Białej oraz analiz eksperckich stanowiły poniższe źródła

informacji:

1) Regionalne dokumenty strategiczne:

a) strategia rozwoju turystyki w województwie śląskim na lata 2006–2014,

b) strategia komunikacji marketingowej województwa śląskiego,

c) strategia rozwoju województwa śląskiego,

d) raport otwarcia marki miasta Bielska-Białej,

e) aktualizacja strategii komunikacji marketingowej miasta Bielska-Białej z roku 2010,

f) badanie ruchu turystycznego w Bielsku-Białej,

g) program rozwoju i promocji markowych produktów turystycznych powiatu bielskiego.

2) Inne źródła:

a) Burchard Przemysław, Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce, Warszawa

1990;

b) Jerzy Polak, Przewodnik po Bielsku-Białej, Bielsko-Biała: Towarzystwo Miłośników

Ziemi Bielsko-Bialskiej, 2000;

c) Henryk Rechowicz, Bielsko-Biała. Zarys rozwoju miasta i powiatu, Katowice:

Wydawnictwo „Śląsk”, 1971;

d) Jan Spyra, Materiały do dziejów Żydów w Bielsku i Państwie Bielskim, [w:] Bielsko-

Bialskie Studia Muzealne, t.1, Bielsko-Biała1993, s. 79;

e) Jerzy Polak, Bielsko-Biała i okolice. Bielsko-Biała: Towarzystwo Miłośników Ziemi

Bielsko-Bialskiej, 1988;

f) Jacek Zachara, Grzegorz Wnętrzak, Bogusław Chorąży, Piotr Kenig, Bielsko-Biała.

Dziedzictwo kulturowe, Bielsko-Biała: Stowarzyszenie „Olszówka”, 2007;

g) Strony internetowe:

i) www.bielsko-biała.pl;

ii) www.pl.wikipedia.org/wiki/Bielsko-Biala;

iii) www.muzeum.bielsko.pl;

iv) www.pl.wikipedia.org/wiki/Cmentarz_żydowski_w_Bielsku-Białej;

10

v) www.pl.wikipedia.org/wiki/Szlaki_turystyczne_w_Bielsku-Białej;

vi) www.um.bielsko.pl;

vii) www.bbosir.bielsko.pl;

viii) www.pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Techniki_i_Włokiennictwa_-

_oddział_Muzeum_w_Bielsku-Białej;

ix) www1.bielsko.com.pl;

x) www.btcbb.pl;

xi) www.it.bielsko.pl;

h) trzy spotkania konsultacyjne, które pozwoliły na dodatkową analizę i identyfikację

zasobów i potencjału miasta.

Uznano, iż realizacja celu określonego w strategii jest możliwa dzięki:

1) kreacji i rozwojowi konkurencyjnych markowych produktów turystycznych poprzez:

a) budowę i rozwój wiodących produktów turystycznych,

b) budowę i rozwój uzupełniających produktów turystycznych,

c) stworzenie weekendowej oferty województwa.

2) stymulowaniu i wspieraniu inwestycji w obszarze infrastruktury turystycznej produktów

poprzez stworzenie i rozbudowę infrastruktury, niezbędnej do funkcjonowania i rozwijania

produktów turystycznych.

Podsumowując niniejszy rozdział, zaznaczyć należy, iż przeanalizowane dokumenty

przypisują duże znaczenie produktom turystycznym z zakresu turystyk: weekendowej,

aktywnej i zakupowej.

2.2. Teoretyczne podstawy opracowania strategii

2.2.1. Podstawowe definicje i pojęcia stosowane w opracowaniu

W polskich i międzynarodowych opracowaniach można znaleźć wiele definicji pojęcia

„produkt turystyczny”. Dla ujednolicenia, na potrzeby poniższej strategii przyjęte zostało

pojęcie zgodne z „Marketingową strategią Polski w sektorze turystyki na lata 2008–2015”

i „Kierunkami rozwoju turystyki do roku 2015”.

Dokumenty te definiują „produkt turystyczny” jako „dostępny na rynku pakiet

materialnych i niematerialnych składników, umożliwiających realizacje celu wyjazdu

turystycznego. Produkt ten stanowią naturalne i stworzone przez człowieka dobra

11

turystyczne, towary i usługi umożliwiające przebycie, pobyt i korzystanie z walorów

turystycznych oraz atrakcyjne spędzanie czasu”.

Z kolei pojęcie „markowego produktu turystycznego” jest określane jako „produkt

turystyczny posiadający markę, czyli produkt rozpoznawalny na rynku i wyróżniający się

od innych, produktów turystycznych”. Oznacza to wyróżnianie danego produktu na rynku

(rozpoznawany przez turystów) na podstawie określonego zbioru cech tworzących markę.

Marka niesie za sobą określone „obietnice” (przekaz zdefiniowanych unikalnych korzyści),

co pozwala na wypracowanie, a następnie utrzymanie trwałej przewagi konkurencyjnej

na rynku.

Kolejnymi pojęciami, które znajdują zastosowanie w poniższym dokumencie to:

„atrakcja turystyczna” – odpowiednio zagospodarowany i udostępniany walor

turystyczny – obiekt lub wydarzenie, przyciągające turystów (np. punkt widokowy

na szlaku, festiwal, muzeum);

„zagospodarowanie” i „infrastruktura turystyczna” – elementy, obiekty i urządzenia,

umożliwiające prawidłowe wykorzystanie walorów turystycznych i dostęp do nich.

2.2.2 Cel realizacji strategii

Za Rządowym Centrum Studiów Strategicznych proponuje się przyjąć i wdrożyć w strategii

następujący podstawowy podział celów:

1) cel nadrzędny – wyrażenie zamierzenia – zarys ogólnej wizji tego, co ma zostać

osiągnięte dzięki realizacji strategii. Cel nadrzędny, nazywany też celem głównym lub

strategicznym, jest sprecyzowaniem ogólnej wizji strategii, tj. wyobrażenia

przedstawiającego pożądany obraz rzeczywistości w horyzoncie czasowym objętym

dokumentem;

2) cele pośrednie – służące osiągnięciu celu nadrzędnego, wyznaczane dla obszarów

priorytetowych, tj. dziedzin i działań kluczowych w realizacji celu nadrzędnego.

Określenie celów pośrednich łączy się z wyznaczaniem obszarów priorytetowych

i wymaga wskazania na ich związek z celem nadrzędnym;

3) cele operacyjne – służące realizacji celów pośrednich, z których bezpośrednio wynikają

zadania realizacyjne. Formułowane dla określenia zadań na szczeblu wykonawczym.

Wyróżnia je szczegółowość sformułowania.

W strategii rozwoju markowych produktów turystycznych z uwzględnieniem

komercjalizacji i promocji miasta Bielska-Białej wyróżniamy:

12

1) cel nadrzędny:

a) stworzenie zintegrowanej, atrakcyjnej oraz konkurencyjnej sprzedażowej oferty

turystycznej opartej o zdefiniowane w dokumentach nadrzędnych wyróżniki miasta

i turystyczne grupy docelowe;

2) cel pośredni:

a) stworzenie markowych produktów turystycznych miasta Bielska-Białej;

3) cele operacyjne:

a) rozbudowa i aktualizacja infrastruktury zgodnie z założonymi celami nadrzędnymi

i harmonogramem wdrażania poszczególnych produktów turystycznych;

b) stworzenie pakietów i usług na bazie opracowanych produktów;

c) stworzenie produktów wiodących i uzupełniających.

Oferta oparta o kluczowe wyróżniki bazuje na najważniejszych elementach potencjału

turystycznego, dającego możliwość wypracowania przewagi rynkowej w skali województwa

oraz kraju. Wyróżniki te pozwalają na uzyskanie konkurencyjności i podkreślenia

unikatowości przekazu. Łącznie dają one możliwość zbudowania mocnej marki, odpornej

na zmiany ekonomiczne w długiej perspektywie czasowej.

Poprzez produkty adresowane do konkretnych grup odbiorców definiowane

są produkty ukierunkowane zarówno pod kątem oferty, jak i możliwości komunikacji

i promocji. Wybór określonej grupy docelowej to równocześnie wybór konkretnych wartości

marki (produktu), ważnych dla danej grupy i mogących stanowić dla niej swoisty rodzaj

„magnesu”. Niezależnie od rodzaju grupy, nadrzędny komunikat (nadrzędne wartości)

powinien być spójny, tak, aby komunikacja promocyjna mogła być wzmacniana w dowolnym

momencie. Wartości te są nieodzownym elementem strategii – dzięki nim komunikat

o produkcie i o marce nadrzędnej dociera do klientów dużo szybciej i skuteczniej.

Poprzez kompleksowe produkty turystyczne rozumieć należy produkty w możliwie

pełny sposób zaspokajające potrzeby i oczekiwania turysty (zgodnie z motywami podróży

turystycznej). Kompleksowe produkty turystyczne to te, które odpowiadają nie na jedną

potrzebę odwiedzającego, ale na „wiązkę potrzeb”. W dobie coraz szybszego tempa życia

i skracającego się czasu przeznaczanego na wypoczynek i podróżowanie przykłady takich

usług obserwujemy dziś coraz częściej.

Poprzez tworzenie produktów turystycznych zgodnie z zasadami zarządzania

marketingowego rozumieć należy odpowiednie podejście do procesu rozwoju produktu:

zastosowanie planowania marketingowego, odpowiednie zarządzanie produktem i jego

rozwojem. Ważne jest także utrzymanie kompleksowego charakteru działań, opartego

13

o strategie rozwoju produktu, monitorowanego i modyfikowanego w zależności od potrzeb

odbiorców i cyklu rozwoju produktu turystycznego.

3. Diagnoza potencjału produktowego miasta Bielska-Białej

Niniejszy rozdział stanowi syntezę potencjału Bielska-Białej, sprofilowaną na produkty

turystyczne. Nie jest to zatem audyt turystyczny, dążący do pełnej inwentaryzacji

posiadanych przez miasto walorów i atrakcji. Rozdział ujmuje syntetycznie jedynie wybrane

elementy, stanowiące bezpośredni punkt wyjścia do budowy produktów turystycznych;

wyłącznym celem diagnozy jest bowiem identyfikacja zasobów służących rozwojowi

produktów turystycznych.

3.1. Informacje podstawowe

Bielsko-Biała (czes. Bílsko-Bělá, niem. Bielitz-Biala) to miasto powiatowe województwa

śląskiego, leżące nad rzeką Białą na Pogórzu Śląskim (u stóp Beskidów Małego i Śląskiego).

Jest stolicą powiatu bielskiego, Euroregionu Beskidy, diecezji bielsko-żywieckiej Kościoła

rzymskokatolickiego i diecezji cieszyńskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego, a także –

głównym miastem aglomeracji bielskiej.

Bielsko-Biała formalnie powstało 1 stycznia 1951 r. z połączenia położonego

na Śląsku Cieszyńskim Bielska (pierwszy raz wzmiankowanego w 1312 r.) oraz małopolskiej

Białej (założonej w końcu XVI w.). W latach 1975–1998 miasto było stolicą województwa

bielskiego.

Bielsko-Biała pełni funkcję głównego ośrodka administracyjnego, przemysłowego,

handlowo-usługowego, akademickiego, kulturalnego i turystycznego regionu, zwanego

potocznie Podbeskidziem. Jest jednym z najlepiej rozwiniętych gospodarczo miast Polski (do

szczególnych osiągnięć władz lokalnych należy m.in. bardzo niska, bo zaledwie

6-procentowa stopa bezrobocia), stanowi także ważny w skali kraju węzeł drogowy

i kolejowy. Jest członkiem m.in. Związku Miast Polskich.

Według danych z 31 grudnia 2010 Bielsko-Biała ma ponad 175 tys. mieszkańców

(23. miejsce w Polsce), a jego powierzchnia wynosi 124,51 km² (18. miejsce w Polsce).

Miasto znajduje się w południowej części województwa śląskiego, na pograniczu

historycznych regionów: Śląska Cieszyńskiego (dzielnice lewobrzeżne, 57,89% powierzchni)

i Małopolski, a ściślej: ziemi krakowskiej (dzielnice prawobrzeżne, 42,11% powierzchni).

14

Większa część Bielska-Białej leży na Pogórzu Śląskim, będącym częścią

makroregionu Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Teren miasta wchodzi w skład Działu

Bielskiego i Działu Pisarzowickiego – mikroregionów Pogórza Śląskiego. W granicach

administracyjnych Bielska-Białej (w dzielnicach południowych) znajdują się również masywy

górskie Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego.

Współrzędne geograficzne dla centrum miasta wynoszą 49°49'21″N 19°02'40″E; jego

zasięg terytorialny w kierunku równoleżnikowym sięga 13 km, a w południkowym – 17,5 km.

Powierzchnia Bielska-Białej wynosi 124,51 km², w tym:

tereny mieszkaniowe: 16,4%;

tereny usług: 2,6%;

tereny przemysłowo-składowe: 3,6%;

tereny komunikacyjne: 11%;

tereny rolne: 14,6%;

tereny leśne: 24,2%;

zieleń miejska: 2,2%;

tereny pozostałe: 25,4%.

Miasto stanowi 1,01% powierzchni województwa i 0,04% powierzchni kraju.

Bielsko-Biała graniczy:

od północy z miastem Czechowice-Dziedzice i Gminą Bestwina (Bestwina i Janowice);

od wschodu z Gminą Kozy i Międzybrodziem Bialskim w gminie Czernichów;

od południa z Gminą Wilkowice (Wilkowice i Bystra), Szczyrkiem (w górach) i Brenną

(w górach);

od zachodu z Jaworzem i Gminą Jasienica (Jasienica, Międzyrzecze Górne

i Mazańcowice).

Miasto znajduje się (w linii prostej) 31 km od granicy z Republiką Czeską i 35 km

od granicy ze Słowacją.

15

3.2 Synteza potencjału naturalnego

Walory naturalne, czyli wszelkie wpływające na atrakcyjność turystyczną obszaru elementy

środowiska przyrodniczego, w dużym stopniu warunkują możliwości uprawiania turystyki.

To od nich zależy, czy docelowym segmentem dla projektowanej oferty turystycznej winni

być, przykładowo, obserwatorzy przyrody, czy też miłośnicy sportów wodnych.

Przedstawiona poniżej analiza jest zatem niezwykle ważna z punktu widzenia projektowania

koncepcji produktów turystycznych, a także – planowania działań proturystycznych, które

winny być zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Potencjał naturalny Bielska-Białej jest jego bardzo mocną stroną w kontekście

budowy oferty turystycznej; poniżej ujęto syntetycznie jego najważniejsze wyznaczniki.

3.2.1 Ukształtowanie powierzchni

Ukształtowanie powierzchni Bielska-Białej jest dość zróżnicowane. W granicach

administracyjnych miasta leżą zarówno tereny wyżynne (Pogórze Śląskie), jak i górskie

(Beskid Śląski, Beskid Mały). Centrum miasta znajduje się na wysokości 313 m n.p.m.

Najniższym punktem są Stawy Komorowickie (262 m n.p.m.), a najwyższy to liczący 1117 m

n.p.m. szczyt Klimczoka.

Pogórze Śląskie zbudowane jest z mało odpornych na denudację serii fliszowych

z wkładkami wapieni i cieszynitów. Złożona struktura podłoża geologicznego ścięta jest

przez równinę denudacyjną, obniżającą się od 400–450 m n.p.m. u podnóża progu Beskidu

Małego i Beskidu Śląskiego do 280–300 m n.p.m. na granicy Kotliny Oświęcimskiej.

Powierzchnię pogórza pokrywają gliny, na których rozwinęły się zespoły gleb o średniej

produkcyjności. Dominują gleby brunatnoziemne. Na ograniczonych powierzchniach

występują gleby płowe. Do niewielkich powierzchni ogranicza się zasięg gleb bielicowych,

rozwiniętych na bezwęglanowych i bardzo przepuszczalnych zwietrzelinach. Gleby

deluwialne, związane z łagodnie nachylonymi podnóżami stoków, występują w wielu

obszarach, których łączna powierzchnia jest niewielka. Podobną cechą odznaczają się gleby

aluwialne w dnach dolin.

Wyżynna część Bielska-Białej składa się z kilkudziesięciu wzgórz, poprzecinanych

systemem rzek i potoków. W ten sposób ukształtowała się sieć bielskich dolin z centralną

Doliną Białej. Najwyższymi bielskimi wzgórzami są: Drugi Kopiec Lipnicki (448 m n.p.m.),

16

Hałcnowska Góra (404 m n.p.m.), Pierwszy Kopiec Lipnicki (393 m n.p.m.), Cieńciałowa

Kępa (390 m n.p.m.), Malowany Dworek (390 m n.p.m.) i Trzy Lipki (386 m n.p.m.).

Beskid Śląski zbudowany jest z masywnych piaskowców godulskich i istebniańskich.

W części południowej góry utworzone zostały z fliszu magurskiego. Występują tu złoża

mineralne: piaskowce, wapienie i kruszywa naturalne. Duże znaczenie mają piaskowce

godulskie, reprezentowane przez dwie odmiany: godulską środkową oraz godulską dolną.

Znajdują się tu również źródła wód mineralnych.

Beskid Mały budują płaszczowiny: podśląska i śląska. Geologicznie jest jednorodny

z Beskidem Śląskim i składa się w 95% z piaskowców godulskich.

Pasma Beskidów rozdziela szeroka na 5 km Brama Wilkowicka, łącząca Pogórze

Śląskie z Kotliną Żywiecką.

W granicach administracyjnych miasta znajduje się 17 szczytów górskich:

Cuberniok,

Dębowiec,

Górna Równia,

Klimczok,

Kołowrót,

Kopany,

Kozia Góra,

Łysa Góra,

Mokry Groń,

Palenica,

Pod Błatnią,

Przykra,

Równia,

Stołów,

Szyndzielnia,

Trzy Kopce,

Wysokie.

Na południowo-zachodnich stokach Stołowa znajduje się Jaskinia w Stołowie, której

korytarze liczą 21 m. W 2003 r. na stokach Stołowa odkryto również wejście do Jaskini

Głębokiej w Stołowie. Odkrycie to zostało uznane za jedno z największych osiągnięć

speleologicznych ostatnich lat w Polsce. Z długością 554 m i głębokością 25 m jest jedną

17

z największych jaskiń polskich Karpat fliszowych. Kilka mniejszych jaskiń znajduje się także

w rejonie Klimczoka.

3.2.2 Sieć hydrograficzna

Główną rzeką przepływającą przez miasto jest Biała – prawy dopływ Wisły o długości

28,6 km, od średniowiecza wyznaczający granicę Śląska i Małopolski. W latach 1457–1772

rzeka pełniła również rolę granicy państwowej między Czechami a Polską. Od 1772 do

1918 r. odgraniczała Śląsk Austriacki od Galicji, a później – województwo śląskie

od krakowskiego. Funkcję graniczną straciła dopiero w 1951 r., kiedy połączono Bielsko

i Białą Krakowską w jeden organizm.

Dopływami Białej są potoki, w dolinach których rozlokowały się dawne wsie, dziś już –

dzielnice miasta:

Dębowiec,

Kamieniczanka,

Kromparek,

Krzywa,

Niwka,

Olszówka,

Potok Starobielski,

Straconka.

Drugą ważną rzeką jest Wapienica, długi na 20,6 km prawy dopływ Iłownicy. Główne

dopływy Wapienicy to: Barbara, Rudawka i Żydowski Potok. Od 1895 r. Wapienica,

prowadząca wody I klasy czystości, stanowi główne ujęcie wody dla bielskich wodociągów.

W 1932 r. w górnym biegu Wapienicy, u ujścia Barbary, zbudowano zaporę wodną

im. I. Mościckiego; w wyniku spiętrzenia wód rzeki powstało sztuczne jezioro Wielka Łąka,

służące wyłącznie za ujęcie wody.

Inne rzeki i strumienie w Bielsku-Białej to:

Słonnica i jej dopływ Suchy Potok, przepływające przez Hałcnów;

Złoty Potok w Lipniku – dopływ Niwki;

Niper – skanalizowany dopływ Białej, płynący m.in. pod pl. Bolesława Chrobrego;

Sikornik – częściowo skanalizowany dopływ Białej, rozgraniczający Górne i Żywieckie

Przedmieście;

18

Potok Mireckiego w Aleksandrowicach i Ruciana w Kamienicy – dopływy Kamieniczanki;

Potok Zajazdowy – dopływ Białej płynący przez ZPK Sarni Stok;

Mraźnica, Zimny Potok i Pasternik w Straconce – dopływy Straconki.

Jest tu także dużo niewielkich, bezimiennych cieków wodnych (szczególnie w górskiej części

miasta).

Największym skupiskiem stawów w Bielsku-Białej są Stawy Komorowickie, położone

w północnej części Komorowic, nad rzeką Białą. Sąsiadują ze Stawami Bestwińskimi,

leżącymi w granicach Gminy Bestwina.

Mniejszymi skupiskami stawów są Stawy Barkowskie i Stawy Nyczowe nad

Kromparkiem, Stawy Hałcnowskie nad Słonnicą oraz grupa stawów nad Rudawką

w zachodniej Wapienicy.

3.2.3 Klimat

Klimat Bielska-Białej cechuje się dużym zróżnicowaniem, ponieważ miasto leży w obrębie

dwóch dzielnic klimatycznych: podkarpackiej (pogórza) i karpackiej (gór). Klimat wykazuje

wyraźną zależność od czynników cyrkulacyjnych. Wyraża się to m.in. dużą nieregularnością

stanów pogody i znacznymi wahaniami temperatur w ciągu roku. Największy wpływ

na kształtowanie się pogody w mieście wywierają masy powietrza znad Atlantyku.

Najczęściej występują tu wiatry zachodnie oraz południowo-zachodnie. W zimie

częściej wieją wiatry południowo-zachodnie i południowe, natomiast latem – zachodnie

i północno-zachodnie. Spory odsetek wiatrów południowych stanowią wiatry halne,

obserwowane najczęściej zimą.

Największe zachmurzenie na terenie Bielska-Białej występuje od listopada

do stycznia. Najmniejszym średnim zachmurzeniem oraz najczęstszym występowaniem dni

słonecznych cechują się koniec lata i początek jesieni.

Temperatura powietrza warunkowana jest przede wszystkim dopływem określonych

mas powietrza, natomiast jej zróżnicowanie przestrzenne związane jest z rzeźbą terenu.

Temperatura na obszarze miasta obniża się stopniowo ku południu wraz ze wzrostem

wysokości (średnio o 0,5 °C na 100 m). Wartość średniej temperatury powietrza waha się

w granicach od 4 (w partiach grzbietowych Beskidów) do ok. 8 °C (w centrum). Najwyższe

wartości średniej temperatury przypadają na lipiec (19 °C), najmniejsze natomiast na styczeń

(–3 °C). Okres bezprzymrozkowy trwa na pogórzu średnio 175 dni, w górach – o ponad

miesiąc krócej.

19

Mgły występują średnio przez 40–50 dni w roku.

Największą ilość opadów deszczu przynoszą wiatry zachodnie, północno-zachodnie

i północne, najmniejszą – południowe. Najwyższe miesięczne sumy opadów notuje się

w czerwcu, najniższe – w styczniu i lutym. Opady śniegu występują od listopada do kwietnia,

przy czym największą liczbę dni z opadem śniegu notuje się w styczniu.

Pokrywa śnieżna jest bardzo zróżnicowana, ponieważ w granicach administracyjnych

miasta znajdują się tereny górskie. Roczna liczba dni z pokrywą śnieżną waha się

w granicach od ok. 70 dni w dzielnicach północnych do ponad 200 w szczytowych partiach

Beskidów. Maksymalną grubość pokrywy śnieżnej zanotowano w Bielsku-Białej w latach 60.

i wynosiła ona 55 cm.

3.2.4 Potencjał przyrodniczy

Zieleń miejska

Tereny zieleni miejskiej zajmują w Bielsku-Białej 272,6 ha, a tereny leśne ok. 2500 ha,

stanowiąc odpowiednio ok. 2,21% oraz 20% ogólnej powierzchni miasta. W przeliczeniu na

jednego mieszkańca daje to 152 m² powierzchni terenów zielonych. Zieleń urządzoną na

terenie miasta stanowią przede wszystkim chronione, zabytkowe założenia zieleni parkowej,

cmentarnej i przykościelnej oraz ogólnodostępne zieleńce, parki, skwery i bulwary

o charakterze rekreacyjnym i estetycznym. Na terenie Bielska-Białej występują również

obszary zieleni towarzyszącej zabudowaniom, ogródkom działkowym i zieleni izolacyjnej

wokół tras komunikacyjnych. Na terenie miasta istnieje 36 cmentarzy, z czego większość

pochodzi z XIX w. i pierwszej połowy XX w.

Parki i cmentarze

– Park Słowackiego – na Dolnym Przedmieściu, między ulicami Słowackiego a Chopina,

w sąsiedztwie Bielskiego Centrum Kultury; założony w 1898 r. jako Park Jubileuszowy

im. Cesarza Franciszka Józefa I;

– Park Włókniarzy – na Żywieckim Przedmieściu, między ulicą Partyzantów a rzeką Białą;

założony w 1899 r. jako Planty Blichowe;

– Park nad rzeką Białą – między rzeką Białą a ratuszem; powstał w końcu

XIX w. Najciekawszym elementem parku jest głaz narzutowy z czasów epoki lodowcowej,

podarowany miastu Białej w 1908 r.;

20

– Bulwary Straceńskie – na Leszczynach, wzdłuż ul. Górskiej; bardzo popularne wśród

bielszczan miejsce wypoczynku i rekreacji;

– Park Strzygowskiego – wzdłuż ul. Partyzantów (za ul. Bora-Komorowskiego), na

tzw. Stawach; niegdyś popularne kąpielisko rzeczne na Białej (dziś rzeka jest zbyt

zanieczyszczona);

– Park Rosta – między Obszarami a Kępą Hałcnowską (w rejonie ul. Niepodległości);

– Park Wypoczynku Niedzielnego – w Wapienicy, w rejonie ul. Jaworzańskiej, Telimeny

i Tadeusza, w sąsiedztwie stadionu LKS Zapora Wapienica.

Ponadto w Bielsku-Białej znajdują się liczne parki dworskie, fabrykanckie i willowe,

zlokalizowane w sąsiedztwie dawnych pałaców i XIX-wiecznych willi, z ciekawymi okazami

drzew, często egzotycznymi. W rejestrze zabytków figuruje sześć tego typu parków.

Enklawę dzikiej przyrody w centrum Bielska-Białej stanowią również cmentarze,

jednak szczególne walory przyrodnicze posiadają tylko dwa z nich:

– Stary Cmentarz Ewangelicki, założony w 1833 r., zlokalizowany na Bielskim Syjonie;

– cmentarz żydowski w Aleksandrowicach, założony w 1849 r. (dawniej istniał też kirkut przy

ul. Wyzwolenia).

Na obu nekropoliach znajdziemy drzewa o wymiarach pomnikowych, dodatkowo –

oplecione przez bluszcz. Nagrobki, mury i alejki porasta wiele gatunków roślin, a rzadko

odwiedzane nekropolie stanowią oazę dla licznych ptaków. Pojawiają się również ślady

bytowania drobnych ssaków.

Obszary chronione

Udział obszarów chronionych w powierzchni Bielska-Białej wynosi 35,8%. Daje to miastu

trzecie, po Koszalinie i Kielcach, miejsce w Polsce. Większość terenów górskich w granicach

Bielska-Białej leży w obrębie dwóch parków krajobrazowych: Parku Krajobrazowego Beskidu

Małego i Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.

Park Krajobrazowy Beskidu Małego

Beskid Mały stanowi rozciągającą się równoleżnikowo grupę górską o długości ok. 35 km

i szerokości 12 km. Na zachodzie od Beskidu Śląskiego oddziela go Brama Wilkowicka, zaś

na wschodzie od Beskidu Makowskiego – dolina Skawy. Przełom rzeki Soły z trzema

zbiornikami zaporowymi w Czańcu, Porąbce i Tresnej dzieli Beskid Mały na dwie części.

21

Mniejsza, zachodnia, to Pasmo Magurki Wilkowickiej z najwyższym szczytem Czuplem

(933 m n.p.m.), natomiast większa powierzchniowo część wschodnia to grupa Łamanej

Skały (929 m n.p.m.).

Teren ten chroniony jest jako Park Krajobrazowy Beskidu Małego o powierzchni

257,7 km². Wokół parku utworzono strefę ochronną o powierzchni 222,53 km². Po reformie

administracyjnej w 1999 r. część Parku Krajobrazowego Beskidu Małego (165,4 km², otulina

– 102,43 km²) znalazła się w województwie śląskim, a reszta – w województwie

małopolskim.

Prawie cały Beskid Mały zbudowany jest z piaskowców godulskich. Są to skały

o drobnoziarnistej strukturze, dość twarde i odporne na procesy wietrzenia. W północnej

części Beskidu Małego, w rejonie Andrychowa i Inwałdu oraz Targanic, spotyka się też

wapienie. Liczne skałki przybierają ciekawe kształty i stanowią dużą atrakcję turystyczną.

Najcenniejsze z nich to: baszta skalna w Kocierzu Rychwałdzkim, grupa skałek

w Krzeszowie oraz skałka fliszowa na zboczach Żaru. Znajdują się tu 22 pomniki przyrody

nieożywionej. Duże znaczenie przyrodnicze i poznawcze posiadają jaskinie, które powstały

w wyniku procesów osuwiskowych, tektonicznych i w mniejszym stopniu – procesów

wietrzenia. Sześć z nich objętych zostało ochroną pomnikową. Najbardziej znana jest

Jaskinia Komonieckiego, szczególnie malowniczo wyglądająca w okresie

wczesnowiosennym, kiedy jej strop pokrywają lodowe sople.

Położony w dorzeczu Wisły i zlewisku Morza Bałtyckiego Obszar Parku

Krajobrazowego Beskidu Małego i jego otuliny charakteryzuje się gęstą siecią rzeczną i dużą

ilością źródeł. Sieć rzeczną tworzą trzy główne rzeki: Biała, Soła i Skawa, płynące z południa

na północ, wraz z biegnącymi prostopadle do nich korytami potoków górskich. Wyjątek

stanowi Wieprzówka, której przebieg jest południkowy. Na odcinku Soły, między Żywcem

i Kętami, powstał system zbiorników zaporowych, tzw. Kaskada Soły.

Krajobraz Beskidu Małego, tak jak i pozostałej części Beskidów Zachodnich, uległ

znacznemu przekształceniu na skutek działalności człowieka. Piętro pogórza przebiegające

średnio do 550 m n.p.m., wykorzystano pod uprawy i zabudowę. Niegdyś najbardziej

rozpowszechniony grąd występuje tu obecnie jedynie w postaci nielicznych płatów,

zlokalizowanych w miejscach niedostępnych, wąwozach i jarach. Na stokach północnych

dość często spotyka się schodzącą nawet do 420 m n.p.m. buczynę karpacką. Od wysokości

550 m n.p.m. do 933 m n.p.m. rozciąga się piętro regla dolnego, dość regularnie pokryte

zwartym kompleksem leśnym z niewielkimi polanami. Ciekawostką jest występowanie

skarłowaciałych buczyn kwaśnych w partiach grzbietowych obszaru.

22

Dotychczas przeprowadzone badania flory naczyniowej dowiodły występowania

na terenie Beskidu Małego ponad 840 gatunków roślin. Omawiany obszar charakteryzuje się

stosunkowo dużym udziałem (10%) roślin górskich, wśród których dominują gatunki reglowe

i ogólnogórskie. Dużym walorem jest występowanie licznych przedstawicieli rodziny

storczykowatych, np.: kruszczyka błotnego, storczycy kulistej, storczyka męskiego

i stoplamka plamistego. Spotykane są również zagrożone gatunki, rosnące na granicach

swych zasięgów, m.in.: rzeżucha trójlistkowa i żywokost sercowaty, a także gatunki

wapieniolubne, wymierające wskutek zarastania nieużytkowanych kamieniołomów.

Na terenie Beskidu Małego z kopytnych występują: dzik, sarna i jeleń, zaś z dużych

drapieżników: ryś, wilk, lis, borsuk i, sporadycznie, niedźwiedź. Z nietoperzy obserwowano

na tym terenie: mroczka późnego, nocka wąsatka i borowca wielkiego, a ze

ssaków owadożernych: rzęsorka rzeczka i zębiatka karliczka oraz dwa gatunki ryjówek:

aksamitną i malutką. Największym gryzoniem jest tu bóbr europejski. Łącznie na terenie

Beskidu Małego zanotowano dotychczas 36 gatunków ssaków. Natomiast badania

ornitofauny wykazały występowanie 111 gatunków ptaków lęgowych, w tym 6 drapieżników

dziennych (m.in.: trzmielojada i kobuza), 4 gatunki kuraków, 6 gatunków dzięciołów oraz

bociana czarnego, pójdźkę i zimorodka.

Na terenie Beskidów obszary szczególnie cenne zostały objęte ochroną rezerwatową;

należą do nich przede wszystkim fragmenty drzewostanów o charakterze naturalnym:

„Szeroka” (52,12 ha), „Buczyna na Zasolnicy” (16,65 ha), i „Madohora” (71,38 ha).

Specyficzne warunki klimatyczne i topograficzne przyczyniły się do powstania

charakterystycznych, dostosowanych do otoczenia form budownictwa, narzędzi, techniki

pracy oraz stroju regionalnego. Izolacja terenów górskich od nizinnych przyczyniła się zatem

i do tego, że zachowało się tu szczególnie wiele form tradycyjnych, zwłaszcza w dziedzinie

kultury materialnej.

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego

Beskid Śląski jest najbardziej wysuniętą na zachód częścią Beskidów Zachodnich.

Wyodrębniono w nim dwa pasma górskie: Czantorii (995 m n.p.m.) i Baraniej Góry

(1220 m n.p.m.). Pasmo Czantorii tworzy zachodnie, mniejsze ramię Beskidu Śląskiego.

Grzbietem pasma, od Kiczory do Ostrego, przebiega granica Polski z Republiką Czeską.

Drugą, większą i bardziej rozczłonkowaną odnogę Beskidu Śląskiego stanowi pasmo

Baraniej Góry. Leży ono na wschód od pasma Czantorii. Od wschodu ograniczają je Kotlina

23

Żywiecka i Brama Wilkowicka. Najwyższym szczytem Beskidu Śląskiego jest Skrzyczne

(1257 m n.p.m.).

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego został utworzony w 1998 r. Powierzchnia

ogólna parku wraz z otuliną wynosi 609,05 km², w tym powierzchnia samego parku –

386,20 km². Obszar Beskidu Śląskiego charakteryzuje się bardzo urozmaiconą budową

geologiczną. Najważniejszą jednostką strukturalną, tworzącą zrąb górotworu Beskidu

Śląskiego, jest płaszczowina śląska.

Na terenie Beskidu Śląskiego zinwentaryzowano 21 pojedynczych lub grupowo

występujących skałek. Najciekawsze z nich to: skały grzybowe w dolinie Białej Wisełki

i na Kiczorze, skały na Kobylej w dolinie Dziechcinki, grupa skałek na Malinowskiej Skale;

wszystkie podlegają ochronie jako pomniki przyrody nieożywionej. Pomnikami przyrody

są też jaskinie, a wśród nich największa w Karpatach Fliszowych Jaskinia w Trzech

Kopcach, o łącznej długości korytarzy 1216 m.

Na stokach Baraniej Góry znajdują się źródliska największej rzeki Polski – Wisły.

Jej zlewnia wraz z dopływami obejmuje szczególnie duży obszar parku. Niezbyt pokaźną

powierzchnię zajmuje zlewnia Odry – drugiej co do wielkości rzeki naszego kraju.

W okolicach Koniakowa przebiega fragment kontynentalnego działu wodnego (Potoki

Czadeczka i Kręźelka należą już do zlewiska Morza Czarnego).

Pierwotnie lasy porastały prawie całą powierzchnię Beskidu Śląskiego. Obecnie

piętro pogórza do wysokości ok. 500 m n.p.m. zajmują uprawy polowe i tereny

zurbanizowane. Pozostały tylko niewielkie fragmenty łęgów (lasy olszowo-jesionowe

i jesionowo-wiązowe) i grądów (lasy lipowo-grabowe). W piętrze regla dolnego między 500

a 1000 m n.p.m. najbardziej rozpowszechnionym typem roślinności są buczyny z domieszką

świerku, jodły i jawora. Dziś przeważają tu świerczyny wtórnego pochodzenia. Partie

szczytowe (powyżej 1000 m n.p.m.) to regiel górny z dominującym wysokogórskim borem

świerkowym. W Nadleśnictwach Ustroń i Wisła występuje świerk istebniański – ekotyp,

cechujący się najlepszymi w Europie parametrami wzrostowymi i odpornościowymi.

Podobnie jak na terenie Beskidu Małego, również i tu mamy do czynienia z dużą

reprezentacją ssaków (kopytne: jeleń, sarna i dzik; duże drapieżniki: wilk, ryś, lis

i niedźwiedź; zimujące w jaskiniach nietoperze: gacek wielkouch, nocek duży, nocek wąsaty,

podkowiec mały; pożyteczne, owadożerne ryjówki: aksamitna, malutka i górska). Łącznie

naliczono tu ok. 35 gatunków ssaków. Faunę ptaków górskich reprezentują gatunki

subalpejskie: siwerniak, drozd obrożny, dzięcioł trójpalczasty i orzechówka.

Do przedstawicieli gatunków puszczańskich należy zaliczyć kuraki – głuszca i jarząbka –

oraz duże ptaki drapieżne. Z gadów najliczniej występują tu jaszczurki: zwinka oraz

24

żyworodna, żmije zygzakowate, zaskrońce i padalce. Z 18 spotykanych w Polsce płazów,

na obszarze Beskidu Śląskiego bytuje 13 gatunków, m.in.: salamandra plamista, kumak

górski i rzekotka drzewna. Badania ryb dorzecza górnej Wisły wykazały występowanie

12 gatunków fauny ichtiologicznej, przy czym najpospolitszy jest tutaj pstrąg potokowy.

Obszary o charakterze naturalnym oraz te, które uległy nieznacznemu

przekształceniu, zostały uznane za rezerwaty przyrody. Zajmują one zaledwie 1% ogólnej

powierzchni parku. Należą do nich: Zadni Gaj (6,39 ha), Barania Góra (383,04 ha), Czantoria

(97,71 ha), Wisła (17,61 ha), Stok Szyndzielni (57,92 ha), Dolina Łańskiego Potoku

(46,89 ha) oraz Kuźnie – jedyny rezerwat przyrody nieożywionej (7,22 ha).

W granicach miasta znajdują się cztery zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:

Nazwa Podstawowe informacje

Dolina Wapienicy Data założenia: 1990 r., powierzchnia: 1510 ha. Cenny przyrodniczo

obszar położony w północnej części Beskidu Śląskiego, w granicach

administracyjnych Bielska-Białej (dzielnice Wapienica i Kamienica).

Od 1990 r. stanowi zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Park

Ekologiczny Dolina Wapienicy” o powierzchni 1510 ha.

Dolina Wapienicy rozciąga się pomiędzy szczytami: Palenicy,

Kopanego, Wysokiego, Przykrej, Błatniej, Stołowa, Trzech Kopców,

Klimczoka, Szyndzielni, Cubernioka i Dębowca. Przepływają przez nią

rzeka Wapienica i jej dopływ, Barbara. Na Wapienicy znajduje się

zapora wodna i sztuczne jezioro Wielka Łąka.

Jest to jeden z niewielu w Europie obszar dzikiej przyrody, znajdujący

się w granicach dużej aglomeracji.

Cechą charakterystyczną Doliny Wapienicy jest różnorodność

zbiorowisk leśnych, których zdecydowana większość zachowała swój

naturalny charakter, wyrażający się niewiele odbiegającymi od stanu

naturalnego składem gatunkowym i strukturą lasu.

Na obszarze Doliny Wapienicy zachował się również naturalny

charakter przestrzenny zespołów leśnych, typowy dla Beskidu

Śląskiego. Na ten naturalny beskidzki krajobraz składa się nie tylko

25

szata roślinna, ale także zamieszkujące tutejsze lasy zwierzęta,

w niewielkim stopniu zmienione gleby, źródła i potoki (tworzące

skomplikowaną sieć wodną, zasilaną przez wodonośne utwory

fliszowe), ciekawa rzeźba terenu (wyrażająca się m.in.

występowaniem jaskiń pochodzenia osuwiskowego, schronisk

skalnych oraz wychodni piaskowcowych, z których uroczysko Diable

Młyny posiada ponoć tajemną moc). Występują tu wszystkie typowe

dla Beskidu Śląskiego piętra roślinności: pogórza, regla dolnego

górnego. W najniżej położonych partiach doliny występuje podgórski

łęg jesionowy, swą różnorodność gatunkową zawdzięczający nie do

końca uregulowanym potokom, których wylewy dostarczają siedliskom

nowych substancji pokarmowych. Wyżej położone są siedliska

olszynki karpackiej. Tworzą ją niewielkich rozmiarów okazy olszy

szarej, wierzby kruchej i olszy czarnej. Siedliska dolnoreglowe zajmuje

jaworzyna górska, skupiająca buki, jawory i jesiony, których udział w

zbiorowiskach dolnoreglowych należy do rzadkości w Beskidach

Zachodnich. W warstwie runa niepodzielnie panuje miesiącznica

trwała. Najwięcej przestrzeni pokrywa jednak żyzna buczyna

karpacka, przywiązana do stoków o nachyleniu do 40 stopni oraz gleb

z mniejszym niż w jaworzynie udziałem części szkieletowych.

O charakterze i wyglądzie lasu przede wszystkim decyduje buk,

a jawor, jesion, świerk i wiąz występują najczęściej w postaci nielicznej

domieszki. Mimo iż buczyna karpacka jest lasem typowo

dolnoreglowym, w Dolinie Wapienicy spotykamy także jej podgórską

postać z większym udziałem gatunków niżowych, takich jak: lipa, dąb,

wiąz, a w warstwie runa: podagrycznik pospolity oraz szałwia lepka.

Oprócz żyznej buczyny karpackiej na terenie doliny występuje także

buczyna kwaśna. Zajmuje ona górne partie stoków i grzbiety górskie

o niezbyt dużym nachyleniu. W tym typie lasu również dominuje buk

o bardzo zróżnicowanym wyglądzie. Partie stoków o nachyleniu do

40 stopni, leżące powyżej 950 m n.p.m., zajmuje dolnoreglowy

świerkowo-jodłowy bór mieszany z dominacją buka i świerka. Mimo iż

na omawianym terenie brak wzniesień o wysokości z zakresu

występowania karpackiego boru górnoreglowego – najwyżej położone

siedliska w dolinie zajmują świerkowe bory górnoreglowe.

26

Flora roślin naczyniowych Doliny Wapienicy liczy ponad 400

gatunków, spośród których 21 jest objętych całkowitą lub częściową

ochroną. Wśród nich znajdują się: dziewięćsił bezłodygowy,

śnieżyczka przebiśnieg, lilia złotogłów, omieg górski, widłak, sromotnik

bezwstydny czy centuria pospolita.

W Dolinie Wapienicy występuje również wiele drzew o wymiarach

pomnikowych; większość z nich znajduje się w rejonie Żydowskiego

Potoku. Największe z nich, o trzech zrośniętych ze sobą pniach, liczy

5 m obwodu. W południowo-wschodniej części doliny, u podnóża

Stołowa, znajduje się aleja sosen wejmutek.

Równie bogata jest fauna doliny. Występują tu zarówno popularne

w Beskidach sarny, jelenie, dziki i lisy, jak i kuny, gronostaje czy

nietoperze. Wśród ptaków w Dolinie Wapienicy zaobserwowano ponad

60 gatunków, w tym gatunki wysokogórskie: drozda obrożnego,

orzechówkę, siwerniaka, dzięcioła trójpalczastego oraz głuszca.

