(Speciaal) Basisonderwijs Buitenschoolse Opvang...Rots en water; psychofysieke training voor jongens en meisjes (boek) 28 Project ‘Ik en jij’ (lesmateriaal) 29 Jonge kinderen en…

Overzicht lesmaterialen

Informatie– en Documentatiecentrum

GGD Hollands Midden

(Speciaal) Basisonderwijs

Buitenschoolse Opvang

LESPAKKETTEN

SPELLEN

DVD’S

BOEKEN

Overzicht lesmateriaal basisonderwijs GGD HM

Pagina 2

Colofon

Auteurs:

Informatie– en Documentatiecentrum

Datum:

September 2016

Uitgave:

GGD Hollands Midden

Publicatienummer:

U16061

Downloaden:

www.gezondeschoolhm.nl

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/over-gezonde-school-hm/gezonde-school-in-het-primair-onderwijs/gezonde-schoolgids-primair-onderwijs

Pagina 3

Informatie- en Documentatiecentrum Gezondheidsbevordering 7

Voeding en bewegen 8

Leskist Voeding en bewegen (lesmateriaal) 8

Lekker fit! (lesmateriaal) 8

Smaaklessen (lesmateriaal) 8

Mini-winkelspel (demonstratiemateriaal) 8

Schoolfruitlessen (lesmateriaal) 9

Vetlekker (lesmateriaal) 9

Inspiratiebundel voor (gast)lessen over gezond eten en bewegen (lesmateriaal) 9

Project Voeding van Huisje, Boompje, Beestje (lesmateriaal) 9

Eet smakelijk (lesmateriaal) 9

Groente en fruit (lesmateriaal) 10

Chef en co (spel) 10

Puzzel Weet wat je eet (spel) 10

Knaag gezond, Geronimo! (boek) 10

Etenstijd (boek) 10

Tussendoortjes- en traktatiebeleid (handleiding) 10

Feest! 46 traktaties voor school of thuis (boek) 11

Ga de uitdaging aan! Ontdek waarom gezond leven belangrijk is (boek) 11

De klas beweegt (lesmateriaal) 11

Bewegen doe je zo! (lesmateriaal) 11

Hupla 1,2,3 bewegingstussendoortjes (lesmateriaal) 11

Bewegen met Nellie en Cezar (lesmateriaal) 11

Beweegplezier vanaf 4 (lesmateriaal) 12

Werkboek voor de buurtschoolcoach. Naschoolse bewegingsactiviteiten (boek) 12

Kinderen en… eetgedrag en eetstoornissen (boek) 12

Wat als mijn leerling een eetstoornis heeft? (handleiding) 12

Roken en alcohol 13

Alcohol & roken, een ander verhaal (lesmateriaal) 13

Robotroker (demonstratiemateriaal) 13

Breinweg (spel) 13

Relaties en seksualiteit 14

Leskist Relaties en seksualiteit (lesmateriaal) 14

Relaties & seksualiteit (lesmateriaal) 14

Het liefdesplein (lesmateriaal) 14

Dokter Corrie Show (lesmateriaal) 15

Hand in hand. Methode over diversiteit in relaties (lesmateriaal) 15

Kinderen en… liefde, relaties en seksualiteit (lesmateriaal) 15

De wereld van Robien en Rafie (lesmateriaal) 15

Inhoudsopgave


Pagina 4

Lekker in je vel (lesmateriaal) 16

Groeispurt (spel) 16

Girls’ Choice. Wensen en grenzen in intimiteit (spel) 16

Boys R Us (spel) 16

Puberkwartet (spel) 16

Ben jij ook op mij? (boek) 16

Ik vind jou lief (boek) 17

De baas over je lijf. Over bloot, aanraken en grenzen (boek) 17

Kikker is verliefd (boek) 17

Kleintje Nee en GROTE NEE (boek) 17

Seks en zo (boek) 17

Het puberboek. Over zoenen, zeuren, veranderen en verliefd zijn (boek) 18

Tot over je oren. Bijna puber en verliefd? (boek) 18

Kriebels op school. Draaiboek voor een ouderavond (handleiding) 18

Kriebels op school. Draaiboek voor een ouderavond op speciaal onderwijs (handleiding) 18

