SRPSKI JEZIK I KNJIŽEVNOST

SEPTEMBAR – NOVEMBAR 2014.

UMETNOST

U UMETNOST, U UMETNIČKA DELA UBRAJAJU SE SVE ONE LJUDSKE TVOREVINE KOJIMA ČOVEK PISANOM ILI USMENOM REČJU, BOJAMA, LINIJAMA, ZVUCIMA, POKRETIMA ISKAZUJU SVOJA OSEĆANJA ILI MISLI, I TIME KOD ČITALACA, GLEDALACA, SLUŠALACA IZAZIVAJU OSEĆANJE LEPOGA I PRUŽAJU UMETNIČKA UŽIVANJA.

DA BI JEDNO DELO POSTALO UMETNIČKO, MORA SE ODLIKOVATI SKLADNOM FORMOM, UMETNIČKOM SADRŽINOM, ZNAČENJEM I ESTETSKIM OSEĆAJEM.

VRSTE UMETNOSTI

PROSTORNE

• GRAĐEVINARSTVO

• ARHITEKTURA

• SLIKARSTVO

• VAJARSTVO

VREMENSKE

• KNJIŽEVNOST

• MUZIKA

PROSTORNO-VREMENSKE

• POZORIŠTE

• BALET

• FILM

• PLES

VRSTE UMETNOSTI

REPRODUKTIVNE

• SVIRANJE

• PEVANJE

• GLUMA

• BESEDNIŠTVO

PRIMENJENE

• GRNČARSTVO

• ĆILIMARSTVO

• DUBOREZ

• DIZAJN

• DEKORACIJA

• ILUSTRACIJA

KNJIŽEVNOST KAO UMETNOST

KNJIŽEVNOST JE UMETNOST U KOJOJ UMETNIK SVOJA OSEĆANJA I MISLI, SVOJE PREDSTAVE I SLIKE O STVARNOM SVETU, PRIRODI I APSTRAKTNIM POJMOVIMA ISKAZUJE POMOĆU REČI. REČ JE OSNOVNO SREDSTVO IZRAŽAVANJA, PA SE KNJIŽEVNOST NAZIVA I UMETNOST REČI.

• KNJIŽEVNOST SLIKA ŽIVOT, SREDINU, DRUŠTVO, ISTORIJSKE DOGAĐAJE, ALI PREDSTAVLJA I OSEĆANJA.

• KNJIŽEVNOST JE NAJPRISTUPAČNIJA OD SVIH UMETNOSTI.

• U SAMOM POČETKU, KNJIŽEVNOST JE BILA SINKRETIČKA UMETNOST.

• KNJIŽEVNOST MOŽE BITI USMENA I PISANA.

ODNOS USMENE I PISANE KNJIŽEVNOSTI

USMENA KNJIŽEVNOST

• NEMA KONAČAN OBLIK

• PRISUTNA JE VARIJANTNOST

• ISKLJUČIVO SE KORISTI NARODNI JEZIK

• UPOTREBA STALNIH STILSKIH SREDSTAVA

• PRAKTIČNA ULOGA (MORALNA I ZABAVNA)

• KOLEKTIVNI DUH

PISANA KNJIŽEVNOST

• STABILAN MATERIJALIZOVANI OBLIK

• KONAČAN OBLIK (BEZ VARIJACIJA)

• KNJIŽEVNI JEZIK SA EVENTUALNIM DIJALEKTIMA

• BOGATA STILSKA SREDSTVA

• ESTETSKA ULOGA

• INDIVIDUALNE TEŽNJE

NARODNA LIRSKA POEZIJA

• MITOLOŠKE PESME

• OBREDNE PESME – KOLEDARSKE, DODOLSKE, IVANJSKE, ĐURĐEVSKE, KRALJIČKE, PETROVSKE

• OBIČAJNE PESME – SVATOVSKE, USPAVANKE, ZDRAVICE, TUŽBALICE

• ŠALJIVE PESME

• POSLENIČKE PESME (PESME O RADU)

• LJUBAVNE PESME

• PORODIČNE PESME

PROZA

• PRIPOVETKE (BAJKE, NOVELE)

• LEGENDE

• BASNE

• ANEGDOTE

• PRIČE O ŽIVOTINJAMA

• ŠALJIVE PRIČE

• KRATKE PRIČE

• POSLOVICE

• ZAGONETKE

• PITALICE

• BRZALICE

• IZREKE

• RAZBRAJALICE

Književnost

Beletristika

Književno-naučne vrste

Nauka o književnosti

BELETRISTIKA

LIRIKA

• ODE

• HIMNE

• RODOLJUBIVE

• LJUBAVNE

• ELEGIČNE

• SOCIJALNE

• MISAONE

• DEČJE

EPIKA

• STIH

EP/SPEV

POEMA

• PROZA

ROMAN

PRIPOVETKA

NOVELA

DRAMA

• TRAGEDIJA

• KOMEDIJA

• DRAMA U UŽEM SMISLU

KNJIŽEVNO-NAUČNE VRSTE

• DNEVNIK

• AUTOBIOGRAFIJA

• MEMOARI

• BIOGRAFIJA

• PISMA

• FELJTON

• REPORTAŽA

• PUTOPIS

NAUKA O KNJIŽEVNOSTI

• ISTORIJA KNJIŽEVNOSTI

• TEORIJA KNJIŽEVNOSTI

• KNJIŽEVNA KRITIKA

• METODOLOGIJA PROUČAVANJA KNJIŽEVNOSTI

ISTORIJA KNJIŽEVNOSTI

ISTORIJA KNJIŽEVNOSTI PROUČAVA KNJIŽEVNA DELA U NJIHOVOM ISTORIJSKOM RASPOREDU, I NASTOJI DA OCENI NEKO KNJIŽEVNO DELO U ODNOSU NA OPŠTEKULTURNI RAZVOJ.