Występują tu także liczne gatunki płazów, gadów i owadów.

Dolina Wapienicy jest pierwszym w Polsce miejscem, gdzie

wprowadzono w życie ideę parku ekologicznego, czyli połączenia

ochrony środowiska z edukacją ekologiczną, opartą na bezpośrednim

doświadczaniu przyrody i zaangażowaniu społecznym na jej rzecz.

Celem parku ekologicznego jest bowiem stworzenie warunków dla

swobodnego rozwoju istniejących tam biocenoz, ale także

umożliwienie obserwacji procesów przyrodniczych w miejscach,

w których nie zakłóca to ich przebiegu.

Cały obszar Doliny Wapienicy wchodzi również w skład Parku

Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.

Cygański Las Data założenia: 1997 r., powierzchnia: 593 ha (na skutek zmian

przepisów i sprzeciwów części inwestorów, chcących rozbudowywać

tutaj infrastrukturę turystyczną w 2004 r. powierzchnię ZPK

zmniejszono z 925 ha do 593 ha). Las w południowej części Bielska-

Białej, w dzielnicach Olszówka i Mikuszowice, na stokach Kołowrotu,

27

Koziej Góry, Równi i Górnej Równi w Beskidzie Śląskim. Część

Cygańskiego Lasu położona na zboczach Kołowrotu chroniona jest

także w ramach Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.

W Cygańskim Lesie występują naturalne skupiska leśne i nieleśne,

m.in. żyzna buczyna karpacka, jaworzyna górska z miesięcznicą

trwałą, grąd subkontynentalny oraz podgórski łęg jesionowy.

Sarni Stok Data założenia: 2002 r., powierzchnia: 11 ha. Zespół przyrodniczo-

krajobrazowy na terenie miasta Bielska-Białej, w dzielnicy Stare

Bielsko, na zboczu wzgórza Trzy Lipki. Założony w 2002 r. Obejmuje

fragment Pogórza Śląskiego, a jego osią jest dolina potoku, porośnięta

przez grąd subkontynentalny. W ZPK Sarni Stok znajduje się wiele

drzew o rozmiarach pomnikowych. Do najważniejszych gatunków

roślin występujących na tym terenie zalicza się: kukułkę szerokolistną,

listerę jajowatą, pióropusznik strusi, bluszcz pospolity. Zwierzęta

reprezentują następujące gatunki: kumak górski, rzekotka drzewna,

krogulec, myszołów, pełzacz leśny, pustułka, zając, sarna i tchórz.

Ponadto na terenie ZPK Sarni Stok znajdują się dwa polskie bunkry

z 1939 r.

Gościnna Dolina Data założenia: 2006 r., powierzchnia: 39 ha. Obszar cenny

przyrodniczo, leżący na terenie miasta Bielska-Białej, w dzielnicy

Olszówka. Przez dolinę przepływa kilka potoków, biorących swoje

początki na stoku Dębowca. Teren budują obficie zadrzewione jary

podgórskich potoków, otoczone przez łąki, pola uprawne oraz

w niewielkiej części – przez zabudowę mieszkaniową. Na terenie

Gościnnej Doliny dominującym zbiorowiskiem leśnym jest grąd

subkontynentalny. Całość stwarza doskonałe warunki do życia płazów

(żaby i traszki); ponadto na terenie doliny można spotkać zwierzęta

leśne, takie jak np. sarny.

28

W Bielsku-Białej ustanowiono dwa rezerwaty przyrody:

Nazwa Opis

Stok Szyndzielni Rezerwat leśny, częściowy rezerwat przyrody w dzielnicy Wapienica

w Bielsku-Białej. Utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa

z 5 maja 1953 r. (M.P. z 1953 r. Nr 107, poz. 1438), posiada

powierzchnię 54,96 ha.

„Stok Szyndzielni” jest jednym z najstarszych rezerwatów przyrody

w Beskidzie Śląskim. Wbrew mylącej nazwie, rezerwat nie znajduje

się na Szyndzielni, obejmuje on strome stoki góry Trzy Kopce,

opadające na północ i północny wschód ku Dolinie Wapienicy

i potokowi Barbara, uchodzącemu niżej do Jeziora Wielka Łąka.

Ochronie podlegają naturalne zespoły leśne regla dolnego oraz

pogranicza regla dolnego i górnego:

dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy,

zachodniokarpacka świerczyna górnoreglowa,

kwaśna buczyna górska,

żyzna buczyna karpacka,

jaworzyna z miesięcznicą trwałą.

Jaworzyna Leśny rezerwat przyrody na terenie dzielnicy Wapienica w Bielsku-

Białej. Utworzony rozporządzeniem Wojewody Śląskiego z dnia

25 sierpnia 2003 r. (Dziennik Urz. Woj. Śląskiego Nr 85, poz. 2281),

zajmuje powierzchnię 40,03 ha.

Rezerwat zlokalizowany jest na stromych, północno-wschodnich

zboczach Wysokiego, opadających ku Dolinie Wapienicy,

w północno-wschodniej części Beskidu Śląskiego. Położony jest

na terenie Nadleśnictwa Bielsko.

Przedmiotem ochrony na jego terenie są górskie zespoły leśne:

jaworzyna górska z miesiącznicą trwałą,

kwaśna buczyna górska,

żyzna buczyna karpacka.

29

Ponadto w Bielsku-Białej istnieją dwa użytki ekologiczne:

Uroczysko Jasionka (data założenia: 2003, powierzchnia: 1,1 ha, dzielnica: Wapienica),

Żabiniec (data założenia: 2006, powierzchnia: 0,7986 ha, dzielnica: Mikuszowice).

Bielsko-Biała posiada 62 pomniki przyrody, w tym:

52 pojedyncze drzewa,

9 skupisk drzew,

1 głaz narzutowy.

Projektowane są w Bielsku-Białej kolejne obszary chronione:

zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: Bark, Dolina Białej, Dolina Złotego Potoku,

Jeżynowa Dolina, Grodzisko, Trzy Lipki, Straconka;

rezerwaty przyrody: Barbara, Klimczok, Kołowrót, Las Gryndy, Leśne Wąwozy, Nad

Kromparkiem, Piekielny;

użytki ekologiczne: Blachurowy Staw, Hałcnowskie Stawy, Diable Młyny, Nyczowe

Stawy, Stawy Komorowickie, Storczykowe Łąki.

3.2.5 Podsumowanie potencjału naturalnego

Analiza potencjału naturalnego Bielska-Białej uprawnia do wyciągnięcia następujących

wniosków:

Największym atutem miasta jest jego górskie położenie (w granicach administracyjnych

miasta znajduje się 17 szczytów).

Góry – to element unikatowy, dodający otoczeniu miasta radosnej malowniczości.

Górskie położenie posiada silny wpływ na kształtowanie się zarówno przyrodniczych, jak

i historyczno-kulturalnych walorów miasta i jego okolic (łącznie z atrakcjami miast

sąsiednich – Szczyrku, Żywca czy, w mniejszym stopniu, Cieszyna).

Ukształtowanie powierzchni miasta jest zróżnicowane (tereny wyżynne i górskie).

Położenie i ukształtowanie terenu, na którym leży miasto, jest jego potencjałem

naturalnym.

Bielsko-Białą charakteryzuje bogactwo potencjału przyrodniczego, także w postaci

obszarów cennych przyrodniczo: parków krajobrazowych, zespołów przyrodniczo-

30

krajobrazowych, obszarów chronionych, rezerwatów przyrody, pomników przyrody,

parków oraz innych obszarów zielonych na terenie miasta.

Miasto cechuje duży stopień zalesienia obszaru, co umożliwia jego wykorzystanie dla

turystyki i rekreacji.

Potencjał naturalny Bielska-Białej predestynuje miasto do rozwoju różnych form turystyki

aktywnej, m.in.: pieszej, górskiej, rowerowej, narciarskiej oraz ekstremalnej.

3.3 Synteza potencjału antropogenicznego

Walory antropogeniczne stanowią dla Bielska-Białej drugi ważny element dziedzictwa, silnie

wpływający na potencjał turystyczny regionu. W ich skład wchodzą wszelkiego rodzaju

obiekty zabytkowe, muzea, galerie, jak również historia i życie kulturalne obszaru.

Poniżej scharakteryzowano najważniejsze walory działalności ludzkiej w regionie,

istotne z punktu widzenia możliwości kreacji i rozwoju produktów turystycznych. Z uwagi na

fakt, iż dziedzictwo kulturowe obszaru jest w dużej mierze uwarunkowane jego historią, na

początku zamieszczono krótki rys historyczny miasta.

3.3.1 Nazwa miasta i jego historia

Zapisywana z dywizem nazwa „Bielsko-Biała” powstała przez zestawienie nazw Bielska

i Białej (Krakowskiej), które w 1951 r. utworzyły jeden organizm miejski. Odmienia się oba

człony (Bielska-Białej, Bielsku-Białej). Błędna jest dość popularna, głównie w mediach,

odmiana „Bielsko-Białej”.

Etymologia słowa „Bielsko” najprawdopodobniej wywodzi się od rzeki Białej, której

nazwa pochodzi od przymiotnika „biały”. Określał on ogólne wrażenie barwy wody – białej,

czyli jasnej i czystej. Niektórzy badacze nazwę miasta wiążą również z bieleniem płótna, co

jest jednak wątpliwe ze względu na to, że w XIII w. Bielsko nie było jeszcze ośrodkiem

tkackim ani sukienniczym. Od rzeki zapożyczyła nazwę także osada, a następnie miasto

Biała. Nazwa Bielsko została utworzona za pomocą przyrostka „-sko”, natomiast Biała to

bezpośrednie zapożyczenie od nazwy rzeki.

Po raz pierwszy łacińska nazwa Bielici, którą często utożsamia się z Bielskiem,

pojawiła się w 1284 r. w dokumencie biskupa wrocławskiego. Najwcześniejsze zapisy nazwy

Bielska w postaci zniemczonej można odczytywać jako „Bielica”: zu Bilitz (1312), Belicz

(1420). Później pojawiły się również określenia słowiańskie: w Bilsku (1420), na Bielsku

31

(1465), miasta Byelska (1525); spotykamy się też z późniejszym łacińskim zwrotem in oppido

Bilsko (1652). Od XIX w. występowały już tylko: jedna nazwa niemiecka – Bielitz i jedna

czeska – Bílsko. W języku polskim istniały natomiast liczne oboczności: jeszcze na początku

XX w. na równi z nazwą „Bielsko” występowały Bielsk, Bilsko i Bilsk. Ostatecznie nazwa

Bielsko została uregulowana w dwudziestoleciu międzywojennym. Procesowi latynizacji ani

germanizacji nie uległa polska nazwa Białej (niem./łac. Biala, czes. Bělá).

W słowiańskim etnolekcie śląskim miasto nosi nazwę „Bjylsko-Bjoło”, z kolei

w dialekcie śląskim języka niemieckiego (używanym przed 1945 r. przez miejscową ludność

niemiecką) nazywane było „Beltz-Beil”. Po wilamowicku, czyli w języku używanym

w niedalekich Wilamowicach, nazwa Bielska-Białej brzmi „Byłc-Bejł”.

W XX w. wykształciły się niestosowane wcześniej obcojęzyczne nazwy Bielska-Białej,

m.in. japońskie ビェルスコ＝ビャワ (Byerusoko-Byawa) i łotewskie Beļsko-Bjala.

Bielsko-Biała formalnie powstało w styczniu 1951 r., lecz historia miast, od których

wzięło swój początek, jest o wiele dłuższa. Starszą częścią „dwumiasta” jest śląskie Bielsko,

powstałe w końcu XIII w. Od XVI w. miasto rozwijało się jako ośrodek handlu, sukiennictwa

i ceramiki, a także jako stolica państwa stanowego, przekształconego później w księstwo.

Małopolska Biała powstała natomiast ok. 1560 r. jako osada tkaczy. Na początku

XIX w. zaczął się tu rozwijać przemysł, a już na przełomie XIX i XX stulecia okręg bielsko-

bialski był jednym z największych ośrodków przemysłowych Austro-Węgier. Wtedy też

rozpoczął się proces zrastania dwóch organizmów miejskich, zakończony w 1951 r. Przez

wieki charakterystyczną cechą Bielska i Białej była również wielonarodowość (Polacy,

Niemcy i Żydzi) oraz różnorodność religijna (katolicy, protestanci i żydzi), którym kres

położyła II wojna światowa. Samo miasto szczęśliwie uniknęło zniszczeń; w okresie

powojennym wciąż się rozwijało, a w latach 1975–1998 pełniło funkcję stolicy województwa

bielskiego. Dziś należy do najbardziej prężnych gospodarczo miast Polski, jest także

ważnym ośrodkiem kulturalnym, turystycznym i akademickim.

3.3.2 Zabytki

Zabytkowe obiekty stanowią dużą atrakcję turystyczną, świadczą bowiem o historii obszaru

i pozwalają na jej bliższe poznanie. W wielu przypadkach to właśnie one są magnesem,

przyciągającym turystów ciekawych przeszłości danego rejonu. Dotyczy to nie tylko

uznanych, unikalnych zabytków najwyższej klasy, ale również skromniejszych i mniej

cennych obiektów, zdolnych jednak rozbudzić zamiłowanie do przeszłości w każdym

turyście, niekoniecznie pasjonującym się historią czy architekturą. Kluczem do sukcesu jest

32

odpowiednia promocja obiektów, ich oznaczenie oraz zagospodarowanie najbliższego

otoczenia.

Poniżej znajduje się lista najważniejszych zabytków obszaru objętego projektem.

Zostały one odpowiednio pogrupowane ze względu na odmienną charakterystykę i funkcje

poszczególnych obiektów.

Lista jest subiektywnym wyborem autorów projektu, nie pretenduje zatem do miana

pełnego spisu bielsko-bialskich obiektów zabytkowych.

Choć historia Bielska-Białej sięga XIII w., większość zabytków pochodzi

z XIX stulecia, kiedy miasto, wtedy jeszcze formalnie podzielone na dwa samodzielne

organizmy administracyjne, stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym i uległo znacznemu

rozrostowi. Obiekty zabytkowe są różnorodne stylowo, przy czym nietrudno określić formy

dominujące (neogotyk, neorenesans, neobarok i eklektyzm); również klasycyzm i secesja

odcisnęły swoiste piętno na bielskiej architekturze i sztuce. W dwudziestoleciu

międzywojennym powstały liczne budowle modernistyczne, w okresie powojennym –

socrealistyczne. Pozostałe style architektoniczne reprezentują przede wszystkim budowle

sakralne.

Rodzaj Obiekty

Świątynie

katolickie – katedra św. Mikołaja, zbudowana w latach 1443–1447, obecny

kształt uzyskała w latach 1909–1911

– barokowy kościół Opatrzności Bożej z II poł. XVIII w., ze słynną

amboną w kształcie łodzi św. Piotra

– gotycki kościół św. Stanisława w Starym Bielsku

– drewniany kościół św. Barbary w Mikuszowicach

– późnogotycki kościół garnizonowy św. Trójcy; lata 1604–1608

– barokowy kościół Nawiedzenia NMP w Hałcnowie – sanktuarium

Matki Boskiej Bolesnej; lata 1777–1784

– neogotycki kościół Matki Boskiej Pocieszenia w Straconce; lata

1872–1873

33

– neogotycki kościół Narodzenia NMP w Lipniku; 1893 r.

– kościół św. Małgorzaty w Kamienicy, zbudowany w stylu

neogotyckim i neoromańskim w latach1897–1898

– neogotycko-modernistyczny kościół Jana Chrzciciela

w Komorowicach; lata 1929–1931

ewangelickie – neogotycki kościół Zbawiciela – katedra ewangelicka, zbudowana

w latach 1782–1790 (obok znajduje się jedyny w Polsce pomnik

Marcina Lutra, z 1900 r.). Centralna budowla tzw. Bielskiego Syjonu

ewangelickiego, powstałego dzięki patentowi tolerancyjnemu cesarza

Józefa II (1781 r.). Nawa kościoła powstała w latach 1782–1789,

w latach 1849–1852 dostawiono wieżę, a w 1881 r. całość

przebudowano w stylu neogotyckim. W latach 1895–1896 wieżę

podwyższono.

– kościół Jana Chrzciciela w Starym Bielsku. Klasycystyczna

budowla wzniesiona w latach 1818–1827, z wieżą dobudowaną

w latach 1849–1852. W 1867 r. podwyższono chór drugiego piętra

i przebito okna w tej kondygnacji. Budynek parafii to dawny dwór

średniego folwarku w Starym Bielsku. Za ul. Sobieskiego leży

cmentarz z nagrobkami z XIX/XX w.

– kościół Marcina Lutra. Klasycystyczna budowla wzniesiona przez

bialskich ewangelików w latach 1792–1798 w miejscu starego

cmentarza. W 1832 r. drewniane chóry zastąpiono murowanymi

i wykonano sklepienia kościoła. Wewnątrz m.in. piękny ołtarz

z 1835 r. i organy ze znanej opawskiej wytwórni Karola Kutlera z

1848 r.

Cmentarze

katolickie – cmentarz przy ul. Cmentarnej, założony w 1790 r. w miejscu

cmentarza konfederatów barskich (1771–1772). Powiększany

w latach 1865, 1882 (część II) i 1921 (część III). Neorenesansowe

krużganki z ok. 1888 r., groby związanych z miastem zasłużonych

34

postaci. Tu spoczywa m.in. Maciej Wojtyła, dziadek papieża Jana

Pawła II.

– cmentarz przy ul. Grunwaldzkiej. Założony w 1884 r., zastąpił

dotychczasowy cmentarz parafialny przy kościele św. Trójcy.

Znajdują się tu neogotyckie krużganki, pomnik legionistów polskich

(1936 r.) oraz groby zasłużonych dla polskości działaczy narodowych

okresu międzywojennego: Klemensa Matusiaka i Zygmunta

Lubertowicza.

– cmentarz wojskowy w Aleksandrowicach; 1921 r.

ewangelickie – cmentarz przy ul. Piłsudskiego. Założony w 1783 r. (sektory II, III,

IV), powiększony w 1867 r. o część wschodnią (sektory I i V).

Najstarsze w mieście nagrobki z I. poł. XIX w., okazały pomnik

burmistrza Rudolfa Teodora Seeligera (†1883), obelisk

z medalionem pastora Jakuba Hönela (†1885), liczne groby

przemysłowców.

– Stary Cmentarz Ewangelicki z 1833 r. Oddany do użytku w 1833 r.,

na początku lat 60. XIX w. znacznie powiększony w kierunku

wschodnim (z tego czasu pochodzi m.in. neorenesansowa brama).

Liczne groby bielskiej elity: pastorów, nauczycieli, kupców

i przemysłowców, m.in. Teodora Sixta (†1897). Zamknięty dla

pochówków po II wojnie światowej.

– Nowy Cmentarz Ewangelicki z 1911 r. Zaprojektowany przez

wiedeńskiego architekta Hansa Mayra, oddany do użytku

w 1911 r. Ciekawy zespół budowli pomocniczych z kościołem

cmentarnym i krużgankami. Liczne grobowce bielskiej elity,

w północnej części pomnik żołnierzy zmarłych w miejscowych

szpitalach podczas I wojny światowej.

żydowskie – cmentarz żydowski z 1849 r. Założony przez bielską gminę

wyznaniową na terenie Aleksandrowic. Dom przedpogrzebowy

z 1885 r. wg projektu Karola Korna, z cennymi polichromiami.

W 1924 r. cmentarz powiększono, w latach 60. XX w. w nowej części

35

umieszczono część pomników ze zlikwidowanego cmentarza

w Białej.

pozostałe – cmentarz żołnierzy radzieckich; 1948 r.

Zabytkowe zespoły

architektoniczne

i urbanistyczne

– średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta wraz

z zabudową (głównie XVIII-wieczną)

– Bielski Syjon – klasycystyczne założenie urbanistyczne, powstałe

po 1781 r. jako dzielnica ewangelicka

– grodzisko w Starym Bielsku – pozostałość XI-wiecznej osady

rzemieślniczej

– modernistyczne osiedle mieszkaniowe w rejonie ul. Bohaterów

Warszawy i S. Grota-Roweckiego; lata 1934–1937

– osiedle robotnicze przy ul. Michałowicza; lata 1909–1911

– socrealistyczne Osiedle Grunwaldzkie; lata 1951–1957

Zamki, pałace

i dwory

– zamek książąt Sułkowskich, od XIII w. pełniący funkcję rezydencji

Piastów cieszyńskich, a później – właścicieli państwa bielskiego.

Wzniesiony w XIV w. przez księcia cieszyńskiego Przemysława I

Noszaka. Należał m.in. do Piastów cieszyńskich (do 1572 r.),

węgierskich Sunneghów (1592–1724) i książąt Sułkowskich (1752–

1945). Wielokrotnie przebudowywany, ostatni raz w latach

1855–1864 w stylu historyzmu.

– Dwór Lipnicki – dawna rezydencja starostów lipnickich, powstała

w XVI w.

– klasycystyczny Dwór Pruszyńskich z końca XVIII w., położony

w Hałcnowie.

Kamienice, wille

i obiekty

użyteczności

publicznej

– neorenesansowy ratusz, zbudowany w latach 1895–1897

– dworzec Główny PKP, utrzymany w stylu austriackich dworców

prowincjonalnych; 1890 r.

– klasycystyczno-palladiański Teatr Polski z 1890 r.

36

– józefińska zabudowa ul. 11 Listopada – głównego deptaku miasta,

powstałego jako część traktu środkowogalicyjskiego

– secesyjna kamienica Pod Żabami; 1905 r.

– Poczta Główna z 1898 r.

– neorenesansowy hotel „President” z 1893 r.

– neobarokowo-klasycystyczny hotel „Pod Orłem” z 1905 r.

– kamienice mieszczańskie przy ul. 3 Maja; lata 1890–1913

– XVIII-wieczne domy sukienników przy ul. Sobieskiego

i Cieszyńskiej, w tym drewniany Dom Tkacza – siedziba oddziału

bielskiego muzeum

– kamienica Patria o cechach neorenesansowych i neobarokowych;

1889 r.

– barokowa kamienica Kałuży przy pl. Bolesława Chrobrego;

II poł. XVIII w.

– secesyjno-neoromański gmach Sądu Rejonowego, niegdyś

należący do Izraelickiej Gminy Wyznaniowej; 1904 r.

– neobarokowy gmach Bielskiej Szkoły Przemysłowej; 1912 r.

– neobarokowa kamienica Burdy przy ul. 11 Listopada; lata 1892–

1893

– neorenesansowy Gmach Szkół Średnich przy ul. Słowackiego;

1883 r.

– neoklasycystyczny gmach I Liceum Ogólnokształcącego

im. M. Kopernika; lata 1925–1927

– liczne wille fabrykanckie z XIX w. i pocz. XX w., m.in.:

neobarokowa willa Rosta juniora przy ul. Komorowickiej,

mieszcząca Wojewódzką Bibliotekę Pedagogiczną; 1903 r.

37

neorenesansowa willa Sixta przy ul. Mickiewicza, mieszcząca

rektorat Akademii Techniczno-Humanistycznej; 1883 r.

neorenesansowa willa Korna przy ul. Mickiewicza; 1883 r.

neobarokowo-secesyjna willa Schneidera przy

ul. Mickiewicza; 1904 r.

neobarokowa willa Bathelta przy ul. 1 Maja; 1902 r.

neobarokowa willa Steffana przy ul. 1 Maja; 1901 r.

neorensansowa willa Wiesnera przy ul. Sobieskiego; koniec

XIX w.

willa barona Klobusa (tzw. „Dworek”) przy ul. Żywieckiej;

1870 r.

neorenesansowa willa Rosta seniora przy ul. Legionów;

1889 r.

neoromańska willa Wolfa przy ul. Lompy; 1920 r.

secesyjna willa Matusiaka przy ul. Sobieskiego; 1924 r.

– secesyjny gmach Banku Gospodarstwa Krajowego przy

ul. Stojałowskiego; 1923 r.

– neoromańsko-secesyjny gmach Kolegium Nauczycielskiego przy

ul. Legionów; lata 1897–1898

– secesyjny gmach Zespołu Szkół Ekonomicznych przy

ul. Komorowickiej; 1910 r.

– modernistyczny gmach Komunalnej Kasy Oszczędności (dziś –

banku ING) przy pl. Bolesława Chrobrego; 1938 r.

– dawny Dom Cechowy przy pl. Wolności, zbudowany w stylu

późnobarokowym w 1812 r.

– klasycystyczny dwór Thomkego, dawny zajazd; koniec XVIII w.

38

– gmach Narodowego Banku Polskiego; 1930 r.

– dworek Mänhardta przy ul. 1 Maja; pocz. XIX w.

– modernistyczny gmach Straży Pożarnej przy ul. Grunwaldzkiej;

1928 r.

– modernistyczny Dom Oficerski przy ul. Sobieskiego; 1928 r.

– neorenesansowe budynki Szpitala Ogólnego im dr. E. Wojtyły; lata

1891–1893

– secesyjne budynki Beskidzkiego Centrum Onkologii;

lata 1910–1912

– Dom Żołnierza, zbudowany w stylu zakopiańskim; 1915 r.

– biurowce Urzędu Miejskiego przy pl. Ratuszowym; 1869 i 1922 r.

– neoklasycystyczne budynki mieszkalne przy ul. Kościuszki

i ul. Legionów, wybudowane jako „Domy Pensyjne” w latach 20.

XX w.

– drewniana leśniczówka w Lipniku Górnym; 1884 r.

Architektura

przemysłowa

– dawna fabryka sukna Büttnerów, budowana od 1868 r.; siedziba

Muzeum Techniki i Włókiennictwa

– zespół fabryczno-willowy „Bogmar” przy ul. Partyzantów;

lata 70. XIX w.; dziś – centrum handlowe

– budynek dawnego browaru przy ul. Cieszyńskiej; 1875 r.

– budynek dawnej elektrowni miejskiej przy ul. Partyzantów; 1893 r.

– dawne hale Polmosu przy ul. Stojałowskiego; lata 80. XIX w.

– gazownia miejska z 1860 r., rozbudowana w 1914 r.

– hala dawnej fabryki sukna Tugendhatów; 1870 r.

– dawna fabryka sukna K. Hessa przy ul. Piłsudskiego; 1869 r.

39

– zespół budynków fabrycznych przy ul. Podwale; lata 80. XIX w.

– budynek dawnej farbiarni J. Schlesingera przy ul. Piłsudskiego;

1872 r.

– zabudowania Fabryki Maszyn Elektrycznych „Indukta” przy

ul. Grażyńskiego; 1899 r.

– zabudowania fabryki włókienniczej LENKO S.A. przy

ul. Grażyńskiego/Podwale; lata między 1890 i 1928

– hala dawnej odlewni metali G. Josephy'ego przy ul. Sikornik;

1900 r.

– hala zakładów ELTEK przy ul. Komorowickiej; 1907 r.

– hala dawnej Bielsko-Bialskiej Przędzalni Czesankowej przy

ul. Komorowickiej; 1908 r.

– hala dawnej fabryki maszyn włókienniczych „Befama” przy

ul. Powstańców Śląskich; 1926 r.

– Dom Tkacza – rekonstrukcja budynku z połowy XVIII w. (oryginalny

spłonął w 1986 r.), typowego dla dawnej zabudowy przedmieść

Bielska. Do początku XX w. mieszkali w nim sukiennicy, wyrabiający

na ręcznych krosnach słynne bielskie sukna. Od 1992 r. ekspozycja

muzealna zapoznaje z życiem codziennym i pracą tkaczy.

Pozasakralne

zabytki kultury

żydowskiej

– Żydowski Dom Ludowy imienia Bialika. Zbudowany

w 1935 r., otrzymał patronat Chaima Nachmana Bialika (1873–1934),

pochodzącego z Wołynia poety, pisarza i dziennikarza, zwanego

„wieszczem narodu”. Budynek zniszczony przez Niemców

w 1939 r. po odbudowie w latach 50. XX w. przekształcono w

Państwowy Teatr Lalek „Banialuka”.

– budynek Żydowskiej Gminy Wyznaniowej. Zbudowany w 1904 r.

przez Karola Korna wg projektu Ernesta Lindnera i Teodora

Schreiera. Oprócz kancelarii i biur znajdowały się tu mieszkania dla

40

rabina i kantorów, lokale niektórych żydowskich stowarzyszeń oraz

gimnazjum żydowskie (w 1931 r. Żydzi stanowili 20% ludności

Bielska).

Pozasakralne

zabytki

ewangelickie

– pomnik Marcina Lutra. Dzieło wiedeńskiego rzeźbiarza Franciszka

Vogla z 1900 r., swego czasu był to zaledwie drugi pomnik

reformatora w Austrii, po 1918 r. – jedyny w Polsce. Bielsko i okolice

były jednymi z najsilniejszych ośrodków protestantyzmu w monarchii

Habsburgów (w 1890 r. luteraninem był co trzeci mieszkaniec

miasta).

– nowa szkoła ewangelicka w Białej. Zbudowana przez bialskich

ewangelików w 1870 r. wg planów Emanuela Rosta seniora;

zastąpiła starą szkołę przy ul. Staszica. Budynek reprezentuje tzw.

styl arkadowy o prostej fasadzie, z niewielkim ryzalitem środkowym

i regularnym rytmem okien o charakterystycznym, półkolistym

zamknięciu.

3.3.3 Życie kulturalne

W kontekście rozwoju turystyki życie kulturalne należy do szczególnie istotnych elementów,

niejednokrotnie decydujących o wyborze destynacji turystycznej. Regionalny kontekst oferty

turystycznej, jej zakorzenienie w miejscowej tradycji oraz nawiązanie do obyczajów

i obrzędów cieszą się niezwykłą popularnością na współczesnym rynku. Życie kulturalne,

zarówno w aspekcie funkcjonujących instytucji kultury, jak i organizowanych imprez,

w dużym stopniu wpływa na ocenę atrakcyjności turystycznej danego obszaru.

Życie kulturalne Bielska-Białej cechują efektowność i różnorodność. Działają

tu ośrodki kultury, zespoły folklorystyczne i chóry, muzea, kina, teatry oraz bardzo liczne

galerie, pełniące rolę swego rodzaju „wizytówki” miasta. Do elementów o wysokim potencjale

turystycznym należą również organizowane w mieście festiwale i inne wydarzenia kulturalne.

Poniższa tabela zawiera informacje o najważniejszych ośrodkach kultury

i pozostałych bielskich instytucjach, prowadzących działalność kulturalną, a także

o organizowanych na obszarze objętym projektem imprezach kulturalnych.

41

Rodzaj Opis

Ośrodki

kultury

– Bielskie Centrum Kultury – placówka samorządowa, będąca głównym

organizatorem m.in. miejskich imprez cyklicznych.

– Regionalny Ośrodek Kultury – placówka podlegająca władzom

wojewódzkim. Jego działalność skupia się na promocji i działalności

edukacyjnej w zakresie folkloru i twórczości ludowej.

– Miejski Dom Kultury – posiada 10 placówek na terenie całego miasta,

jest instytucją skupiającą zespoły taneczne, wokalne i teatralne, a także

świetlice i kółka zainteresowań.

– Centro Italiano di Cultura – jeden z kilku instytutów kultury włoskiej

w Polsce; działają tu: Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych

ze specjalnością „język włoski” oraz Przedstawicielstwo Konsularne

Republiki Włoskiej.

– Wojskowy Ośrodek Kultury (Dom Żołnierza), podejmujący również

działalność otwartą dla środowiska cywilnego.

– Wojewódzkie Centrum Wychowania Estetycznego Dzieci i Młodzieży

im. Wiktorii Kubisz (placówka oświatowa, prowadząca grupy

zainteresowań dla młodzieży).

– Spółdzielcze Centrum Kultury „Best” – ośrodek kultury przy spółdzielni

mieszkaniowej „Złote Łany”.

Zespoły – Chóry

Bielski Chór Kameralny

Chór Młodzieżowy „Ave Sol”

Chór Akademii Techniczno-Humanistycznej

Chór Mieszany „Echo”

Chór Kameralny „Brevis”

Chór Gospel Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej

w Bielsku-Białej

Luterański Chór GRADUALE przy kościele katedralnym Zbawiciela

42

Dziecięcy Chórek „Pinokio”

Chór Verba Dei

– Zespoły ludowe/folklorystyczne:

Grupa Furmana

Kapela Góralska Beskid

Kapela Góralska BACIARKA

Zespół Pieśni i Tańca „BIELSKO”

Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Dudoski”

Zespół „Jarzębinki”

– Bielska Orkiestra Kameralna.

Muzea – Muzeum w Bielsku-Białej (dawne Muzeum Okręgowe), z siedzibą na

zamku książąt Sułkowskich. Najważniejsze z bielskich muzeów, utworzone

w 1945 r. i kontynuujące tradycję muzeów miejskich w Białej (od 1904)

i Bielsku (od 1906). Ekspozycja muzeum obejmuje: XIX-wieczną,

reprezentacyjną klatkę schodową, salę militariów i sztuki myśliwskiej,

wystawę sztuki polskiej i europejskiej od XIV do XVII w., salon muzyczny,

salon biedermeierowski, galerię malarstwa polskiego i europejskiego od

XIX do XX w., galerię współczesnej sztuki regionu, wystawę prezentującą

dzieje zamku, Bielska, Białej i okolic, wystawę etnograficzną, wystawę

grafiki przełomu XIX i XX w., wystawę malarstwa portretowego od roku

1800 do lat 30. XX w., wnętrza z prezentacją pamiątek po rodzinie

Sułkowskich i „salę z rycerzem” (lapidarium).

Muzeum posiada jeden oddział:

– Muzeum Techniki i Włókiennictwa (utworzone w 1979 r. w celu

udokumentowania przemysłowych tradycji miasta), prezentujące głównie

maszyny i urządzenia do produkcji wełnianych tkanin zgrzebnych, w tym

słynnych bielskich sukien. Eksponaty zgromadzono w czterech salach,

odpowiadających poszczególnym oddziałom dawnej fabryki. Oprócz tego

placówka udostępnia eksponaty związane z innymi branżami przemysłu

i techniki, takimi jak pożarnictwo, drukarstwo, przemysł metalowo-

maszynowy. Muzeum zajmuje część budynków dawnej fabryki sukna

43

rodziny Büttner, jednego z większych zakładów włókienniczych dawnego

Bielska.

oraz dwie ekspozycje zewnętrzne:

– Willę Juliana Fałata w Bystrej (muzeum biograficzno-artystyczne

malarza). Ekspozycja zajmuje osiem pomieszczeń na parterze i piętrze

budynku. Składają się na nią prace malarskie (oleje, akwarele) oraz

dokumenty i fotografie związane z życiem i twórczością artysty. Na

parterze prezentowane są wczesne obrazy olejne, które powstały pod

wpływem akademii monachijskiej, wczesne akwarele oraz liczne

autoportrety, portrety rodziny i przyjaciół. Znajdują się tutaj również

akwarele przedstawiające miejskie pejzaże i będące świadectwem wielu

podróży artysty (są to widoki Torunia, Leoben, wspaniała panorama

Krakowa z 1896 r. oraz drobne szkice). Ekspozycję poszerzono o materiał

archiwalny poświęcony życiu, twórczości artystycznej i działalności

społecznej artysty. Do cenniejszych dokumentów należą: metryka chrztu

malarza z parafii rzymskokatolickiej w Tuligłowach, świadectwo szkolne

z Gimnazjum w Przemyślu z 1869 r., paszport żony Marii Luisy Comello na

wyjazd do Austrii, Niemiec i Rosji z 1899 r., pamiętnik z najmłodszych lat

dzieciństwa, fotografie artysty z przyjaciółmi i żony z dziećmi. Równie

interesujące są dyplomy i wyróżnienia, jakie Julian Fałat otrzymał na

międzynarodowych i krajowych wystawach sztuki w latach 1880–1929

(m.in. dyplom Królewskiej Akademii Sztuki w Berlinie, Drezdeńskiej

Akademii Sztuk Pięknych, dyplom Międzynarodowej Wystawy Sztuki

w Monachium, świadectwo ukończenia Akademii w Monachium, dyplom

Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, dyplom Powszechnej

Wystawy Krajowej w Poznaniu, a także akt nadania Orderu (II klasy)

św. Michała Króla Leopolda Bawarskiego i akt nadania Orderu IV klasy

Cesarza Pruskiego). Cenny jest także zespół materiałów związany

z malowaniem panoramy przedstawiającej przejście wojsk napoleońskich

przez rzekę Berezynę w 1812 r. (umowa Juliana Fałata i Wojciecha

Kossaka z towarzystwem akcyjnym panoramy Berezyna, korespondencja

artystów, album z reprodukcjami fragmentów dzieła), a także bogata

dokumentacja z pochodzącymi ze zbiorów malarza XIX-wiecznymi

grafikami, ilustrującymi te wydarzenia. Pracę społeczną i kulturalną Juliana

44

Fałata w latach 1919–1922 na Pomorzu potwierdzają listy, zaproszenia

artysty na uroczyste obchody Konfraterni Artystów i Literatów,

pozdrowienia dla Fałata (założyciela Konfraterni), pisane ręcznie przez jej

członków, dyplom Pomorskiego Towarzystwa Opieki nad Dziećmi oraz list

prezydenta miasta Torunia z podziękowaniem za ofiarowanie przez artystę

domu na ochronkę dla sierot. Materiał archiwalny uzupełniają odznaczenia

otrzymane przez artystę: odznaka Za Obronę Śląska 1919 (jako ochotnik

uczestniczył w odparciu najazdu czeskiego na Śląsk Cieszyński), Krzyż

Komandorski Orderu Polonia Restituta (1923) oraz Krzyż z Gwiazdą

Orderu Polonia Restituta (1928) za wybitne zasługi na polu działalności

artystycznej.

– Dom Tkacza – rekonstrukcja XVIII-wiecznego domu i warsztatu

sukienniczego mistrza cechowego. Budynek muzeum położony jest przy

ul. Sobieskiego i znajduje się na szlaku architektury drewnianej

województwa śląskiego. Wystawa prezentuje funkcjonowanie warsztatu na

przełomie XIX i XX w., czyli w okresie schyłkowym dla produkcji

manufakturowej, od 2. poł. XIX w. w szybkim tempie wypieranej przez

warsztaty mechaniczne.

W Bielsku-Białej znajdują się również cztery muzea prywatne:

– Muzeum Literatury im. Władysława Reymonta z kolekcją dzieł Reymonta

i Mickiewicza, ręcznie przepisywanych i ilustrowanych przez Tadeusza

Modrzejewskiego;

– Dom Przyrodnika im. E. i St. Forysiów – jedna z największych kolekcji

entomologicznych w Polsce oraz zbiór okazów fauny z terenów

Podbeskidzia;

– Muzeum Motoryzacji – zbiory zabytkowych pojazdów, należących

do członków Automobilklubu Beskidzkiego;

– Muzeum Broni Pancernej i Militariów im. Franciszka Biera –

współorganizator corocznego Międzynarodowego Zlotu Pojazdów

Militarnych „Operacja Południe”.

45

Kina Helios (dawny Kinoplex) – siedmiosalowy multipleks w Galerii

Sfera; 1587 miejsc

Cinema City – dziesięciosalowy multipleks w Gemini Parku;

1301 miejsc

Kino 5D Extreme – w pasażu Tesco

Studio – studyjne kino przy Studiu Filmów Rysunkowych

Cinemaoff – przy DKF Szpula, z siedzibą w Galerii Wzgórze; jedna

ze scen festiwalu Kino Niezależne Filmowa Góra

Teatry Jedynym teatrem dramatycznym w Bielsku-Białej jest Teatr Polski,

usytuowany w eklektycznym gmachu przy ul. 1 Maja. Teatr Polski powstał

w 1890 r. jako Teatr Miejski w Bielsku i od początku swego istnienia

uważany jest za jedną z najbardziej renomowanych scen na terenie kraju.

Drugi z bielskich teatrów to Teatr Lalek Banialuka, utworzony przez

Jerzego Zitzmana i Zenobiusza Zwolskiego w 1947 r. Banialuka to jeden

z najbardziej znanych teatrów lalkowych w Polsce, biorący udział w wielu

międzynarodowych, prestiżowych festiwalach. Od 1966 r. jest

organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej, jednego

z najważniejszych na świecie przeglądów teatrów lalek.

Galerie W Bielsku-Białej znajduje się kilkanaście galerii, oprócz eksponowania

dzieł sztuki pełniących również inne funkcje placówek kulturalnych:

– Galeria Bielska BWA – najstarsza i największa z bielskich galerii,

założona w 1975 r.; usytuowana przy ul. 3 Maja w miejscu dawnej

synagogi. Galeria prezentuje sztukę współczesną, prowadzi działalność

edukacyjną i jest organizatorem ogólnopolskiego konkursu malarstwa

„Bielska Jesień”;

– Galeria Wzgórze – założona w 1987 r.; przykład galerii, pełniącej przede

wszystkim rolę placówki kulturalnej (mieszczą się tu m.in. klub muzyczny

i kino Cinemaoff);

– duża liczba niewielkich galerii sztuki znajduje się na Starym Mieście.

Są to: Akcent, Apollon, Ars Nova, Artwood, Galeria 27, Galeria Oli, Galeria

46

ubioru i przedmiotu, Nad Smokiem, Parawan;

– galerie sztuki działają również przy publicznych ośrodkach kultury:

Galeria Środowisk Twórczych przy BCK, Galeria Regionalnego Ośrodka

Kultury oraz Galeria Zamkowa Muzeum w Bielsku-Białej;

– pozostałe bielskie galerie to: Galeria Fotografii B&B, Fraktal w Sferze,

Galeria Instrumentów, Pro Arte, Przy Jakubowej Studni, Time, akademicka

Galeria 3-2-0, a także zlokalizowana na stacji kolejowej Bielsko-Biała

Lipnik – Na stacji.

Biblioteki Największą bielską biblioteką jest Książnica Beskidzka (pełni funkcję

biblioteki miejskiej i powiatowej) z ponad 700 tys. książek oraz materiałów

multimedialnych. Książnica Beskidzka posiada 17 filii na terenie miasta.

Ponadto w Bielsku-Białej znajdują się: Biblioteka Główna Lekarska,

Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna, Biblioteka Główna Akademii

Techniczno-Humanistycznej oraz Biblioteka Instytutu Teologicznego.

Imprezy

(ważniejsze)

– Bielska Zadymka Jazzowa – organizowany na przełomie stycznia i lutego

festiwal jazzowy z udziałem muzyków z kraju i zagranicy; jedną z atrakcji

jest finałowy nocny koncert w schronisku na Szyndzielni.

– Muzyka na Zamku – comiesięczne koncerty kameralne w salach zamku

bielskiego.

– Przegląd Teatralny Laureatów Złotych Masek – marcowa impreza, której

celem jest zaznaczenie obecności Teatru Polskiego na mapie kulturalnej

województwa i przybliżenie bielskiej publiczności spektakli scen śląsko-

małopolskich.

– Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej na Podbeskidziu „Sacrum

in Musica” .

– Międzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej – jeden z najważniejszych

i najbardziej prestiżowych festiwali lalkarskich na świecie, organizowany

przez Teatr Lalek Banialuka.

47

– Dni Bielska-Białej – czerwcowe święto miasta, podczas którego na

pl. Ratuszowym i w ATH występują gwiazdy sceny muzycznej

i kabaretowej.

– Festiwal Miast Partnerskich „Poznajmy Się” – szereg czerwcowych

imprez kulturalnych z udziałem miast partnerskich Bielska-Białej, mający

na celu propagowanie kultury i promocję zaprzyjaźnionych regionów.