Hygiëne, huid, gebit, gehoor 19

Leskist mondgezondheid (lesmateriaal) 19

Handleiding voor bestrijding van hoofdluis op school 19

Gebitsmodel: van baby naar volwassene (demonstratiemateriaal) 19

Tussendoortjes- en traktatiebeleid (handleiding) 19

HoorToren (lesmateriaal) 20

De geluidstuin (online lesmateriaal) 20

De mens (lesmateriaal) 20

Ziek zijn (lesmateriaal) 20

Vies en schoon (lesmateriaal) 20

Mediawijsheid 21

Mediawijsheid op de basisschool (boek) 21

Handboek mediawijsheid (boek) 21

Diploma Veilig Internet (lesmateriaal) 21

Smart Online (lesmateriaal) 21

Kaartjes Digitaal pesten (lesmateriaal) 22

WhatsHappy (lesmateriaal) 22

Nice to meet you (lesmateriaal) 22

Instagrap (lesmateriaal) 22

Sofie chat. Lesmateriaal over grooming (lesmateriaal) 23

De nieuwe media (lesmateriaal) 23

Focus! Over sociale media als grote afleider (boek) 23

Sociale media in het speciaal onderwijs (boek) 23

Mijn leerling online (boek) 24

Samen de online wereld verkennen. Een reisgids voor in de klas en thuis (boek) 24

Kinderen en online privacy (brochure) 24

Wijzer met sociale media (handleiding) 24

Sociale media en schoolveiligheid (brochure) 25

Mediawijsheid voor schoolbestuurders (brochure) 25

Pagina 5

Sociale veiligheid op school en internet (brochure) 25

Sociaal-emotionele ontwikkeling 26

Kinderen en… hun sociale talenten (lesmateriaal) 26

De vreedzame school (lesmateriaal) 26

Leefstijl (lesmateriaal) 27

Pluk een roos. Lessen over omgaan met conflicten (lesmateriaal) 27

Sociaal gedrag, elke dag! (lesmateriaal) 27

SOEMO-kaarten (lesmateriaal) 28

Op avontuur met de JIJ EN IK club (lesmateriaal) 28

Rots en water; psychofysieke training voor jongens en meisjes (boek) 28

Project ‘Ik en jij’ (lesmateriaal) 29

Jonge kinderen en… sociaal onhandig gedrag (boek) 29

Bino en zijn sociale talenten (lesmateriaal) 29

Mijn vriendje Rikki (lesmateriaal) 29

Een doos vol gevoelens (lesmateriaal) 30

Een huis vol gevoelens en axen (lesmateriaal) 30

Voel je oké? Weerbaarheidscursus voor tieners met een lichamelijke handicap

(handleiding) 30


Welles! Nietes! Kaartspel sociale talenten (spel) 30

Kinderkwaliteitenspel (spel) 31

Babbelspel. Spelenderwijs inzicht krijgen in sociale vaardigheden (spel) 31

Babbelspel junior (spel) 31

Mediationspel (spel) 31

Opgekikkerd! (spel) 32

Spring Kikker Spring!!! Wat voel jij?! (spel) 32

Kikkerbecool spel (spel) 32

Het sociale vaardigheden kwartetspel (spel) 32

Meidenvenijn is niet fijn! (lesmateriaal) 32

Een roze bril. Meidenvenijn op de basisschool (boek) 32

Kinderen en… ingrijpende situaties. Agressie en geweld (boek) 33

Kinderen en… keuzen maken (boek) 33

Kinderen en… faalangst (boek) 33

Kinderen en… hun rol als bemiddelaar (boek) 33

Kinderen en… ingrijpende situaties. Scheiden (boek) 33

Kinderen en… van schoolplein tot speelplaats (boek) 34

Klaar voor het middelbaar (lesmateriaal) 34

Gedragen Gedrag (spel) 34

Bouwen aan klasklimaat (boek) 34

Klas in balans. Het grote relaxboek voor het onderwijs (boek) 35

Game over? Start opnieuw! Sport en autisme. Verhalen, tips en spelletjes (boek) 35