Istorija pojedinačne književnosti

Komparativna istorija književnosti

Opšta istorija književnosti

Model nacionalne književnosti

Model govornog područja

Model zajedničkog suživota

Upoređuje različite književnosti

Proučava opšte književne pojave

TEORIJA

KNJIŽEVNOSTI I KNJIŽEVNA

KRITIKA

KNJIŽEVNA KRITIKA

KNJIŽEVNA KRITIKA BAVI SE PROUČAVANJEM DELA I POJAVA U SMISLU OCENJIVANJA I DAVANJA SUDOVA O NJIHOVOJ UMETNIČKOJ I IDEJNOJ VREDNOSTI. ONA ODREĐUJE ZNAČAJ I ULOGU KOJU ODREĐENO DELO IMA ZA SVOJU EPOHU.

TEORIJA KNJIŽEVNOSTI

TEORIJA KNJIŽEVNOSTI UTVRĐUJE OSNOVNE ZAKONITOSTI KOJE SE ODNOSE NA SADRŽINU I FORMU DELA, NA PITANJE KOMPOZICIJE, STILA, VERSIFIKACIJE I NA OSNOVU TOGA STVARA SE PODELA NA KNJIŽEVNE RODOVE.

LIRSKA POEZIJA

OPŠTE ODLIKE

oLIRSKA POEZIJA NASTAJE U 7. VEKU P.N.E.

oDO 5. VEKA P.N.E. ZVALA SE MELOS

oLIRSKE PESME NASTAJU IZ ŽELJE DA SE UMILOSTIVE NEKE NEPOZNATE NEBESKE SILE, ISKAZIVANJA OSEĆANJA, PRENOŠENJA ISKUSTAVA

OPŠTE ODLIKEo TEMA LIRSKIH PESAMA UZIMA ODREĐENE SVEVREMENITOSTI I

UNIVERZALNA ZNAČENJA (LJUBAV, ŽIVOT, SMRT, KOSMOS, DOMOVINA)

o OVE PESME ODLIKUJU SE SPECIFIČNOM STRUKTUROM I KOMPOZICIJOM

Lirski subjekat je nosilac doživljaja, osećanja i

raspoloženja.

Postoji unutrašnja i spoljašnja

kompozicija.

OPŠTE ODLIKE

o SUBJEKTIVNOST

o NEPOSREDNOST

o EMOCIONALNA KONDENZACIJA

o KRATKA FORMA

o BOGATA RITMIČKA ODGANIZACIJA

OSNOVNI

KNJIŽEVNOTEORIJSKI POJMOVI

TEMA TEMA VODI POREKLO OD STAROGRČKE REČI THEMA, ŠTO ZNAČI ONO ŠTO

JE POSTAVLJENO

PREDSTAVLJA JEDINSTVENO ZNAČENJE DELA

ONA NAS UPOZORAVA KAKO SE ODREĐENO DELO ODNOSI PREMA STVARNOM SVETU

TAJ ODNOS MOŽE BITI REALAN I IMAGINATIVAN

NEKADA SE TEMA MOŽE OTKRITI U NASLOVU, MOĐUTIM, ČESTO SE NASLOV POIGRAVA SA OSNOVNOM TEMOM

MOTIVI NAJMANJE TEMATSKE JEDINICE U DELU

OSNOVNA PODELA JE NA STATIČNE I DINAMIČNE

PO DRUGOJ PODELI MOGU BITI GLAVNI I SPOREDNI

TEMA

glavniglavni

glavni

glavniglavn

i

glavni

s

s

s

s

PODELA MOTIVA U TEMATSKO-ISTORIJSKOM

SMISLU

• MOTIV UMRLE DRAGE – LEONORIN MOTIV

• MOTIV NEDOZVOLJENIH INCESTUALNIH ODNOSA IZMEĐU RODITELJA I DECE – EDIPOV ILI ELEKTRIN MOTIV

• MOTIV LUTALICE – AHASFEROVSKI MOTIV

• MOTIV PRETERANE VEZANOSTI ZA KRAJ IZ KOJE SI PONIKAO – ANTEJSKI MOTIV

• MOTIV IZBAVLJENJA – MOJSIJEVSKI MOTIV

• MOTIV BRATOUBISTVA – KAINOVSKI MOTIV

• MOTIV OSVETNIKA – HANIBALOVSKI MOTIV

1. OPŠTI (VEČITI)

PODELA MOTIVA U TEMATSKO-ISTORIJSKOM

SMISLU

• MONOMOTIVI – KARAKTERISTIČNI SU ZA JEDNOG PISCA I NA OSNOVU TOGA ODMAH MOŽEMO SAZNATI O KOM SE PISCU RADI

• LAJTMOTIVI – KADA U STVARALAŠTVU NEKOG AUTORA DOMINIRA JEDNA REČ ILI POJAM

• LUTAJUĆI MOTIVI – SVEPRISUTNI

MOTIV LJUBAVI

MOTIV SLOBODE

MOTIV PORODIČNE SREĆE

MOTIV OTPORA PREMA NEPRIJATELJU

AUTOR: NIKOLA LUKIĆ I1

NOVEMBAR 2014.