– Jarmark Świętojański – festyn nawiązujący do tradycji średniowiecznego,

jarmarku świętojańskiego.

– Święto ulicy 11 Listopada – przez dwa dni główny bielski deptak przenosi

się w czasie w wiek XIX; imprezie towarzyszą Jarmark Galicyjski oraz

okolicznościowe koncerty i wystawy.

– Festiwal Filmowy „Kino Niezależne Filmowa Góra” – festiwal kina

niezależnego, organizowany w czasie wakacji w sześciu miastach Polski,

(m.in. w Tarnowie, Bielsku-Białej i Zielonej Górze – scena główna) oraz w

Edynburgu i Berlinie.

– Festiwal „Kultura Rytmu” – parada i koncerty z udziałem zespołów

z całego świata; odbywa się na początku lipca.

– Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych „Operacja Południe” –

największa w Polsce parada skupiająca kolekcjonerów i miłośników

pojazdów militarnych.

– Tydzień Kultury Beskidzkiej – największa impreza folklorystyczna

w Polsce, organizowana w kilku beskidzkich miejscowościach; w Bielsku-

Białej odbywają się pokazy zespołów zagranicznych.

– Beskidzki Rajd Pojazdów Zabytkowych – impreza gromadząca

miłośników starych samochodów, organizowana przez Automobilklub

Beskidzki.

– Pożegnanie Lata – cykl plenerowych koncertów, odbywających się pod

koniec sierpnia.

– Międzynarodowy Festiwal Muzyki Jana Sebastiana Bacha – wrześniowy

48

festiwal promujący twórczość Jana Sebastiana Bacha i piękno muzyki

organowej.

– Festiwal Kompozytorów Polskich – jedyny w kraju festiwal poświęcony

w całości dokonaniom polskich kompozytorów.

– Dni Polskiej Literatury Współczesnej.

– FotoArt Festiwal.

– Biennale Malarstwa „Bielska Jesień” – jeden z najważniejszych

i najstarszych polskich konkursów, poświęconych malarstwu

współczesnemu.

– Jazzowa Jesień w Bielsku-Białej.

– Ogólnopolska Wystawa Instrumentów Lutniczych – połączona

z koncertami lutniczymi w salach bielskiego zamku.

3.3.4 Podsumowanie potencjału antropogenicznego

O wysokim potencjale turystycznym miasta decydują również jego walory antropogeniczne.

Z punktu widzenia rozwoju produktów turystycznych najważniejsze są cechy stanowiące

wyróżnik na tle innych regionów i państw.

Do najważniejszych atrybutów antropogenicznych Bielska Białej należą:

wielokulturowość miasta – cechą charakterystyczną Bielska-Białej i okolicy (aż do

II wojny światowej) była ich wielonarodowość. Żyli tu obok siebie Niemcy, Polacy i Żydzi,

nietrudno było o spotkanie z Morawianami, Czechami, Węgrami, a nawet – z Włochami.

Każda z wymienionych nacji wniosła do miejscowego tygla tradycji elementy swojej

kultury. Do dziś możemy obserwować pozostałości tej specyficznej mieszanki

w materialnej i niematerialnej warstwie bielsko-bialskich tradycji;

wyróżniki: Studio Filmów Rysunkowych (Reksio, Bolek i Lolek), Fiat 126p, tradycje

włókiennicze miasta, szybowce;

bielska secesja – widoczna w warstwie architektonicznej;

bielska muzyka – obecna przede wszystkim w organizowanych imprezach;

49

tradycje lalkarskie miasta – potencjał teatru Banialuka;

bielskie galerie – zlokalizowane w dużej ilości w różnych częściach miasta;

różnorodność organizowanych imprez – imprezy muzyczne, teatralne, sportowe;

bogata i nietuzinkowa historia miasta.

3.4 Dostępność komunikacyjna

Dostępność komunikacyjna wpływa bezpośrednio na natężenie ruchu turystycznego

w danym rejonie, a możliwość skorzystania z różnych rodzajów transportu ułatwia turystom

zaplanowanie podróży i staje się istotnym kryterium przy jej planowaniu.

Na dostępność komunikacyjną składają się przede wszystkim: sieć dróg kolejowych

i kołowych, częstotliwość międzymiastowych połączeń kolejowych i autobusowych oraz

bliskość lotnisk. Dostępność komunikacyjna jest elementem kluczowym z punktu widzenia

możliwości rozwoju turystyki (oczywistym jest fakt, że turystom zależy na jak najszybszym

i bezpiecznym dotarciu w dane miejsce).

Z punktu widzenia obserwowanych na rynku turystycznym trendów, najważniejszym

środkiem transportu wciąż pozostaje samochód osobowy, stąd niezwykle ważną wydaje się

kwestia udostępnienia turystom odpowiednio gęstej sieci dróg o dobrej jakości. Transport

autobusowy stopniowo traci na znaczeniu na rzecz komunikacji powietrznej.

3.4.1 Transport drogowy

Przez Bielsko-Białą biegną następujące drogi:

droga ekspresowa S1 E75 E462 z Bielska-Białej do Cieszyna (docelowo: Pyrzowice –

Cieszyn), gdzie łączy się z drogą ekspresową R48;

droga krajowa 1 E75 E462 z Bielska-Białej przez Czechowice-Dziedzice i Pszczynę

do konurbacji górnośląskiej;

droga krajowa 52 z Bielska-Białej przez Andrychów i Wadowice do podkrakowskiego

Głogoczowa, gdzie łączy się z drogą krajową nr 7;

droga krajowa 69 z Bielska-Białej przez Żywiec do Zwardonia, gdzie łączy się z drogą

I/12 w kierunku Czadcy (alternatywą wobec niej jest budowana S69);

droga wojewódzka 942 z Bielska-Białej przez Szczyrk i przeł. Salmopolską do Wisły.

50

Bielsko-Biała posiada Śródmiejską Obwodnicę Zachodnią, która łączy DK 69 (na

Złotych Łanach) i DW 942 (w Kamienicy) przez osiedle Karpackie i Beskidzkie,

Aleksandrowice oraz Stare Bielsko z drogą ekspresową S1. Na obwodnicy znajduje się

jedno z największych skrzyżowań w południowej Polsce – węzeł Hulanka.

W październiku 2008 r. rozpoczęto budowę odcinka drogi ekspresowej S69 (Bielsko-

Biała – Żywiec – Zwardoń) o długości 9,1 km, stanowiącego zarazem północno-wschodnią

obwodnicę Bielska-Białej. Zaczynać się on będzie w Komorowicach, a kończyć

w Mikuszowicach, biegnąc wcześniej przez Obszary, Lipnik, Złote Łany i Straconkę.

Długość w granicach miasta:

dróg w zarządzie GDDKiA – 19,3 km;

1 drogi wojewódzkiej – 9,3 km;

81 dróg powiatowych – 104,7 km;

1145 dróg gminnych – 438,7 km;

dróg wewnętrznych – 1,6 km.

W mieście znajduje się także 116 obiektów infrastruktury drogowej, takich jak: mosty,

wiadukty i tunele, 27 kładek dla pieszych oraz 8 przejść podziemnych.

Według danych Urzędu Miejskiego największy ruch kołowy przypada na: ul. Bora-

Komorowskiego (wschodni odcinek obwodnicy), ul. Warszawską (DK 1 i północny odcinek

DW 942), ul. 3 Maja (DW 942 w ścisłym centrum miasta), ul. Krakowską (DK 52),

ul. Piastowską i ul. Cieszyńską (główna droga wylotowa w kierunku zachodnim, poza S1),

ul. Partyzantów (DW 942) oraz ul. Wyzwolenia (odcinek DK 52 i wylotowa w kierunku

północno-wschodnim).

Rolę deptaka (głównej ulicy handlowej miasta) spełnia wytyczona w XVIII w.

ul. 11 Listopada oraz przylegające do niej place: Wojska Polskiego i Wolności, a także jej

przecznica – ul. Cechowa.

Największe bielskie skrzyżowania to:

węzeł drogowy Komorowice, na którym krzyżują się S1, DK 1, DK 52 (w przyszłości

S69) oraz DW 942;

węzeł drogowy Hulanka, składający się z pięciowlotowego ronda oraz tunelu

Śródmiejskiej Obwodnicy Zachodniej.

51

Przy S1 znajdują się także węzły Stare Bielsko (zjazd na obwodnicę zachodnią) oraz

Wapienica (przy Parku Przemysłowym). Na budowanej obwodnicy północno-zachodniej

powstaną cztery zjazdy: Rosta, Suchy Potok, Krakowska oraz Żywiecka–Bystrzańska.

3.4.2 Transport kolejowy

Bielsko-Biała jest ważnym węzłem kolejowym południowej Polski. Pierwszy pociąg wjechał

na bielską stację 17 grudnia 1855 r., aktualny układ linii w granicach miasta istnieje od roku

1888. Obecnie przez miasto przebiegają trzy linie kolejowe:

nr 139 Katowice – Skalite Serafinów,

nr 190 Bielsko-Biała – Czeski Cieszyn,

nr 117 Bielsko-Biała – Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona.

Na terenie miasta znajduje się dwanaście stacji i przystanków kolejowych, jednak

większość połączeń obsługuje dworzec Bielsko-Biała Główna, położony na Dolnym

Przedmieściu (ul. Warszawska 2), posiadający według klasyfikacji PKP kategorię B (roczna

odprawa podróżnych w przedziale 1–2 mln).

Stacje i przystanki kolejowe w Bielsku-Białej

Stacje kolejowe Bielsko-Biała Główna • Bielsko-Biała Leszczyny • Bielsko-Biała

Wapienica • Bielsko-Biała Wschód

Przystanki osobowe Bielsko-Biała Aleksandrowice • Bielsko-Biała Górne • Bielsko-

Biała Komorowice • Bielsko-Biała Lipnik • Bielsko-Biała

Mikuszowice • Bielsko-Biała Północ • Bielsko-Biała Zachód •

Krzemionki

Bielsko-Biała posiada połączenie m.in. z Gdańskiem, Poznaniem, Warszawą,

Krakowem, Żyliną, Wrocławiem, Katowicami, Szczecinem, Bydgoszczą i Łodzią. Najwięcej

pociągów kursuje do Żywca i Katowic przez Czechowice-Dziedzice, Pszczynę oraz Tychy

(w takcie godzinnym/półgodzinnym).

52

3.4.3 Transport autobusowy i komunikacja miejska

Bielsko-Biała posiada połączenia autobusowe ze wszystkimi większymi miastami Polski oraz

ważniejszymi miejscowościami regionu.

System komunikacji miejskiej istnieje tu od 1895 r. W latach 1895–1971 w jego skład

wchodziła sieć tramwajowa (początkowo jedna, następnie dwie linie), a 1927 r. pojawiła się

w Bielsku także komunikacja autobusowa.

W tej chwili po mieście kursuje 48 linii autobusowych, w tym: 37 dziennych miejskich,

8 dziennych podmiejskich i 3 nocne. Całkowita długość linii wynosi ok. 450 km, a dzienna

liczba pasażerów – 75 tys.

Głównym przewoźnikiem jest utworzony w 1991 r. Miejski Zakład Komunikacyjny

(MZK Bielsko-Biała), a dwie linie obsługuje PKM Czechowice-Dziedzice. Tabor MZK składa

się ze 137 autobusów, natomiast PKM obsługuje swoje trasy 21 pojazdami.

Autobusy komunikacji miejskiej kursują także do sąsiednich miejscowości poza

granicami administracyjnymi miasta: Bestwiny, Bystrej, Czechowic-Dziedzic, Janowic,

Mazańcowic i Międzyrzecza Dolnego (przez Międzyrzecze Górne).

3.4.4 Transport lotniczy

W dzielnicy Aleksandrowice znajduje się cywilne lotnisko sportowe z 660-metrową, trawiastą

drogą startową, oddane do użytku w 1936 r. i należące obecnie do Aeroklubu Bielsko-

Bialskiego.

W latach 2006–2008 w podbielskim Kaniowie wybudowano Park Technologiczny

Przemysłu Lotniczego, składający się hangarów o powierzchni 2500 m², stacji paliw, hal

produkcyjnych o łącznej powierzchni 7,5 tys. m² oraz lotniska Bielsko-Biała Kaniów

z 700-metrową betonową drogą startową. Jego zarządcą jest Bielski Park Techniki Lotniczej

Sp. z o.o.

W odległości do 100 km od Bielska-Białej znajdują się trzy lotniska międzynarodowe:

port lotniczy Kraków-Balice,

port lotniczy Katowice-Pyrzowice,

port lotniczy Ostrawa-Mosznów.

3.5 Stan ochrony środowiska

53

Bielsko-Biała należy do miast o stosunkowo dużym zanieczyszczeniu środowiska. W mieście

emitowanych jest 2% zanieczyszczeń pyłowych i 1,7% zanieczyszczeń gazowych

województwa śląskiego. Poziom zanieczyszczenia środowiska maleje stopniowo od 1991 r.

Największy wpływ na zanieczyszczenie powietrza mają lokalne kotłownie CO,

używane w gospodarstwach domowych, oraz MŚP, spalające węgiel w celach grzewczych

i technologicznych. Utrzymanie na obszarze Śródmieścia tradycyjnych rozwiązań

z indywidualnymi kotłowniami węglowymi, koksowymi i gazowymi powoduje pogarszanie się

stanu środowiska w tej części miasta i może być przyczyną przekraczania dopuszczalnych

norm zanieczyszczeń powietrza (grozi to konsekwencjami w postaci negatywnego

oddziaływania na ludzi i budowle, w szczególności – na zabytki).

Źródłami zanieczyszczenia powietrza w Bielsku-Białej są również komunikacja

samochodowa oraz energetyka, szczególnie – niska emisja z lokalnych systemów

grzewczych. Zanieczyszczenia wynikające z ruchu motoryzacyjnego koncentrują się w

rejonach zwartej, wysokiej zabudowy miejskiej (w tzw. kanionach ulicznych). Obecna

organizacja ruchu samochodowego na terenie Bielska-Białej jest niekorzystna i sprzyja

powstawaniu zjawiska smogu fotochemicznego.

Nie bez znaczenia jest także emisja pochodzenia energetycznego z obszarów

sąsiednich (GOP, ROW, Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie) oraz z procesów

technologicznych, realizowanych w zakładach przemysłowych.

Wody przepływających przez miasto rzek są silnie lub ponadnormatywnie

zanieczyszczone szkodliwymi substancjami. Pomimo złej oceny jakości wód rzeki Białej,

badania wykazały stopniową poprawę wskaźników fizykochemicznych. Podobnie wygląda

sytuacja wód podziemnych. Najbardziej zagrożone zanieczyszczeniem są wody

czwartorzędowego poziomu wodonośnego w dolinie Białej, Wapienicy i ich dopływów.

3.6 Synteza potencjału infrastrukturalnego – stan zagospodarowania turystycznego

Infrastruktura turystyczna i paraturystyczna to elementy sprzyjające efektywnemu

wykorzystaniu walorów naturalnych i kulturowych; umożliwiają one prawidłowe

funkcjonowanie produktów turystycznych. Stąd tak ważna w rozwoju turystyki (i możliwości

budowania oferty) jest rola odpowiedniego zagospodarowania miasta. Kluczowe jest nie

tylko samo istnienie infrastruktury turystycznej, ale również jej prawidłowe rozmieszczenie

i dostosowanie do potrzeb i oczekiwań potencjalnych turystów.

54

3.6.1 Infrastruktura turystyczna

Na infrastrukturę turystyczną składają się baza noclegowa i gastronomiczna (krótko

scharakteryzowane poniżej). Celem niniejszego rozdziału nie jest jednak szczegółowa

analiza problemu; skupiono się raczej na ocenie stopnia zróżnicowania infrastruktury, jej

jakości i specyfiki w kontekście budowania ciekawej, i, co ważniejsze – ukierunkowanej

rynkowo oferty turystycznej. Naszym zamiarem jest zatem synteza dotycząca specyfiki

miejscowej bazy turystycznej.

3.6.1.1 Baza noclegowa

Istniejąca baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania turystycznego

i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym obszarze. Odpowiedni standard

i różnorodność obiektów noclegowych ze zróżnicowanymi cenami to kluczowe elementy

procesu podejmowania decyzji o wyborze miejsca pobytu – zarówno krótkiego, jak

i dłuższego.

Obiekty bazy noclegowej, występujące na terenie objętym projektem zakwalifikowano

do następujących kategorii:

hotele,

motele i zajazdy,

domy wczasowe i wypoczynkowe,

kempingi i pola namiotowe,

schroniska młodzieżowe,

schroniska górskie,

pozostałe.

Poniżej analiza ilościowa względna bazy noclegowej miasta.

55

.

Wnioski, jakie można wyciągnąć na podstawie analizy bazy noclegowej Bielska-Białej

są następujące:

Bielsko-Biała posiada względnie rozbudowaną i zróżnicowaną bazę noclegową;

w mieście występuje sporo obiektów hotelowych, w tym stosunkowo dużo hoteli

czterogwiazdkowych (o wysokim standardzie);

niewątpliwie – biorąc pod uwagę specyfikę położenia miasta oraz jego segmenty

docelowe – brakuje obiektów dla dzieci i młodzieży (tanie miejsca noclegowe o dobrym

standardzie);

zbyt mało jest również campingów, zdecydowanie brakuje pól namiotowych;

istnieje dość dużo obiektów ukierunkowanych oraz dostosowanych do turystyki

konferencyjnej i szkoleniowej;

brakuje obiektów dostosowanych do potrzeb turystów rowerowych;

niewiele obiektów dostosowanych jest do potrzeb turystów niepełnosprawnych.

3.6.1.2 Baza gastronomiczna

Baza gastronomiczna to drugi (po bazie noclegowej) element zagospodarowania

turystycznego; ma duże znaczenie dla procesu kształtowania produktu turystycznego oraz

56

planowania intensyfikacji ruchu turystycznego. Dobry standard i smaczne menu obiektów

gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów i opinię na temat

odwiedzanego obszaru.

Występujące w Bielsku-Białej obiekty bazy gastronomicznej zakwalifikowano

do następujących kategorii:

restauracje, kawiarnie, herbaciarnie;

pizzerie;

cukiernie i ciastkarnie;

puby, kluby;

karczmy i zajazdy.

Analiza dostępnych danych (w tym również analiza oferty obiektów prowadzących

działalność gastronomiczną) pozwala na sformułowanie następujących wniosków:

baza gastronomiczna miasta jest stosunkowo obszerna;

uwagę zwraca znacząca przewaga pizzerii (40% wszystkich obiektów) przy małej ilości

miejsc serwujących dania regionalne i lokalne (prawie zupełny brak obiektów

serwujących kuchnię beskidzką). Nietrudno zauważyć poważne niekonsekwencje

działań w sektorze gastronomicznym (np. karczma zbudowana w tradycyjnym stylu

zakopiańskim – pomijając już samą obecność obiektu w stylu zakopiańskim

57

w Beskidach – oprócz potraw kuchni regionalnej serwuje również dania włoskie,

francuskie oraz chińskie);

warto zauważyć różnorodność istniejących lokali – można tu znaleźć kuchnie: włoską

(nie tylko pizzerie), japońską, czeską, francuską, polską czy chińską;

mało lokali przystosowanych jest do przyjmowania dzieci (obecność ogródków i placów

zabaw dla dzieci);

niewiele lokali przystosowanych zostało do przyjmowania klientów niepełnosprawnych;

żaden z lokali nie promuje się jako nastawiony na potrzeby rowerzystów (tylko jeden

podkreśla obecność rowerzystów i piechurów wśród gości);

bardzo mało istniejących obiektów organizuje imprezy na żywo, w tym również –

imprezy muzyczne (koncerty). Tylko jeden obiekt organizuje pokazy sztuki regionalnej,

festiwale kulinarne i imprezy tematyczne. Jest to zdecydowanie niewykorzystany

potencjał.

3.6.2 Infrastruktura paraturystyczna

Infrastruktura paraturystyczna jest niezwykle ważnym elementem zagospodarowania

obszaru, pozwala bowiem na prawidłowe wykorzystanie walorów turystycznych, a przez to –

efektywne funkcjonowanie produktów turystycznych. Wręcz trudno przecenić jej rolę, jeżeli

chodzi o rozwój zrównoważony w kontekście ochrony środowiska naturalnego. Korzyścią

płynącą z faktu obecności tego typu infrastruktury jest również możliwość sprzedaży oferty

turystycznej i zagospodarowania czasu wolnego w przypadku, gdy zawodzi pogoda. Dotyczy

to zarówno turystów, jak i mieszkańców (immanentna cecha omawianego rodzaju

infrastruktury – w odróżnieniu do bazy noclegowej i gastronomicznej).

Na obszarze objętym projektem do najważniejszych elementów infrastruktury

paraturystycznej należą: szlaki turystyczne, baza sportowo-rekreacyjna oraz jednostki

świadczące usługi informacji turystycznej.

Szlaki turystyczne

W rejonie Bielska-Białej znajduje się bardzo gęsta sieć szlaków turystycznych,

prowadzących na wszystkie szczyty górskie miasta i jego okolic.

58

Szlaki turystyczne górskie (przebiegające w granicach Bielska-Białej):

szlak żółty: ul. Tartaczna → Dolina Wapienicy → Jezioro Wielka Łąka → Szyndzielnia;

szlak żółty: Cygański Las → przeł. Sipa → Kołowrót → przeł. Kołowrót → Szyndzielnia

→ Klimczok → Trzy Kopce → Stołów → Błatnia → przeł. Siodło pod Przykrą → Wielka

Polana → Jaworze (stacja kolejowa);

szlak żółty: Straconka (kościół MB Pocieszenia) → przeł. Łysa → polana Rogacz →

Magurka Wilkowicka → Międzybrodzie Bialskie;

szlak niebieski: Wapienica (stacja kolejowa) → Dolina Wapienicy → Jezioro Wielka Łąka

→ Palenica → Kopany → Wysokie → Przykra → przeł. Siodło pod Przykrą → Błatnia;

szlak niebieski: stacja dolna kolei linowej na Szyndzielnię → przeł. Dylówki;

szlak niebieski: Siodło pod Równią → Kozia Góra → do żółtego szlaku z Cygańskiego

Lasu do Jaworza;

szlak niebieski: Lipnik Górny (przystanek MZK „Krakowska Kopiec”) → Gaiki → przeł.

Przegibek → Magurka Wilkowicka → Czupel → Rogacz → Suchy Wierch → Czernichów

→ Kościelec → Jaworzyna → przeł. Cisowa → przeł. Przysłop Cisowy;

szlak zielony: Olszówka Górna (przystanek MZK „Szyndzielnia”) → Polana pod

Dębowcem → Dębowiec → Cuberniok → przeł. Dylówki → Szyndzielnia;

szlak zielony: Cygański Las → Błonia → Kozia Góra;

szlak zielony: Straconka (kościół MB Pocieszenia) → Magurka Wilkowicka → Wilkowice

→ Bystra → przeł. Kołowrót → przeł. Siodło pod Klimczokiem → Magura → Szczyrk →

Skrzyczne;

szlak czerwony: Mikuszowice Krakowskie (stacja kolejowa) → Wilkowice → polana

Rogacz → Magurka Wilkowicka → Łysa Góra → Mikuszowice Krakowskie →

Mikuszowice Śląskie → Olszówka Dolna → Olszówka Górna → Polana pod Dębowcem

→ Dębowiec → Cuberniok → przeł. Dylówki → Szyndzielnia → przeł. Siodło

pod Klimczokiem → przeł. Karkoszczonka → Beskid → Hyrca → Kotarz → przeł.

Salmopolska → Malinów → Malinowska Skała;

szlak czerwony: Błonia → przeł. Siodło pod Równią → Bystra → Magura → przeł. Siodło

pod Klimczokiem;

szlak czerwony: Straconka (kościół MB Pocieszenia) → Czupel → Gaiki → Groniczki →

przeł. U Panienki → Hrobacza Łąka → Bujakowski Groń → Porąbka → Żar;

szlak czarny: Straconka (przystanek MZK „Straconka Zakręt”) → przeł. Przegibek;

szlak czarny: Lipnik Górny (przystanek MZK „Krakowska Kopiec”) → przeł. U Panienki;

szlak czarny: Klimczok → przeł. Siodło pod Klimczokiem.

59

W Straconce rozpoczyna się także czerwony Mały Szlak Beskidzki o długości 137 km.

Dotarcie w góry umożliwia wybudowana w 1953 r., gruntownie zmodernizowana

na przełomie lat 1993/94, jedna z najnowocześniejszych kolei linowych w Polsce, wywożąca

turystów gondolami z Olszówki na wysokość 960 m n.p.m., tuż pod szczyt Szyndzielni.

Szlaki nizinne

W granicach Bielska-Białej przebiegają trzy nizinne szlaki turystyczne: Szlak 700-lecia

Bielska, Szlak Najazdu Szwedzkiego oraz jeden szlak bez nazwy.

Pierwszy oznaczony jest kolorem zielonym. Rozpoczyna się przy Dworcu Głównym,

biegnie ul. Matejki, Mickiewicza, przez pl. Chrobrego, Podcienie, Rynek, ul. Celną,

Sobieskiego, dookoła starobielskiego grodziska, przez ul. Nad Potokiem, wzgórze Trzy Lipki

i dalej poza granicami miasta: przez Mazańcowice, Międzyrzecze Górne, Międzyrzecze

Dolne, Ligotę, Zabrzeg do dworca kolejowego w Czechowicach Dziedzicach (na odcinku

Czechowice-Dziedzice − Wzgórze Trzy Lipki nieodnawiany od 2005 r. − przeznaczony

do kasacji).

Drugi oznaczony jest kolorem żółtym. Biegnie z Żywca (a dokładniej: z żywieckiego

browaru) przez Grojec, Park Zamkowy, śródmieście i dalej brzegiem Jeziora Żywieckiego

przez Pietrzykowice Żywieckie, Łodygowice, Wilkowice do bielskiego kościoła św. Barbary

(na odcinku Bielsko-Biała Mikuszowice − Łodygowice nieodnawiany od 2000 r. −

przeznaczony do kasacji).

Trzeci oznaczony jest kolorem czarnym. Biegnie z centrum Aleksandrowic, na zachód

od Osiedla Beskidzkiego, przy lotnisku Bielsko-Biała Aleksandrowice, przez Górną

Wapienicę i dalej poza granicami miasta: przez Jaworze, wschodnią Jasienicę

do Międzyrzecza Górnego.

Trasy rowerowe

Przez Bielsko-Białą przebiega Międzynarodowa Trasa Rowerowa Greenways Kraków –

Morawy – Wiedeń. Na terenie miasta biegnie on przez wzgórze Trzy Lipki, Stare Bielsko

i Wapienicę.

Kolejną trasą rowerową, która przebiega przez miasto, jest Wiślana Trasa Rowerowa.

Jej przebieg wraz z oznakowaniem prowadzi w następujący sposób:

60

1. początek: granica gmin Jaworze i Bielsko-Biała – skrzyżowanie ul. Rumiankowej

i Storczyków – tablica informacyjna o przebiegu tego odcinka Wiślanej Trasy

Rowerowej, znak WTR: jazda na wprost;

2. 0,220 km: na skrzyżowaniu ul. Storczyków i Miętowej, skręcamy w lewo – znak

pionowy informujący o nakazie jazdy ul. Miętową (znak WTR: skręt w lewo);

3. 0,400 km: ul. Miętowa na wysokości posesji nr 33, powtórzenie znaku WTR:

jazda na wprost;

4. 0,700 km: skrzyżowanie ul. Miętowej z ul. Jaworzańską, znak WTR: skręt

w prawo;

5. 1,003 km: powtórzenie znaku WTR – jazda na wprost ul. Jaworzańską;

6. 1,160 km: skrzyżowanie ul. Jaworzańska i Zapora – skręt w prawo – znak WTR:

skręt w prawo w ul. Zapora;

7. 1,500 km: powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost ul. Zapora;

8. 1,600 km: powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost ul. Zapora;

9. 1,960 km: – na znaku pionowym na ul. Zapora – powtórzenie znaku WTR: jazda

na wprost;

10. 2,240 km: znak WTR: jazda na wprost ul. Zapora;

11. 2,520 km: ul. Zapora do ul. Tartacznej, na łuku – znak WTR: skręt w lewo (znak

informacyjny); na ul. Tartacznej znak WTR: jazda na wprost;

12. 2,560 km: tablica informacyjna o pomniku rozstrzelanych 9 żołnierzy radzieckich

i polskiego partyzanta;

61

13. 2,750 km: ul. Tartaczna do ul. Dębowiec – przed skrzyżowaniem tablica

informacyjna o Dolinie Wapienicy i Zaporze im. Prezydenta Mościckiego – znak WTR:

jazda na wprost;

14. 3,008 km: powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost (droga przez las

w Wapienicy);

15. 3,520 km: ul. Dębowiec, dojeżdżamy do ul. Skarpowej, na skrzyżowaniu

z ul. Łowiecką skręcamy w lewo – przed skrzyżowaniem znak WTR: skręt w lewo;

16. 3,680 km: ul. Łowiecka – powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost;

17. 4,110 km: ul. Łowiecka – powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost;

18. 4,960 km: ul. Łowicka (na wysokości posesji 27f) – ponowny znak WTR: jazda

na wprost;

19. 5,200 km: znak informacyjny – znak WTR: za 50 m skręt w lewo w ul. Jeżynową;

20. 5,300 km: skrzyżowanie ulic Jeżynowej, Antycznej i Zwardońskiej – przed

skrzyżowaniem znak WTR: skręt w prawo w ul. Zwardońską;

21. 6,100 km: ul. Zwardońska do skrzyżowania z ul. Lotniczą – przed skrzyżowaniem

znak WTR: skręt w prawo, w dół obok karczmy „Pod lotniskiem” (przed

skrzyżowaniem punkt gastronomiczny p. Bogumiły Jurzak [tel. 502710960]

– możliwość stworzenia punktu informacyjnego o WTR);

22. 6,550 km: naprzeciw parkingu karczmy „Pod lotniskiem” tablica informacyjna,

znak WTR: jazda na wprost;

23. 6,830 km: przed skrzyżowaniem ul. Zwardońskiej z ul. Orzeszkowej – znak WTR:

skręt w lewo w ul. Orzeszkowej; na ul. Orzeszkowej znak WTR: jazda na wprost;

62

24. 7,150 km: skrzyżowanie ulic Orzeszkowej, Szarotki i Babiogórskiej – przed

skrzyżowaniem z sygnalizacja świetlną – znak WTR: jazda na wprost (dalej

w ul. Orzeszkowej);

25. 7,310 km: znak WTR: w prawo w ul. Orzeszkowej;

26. 7.940 km: znak WTR: na wprost – przed skrzyżowaniem z ul. Orzeszkowej

i ul. Wałachowej (obok transformatora);

27. 8.160 km: koniec ul. Orzeszkowej – znak WTR: w prawo, tablica informacyjna

o przeprowadzeniu rowerów przez przejście dla pieszych;

28. 8.260 km: znak WTR: w prawo – po drugiej stronie ul. Cieszyńskiej – ścieżką

rowerową w kierunku wiaduktu, wzdłuż ul. Piastowskiej;

29. 8.460 km: znak WTR: w lewo – na zieleńcu obok płotu ogródków działkowych,

w dół drogą bitą w kierunku trasy rowerowej nad tunelem;

30. 8,560 km: znak WTR: w prawo – wjazd nad tunel (znak za barierkami trasy

rowerowej);

31. 9,200 km: znak WTR: w lewo, za przejściem dla pieszych na ul. Sobieskiego pod

wiaduktem na zielonej wysepce – znak informacyjny CENTRUM BB;

32. 9,500 km: znak WTR: w prawo, przed ul. Nad Potokiem;

33. 9,650 km: znak WTR: w lewo, przed skrzyżowaniem ul. Nad Potokiem

do ul. Portowej;

34.9,850 km: ul. Portowa – powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost –

za skrzyżowaniem z ul. Muzyczną ( w kierunku „Trzech Lipek”);

35. 10,300 km: ul. Portowa – znak WTR: jazda na wprost;

63

36. 10,660 km: „Trzy Lipki” – tablica informacyjna o krzyżu III Tysiąclecia oraz

znak WTR: jazda na wprost;

37. 10,970 km: dalej ul. Portową – znak WTR: skręt w lewo – przez las asfaltową

drogą do ul. Zuchów;

38. 10,990 km: tablica ostrzegawcza WTR – „uwaga ostry zjazd i zakręt w prawo”

– do ul. Zuchów;

39. 11,560 km: ul. Zuchów – znak WTR: jazda na wprost;

40. 11,820 km: przed skrzyżowaniem ul. Zuchów i Zawiłej – powtórzenie znaku WTR:

jazda na wprost;

41. 12,160 km: przed znakiem informacyjnym o skręcie w lewo – tablica informacyjna

WTR – po przejeździe nad drogą S1 – wjeżdżamy na teren Gminy Jasienica,

opuszczając granice administracyjne Bielska-Białej (w Mazańcowicach wjazd na

ul. Halentówka).

Ponadto w ostatnich latach powstały w Bielsku-Białej (głównie w dzielnicach

południowych – Kamienicy, Olszówce, Mikuszowicach, Leszczynach, Wapienicy) liczne

ścieżki rowerowe, biegnące najczęściej wzdłuż głównych dróg.

Infrastruktura rowerowa miasta i okolicy

szlaki rowerowe;

górskie trasy rowerowe: Klimczok – Szczyrk;

sklepy i serwisy rowerowe: Gemma, Leksa, Feniks, Jaro-Sport, Magnum, Maks,

Twomark Sport, Alda, Trade-Partner, Art.-Pol, Rower-Sport, BMX s.c., ARTEX, serwis

rowerowy.

Bielsko-Biała leży również na Szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego.

Obiekty należące do Szlaku to: Dom Tkacza przy ul. Sobieskiego 51 (z końca XVIII w.) oraz

kościół św. Barbary (z 1690 r.) w Mikuszowicach.

64

Miasto figuruje także na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

Miejscowe obiekty należące do Szlaku to: Dworzec Główny PKP oraz Muzeum Techniki

i Włókiennictwa.

Baza sportowo-rekreacyjna

Największym dysponentem obiektów sportowo-rekreacyjnych jest Bielsko-Bialski Ośrodek

Sportu i Rekreacji. Skupia on następujące instytucje:

Obiekt Opis

Hala wielofunkcyjna –

sportowo-

widowiskowo-

wystawiennicza

To jedna z kluczowych inwestycji w tej części Polski. Lokalizacja

hali w stolicy Podbeskidzia jest bardzo korzystna, gdyż miasto

leży na skrzyżowaniu starych szlaków handlowych, biegnących

z południa Europy na północ. Komunikacja z Bielskiem-Białą jest

bardzo dobra, a dwa duże lokalne lotniska w Krakowie

i Katowicach usytuowane są w odległości nieprzekraczającej

100 km od obiektu. Hala znajduje się w atrakcyjnym miejscu,

w otoczeniu gór, z możliwością łatwego dojazdu. Wokół obiektu

poprowadzono wiele ścieżek rowerowych oraz malowniczych

szlaków turystycznych. W bezpośrednim sąsiedztwie hali znajduje

się kolej linowa na Szyndzielnię oraz stok Dębowca, na którym

w przyszłości ma powstać nowoczesna infrastruktura letnio-

zimowa.

Hala Wielofunkcyjna w Bielsku-Białej to najnowocześniejsza

budowla tego typu w województwie śląskim. W obiekcie możliwe

jest rozgrywanie meczy piłki siatkowej, koszykówki, piłki ręcznej

i nożnej halowej. Ponadto boiska przystosowane są do

rozgrywania turniejów badmintonowych i tenisowych.

W wyposażeniu sportowym znajduje się nawierzchnia taraflex

oraz jedyna w Europie, wykonana w najnowszej technologii

składana, drewniana podłoga, przystosowana do rozgrywek

sportowych na najwyższym szczeblu. Ilość miejsc siedzących

w zależności od rangi imprezy można modyfikować dzięki w pełni

65

mobilnym, składanym trybunom. Możliwe jest też rozgrywanie

turniejów sportów obronnych, takich jak judo, karate czy zapasy.

Hala jest w stanie pomieścić pełnowymiarowe, składane

lodowisko do short-tracku oraz łyżwiarstwa figurowego. Obiekt

został w pełni przystosowany do organizacji targów i koncertów,

posiada bogate zaplecze konferencyjne i obszerne parkingi dla

samochodów. Dla bezpieczeństwa użytkowników hala i parkingi

są monitorowane całodobowo, a system inteligentnego budynku

(BMS) i system awaryjnego ostrzegania (DSO) pozwalają

organizować imprezy na najwyższym światowym poziomie. W hali

znajdują się biura Działu Organizacji Imprez i Marketingu

BBOSiR.

W promieniu kilku kilometrów od obiektu mieszczą się: stadion

miejski, kryta pływalnia, stadion lekkoatletyczny.

W przyszłości planowana jest dobudowa do istniejącego budynku

hali wystawienniczej.

Kryta pływalnia

Troclik

Otwarta w 2006 r. kryta pływalnia „Troclik” to nowoczesny obiekt,

spełniający oczekiwania klientów indywidualnych oraz grup

zorganizowanych. Dogodne godziny otwarcia, zespół masaży

wodno-powietrznych, podświetlane niecki, łatwy dojazd

i bezpłatny parking gwarantują wspaniały wypoczynek.

O popularności pływalni świadczy fakt, iż korzysta z niej ok.

185 tys. osób rocznie. Prowadzona jest na niej nauka pływania dla

dzieci i dorosłych, a cały kompleks przystosowano do potrzeb

osób niepełnosprawnych. Obiekt posiada wiele atrakcyjnych

miejsc reklamowych.

Ośrodek Sportowo-

Rekreacyjny

„Victoria”

Jeden z nielicznych obiektów na Podbeskidziu, posiadający halę

sportową, boisko wielofunkcyjne oraz bazę noclegową. Wspaniałe

warunki do uprawiania różnych sportów sprawiają, że obiekt tętni

życiem i jest użytkowany przez mieszkańców miasta od świtu

do zmierzchu. W hali rozgrywają mecze siatkarze TS BBTS,

66

tenisiści stołowi z BISTS oraz koszykarze z BLK.

W kompleksie znajduje się również poradnia rehabilitacyjna. Kilka

razy w roku Euro Fitness School organizuje w hali znane w całej

Polsce konwencje Fitness. W zimie leżące na terenie ośrodka

boisko wielofunkcyjne zamienia się w lodowisko z oświetleniem,

dzięki temu z ośrodka korzystają również amatorzy sportów

zimowych. Hotel oferuje wynajem przytulnych pokoi

w atrakcyjnych cenach. OSR „Victoria” jest idealną bazą

na zgrupowania dla klubów sportowych z całej Polski, chcących

skorzystać z noclegów, hali sportowej i boiska wielofunkcyjnego

w jednym miejscu oraz ze wspaniałych walorów turystycznych

Bielska-Białej.

Pływalnia „Start” Jest to nowoczesny, ogrodzony kompleks basenów

z infrastrukturą sportowo-rekreacyjną. W bogatym wyposażeniu

znajdują się dwie stalowe niecki, jedna o wymiarach olimpijskich,

druga rekreacyjna, o nieregularnym kształcie. Na

odpoczywających czekają dwie atrakcyjne zjeżdżalnie oraz zespół

masaży wodno-powietrznych z rwącą rzeczką.

Na terenie nowego kompleksu dla dzieci wybudowano plac zabaw

z piaskownicą i brodzik, natomiast dla młodzieży i dorosłych

przewidziano boisko do siatkówki plażowej, streetball, kort

tenisowy, ściankę wspinaczkową i widownie terenowe.

W obiekcie zaprojektowano również ciekawą architekturę zieleni z

licznymi zadaszeniami i drewnianymi mostkami.

W sąsiedztwie znajdują się szlaki turystyczne, m.in. szlak na

Kozią Górę.

Pływalnia

„Panorama”

W sezonie letnim – jedno z najpopularniejszych miejsc wśród

Bielszczan (i nie tylko). Bogata infrastruktura sportowo-

rekreacyjna w sezonie przyciąga na pływalnię nawet 35 tys. osób

miesięcznie. W latach 2006–2007 odbył się gruntowny remont

obiektu, a niecki wyposażono w osobne systemy filtrów.

67

W biurach kompleksu znajduje się główna siedziba Bielsko-

Bialskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji.

Powstały w 1936 r., wybudowany w przeciągu 8 miesięcy przez

firmę Karol Korn kompleks był do 1950 r. jedną

z najnowocześniejszych otwartych pływalni w Europie, gdzie

w latach przedwojennych polscy pływacy rywalizowali w meczu

piłki wodnej z Amerykanami, a w 1939 r. odbyły się ostatnie

przedwojenne mistrzostwa Polski (z udziałem rekordzistki Polski

na 100 m stylem dowolnym, Gertrudy Dawidowicz, której

podobiznę można do dziś oglądać przy wejściu do „Panoramy”).

Kryta pływalnia

AQUA

Basen jest jednym z najnowocześniejszych tego typu obiektów w

Polsce, w pełni przystosowanym także dla osób

niepełnosprawnych. Do ogrzewania basenu wykorzystywana jest

energia odnawialna, dzięki czemu pływalnia jest w pełni przyjazna

środowisku naturalnemu.

Dodatkowo niecki baseny wykonane są ze stali nierdzewnej, co

zapewnia ciekawy efekt wizualny.

Pływalnia składa się z następujących obiektów:

1. basen sportowy – o wymiarach 25 m x 12,5 m, głębokości

1,2–1,8 m; 6 torów ze słupkami startowymi, winda dla osób

niepełnosprawnych, masaż ściennym;

2. brodzik dla dzieci – wymiary 5 m x 5 m, głębokość

0,25–0,3 m; grzybek wodny, ściana wodna;

3. basen rekreacyjny z biczami wodnymi – wymiary

3 m x 5m; głębokość 1,0–1,1 m, bicze wodne;

4. sauna sucha;

5. kawiarenka i sklepik ze sprzętem.

Ponadto w obiekcie funkcjonuje FITNESS AQUA, prowadzące

zajęcia treningowe w nowoczesnej, klimatyzowanej siłowni. Nad

siłownią znajduje się specjalna rotunda (wyposażona

w urządzenia cardio) z platformą obrotową. Wykonuje ona trzy

obroty na godzinę, dzięki czemu osoby ćwiczące na urządzeniach

mogą podziwiać panoramę Bielska-Białej.

68

Stadion Miejski Obecnie na terenie obiektu, znajdującego się w centrum miasta,

rozpoczęły się prace związane z całkowitą jego przebudową tak,

aby spełniał warunki do otrzymania licencji na grę w ekstraklasie.

Zamontowano system elektronicznej sprzedaży biletów

i identyfikacji kibica, a na 2011 r. zaplanowano rozbudowę

systemu o dodatkowe kamery, służące do biometrycznego

rozpoznawania kibiców. Na stadionie z podgrzewaną murawą

odbywają się obecnie mecze TS „Podbeskidzie” oraz III-ligowej

drużyny BKS Stal Bielsko-Biała.

Kompleks Sportowy

„Orlik” z sezonowym

lodowiskiem

Powstały w 2009 r. w ścisłym centrum miasta kompleks jest

jednym z najpopularniejszych obiektów sportowo-rekreacyjnych

Bielska-Białej. Odbywają się tutaj rozgrywki Bielsko-Bialskiej

Amatorskiej Ligi Piłki Nożnej. W 2010 r. od marca do listopada

obiekt odwiedzało 12 tys. osób miesięcznie. W swoim

wyposażeniu kompleks posiada: boisko do piłki nożnej,

wielofunkcyjne boisko z nawierzchnią poliuretanową i bieżnię

o długości 300 m. Dla amatorów rekreacji na wolnym powietrzu

przygotowano dostępną dla każdego siłownię. Oprócz stołów do

tenisa stołowego w kompleksie znajdują się również piłkarzyki

stołowe. W zimie funkcjonuje sztuczne, otwarte lodowisko, gdzie

w ferie odbywają się nauka jazdy na łyżwach oraz imprezy dla

dzieci.