Mama, hoe zeg ik nee? (boek) 35

Pesten 36

KiVa (lesmateriaal) 36


Pagina 6

PRIMA. Pakket over pesten gebaseerd op de film Spijt! (lesmateriaal) 36

Kinderen en… Geen grapjes over pesten (boek) 36

Zippy’s vrienden (lesmateriaal) 37

Kinderen en… ingrijpende situaties. Pesten (boek) 37

Pestprotocol, een voorbeeld (boek) 37

Pesten in perspectief. Raar! Bang! Stoer! (prentenboeken) 37

Pesten, dat pikken we niet! (dvd) 38

Wat je pest ben je zelf. Pesten en gehandicapte kinderen (lesmateriaal) 38

Geen grapjes over pesten (spel) 38

Antipestspel (spel) 38

Pestkwartet (spel) 39

Kaartjes traditioneel pesten ; Kaartjes digitaal pesten (lesmateriaal) 39

Meidenvenijn is niet fijn (lesmateriaal) 39

Een roze bril. Meidenvenijn op de basisschool (boek) 39

‘Ik wil niet gepest worden’. Effectief en concreet handelen op de basisschool (boek) 39

Pesten op school (boek) 40

Pesten. Mijn boek over durf en zelfvertrouwen (boek) 40

Omgaan met pesten (boek) 40

Pesten is laf! Cyberpesten is laffer (boek) 40

Gedragsproblemen 41

Kinderen en… eetgedrag en eetstoornissen (boek) 41

Wat als mijn leerling een eetstoornis heeft? (handleiding) 41

10 dingen die je zou moeten weten over kinderen met autisme (boek) 41

Autisme in de praktijk (boek) 41

NLD gewoon anders (boek) 42

“Ja, ik doe het straks”. Een leven met ADD (boek) 42

Rouwverwerking / Ernstig ziek zijn 43

Verdrietkoffer basisonderwijs (diverse materialen) 43

De rouwende school (boek) 43

Kinderen en… ingrijpende situaties. Over dood, rouwen en troosten (boek) 43

Kinderen en… ingrijpende situaties. Over levensbedreigende ziekte (boek) 43

Als de dood ingrijpt. Wat te doen als een leerling of personeelslid overlijdt (handleiding) 44

‘s Nachts hoor ik de troostvogel zingen (boek) 44

Wat nu? Een leerling met kanker (boek) 44

Wat nu? Mijn leerling wordt niet beter (boek) 44

Kindermishandeling 45

Handelingsprotocol Kindermishandeling en Huiselijk Geweld 45

Het Klokhuis over kindermishandeling (lesmateriaal) 45

Kindermishandeling: signaleren en handelen (boek) 45

Kinderen en… omgaan met kindermishandeling (boek) 45

Kindermishandeling: wat is het & hoe kun je het stoppen? (dvd) 46

Giechelgeheimpjes (boek) 46


Misbruik. Lara heeft een nee-gevoel (boek) 46

Pagina 7

De GGD Hollands Midden heeft in haar vestigingen in Gouda en Leiden een Informatie- en Documentatiecen-

trum. Deze is bestemd voor personen en organisaties die zich bezighouden met gezondheidsbevordering,

gezondheidsbescherming en gezondheidsvoorlichting.

Deze brochure geeft een overzicht van de materialen die in het Informatie- en Documentatiecentrum aanwezig

zijn.

Website www.gezondeschoolhm.nl

Het materialenoverzicht van de GGD Hollands Midden vindt u ook op de website www.gezondeschoolhm.nl. Op

deze website kunt u themagericht zoeken naar lesmaterialen, methodieken, cursussen en ouderavonden. Bij

ieder product staan contactgegevens vermeld waar u terecht kunt voor meer informatie.

Nieuwe producten

Regelmatig verschijnen er nieuwe uitgaven die worden opgenomen in het documentatiecentrum. Deze nieuwe

aanwinsten worden vermeld op de website www.gezondeschoolhm.nl.