Stadion piłkarski,

ul. Młyńska

W latach 2004–2007 przeprowadzono gruntowny remont obiektu,

łącznie z wymianą nawierzchni stadionu. Odbywają sie tu sparingi

I-ligowego TS „Podbeskidzie”, mecze TS „Podbeskidzie II” oraz

rozgrywki drużyn, takich jak: BBTS „Podbeskidzie”, BKS „Stal”,

BBTS „Włókniarz”. Stadion jest położony niedaleko centrum

miasta i posiada dogodne połączenia autobusowe. Boisko

posiada certyfikat „FIFA RECOMMENDED I STAR”, co oznacza,

że dopuszczone jest do użytku treningowego dla profesjonalistów

i amatorów, jak również do rozgrywek oficjalnych. Obiekt cieszy

się także popularnością klubów sportowych spoza miasta

69

(np. Ruchu Chorzów czy Unii Tarnów).

Boisko piłkarskie w

Wapienicy

Obiekt jest położony w atrakcyjnej części miasta, przy stadionie

lekkoatletycznym „Sprint” i terenach rekreacyjnych z licznymi

ścieżkami biegowymi. W 1998 r. trawiaste boisko zostało

zmodernizowane, wymieniono murawę oraz system drenujący.

Na tym całkowicie ogrodzonym obiekcie trenują i rozgrywają

mecze piłkarze LKS „Zapora” Wapienica.

Tereny Rekreacyjne

„Błonia”

„BŁONIA” to ogólnodostępne, położone w urokliwej dzielnicy

Bielska-Białej (u podnóża Koziej Góry), ogrodzone tereny

z widokiem na góry i miasto. Jest to miejsce licznych, masowych

imprez sportowo-rekreacyjnych, muzycznych i kulturalnych.

Bogata infrastruktura umożliwia czynne spędzanie wolnego czasu

w ogrodzie jordanowskim, parku linowym, na boisku

wielofunkcyjnym do gier zespołowych, w skateparku czy przy mini

golfie. Obiekt jest czynny przez cały rok, a w zimie alejki są

odśnieżane, co umożliwia odbywanie zimowych spacerów.

W sąsiedztwie znajdują się: camping z basenem, hotel,

restauracje oraz miasteczko ruchu drogowego dla dzieci.

Na terenach rekreacyjnych „Błonia” znajdują się: nowoczesny plac

zabaw (z kolejką linową i linarium) dla dzieci w różnym wieku,

amfiteatr z ławkami, gastronomia, toalety przystosowane dla osób

niepełnosprawnych, boisko wielofunkcyjne do gier zespołowych,

minigolf i skatepark.

Tereny rekreacyjne

„Wapienica”

Przyjazne, zaciszne miejsce, szczególnie dla rodzin z dziećmi

(obszerny plac zabaw, liczne ławeczki, stoły do tenisa stołowego

i szachów). Obiekt znajduje się w atrakcyjnej dzielnicy miasta

– Wapienicy, niedaleko stadionu lekkoatletycznego, szlaków

pieszych na szczyt Błatniej i trasy widokowej nad zaporę

w Wapienicy. W sezonie dostępne także punkty gastronomiczne.

Boiska osiedlowe BBOSiR zarządza boiskami użytkowanymi przez dzieci i młodzież

70

szkolną przy ul. Górskiej, ul. Ks. Brzóski, ul. Wapiennej,

ul. A. Krzywoń, ul. Broniewskiego.

Stadion

lekkoatletyczny

„Sprint” w Wapienicy

Stadion lekkoatletyczny „SPRINT” u podnóża gór Beskidu

Śląskiego jest doskonałym miejscem do organizacji imprez

sportowo-rekreacyjnych oraz spotkań integracyjnych w terenie.

To duży, otoczony zielenią, ogrodzony kompleks, na który

składają się: trawiasta nawierzchnia stadionu, bieżnia z trybunami,

bieżnia rozgrzewkowa i wieża komentatorska oraz bezpłatny

parking.

Oprócz obiektów BBOSiR-u należy wymienić również infrastrukturę umożliwiającą

uprawianie narciarstwa zjazdowego:

linową kolej gondolową i wyciąg na Szyndzielnię oraz tamtejszą trasę narciarską;

wyciągi narciarskie: Dębowiec, Klimczok i Magurka oraz trasy narciarskie.

W Bielsku-Białej nie brakuje terenów rekreacyjnych. Najpopularniejsze z nich to:

Bielskie Błonia w Mikuszowicach Śląskich, w sąsiedztwie Cygańskiego Lasu i Akademii

Techniczno-Humanistycznej;

Cygański Las – park leśny w Olszówce;

Bulwary Straceńskie, zwane również Bulwarami Młodości, położone w dzielnicy

Leszczyny, wzdłuż potoku Straconka;

rejon leśniczówki i amfiteatru w Lipniku Górnym;

Polana pod Dębowcem.

Reasumując, spośród obiektów sportowo-rekreacyjnych, miasto posiada:

halę widowisko-sportową,

kompleks skoczni narciarskich,

liczne boiska sportowe,

osiem pływalni (w tym dwie odkryte i siedem krytych),

sześć kortów tenisowych,

siedem ośrodków jeździeckich,

kilka całorocznych centrów zabaw ruchowo-sprawnościowych dla dzieci,

park linowy „Granda” na Błoniach,

71

miasteczko ruchu drogowego w Mikuszowicach,

sztuczne lodowisko w Parku Słowackiego i Parku Włókniarzy,

centrum wspinaczkowe „Totem” przy ul. Powstańców Śląskich.

Informacja turystyczna

W Bielsku-Białej znajdują się trzy punkty informacji turystycznej:

Miejskie Centrum Informacji Turystycznej przy pl. Ratuszowym,

Oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego przy ul. Wzgórze

(na Starym Mieście),

informacja turystyczna w Domu Turysty PTTK przy ul. Krasińskiego.

Na obszarze miasta działają cztery punkty tzw. infokiosków, czyli systemu informacji

turystycznej Bielska-Białej i powiatu bielskiego (SiTBB), rozlokowane w najważniejszych

punktach miasta. Na pl. Ratuszowym i pl. Wojska Polskiego znajdują się punkty darmowego

dostępu do internetu (Hotspot).

Istnieje również Miejski System Informacji – system lokalnego oznakowania, którego

elementami są tablice z nazwami ulic i numerami budynków, a także dwujęzyczne

kierunkowskazy do najważniejszych obiektów, podświetlane mapy i moduły

z najważniejszymi informacjami.

3.6.3 Infrastruktura paraturystyczna

Bielsko-Biała to także ważnym ośrodek handlowo–usługowym południowej Polski. W mieście

zlokalizowane są liczne firmy usługowe; do szczególnie rozwiniętych należy branża usług

finansowych (57 oddziałów krajowych oraz zagranicznych banków, 37 oddziałów firm

ubezpieczeniowych, 9 domów maklerskich i inwestycyjnych).

Największe centrum handlowe w Bielsku-Białej to Galeria Sfera, położona przy

ul. Mostowej, w miejscu dawnych fabryk włókienniczych. Jej powierzchnia wynosi 132 tys.

m², przez co Sfera jest największym centrum handlowym województwa śląskiego. Kolejne

galerie handlowe to Centrum Handlowe Auchan (45,7 tys m²), przy ul. Bohaterów Monte

Cassino 421 i Sarni Stok (35 tys. m²), położony przy drodze wyjazdowej w kierunku Katowic.

We wrześniu 2008, w ramach rozbudowy hipermarketu, otwarto przy ul. Warszawskiej Pasaż

72

Tesco. Wiosną 2009 r. przy ul. Leszczyńskiej powstał Gemini Park (35 tys. m²). Planuje się

także budowę Koniczynki (30 tys. m²) przy ul. Warszawskiej.

W Bielsku-Białej znajduje się siedem hipermarketów spożywczo-przemysłowych:

Tesco (w Pasażu Tesco), dwa Carrefoury (w Sarnim Stoku i Galerii Sfera), Real (w Gemini

Parku), Auchan, Makro Cash and Carry i Kaufland oraz trzy należące do branży budowlanej:

Castorama, Specjalista i Leroy Merlin.

Poza wielkimi hipermarketami i centrami handlowymi w Bielsku-Białej mieści się wiele

supermarketów i mniejszych sklepów.

Głównym pasażem handlowym miasta jest ul. 11 Listopada; tu właśnie znajdziemy

większość ekskluzywnych (i nie tylko) sklepów, restauracji itp. Największe sklepy przy

deptaku to: DH Oscar, CH Biała oraz pasaż „Pod Orłem” (w dawnym hotelu „Pod Orłem”).

W centrum miasta, w rejonie rzeki Białej i pl. Wojska Polskiego znajdują się: SDH

Klimczok (w latach 80. największy dom handlowy w Polsce, nadal prowadzony przez PSS

Społem), DH Wokulski oraz kompleks Finex (we wnętrzach dawnej fabryki włókienniczej).

Typowym domem handlowym jest również Ratuszowy przy ul. Stojałowskiego.

Na terenie miasta istnieją również dwa targowiska – przy ul. Sikorskiego (Górne

Przedmieście) oraz przy ul. Broniewskiego (Osiedle Grunwaldzkie).

3.7 Analiza SWOT

Analiza SWOT (ang. Strenghts, Weaknesses, Oportunities, Threats – Mocne strony, Słabe

strony, Możliwości, Zagrożenia) stanowi swoistego rodzaju podsumowanie diagnozy

potencjału turystycznego miasta w kontekście budowy kompatybilnych z regionem

produktów turystycznych. Prezentuje ona mocne i słabe strony w aspekcie możliwości kreacji

i funkcjonowania produktów turystycznych, jak również szanse i zagrożenia, które mają (lub

mogą mieć) wpływ na rynek turystyczny miasta, a tym samym – na rozwój produktów

turystycznych.

Mocne i słabe strony miasta w kontekście rozwoju produktów turystycznych

Analiza mocnych i słabych stron definiuje potencjały i antypotencjały Bielska-Białej

w zakresie kreacji i wdrażania produktów turystycznych. Analiza dotyczy kilku obszarów

priorytetowych: samej oferty produktowej, zasobów ludzkich, działalności marketingowej,

zarządzania przestrzenią turystyczną oraz współpracy instytucjonalnej.

73

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Duży potencjał przyrodniczy (w tym

hydrograficzny – połączenie Wisły,

Bugu, Narwi) do budowy produktów

turystyki aktywnej.

Hity turystyczne regionu, znane w całej

Polsce.

Oryginalne i ciekawe zasoby kulturowe

(szczególnie historyczne) oraz tradycje

ludowe – potencjał do rozwoju

produktów turystyki kulturowej.

Duża ilość pomysłów na produkty

turystyczne.

Zwiększająca się świadomość znaczenia

produktów turystycznych oraz metod ich

kreacji i wdrażania.

Rosnąca liczba wdrażanych produktów

turystycznych.

Zwiększająca się świadomość

atrakcyjności produktów liniowych

i sieciowych.

Wysoki profesjonalizm i duża wiedza

kadr społecznych (np. PTTK), niezbędna

w procesie tworzenia produktów oraz

obsługi ruchu turystycznego.

Istnienie grup społecznych

zachowujących i promujących tradycje

ludowe i budujących na tej bazie

produkty turystyczne.

Zwiększająca się aktywność promocyjna

Mała ilość produktów turystycznych.

Brak produktów turystycznych

integrujących walory turystyczne

Bielska-Białej i regionu.

Brak spakietowanej oferty turystycznej

(nieliczne wyjątki).

Brak ciekawych produktów dla mniej

zamożnych turystów.

Mała ilość atrakcji i produktów

turystycznych dla dzieci i młodzieży.

Mała ilość produktów turystycznych

przeznaczonych dla mieszkańców

Bielska-Białej.

Oferta produktowa niedostosowana

do potrzeb odbiorców.

Mała ilość produktów nawiązujących

do potencjału regionalnego.

Słaba oferta zimowa.

Mała ilość szkoleń związanych z obsługą

ruchu turystycznego w sektorze usług

turystycznych i okołoturystycznych.

Niewystarczająca ilość szkoleń dla osób

rozpoczynających działalność

gospodarczą w turystyce.

Niewystarczająca znajomość języków

obcych wśród kadr obsługujących ruch

turystyczny, stanowiąca barierę we

wdrażaniu produktów.

74

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

i marketingowa organizacji działających

na szczeblu regionalnym i lokalnym,

szczególnie w aspekcie promocji

i marketingu produktów turystycznych.

Atrakcyjne położenie miasta (miasto

w górach).

Stosunkowo dobre zagospodarowanie

obszarów cennych przyrodniczo dla

potrzeb ruchu turystycznego.

Wysokie walory przyrodnicze

w krajowym i europejskim systemie

ekologicznym, sprzyjające szczególnie

rozwojowi turystyki i wypoczynku.

Bogata sieć szlaków turystycznych,

szczególnie – sieć tras rowerowych.

Atrakcyjne tereny rekreacyjno-

wypoczynkowe o wysokich walorach

przyrodniczych (obszary chronione).

Dostrzeganie przez samorząd znaczenia

turystyki dla rozwoju miasta.

Istnienie Śląskiej Regionalnej

Organizacji Turystycznej jako

naturalnego zwornika inicjatyw

produktowych w regionie.

Stosunkowo duża aktywność

i efektywność działań lokalnych

organizacji turystycznych oraz innych

podmiotów zajmujących się rozwojem

turystyki oraz produktów turystycznych

na poziomie lokalnym.

Brak skoordynowanych działań

w zakresie wychowania dla turystyki

(edukacja dzieci i młodzieży – przyszłych

kreatorów produktów).

Brak silnie wykreowanego wizerunku

miasta.

Zbyt mała – w porównaniu do innych,

dużych ośrodków – zintegrowana

promocja miasta.

Mała ilość imprez kwalifikujących się do

dojrzałych produktów turystycznych.

Brak koordynacji promocji produktów

turystycznych miasta.

Niewystarczająca infrastruktura

turystyczna i paraturystyczna.

Niewystarczająca ilość obiektów

infrastruktury niezależnej od pogody.

Brak koordynacji działań w zakresie ładu

przestrzennego i estetyki przestrzeni

turystycznej w kontekście budowania

produktów turystycznych.

Mały stopień przystosowania przestrzeni

turystycznej (a tym samym – produktów

turystycznych) do potrzeb osób

niepełnosprawnych.

Duże rozproszenie oraz brak integracji

działań pomiędzy różnymi

interesariuszami rynku, brak współpracy

na rzecz tworzenia produktów

75

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Duża ilość ciekawych inicjatyw w

zakresie wdrażania produktów, związana

z funkcjonowaniem wielu organizacji

pozarządowych.

turystycznych.

Brak realizowanych projektów w formule

PPP.

Brak efektywnej platformy współpracy

pomiędzy władzami samorządowymi,

organizacjami pozarządowymi i branżą

na rzecz tworzenia produktów

turystycznych.

Brak koordynacji w zakresie rozwoju

turystyki szkolnej i produktów

turystycznych przeznaczonych dla dzieci

i młodzieży.

Analiza szans i zagrożeń

Szanse i zagrożenia to uwarunkowania wynikające z otoczenia, związane z sytuacją

gospodarczą i polityczną nie tylko Polski, ale i całej Europy oraz świata. W związku

z interdyscyplinarnym i wielosektorowym charakterem turystyki, wachlarz czynników

mających wpływ na rozwój tego sektora jest niezwykle szeroki.

SZANSE ZAGROŻENIA

Trendy i tendencje w turystyce – rosnąca

aktywność turystyczna, wzrost

zainteresowania Europą Środkową

i Wschodnią jako celem podróży, wzrost

zainteresowania aktywnym

wypoczynkiem, wzmożony popyt na

wyjazdy weekendowe, rozwój turystyki

rodzinnej, wyjazdy indywidualne.

Konieczność przefinansowania

projektów unijnych – brak środków

w budżecie miasta.

Terroryzm oraz obniżenie poziomu

bezpieczeństwa – strach przed lataniem

samolotami.

Niski poziom dochodów przeciętnej

76

SZANSE ZAGROŻENIA

Trendy związane z rozwojem turystyki

miejskiej i kulturowej.

Możliwość wykorzystania środków

unijnych na rozwój produktów

turystycznych.

Globalizacja gospodarki światowej –

transfer know-how, możliwość

korzystania z międzynarodowych

wzorców.

Wzrost znaczenia regionalizmu,

odrębności kulturowych, twórczości

ludowej (swojego rodzaju powrót do

korzeni; potencjalna kanwa do budowy

produktów).

Organizacja silnego zaplecza

turystycznego (współpraca trzech

sektorów).

Duży potencjał przyrodniczy do budowy

produktów turystycznych (unikalne

walory krajobrazowe, zróżnicowane,

naturalne krajobrazy).

Hity turystyczne miasta.

Duży potencjał do rozwoju produktów

turystyki aktywnej.

Duży potencjał do rozwoju produktów

turystyki weekendowej.

Oryginalne i ciekawe zasoby kulturowe,

(szczególnie historyczne) oraz tradycje

ludowe.

polskiej rodziny – niski poziom wydatków

na cele turystyczne.

Migracja młodych, zdolnych ludzi za

granicę.

Niekorzystne tendencje w turystyce

przyjazdowej i turystyce krajowej.

Konkurencja ze strony innych obszarów

turystycznych, popularnych jako miejsca

docelowe wypadów weekendowych

mieszkańców województwa.

Trudności związane z komercjalizacją

i wdrożeniem wykreowanych produktów

turystycznych.

77

SZANSE ZAGROŻENIA

Potencjał miasta do kreacji produktów

turystycznych (m.in. wielokulturowość).

Duża ilość pomysłów na produkty

turystyczne.

Zwiększająca się świadomość znaczenia

produktów turystycznych oraz metod ich

kreacji i wdrażania.

Rosnąca liczba wdrażanych produktów

turystycznych.

Zwiększająca się świadomość

atrakcyjności produktów liniowych,

sieciowych oraz kombinowanych,

skutkująca próbami ich wdrożenia.

4. Produkty turystyczne Bielska-Białej

4.1 Hierarchia obszarów i produktów turystycznych miasta

Duży i różnorodny potencjał Bielska-Białej umożliwia zaproponowanie kilkunastu produktów

turystycznych, przyciągających gości. Wspomniana ilość wymusza z kolei hierarchizację

celów oraz zdefiniowanie produktów flagowych, które będą stanowić priorytet wdrażania.

Punktem wyjścia do określenia hierarchii obszarów i produktów turystycznych

miasta, a przede wszystkim – produktów flagowych, są dwa dokumenty bazowe:

„Aktualizacja strategii komunikacji marketingowej miasta Bielska-Białej” oraz „Raport

otwarcia marki Bielsko-Biała”.

Analiza „Aktualizacji strategii komunikacji marketingowej miasta” dostarcza

następujących danych:

78

1. nowe pozycjonowanie Bielska-Białej w świadomości rynku (dla pierwszego etapu

strategii komunikacji) obecnie najpełniej mieści się w kategorii ofert weekendowej

turystyki kulturalno-przyrodniczej;

2. adresaci oferty to sąsiedzi, bliżsi (z miejscowości ościennych) i dalsi (z terenu Śląska),

a także zza granicy – głównie z Czech. Sąsiedzi to ci mieszkańcy regionu, którzy wiedzą

o istnieniu Bielska-Białej i znają jego walory, korzystając z nich w miarę swoich potrzeb.

Adresaci zewnętrzni to mieszkańcy pozostałych, bardziej i mniej odległych obszarów

Polski. Osobną grupę stanowią cudzoziemcy;

3. opracowanie strategii promocji rekomenduje skierowanie pierwszoetapowego przekazu

do segmentu aktywnych poszukiwaczy. Segment ten obejmuje przede wszystkim

amatorów weekendowej turystyki kulturalno-przyrodniczej, zatem adresowane do nich

produkty powinny zostać wykreowane przy wykorzystaniu relaksujących atrakcji

turystycznych i kulturalnych, którymi można delektować się w towarzyskiej grupie

rówieśniczej;

4. Bielsko-Biała powinno tworzyć swoją unikatową ofertę promocyjną dla całej Polski i tak

samo adresować swoje atrakcje. Za pomocą atrakcji przyrodniczych i turystycznych

należy przyciągać segmenty duchowo i pokoleniowo młodsze. Propozycja taka będzie

zachęcająca zarówno dla mieszkańców Górnego Śląska, jak i dla Śląska Opolskiego,

czy Małopolski i Podkarpacia;

5. USP – pogodne miasto i muzyka w górach. Szerzej oznacza to, że Bielsko-Biała jest

miastem wydarzeń muzycznych, położonym w malowniczej, górskiej okolicy.

O wyjątkowości propozycji stanowi przede wszystkim kompozycja trzech składników:

Miasto, Muzyka, Góry. Miasto to magia miejsca – z całym jego architektonicznym

urokiem i istniejącym zapleczem infrastrukturalnym, potencjałem handlowym, radosną

bajkowością, tajemniczością, zaskakującą dziewiczością, unikatowymi wydarzeniami

kulturalnymi, rozrywkowymi, sportowymi i promocyjnymi. Muzyka to z kolei najsilniejszy

motyw w ofercie kulturalnej miasta: bogata, intrygująca, miejscami – wyszukana;

kameralna, gatunkowo zróżnicowana, cykliczna i osadzona w wieloletniej tradycji.

Wszystko wskazuje na to, że rozwinięcie i poszerzenie obecnych propozycji

festiwalowych (od jazzu – Zadymka, Jazzowa Jesień oraz muzyki poważnej – Festiwal

Kompozytorów Polskich, klasycznej, sakralnej, po muzykę folklorystyczną) o gatunki

zbliżone, jak muzyka etniczna, reggae, lżejszy pop i inne, włącznie z muzyką dziecięcą,

nie będzie należało do zadań szczególnie trudnych. Góry – to unikatowe, tchnące

spokojem i radością malownicze położenie Bielska-Białej. To element skupiający

wszystkie miejskie i przyrodnicze walory regionu, wynikające z ich górskiego otoczenia

79

(łącznie z atrakcjami miast sąsiednich – Szczyrku, Żywca czy, w mniejszym stopniu,

Cieszyna). Zgodnie z przyjętą powszechnie zasadą podziału USP na część funkcjonalną

i część emocjonalną, można założyć, że unikatową korzyścią zaspokajającą potrzebę

funkcjonalno-racjonalną i użytkową jest bliskość Bielska-Białej i jego wygodna, miejska

infrastruktura. Korzyścią emocjonalną, która przeważa w oferowanej propozycji, jest

bogactwo doznań, jakich dostarcza obcowanie z ulubioną muzyką na żywo w gronie

przyjaciół i jej miłośników w malowniczych „okolicznościach” górskiej przyrody;

6. Pozycjonowanie:

Produkt:

Bielsko-Biała to pogodne, ładne i ciekawe, nowoczesne miasto z tradycjami,

Adresat:

które poszukiwaczom weekendowych atrakcji

USP:

zapewnia unikatową kompozycję turystyczno-kulturalną

RTB:

ponieważ jest malowniczo położone w naturalnym amfiteatrze Podbeskidzia, gdzie od

wielu lat kultywuje twórczą tradycję festiwali muzycznych: od jazzu przez folk i muzykę

sakralną – aż po różne gatunków muzyki współczesnej.

80

Hierarchia

obszarów

Obszary produktowe Produkty flagowe Odniesienie produktów

flagowych do Strategii

promocji (na podstawie

przywołań bezpośrednich)

Produkty uzupełniające

Obszary

wiodące

Turystyka aktywna

i specjalistyczna

– AKTYWNE BIELSKO-

BIAŁA

1. ROWEROWE KLIMATY

BIELSKA-BIAŁEJ

2. NA SZCZYTACH /

BIELSKO-BIAŁA – MIASTO

W GÓRACH

1. Bielsko-Biała – miasto

zapewniające poszukiwaczom

weekendowych przygód

unikatową propozycję

turystyczno-kulturalną. Miasto

stanowi wyjątkową

kompozycję, mówiąc

najogólniej – krajobrazu

i zabytków, toteż wskazanie

właśnie na ten dualizm, a nie

na konkretne obiekty czy

walory, może stanowić

zasadniczy przekaz

promocyjny i oś kampanii (to

właśnie: „dwa razy więcej”).

2. „Bielsko-Biała – pogodne

1. ZIMOWA ALTERNATYWA

2. BIELSKO-BIAŁA

EKSTEMALNIE

81

miasto w górach” (unikatowe,

tchnące spokojem i radością

malownicze położenie miasta).

„Bielsko-Biała. Miasto piękne,

jeszcze piękniej położone”.

Dlaczego? Bo właśnie tu –

i tylko tu! – czujesz, że jesteś

w górach, nie wyjeżdżając

z miasta.

Turystyka miejska

i kulturowa – BIELSKA

STREFA KULTURALNA

1. SMAKI BIELSKA-BIAŁEJ

2. TAM, GDZIE SESCESJA/

W NURCIE SECESJI

3. BIELSKA STREFA MUZYKI

4. BIELSKO-BIAŁA

– „INDUSTRY DESIGN”

5. SZLAKIEM BIELSKICH

GALERII

1. Na osobowość marki

Bielsko-Biała składają się:

radość życia i pogoda ducha,

chęć poznawania

i doznawania, otwarcie tak na

tradycję, jak i na nowości.

Fizyczne cechy marki: m.in.

gastronomia

2. Kwintesencja marki Bielsko-

Biała to przyjemność,

doznania i inspiracje płynące

z turystyki kulturalno-

1. WIELOKULTUROWE

ŚCIEŻKI/TRAKTY BIELSKA-

BIAŁEJ

2. BIELSKO-BIAŁA

PODWÓJNIE ODKRYTE

82

przyrodniczej (opartej na

bogatej ofercie kulturalno-

rozrywkowej z dominantą

muzyki), podkreślanej przez

malownicze położenie (blisko

natury, wśród gór) oraz walory

architektoniczne

i infrastrukturalne miasta.

3. „Pogodne miasto i muzyka

w górach”. Bielsko-Biała jest

miastem wydarzeń

muzycznych, położonym

w malowniczym, górskim

krajobrazie. O wyjątkowości

propozycji stanowi przede

wszystkim kompozycja trzech

składników: Miasto, Muzyka,

Góry. Wizerunek marki

Bielsko-Biała to właśnie

pogodne, pełne muzyki miasto

w górach. Unikatowa

83

Propozycja Korzyści (lub

Unique Selling Proposition,

USP) miasta Bielsko-Biała to

obietnica zaspokojenia potrzeb

muzycznych „na żywo” w

pięknym mieście, malowniczo

położonym wśród gór, po

których można pospacerować.

4. „Bielsko-Biała. Miasto

myśli”, „mając na myśli...” myśl

naukową, techniczną,

biznesową, nowoczesną,

innowacyjną, twórczą; „Miasto

myśli” odnoszące się także do

ludzi: zaangażowanych,

kreatywnych, z wyobraźnią.

5. Dominanty atrakcyjności

promocyjnej skupiają się wokół

muzyki i sztuki (malarstwo,

fotografia, lalki).

84

Turystyka zakupowa

– STREFA RAJSKICH

ZAKUPÓW

1.BIELSKA ZAKUPOWNIA /

ZAKUPOWY RAJ

1. „Bielsko-Biała – centrum

handlowo-rozrywkowe”

Ten kierunek promuje

wielkomiejskie atrakcje

w połączeniu z urokiem

małego miasta.

Obszary produktowe Produkty uzupełniające

Obszary

uzupełniające

Turystyka biznesowa

– BIELSKA STREFA

SPOTKAŃ

1.MILITARNA MOTYWACJA

2. WIĘCEJ NIŻ KONFERENCJA, WIĘCEJ NIŻ SZKOLENIE

Turystyka dzieci

i młodzieży

– POMIĘDZY NAUKĄ,

ZABAWĄ I PRZYGODĄ

1. W KRAINIE „REKSIA” I „BOLKA I LOLKA” / POLSKIE CENTRUM BAJKI

2. KSIĘSTWO / KRAINA „LALKOWYCH INSPIRACJI”

Turystyka

hobbystyczna

– PODRÓŻE Z PASJĄ

1. LOTNICZE BIELSKO-BIAŁA

2. SPORTOWA STRONA MIASTA / SPORTOWE BIELSKO-BIAŁA

3. KLUB MIŁOŚNIKÓW MALUCHA

85

4.2 Produkty turystyki aktywnej i specjalistycznej

Opis obszaru produktowego:

Produkty turystyki aktywnej i specjalistycznej są powiązane głównie z walorami naturalnymi

Bielska-Białej, tj. z jej położeniem geograficznym, potencjałem krajobrazowym (widokowym)

i przyrodniczym oraz warunkami klimatycznymi.

Wśród mnogości form turystyki aktywnej i specjalistycznej – do wdrożenia

produktowego wybrano turystykę rowerową, turystykę pieszą i górską oraz turystykę

uprawianą w miesiącach zimowych (narciarstwo zjazdowe, biegowe, łyżwiarstwo).

Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE

BIELSKO-BIAŁA

Nazwa produktu: ROWEROWE PRZYGODY / ROWEROWE KLIMATY BIELSKA-BIAŁEJ

– Turystyka rowerowa

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY/LINIOWY

Pomysł, opis, obszar Koncepcja produktu jest bezpośrednio i bardzo ściśle powiązana

z ideą Wiślanej Trasy Rowerowej oraz aktywnością Beskidzkiego

Towarzystwa Cyklistów. Funkcjonowanie pomysłu nie ogranicza się

wszakże do samego WTR. Chodzi o to, aby z jednej strony Bielsko-

Biała stworzyło specjalną ofertę dla miłośników turystyki rowerowej

(trasy rowerowe, udogodnienia dla turystów rowerowych – stojaki

na rowery, parkingi rowerowe, miejsca odpoczynkowe,

przystosowanie atrakcji turystycznych do przyjmowania turystów

rowerowych), ale również o to, aby mogła się ona stać jedną z ofert

adresowanych do turystów przybywających do miasta w innych

celach. Bielsko-Biała ma być miastem przyjaznym dla turystów

rowerowych. Z uwagi na swoje położenie oraz dostępność

komunikacyjną Bielsko-Biała powinno pełnić funkcję punktu

węzłowego, umożliwiającego również „kanalizowanie” rowerowego

ruchu turystycznego do wybranych miejsc w regionie. W tym sensie

Bielsko-Biała będzie pełniło funkcję miasta tranzytowego.

Nierzadko będzie to miasto pierwszego kontaktu dla turystów

86

rowerowych, podróżujących specjalnie wyznaczonymi trasami

i szlakami.

Koncepcja produktu zakłada jego funkcjonowanie przede wszystkim

w postaci szlaku rowerowego/tras rowerowych (miejskich

i podmiejskich), wraz z towarzyszącą im infrastrukturą oraz w

postaci odbywających się cyklicznie imprez (wśród których powinny

znaleźć się również zorganizowane imprezy tematyczne,

ukierunkowane na miłośników dwóch kółek). Jednocześnie

koncepcja zakłada, iż produkt będzie dotyczył zarówno samego

miasta w jego administracyjnych granicach, jak też (jak dzieje się

obecnie) terenów położonych w bliższej i dalszej okolicy, gdzie

wokół szlaku rozwijają się lokalne wartości, produkty i usługi,

angażujące lokalną społeczność, np.: baza noclegowa

(agroturystyka, kwatery na wsi terenach wiejskich), baza

gastronomiczna (o regionalnym charakterze), usługi przewodnickie,

małe imprezy etc. Oprócz standardowych tras rowerowych ważne

jest również powstanie specjalnych rowerowych tras zjazdowych

oraz innych rowerowych tras ekstremalnych.

Ważne jest również przygotowanie tematycznych tras i szlaków,

atrakcyjnych ze względu na zogniskowanie uwagi wokół jednego

motywu.

Należy podtrzymać założenie wypracowane w ramach Wiślanej

Trasy Rowerowej, według którego przygotowanie i sprzedaż

komercyjnych pakietów, umożliwiających zwiedzenie głównych

atrakcji miasta i okolic powinny być zadaniem bezpośrednio

związanym z wdrożeniem produktów rowerowych.

Jest to produkt wizerunkowo bardzo ważny dla miasta, choć

z założenia – bardzo trudny do komercjalizacji. W tym przypadku

komercjalizacją produktu będzie przede wszystkim

wykorzystywanie szlaku przez miłośników turystyki aktywnej

(rowerowej), wcielenie go do maksymalnej ilości opracowywanych

pakietów oraz organizowanych imprez rowerowych lub

okołorowerowych (jako atrakcji dodatkowych). W tym kontekście

87

szlaki ułatwiać będą przemieszczanie się turystów pomiędzy

poszczególnymi atrakcjami. Formą komercyjnego funkcjonowania

produktu w długofalowej perspektywie są również organizowane

przez biura podróży, trwające po kilka dni wycieczki i wyprawy,

wymagające zintegrowania Miasta z regionem (w pakiecie może

znaleźć się np. transport bagażu przez biuro). W celu

upowszechnienia krótszych wycieczek rowerowych centrum IT

sprzedaje mapy z opisami różnych niedrogich wycieczek po okolicy.

Poza ofertą dla turysty indywidualnego należy również dążyć do

stworzenia oferty dla grup, co przyniesie wymierne korzyści

finansowe; wymaga to jednak zintegrowania propozycji z regionem

(nie da się tego zrobić bez biur podróży i ofert przez nie

dystrybuowanych).

Formami funkcjonowania szlaku dla grup mogą być:

dla młodzieży – obozy wędrowne (rowerowe);

dla młodzieży – obozy skoncentrowane na turystyce

aktywnej, podczas których jazda na rowerach to jedna

z form aktywności;

dla szkół – wycieczki będące alternatywą dla wyjazdów

autokarowych do teatru lub muzeum (dzieci mogą

równocześnie poznawać zabytki okolicy i przyrodę);

dla rodzin i turystów aktywnych: imprezy/rajdy rowerowe –

organizowane wg ustalonego na dany rok kalendarza,

połączone z noclegami, zwiedzaniem i kuchnią regionalną

(tak, jak to się dzieje obecnie);

dla rodzin i turystów aktywnych – oferta wycieczek

fakultatywnych jako element możliwy do wykupienia „ekstra”

przy ofertach pobytowych (od możliwości wypożyczenia

roweru taka oferta różni się obecnością przewodnika

i nastawieniem krajoznawczo-tematycznym);

dla zawodowców i prawdziwych pasjonatów: meetingi i zloty

rowerowe, konkursy i triale, opcjonalnie – połączone

z kiermaszami sprzętu sportowego;

88

dla grup 25–40 lat – pobyty prozdrowotne (dwu- lub

trzydniowe – oferta ekskluzywna), połączone ze spa,

zabiegami relaksującymi i/lub wyciszającymi;

dla turystów biznesowych – organizacja rajdów

wyczynowych, rowerowych biegów terenowych, imprez

wzorowanych na „grach miejskich” – dział, który może stać

się również ofertą ekskluzywną.

Ważnym elementem produktu będą systemy GPS oraz inne

aplikacje pobierane na telefony komórkowe. Atutem produktu jest

możliwość powiązania go z turystyką ekologiczną w szerokim tego

słowa znaczeniu. Rozwój produktów turystyki rowerowej na całym

świecie jest postrzegany jako element nowoczesnej turystyki

ekologicznej – zarówno dzięki promowaniu ekologicznego środka

transportu, jak i prezentowanej przezeń postawy i polityki

ekologicznej. Rozwój tego produktu (jako produktu turystyki

ekologicznej) może być powiązany również z innymi inwestycjami,

np. z elektronicznymi stojakami na rowery na terenie miasta,

elektronicznymi wypożyczalniami rowerowymi w najbardziej

atrakcyjnych turystycznie punktach miasta, wypożyczalniami

rowerów w hotelach i innych obiektach noclegowych czy

powstawaniem na szlakach infrastruktury przyjaznej rowerzystom

(ich przystosowaniem do potrzeb turystów rowerowych).

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

mieszkańcy regionu poruszający się na rowerach w celach

rekreacyjnych;

miłośnicy turystyki aktywnej;

hobbyści – miłośnicy turystyki rowerowej (młodzi, sprawni

fizycznie i nastawieni na aktywność, rodziny z dziećmi,

użytkownicy okazjonalni i przypadkowi, rowerzyści

zaawansowani, użytkownicy rowerów górskich, użytkownicy

rowerów turystycznych, użytkownicy rowerów poziomych);

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych;

89

dzieci i młodzież (zielone szkoły, obozy nakierowane na

turystykę aktywną).

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi;

turyści „wędrowni”, wędrujący wiślanymi szlakami;

turyści spędzający urlop w subregionie bielskim (oferta

jednodniowych wycieczek rowerowych w okolicy miejsca

pobytu).

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

grupy znajomych i przyjaciół);

turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,

uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województwa śląskiego, świętokrzyskiego,

małopolskiego, mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Słowacy, Holendrzy.

Walory, atrakcje,

infrastruktura

1. Oznakowane trasy, ścieżki i szlaki rowerowe.

2. Obiekty noclegowe i gastronomiczne przystosowane do

przyjmowania turystów rowerowych („Kwatera dla rowera”,

parkingi, zestawy naprawcze), posiadające również

odpowiednią, rowerową stylizację (wystrój wnętrza, ubiór

obsługi, menu, organizacja małych imprez tematycznych

etc.).

3. Infrastruktura przyjazna turystom rowerowym obecna przy

wszystkich znaczniejszych atrakcjach turystycznych miasta

(obiektach kulturalnych, zabytkach, centrach handlowych).

4. Wypożyczalnie rowerów w mieście, współpracujące

z wypożyczalniami poza miastem, sieć wypożyczalni

elektronicznych.

90

5. Punkty serwisowe na terenie miasta.

6. Materiały promocyjne i informacyjne dostępne w CIT, ale

również w innych punktach miasta, w obiektach

noclegowych i gastronomicznych, ukierunkowane na

turystów rowerowych.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu wymaga podjęcia następujących działań

w wymienionych obszarach2:

OFERTA:

1. Wprowadzenia systemu promocji i rekomendacji najlepiej

przygotowanych dla rowerzystów miejsc – w różnych

kategoriach. Zadanie Miasta we współpracy z organizacjami

rowerowymi.

2. Stworzenie aktualizowanej co rok bazy miejsc, gdzie można

wypożyczyć/naprawić rower. Zadanie Miasta we współpracy

z organizacjami pozarządowymi

3. Stworzenie internetowej mapy szlaków rowerowych oraz

bazy śladów GPS. Zadanie Miasta we współpracy

z pasjonatami rowerowymi i przewodnikami.

4. Stworzenie aktualizowanej bazy danych na temat obiektów

świadczących usługi turystyczne w pobliżu szlaków. Takie

informacje mogłyby okazać się pomocne biurom podróży

w budowaniu złożonych ofert turystycznych (łączenie z

ofertą noclegową, gastronomiczną). Może to być zadanie

scedowane na organizacje.

5. Identyfikacja i utworzenie bazy kontaktów do przewodników

terenowych, zdolnych i uprawnionych do pilotowania grup

rowerowych. Zadanie miasta.

2 W opracowaniu używa się wymiennie określeo Miasto lub Urząd Miasta w określeniu Urzędu Miasta Bielska-Białej jako realizatora

poszczególnych zadao.

91

ZASOBY LUDZKIE

1. Organizacja cyklu szkoleń dla osób prowadzących lub

mogących prowadzić grupy rowerowe (m.in. dla

bezrobotnych).

2. Pozyskanie know-how i organizacja dobrych praktyk

dotyczących wdrażania zintegrowanych sieci szlaków

rowerowych (dla samorządów, podmiotów wytyczających

i znakujących szlaki rowerowe oraz budujących

infrastrukturę okołoszlakową).

MARKETING I PROMOCJA

1. Organizacja większych i mniejszych imprez dla

rowerzystów. Zadanie realizowane (lub współrealizowane)

przez miasto we współpracy z organizacjami lub hobbystami

(wtedy np. Miasto ogranicza się do promocji imprezy oraz

pomocy w jej organizacji – wydanie odpowiednich zezwoleń,

ochrona imprezy etc.). Każda impreza powinna być

zrealizowana we współpracy Miasta z organizacjami

rowerzystów (np. BTC) oraz innymi, niezrzeszonymi

hobbystami.

2. Publikacja materiałów promocyjnych (foldery, mapy,

przewodniki rowerowe). Realizacja zadania: Miasto we

współpracy merytorycznej z organizatorami turystyki,

gestorami bazy oraz organizacjami rowerowymi.

PRZESTRZEŃ

1. Oznakowanie tras i szlaków oraz utrzymywanie ich

w dobrym stanie. Realizacja zadania: Miasto, ale we

współpracy z organizacjami zajmującymi się turystyką

rowerową.

2. Powstanie infrastruktury przyjaznej rowerzystom (parkingi,

stojaki, miejsca odpoczynkowe), przystosowanie obiektów

kulturalnych, miejskich atrakcji oraz centrów handlowych do

potrzeb rowerzystów. Realizacja zadania: Miasto –

92

w miejscach użyteczności publicznej; w pozostałych

lokalizacjach wykonanie usługi należy do prywatnych

przedsiębiorców. Zadaniem miasta jest jednak stymulacja

powstawania tego typu infrastruktury poprzez: promocję

turystyki rowerowej w mieście, promocję miasta jako

ekologicznego i przyjaznego rowerzystom oraz

organizowanie spotkań, warsztatów i promocję internetową.

WSPÓŁPRACA

1. Pozyskanie do współpracy gestorów bazy noclegowej,

gastronomicznej oraz gestorów atrakcji turystycznych –

stworzenie oferty sprofilowanej na rowerzystów.

W pierwszym etapie wdrażania produktu miasto musi wziąć

na siebie rolę lidera/stymulatora, w kolejnych etapach może

scedować ją na organizacje rowerowe.

2. Stworzenie platformy współpracy wszystkich interesariuszy

produktu. Jest to zadanie dla miasta (integratora i lidera

podejmowanych działań), realizowane poprzez

zdefiniowanie interesariuszy produktu, organizację spotkań

roboczych, warsztatów kreatywności i stworzenie

internetowej platformy wymiany informacji.

Koordynacja wdrażania produktu – Urząd Miejski przy ścisłej

współpracy z BTC oraz innymi podmiotami działającymi w turystyce

rowerowej.

Wdrażanie poszczególnych zadań w ramach produktu powinno być

podzielone pomiędzy określone podmioty oraz na poszczególne

etapy – w zależności od specyfiki zadania.

Szlaki rowerowe to jeden z najtrudniej komercjalizowalnych

produktów. W strukturę zarządzania wchodzą tu przede wszystkim

samorządy (wyznaczające i znakujące trasy), podmioty oferujące

możliwość wypożyczenia rowerów (często będą to np. ośrodki

wypoczynkowe, gospodarstwa agroturystyczne) czy udziału

93

w rajdzie rowerowym (stowarzyszenia rowerowe, szkoły, PTTK i

inne podmioty). W pierwszym etapie wdrażania produktu należy

więc dążyć do usprawnienia systemu przepływu informacji

pomiędzy poszczególnymi podmiotami (stworzenia platformy

współpracy).

Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE

BIELSKO-BIAŁA

Nazwa produktu: NA SZCZYTACH/BIELSKO-BIAŁA – MIASTO W GÓRACH – turystyka

piesza i górska

KATEGORIA: PRODUKT LINIOWY

Pomysł, opis, obszar Pomysł na produkt odnosi się bezpośrednio do silnego

wizerunkowo potencjału Bielska-Białej jako miasta w górach.

Punktem wyjścia jest zatem dogodna lokalizacja Bielska-Białej oraz

powiązane z nią walory przyrodnicze, klimatyczne i krajobrazowe.

Należy wziąć również pod uwagę, iż jest to jedyne polskie miasto,

posiadające w swoich granicach kolej linową.

Wykorzystanie tego potencjału umożliwiają piesze wędrówki,

pozwalające na obcowanie z przyrodą oraz poznawanie atrakcji

regionu przy wykorzystaniu sieci szlaków turystycznych. W rejonie

Bielska-Białej sieć szlaków jest bardzo gęsta; prowadzą one na

wszystkie szczyty górskie w mieście i okolicach. Samo Bielsko-

Biała będzie zatem pełniło rolę bazy wypadowej w góry.

Podobnie, jak w przypadku produktu rowerowego, jest to produkt

sam w sobie trudno komercjalizowany, ale w kontekście rozwoju

turystyki miejskiej – koniecznie wymagający ingerencji.

Produkt będzie funkcjonował w postaci szlaków turystycznych

górskich i nizinnych. Szlaki te powinny być wyposażone w małą

infrastrukturę (ławki, kosze na śmieci, punkty widokowe, miejsca

przeznaczone do odpoczynku).

W długofalowej perspektywie należy dążyć do powstania szlaków

94

tematycznych, jak np.:

– szlak schronisk – każde schronisko powinno nabrać specyfiki,

konkretnego charakteru; można to osiągnąć np. poprzez

wyeksponowanie historii, narracje o znanych postaciach

związanych z obiektem, wprowadzenie innego wystroju wnętrz etc.

Szlaki te mogą być również wykorzystywane do nordic walkingu.

Do form funkcjonowania produktu, oprócz standardowego

wykorzystywania szlaków do wędrowania, zaliczyć można również:

– obozy wędrowne;

– rajdy nocne i zawody na orientację terenową;

– rajdy piesze dla turystów wysoko wykwalifikowanych;

– rajdy, złazy, zloty (np. zlot przodowników górskiej turystyki

pieszej).

Inną formą funkcjonowania produktu będą organizowane imprezy:

– zjazd piechurów górskich,

– zjazd miłośników schronisk górskich,

– festiwal krajoznawczy,

– pikniki beskidzkie,

– ogólnopolskie spotkania miłośników nordic walkingu,

– wycieczki z przewodnikiem, eksplorujące istniejące szlaki górskie

i nizinne o ustalonych porach.

Idea jest taka, aby oprócz standardowego użytkowania szlaków

oraz eksplorowania terenu Bielska-Białej i jego okolic w każdym

miesiącu odbywała się w górach jakaś większa impreza

tematyczna, ściągająca do miasta miłośników turystyki pieszej,

górskiej, nordic walkingu, krajoznawstwa etc.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy turystyki pieszej i górskiej;

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych;

dzieci i młodzież (zielone szkoły, obozy nakierowane na

95

turystykę aktywną).

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi;

turyści spędzający dłuższy urlop w subregionie bielskim.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

grupy znajomych i przyjaciół);

turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,

grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Słowacy.

Walory i atrakcje,

infrastruktura

1. Ukształtowanie powierzchni Bielska-Białej (tereny wyżynne

i górskie –17 szczytów górskich).

2. Jaskinie – np. jaskinia w Stołowie, Jaskinia Głęboka.

3. Parki krajobrazowe (Park Krajobrazowy Beskidu Małego,

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego), zespoły

przyrodniczo-krajobrazowe (Dolina Wapienicy, Cygański

Las, Sarni Stok, Gościnna Dolina), rezerwaty przyrody (Stok

Szyndzielni, Jaworzyna), park ekologiczny (Dolina

Wapienicy).

4. Istniejące szlaki turystyczne (nizinne i górskie) w rejonie

Bielska-Białej.

5. Koleje znajdujące się w granicach miasta.

6. Infrastruktura okołoszlakowa (mała infrastruktura – kosze na

śmieci, ławki, punkty widokowe, zadaszone miejsca

odpoczynkowe).

7. Schroniska zlokalizowane na terenie miasta oraz w jego

bliskiej okolicy.

96

8. Wypożyczalnie sprzętu sportowego, w tym kijków do nordic

walkingu.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu wymaga stosunkowo niewielu działań

w następujących obszarach:

OFERTA

1. Opracowanie i promocja propozycji krótko-

i długoterminowych ofert, przeznaczonych dla różnych

segmentów rynku. Zadanie realizowane przez PTTK.

ZASOBY LUDZKIE

1. Szkolenia przewodników. Zadanie realizowane przez PTTK.

MARKETING I PROMOCJA

1. Realizacja imprez promujących zdrowy i aktywny

odpoczynek – turystykę pieszą i górską. Motyw ten może

być włączony również do innych imprez znajdujących się

w kalendarzu. Zadanie powinno być realizowane przez

Urząd Miejski.

PRZESTRZEŃ

1. Monitorowanie stanu szlaków turystycznych, infrastruktury

okołoszlakowej oraz oznakowania tras. Zadanie PTTK we

współpracy z Urzędem Miejskim.

2. Rozbudowa infrastruktury na szlakach turystycznych.

Zadanie Urzędu Miejskiego we współpracy z PTTK oraz

innymi organizacjami.

WSPÓŁPRACA

1. Pozyskanie do współpracy schronisk. Zadanie

koordynowane przez PTTK przy znacznym wsparciu Urzędu

Miejskiego.

2. Wypracowanie platformy współpracy pomiędzy partnerami

produktu – powstanie grupy produktowej. Koordynacja

97

PTTK.

Koordynacja produktu powinna należeć do PTTK Oddział Bielsko-

Biała przy współpracy z gestorami atrakcji oraz infrastruktury.

Wskazane jest również wsparcie Urzędu Miejskiego.

Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE

BIELSKO-BIAŁA

Nazwa produktu: ZIMOWA ALTERNATYWA – rekreacja na nartach, na łyżwach

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis, obszar Produkt bazuje na ukształtowaniu powierzchni, warunkach

klimatycznych oraz położeniu geograficznym (tj.: wykorzystuje

górskie położenie miasta). Jest to propozycja produktu odnosząca

się do sezonu zimowego i choć oferty dotyczące narciarstwa

zjazdowego, narciarstwa biegowego czy łyżwiarstwa w praktyce

rzadko łączą się ze sobą – powinny być promowane pod jednym

wspólnym hasłem Zimowego Bielska-Białej, miasta oferującego

atrakcyjne formy spędzania czasu zimą. Warto pamiętać, że leżąca

u stóp Szyndzielni i Klimczoka Bielsko-Biała to kolebka polskiego

snowboardingu i siedziba Polskiego Związku Snowboardu.

Koncepcja produktowa zakłada:

– pełne wykorzystanie potencjału tras zjazdowych, kolei i wyciągów

(wspólny bilet, organizacja imprez – przyciągnięcie na narty do

Bielska znanych postaci, również tych związanych z miastem),

zabezpieczenie sztucznego naśnieżania oraz oświetlenia stoków;

– istnienie szkół narciarskich i snowboardowych, umożliwiających

skorzystanie z pomocy trenerów;

– oznakowanie i utrzymywanie przejezdności tras do narciarstwa

biegowego, możliwość skorzystania z usług trenerów;

– wykorzystanie potencjału do rekreacyjnego uprawiania

98

łyżwiarstwa (imprezy taneczne na lodowiskach);

– organizację imprez przeznaczonych nie tylko dla narciarzy, ale

również dla ich rodzin i osób towarzyszących.

Efektywne wykorzystanie potencjału zakłada także powstanie

produktów sieciowych (pakietów o różnej długości pobytów),

obejmujących oprócz jazdy na nartach również nocleg, wyżywienie,

dodatkowe atrakcje (dostęp do innych obiektów sportowych,

SPA&Wellness, kuligi, ogniska i inne imprezy).

Koncepcja produktu dotyczy przede wszystkim organizowania nie

tylko pobytów weekendowych, ale głównie pakietów tygodniowych

(od poniedziałku do czwartku, szczególnie w godzinach od 9.00 do

15.00 – zazwyczaj panują wtedy wyśmienite warunki, a chętnych

jest stosunkowo mało). Dla klientów w dzień zajmujących się

własnymi interesami należy stworzyć pakiety popołudniowe.

Funkcjonowanie produktu opiera się na:

– pobytach ukierunkowanych na uprawianie narciarstwa

zjazdowego;

– pobytach wypoczynkowych i rekreacyjnych, podczas, których

goście mogą spróbować swoich sił w pieszych wycieczkach

w zimowej scenerii, narciarstwie biegowym, zjazdach

saneczkowych, jeździe na łyżwach etc.;

– pobytach świątecznych i okołoświątecznych, podczas których

można zapoznać się z unikatowymi tradycjami regionu.

Oferta zimowa może stanowić również urozmaicenie innego

rodzaju pobytów na terenie miasta (pobyty w uzdrowisku, pobyty

rekreacyjne, pobyty wypoczynkowe).

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy sportów zimowych;

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

99

i integracyjnych;

dzieci i młodzież (białe szkoły, obozy nakierowane na

turystykę aktywną);

uczestnicy obozów treningowych.

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi (krótki „wypad” na narty);

turyści spędzający dłuższe zimowe wakacje w subregionie

bielskim.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

grupy znajomych i przyjaciół);

turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,

grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy.

Walory i atrakcje,

infrastruktura

Walory widokowe i wynikające z ukształtowania terenu.

Linowa kolej gondolowa, wyciąg na Szyndzielnię i trasa

narciarska.

Wyciągi i trasy narciarskie: Dębowiec, Klimczok i Magurka.

Szkoły narciarskie i snowboardowe.

Trasy do narciarstwa biegowego.

Lodowiska.

Infrastruktura sportowa i rekreacyjna miasta.

Parki zimowych zabaw dla dzieci (place zabaw).

Sklepy, serwisy oraz wypożyczalnie sprzętu narciarskiego.

Reaktywacja toru saneczkowego, wybudowanego w okresie

międzywojennym, a w latach 50-tych powiększonego do

rozmiarów najdłuższego toru w Europie (2200 m długości

100

i 30 wiraży). Tor zlikwidowano ostatecznie w 1991 r.,

chociaż jeszcze w tym roku widoczne były pewne próby

reaktywacji obiektu.

Baza noclegowa, przystosowana do potrzeb amatorów

sportów zimowych – miejsca na narty, podstawowe

narzędzia do naprawy i konserwacji nart.

Baza gastronomiczna, również w pobliżu wyciągów i stoków

(najlepiej: nawiązująca do regionalizmów).

Imprezy dla dzieci i dorosłych, np. biegi, konkursy, zawody

narciarskie, zimowy festiwal secesji – rzeźba w lodzie.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu wymaga przede wszystkim stworzenia sieci

współpracy (formalnej, na bazie umów, lub nieformalnej) pomiędzy

gestorami pojedynczych ofert, mogących funkcjonować w ramach

produktu sieciowego. Tego typu produkt jest idealny do powstania

klastra turystycznego „Bielski klaster turystyczny – Narciarska

Dolina”. Klaster powinien zarządzać i koordynować wdrażanie

produktu.

Strategia rozwoju klastra powinna przewidywać m.in.:

– opracowanie produktów (ofert sprzedażowych);

– wspólną sprzedaż oferty;

– kształcenie kadr, obsługujących ruch turystyczny;

– wspólną promocję i inne działania marketingowe;

– zdefiniowanie pól współpracy z zewnętrznymi partnerami oraz

nawiązanie zaplanowanych kontaktów;

– działania na rzecz pozyskiwania nowych członków klastra

(dywersyfikacja oferty sprzedażowej).

W związku z problemami związanymi z wdrożeniem tego produktu

(brak infrastruktury), rola Urzędu Miejskiego jest ogromna – bez

jego pomocy produkt nie zostanie wdrożony.

Zadania Urzędu Miejskiego:

– zainicjowanie klastra: organizacja spotkań, zatrudnienie eksperta

od klasteringu, wsparcie procesu organizacji klastra, następnie,

101

w pierwszym etapie – wsparcie funkcjonowania klastra;

– przygotowanie terenów pod inwestycje, umożliwiające uprawianie

sportów zimowych (głównie narciarstwo zjazdowe i biegowe);

– współfinansowanie części inwestycji przestrzennych;

– w I etapie: promocja potencjału, w kolejnych: współpraca

w zakresie promocji oferty.

Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE

BIELSKO-BIAŁA

Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA EKSTREMALNIE

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis, obszar Produkt czerpie z konieczności (oraz wiążącego się z nią

potencjału) zapewnienia oferty dla ludzi młodych, aktywnych,

poszukujących ekstremalnych doznań.

Koncepcja produktu dotyczy przygotowania konkretnych ofert,

wykorzystujących potencjał w zakresie sportów i turystyki

ekstremalnej (zapewniającej mocne wrażenia) na:

– specjalnych torach dla quadów,

– torze kartingowym,

– torze motocrossowym,

– torze racingowym.

Tory będą wykorzystywane również przez gości indywidualnych

i zadeklarowanych miłośników sportów ekstremalnych.

Docelowa koncepcja funkcjonowania produktu jest stosunkowo

prosta. Produkt powinien funkcjonować w następujących

postaciach:

– dla turystów indywidualnych: quady, off-road, ekstremalna

turystyka rowerowa, turystyka motocyklowa – wymagające

102

przygotowania przestrzeni do uprawiania tego typu sportów (to

z kolei pozwoli ograniczyć niekontrolowane niszczenie krajobrazu

naturalnego). Produkt musi być bardziej dostępny dla turystów

indywidualnych, co oznacza konieczność funkcjonowania chociażby

większej ilości wypożyczalni sprzętu oraz firm eventowych,

organizujących wypoczynek takiego typu;

– dla grup zorganizowanych: nie tylko dla firmowych wyjazdów

motywacyjnych i integracyjnych, ale również dla spontanicznie

zbieranych grup znajomych, rodzin etc. Będą to typowe produkty

„szyte na miarę” pod konkretne zamówienia, budowane

z zaproponowanych elementów. To również oferty przygotowane

dla grup miłośników wymienionych wyżej dyscyplin sportowych.

Opierając się na powyższych wyznacznikach, Bielsko-Biała może

stać się ważnym miejscem także na survivalowej mapie Polski:

miejscem organizacji obozów survivalowych i sprawnościowych

(survival militarny – nabywanie umiejętności właściwych dla wojska,

w warunkach przypominających pobyt w wojsku; survival zielony –

celem jest nabycie i utrzymanie umiejętności, pozwalających na

samowystarczalną egzystencję w warunkach przebywania poza

cywilizacją. Istnieje tu duży związek z naturą. Ten rodzaj survivalu

nastawiony jest silnie na rekreację).

Nieodłącznym elementem produktu jest akcja edukacyjna,

informująca o zakazie jazdy na quadach i motocrossach po

szlakach i innych nieprzeznaczonych do tego typu aktywności

drogach oraz o grzywnach, związanych z uprawianiem tego

procederu (tablice z zakazami na szlakach etc.). Chodzi o to, aby

zachować ekologiczny charakter turystyki i nie dopuścić do

niekontrolowanego uprawiania sportów motorowych.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy sportów ekstremalnych,

103

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych,

dzieci i młodzież (zielone szkoły, obozy nakierowane na

turystykę aktywną, mieszkańcy Bielska-Białej).

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści długoterminowi,

turyści jednodniowi,

mieszkańcy miasta.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

grupy znajomych i przyjaciół);

turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,

grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Słowacy.

Walory i atrakcje 1. Ukształtowanie powierzchni Bielska-Białej.

2. Infrastruktura: tory dla quadów, gokartów, motocrossów

oraz tor racingowy.

3. Wypożyczalnie pojazdów: off-roadowych, quadów,

gokartów, rowerów etc.

4. Imprezy ekstremalne: ekstremalne rajdy na orientację,

wyścigi – kolarstwo ekstremalne i górskie; festiwale quadów,

zloty, spotkania.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu jest niestety związane z dużymi nakładami

finansowymi w kontekście powstania wymienionych torów.

Doprowadzenie do dojrzałej postaci produktu wymagać będzie

104

partnerstwa publiczno-prywatnego: w część inwestycji

infrastrukturalnych powinien się zaangażować samorząd, część

powinna pozostać prywatna. Wspólnym działaniem samorządowo-

prywatnym będzie promocja produktu. Sprzedaż oferty pozostanie

po stronie firm eventowych oraz prywatnych właścicieli części

torów.

Wdrożenie produktu wymagać będzie powstania grupy

produktowej, złożonej z podmiotów zainteresowanych rozwojem

produktu. Grupa ta powinna również koordynować wszystkie

działania związane z wdrażaniem produktu. Wdrożenie produktu

obok przygotowania infrastruktury wymaga również opracowania

i sprzedaży konkretnej oferty, jak również – przygotowania

specjalistycznych kadr, gwarantujących bezpieczeństwo

korzystających z ofert ekstremalnych turystów.

Rola Urzędu Miejskiego dotyczy:

– przeprowadzenia części inwestycji infrastrukturalnych

(ekstremalne tory rowerowe, przygotowanie torów dla quadów i off-

roadu);

– przeprowadzenia inwentaryzacji terenowej i określenia miejsc pod

inwestycje;

– zainicjowania powstania grupy produktowej po uprzednim

zdefiniowaniu partnerów produktu;

– współpracy w zakresie promocji produktu (głównie podczas

organizowanych imprez, prowadzonej kampanii oraz publikacji

materiałów).

4.3 Produkty turystyki miejskiej i kulturowej

Opis obszaru produktowego:

Jeden z najważniejszych, obok turystyki aktywnej i specjalistycznej, obszarów produktowych

miasta. Jego potencjał budowany jest przede wszystkim na: bogatej historii i wyjątkowej

105

przeszłości Bielska-Białej (miasta złożonego w istocie z dwóch organizmów), jego

różnorodnej architekturze, tradycjach i folklorze, związanych z górskim położeniem

geograficznym, wyjątkowych imprezach miejskich (muzycznych, teatralnych, plenerowych,

specjalistycznych i sportowych), potencjale kulinarnym, potencjale artystycznym, a także na

jego wielokulturowości i tolerancji intelektualnej (modernizm, choćby ten secesyjny).

Ważnym elementem jest również potencjał akademicki miasta.

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: SMAKI BIELSKA-BIAŁEJ

KATEGORIA: PRODUKT LINIOWY

Pomysł, opis,

obszar

Produkt bazuje na potencjale kulinarnym Bielska-Białej, w tym na

potencjale nawiązującym do smaków tradycyjnych, zakorzenionych w

tradycjach kulinarnych Beskidów. W tym aspekcie Bielsko-Biała, jako

miasto położone w górach, ma bardzo wiele do zaoferowania. Produkt

czerpie również z już istniejących inicjatyw (np. Smaki i smaczki

Bielska-Białej).

Szlak Kulinarny Bielska-Białej to pomysł promujący zwiedzanie miasta

połączone z degustacją potraw serwowanych przez wybrane lokale.

Należące do Szlaku restauracje to obiekty wyjątkowe, prezentujące

wysoki poziom obsługi oraz ciekawe pomysły kulinarne. Mogą to być

miejsca prezentujące tradycyjną kuchnię, opartą na dawnych

recepturach oraz lokalnych surowcach (tego typu specjały zawsze

i wszędzie cieszą się ogromnym powodzeniem) lub punkty promujące

ciekawą światową kulturę kulinarną.

W sensie „architektury produktu” kluczowe założenia jego

funkcjonowania dotyczą:

– oznakowania Szlaku Smaków – w postaci tablic na obiektach

uczestniczących w produkcie (można stworzyć jego pętle tematyczne,

np. kuchnia lokalne, dookoła świata etc.);

– organizacji imprez, promujących potencjał kulinarny miasta –

festiwale i warsztaty kulinarne, imprezy plenerowe, połączone

106

z prezentacją kultury nie tylko kulinarnej.

Taki szlak kulinarny funkcjonuje w różnych konfiguracjach:

– może być odwiedzany przez turystów indywidualnych i grupowych

przy okazji zwiedzania miasta;

– może stanowić przyczynek do kulinarnego spaceru po mieście (dla

turystów przyjeżdżających w innych celach, np. biznesowych);

– kilka razy w roku restauracje mogą brać udział w festiwalach

jadła/kuchni, podczas których publiczności serwowane będą potrawy

w wersjach „mini” po ustalonej, promocyjnej cenie. Degustacjom

towarzyszyć będą imprezy nawiązujące do specyfiki kuchni w danym

lokalu;

– możliwe jest wprowadzenie różnego rodzaju kart

turystycznych/lojalnościowych (np. bielski paszport, prowadzący

turystę od jednej restauracji do drugiej);

– wprowadzenie systemu „happy hours” w lokalach gastronomicznych

Bielska-Białej, sieciowanie z innymi atrakcjami miasta – sposób na

wyciągnięcie turysty „w miasto”.

Niezbędnym elementem produktu jest powstanie interaktywnej strony

internetowej oraz profilu na portalu społecznościowym.

W kontekście przygotowania punktów przyjaznych turystom

rowerowym – produkt ten powinien zostać koniecznie połączony

z produktem kulinarnym.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy turystyki kulturowej (miłośnicy dziedzictwa

kulinarnego),

hobbyści,

turyści tranzytowi,

dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych.

Kryterium długości pobytu:

107

turyści weekendowi,

odwiedzający jednodniowi/tranzytowi,

uczestnicy wycieczek objazdowych i pobytów.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

osoby starsze);

turyści grupowi (dzieci i młodzież – oferta pokazów

i warsztatów kulinarnych, grupy firmowe – spotkania

i konferencje).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Słowacy.

Walory i atrakcje 1. Lokale gastronomiczne Bielska-Białej wraz z ofertą dodatkową.

2. Imprezy kulinarne Bielska-Białej

3. Tradycje kulinarne Bielska-Białej

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu wymaga podjęcia następujących działań w niżej

wymienionych obszarach:

OFERTA

Dążenie do wprowadzenia wybranych produktów tradycyjnych

do sprzedaży bezpośredniej. Zadanie Urzędu Miejskiego

realizowane we współpracy z gestorami bazy gastronomicznej.

Dążenie do zwiększania oferty tradycyjnych beskidzkich dań

w menu obiektów gastronomicznych Bielska-Białej. Zadanie

realizowane przez Urząd Miejski.

Inwentaryzacja oraz weryfikacja składników produktu

sieciowego – wyłonienie obiektów najlepiej przygotowanych do

tworzenia produktu. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.

Systematyczne wprowadzanie do ofert przyjazdowych biur

podróży komponentu kuchni regionalnej. Zadanie

108

koordynowane przez Urząd Miejski we współpracy z gestorami

bazy gastronomicznej.

Działania na rzecz zwiększenia ilości i dostępności pokazów

kulinarnych, możliwości uczestnictwa w kursach i warsztatach

przygotowywania produktów i potraw beskidzkich. Zadanie

realizowane przez Urząd Miejski.

ZASOBY LUDZKIE

Edukacja społeczności lokalnej w zakresie potencjału

kulinarnego Beskidów. Koordynacja: Urząd Miejski przy

współpracy ze specjalistami z dziedziny bielskich kulinariów.

Zwiększanie wiedzy podmiotów z branży turystycznej

w zakresie sposobów włączania produktów kulinarnych do

oferty turystycznej (szkolenia dla kadr obsługujących ruch

turystyczny, wyjazdy studyjne w celu obejrzenia podobnych

produktów, np. tematyczne szlaki turystyczne – szlak winny).

Koordynacja: Urząd Miasta przy współpracy z partnerami

działającymi w zakresie bielskich kulinariów.

Podnoszenie jakości świadczonych usług gastronomicznych –

szkolenia kelnerów, barmanów, kucharzy. Realizacja: grupa

produktowa przy współpracy Urzędu Miejskiego.

Pozyskiwanie tradycyjnych receptur od ludzi starszych,

dotarcie do legend i opowieści, związanych z poszczególnymi

produktami. Realizacja: grupa produktowa przy współpracy

z Urzędem Miejskim.

MARKETING

Publikacja folderu (na zasadzie koszyka produktowego).

Realizacja: Urząd Miejski we współpracy merytorycznej

z przedstawicielami branży hotelowej i gastronomicznej miasta.

Uwypuklanie wątku kulinarnego w ofertach turystycznych,

tworzonych przez biura podróży. Realizacja: biura podróży,

tour operatorzy oraz firmy eventowe, obejmujące ofertę miasta.

Organizacja tematycznych study tourów dla tour operatorów

109

i biur podróży. Organizator: Lokalna Organizacja Turystyczna

(planowana w przyszłości).

Organizacja tematycznych study pressów dla mediów

regionalnych, ogólnopolskich i branżowych. Organizator:

Lokalna Organizacja Turystyczna (planowana w przyszłości).

Nawiązanie kontaktu przez operatora produktu z informacją

turystyczną na rynkach docelowych (stała współpraca,

wymiana informacji, przekazywanie materiałów promocyjnych

i informacyjnych, integracja stron www). Organizator: Lokalna

Organizacja Turystyczna (planowana w przyszłości).

Współpraca: Urząd Miejski.

Organizacja imprez kulinarnych. Realizacja zadania: Urząd

Miejski we współpracy z gestorami bazy gastronomicznej.

PRZESTRZEŃ

Oznakowanie obiektów uczestniczących w produkcie.

Zbudowanie parkingów w pobliżu obiektów gastronomicznych.

Realizacja: gestorzy bazy gastronomicznej.

Działania na rzecz uatrakcyjnienia wnętrz obiektów

gastronomicznych, w tym – wykorzystanie tradycji

regionalnych, będących doskonałym tłem dla prezentacji

miejscowych produktów kulinarnych. Realizacja: gestorzy bazy

gastronomicznej.

Przystosowanie obiektów do potrzeb turystów

niepełnosprawnych. Realizacja: gestorzy bazy

gastronomicznej.

WSPÓŁPRACA

• Zapoznanie ze sobą gestorów atrakcji i obiektów.

• Nawiązanie współpracy między biurami podróży

• Cykliczne spotkania dotyczące rozwoju produktu

• Wypracowanie precyzyjnej koncepcji funkcjonowania Szlaku.

Zadania te dotyczą podmiotu zarządzającego wdrażaniem produktu.

110

W kwestii zarządzania produktem należy rozważyć dwie alternatywne

opcje:

– koordynację rozwoju produktu przez Urząd Miejski lub jednostkę

wskazaną przez Urząd (tak, jak w przypadku Gdyni);

– powstanie klastra (tak, jak na Lubelszczyźnie). W tym przypadku

Urząd Miejski powinien być inicjatorem i koordynatorem klastra.

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: TAM, GDZIE SESCESJA/W NURCIE SECESJI

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis,

obszar

Produkt bazuje na unikatowym na południu Polski potencjale, jakim

jest bielska secesja. W tym kontekście secesja powinna być

postrzegana szerzej – jako synonim nowoczesności, innowacji,

nowego stylu. Mimo, iż w Bielsku-Białej mamy do czynienia głównie

z secesją w architekturze, nic nie stoi na przeszkodzie, aby produkt

turystyczny odwoływał się również do rzemiosła artystycznego,

architektury wnętrz, rzeźby czy grafiki.

Koncepcja funkcjonowania produktu zakłada:

– powstanie szlaku bielskiej secesji: oznakowanie szlaku i wydanie

materiałów promocyjnych, organizowanie wycieczek z przewodnikami

miejskimi („Śladami bielskiej secesji”; stałe terminy);

– współpracę z innymi secesyjnymi miastami w Polsce (Łódź, Płock):

organizacja imprez popularyzujących secesję (np. Festiwal Secesji, co

roku w innym mieście), wystawy plenerowe, plenery malarskie,

fotograficzne, rzeźbiarskie;

– realizowanie wspólnych projektów w ramach Związku Miast

Secesyjnych: projekty edukacyjne, laboratoria historyczne, podróże

studyjne, wystawy, organizowanie konferencji i innych spotkań,

poświęconych wymianie doświadczeń; wspólna promocja;

111

– organizacja międzynarodowej konferencji dotyczącej możliwości

wykorzystania sztuki i dziedzictwa secesyjnego dla poprawy

atrakcyjności turystycznej miasta i rozwoju turystyki;

– zapoczątkowanie zbiorów secesji – przedmiotów użytku domowego,

obrazów, rzeźby etc.;

– galeria secesji – wystawy prac młodych artystów, inspirujących się

sztuką secesyjną.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy turystyki kulturowej;

hobbyści, miłośnicy historii sztuki i architektury;

dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna);

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych.

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

odwiedzający jednodniowi,

uczestnicy wycieczek objazdowych i pobytów

długoterminowych.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

osoby starsze),

turyści grupowi (dzieci i młodzież, grupy firmowe – spotkania

i konferencje, Uniwersytet Trzeciego Wieku).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego

turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Włosi, Słowacy.

Walory i atrakcje 1. Secesyjna Kamienica pod Żabami; 1905 r.

112

2. Secesyjna Willa Matusiaka przy ul. Sobieskiego; 1924 r.

3. Secesyjny gmach Banku Gospodarstwa Krajowego przy

ul. Stojałowskiego; 1923 r.

4. Neoromańsko-secesyjny gmach Kolegium Nauczycielskiego

przy ul. Legionów; lata 1897–1898.

5. Secesyjny gmach Zespołu Szkół Ekonomicznych przy

ul. Komorowickiej; 1910 r.

6. Secesyjne budynki Beskidzkiego Centrum Onkologii; lata

1910–1912.

7. Organizowane imprezy.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu wymaga przede wszystkim działań

w następujących obszarach:

OFERTA

1. Opracowanie wycieczek miejskim szlakiem secesji. Zadanie

realizowane przez PTTK, przewodników miejskich oraz Urząd

Miejski.

ZASOBY LUDZKIE

1. Prowadzenie szkoleń tematycznych dla przewodników

związanych z secesją. Zadanie realizowane przez PTTK/LOT

we współpracy z Urzędem Miejskim.

MARKETING I PROMOCJA

1. Promocja bielskiej secesji – publikacja folderów

promocyjnych, uczestnictwo w targach, obecność w internecie.

Zadanie realizowane przez LOT we współpracy z Urzędem

Miejskim.

2. Organizacja imprez związanych z secesją. Zadanie

realizowane przez Urząd Miejski.

PRZESTRZEŃ

1. Oznakowania szlaku bielskiej secesji. Zadanie realizowane

przez Urząd Miejski we współpracy z PTTK.

113

WSPÓŁPRACA

1. Przystąpienie do Związku Miast Secesyjnych. Zadanie

realizowane przez Urząd Miejski.

2. Nawiązanie współpracy z Płockiem i Łodzią. Zadanie

realizowane przez Urząd Miejski.

Produkt powinien być wdrażany i koordynowany przez Urząd Miejski.

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: BIELSKA STREFA MUZYKI

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis,

obszar

Produkt bazuje na fakcie, iż Bielsko-Biała słynie z wydarzeń

muzycznych. Muzyka to najsilniejszy potencjał oferty kulturalnej

miasta; pełna radości, bogata, intrygująca, miejscami wyszukana,

kameralna, gatunkowo zróżnicowana, cykliczna i osadzona

w wieloletniej tradycji. Wszystko wskazuje na to, że rozwój

i poszerzenie obecnych propozycji festiwalowych (od jazzu –

Zadymka, Jazzowa Jesień, muzyki poważnej – Festiwal

Kompozytorów Polskich, klasycznej, sakralnej, aż po muzykę folkową)

o gatunki zbliżone, jak muzyka etniczna, reggae, lżejszy pop i inne,

włącznie z muzyką dziecięcą – nie będzie należało do szczególnie

trudnych zadań. Istotnym wsparciem wątku muzycznego są już dziś

(i mogą być w jeszcze szerszym zakresie) wybitne osobowości

artystów, uczestniczących w bielskich wydarzeniach muzycznych.

Ofertę muzyczną uzupełniać będą inne atrakcje rozrywki, tak wysokiej,

jak i popularnej.

Produkt funkcjonuje praktycznie w postaci odbywających się w Bielsku

imprez. Rozwój życia festiwalowego wymaga wzbogacenia i promocji

istniejących ofert (m.in. w postaci kalendarza imprez). Koncepcja

produktu zakłada, iż wszystkie muzyczne wydarzenia i imprezy będą

promowane pod wspólnym szyldem (chodzi m.in. o to, aby Bielsko-

114

Biała była kojarzona jako miasto muzyki). Jednocześnie elementami

wizerunkowo wspomagającymi produkt będą przede wszystkim:

• muzyka na żywo w lokalach, autobusach oraz innych

miejscach użyteczności publicznej;

• warsztaty muzyczne znanych muzyków, organizowane

pomiędzy koncertami;

• warsztaty muzykoterapii (w ramach psychoterapii): Bielsko-

Biała – miasto muzykoterapii.

Istotnym elementem produktowym będzie wykorzystanie wątku muzyki

dziecięcej, kiedyś bardzo popularnej w naszym kraju. Warto

reaktywować muzykę dziecięcą (typu Gawęda, Fasolki etc.) poprzez

subprodukt pt. Muzyka dziecięca w Bielsku-Białej (np. Ogólnopolski

Festiwal Muzyki Dziecięcej wraz z wielką paradą grających

i śpiewających dzieci). Innym elementem wspierającym rozwój

produktu będzie organizacja różnego rodzaju konkursów, zlotów

i zjazdów oraz warsztatów dla uczniów szkół muzycznych. Ten

subprodukt ma również duży potencjał edukacyjny i doskonale łączy

się z innymi produktami dla dzieci i młodzieży.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy muzyki (różnych form),

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych,

uczestnicy zielonych i białych szkół oraz wyjazdów

organizowanych przez placówki edukacyjne (głównie: szkoły

muzyczne).

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści jednodniowi i kilkugodzinni.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

osoby starsze),

115

turyści grupowi (dzieci i młodzież, grupy hobbystów,

Uniwersytet Trzeciego Wieku).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, świętokrzyskiego,

małopolskiego, mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Anglicy, Słowacy,

Holendrzy.

Walory i atrakcje 1. Imprezy muzyczne m.in.: Bielska Zadymka Jazzowa,

Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej na Podbeskidziu

„Sacrum in Musica”, Festiwal Kultura Rytmu, Międzynarodowy

Festiwal Jana Sebastiana Bacha, Festiwal Kompozytorów

Polskich, Jazzowa Jesień, Muzyka na Zamku.

2. Baza noclegowa miasta.

3. Baza gastronomiczna miasta.

4. Szkoła muzyczna.

5. Zespoły muzyczne.

6. Muzyka w środkach transportu publicznego oraz w wybranych

lokalach gastronomicznych.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu dotyczy przede wszystkim opracowania i promocji

kalendarium imprez. Całość produktu powinna być koordynowana

przez Urząd Miejski. Z uwagi na fakt, iż produkt jest obecnie w postaci

zaawansowanej, działania obejmują przede wszystkim następujące

obszary:

MARKETING I PROMOCJA

1. Organizacja imprez upowszechniających muzykę w mieście

(np. Ulicznego Dzień Muzyki), których celem będzie

„wszechobecność” muzyki. Zadanie realizowane przez Urząd

Miejski.

2. Publikacja i dystrybucja materiałów promocyjnych

i informacyjnych. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.

3. Specjalna zakładka na stronie miasta dotycząca muzyki.

116

Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.

PRZESTRZEŃ

1. Przygotowanie i zabezpieczenie przestrzeni miejskiej dla

organizacji imprez muzycznych. Zadanie realizowane przez

Urząd Miejski.

WSPÓŁPRACA

1. Skoordynowanie działalności podmiotów związanych z muzyką

w mieście. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski we

współpracy z interesariuszami muzycznymi.

2. Pozyskanie do współpracy zespołów oraz innych partnerów

związanych z muzyką. Zadanie realizowane przez Urząd

Miejski.

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA – „INDUSTRY DESIGN”

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis,

obszar

Produkt czerpie z dwóch potencjałów Bielska-Białej: dziedzictwa

przemysłowego oraz tradycji włókienniczych. Produkt powinien być

postrzegany na dwóch funkcjonalnych płaszczyznach: jako subprodukt

Szlaku Zabytków Techniki oraz jako indywidualny produkt miasta.

Rozwój produktu włókienniczego zapewni Bielsku-Białej potrzebną

miastu indywidualizację w ramach SZT.

1. Indywidualny produkt turystyczny: Bielsko-Biała ma wszelkie

predyspozycje do zostania stolicą włókienniczego designu.

Chodzi o to, aby promocję produktu zacząć od organizacji

dużej imprezy festiwalowej (z czasem – targowej), podczas

której prezentowane będą wyroby, głównie włókiennicze

(odzież, obrusy, makaty, zabawki tekstylne etc.), inspirowane

tradycją, ale również – nowoczesne. Celem akcji jest

wykreowanie Bielska-Białej na stolicę polskiego designu

117

włókienniczego, łączącego tradycję z nowoczesnością.

Następnym krokiem powinno być stworzenie i wprowadzenie

do obiegu charakterystycznych designerskich pamiątek

i gadżetów, jednoznacznie kojarzących się z Bielskiem-Białą.

Ważnym zadaniem będzie również stymulowanie powstania

w Bielsku kilku sklepów, utrzymanych w konwencji

włókienniczo-designerskiej. Towarzyszyć temu będzie

organizacja warsztatów, pokazów dla dzieci oraz festiwalu

mody (lub pokazów mody). W ten sposób tradycje włókiennicze

miasta zostaną przekute w produkt turystyczny. Sięgnąć

można również do innych rękodzielniczych tradycji regionu

(duża popularność koronek z Koniakowa). Kolejne elementy

produktu to: pokazy i warsztaty tworzenia tradycyjnych

produktów z wełny (z udziałem artysty ludowego), łączące

tradycję z nowoczesnością; organizacja cyklicznych jarmarków,

umożliwiających zakup ciekawych produktów odzieżowych

i akcesoriów użytku domowego; warsztaty projektowania

odzieży, łączącej tradycję z nowoczesnością; cykliczne pokazy

mody w centrach handlowych, konkursy dla młodych

projektantów. To również konferencje, seminaria, kongresy,

szkolenia etc. Jednym słowem: Bielsko-Biała to stolica

odzieżowego designu, nawiązującego do wielowiekowych

tradycji.

2. SZT: Bielsko-Biała z posiadanymi zabytkami leży na śląskim

Szlaku Zabytków Techniki, skupiającym najciekawsze obiekty

przemysłowe w województwie. Do szlaku włączono dworzec

kolejowy oraz Muzeum Techniki i Włókiennictwa. Tym samym

Bielsko-Biała znalazła się na szlaku wędrówek miłośników

historii przemysłu. Szlak ten funkcjonuje w postaci

udostępnionych do zwiedzania obiektów, odbywających się

w nich imprez i wycieczek (pakietów tematycznych – w chwili

obecnej istnieją cztery podstawowe wycieczki, wśród których

nie wyszczególniono jednak Bielska-Białej). W ramach

funkcjonowania na SZT konieczne jest włączenie się

118

w Industriadę w bardziej spektakularny sposób, np. poprzez

organizację wystaw włókienniczych, warsztatów, pokazów

mody etc.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy turystyki kulturowej – miłośnicy historii przemysłu,

dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych.

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści – klienci biur podróży – uczestniczący w wycieczkach

objazdowych po regionie (3–7 dni),

turyści przyjeżdżający na kongresy, konferencje (1–2 dni).

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

osoby starsze),

turyści grupowi (grupy organizowane przez biura podróży,

dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi.

Walory i atrakcje 1. Dworzec kolejowy.

2. Muzeum Techniki i Włókiennictwa.

3. Dom Tkacza.

4. Organizowane imprezy, m.in. w ramach Industriady.

5. Przemysłowy park tematyczny dla dzieci (planowane).

Wdrożenie Wdrożenie produktu dotyczy podjęcia następujących działań

119

i zarządzanie w obszarach:

OFERTA

1. Organizowanie wycieczek po mieście – pod szyldem

„Industrialnego Bielska-Białej”. Organizator: PTTK/przewodnicy

miejscy we współpracy w Urzędem Miejskim.

ZASOBY LUDZKIE

1. Przeszkolenie kadr do prowadzenia wycieczek śladami

zabytków przemysłowych w mieście. Realizacja zadania: LOT.

MARKETING I PROMOCJA

1. Wypracowanie i umieszczenie na stronach propozycji

wycieczek SZT obejmujących Bielsko-Białą. Realizacja

zadania: LOT we współpracy z Urzędem Miejskim.

2. Organizowania większej ilości ciekawych imprez w obiektach

należących do SZT. Realizacja zadania: LOT we współpracy

z Urzędem Miejskim.

3. Aktywne włączenie się w INDUSTRIADĘ i opracowanie

koncepcji ciekawej prezentacji Bielska-Białej w ramach imprezy

(na bazie koncepcji industry design i folk design). Realizacja

zadania: LOT we współpracy z Urzędem Miejskim oraz

Muzeum Techniki i Włókiennictwa.

PRZESTRZEŃ

1. Organizacja przestrzeni miejskiej mogącej stać się

przestrzenią imprez plenerowych podczas INDUSTRIADY oraz

innych imprez promujących produkt. Realizacja zadania: Urząd

Miejski we współpracy z LOT.

WSPÓŁPRACA

1. Nawiązania operacyjnej współpracy w innymi podmiotami

leżącymi na SZT. Realizacja zadania: LOT we współpracy

z Urzędem Miejskim.

120

Koordynatorem produktu powinno być Muzeum Techniki

i Włókiennictwa lub, opcjonalnie – Lokalna Organizacja Turystyczna.

Rola Urzędu Miejskiego sprowadza się do wsparcia muzeum

w zakresie organizacji i wdrożenia produktu.

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: WIELOKULTUROWE ŚCIEŻKI/TRAKTY BIELSKA-BIAŁEJ

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis,

obszar

Cechą charakterystyczną Bielska-Białej i okolicy (aż do II wojny

światowej) była ich wielonarodowość. Żyli tu obok siebie Niemcy,

Polacy i Żydzi, nietrudno było o spotkanie z Morawianami, Czechami,

Węgrami, a nawet – z Włochami. Każda z wymienionych nacji wniosła

do miejscowego tygla tradycji elementy swojej kultury. Na tym właśnie

bazuje proponowany produkt turystyczny. Ważną inspiracją dla

produktu jest również rzeka Biała, która przez wieki stanowiła granicę

państwową oraz regionalną.

Koncepcja produktu dotyczy ukazania wielokulturowych tradycji

i wielonarodowej historii miasta. Koncepcja produktu zakłada jego

funkcjonowanie w kilku obszarach geograficzno-tematycznych, m.in.:

– w kręgu luterańskim: trasa prowadząca po zabytkach ewangelickich

miasta;

– w kręgu kultury żydowskiej: trasa prowadząca po zabytkach

żydowskich lub miejscach, w których były zlokalizowane obiekty

żydowskie (np. synagoga w Bielsku-Białej);

– Bielsko-Biała – kraina wielu granic: trasa eksponująca Białą jako

rzekę graniczną.

Produkt będzie funkcjonował w formie:

tematycznych pobytowych i objazdowych pakietów

121

(jednodniowych, krótkoterminowych, weekendowych) dla grup

zorganizowanych;

pojedynczych ofert dla turystów indywidualnych;

uzupełnienia do programów imprez pobytowych (jako

propozycje wycieczek fakultatywnych);

szlaków: pieszych, rowerowych, kajakowych (rzeka Biała);

organizowanych imprez o bardzo wysokim prestiżu i znaczeniu

(np. konferencji, zlotów, zjazdów, organizacji pozarządowych

z miast partnerskich Bielska-Białej, zajmujących się

wielokulturowym dziedzictwem, konferencji pod egidą EKES,

dotyczących dziedzictwa kulturowego Europy i jego znaczenia

dla rozwoju turystyki). Konieczne będzie ożywienie współpracy

z miastami partnerskimi (m.in. z Akko, które również jest

dobrym przykładem miasta o wielokulturowych tradycjach).