Aanvragen en lenen van materialen

U kunt de lesmaterialen aanvragen door een e-mail te sturen naar [email protected] of te bellen naar een

van onderstaande telefoonnummers. Vermeld hierbij welke materialen u wenst voor welke periode. U kunt

meerdere materialen tegelijk reserveren.

Het materiaal is te leen voor een periode van 3 weken. Indien er geen reserveringen zijn, is een verlenging

mogelijk. Er zijn geen kosten aan verbonden.

Wilt u meer weten dan kunt u bellen of mailen naar onderstaande personen. Wilt u langskomen om materialen

te bekijken, neem dan contact op om een afspraak te maken.

Ophalen lesmaterialen

De lesmaterialen dienen opgehaald en teruggebracht te worden. Dit kan op verschillende locaties in de regio:

Alphen aan den Rijn, Stadhuisplein 7 (in stadhuis)

Gouda, Thorbeckelaan 5 (Midden Hollandhuis)

Katwijk, Schimmelpenninckstraat 10

Leiden, Parmentierweg 49

Meer informatie

Regio Leiden: José van Helden, telefoon 088 308 43 88

Marleen van Loef, telefoon 088 308 44 81

Regio Gouda: Ank Simons, telefoon 088 308 46 19

E-mail: [email protected]

Informatie- en Documentatiecentrum Gezondheidsbevordering

http://www.gezondeschoolhm.nl/

http://www.gezondeschoolhm.nl/

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

Overzicht lesmateriaal basisonderwijs GGD HM Pagina 8

Voeding en bewegen

Leskist Voeding en bewegen (lesmateriaal)

Uitgave: GGD Hollands Midden

Doelgroep: Groep 1 t/m 8

De leskist Voeding en bewegen wil kinderen bewust maken van hun eetpatroon en wil de kinderen stimuleren tot

bewegen. De leskist bevat les- en spelmateriaal. Er wordt o.a. aandacht besteed aan functies van voeding, schijf

van vijf, relatie tussen voeding en mondgezondheid en het belang van bewegen.

Lekker fit! (lesmateriaal)

Uitgave: Wolters Noordhoff, 2012


Het lespakket Lekker fit! speelt in op het eet- en beweeggedrag van kin-

deren in de basisschoolleeftijd. Kinderen leren alles over gezond eten en

bewegen en ze worden zich bewust van de keuzes die ze hierbij maken.

Het pakket bestaat uit:

2 werkboekjes per jaar voor de groepen 1/2, 3/4, 5/6 en 7/8

Minihandleiding met tekst en uitleg voor de leerkracht

Beweegkaarten met leuke oefenvormen

Uitgebreide informatie vindt u op de website www.lekkerfitopschool.nl.

Smaaklessen (lesmateriaal)

Uitgave: Steunpunt Smaaklessen, 2013


Smaaklessen is een lesprogramma over eten en smaak. Het beleven van voedsel staat

centraal. Door Smaaklessen krijgen kinderen flink wat kennis over eten én ervaring met

gezond en duurzaam kiezen.

Het lesmateriaal bestaat uit:

Smaaklessen: 5 lessen voor elke groep, aangevuld met een digibordmodule en

online Inspiratieboek.

Smaakmissies: verdiepende interactieve lesmodules over brood, fruit, groente, zui-

vel, moestuin, olie en vet, aardappelen/rijst/pasta.

Uitgebreide informatie vindt u op de website www.smaaklessen.nl.

Mini-winkelspel (demonstratiemateriaal)

Uitgave: Voedingscentrum, 2008


Door te werken met het mini-winkelspel maken de kinderen kennis met de schijf van vijf. Het mini-winkelspel be-

staat uit 6 kisten met lege verpakkingen en namaak-voedingsmiddelen. Bij de kisten zit een korte handleiding met

suggesties voor gebruik.