Formą funkcjonowania produktu będą również festiwale kulturowe

oraz festiwal multietniczny, prezentujący wszystkie sub-kultury

Bielska-Białej.

Produkt powinien mieć silne zabarwienie edukacyjne oraz naukowe.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy turystyki kulturowej – miłośnicy historii,

dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych,

potomkowie dawnych mieszkańców, poszukujący swoich

korzeni (turyści sentymentalni).

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści-klienci biur podróży – uczestniczący w wycieczkach

objazdowych po regionie (3–7 dni),

turyści przyjeżdżający na kongresy, konferencje (1–2 dni).

122

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

osoby starsze);

turyści grupowi (grupy organizowane przez biura podróży,

dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi,

Izraelczycy, diaspora żydowska.

Walory i atrakcje 1. Zabytki ewangelickie:

cmentarz ewangelicki przy ul. Piłsudskiego; 1783 r.;

Stary Cmentarz Ewangelicki z 1833 r.;

Nowy Cmentarz Ewangelicki z 1911 r.;

pomnik Marcina Lutra (jedyny w Polsce).

2. Zabytki żydowskie:

cmentarz żydowski z 1849 r.;

dom modlitwy wraz z biblioteką oraz archiwum im. Salomona

Halberstama.

3. Organizowane imprezy multietniczne.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu obejmuje działania w następujących obszarach:

OFERTA

1. Przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji punktów/miejsc,

mogących wejść w skład produktu – ustalenie zasad

dostępności konkretnych miejsc/atrakcji na szlakach.

Realizacja zadania: Urząd Miejski lub LOT we współpracy ze

środowiskami wywodzącymi się z różnych kultur (np. z gminą

żydowską).

123

ZASOBY LUDZKIE

1. Tematyczne szkolenia przewodnickie w zakresie

wielokulturowych tradycji miasta. Zadanie realizowane przez

LOT.

MARKETING I PROMOCJA

1. Opracowanie materiałów informacyjnych – katalogów

prezentujących wielokulturowe i wieloreligijne dziedzictwo

Bielska-Białej. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.

PRZESTRZEŃ

1. Oznakowanie poszczególnych tras tematycznych. Zadanie

realizowane przez Urząd Miejski.

2. Stworzenie symbolicznego punktu granicznego (na wzór check

point Charlie w Berlinie) w okolicach rzeki Białej – miejsca,

w którym można zrobić zdjęcie, kupić gadżety i upominki,

obejrzeć wystawę fotograficzną etc. Zadanie realizowane przez

Urząd Miejski.

3. Powstanie centrum wielokulturowej tradycji Bielska-Białej:

miejsca prezentującego fotografie, dokumenty, malarstwo,

rzeźbę oraz dokonania młodych artystów, inspirowanych

wielokulturową historią miasta. Zadanie realizowane przez

Urząd Miejski

WSPÓŁPRACA

1. Powołanie grupy ds. wdrażania produktu – zanim powstanie

LOT. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski

2. Ustalenie zasad współpracy pomiędzy partnerami produktu.

Zadanie realizowane przez Urząd Miejski

To typowy produkt, który powinna koordynować Lokalna Organizacja

Turystyczna przy współpracy z innymi interesariuszami produktu. LOT

musi jednak w początkowym okresie funkcjonowania otrzymywać

znaczące wsparcie ze strony Urzędu Miejskiego. Jak wspomniano

124

powyżej, Miasto powinno być kluczowym partnerem procesu

powołania LOT; wsparcie merytoryczne w zakresie powołania LOT

(szkolenia, warsztaty, wypracowanie statutu, zawiązanie organizacji)

Miasto powinno zlecić ekspertom ds. turystyki, posiadającym wiedzę

na temat tworzenia LOT.

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: SZLAKIEM BIELSKICH GALERII

KATEGORIA PRODUKTU: PRODUKT LINIOWY

Pomysł, opis,

obszar

W Bielsku-Białej znajduje się kilkanaście galerii, oprócz eksponowania

dzieł sztuki – pełniących również inne funkcje kulturalne. Jest to

przykład niewykorzystanego dotychczas potencjału, mogącego

stanowić kanwę do rozwoju produktu turystycznego.

Niewątpliwie będzie to produkt niszowy, ale niezwykle unikatowy,

wykazujący ścisłe powiązania z walorami miasta.

Koncepcja funkcjonowania produktu zakłada:

– konieczność oznakowania szlaku bielskich galerii oraz publikacji

materiału informacyjnego i promocyjnego, opisującego galerie, ich

zasoby oraz proponowane atrakcje;

– objęcie galerii formą sieciowania (system karty, dodatkowe atrakcje);

– znalezienie wyróżnika dla każdej galerii, będącego punktem wyjścia

do zaprojektowania systemu atrakcji stałych i cyklicznych –

np. organizowane imprezy (pokazy, wernisaże, wystawy, organizacja

plenerów, warsztaty artystyczne, odczyty występy artystyczne,

prelekcje, wieczory poezji etc.), usługi gastronomiczne itp.;

– zorganizowanie dużej, sztandarowej imprezy wszystkich galerii

(GALERIANA) jako imprezy kroczącej – umożliwiającej prezentację

potencjału każdej z galerii;

– powiązanie produktu z produktem dotyczącym dziedzictwa

przemysłowego i designu.

125

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy turystyki kulturowej – miłośnicy sztuki,

dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych.

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści – klienci biur podróży – uczestniczący w wycieczkach

objazdowych po regionie (3–7 dni),

turyści przyjeżdżający na kongresy, konferencje (1–2 dni).

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

osoby starsze),

turyści grupowi (grupy organizowane przez biura podróży,

dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi, Anglicy.

Walory i atrakcje 1. Najstarszą i największą dziś z bielskich galerii jest Galeria

Bielska BWA, założona w 1975 r., usytuowana przy ul. 3 Maja

(w miejscu dawnej synagogi). Prezentuje sztukę współczesną,

prowadzi działalność edukacyjną i jest organizatorem

ogólnopolskiego konkursu malarstwa „Bielska Jesień".

2. Galeria Wzgórze (przede wszystkim – placówka kulturalna),

założona w 1987 r. Mieści się w niej m.in. klub muzyczny i kino

Cinemaoff.

3. Galerie na Starym Mieście: Akcent, Apollon, Ars Nova,

Artwood, Galeria 27, Galeria Oli, Galeria ubioru i przedmiotu,

Nad Smokiem, Parawan.

126

4. Galerie sztuki przy publicznych ośrodkach kultury: Galeria

Środowisk Twórczych przy BCK, Galeria Regionalnego

Ośrodka Kultury oraz Galeria Zamkowa Muzeum w Bielsku-

Białej.

5. Galeria Fotografii B&B, „Fraktal” w Sferze.

6. Galeria Instrumentów.

7. Pro Arte.

8. Przy Jakubowej Studni.

9. Time.

10. Akademicka Galeria 3-2-0.

11. Galeria „Na stacji”, zlokalizowana na stacji kolejowej Bielsko-

Biała Lipnik.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie dotyczy takich działań jak:

OFERTA

1. Opracowanie koncepcji funkcjonowania galerii w sieci –

znalezienie wyróżnika dla każdej z nich. Zadanie powinno

zostać zrealizowane przez wybranego lidera przy współpracy

logistycznej Urzędu Miejskiego.

ZASOBY LUDZKIE

1. Przygotowanie pracowników galerii do obsługi ruchu

turystycznego. Realizacja działania: koordynator produktu przy

współpracy z Urzędem Miejskim.

MARKETING I PROMOCJA

1. Wspólne działania marketingowe – powstanie wspólnej strony

internetowej, publikacja wspólnych materiałów, wprowadzenie

wspólnej karty. Koordynacja działania: koordynator produktu

przy dużym wsparciu Urzędu Miejskiego.

PRZESTRZEŃ

1. Oznakowanie szlaku galerii. Zadanie realizowane przez Urząd

Miejski.

127

WSPÓŁPRACA

1. Pozyskanie do współpracy wybitnych artystów – malarzy,

rzeźbiarzy, muzyków, aktorów etc. Realizacja działania:

koordynator produktu.

2. Stworzenie operacyjnej platformy współpracy. Realizacja

działania: koordynator produktu przy współpracy z Urzędem

Miejskim.

Z uwagi na dużą ilość zaangażowanych podmiotów koordynacja

produktu wymaga dużej precyzji. Konieczne jest wybranie wśród

wszystkich galerii jednego koordynatora i określenie zasad wdrażania

i funkcjonowania produktu, na które zgodzą się wszystkie podmioty

uczestniczące w omawianym procesie.

Rola Urzędu Miejskiego dotyczy przede wszystkim okazania wsparcia

w zakresie wyboru lidera-koordynatora oraz wspomagania go (a także

– promocji produktu) na początku działalności.

Obszar produktowy: TURYSTYKA KULTUROWA I AKTYWNA – QUESTING W BIELSKU-

BIAŁEJ

Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA PODWÓJNIE ODKRYTE

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY/LINIOWY

Pomysł, opis, obszar Pomysł na produkt wykorzystuje najważniejsze walory i atrakcje

turystyczne miasta, które mogą zostać powtórnie odkryte dzięki

nowej metodzie – questingowi. Została ona zapożyczona ze

Stanów Zjednoczonych (fundacja Valley Quest) i ma na celu

tworzenie nieoznakowanych ścieżek edukacyjnych (tzw. questów),

dostępnych bezpłatnie dla turystów. Przy tworzeniu questów

lokalne społeczności odkrywają swoje dziedzictwo kulturowe,

przyrodnicze czy też historyczne. Produkt istnieje już w innych

regionach i otrzymał patronat Polskiej Organizacji Turystycznej.

Miasto Bielsko-Biała posiada olbrzymi i niewykorzystany potencjał

128

dla rozwoju questów, zarówno dla osób dorosłych (questy

historyczne i kulturowe), jak i przede wszystkim dla dzieci (zabawa

wraz z rodzicami). Dodatkowo, questy w Bielsku-Białej jako jedyne

w Polsce będą mogły być skonstruowane z wykorzystaniem

rowerów w roli środków transportu po questach (zgodnie

z przekazem promocyjnym miasta – „dostajesz dwa razy więcej”).

Zaletą metody questingu i samych ścieżek-questów jest ich

bezobsługowość, czyli minimalny wkład managera produktu w sam

proces zarządzania. Ogranicza się on w zasadzie do okresowego

kontrolowania stanu faktycznego tras i ewentualnej weryfikacji

startu i mety ścieżki. Ponadto produkt ten może pomóc wytworzyć

lokalną grupę wolontariuszy (najlepiej spośród aktywnej młodzieży),

zaangażowanych w tworzenie ścieżek, opiekę nad nimi i, być może

– przygotowywanie kolejnych questów.

Podobnie jak w przypadku produktu rowerowego, jest to produkt

sam w sobie trudno komercjalizowalny, ale niezbędny w kontekście

rozwoju turystyki w mieście. Przygotowanie ścieżek dedykowanych

dzieciom i młodzieży będzie mogło stanowić doskonałą ofertę

edukacyjną miasta dla szkół z województwa lub innych regionów,

pragnących zorganizować nietypowe „zielone szkoły” lub wyjazdy

edukacyjne.

Pomysł zakłada przygotowanie kilku ścieżek questingowych

wg poniższych wskazań:

• quest historyczny szlakiem bielskich bunkrów (sugerowana

forma poruszania się po ścieżce: rowery);

• questy kulturowe szlakiem Bolka i Lolka oraz Reksia

(wyprawa dla dzieci po mieście, z narracją znanych postaci

bajkowych);

• quest historyczny szlakiem zabytków secesyjnych;

• quest historyczny szlakiem rozwoju techniki i włókiennictwa

w mieście;

• quest kulturowy szlakiem wielokulturowości Bielska-Białej

(religijnej i narodowościowej);

129

• quest kulturowy – miasto z perspektywy lalki;

• potencjalny quest: Bielsko na Malucha, czyli pierwszy

w Polsce quest samochodowy (drobna przejażdżka po

mieście, zadania do wykonania podczas krótkich postojów

przy ważnych obiektach turystycznych).

Idea produktu oparta jest na maksymalnym wykorzystaniu

unikatowych markerów miasta, i przełożeniu ich na historie,

pełniące role narracji poszczególnych questów.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy turystyki pieszej,

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych,

dzieci i młodzież (zielone szkoły, obozy nakierowane na

turystykę aktywną).

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści spędzający dłuższy urlop w subregionie bielskim.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

grupy znajomych i przyjaciół),

turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,

grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województwa śląskiego, świętokrzyskiego,

małopolskiego, mazowieckiego, łódzkiego.

Walory i atrakcje,

infrastruktura

1. Walory przyrodnicze, kulturowe i historyczne.

2. Infrastruktura turystyczna, miejska.

3. Wypożyczalnia rowerów (konieczna dla questu

rowerowego).

130

4. Istniejące szlaki turystyczne w mieście.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu wymaga stosunkowo niewielu działań:

1. zorganizowania grupy osób lub podmiotów, które wezmą

udział w projekcie questingu (stając się potem opiekunami

poszczególnych questów);

2. przeprowadzenia cyklu szkoleń z udziałem certyfikowanych

trenerów questingu;

3. finalizacji questów, przygotowania ulotek, dystrybucji

w punktach turystycznych (np. w informacji turystycznej czy

w hotelach);

4. monitorowania stanu ścieżek – okresowego sprawdzania

skrzynek z pieczątkami, poświadczającymi ukończenie

questów.

Koordynacja produktu powinna należeć do PTTK Oddział Bielsko-

Biała we współpracy z gestorami atrakcji oraz odnośnej

infrastruktury. Wskazane jest również wsparcie Urzędu Miejskiego.

4.4 Produkty turystyki dzieci i młodzieży – Między nauką, zabawą i przygodą

Opis obszaru produktowego:

Potencjał obszaru zawiera się w trzech płaszczyznach: nauce, zabawie i przygodzie.

Płaszczyzna naukowa odnosi się do istniejących zabytków techniki, unikatowych muzeów,

obiektów zabytkowych, galerii oraz historii i legend. Zabawa realizuje się w Studiu Filmów

Rysunkowych, obiektach sportowych, podczas zwiedzania pomników (istniejących

i planowanych), odnoszących się do filmów rysunkowych, a także w teatrach i podczas

ciekawych imprez plenerowych. Przygoda jest związana z eksploracją potencjału

przyrodniczego i krajobrazowego regionu: geocachingiem, questingiem i grami miejskimi.

131

Obszar produktowy: TURYSTYKA DZIECI I MŁODZIEŻY – MIĘDZY NAUKĄ, ZABAWĄ

I PRZYGODĄ

Nazwa produktu: W KRAINIE REKSIA I BOLKA I LOLKA/POLSKIE CENTRUM BAJKI

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis, obszar Produkt bazuje na podstawowym potencjale miasta, jakim jest

studio filmów rysunkowych, słynące z bajek takich, jak „Reksio”

i „Bolek i Lolek”. Szczególnie ci ostatni cieszyli się ogromną

sympatią młodej publiczności. Co więcej, ponieważ bajka była

emitowana w sobotę, czas ten urastał do rangi oczekiwanego

święta. Dzisiaj dobranocki te ustąpiły miejsca innym, ale wciąż

emanują urokiem, którego nie mają nowe produkcje (tym samym

oprócz funkcji turystycznych produkt będzie posiadał również cele

edukacyjne).

Koncepcja funkcjonowania produktu zakłada powstanie w Bielsku-

Białej Polskiego Centrum Bajki:

– Studio Filmów Rysunkowych z bogatą ofertą dydaktyczną;

– Festiwal Bajek/Dobranocek: wystawy, plenery, konkursy,

festiwale etc.;

– Park tematyczny im. Bolka i Lolka: budynek wielofunkcyjny (sala

kinowa, teatralna, sale konferencyjne, biblioteka, wypożyczalnia

starych bajek, sale gier i zabaw, punkty gastronomiczne oraz

przestrzeń);

– wycieczki po mieście dla dzieci i młodzieży, przejażdżki śladami

Bolka i Lolka.

Jednocześnie można pokusić się o wykreowanie Bielska-Białej jako

miasta dzieci, a symbolem akcji uczynić właśnie Bolka i Lolka.

Możemy tu posłużyć się hasłem promocyjnym, wg którego

„w Bielsku-Białej przeżyjesz dwa razy więcej” (np. dwa razy Dzień

Dziecka – pod patronatem Bolka i pod patronatem Lolka, co można

połączyć np. z festiwalem muzyki dziecięcej).

W ramach rozwoju produktu konieczna jest współpraca i promocja

132

krzyżowa z Pacanowem – Europejskim Centrum Bajki.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy starych bajek,

dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna).

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści tranzytowi oraz objazdowi, uczestniczący

w zwiedzaniu regionu.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, osoby starsze),

turyści grupowi (dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego

wieku).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego,

turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy.

Walory i atrakcje 1. Studio Filmów Rysunkowych wraz z jego ofertą edukacyjną.

2. Pomniki Reksia oraz Bolka i Lolka.

3. Park tematyczny (zawarty w niniejszej koncepcji jako obiekt

w sferze planów).

4. Infrastruktura rekreacyjna (letnia i zimowa).

5. Baza gastronomiczna (przystosowana dla dzieci).

6. Baza noclegowa przystosowana dla dzieci i grup

dziecięcych.

Wdrożenie

i zarządzanie

Docelowo zarządzanie produktem powinno należeć do podmiotu,

który gospodarować będzie parkiem tematycznym. Obecnie

wdrażanie produktu powinno być koordynowane przez Urząd

Miejski przy udziale grupy produktowej. Powstanie produktu

133

wymaga wielu działań w obszarach:

OFERTA

1. Opracowanie i wdrożenie oferty zwiedzania miasta dla

dzieci. Realizacja zadania: grupa produktowa złożona

z interesariuszy produktu.

ZASOBY LUDZKIE

1. Przygotowanie kadr do obsługi „małych turystów”.

Realizacja zadania: grupa produktowa złożona

z interesariuszy produktu.

MARKETING I PROMOCJA

1. Przygotowanie imprez dla dzieci lub podkreślenie

związanego z bajkami wątku dziecięcego w organizowanych

imprezach. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.

PRZESTRZEŃ

1. Powstanie parku tematycznego im. Bolka i Lolka wraz

ze wszystkimi atrakcjami. Zadanie realizowane przez Urząd

Miejski.

WSPÓŁPRACA

1. Powstanie grupy produktowej (we współpracy z Urzędem

Miejskim). Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.

Obszar produktowy: TURYSTYKA DZIECI I MŁODZIEŻY – MIĘDZY NAUKĄ, ZABAWĄ

I PRZYGODĄ

Nazwa produktu: KSIĘSTWO/KRAINA „LALKOWYCH INSPIRACJI”

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis,

obszar

Produkt bazuje na potencjale miasta związanym z festiwalem teatrów

lalkowych, ale sam festiwal może stać się co najwyżej centralnym

subproduktem planowanej całości. Koncepcja funkcjonowania

134

produktu dotyczy wykreowania Bielska-Białej na miejsce

jednoznacznie kojarzone z teatrem lalek – dzięki następującym

atrakcjom:

– przedstawieniom teatralnym w teatrze Banialuka oraz dzięki

pozostałej ofercie teatru (oprowadzanie po magicznych miejscach

teatru, warsztaty aktorskie, warsztaty teatralno-muzyczne, warsztaty

animacji, warsztaty ekologiczno-teatralne);

– Festiwalowi Sztuki Lalkarskiej – wystawy, korowody, inscenizacje,

przedstawienia teatralne, widowiska plenerowe, koncerty, filmy, panele

etc.;

– przeglądowi lalek oraz pokazom i warsztatom, dotyczącym technik

tworzenia lalek;

– zbiorowi lalek „grających” w przedstawieniach – różne rodzaje lalek;

– przyszłemu placowi zabaw dla dzieci, nawiązującemu do teatrów

lalkowych;

– docelowo: parkowi tematycznemu „W świecie lalek”.

Konieczne jest również istnienie dużej ilości „lalkowych” gadżetów –

lalki małe i duże, koszulki, czapki etc.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

miłośnicy turystyki kulturowej – miłośnicy teatrów lalkowych,

dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych.

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści przyjeżdżający na festiwal.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, osoby starsze),

turyści grupowi (dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego

wieku).

135

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi, Anglicy.

Walory i atrakcje 1. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej.

2. Teatr Lalek Banialuka.

3. Przestrzeń miejska (przede wszystkim deptaki, parki oraz

centrum miasta).

Wdrożenie

i zarządzanie

Koordynację wdrażania należy powierzyć Teatrowi Lalek Banialuka.

4.5 Produkty turystyki biznesowej

Opis obszaru produktowego:

Potencjał turystyczny miasta predestynuje je do rozwoju turystyki biznesowej, głównie

w aspekcie: podróży motywacyjnych i integracyjnych (również dla grup nieformalnych,

organizowanych niezależnie od pracodawcy przez grupy pracowników, kolegów z pracy),

grup szkoleniowych i konferencyjnych oraz podróży służbowych, związanych ze specyfiką

przemysłową Bielska-Białej. (W kontekście cech charakterystycznych Bielska-Białej oraz

posiadanej przez nie infrastruktury wzrastającą tendencję wykazują również pobyty związane

z targami oraz innymi wydarzeniami wystawienniczymi i promocyjnymi.)

Generalnie rzecz biorąc: produkty dotyczą podróży służbowych, mianem których

określa się wszystkie te wyjazdy, których cele nierozerwalnie związane są z pracą lub

interesami zawodowymi podróżującego. Szeroko rozumiana turystyka biznesowa Bielska-

Białej obejmuje indywidualne podróże służbowe, spotkania grupowe, uczestnictwo w targach

lub imprezach konsumenckich, podróże motywacyjne i turystykę korporacyjną.

136

Obszar produktowy: TURYSTYKA BIZNESOWA – BIELSKA STREFA SPOTKAŃ

Nazwa produktu: MILITARNA MOTYWACJA

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis, obszar Koncepcja produktu zasadza się na wykorzystaniu istniejących

wątków militarnych w postaci Bielskiej Linii Maginota. Poza grupą

miłośników militariów, historykami i mieszkańcami miasta niewiele

osób zdaje sobie sprawę z istnienia w Bielsku-Białej jednej

z największych polskich polowych fortyfikacji z czasów II wojny

światowej. Bunkry, bo o nich mowa, otaczając miasto od strony

zachodniej i północnej, miały powstrzymać ogniem CKM-ów

ewentualny atak sił niemieckich. Z powodu wycofania się żołnierzy

stacjonującej tu Armii „Kraków” (Grupy Operacyjnej „Bielsko”) przed

natarciem wroga – scenariusz ten nigdy nie został zrealizowany.

Porozrzucane na bielskich wzgórzach żelbetonowe konstrukcje

dają dzisiaj okazję do zapoznania się z wojenną historią regionu,

a przede wszystkim – są atrakcją dla wszystkich chętnych do

eksploracji tego typu zabytków.

Funkcjonowanie produktu dotyczy:

– opracowania i sprzedaży specjalnej oferty dla grup

motywacyjnych i integracyjnych, obejmującej oprócz

standardowych elementów przede wszystkim: szkolenia, warsztaty

i zajęcia team buildingowe w bunkrach. Mogą one dotyczyć

elementów związanych z budowaniem strategii przedsiębiorstw,

programów wdrożeniowych do strategii przy wykorzystaniu strategii

militarnych (przy współpracy z ekspertami wojskowymi) itp.;

– zwołania Kongresu strategów – zjazdu najlepszych ekspertów od

strategii (w każdym roku pod innym hasłem), połączonego

z wręczeniem nagrody dla najlepszego stratega (gala poprzedzona

konkursem wg ustalonych kryteriów);

– organizacji wojskowych weekendów dla cywili – typu

137

sprofilowanego survivalu militarnego.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych.

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści krótkoterminowi (2–3 dni).

Kryterium składu:

turyści grupowi (grupy motywacyjne).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy.

Walory i atrakcje 1. Bielska Linia Maginota – bunkry Bielska-Białej

2. Baza noclegowa przystosowana do obsługi grup

motywacyjnych.

3. Baza gastronomiczna.

4. Atrakcje kulturalne miasta.

5. Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych „Operacja

Południe”.

6. Imprezy – m.in. zlot/kongres strategów.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu dotyczy przygotowania gotowych ofert

sprzedażowych, więc jego zarządzaniem powinien się zająć tour

operator lub firma eventowa (przy organizacji imprezy – w ścisłej

kooperacji z Urzędem Miejskim).

Rola Urzędu Miejskiego dotyczy przede wszystkim współpracy w

zakresie zbadania dostępności bunkrów przy zachowaniu

najwyższych zasad bezpieczeństwa.

138

Obszar produktowy: TURYSTYKA BIZNESOWA – BIELSKA STREFA SPOTKAŃ

Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA – WIĘCEJ NIŻ KONFERENCJA, WIĘCEJ NIŻ

SZKOLENIE

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis, obszar Pomysł na produkt jest połączeniem potencjału Bielska-Białej

w kontekście przyjmowania grup szkoleniowych i konferencyjnych

oraz hasła promocyjnego „Przeżyjesz dwa razy więcej”.

Zasadza się więc na koncepcji konferencji i szkoleń, podczas

których obok standardowego programu istnieje program dodatkowy

(np. warsztaty kulinarne dotyczące kuchni lokalnej, wyprawy

rowerem po mieście, „Maluch” do dyspozycji w ramach pakietu

szkoleniowego etc.). W kwestii programu dodatkowego wykorzystać

można największe atuty miasta, co daje również szanse

organizowania ciekawych imprez sprofilowanych.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

uczestnicy konferencji oraz pobytów szkoleniowych.

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści krótkoterminowi (2–3 dni).

Kryterium składu:

turyści grupowi (grupy motywacyjne).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy.

Walory i atrakcje 1. Baza konferencyjna i szkoleniowa miasta.

2. Wypożyczalnia Maluchów.

139

3. Wypożyczalnie rowerów.

4. Aeroklub Bielsko-Bialski.

5. Baza gastronomiczna miasta.

6. Organizowane imprezy.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu dotyczy praktycznie przygotowania gotowych

ofert sprzedażowych, więc jego zarządzaniem powinien się zająć

tour operator lub firma eventowa.

4.6 Produkty turystyki zakupowej

Opis obszaru produktowego:

Bielsko-Biała to miasto o ogromnych tradycjach zakupowych, związanych z podróżami po

słynną bielską wełnę. Obecny potencjał miasta umożliwia wdrożenie produktu turystycznego,

ukierunkowanego na zaspokojenie potrzeb gości przyjeżdżających do Bielska na zakupy.

Warunkiem optymalizacji zysków (materialnych i pozamaterialnych) z tego produktu jest

jednakże wkomponowanie go w inną ofertę usługową i turystyczną miasta. Omawiany rodzaj

produktów turystycznych w obecnych czasach dotyczy zarówno centrów handlowych, jak

i mniejszych, renomowanych sklepów – zwłaszcza tych oferujących produkty regionalne

i tradycyjne (należy dążyć do jak największej ilości obiektów tego typu). Produkty turystyki

zakupowej ściśle łączą się i przenikają z produktami turystyki przygranicznej i tranzytowej

Bielska-Białej.

Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI ZAKUPOWEJ – STREFA RAJSKICH

ZAKUPÓW

Nazwa produktu: BIELSKA ZAKUPOWNIA/ZAKUPOWY RAJ

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis, obszar Produkt nawiązuje do tradycji Bielska-Białej jako destynacji zakupowej.

W związku z powyższym kluczową rolę w produkcie niewątpliwie

odgrywać będą miejsca (sklepy, centra handlowe), stanowiące główny

cel danych podróży zakupowych. Niemniej jednak kompleksowy

140

produkt turystyczny ukierunkowany na turystykę zakupową powinien

umożliwiać również zaspokojenie innych potrzeb. Według istniejących

badań produkt zakupowy powinien obejmować swym zasięgiem

również: Spa&Wellness, gabinety kosmetyczne i odnowę biologiczną.

Produkt można także powiązać w ciekawy sposób z produktem Bielsko-

Biała – „Industry design”.

Celem rozwoju produktu powinno być przekonanie zakupowiczów

do skorzystania również z innych atrakcji turystycznych miasta, m.in.

z atrakcji kulturalnych.

Narzędzia, które można zastosować to m.in. karty turystyczne, bielski

paszport, promocja krzyżowa etc.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

zakupowicze,

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych, a także delegacji służbowych.

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści-klienci biur podróży – uczestniczący w wycieczkach

objazdowych po regionie (3–7 dni),

turyści przyjeżdżający na kongresy, konferencje (1–2 dni).

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,

osoby starsze),

turyści grupowi (grupy organizowane przez biura podróży, dzieci

i młodzież, uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego;

turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi, Izraelczycy,

141

członkowie diaspory żydowskiej.

Walory i atrakcje 1. Centra handlowe.

2. Sklepy oferujące produkty regionalne i lokalne.

3. Sklepy z upominkami i gadżetami opatrzonymi logo Bielska-

Białej.

4. Obiekty na szlaku kulinarnym.

5. Obiekty kulturalne (teatry, kina, galerie).

6. Baza noclegowa miasta.

7. Punkty oferujące odnowę biologiczną, gabinety kosmetyczne,

SPA&Wellness.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrażanie produktu dotyczy przede wszystkim wdrożenia karty

turystycznej, umożliwiającej sieciowanie atrakcji i usług, a także

opracowania i wdrożenia koncepcji współpracy pomiędzy różnymi

uczestnikami systemu.

Produkt powinien być wdrażany przez Lokalną Organizację Turystyczną

przy ścisłej współpracy z Urzędem Miejskim, którego rola polegać

będzie na integrowaniu poszczególnych sklepów, punktów handlowych

i usługowych (spotkania, wypracowanie zasad współpracy, warsztaty

etc.).

4.7 Produkty turystyki hobbystycznej

Opis obszaru produktowego:

To bardzo szczególny i nierzadko – niszowy rodzaj produktów turystycznych. Dotyczy ludzi

z pasją, którzy najbardziej cenią sobie możliwość realizacji swoich zainteresowań. Bielsko-

Biała pozwala na urzeczywistnienie wielu pasji. Czasami będą one bardzo skrajne: od

lotnictwa, poprzez ekologię, rajdy samochodowe „Maluchem” i zabytki przemysłowe – po

sport w jego wielu wymiarach. Dużą ilość elementów hobbystycznych zawierają również

produkty turystyki kulturalnej, m.in. muzyka, architektura, kulinaria.

142

Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ

Nazwa produktu: LOTNICZE BIELSKO-BIAŁA

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis, obszar Produkt bazuje na lotniczych tradycjach Bielska-Białej. Szybownictwo na

Podbeskidziu to bogata karta historii polskiego lotnictwa. W latach 30.

atrakcyjne położenie Bielska na południu przemysłowego Śląska skłoniło

entuzjastów szybownictwa do założenia Śląskich Warsztatów

Szybowcowych. W latach 1935–1939 rozpoczęto tu produkcję

szybowców oraz otwarto szkołę szybowcową na Kopcu Lipnickim

w Białej Krakowskiej. Po zakończeniu II wojny światowej rozwój

i produkcja szybowców skupiły się na lotnisku w Aleksandrowicach,

siedzibie Aeroklubu Bielsko-Bialskiego. W 1946 r. założono tu Instytut

Szybownictwa, a w 1948 r. – Szybowcowy Zakład Doświadczalny

(słynący w całym świecie z produkcji wielu doskonałych konstrukcji

lotniczych). Na bielskich szybowcach zdobywali tytuły mistrzowskie i bili

rekordy polscy piloci, wśród nich przedstawiciele Aeroklubu Bielsko-

Bialskiego, jak chociażby: Tadeusz Góra, Adam Zientek, Stanisław

Zientek, Franciszek Kępka, Tomasz Kawa. Nie bez znaczenia jest

również Bielski Park Technologiczny Lotnictwa, Przedsiębiorczości

i Innowacji w Kaniowie, 10 km od centrum Bielska. Dla rozwoju produktu

istotne jest również istnienie w Bielsku zakładów lotniczych oraz (od

2006 r.) Klastra Firm Lotniczych.

Koncepcja tego niszowego produktu zakłada:

– pełne wykorzystanie potencjału obu lotnisk: szkolenia pilotów

(wojskowych, służących gospodarce państwowej, cywilnych oraz

posiadających prywatne statki powietrzne), e-learning, wynajem

hangarów, naprawa samolotów;

– wykorzystanie kilku sekcji, w tym szybowcowej, samolotowej,

spadochronowej, lotniarskiej (motolotnie) i modelarskiej, działających

w aeroklubie bielskim;

– organizację imprez lotniczych, w tym również pokazów lotniarskich oraz

modelarskich (prezentacja modeli, budowanie makiet etc.).

143

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

hobbyści – miłośnicy amatorskiego latania, posiadacze

prywatnych samolotów,

uczestnicy kursów na pilotów,

dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna).

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści długoterminowi (w zależności od długości kursów).

Kryterium składu:

turyści indywidualni,

turyści grupowi (grupy szkoleniowe pilotów).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego.

Walory i atrakcje 1. Aeroklub Bielsko-Bialski wraz z ofertą.

2. Bielski Park Technologiczny Lotnictwa, Przedsiębiorczości

i Innowacji w Kaniowie wraz z ofertą.

3. Imprezy lotnicze, np. Międzynarodowy Piknik Lotniczy

Euroregiony Beskidy.

4. Firmy serwisowe, np. szybowcowe.

5. Zakłady lotnicze – produkcja sprzętu i komponentów lotniczych.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrożenie produktu dotyczy w zasadzie opracowania i promocji ofert

dotyczących:

– profesjonalnych szkoleń pilotów,

– wynajmu powierzchni w handlowych,

– modelarstwa,

– paralotniarstwa,

– spadochroniarstwa.

144

Za zarządzanie produktem powinien być odpowiedzialny Klaster Firm

Lotniczych.

Rola Urzędu Miejskiego jest jedynie rolą wspierającą w zakresie

funkcjonowania klastra (wsparcie logistyczne, koncepcyjne,

organizacyjne).

Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ

Nazwa produktu: SPORTOWA STRONA MIASTA/SPORTOWE BIELSKO-BIAŁA

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis, obszar Punktem wyjścia do kreacji tego produktu są wyjątkowe zasoby Bielska-

Białej, a zwłaszcza BBOSiR-u. Istniejąca infrastruktura stanowi

doskonałą podstawę do stworzenia produktu turystycznego.

Koncepcja produktowa dotyczy organizacji obozów sportowych

i treningowych przy wykorzystaniu posiadanej przez miasto infrastruktury.

W obiektach trenować można: siatkówkę, koszykówkę, piłkę ręczną, piłkę

nożną halową, badminton, tenis, sporty walki, pływanie, łyżwiarstwo,

narciarstwo alpejskie, saneczkarstwo, snowboard, biegi narciarskie,

alpinizm jaskiniowy, turystykę górską i wysokogórską, wspinaczkę

halową, wspinaczkę skalną i skałkową, siłowanie na rękę, wspinaczkę

narciarską, paintball, strzelectwo sportowe, brydż, szachy, kręgle,

warcaby, jeździectwo, akrobatykę sportową, gimnastykę artystyczną,

kolarstwo i kolarstwo szosowe, pływanie, ratownictwo wodne,

wędkarstwo, żeglarstwo, bieg na orientację, bieg przełajowy,

lekkoatletykę, szybowce, lotniarstwo, modelarstwo, motolotniarstwo

i skoki ze spadochronem.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

sportowcy amatorzy,

dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna).

Kryterium długości pobytu:

145

turyści weekendowi,

turyści długoterminowi (w zależności od długości treningów).

Kryterium składu:

turyści indywidualni,

turyści grupowi (grupy sportowców, drużyny, nieformalne grupy

znajomych, studenci).

Kryterium geograficzne:

mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,

mazowieckiego.

Walory i atrakcje 1. Hala wielofunkcyjna (widowiskowo-sportowo-wystawiennicza) –

w obiekcie możliwe jest rozgrywanie meczy piłki siatkowej,

koszykówki, piłki ręcznej i nożnej halowej. Ponadto boiska

przystosowane są do rozgrywania turniejów badmintonowych

i tenisowych. W wyposażeniu sportowym znajduje się

nawierzchnia taraflex oraz jedyna w Europie, wykonana

w najnowszej technologii, składana, drewniana podłoga,

przystosowana do rozgrywek sportowych na najwyższym

szczeblu. Iilość miejsc siedzących można modyfikować

w zależności od rangi imprezy dzięki w pełni mobilnym,

składanym trybunom. Jest tu też możliwe rozgrywanie turniejów

sportów obronnych, takich jak judo, karate czy zapasy. Hala jest

w stanie pomieścić pełnowymiarowe, składane lodowisko do

short-tracku oraz łyżwiarstwa figurowego.

2. Kryta pływalnia Troclik, dostosowana do potrzeb

niepełnosprawnych, oraz pływalnie Start i Panorama.

3. Ośrodek Sportowo-Rekreacyjny „Victoria” – hala sportowa,

boisko wielofunkcyjne, baza noclegowa.

4. Stadion miejski.

5. Kompleks Sportowy „Orlik” z sezonowym lodowiskiem.

6. Stadion piłkarski przy ul. Młyńskiej.

7. Boisko piłkarskie w Wapienicy.

8. Tereny rekreacyjne „Błonia” – nowoczesny plac zabaw dla dzieci

146

w różnym wieku; kolejka linowa i linarium, amfiteatr z ławkami,

gastronomia, toalety przystosowane dla osób niepełnosprawnych,

boisko wielofunkcyjne do gier zespołowych, minigolf, skatepark.

9. Tereny rekreacyjne „Wapienica” – plac zabaw, liczne ławeczki,

stoły do tenisa stołowego i szachów.

10. Boiska osiedlowe.

11. Stadion lekkoatletyczny „Sprint” w Wapienicy.

Wdrożenie

i zarządzanie

Wdrażanie produktu dotyczy przygotowania komercyjnych ofert

sprzedażowych dla grup zainteresowanych trenowaniem w Bielsku-

Białej.

Zarządzanie produktem powinno należeć do BBOSiR-u we współpracy

z innymi działającymi na terenie miasta organizacjami sportowymi

i zarządcami placówek sportowych.

Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ

Nazwa produktu: KLUB MIŁOŚNIKÓW MALUCHA

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Pomysł, opis, obszar Koncepcja produktu czerpie inspirację z faktu produkowania słynnych

polskich Maluchów (czyli Fiatów 126p) w fabryce w Bielsku-Białej.

W nawiązaniu do chlubnej przeszłości miasta możliwe jest wykreowanie

oferty turystycznej dla miłośników „pudełka od zapałek” – niegdyś

najpopularniejszego i najłatwiej dostępnego polskiego samochodu.

Koncepcja dotyczy powołania Klubu Miłośników Malucha, którego

zadaniem będzie przywracanie pamięci o tym wyjątkowym samochodzie

poprzez:

– organizowanie rajdów „Maluchów” ulicami miasta;

– organizowanie zlotów Maluchów i ich właścicieli, wraz z konkursem na

mistrza obsługi Malucha;

– lekcje nauki jazdy „Maluchem” wraz z egzaminem i odpowiednim

certyfikatem – „prawem jazdy na Malucha”;

– zorganizowanie specjalnego miejsca, placu, na którym można

147

pojeździć Maluchem;

– wynajem Maluchów na specjalne okazje (w różnych kolorach);

– organizowanie wystaw fotograficznych oraz malarskich poświęconych

Fiatowi 126p;

– pokazy filmów, w których „występowały” Maluchy;

– działania na rzecz powstania pomnika Fiata126p;

– zwiedzanie miasta przy pomocy Malucha. W tym celu należy założyć

istnienie wypożyczalni (jednej lub kilku) Maluchów w Bielsku-Białej, tak

aby każdy mógł zwiedzić miasto i okolicę przy pomocy Malucha. RENT

A MALUCH – może być również produktem samym w sobie.

Imprezy to również okazja do spotkań właścicieli Fiatów 126p i dyskusji

na temat wyższości Malucha nad innymi samochodami.

Grupa docelowa Kryterium motywacji:

mieszkańcy regionu poszukujący nietypowych wydarzeń, imprez

(szczególnie rodzinnych);

miłośnicy Fiata 126p;

uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych

i integracyjnych.

Kryterium długości pobytu:

turyści weekendowi,

turyści spędzający urlop w subregionie bielskim – oferta

alternatywna.

Kryterium składu:

turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa, grupy

znajomych i przyjaciół),

turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,

uniwersytety Trzeciego wieku, grupy firmowe).

Kryterium geograficzne:

• mieszkańcy województwa śląskiego, świętokrzyskiego,

małopolskiego, mazowieckiego;

148

• turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Anglicy, Włosi, Słowacy.

Walory i atrakcje 1. Organizowane imprezy: rajdy, zloty, konkursy.

2. Pomnik Malucha.

3. Zwiedzanie miasta Maluchem wraz z przewodnikiem.

4. Wypożyczalnia Maluchów.

Wdrożenie

i zarządzanie

Kluczowym czynnikiem wdrożenia produktu jest powstanie Klubu

Miłośników Malucha, który powinien zarządzać rozwojem produktu.

4.8 Harmonogram wdrażania produktów

Harmonogram wdrażania produktów jest ściśle powiązany z potencjałem infrastrukturalnym

miasta oraz stanem rozwoju poszczególnych składników produktów. Wyboru produktów

dokonano również w kontekście przyjętej strategii promocji miasta, która z kolei miała wpływ

na zdefiniowanie produktów flagowych, czyli tych, które (stanowiąc priorytet wdrażania) będą

budować wizerunek Bielska-Białej.

Etap/Termin

realizacji

Obszar produktowy Produkt

I etap: 2011–2012 Turystyka aktywna

i specjalistyczna

Rowerowe przygody / Rowerowe

klimaty Bielska-Białej

Bielsko-Biała – miasto w górach

Turystyka kulturowa Smaki Bielska-Białej

W nurcie secesji

Bielska Strefa Muzyki

Turystyka biznesowa Więcej niż konferencja, więcej niż

szkolenie

Turystyka dzieci i młodzieży W krainie Bolka i Lolka / Polskie

Centrum Bajki

149

II etap: 2013–2015 Turystyka aktywna

i specjalistyczna

Zimowa alternatywa

Turystyka kulturowa Szlakiem bielskich galerii

Bielsko-Biała podwójnie odkryte

Bielsko-Biała „Industry Design”

Wielokulturowe trakty Bielska-Białej

Turystyka zakupowa Bielska Zakupownia / Zakupowy Raj

Turystyka biznesowa Militarna motywacja

Turystyka hobbystyczna Klub miłośników Malucha

III etap: 2015–2020 Turystyka aktywna

i specjalistyczna

Bielsko-Biała Ekstremalnie

Turystyka dzieci i młodzieży Księstwo/Kraina Lalkowych Inspiracji

Turystyka hobbystyczna Lotnicze Bielsko-Biała

Sportowa Strona Miasta

5. Koncepcja promocji markowych produktów turystycznych Bielska-Białej

Zaproponowane produkty turystyczne kierowane są do zróżnicowanych grup turystycznych –

zarówno do rodzin z dziećmi (w zakresie turystyki rodzinnej i turystyki weekendowej), do

osób aktywnych sportowo (turystyka ekstremalna), wielbicieli muzyki (turystyka kulturowa),

biznesu (MICE), jak i do szkół (turystyka edukacyjna). Z tego względu promocja wszystkich

produktów powinna być przez cały czas prowadzona dwutorowo: z jednej strony –

komunikując szerokie możliwości miasta (do wielu odbiorców), a z drugiej – przygotowując

specjalne komunikaty do określonych grup. Takie działanie pozwoli wykorzystać

różnorodność oferty, pozwalając zróżnicowanemu odbiorcy na ciekawe spędzanie czasu

w Bielsku-Białej, przy równoczesnym dotarciu do wąskich grup, szukających oferty niszowej.