Voeding en bewegen

http://www.lekkerfitopschool.nl

http://www.smaaklessen.nl

Pagina 9

Voeding en bewegen

Schoolfruitlessen (lesmateriaal)

Uitgave: Steunpunt EU Schoolfruit, 2015


Door Schoolfruitlessen worden kinderen gestimuleerd om fruit mee naar school te nemen

in plaats van koek of snoep. Voor elke groep is er een les boordevol proef-, praat-, test- en

kooksuggesties met groente en fruit. Met de aanvullende opdrachten op het digibord vlie-

gen kinderen door de kas met Oscar het lieveheersbeestje en ze nemen een kijkje in de

tas van tante Carla uit Suriname. De materialen zijn te vinden op de website

euschoolfruit.nl.

Vetlekker (lesmateriaal)

Uitgave: Teleac/NOT, 2004

Doelgroep: Groep 7 en 8

De serie Vetlekker gaat over de relatie tussen voeding, beweging en gezondheid. De hoofdrolspe-

lers zijn kinderen uit groep 8. De serie bestaat uit 4 tv-programma’s op dvd met ondersteunend

materiaal. De afleveringen zijn:

Afl. 1: Patatje oorlog

Afl. 2: Fit, fitter, fitst

Afl. 3: Strak in je vel

Afl. 4: Gezonde gewoontes

Inspiratiebundel voor (gast)lessen over gezond eten en bewegen op de

basisschool (lesmateriaal)

Uitgave: GGD Hollands Midden, 2011


Een bundel met eenvoudige lesideeën over eten en bewegen die op maat te gebruiken zijn.

Project Voeding van Huisje, Boompje, Beestje (lesmateriaal)

Uitgave: SchoolTV


Het project Voeding wil kinderen leren dat je het beste 3 keer per dag een maaltijd en 3

keer per dag een tussendoortje kunt eten en laat kinderen het belang van gevarieerd

eten ontdekken. Het pakket bestaat uit een dvd en een docentenhandleiding met kopieer-

bare werkbladen. Op de dvd staan 4 programma's van 15 minuten:

Lekker, lekker P(uh)

Groente + fruit

Dank je koe!

Eten is een feest

Eet smakelijk (lesmateriaal)

Uitgave: Leskist.nl, 2008


In de Basismap Eet smakelijk staat het eten en het uit eten gaan centraal. Het thema Eten

wordt breed uitgewerkt.

http://www.euschoolfruit.nl


Voeding en bewegen

Groente en fruit (lesmateriaal)



In de map staat beschreven hoe het thema Groente & Fruit uitgewerkt kan worden in de

kleutergroep. De Groentewinkel kan in de klas gekoppeld worden aan vele speel- en leerac-

tiviteiten. De gevarieerde werkbladen bieden de leerkracht de mogelijkheid om onderdelen

te oefenen of een werkboekje voor kinderen samen te stellen.

Chef en co (spel)

Uitgave: Rolf, 2009

Doelgroep: Kinderen vanaf 4 jaar

Met het spel leren kinderen spelenderwijs het belang van gezonde voeding en bewegen. Het

thema kan verdiept worden naar diversiteit en het multiculturele aspect van onze samen-

leving.

Puzzel Weet wat je eet (spel)

Uitgave: Rolf, 2009


De puzzel geeft kinderen een idee van wat gezonde voeding is, wat je dagelijks het best

kunt eten en in welke verhouding.

Knaag gezond, Geronimo! (boek)

Uitgave: De Wakkere Muis, 2009

Doelgroep: Kinderen van 6-9 jaar

Boekje over de populaire Geromino Stilton met het advies ‘Eet gevarieerd, eet niet teveel en

beweeg!’

Etenstijd (boek)

Uitgave: Langerhans, 2016


In Etenstijd leggen twee dokters en een diëtist op een leuke en heldere manier uit wat ge-

zond en ongezond is. Waar eten en drinken uit bestaat. Hoe het komt dat mensen dik wor-

den. Hoe het komt dat sommige mensen te weinig voedingsstoffen binnen krijgen.