Promocja ogólna produktów (jako szerokiej oferty) powinna być oparta zarówno

o kanały kierowane do dorosłych, jak i do dzieci w różnym wieku (ze szczególnym

uwzględnieniem młodzieży, która często ma duży wpływ na wybór destynacji). Z tego

150

względu podczas planowania działań należy pamiętać o konieczności zróżnicowania

kanałów:

• kanały tradycyjne (reklamowo-PR-owe),

• nowe media (aktywna promocja w internecie, promocja poprzez urządzenia mobilne).

Wszystkie kanały promocyjne powinny się wzajemnie uzupełniać, wzmacniając

przekaz promocyjny i treść samych komunikatów. Zróżnicowana grupa odbiorców wymaga

także dbałości o:

spójność szaty graficznej wszystkich materiałów promocyjnych i informacyjnych, tj.:

o oznakowanie poszczególnych obszarów i produktów,

o stronę internetową,

o ulotki informacyjne i promocyjne,

o przewodniki,

o reklamy (zarówno wielkoformatowe, jak i prasowe),

o aplikacje mobilne itp.;

zwiększoną atrakcyjność przekazu (zarówno w warstwie wizualnej, jak i słownej),

unikającą czystego komunikatu reklamowego.

5.1 Grupy docelowe komunikacji

Turyści z całej Polski

Województwo śląskie (w którym leży Bielsko-Biała) ma w świadomości Polaków bardzo

mocny stereotyp. Silne skojarzenie z kopalniami i węglem sprawia, że miasto bywa

postrzegane jako niezbyt idealne miejsce na weekendowy odpoczynek. Równocześnie

jednak Bielsko-Biała, poprzez położenie w pobliżu miejscowości stricte „narciarskich” (Wisła,

Szczyrk) często nie jest w ogóle kojarzone ze Śląskiem, co w tym wypadku będzie mocnym

atutem.

Komunikacja skierowana do tej grupy odbiorców powinna być nastawiona przede

wszystkim na umacnianie skojarzenia z górami, a także na wzmocnienie asocjacji z kulturą

(zarówno z architekturą, jak i z organizowanymi imprezami). W tym zakresie warto korzystać

z narzędzi typowo wizualnych (eksponowanie atrakcyjnych elementów, najlepiej takich, które

wyróżniają Bielsko-Białą, jak secesja czy górskie położenie miasta). Trzeba przy tym

pamiętać o konieczności spójnego i długofalowego działania, aby wzbudzone

zainteresowanie nie zostało szybko zapomniane poprzez brak kolejnych komunikatów.

151

Dodatkowo należy także szeroko wykorzystywać dużą ilość i różnorodność organizowanych

imprez, komunikowanych zarówno poprzez media tradycyjne, jak i nowoczesne.

Mieszkańcy województwa oraz okolic miasta (także Czesi i Słowacy)

Marka Bielska-Białej powinna być w równym stopniu komunikowana tak wewnątrz, jak i na

zewnątrz województwa. W tym wypadku można położyć znacznie większy nacisk nie tylko

na duże imprezy, ale także na planowane happeningi (krótkie wydarzenia będą się cieszyć

większą popularnością wśród grup zlokalizowanych stosunkowo niedaleko od miasta, dla

których przyjazd na 3–4 godziny może być równie atrakcyjny, co na cały weekend).

Kanały komunikacji będą tu podobne jak w przypadku komunikacji w całej Polsce,

jednak wymienione grupy warto także włączać we współorganizację różnego typu wydarzeń

(szczególnie tych dotyczących wielokulturowości).

Biznesmeni

Ze względu na duże możliwości w kwestii turystyki aktywnej, biznesmeni to ważna grupa

w zakresie komunikacji. Różnorodność oferty w zakresie tzw. MICE, a także szeroki

wachlarz możliwych atrakcji towarzyszących mogą stanowić zachętę zarówno dla dużych

firm (wyjazdy integracyjne), jak i dla organizatorów konferencji i sympozjów. Celem

promocyjnym w tym zakresie powinno być dotarcie do grupy odbiorców z wyczerpującą

informacją o gotowej ofercie oraz o możliwościach jej poszerzenia.

W trakcie komunikacji obok mediów ukierunkowanych tematycznie warto wykorzystać

podmioty mające duży kontakt z grupą biznesową (firmy i organizacje specjalizujące się

w turystyce biznesowej).

Media i liderzy opinii

To tradycyjnie ważna grupa o dużym polu oddziaływania. Lokalni liderzy opinii oraz media

tradycyjne i elektroniczne to grupy decydujące o popularności marki. Z tego względu ważne

jest pokazanie tej grupie możliwości i różnorodności oferty turystycznej Bielska-Białej. Stała,

konsekwentna komunikacja i aktywne relacje z mediami stanowią jeden z najważniejszych

punktów promocji miasta i poszczególnych produktów.

152

5.2 Indywidualne kanały komunikacji i narzędzia promocji dla poszczególnych

produktów

5.2.1 Turystyka aktywna i specjalistyczna

Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE BIELSKO-BIAŁA

Nazwa produktu: ROWEROWE KLIMATY BIELSKA-BIAŁEJ – Turystyka rowerowa

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY/LINIOWY

Promocja Turystyka rowerowa jest skierowana do bardzo szerokiego grona zainteresowanych

– zarówno do rodzin z dziećmi, ludzi młodych (studenci), jak i do osób niezwykle

aktywnych sportowo. Aby komunikat trafił do wielu odbiorców, promocja produktu

musi być równie obszerna i zróżnicowana.

Działania reklamowe:

Outdoor – duży billboard, usytuowany na trasie krajowej nr 1 – w zwracającej

uwagę formie roweru (nietypowość).

Rowerowa prognoza pogody – współpraca ze stacjami radiowymi lub telewizyjnymi

w zakresie przygotowanie „prognozy pogody dla rowerzystów” (analogicznie

do prognoz dla kierowców).

Promocje majowo-czerwcowe (w trakcie długich weekendów) – wypożyczenie

roweru na weekend: gratis (uzupełnione małym przewodnikiem po ważnych

atrakcjach i imprezach, które będą się odbywać w tym czasie).

II wariant: Jeśli wypożyczysz rower w weekend majowy – w czerwcowy wynajem

gratis!

Ambient – na ścieżkach rowerowych w dużych miastach grupy docelowej rozłożone

zostaną specjalne, płaskie maty z oznaczeniem odległości (w kilometrach), jaka

pozostała rowerzystom do Bielska-Białej. Maty tego typu powinny być dość ciężkie

(aby nie zwiewał ich wiatr), ale nie przyklejone na stałe (aby można je było usunąć

i/lub przenieść w inne miejsce).

153

Działania w internecie:

Interaktywna strona internetowa (jako część serwisu turystycznego Bielska-Białej)

z mapami ścieżek rowerowych i możliwością sortowania (np. ścieżki dla rodzin

z dziećmi, ścieżki dla wyczynowców, dla amatorów, off-road itp.). Dodatkowo –

wersja mobilna z możliwością pobrania mapek (lub opisów tras) na telefony/tablety.

Stworzenie mobilnej aplikacji (na telefony komórkowe) z trasami rowerowymi

(alternatywa dla możliwości pobierania map ze strony, dla wielu użytkowników –

wygodniejsza).

Spot internetowy (przeznaczony na platformy społecznościowe), pokazujący

wielkie litery „BB”, które obrócone o 90 stopni tworzą… dwa rowery. Dodatkowo w tle

– animacja z atrakcyjnymi widokami Bielska-Białej.

Własna internetowa prognoza (alternatywa dla współpracy z radiem lub telewizją)

w kanale typu YouTube (społecznościowy serwis z filmami video) – odpowiednio

przygotowana może rozprzestrzeniać się wręcz wirusowo.

Akcje/konkursy skierowane do młodych odbiorców:

– „Dlaczego kręci mnie BB” – czyli szalone pomysły rowerowe z Bielskiem-Białą

w tle (z zachowaniem bezpieczeństwa swojego i innych). Forma konkursu lub akcji

(happeningu);

– konkurs „Zaprojektuj rower przyszłości” – projekt roweru miejsko-terenowego;

– „A gdyby samochody zastąpił rower…” – konkurs na ciekawy fotomontaż: rower

w roli samochodu (np. rower-karetka).

154

Media-relations:

W tym produkcie ważne jest, by kontaktów z mediami nie ograniczyć tylko do

mediów ściśle związanych z kolarstwem i aktywnością fizyczną. Równie ważne są

relacje z mediami parentingowymi, kobiecymi, a także – opiniotwórczymi

i ogólnotematycznymi; pozwolą one na szersze rozpowszechnienie informacji

o tworzonych szlakach i organizowanych wydarzeniach.

Dodatkowe propozycje:

Zaproszenie do Bielska-Białej programu typu Pojechany Weekend (przeznaczonego

dla aktywnych turystów, szukających możliwości ciekawego spędzenia czasu).

Bielsko-Biała – partnerem kodeksu drogowego dla najmłodszych, wydanego jako

dodatek do ogólnopolskiego dziennika. Specjalna książeczka z przepisami

drogowymi w formie obrazków dla dzieci, dystrybuowana w województwach grupy

docelowej. Dodatkowo w książeczce powinny znaleźć się zdjęcia atrakcyjnych

miejsc, których warto odwiedzić w trakcie weekendu rowerowego w Bielsku-Białej.

Wydarzenia specjalne:

Dni Rowerowe – w miesiącach pogodnych jeden dzień mógłby zostać nazwany

Dniem Rowerowym (w takim dniu powinny się odbywać imprezy związane

z kolarstwem; można zgrać to z już istniejącymi bądź planowanymi imprezami –

wówczas Dni Rowerowe będą się pojawiać przede wszystkim komunikacyjnie).

Rajdy:

Coroczny rajd rowerowy na cele charytatywne (na zasadzie – ile kilometrów

przejedziemy, tyle pieniędzy przeznaczymy na określony cel). W komunikacji może

pojawić się np. hasło: „Przejedźmy wspólnie 100 tysięcy złotych”. W ramach cyklu

można także zdecydować się na wydania specjalne rajdu.

Imprezą towarzyszącą może być tu rowerowy rajd dla niewidomych (tandemy); rajd

mógłby się odbywać w Bielsku-Białej bądź na ziemi beskidzkiej (wówczas część

w Bielsku-Białej – jako część miejska).

155

Alternatywą dla corocznego rajdu charytatywnego może być kilkudniowy rajd nocny

– połączony z innymi atrakcjami.

Zlot pojazdów rowerowych – impreza będąca uzupełnieniem Zlotu Pojazdów

Zabytkowych (wspólna komunikacja, dotarcie do grupy znającej imprezę, z zupełnie

nowym komunikatem; rozszerzenie zasięgu medialnego i grupy docelowej).

Sprowadzenie do miasta Divers Downhill Content (wyścigu rowerowego) albo Bike

Maraton – duże nagłośnienie medialne, szeroka informacja do grupy docelowej.

Happeningi:

Zapalenie światełek na choince na głównym placu w Bielsku-Białej za pomocą

dynama rowerowego (wykorzystanie energii z wielu ustawionych wokół rowerów

stacjonarnych, specjalnie przygotowanych do tego celu).

Wyścig na rowerkach dziecięcych po ulicach miasta (wyznaczony, zamknięty teren)

– na trzykołowych rowerkach mogą jechać dzieci albo ich rodzice (w drugiej części

wyścigu), bądź tylko dorośli. Całość powinna zostać przedstawiona w konwencji

wielkich wyścigów kolarskich (a’la Wyścig Pokoju).

Wyścig tandemów między Bielskiem i Białą – komunikacyjne podkreślenie hasła

„przeżyjesz dwa razy więcej”; wydarzenie ciekawe również ze względu na dość

rzadkie użytkowanie tandemów.

Pompujemy rowery powietrzem z Bielska-Białej, czyli B2 – akcja w innych miastach

(niewielkie grupy pompujące rowery przejeżdżającym rowerzystom – kilka grup

w dużych miastach, szczególnie w województwach grup docelowych).

Dodatkowy komunikat – „na naszym powietrzu pojedziesz dwa razy dłużej”.

Gadżety promocyjne:

Gadżety rowerowe (przede wszystkim bidony na wodę, ale także np. pompki do

156

rowerów), sygnowane logotypem Bielska-Białej. Całość powinna być gustowna

i ładnie przygotowana (tak, by rowerzyści nie tylko chcieli je dostać, ale nawet kupić,

np. w punktach Informacji Turystycznej). Ich przygotowanie warto poprzedzić

konkursem na projekt (zorganizowanym we współpracy z mediami lokalnymi).

Wydawnictwa promocyjne:

Specjalna książeczka-folder o Rowerowych Klimatach Bielska-Białej (mały format,

który łatwo mieści się do kieszeni, czytelne mapki z zaznaczonymi szlakami plus

informacje o planowanych imprezach/okolicznych atrakcjach). Książeczka taka

powinna być dostępna w punktach sprzedaży rowerów (np. w marketach

województwa śląskiego) i dołączana do zakupionych pojazdów.

Inne propozycje:

Bielsko-Biała jako sponsor (jeden ze sponsorów) wyprawy rowerowej – typu

„rowerem przez świat”. Zaangażowanie marki miasta do promocji tej formy

zwiedzania wzmocni komunikację zarówno w kontekście turystyki, jak i aktywności

rowerowej.

Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE BIELSKO-

BIAŁA

Nazwa produktu: NA SZCZYTACH/BIELSKO-BIAŁA – MIASTO W GÓRACH – turystyka

piesza i górska

KATEGORIA: PRODUKT LINIOWY

Promocja Miasto w górach to produkt również skierowany do szerokiego odbiorcy.

Ze względu na górskie położenie, region bielsko-bialski szczególnie sprzyja

osobom lubiącym niezbyt długie wycieczki górskie oraz grupom

w zróżnicowanym wieku i o zróżnicowanych potrzebach. Podobnie

urozmaicona powinna być komunikacja z potencjalnym odbiorcą produktu.

Działania reklamowe:

157

Outdoor: Billboardy z Bielskiem-Białą z lotu ptaka – usytuowane przy

galeriach handlowych (duża liczba potencjalnych widzów) z bielskimi, górskimi

(!) krajobrazami.

Inną formą będzie wykorzystanie videoboardów, wyświetlających obrazy „na

żywo” z kamer zamontowanych w pobliżu szczytów. Podpis zachęcałby do

przyjazdu (np. „Nie wierzysz, że to jest live? Przyjedź – sprawdź!”).

Ambient: Na przystankach w dużych miastach pasażerowie widzieliby rozkład

kolejki linowej na Szyndzielnię z zapierającym dech zdjęciem kolejki „w akcji”.

Komentarz poniżej: „W Bielsku-Białej mamy swoje sposoby na korki.”

Działania w internecie:

Wprowadzenie geocachingu na trasach górskich. W ramach tej akcji

w internecie będą się toczyć poszukiwania Ducha Gór Bielska-Białej.

Media-relations:

„Miasto w górach” powinno być obecne w mediach poświęconych turystyce

oraz w mediach rodzinnych. Niekoniecznie muszą to być same zachęcające

do przyjazdu opisy – ze względu na piękne bielskie widoki warto podjąć

współpracę z fotoedytorami i redaktorami galerii w prasie i na portalach

internetowych.

Dodatkowo należy nawiązać współpracę z telewizją, na zasadzie

bezpośredniego przekazywania komunikatów i obrazu podczas prognozy

pogody (np. TVN24, bądź TVP – pogoda pokazywana podczas telewizji

śniadaniowych).

Wydarzenia specjalne:

Organizacja jedynych w Polsce „Górskich rajdów miejskich” – plakaty

158

w dużych miastach grupy docelowej, pokazujące że w Bielsku-Białej można

uprawiać turystykę górską w mieście.

Specjalne rajdy piesze z edukacją na temat udzielania pierwszej pomocy

w górach (zgodnie z hasłem „przeżyjesz dwa razy więcej” – nie tylko rajd, ale

i szkolenie).

Zorganizowanie konferencji dla innych „miast w górach”. Obok dzielenia się

doświadczeniami i dobrymi praktykami, konferencję można wykorzystać

medialnie i komunikacyjnie (promocja w mediach tego typu miast).

Akcje partyzanckie na dworcu głównym PKP w Warszawie – ukryta osoba

z dobrym megafonem (aby było go dobrze i wyraźnie słychać) nadaje co jakiś

czas komunikat: „Uwaga, Uwaga! Kolej linowa relacji centrum miasta –

Szyndzielnia odchodzi punktualnie z peronu w Bielsku-Białej. Nie planujemy

żadnych opóźnień i zapraszamy serdecznie do nas”. Całość (wraz z reakcją

przechodniów) powinna zostać sfilmowana i umieszczona w internecie

(w serwisie video, typu Youtube).

Akcja „Zdobądź >>Koronę Bielska-Białej<<!”. Cel: zdobycie wszystkich

szczytów znajdujących się w obrębie miasta. Jako wsparcie akcji – konkurs

fotograficzny „Widokówka z Korony Bielska-Białej”. Najciekawsze, najbardziej

nietypowe zdjęcia mogłyby zostać pokazane np. podczas FotoArtFestiwalu,

Happeningi:

Bielsko-Biała na tapecie – w marketach budowlanych (tj. Castorama, OBI),

pomiędzy zwykłymi tapetami na ścianę, klienci mogliby znaleźć górskie

zdjęcia z regionu Bielska-Białej (z możliwością pobrania plików) w postaci

tapet na pulpit komputera.

„Dotleń się w Bielsku-Białej” – góry kojarzą się często z czystym powietrzem.

Happening ma na celu wykorzystanie tego skojarzenia poprzez rozdawanie

w innych miastach „pojemników z górskim powietrzem”.

Poranne rozgrzewki z wykorzystaniem nordic walkingu w dużych miastach,

w miejscach, gdzie rano przechodzi wiele osób – „sponsorowane” przez

Bielsko-Białą.

159

Gadżety promocyjne:

Przede wszystkim – plecaki z ciekawie, ale czytelnie wkomponowanym

logotypem Bielska-Białej. Powinny być dobrej jakości i dość pojemne

(odpowiednie na weekendowe wyprawy).

Cross-promocje:

Współpraca z jedną z tzw. marek outdoorowych (przykładem mogą być takie

np. Hi-Tec bądź Jack Wolfskin). Tego typu współpraca może polegać na

udostępnianiu miejsc do tworzenia spotów/filmów (rozpowszechnianych

później dla szerokiej publiczności przez firmę, docierającą do odpowiednich

grup docelowych). Inną możliwością jest współorganizowanie konkursu na

spot amatorski (pokazujący zarówno ideę marki, piękno miasta oraz

atrakcyjność regionu dla osób aktywnych).

Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE BIELSKO-

BIAŁA

Nazwa produktu: ZIMOWA ALTERNATYWA – rekreacja na nartach, na łyżwach

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja

Zimowa alternatywa to produkt idealnie wpisujący się w trend turystyki

rodzinnej, a szczególnie – weekendowej. Determinuje to promocję

skierowaną szczególnie do kobiet (to jednak one najczęściej decydują

o destynacji weekendowej), z uwzględnieniem komunikatu o atrakcjach

dla dzieci.

Działania reklamowe:

Ambient: W nawiązaniu do nazwy („Zimowa Alternatywa”) promocję

160

można rozpocząć już latem poprzez ambient w dużych miastach

z „udziałem” bałwanów, trzymających tabliczki z napisem „Chcę do

Bielska-Białej”. (Uzupełnieniem scenek mogą być stojące obok bałwanów

niewielkie walizki.)

Inną propozycją ambientową jest połączenie powyższych bałwanów

i jazzu – odpowiednio rozstawione konstrukcje (formy bałwanów), grające

jazz (tam, gdzie ludzie przystają na chwilę, np. na przystankach

autobusowych - płynące dźwięki na pewno zwrócą uwagę

przechodniów).

Promocja zimowa: „Wypożycz jedną nartę, druga gratis!”

Działania w internecie:

Serwis internetowy zbierający i prezentujący wszystkie zimowe oferty

Bielska-Białej (samodzielny lub jako fragment serwisu turystycznego

miasta).

Przygotowanie kampanii promocyjnej w internecie, stylizowanej na

promocje dedykowane nowościom filmowym – zwiastun oparty na haśle

„Zobacz Miasto w Górach”, plakat, ewentualne bannery internetowe.

Media społecznościowe – strona/grupa miłośników sanek (oznaczona

logotypem Bielska-Białej). W ramach strony/grupy – stała komunikacja

z miłośnikami jazdy na sankach (porady, filmiki z szaleństw na śniegu,

często z Bielska) etc.

Wydarzenia specjalne:

Zjazd Zimowych Postaci Bajkowych – wszystkie postacie, kojarzące się

z Zimą (tj. Bałwanek Bouli, Królowa Śniegu, Pingu, etc.). Parada,

zabawy, atrakcje – całoweekendowa impreza, poprzedzona

zapowiedziami w mediach i teaserami [to równocześnie promocja

produktu Polskie Centrum Bajki].

Łącząc zimę i informację, że Bielsko-Biała to „mały Wiedeń”,

161

proponujemy mieszkańcom i turystom naukę walca wiedeńskiego na

lodzie. Jako rozszerzenie – bal wiedeński na lodzie w Bielsku-Białej,

z gościnnym udziałem sportowców i dziennikarzy.

Festiwal rzeźbienia w śniegu najsłynniejszych budowli secesyjnych

(zarówno tych, które są w Bielsku-Białej i mogą służyć jako wzór, jak

i innych, z całego świata). Tego typu festiwal to ciekawy komunikat

zarówno dla mediów, jak i dla turystów, którzy chętnie obejrzą powstałe

budowle.

Inną odmianą będzie Festiwal Bajkowych Rzeźb Lodowych (jako

uzupełnienie Zjazdu Zimowych Postaci Bajkowych); festiwale mogą się

odbywać naprzemiennie.

Organizacja konkursu dla snowboardzistów na specjalny „bielsko-bialski

styl freeride” albo „bielsko-bialski styl miejski”. Nagrodą powinna być

wysokiej jakości deska snowboardowa z podpisem jednego z mistrzów

światowego snowboardu.

Konkurs na Bielsko-Bialski (bezpieczny!) styl zjazdu na sankach.

Podobny konkurs może zostać rozegrany wśród narciarzy – ale tu

z odniesieniem do secesji (elegancja, albo styl historycznie nawiązujący

do jazdy w tamtym okresie); „szykowny styl narciarski”.

Bicie Rekordu Guinnessa w przejściu grupowym na nartach:

zaproszenie mieszkańców oraz turystów, aby postarali się wspólnie

zrobić odpowiednią liczbę kroków, stojąc z nogami przypiętymi do

10-metrowych (lub dłuższych), wspólnych nart z wieloma wiązaniami.

„Narciarze” poruszaliby się wzdłuż wielkiego napisu: „Zimowa

Alternatywa – tylko w Bielsku-Białej!”. Wydarzenie z udziałem mediów.

Zlot Miłośników Zimowej Jazdy na Rowerze – promocja zarówno

„Zimowej Alternatywy”, jak i „Rowerowych Klimatów”. Dodatkowo: panele

dyskusyjne z udziałem ekspertów kolarskich.

Nawiązanie współpracy z festiwalem: „Winter is my love” (Przegląd

filmów snowboardowych),

162

lub:

Organizacja festiwalu filmowego Freeride i Freestyle (narty i deska lub

sama deska), z zaproszeniem polskich reżyserów odnośnych filmów.

W przypadku promocyjnej kampanii letniej – zawody w longboardzie na

ulicach Bielska-Białej (longboard to specyficzna deskorolka,

przypominająca deskę snowboardową).

Happeningi:

Coroczny konkurs dla mieszkańców na najciekawsze i najbardziej

alternatywne życzenia świąteczne, które następnie w postaci nietypowej

kartki zostaną wysłane do najważniejszych mediów w Polsce.

Promocja produktu latem – człowiek (lub grupa osób) ubrany w zimowy

strój, z rolkami stylizowanymi na narty, jedzie ulicami dużych miast,

trzymając flagę z napisem: „Trenuję przed sezonem zimowym. Jeśli mi

kibicujesz – zatrąb. Akcję sponsoruje Zimowa Alternatywa Bielska-

Białej”.

Kuligi ulicami dużych miast (w nocy) – zarówno w zimie, jak i w lecie

(z napisem – „nie możemy doczekać się zimy, więc po miastach w lecie

jeździmy”); dobrze widoczne logo Bielska-Białej.

Odmianą letniego kuligu będą cztery „Maluchy”, ciągnące sanie na

kółkach ulicami Krakowa i Warszawy [w tym wypadku niezbędna jest

również komunikacja Klubu Miłośników Malucha].

Cross-promocja:

Cross-promocja z markami nart (z tymi, które kierują swoją ofertę do

najmłodszych). W ramach tego działania – organizacja Zimowej

Dziecięcej Szkoły Jazdy na Nartach pod patronatem marki XYZ

i z udziałem znanej osoby, której obecność pomoże przyciągnąć całe

rodziny.

163

Inne propozycje:

SKIPASS – karta rabatowa, będąca nie tylko biletem wstępu na wyciągi,

ale też częścią bielskiej karty rabatowej (np. Karty Turysty).

Kawa ze śniegiem – propozycja „secesyjnej” kawy, podawanej ze

śniegiem (specjalna „kawa bielsko-biała”).

Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE BIELSKO-

BIAŁA

Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA EKSTREMALNIE

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Bielsko-Biała Ekstremalnie to produkt, który ze swojego założenia kieruje

się do dość wąskiej grupy osób – bardzo aktywnych, często młodych,

dobrze uposażonych. Równocześnie jest ofertą z założenia integracyjną

(wyjazdy firmowe itp.), dlatego w komunikacji należy pamiętać o obu tych

aspektach.

Działania reklamowe:

Outdoor: – Billboard pokazujący ścigające się quady, będący pozornie

reklamą torów, a w rzeczywistości (poprzez napis – „Promocja!

W Bielsku do torów dla quadów dorzucamy zdrowy rozsądek gratis!”)

rozpoczynający akcję edukacyjną na temat quadów oraz bezpiecznego

i ekologicznego ich użytkowania.

Plakaty/citylighty, opracowane na bazie „Bielsko-Biała szuka Ciebie” (tak

jak America’ Army needs you). Pod obrazkiem będzie się znajdował

adres „najbliższego punktu rekrutacyjnego” – którym będzie w istocie

zwykły namiot promocyjny, wystawiony w danym miejscu w trakcie

weekendu lub w ramach określonej (skierowanej do tej samej grupy

docelowej) imprezy.

164

Działania w internecie:

Akcja zbierania podpisów pod obywatelskim projektem zakazującym

jazdy quadami po terenach górskich i leśnych. Ważne, by taka akcja

rozpoczęła się w momencie, gdy w Bielsku-Białej będą już funkcjonować

tory quadowe. Dla większego oddźwięku należy do akcji zaprosić osoby

ze środowiska quadowców.

Media społecznościowe – akcja prezentująca sposoby przetrwania

w miejskiej dżungli oraz poradniki typu „jak zbudować namiot na osiedlu”,

„jak hartować ducha i ciało w biurze” etc. Wszystko to w konwencji

zaprawy przed prawdziwym extremum, czekającym na turystów

w Bielsku-Białej.

Filmiki wirusowe typu: mamusia oddaje rozpieszczonego synka na „obóz

survivalowy” do Bielska-Białej; kolejne sceny pokazują jego szybkie

przeobrażenie się w „Rambo”.

Podstrona internetowa, gromadząca oferty surviwalowe Bielska-Białej.

Media-relations:

2011 i 2012 r. – seria artykułów „jak przetrwać koniec świata w 2012 r.”.

Radzi ekspert ds. survivalu, zapraszając przy okazji na szkolenia

w Bielsku-Białej (bez konkretów – ogólnie). Całość przekazu powinna być

humorystyczna, ale przemyślana i sensowna.

W przypadku tej akcji warto sięgnąć po cross-promocję z marką

165

Victorinox, będącą dla wielu osób synonimem przetrwania.

Zaproszenie mediów do udziału w akcji edukacyjnej na temat quadów

(czyt. poniżej) oraz do akcji zbierania podpisów pod ustawą.

Wydarzenia specjalne:

Organizacja Dnia Survivalu w Polsce (Dnia Przetrwania) i zaproszenie do

Bielska-Białej Richarda Deana Andersona (odtwórcy ról MacGyvera

i Generała O’Neila z Gwiezdnych Wrót) i/lub Beara Gryllsa z Discovery.

Coroczna nagroda dla kogoś, kto najlepiej poradził sobie w najbardziej

ekstremalnej sytuacji. Zgłoszenia można będzie nadsyłać samodzielnie

bądź za pośrednictwem innej osoby (można będzie też zgłosić inną

osobę). Jury wybierze najciekawsze ze zgłoszeń (można wcześniej

zaangażować internautów, by zrobili preselekcję), a zwycięzca otrzyma

Bielską Nagrodę Ekstremalną (ewentualnie – Ekstremalną Nagrodę

Bielska-Białej).

Organizacja Festiwalu Sportów Ekstremalnych.

Organizacja buttcamp (wymagających obozów w stylu survival dla osób

pragnących zrzucić zbędne kilogramy).

Happeningi:

Promocja obozów surviwalowych: happeningi w dużych miastach –

„generał” ze świtą objeżdża ruchliwe miejsca i organizuje musztry dla

chętnych (zawsze – kilku podstawionych „chętnych”). Uzupełnieniem

mogą być poranne „wojskowe” rozgrzewki (warto zaprosić na nie media

skierowane do aktywnych mężczyzn i kobiet – np. Shape czy TVN

Turbo).

Konkurs dla młodych – „Pokaż jak przetrwać w miejskiej dżungli”:

kręcenie filmów z ekstremalnych sytuacji, np. w autobusie,

supermarkecie, placu zabaw, etc. (Uwaga – ważne jest dokładne

opracowanie regulaminu, aby uniknąć sytuacji obsesyjnych

166

i obscenicznych).

Linie Ekstremalne – w dużych miastach grupy docelowej powstaną

specjalne rozkłady „linii ekstremalnej”, gdzie o określonej godzinie będzie

podjeżdżać specjalnie oznakowany pojazd militarny, zabierający

chętnych pasażerów na promocyjną jazdę wg rozkładu. W środku

pojazdu – ulotki o ofercie ekstremalnej Bielska-Białej.

Skoki na bungee – na rozciągającej się gumie pojawia się napis:

„Bielsko-Biała – przeżyj dwa razy więcej!” lub adres określonej strony

internetowej

Ulicami innych miast biegną żołnierze i śpiewają wojskowe przyśpiewki

na rozgrzewkę, „sławiąc” w piosenkach uroki Bielska-Białej.

Gadżety promocyjne:

Specjalne odznaki i stopnie zdobywane przy korzystaniu z produktów

ekstremalnych Bielska-Białej (na wzór stopni wojskowych – naszywki,

pinsy, itp.)

Inne propozycje:

Budowa torów dla quadów.

Akcja edukacyjna dot. jazdy quadami i ich wpływu na środowisko

naturalne – jak jeździć na quadach, by ograniczać ich negatywny wpływ

na środowisko naturalne (akcja powinna być połączona ze

wzmiankowanym wcześniej zbieraniem podpisów).

167

5.2.3 Turystyka miejska i kulturowa

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: BESKIDZKIE SMAKI

KATEGORIA: PRODUKT LINIOWY

Promocja Beskidzkie smaki to produkt pozornie niszowy, jednak faktem jest, że

większość ludzi lubi dobrze zjeść. Odwiedzając nowe miejsca chętnie

próbujemy ciekawych, nieznanych potraw. To warunkuje szeroką

komunikację tego produktu, aczkolwiek należy go promować raczej jako

uzupełnienie innej oferty, aniżeli jako główny powód przyjazdu do

Bielska-Białej.

Działania reklamowe:

Outdoor: dymiące billboardy z gotującym kucharzem, nad którym unosi

się para/dym. Pod spodem hasło: „Chcecie poczuć co przygotowałem?

Zapraszam do Bielska-Białej. Spróbujcie, a przeżyjecie dwa razy więcej”.

Cykl billboardów przy trasie S1:

1) „Czy jesteś już głodny?”.

2) Za jakiś czas: „A może teraz zgłodniałeś?”

3) Kolejny – „Chyba jednak jesteś już głodny…”

4) „Zapraszamy do Bielska-Białej na pyszne jedzenie!”.

W rogu każdego plakatu powinno znajdować się małe logo Bielska-Białej.

Działania w internecie:

Strona internetowa typu Smaczki Bielska-Białej (lokalne przepisy,

anegdoty, ciekawostki, porady doświadczonych kucharzy).

Media-relations:

168

Bielsko-Biała radzi (poprzez ekspertów), jak zdrowo jeść aby „przeżyć

dwa razy więcej” (porady jak być aktywnym, jak długo żyć, itp. –

w kontekście jedzenia, a także – co jeść w zależności od pór roku).

Inne proponowane cykle – dobieranie odpowiedniej muzyki do

poszczególnych dań (jedząc i słuchając odpowiedniej muzyki,

wspomagamy procesy trawienne).

Konkurs na oficjalny drink Bielska-Białej (w wersji alkoholowej

i bezalkoholowej) – we współpracy z lokalnymi mediami.

Wydarzenia specjalne:

Konkurs na potrawę Bielska-Białej. Inspiracją do powstania przepisu

powinno być samo miasto – jego nazwa (może kwestia bieli?) lub

atrakcje (secesja? skojarzenia z Wiedniem?); w konkursie mogłyby brać

udział tylko potrawy jednoznacznie kojarzące się z miastem.

Uzupełnieniem może być konkurs na najlepszy Sznycel po Wiedeńsku

lub Sernik po Wiedeńsku w wersji bielskiej (analogia do Małego Wiednia)

„Pół ceny” w wersji bielskiej, czyli: „U nich zjesz za pół ceny, a u nas –

dwa razy więcej”. (Uwaga – to dość popularna akcja, więc warto ją

rozszerzyć i nagłośnić np. w formie „wypowiadamy wojnę konkurencji za

pół ceny – my dajemy dwa razy więcej”, utrzymanej w bardzo

humorystycznej konwencji).

Organizacja Festiwali:

– Kuchni Bielsko- Czeskiej,

– Kuchni Wielokulturowej – żydowskiej, polskiej itd.

Happeningi:

Przed świętami Bożego Narodzenia – wspólne picie barszczyku przed

ratuszem (Urząd Miasta zaprasza wszystkich mieszkańców!) –

połączone z zapaleniem lampek na choince (patrz: Rowerowe Klimaty).

169

Rywalizacja Kuchni Małopolskiej i Kuchni Śląskiej – w Bielsku, gdzie

przebiega historyczna granica między regionami.

Wydawnictwa promocyjne:

Secesyjna książka kucharska Bielska-Białej – czyli zapomniane potrawy

z minionej epoki oraz ich następcy (jeśli są); wydanie opatrzone pięknymi

zdjęciami Bielska-Białej.

Kulinarny przewodnik po restauracjach (uzupełnieniem może być happy

hours – „zjesz dwa razy więcej” – wprowadzone przez restauratorów

w zamian za umieszczenie ich lokalu w przewodniku).

Inne:

Taksówki jako najlepszy „nośnik” informacji (przeprowadzenie szkolenia

taksówkarzy tak, aby mieli wiedzę na temat regionu, wydarzeń

kulturalnych oraz miejsc, które można polecić) – pomysł dotyczy także

innych produktów.

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: W NURCIE SECESJI

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja „W nurcie secesji” to produkt, którym można zaciekawić nie tylko

architektów i historyków oraz zapalonych turystów, ale także całe

rodziny, a nawet młodzież. Z tego względu należy zadbać o atrakcyjną

wizualnie komunikację, przy zachowaniu charakterystycznej dla secesji

lekkości (nie powinna być naszpikowana np. faktami, datami, czy

symbolami, a raczej utrzymana w formie ciekawej narracji).

Działania reklamowe:

170

Outdoor: Czas na secesję – billboardy z atrakcyjnymi zdjęciami secesji

w Bielsku-Białej.

Działania w internecie:

Uzupełnienie informacji w polskich źródłach internetowych, tj. Wikipedia

(m.in. http://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura_secesji,

lub

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Emanuel_Rost&action=edit&redli

nk=1)

Stworzenie strony (podstrony) w formie przewodnika po bielsko-bialskiej

secesji – z uwzględnieniem historii, ciekawostek, legend.

Media-relations:

Opracowanie ciekawych ścieżek zwiedzania Bielska-Białej „secesyjnie”

(pod różnym kątem – np. z przyjaciółką, z rodziną, itp.) – współpraca

z mediami turystycznymi, kobiecymi i ogólnotematycznymi.

Sygnowane przez Bielsko-Białą porady architektów wnętrz, jak urządzić

mieszkanie w stylu secesyjnym (media wnętrzarskie).

Wydarzenia specjalne:

Organizacja ogólnopolskiej wystawy mistrzów secesji/fotografii

secesyjnej, w której promocję (jako partner wystawy) włączone będzie

Bielsko-Biała.

Organizacja Festiwali Secesji w trzech secesyjnych miastach Polski

(połączenie Bielska-Białej z Łodzią oraz Płockiem – współpraca

i wzajemna promocja).

Zjazd smakoszy kawy (inna komunikacja secesji – bariści).

171

Pokaz mody (w galeriach – połączenie z Rajskimi Zakupami lub we

wnętrzach fabryk – Industry Design): secesja XXI w./secesja w modzie.

Happeningi:

Scenki stylizowane na historyczne (np. związane z secesją): studenci

ASP w innych miastach malują przy sztalugach w secesyjnych strojach,

dookoła nich jeżdżą mężczyźni na bicyklach.

Inne:

Nawiązanie współpracy z przewodnikami europejskimi, pracującymi

w miastach secesyjnych (Bielsko-Biała powinno się pojawiać

w informacjach o secesyjnych punktach na mapie Europy).

Secesyjna oferta eventów (uzupełnienie organizacji konferencji bądź

szkoleń w Bielsku-Białej o naukę i pokaz walca wiedeńskiego – lub pokaz

umiejętności baristów).

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: BIELSKA STREFA MUZYKI

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Muzyka to medium dość często używane do przyciągnięcia turystów

w dane miejsce. Z tego względu w komunikacji warto stale podkreślać

wielość i zróżnicowanie oferty muzycznej Bielska-Białej, a także –

tradycje, związane z wieloma odbywającymi się tu imprezami).

Działania reklamowe:

Oznakowanie przed wjazdem do miasta i w jego granicach: „wjeżdżasz

w Bielską Strefę Muzyki”. Można do tego celu użyć witaczy, bądź

172

przygotować specjalne znaki, wyglądem zbliżone do informacyjnych

znaków drogowych.

Działania w internecie:

„Muzyka w Bielsku-Białej” powinna być odrębnym kanałem na

społecznościowym serwisie wideo (Youtube), gdzie promowane będą

zarówno stałe, jak i jednorazowe wydarzenia związane z muzyką.

Festiwale i happeningi – całość tworząca barwną i niejednorodną

mozaikę muzyczną.

Przygotowanie spotu który pokazuje, jak całe miasto „gra” – na koniec

litery BB przewracają się w lewo i przekształcają się w „MM”, czyli

„Miasto Muzyki”.

Media-relations:

Współpraca z muzycznymi rozgłośniami radiowymi (Program II Polskiego

Radia, RMF Classic) w zakresie organizowanych wydarzeń muzycznych.

Współpraca/negocjacje ze stacjami telewizyjnymi, prowadzące do

realizacji w Bielsku-Białej jakiegoś ciekawego programu muzycznego na

wysokim poziomie.

Próba nawiązania współpracy z portalem internetowym

www.MiastoMuzyki.pl, której celem byłoby uruchomienie nowego kanału

muzycznego, np. RMF Bielsko-Biała Muzyka Bajkowa. Kanał ten

emitowałby muzykę z bajek z całego świata (ze szczególnym

uwzględnieniem starszych bajek polskich). W przerwach między

utworami mogłaby pojawiać się informacja o Bielsku-Białej jako partnerze

Muzyki Bajkowej.

Przeprowadzenie i skomunikowanie badań, mających na celu

udowodnienie, że słuchanie jazzu (a co za tym idzie – przebywanie

w Bielsku-Białej) uspokaja, wzmacnia koncentrację i… poprawia

inteligencję.

173

Wydarzenia specjalne:

Konkurs – stworzenie jazzowego hymnu Bielska-Białej (alternatywnie:

wybór ciekawych miniatur muzycznych, które już na stałe będą

promować miasto i jego muzyczne wydarzenia).

Alternatywnie – zaproszenie raz w roku znanych osób, pasjonujących się

grą na różnych instrumentach, utworzenie w ten sposób Bielsko-Biała

Bandu i nagranie wspólnego utworu, promującego Bielsko-Białą. Dochód

ze sprzedaży zostaje przeznaczony na cele charytatywne (można podjąć

współpracę stałą z wybraną fundacją, bądź co roku przekazywać

pieniądze na inny cel).

Organizacja specjalnych seminariów dla osób niedosłyszących, które

„czują” muzykę.

Organizacja sesji muzycznych/warsztatów dla słuchaczy uniwersytetu

trzeciego wieku.

Organizacja darmowych warsztatów dla dzieci zainteresowanych muzyką

(ale jeszcze nie grających, bądź dopiero uczących się grać), dzięki

którym przyszli muzykanci będą mieli okazję sprawdzić, czy i jaki

instrument naprawdę ich interesuje. Warsztaty mogłoby być podzielone

na dni, z których każdy byłby dedykowany innemu instrumentowi

(np. Gitarowy Piątek). Na tego typu spotkania można zapraszać

muzyków kojarzonych z danym instrumentem, którzy będą odpowiadać

o swojej pasji i muzyce, którą tworzą.

Cykl spotkań mógłby zostać zorganizowany we współpracy

z dystrybutorem sprzętu muzycznego (RiFF, Zibi), który wypożyczałby

niektóre instrumenty na pokaz, bądź nawet do prób.

Organizacja Festiwalu Muzyki Industrialnej – propozycja skierowana do

twórców szeroko pojętnej muzyki industrialnej. Festiwal odbywałby się

we wnętrzach industrialnych w Bielsku-Białej.

Organizacja Festiwalu Duetów Muzycznych – konkurs na najlepszy duet

wokalny, instrumentalny bądź mieszany. Powinien być skierowany do

174

amatorów, pasjonatów muzyki, a poprzez swoją formułę nawiązywać do

hasła „przeżyjesz dwa razy więcej”.

Stworzenie w mieście punktów o nazwie Bielska Strefa Muzyki, gdzie

będzie można na moment przystanąć, posłuchać muzyki, odpocząć

i zrelaksować się. Miejsca te powinny być dodatkowo oklejone

fototapetami z najpiękniejszych zakątków Bielska-Białej (zgodnie

z hasłem „Bielsko-Biała – Miasto w górach”. Punkty takie mogłyby

również powstać w innych miastach – promując cały czas piękno

i muzykę Bielska-Białej).

Dodatkową propozycją jest seria wydarzeń promujących Bielską Strefę

Muzyki w sieci galerii handlowych na terenie całego kraju – na zasadzie

przeniesienia Bielskiej Strefy Muzyki do tych wnętrz.