Tussendoortjes- en traktatiebeleid (handleiding)



De handleiding geeft informatie over gezonde en leuke traktaties en tussendoortjes. Ook

worden suggesties voor activiteiten voor leerlingen gegeven, waardoor de leerlingen inzicht

krijgen in de relatie tussen voeding en (mond)gezondheid.

De handleiding is te downloaden van www.gezondeschoolhm.nl.

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/basisonderwijs/gezond-gedrag/hygiene-huid-gebit-en-gehoor/item/tussendoortjes-en-traktatiebeleid-2

Pagina 11

Voeding en bewegen

Feest! 46 traktaties voor school of thuis (boek)

Uitgave: Stichting Voedingscentrum Nederland, 2015

Doelgroep: Leerkrachten

Wat is een feestje zonder traktaties? Maar, een beetje traktatie moet wel origineel zijn, mooi, ver-

antwoord en vooral erg lekker. De traktaties in dit boek voldoen hieraan.

Ga de uitdaging aan! Ontdek waarom gezond leven belangrijk is (boek)

Uitgave: Uitgeverij SWP, 2014


Aan de hand van het verhaal van de Club van Drie worden kinderen er spelenderwijs van bewust

gemaakt dat ze zuinig moeten zijn op hun lijf. Dankzij de leuke activiteiten, tips, weetjes en hu-

mor in dit boek, leren ze hun lijf kennen, ontdekken ze wat eten met je doet, gaan ze nieuwe uit-

dagingen aan en durven ze te experimenteren. Met tips voor leerkrachten en ouders.

De klas beweegt (lesmateriaal)

Uitgave: Uitgeverij Fysio Educatief


De klas beweegt is een speelse methode waarin kinderen door middel van oefeningen le-

ren om houding, beweging en ontspanning te integreren in een dagelijkse situatie. Het pak-

ket bestaat uit 7 kalenders met oefeningen en 7 handleidingen. Meer informatie kunt u vin-

den op de website www.beweeg.nl.

Bewegen doe je zo! (lesmateriaal)

Uitgave: Uitgeverij Fysio Educatief


Bewegen doe je zo! bestaat uit een persoonlijk leerlingenboekje voor onder-, midden- en

bovenbouw. De methode wordt ondersteund door middel van een beknopte docentenhand-

leiding en een poster in het klaslokaal.

Hupla 1,2,3 bewegingstussendoortjes (lesmateriaal)

Uitgave: Schoolsupport, 2004


Hupla 1,2,3 bestaat uit 5 klapblokken voor verschillende leeftijdsgroepen. Elk blok bevat bewe-

gingstips voor tussendoor of gewoon om de dag mee te beginnen of te eindigen.

Bewegen met Nellie en Cezar (lesmateriaal)

Uitgave: Averbode, 2003


Dit pakket bestaat uit 80 kaarten met bewegingsoefeningen voor de ontwikkeling van motorische

competenties. De kaarten laten Nellie en Cezar zien die hun motoriek oefenen met voorwerpen

die in iedere kleutergroep aanwezig zijn: een bal, een kegel, een hoepel. Met tips voor de leer-

kracht.

http://www.beweeg.nl/


Voeding en bewegen

Beweegplezier vanaf 4 (lesmateriaal)

Uitgave: NISB, 2004


De beweegkaarten zijn voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Op elke kaart staat een beweegtip. Schud

de kaarten en leg ze met de achterkant naar boven. Kies een kaartje. Speel (samen) het beweeg-

spel dat op het kaartje staat.

Werkboek voor de buurtsportcoach. Naschoolse bewegingsactiviteiten voor kinderen

van vier tot twaalf jaar (boek)

Uitgave: Jan Luiting fonds, 2016


In dit werkboek zijn negentien praktijkvoorbeelden uitgewerkt van bijeenkomsten die over

een periode van drie tot zes weken plaats kunnen vinden. Bekende en minder bekende activitei-

ten die zo zijn beschreven dat ze geschikt zijn voor verschillende groepen kinderen. Ook wordt

toegelicht hoe nieuwe uitdagingen kunnen worden toegevoegd of bepaalde accenten kunnen wor-

den gelegd.