Uzupełnienie komunikacji – przy okazji ważnych wydarzeń (festiwali, ale

nie tylko) władze miasta mogą wręczać klucze do bram Bielska-Białej,

z tym, że zamiast zwykłego (bądź: obok zwykłego) klucza powinien to

być klucz wiolinowy.

Happeningi:

Flashmoby – w dużych miastach grup docelowych zbierają się ludzie

z różnymi instrumentami. Na znak o umówionej godzinie powstaje z nich

orkiestra, wygrywająca różne kawałki jako Bielsko-Biała Band.

Stworzenie największego zespołu świata – zaproszenie mieszkańców

aby zagrali na dowolnych instrumentach, wspomagani przez

profesjonalnych muzyków.

Alternatywnie – duży event przed świętami Bożego Narodzenia –

wspólne granie i śpiewanie kolęd.

Akcje na dworcach i przystankach w dużych miastach: oczekiwanie na

przyjazd autobusu/pociągu umila pasażerom muzyka prosto z Miasta

Muzyki – Bielska-Białej.

175

Gadżety promocyjne:

Stworzenie klimatycznych, utrzymanych w klimatach jazzowych

dzwonków na komórki/smartfony i wyraźne oznakowanie „Bielsko-Biała

Tones”.

Przygotowanie muzycznych pocztówek z miasta.

Wydawnictwa promocyjne:

Nagranie jazzowej (lub zróżnicowanej muzycznie) płyty i wydanie jej pod

nazwą Bielska Strefa Muzyki. W powstanie takiej płyty warto byłoby

zaangażować muzyków mieszkających w Bielsku-Białej bądź z niego

pochodzących (jak Renata Przemyk, Urszula Dudziak czy Monika

Kuszyńska). Płyta (podobnie jak wcześniej opisywane nagranie

w ramach Bielsko-Biała Band) powinna być darmowa, a ewentualny

dochód powinien zostać przeznaczony na cele charytatywne.

Alternatywą jest nagranie utworu, w którym pojawi się tekst o Bielsku-

Białej.

Inne:

W wypożyczalniach rowerów w Bielsku możliwość wypożyczenia

odtwarzaczy MP3 z ciekawą, nastrojową muzyką.

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA – „INDUSTRY DESIGN”

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja „Industry design” to produkt łączący w sobie kilka aspektów turystycznych.

Na obecnym etapie wielu osobom kojarzyć się może jednak typowo

176

muzealnie – z tego względu warto komunikować produkt za pomocą

ciekawych imprez i wydarzeń, mających na celu ożywienie industrialnych

wnętrz i skojarzenie ich m.in. z kulturą i muzyką.

Działania w internecie:

Organizacja konkursu na plakat promujący Bielsko- Białą (3 wersje, w tym:

industrial, secesja, stolica sportów zimowych i letnich), wybór zwycięzcy

poprzez głosowanie internetowe.

Akcja „Petycja: ocalmy zaniedbane fabryki na cele kulturalne” – zbieranie

podpisów na Rynku w Bielsku-Białej oraz szeroka akcja w Internecie

(petycja powinna dotyczyć całej Polski).

Media-relations:

Współpraca z mediami powinna skupiać się na szeroko pojętych

wydarzeniach, odbywających się we wnętrzach i wokół industrialnych

budynków; pozwoli to na wypracowanie pozytywnych skojarzeń i szerokie

dotarcie do różnych, potencjalnie zainteresowanych grup docelowych.

Wydarzenia specjalne:

Organizacja konkursu fotograficznego „Bielski industrial w przestrzeni

miejskiej”, a następnie – wernisażu prac, np. na dworcu PKP w Bielsku

Białej (budynek wpisany w Szlak Zabytków Techniki).

Reaktywacja przestrzeni miejskiej – wspólne malowanie muralu

poświęconego Bielsku-Białej na wybranej ścianie budynku

postindustrialnego.

Organizacja Festiwalu Wynalazków i Patentów (ciekawe, nietypowe

wynalazki wraz z historiami ich powstania).

Organizacja Cepeliady – imprezy poświęcona przeglądowi rękodzieła z całej

Polski, z udziałem twórców ludowych, rzemieślników oraz zespołów

folklorystycznych.

Organizacja Festiwalu Designu Inspirowanego: moda + grafika + meble+

architektura.

177

Konkurs dla młodych projektantów i pokaz mody (połączenie industry-

włókiennictwa ze szlakiem zakupowym): głównym motywem powinno być

np. połączenie jeansu z wełną.

Happeningi:

Organizacja występu „największego zespołu świata” w halach byłej fabryki

(połączenie Bielskiej Strefy Muzyki z Industry Design).

Organizacja widowiska światło-muzyka (hologramy) na dziedzińcu/ścianie

Muzeum Techniki i Włókiennictwa lub innej opuszczonej fabryki

lub:

W różnych miastach grupy docelowej wyświetlanie w konkretnym czasie

hologramów „BB” (lub logotypu Bielska-Białej) na starych budynkach; akcja

może być uzupełnieniem akcji zbierania podpisów pod petycją (powyżej).

Inne:

Przeniesienie imprez kulturalnych do wnętrz starych fabryk (w miarę

możliwości).

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: WIELOKULTUROWE ŚCIEŻKI/TRAKTY BIELSKA-BIAŁEJ

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja „Wielokulturowe trakty Bielska-Białej” krzyżują się z wieloma innymi

produktami (muzyka, kuchnia, bielskie galerie); podobnie powinien być

komunikowany sam produkt – w towarzystwie pozostałych produktów

turystycznych. W ten sposób uzyska on szansę na pełny rozwój i mocną

pozycję wizerunkową.

178

Media-relations:

„Wrócić do Bielska-Białej”: akcja we współpracy z mediami lokalnymi;

fotografie tych samych osób, w tym samych miejscach – kiedyś i dziś.

„Zaproszenie do Przeszłości: Bielsko-Biała dawniej i dziś”

– zaangażowanie mieszkańców oraz lokalnych mediów w szukanie

w domowych archiwach zdjęć miasta z przeszłości („różni ludzie – jedno

miasto” jako centrum wielu kultur).

Wydarzenia specjalne:

Zjazd Ewangelików – jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra predysponuje

Bielsko-Białą do miana idealnego miejsca do organizowania tego typu

wydarzeń. Nad całością warto uzyskać patronat np. Jerzego Buzka (także

ewangelika).

Weekend (lub tydzień) wielokulturowy/multietniczny: organizacja kilku

festiwali (smaku, muzyki, sztuki) w ramach jednego wydarzenia. W

zależności od długości trwania – może to być jedna impreza mieszana,

bądź ciąg imprez, podzielony na dni (polskie, czeskie, żydowskie

i niemieckie). Połączenie muzyki, smaków i sztuki ludowej pozwoli na

ukazanie ewolucji poszczególnych dziedzin życia i umocni zamiłowania do

miejscowych tradycji.

Wielokulturowość „od kuchni”: akcja jednocząca przy wspólnym stole

Polaków, Żydów, Czechów i Niemców; jeden stół (na Rynku), wspólna

kuchnia – ale różne korzenie i tradycje; komunikacja – wspólna ze Smakami

Bielska-Białej. Impreza powinna się odbywać w nawiązaniu do wspólnego

biesiadowania (Boże Narodzenie, Wielkanoc, inne święta).

Cykl warsztatów w Teatrze Polskim (sztuka, pisarstwo, scenopisarstwo),

sięgający do różnych kultur i epok. Na zakończenie – letni Festiwal Sztuk

Teatralnych Różnych Kultur (z udziałem Teatru Polskiego), prezentujący

zarówno tradycyjne (klasyczne), jak i nowoczesne sztuki, odnoszące się do

kwestii multietniczności Bielska-Białej. Festiwal mógłby się odbywać w

latach, w których nie ma Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej.

179

Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA

KULTURALNA

Nazwa produktu: SZLAKIEM BIELSKICH GALERII

KATEGORIA PRODUKTU: PRODUKT LINIOWY

Promocja Galerie są często postrzegane jako miejsca przyciągające starszych

turystów, ale mało atrakcyjne dla młodzieży. Tymczasem, przy odpowiedniej

komunikacji, mogą stać się atrakcyjne dla bardzo zróżnicowanych grup

docelowych. Podobnie jak w przypadku produktu „industry design” –

przemyślana komunikacja poprzez wydarzenia i ciekawie przygotowane

szlaki tematyczne obudzą zainteresowanie tak ze strony osób młodych, jak

i starszych.

Działania w internecie:

Budowa specjalnego serwisu poświęconego wszystkim bielskim galeriom –

z uwzględnieniem ich dodatkowej oferty kulturalnej. Kluczowym aspektem

jest tu atrakcyjność przekazu: strona, która będzie się skupiać na opisach

zbiorów i typowo muzealnych zdjęciach ekspozycji, nie przyciągnie ani

młodzieży, ani nowych turystów. Jeśli natomiast całość będzie atrakcyjna

zarówno pod względem wizualnym, jak i słownym – wówczas może

właściwie spełniać swoją funkcję w postaci komunikacji z nowymi osobami.

Jeśli galerie zostaną połączone wspólnym szlakiem, tematyką – warto

nagłośnić zmiany w mediach społecznościowych; będą wtedy miały większe

szanse na dotarcie do osób młodych (młodzieży licealnej, studentów,

młodych rodziców).

Media-relations:

Współpraca z mediami powinna skupiać się na wydarzeniach kulturalnych w

galeriach oraz na innych imprezach z nimi związanych. Pozwoli to na

wypracowanie pozytywnych skojarzeń, wzrost zaciekawienia kulturą

i dotarcie do różnych, potencjalnie zainteresowanych grup docelowych.

180

Wydarzenia specjalne:

„Zostań Matejką, Mitorajem...” – zainteresowani, bez względu na wiek, będą

odwzorowywać na sztalugach najważniejsze dzieła zgromadzone

w bielskich galeriach. Interpretacja i styl: dowolne. Na zakończenie –

wystawa prac.

Akcja organizowana we współpracy z Fundacją (np. Mimo Wszystko),

w ramach której osoby niepełnosprawne będą malowały plenery Miasta

w Górach (komunikacja dwóch produktów). Następnie obrazy stworzą

kalendarz Miasta w Górach. Część nakładu zostanie wystawiona na jedną

z charytatywnych aukcji Fundacji.

Gra miejska: „W poszukiwaniu Zaginionego Obrazu” (lub przygotowanie

specjalnej ścieżki questingowej, prowadzącej przez różne galerie).

Włączenie się wszystkich galerii w Noc Muzeów lub, alternatywnie:

przygotowanie w miesiącu o dużym natężeniu turystycznym Nocy

(Weekendu) Bielskich Galerii, w trakcie której będzie można nie tylko

zwiedzić udostępniane wystawy, ale także wziąć udział w przygotowanych

warsztatach i grach muzealnych (jedna gra może połączyć wszystkie

galerie, zachęcając do ich odwiedzenia).

Happeningi:

„Największa galeria obrazów w Polsce” – wielkie malowanie obrazów

(np. na Rynku w Bielsku-Białej), a następnie wystawa wszystkich

powstałych prac.

Wydawnictwa promocyjne:

Stworzenie przewodnika po Szlaku Bielskich Galerii, opisującego nie tylko

zbiory, ale także historię i pełną ofertę kulturalną galerii.

Wprowadzenie dla wielbicieli sztuki specjalnych „paszportów”, połączonych

z kartą rabatową (uzyskanie określonej liczby pieczątek w paszporcie

uprawniałoby do rabatów podczas kolejnych wizyt w galeriach, albo do

stałego biletu w określonych miejscach).

181

5.2.4 Turystyka kulturowa i aktywna

Obszar produktowy: TURYSTYKA KULTUROWA I AKTYWNA – QUESTING W BIELSKU-

BIAŁEJ

Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA PODWÓJNIE ODKRYTE

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY/LINIOWY

Promocja Questing to nowatorska metoda zwiedzania, budząca duże

zainteresowanie zarówno rodzin z dziećmi, jak i samodzielnych

(dorosłych) turystów. Brak konieczności czekania na przewodnika,

własne tempo, indywidualne poszukiwania, szeroki wachlarz grup

docelowych – wszystko to stanowi o atrakcyjności proponowanej metody.

Z tego względu komunikacja szlaków questingowych powinna

obejmować różne media, wykorzystując także stronę poświęconą tej

metodzie – www.questing.pl.

Działania reklamowe:

Przygotowanie i dystrybucja niewielkich vlepek w miejscach

adresowanych do młodzieży i studentów (np. z narysowaną skrzynią

i napisem: „Bielsko-Biała – odkryj nieodkryte” oraz adresem dedykowanej

strony z mapkami i informacjami o szlakach). Vlepki mogą być

dystrybuowane zarówno w samym Bielsku-Białej (na początku), jak

i w poszczególnych miastach grupy docelowej.

Ustawienie w miejscach o dużym natężeniu ruchu pieszych tzw. standów

– makiet o interesującym, przyciągającym uwagę kształcie (np. Bolek

i Lolek, secesyjny budynek, Maluch) z napisem: „Weź udział

w niesamowitej przygodzie – odkryj nieodkryte w Bielsku-Białej”. Poniżej

znajdowałyby się ulotki informacyjne, dotyczące konkretnych questów

(najlepiej – pojedyncze mapki szlaków).

Przygotowanie krótkich filmików promujących szlaki w Bielsku-Białej

(emitowane na monitorach w autobusach/tramwajach i telebimach

w galeriach handlowych, a także w internecie – na platformach video).

182

Działania w internecie:

Stworzenie na stronie internetowej miasta specjalnej zakładki

poświęconej questom (z możliwości pobrania ulotek).

Promocja poszczególnych szlaków (questów) na ogólnopolskiej stronie

www.questing.pl (działającej pod patronatem Polskiej Organizacji

Turystycznej).

Przygotowanie prostego banneru internetowego do zamieszczenia na

stronach internetowych patronów medialnych i partnerów kampanii.

Media-relations:

Media chętnie piszą o questingu, dlatego warto wykorzystać ich

zainteresowanie – zarówno pod kątem mediów turystycznych, kobiecych,

parentingowych, jak i ogólnotematycznych. W zależności od rodzaju

opracowanych szlaków, ich komunikacja będzie się lekko różnić, ale

zawsze powinno się podkreślać zabawowy i edukacyjny wymiar gier

poprzez doświadczenie; w tle powinny się natomiast pojawiać pozostałe

produkty turystyczne miasta.

Gadżety promocyjne:

Wprowadzenie kart poszukiwaczy przygód – zbieranie pieczątek do

jednego, zbiorczego „paszportu”. Za zebranie określonej liczby pieczątek

– nagrody w postaci gadżetów lub biletów wstępu do atrakcyjnych

obiektów.

Inne:

Pozyskanie ogólnopolskiego certyfikatu na sieciowy produkt turystyczny

(Złoty Certyfikat POT).

183

Przygotowanie newsletterów dla szkół z miast grup docelowych.

5.2.4 Turystyka dzieci i młodzieży – między nauką, zabawą i przygodą

Obszar produktowy: TURYSTYKA DZIECI I MŁODZIEŻY – MIĘDZY NAUKĄ, ZABAWĄ

I PRZYGODĄ

Nazwa produktu: W KRAINIE REKSIA I BOLKA I LOLKA/POLSKIE CENTRUM BAJKI

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Postacie takie, jak Bolek i Lolek czy Reksio znane są wszystkim Polakom

i bardzo dobrze się kojarzą. Dlatego komunikacja Polskiego Centrum

Bajki powinna się odbywać przede wszystkim poprzez te postacie

(z uwzględnieniem miejsca ich narodzin, czyli Bielska-Białej).

Działania reklamowe:

Outdoor: Wykorzystanie pojedynczych megaboardów, które przyciągną

uwagę za pomocą olbrzymich postaci z bajek (kolaż), przy

równoczesnym pojawianiu się tych samych postaci w różnych miejscach

miasta (wzajemne wzmacnianie komunikatów).

Działania w internecie:

Opracowanie atrakcyjnej strony internetowej Polskiego Centrum Bajki,

będącej kompendium informacji na temat polskich bajek, imprez

i wydarzeń z nimi związanych, a także – gromadzącej społeczność

bajkowych fanów.

Media społecznościowe – strony/grupy skupiające fanów polskich bajek

(ew. Bolka i Lolka bądź Reksia; nie należy jednak mnożyć takich stron,

aby nie rozmyć komunikacji i nie utrudniać zainteresowanym dotarcia do

źródła informacji).

184

Media-relations:

Pozyskanie patronatów medialnych na Polskim Centrum Bajki (media

skierowane do dzieci, media turystyczne, media filmowe, media lokalne).

Stworzenie rankingu bajek poszczególnych dekad (lat 70., lat 80., lat 90.)

– wspólnie z wybranymi mediami.

Podjęcie współpracy z Telewizją Polską w celu uruchomienia cyklu „Bajki

sprzed lat”.

Komunikacja planowanych i przeprowadzanych wydarzeń

i happeningów.

Wydarzenia specjalne:

Festiwal Filmów dla Dzieci – wzmocnienie komunikacji poprzez

połączenie istniejącego Festiwalu o mocnej marce z przekazem

Polskiego Centrum Bajki.

Wspólne oglądanie polskich bajek – na placu w Bielsku-Białej,

symbolicznie od godziny 19.00 (np. raz w tygodniu, w lecie) wszyscy

mieszkańcy i turyści będą mogli obejrzeć bajki z cyklu Reksio, Bolek

i Lolek itp. Seanse te powinny mieć charakter spotkań rodzinnych, łączyć

pokolenia. Dodatkowo można zorganizować mały konkurs: jeśli ktoś

przebierze się na seans w piżamę (godzina 19.00 – dla starszych symbol

dobranocki), dostanie drobny upominek. Uzupełnieniem wydarzenia

mogą być pokazy mody piżamowej dla dzieci.

W innych miastach można podjąć współpracę z telewizjami miejskimi

(w autobusach i tramwajach). Wówczas powinno się dobrać takie bajki,

którym emisja bez dźwięku nie odbiera atrakcyjności. Emitowane bajki

powinny mieć branding Bielska-Białej albo Polskiego Centrum Bajki.

Ogólnopolski zjazd Bolków (Bolesławów) i Lolków (Karolów), połączony

z wyborami Bolka i Lolka Roku (2012, 2013, 2014 itd.). Wybór odbywałby

się poprzez zadania sprawnościowe, ale też wymagałby wiedzy

185

nt. popularnej dobranocki.

Organizacja konkursu na najpiękniejszego/najmilszego Reksia: udział

w konkursie mogą wziąć wszystkie psy, które wyglądają jak Reksio,

wabią się Reksio lub po prostu ich właściciele uważają je za Reksie.

Konkurs powinien zostać nagłośniony przez patronów medialnych

i w internecie.

Organizacja konkursu na scenariusze nowych odcinków Reksia (lub

zarys pełnometrażowego filmu z Reksiem).

Nowa Buda Reksia: konkurs skierowany do najmłodszych i ich rodziców

(znających bajkę o Reksiu), w ramach którego dzieci przygotowywałyby

w formie rysunkowej oryginalne, bajkowe projekty budy Reksia,

z zewnątrz bądź od wewnątrz.

W ramach wręczenia nagród w konkursie można zorganizować zbiórkę

pieniędzy na schroniska dla zwierząt. Wydarzeniu mogłyby towarzyszyć

również spotkania z przedstawicielami fundacji działających na rzecz

zwierząt, jak i również – z pasjonatami oraz osobami zajmującymi się

dogoterapią.

Happeningi:

Bolek i Lolek jeżdżący na tandemie w miastach grup docelowych –

(wielkie, okrągłe, papierowe głowy, Reksio w koszyczku z przodu).

Postacie bajkowe, które można spotkać w różnych miejscach Polski –

podążające do Bielska-Białej, do swojego „domu” (w pociągach,

autobusach, na plażach, w innych miastach – wszystkie „jadące” do

Bielska-Białej).

Gadżety promocyjne:

186

Duże głowy Bolka i Lolka, gadżety z postaciami z bajek.

Inne:

Pozyskanie patronatów honorowych (władze województwa, Minister

Edukacji Narodowej).

Obszar produktowy: TURYSTYKA DZIECI I MŁODZIEŻY – MIĘDZY NAUKĄ, ZABAWĄ

I PRZYGODĄ

Nazwa produktu: KSIĘSTWO/KRAINA „LALKOWYCH INSPIRACJI”

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Lalkowe inspiracje – mimo, że przywodzą na myśl zabawki dziecięce,

odnoszą się jednak do poważnej sztuki teatralnej. Komunikacja w tym

wypadku powinna być dość wyważona, aby nie stracić artystycznego

przekazu, ale także – aby uniknąć bardzo poważnej, niemal smutnej

informacji o produkcie.

Grupami docelowymi są w dużej mierze dorośli, ale w promocji warto

pamiętać także o dzieciach, związanych z teatrami lalek od wielu lat.

Działania reklamowe:

Outdoor: kreatywne billboardy i citylighty, promujące ideę teatru lalek

i jego przekaz.

Ambient: zaangażowanie do promocji celebryty, który na jeden dzień

stanie się lalką (sterowaną przez inną osobę).

Nietypowe przedstawienia w centralnych punktach najważniejszych miast

Polski, w piętrowych budynkach: w oknach konkretnego budynku (na

piętrze) znajdowaliby się lalkarze, którzy za pomocą sznurków

„dyrygowaliby” ruchami swoich kukiełek – w rzeczywistości żywych ludzi

(stojących np. na chodniku). W efekcie budynek stałby się czymś

187

w rodzaju kukiełkowego teatrzyku na otwartym powietrzu.

Działania w internecie:

Domowy Festiwal Lalek – konkurs video skierowany do dzieci.

Blog i kanały społecznościowe, wykorzystywane w ramach happeningu

lalkowych drużyn.

Media-relations:

Pozyskanie dużych, znaczących tytułów jako Patronów Medialnych.

Współpraca z telewizjami śniadaniowymi, a także z innymi stacjami –

w ramach wejść pogodowych pojawiałyby się (zamiast prezenterów, albo

obok nich) – lalki.

Wydarzenia specjalne:

Zaproszenie do Bielska-Białej teatrów lalek z Japonii (specyficzny rodzaj

teatru) i równoczesna promocja miasta w Japonii (całość – we

współpracy z krakowską Mangghą).

Warsztaty dla dzieci: tworzenie lalek z różnych materiałów (odmiana –

ekologiczne warsztaty kreacji lalek): gałganków, drewna, opakowań,

zużytych butelek plastikowych i innych surowców. Najciekawsze lalki

byłyby później wystawione na specjalnej wystawie w Muzeum.

Konkurs: miasto filmowane z perspektywy lalki (dowolne rozwinięcie

tematu – lalka może być duża lub mała, może być kukiełką, pajacykiem

itp.). Zwycięzcą zostanie osoba, która najciekawiej zinterpretuje temat.

Happeningi:

Zebranie drużyny np. 4 lalek, reprezentujących różne style w lalkarstwie.

Grupa ta następnie wyruszy w podróż i niczym krasnal z „Amelii” –

188

będzie nadsyłać swoje zdjęcia z różnych miast całej Polski. Lalki,

goszcząc w konkretnym mieście, będą dawały krótkie występy,

jednocześnie zachęcając do odwiedzin Bielska Białej. Relacje z podróży

bielskich lalek będzie można śledzić na blogu bądź poprzez narzędzia

Social Media.

W przypadku nawiązania współpracy z patronem festiwalu (pokroju

„Polska The Times”), lokalne gazety mogłyby organizować konkursy

z nagrodami, przypominające swoją formą gry terenowe.

Organizacja performance’u-spektaklu ulicznego, gdzie kobiety będą

przebrane za kukiełki „z uśmiechem”, a panowie za kukiełki „z łezką”.

Taki korowód może przemierzać zarówno ulice Bielska-Białej, jak

i innych miast (promocja Festiwalu).

Gadżety promocyjne:

Gadżety w formie kukiełki – np. brelok do kluczy.

189

5.2.5 Turystyka biznesowa – Bielska strefa spotkań

Obszar produktowy: TURYSTYKA BIZNESOWA – BIELSKA STREFA SPOTKAŃ

Nazwa produktu: MILITARNA MOTYWACJA

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Obydwa produkty z zakresu turystyki biznesowej skierowane są do tego

samego odbiorcy – do zapracowanego, często mocno zestresowanego

pracownika/menedżera. Z tego względu komunikacja powinna przenosić

biznes na inny poziom, wskazywać na możliwość odmiany, a także

oferować ciekawe przeżycia.

Dla wzmocnienia przekazu produkty warto promować razem; dodatkowo

– powinny być komunikowane z produktami z zakresu aktywności

fizycznej, tj, Rowerowymi Klimatami czy Bielskiem-Białą Ekstremalnie.

Działania reklamowe:

Przygotowanie dla firm eventowych ofert w wersji militarnej (szata

graficzna, język – powinny być zbliżone do języka wojskowego).

Wprowadzenie systemu odznaczeń oraz stopni dla osób, które

skorzystały z kolejnych szkoleń w Bielsku – zarówno wśród

organizujących szkolenia, jak i uczestników. Zbieranie kolejnych stopni

powinno być zachętą dla firm, aby organizować

spotkania/eventy/seminaria właśnie w Bielsku-Białej.

Przygotowanie ofert samodzielnego zdobywania konkretnych

„sprawności” dla indywidualnych biznesmenów, którzy przyjeżdżają do

Bielska w celach służbowych. Pozwoli im to na uczestnictwo w niektórych

programach i może zachęcić ich do wyboru tego miejsca na wyjazd

firmowy.

190

Działania w internecie:

Przygotowanie strony gromadzącej oferty z zakresu biznesu w Bielsku-

Białej.

Przygotowanie krótkich filmików promujących Militarną Motywację

w Bielsku-Białej.

Media-relations:

Aranżacja medialnych artykułów na temat wykorzystania doświadczeń

wojskowych w życiu codziennym.

Wydarzenia specjalne:

Powołanie „Szkoły Męstwa” i promowanie jej poprzez happeningi:

w miastach grup docelowych – stworzenie „punktów

rekrutacyjnych” na wzór armii amerykańskiej;

biegnący ulicami miast „żołnierze” jednostek specjalnych,

wykrzykujący słowa wojskowej przyśpiewki (mundury z napisami

Bielsko-Biała Ekstremalnie).

Organizacja seminariów z udziałem wojskowych, którzy opowiedzą

o zaletach budowy strategii firmowych na wzór strategii militarnych.

Organizacja konkursu dla strategów, połączonego z corocznym

seminarium. Projekt nagrody powinien mieć zarówno cechy wojskowe,

jak i wyraźnie strategiczne.

Gadżety promocyjne:

Ucząca strategii gra planszowa pod nazwą „Operacja Południe”,

opatrzona logiem Bielska-Białej. Całość powinna odnosić się do metod

zarządzania biznesowego, rozwiązywania konfliktów etc., utrzymanych

w stylistyce pola walki.

191

Wydawnictwa promocyjne:

Wydawnictwo prezentujące najlepsze strategie militarne (Sun Tzu,

Napoleon, etc.), których elementy do dzisiaj znajdują zastosowanie

w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Całość mogłaby tworzyć rodzaj

podręcznika dla sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw.

Obszar produktowy: TURYSTYKA BIZNESOWA – BIELSKA STREFA SPOTKAŃ

Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA – WIĘCEJ NIŻ KONFERENCJA, WIĘCEJ NIŻ SZKOLENIE

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Działania reklamowe:

„Dwa razy więcej luzu”: kursy i spotkania, tworzone z myślą o osobach

pracujących w trudnych, stresujących warunkach (nauka relaksu,

umiejętności radzenia sobie ze stresem, efektywnego wypoczynku).

Oferta promowałaby również atrakcje wypoczynkowe Bielska-Białej.

Działania w internecie:

Przygotowanie strony www, na której można zawsze wygenerować „dwa

razy więcej”. Wybieramy pakiet X, a dodatkowo system pokazuje także

kompatybilne Y i Z do wyboru.

Przygotowanie sesji zdjęciowej biznesmenów w nietypowych rolach –

w Maluchu, na rowerze, na rynku grających na saksofonie, malujących

lub jeżdżących na rowerach... w garniturach.

Przygotowanie spotów pokazujących szkolenia w nietypowych miejscach

– wzorem dawnych nauk rzymskich lub greckich (na świeżym powietrzu,

ale z flipchartem). Jeden z nich może przedstawiać nocne szkolenie

w bunkrach.

192

Media-relations:

Szeroka współpraca z mediami sektora MICE i biznes.

Happeningi:

Happenningi w dużych miastach: podwożenie do pracy rowerami-

tandemami. W określonym dniu, przy dobrej pogodzie, na ulice wyjeżdża

10–20 tandemów, oznakowanych logotypem Bielska-Białej i podwozi

ludzi do pracy. Alternatywą mogą być np. ryksze.

Gadżety promocyjne:

Specjalne gadżety, które z jednej strony będą kojarzyć się

z konferencją/szkoleniem (notatniki, długopisy etc.), a z drugiej będą

spełniać zgoła inną funkcję (np. notatniki z drugiej strony będą zawierać

przepisy kulinarne, długopisy będą posiadały ukryty pędzelek do

malowania lub będzie można zagrać na nich jak na flecie).

Promocja za pomocą nietypowych gadżetów czy materiałów na targach

i dużych imprezach branżowych (najlepiej tam, gdzie wystawiają się

branże eventowe i kongresowe).

Przygotowanie kalendarzy dla firm – ze wszystkimi atrakcjami Bielska-

Białej (rowery, sporty ekstremalne, szkolenia pseudomilitarne, galerie,

etc.).

193

5.2.6 Turystyka zakupowa – Strefa Rajskich Zakupów

Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI ZAKUPOWEJ – STREFA RAJSKICH

ZAKUPÓW

Nazwa produktu: BIELSKA ZAKUPOWNIA/ZAKUPOWY RAJ

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Turystyka zakupowa ma w Bielsku-Białej bardzo długą tradycję.

Ze względu na swoją specyfikę produkt ten powinien być komunikowany

przede wszystkim do kobiet – zarówno za pośrednictwem mediów, jak

i przy wykorzystaniu kobiecych portali.

Działania w internecie:

Aplikacje tzw. rozszerzonej rzeczywistości – wybierz ubranie dla siebie

(aplikacje pozwalające na wirtualne przymierzanie ubrań).

Media-relations:

Współpraca sklepów z bielskich galerii z magazynami shoppingowymi

(zakupowymi), tj. Avanti, Hot, InStyle (zniżki, rabaty, wykorzystanie hasła

„dwa razy więcej” itd.).

Wydarzenia specjalne:

Zawody w kupowaniu: szukanie okazji – kto kupi najwięcej sensownych

rzeczy za określoną kwotę, np. 300 zł.

Happeningi:

Grupy osób w koszulkach z napisem: „Robię zakupy w Bielsku-Białej”,

przechadzających się po galeriach handlowych w innych miastach.

Ludzie przechadzający się po galeriach handlowych zatrzymują

194

przechodniów i pytają o drogę do Sfery (lub innej bielskiej galerii

handlowej); mają także mapę Bielska-Białej i proszą o pokazanie drogi.

„Wywiady” z politykami – sprawdzenie, czy znają ceny w lokalnych

i sieciowych sklepach.

Inne:

Połączenie oferty bielskich galerii handlowych z Kartą, umożliwiającą

redukcję cen usług na terenie Bielska-Białej (w myśl zasady „dwa razy

więcej”) – możliwość wykupienia karty złotej, srebrnej lub brązowej.

5.2.7 Turystyka hobbystyczna – Podróże z pasją

Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ

Nazwa produktu: LOTNICZE BIELSKO-BIAŁA

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Lotnictwo to pasja dość niszowa i wymagająca. Z tego względu produkt

ten lepiej komunikować nie tyle szeroko, co właśnie do węższej grupy

docelowej (niższe koszty, znacznie większy skutek).

Działania reklamowe:

Promocja produktu na targach lotniczych, militarnych (np. Salon

Przemysłu Obronnego w Kielcach), Piknikach Lotniczych.

Współpraca z firmami oferującymi certyfikaty prezentowe oraz firmami

eventowymi.

Promocja produktu podczas kongresów biznesowych, w hotelach oraz

wśród firm oferujących usługi concierge, private banking.

195

Media-relations:

Stała współpraca z mediami branżowymi (np. „Polska Skrzydlata”) oraz

MICE.

Wydarzenia specjalne:

Zorganizowanie warsztatów dla dorosłych i dzieci zainteresowanych

tworzeniem formacji spadochronowych.

Zajęcia i treningi tego rodzaju prowadzone są przy użyciu deskorolek.

W wytyczonym miejscu zostaje namalowany obraz przestrzenny – w tym

wypadku powinna to być panorama Bielska-Białej z określonej

wysokości, co stworzyłoby silne wrażenie lotu.

Organizacja Zlotu modelarzy (prezentacja modeli wszystkich bielskich

maszyn latających).

Zlot Plane Spotterów (pasjonatów fotografii lotniczej).

Wystawa zdjęć lotniczych Podbeskidzia.

196

Happeningi:

Przelot nad innymi miastami kilku samolotów, ciągnących transparenty

z dużym napisem: „Lecę do Bielska”.

Papierowe samolociki dziecięce z logotypem Bielska-Białej,

wypuszczane w miastach grupy docelowej z wysokich wież (uwaga – po

zakończonym happeningu należy zadbać o posprzątanie pozostałych na

ulicach zabawek, aby nie narazić się na zarzut zaśmiecania przestrzeni).

Inne:

Promocja w produktach niszowych: aplikacja dla miłośników lotnictwa

(Microsoft Flight Simulator).

Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ

Nazwa produktu: SPORTOWA STRONA MIASTA/SPORTOWE BIELSKO-BIAŁA

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Sport to dziedzina bardzo rozległa – trudno tu wskazać grupę, którą

można by było pominąć przy komunikacji. Ze względu na szeroką grupę

docelową, a także na fakt jej krzyżowania się w wielu miejscach z innymi

produktami, warto komunikować ten produkt wspólnie m.in. z Klimatami

Rowerowymi, Bielsko-Białą Ekstremalnie czy w kontekście biznesowym.

Działania reklamowe:

„Dwa razy więcej zdrowia” – opracowanie i przygotowanie karnetu

(biletu), który umożliwiałby korzystanie z większej ilości obiektów

sportowych po niższej cenie. Karnet mógłby być dopasowany to czasu

wypoczynku, tj. np. weekendowy, tygodniowy czy jednodniowy. W ofertę

można wpleść salony odnowy biologicznej, salony masażu etc. – tak, by

„turysta-sportowiec” mógł poczuć się w pełni profesjonalnie i komfortowo

197

zarazem. (Swoistym rozwinięciem tego pomysłu mogłoby być

przygotowanie pakietów typu „piłkarz”, „siatkarz” czy „koszykarz”.)

Alternatywą jest Sportowa Niedziela w Bielsku-Białej – wydarzenie

mające na celu aktywizację ruchową Bielszczan i stworzone specjalnie

z myślą o nich. Przez jeden w dzień w miesiącu bilety wstępu na

wszystkie obiekty rekreacyjne (hale, korty, itp.) byłyby o połowę tańsze.

Akcja mogłaby zostać zorganizowana we współpracy z mediami

ogólnopolskimi i przy wsparciu Ministerstwa Sportu (patronat).

Wspólna promocja produktów: Sportowa Strona Miasta oraz Rowerowe

Klimaty.

Działania w internecie:

Budowa strony internetowej, poświęconej bielskim wydarzeniom

i drużynom sportowym oraz proponowanym możliwościom aktywnego

wypoczynku.

Media społecznościowe – aktywne wsparcie komunikacyjne stron i grup

poświęconych bielskim drużynom i sportowcom.

Media-relations:

Współpraca z mediami sportowymi (tj. TVP Sport, Nice Sport, Canal+

Sport) w zakresie promocji miasta – transmisje meczy poszczególnych

drużyn.

Stałe działania media relations w zakresie promowania miasta jako

Centrum Treningowego dla sportowców.

Współpraca z mediami lokalnymi celem zachęcania młodych adeptów

szkółek piłkarskich do wstąpienia do bielskich drużyn (poszukiwanie

talentów sportowych – z wykorzystaniem obecnych gwiazd sportu).

„Sportowe nadzieje Bielska” – plebiscyt organizowany wspólnie

z lokalnymi mediami, mający na celu promocję młodych sportowców

z Bielska-Białej i okolic, na co dzień trenujących w miejskich klubach

198

sportowych.

Wydarzenia specjalne:

Noc Sportu – w jedną noc w roku (adekwatnie do cyklu Noc Muzeów,

Noc Muzyki) kluby w Bielsku zostaną otwarte dla kibiców. W ramach

Nocy kibice mieliby możliwość aktywnego uczestniczenia w treningu

drużyny, a także w zamykającym wieczór Meczu z Gwiazdami (drużyny

mieszane – zawodowcy i kibice). Wydarzeniu temu towarzyszyłyby

również spotkania z legendami sportu, wywodzącymi się z Bielska-Białej.

Bicie rekordu Guinessa w kategorii „najdłuższy mecz piłki nożnej”.

Obecny rekord to 60-godzinne spotkanie. W takim widowisku mogliby

wziąć udział zarówno mieszkańcy, jak i wszyscy inni zainteresowani

(w tym – ewentualni celebryci). Wydarzenie mogłoby zostać

zorganizowane przy współpracy z jakąś organizacją, a środki uzyskane

ze sprzedaży biletów na mecz zostałyby przeznaczone na cele

charytatywne (np. krwiodawstwo).

Uliczna piłka nożna – zorganizowanie zawodów w dyscyplinie ulicznej

piłki nożnej. Udział w imprezie będą mogli wziąć wszyscy piłkarze

okolicznych klubów sportowych oraz zgłoszone drużyny mieszkańców

i przebywających w mieście turystów. Mecze będą odbywały się

w różnych częściach miasta, a boiskami będą wyznaczone i zamknięte

dla ruchu ulice. Zawodowi piłkarze będą mogli zaprezentować swoje

techniczne umiejętności opanowania piłki (tzw. freestyle) oraz zmierzyć

się z innymi drużynami. Event przyciągnie miłośników piłki nożnej, którzy

(oprócz udziału w meczu) będą mogli zmierzyć się w footballowo-

freestylowych dyscyplinach (np.: odbijaniu piłki od ściany, podbijaniu piłki

głową, zawodach w kiwaniu czy zawodach na najlepszy trik piłkarski).

Analogicznie można zorganizować zawody w innych dyscyplinach

(np. w streetballu – ulicznej koszykówce).

Boss Cup – minigolfowe zawody szefów dużych firm. Wydarzenie byłoby

połączeniem sportu oraz turystyki biznesowej. Do Bielska-Białej

zjeżdżaliby zaproszeni szefowie dużych korporacji, dyrektorzy oraz

199

menedżerowie, którzy mogliby zmierzyć się ze sobą na innej, niż

biznesowa, płaszczyźnie. Zawody takie można również przełożyć na

poziom mieszkańców miasta i zwykłych turystów.

„Wszyscy jesteśmy sportowcami” – kampania skierowana do

mieszkańców miasta i okolic; związani z miastem sportowcy promowaliby

inne dyscypliny sportowe niż te, z jakimi są kojarzeni (czyli np. znany

piłkarz zapraszałby do wspólnej przejażdżki rowerem).

Organizacja wielobojów, złożonych zarówno z dyscyplin klasycznych, jak

i ekstremalnych (promocja Bielska-Białej Ekstremalnie).

Organizacja zawodów snowboardowych, zawodów wspinaczki

ściankowej oraz innych imprez sportowych, związanych z pozostałymi

produktami.

Zaproszenie do Bielska-Białej Festiwalu Podróżników „Trzy Żywioły”.

Happeningi:

Nocna sztafeta: zawody sztafetowe odbywałyby się w nietypowych

warunkach – w nocy. Trasa przebiegałaby przez środek miasta, a udział

w wydarzeniu mogłaby wziąć każda zgłoszona drużyna. Sztafeta taka

może również biec ulicami innych miast (ważne jest, by były to miasta,

które nocą „tętnią życiem” i aby sztafeta była dobrze widoczna

i zapamiętana).

Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ

Nazwa produktu: KLUB MIŁOŚNIKÓW MALUCHA

KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY

Promocja Maluch, choć był samochodem dość niepozornym, w pełni zasłużył sobie

na miano kultowego pojazdu. Choć produkcję słynnego 126p

wstrzymano lata temu, to jego grono wielbicieli wciąż się rozrasta i działa

nader aktywnie. Ze względów sentymentalnych produkt ten szczególnie

200

łatwo trafi do osób w wieku 40+ (niewątpliwie spodoba się również

młodszym grupom docelowym, dla których pozostanie jednak symbolem

zupełnie innych, odległych czasów i całkowicie innego pojmowania

motoryzacji).

Działania w internecie:

Internetowy Klub Miłośników Malucha (IKKM): portal, który będzie

z jednej strony pełnił funkcję informacyjną na temat Malucha, jego historii

i wydarzeń z nim związanych, a z drugiej – będzie platformą łączącą

wielbicieli „małego samochodu”.

KMM powinien także zaistnieć w serwisach społecznościowych, ale

należy się zastanowić nad podziałem komunikacji (media

społecznościowe powinny pełnić rolę wspierającą, a nie – przejmować

całość komunikacji).

Media-relations:

Porozumienie z TVN Turbo lub MTV dla stworzenia programu

poświęconego wyłącznie tunningowi Małego Fiata.

Szeroka współpraca z mediami ogólnotematycznymi i samochodowymi.

Wydarzenia specjalne:

Rajd ulicami Bielska-Białej – stworzenie Polskiego (Bielskiego) Monte

Carlo dla samochodów małolitrażowych, połączony z Wielkim

Ogólnopolskim Świętem Malucha:

pozyskanie ogólnopolskich patronatów medialnych,

współpraca z celebrytami,

propozycja zaproszenia do współpracy Rowana Atkinsona,

promocja wydarzeń w telewizji.

Uzupełnieniem atrakcji (w innej porze roku) może być Rajd Zimowy

(komunikowany razem z produktem Zimowa Alternatywa) lub

201

Międzynarodowy Zjazd Maluchów.

Konkurs fotograficzny „Ile zapakujesz do Malucha?” (wspomnienie

czasów, gdy całe rodziny wybierały się Maluchem na długie wakacje).

Ogólnopolski konkurs dla mechaników ze szkół zawodowych

i technicznych – składanie Malucha. Konkurs trwałby cały weekend,

a ekipy musiałyby wykazać się doskonałą znajomością auta (na początku

wszystko byłoby rozłożone na części pierwsze, natomiast gotowy Maluch

musiałby wyjechać z garażu).

Konkurs filmowy (amatorski) o Maluchu – konkurs na ciekawe

sytuacje/scenki z udziałem Małego Fiata. Prezentowane na platformie

społecznościowej filmiki będą zbierać głosy internautów. Najlepsze

pomysły zostaną nagrodzone np. weekendem w Bielsku-Białej podczas

Rajdu.

Happeningi:

Rekord Guinessa – ile osób zmieści się w Maluchu?

Promocyjny bielski Maluch-limuzyna, jeżdżący ulicami innych miast

(można byłoby go zatrzymać i przejechać kilka ulic); wewnątrz

znajdowałyby się informacje o odbywających się w Bielsku-Białej

wydarzeniach związanych z Fiatem 126p.

Malowanie Maluchów – na Rynku w Bielsku-Białej, w jeden wybrany

weekend (najlepiej w tym samym czasie co Rajd – lub tydzień wcześniej,

w formie przygotowań) odbywa się malowanie Maluchów. Technika

i wzory – dowolne.

Happeningi zimowe:

– pchanie Malucha na lodzie,

– maluchowy kulig (cztery Maluchy ciągną sanie).