Kinderen en ….. eetgedrag en eetstoornissen. Informatie, plan van aanpak en lessen

voor alle basisschoolgroepen (boek)

Uitgave: Kwintessens Uitgevers, 2005


In dit boek staat informatie over eetproblemen en eetstoornissen. Daarnaast worden ook lessen

beschreven rond het thema voeding in het algemeen, wie ben ik, en eetproblemen. Leerkrachten

spelen een belangrijke rol bij het vroeg signaleren van eetstoornissen en kunnen door lessen in de

klas bijdragen aan de preventie ervan.

Wat als mijn leerling een eetstoornis heeft? (handleiding)

Uitgave: Buro Puur, 2012


De handleiding Wat als mijn leerling een eetstoornis heeft? bevat nuttige informatie en formulie-

ren voor de professional. U leert leerlingen met een (beginnende) eetstoornis eerder te signaleren

én om hen de juiste hulp te bieden.

Inhoud:

Wat moet ik weten over de eetstoornis?

Hoe kan ik de eetstoornis herkennen?

Welke valkuilen zijn er?

Wat doe ik in de verschillende fasen van de eetstoornis?

Hoe help ik?

Preventie op school

De bijlagen bestaan onder andere uit de signalentest, checklist voor preventie op school.

Pagina 13

Roken en alcohol

Roken en alcohol

Alcohol & roken, een ander verhaal (lesmateriaal)

Uitgave: Trimbos-instituut, 2011


Het lespakket ‘Alcohol & roken, een ander verhaal’ gaat uit van de methode Verhalend ontwerpen.

Een methode waarbij leerlingen zich aan de hand van een verhaal inleven in het onderwerp. Ze

worden uitgedaagd om op zoek te gaan naar informatie en leren een eigen mening te vormen.

Robotroker (demonstratiemateriaal)

Uitgave: Eurofysica, Den Bosch


Apparaatje waarmee een sigaret kan worden gerookt. Een filmpje hiervan kunt u zien op

www.gezondeschoolhm.nl.

In het filter worden schadelijke stoffen zichtbaar (teer), waardoor goed aanschouwelijk wordt ge-

maakt hoeveel ‘viezigheid’ er in de longen komt bij het roken van een sigaret.

Breinweg (spel)

Uitgave: Tactus

Doelgroep: groep 8

Een spel voor leerlingen van groep 8 over alcohol en andere thema’s zoals roken, computeren

en drugs. De leerlingen leren op een leuke manier over alcohol en afhankelijkheid.

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/basisonderwijs/gezond-gedrag/roken-en-alcohol/item/robotroker


Pagina 14

Relaties en seksualiteit


Leskist Relaties en seksualiteit (lesmateriaal)



Met deze leskist kan het thema relaties & seksualiteit behandeld worden binnen de

hele school. De leskist bestaat uit:

Leskaterns Relaties & Seksualiteit

Lespakket Liefdesplein: dvd en handleiding

3 puberkwartetten

Quiz uit tijdschrift Hoe overleef ik

Leesboeken Ik vind jou lief, Verliefd, Seks en zo

Verwerkingsopdrachten en praatplaten

Vlag

2 puzzels

Jongens- en meisjespop

Relaties & seksualiteit (lesmateriaal)

Uitgave: RutgersWPF, 2011


Het lespakket Relaties & Seksualiteit biedt leerkrachten van groep 1 tot en met groep 8 een

goede basis voor het geven van relationele en seksuele vorming. Het pakket bestaat uit:

Algemene introductie in relationele en seksuele vorming

Vier leskaternen groep 1 en 2, groep 3 en 4, groep 5 en 6, groep 7 en 8

Lesbrief over omgaan met seksuele diversiteit

Elk katern bevat lessuggesties over verschillende onderwerpen die te maken hebben met relaties en seksuali-

teit, aansluitend bij de belevingswereld van kinderen van verschillende leeftijden.

Thema’s die aan bod komen, zijn: het eigen lichaam, zelfbeeld, verschillen tussen jongens en meisjes, bloot

zijn, vriendschap, verliefdheid, verkering, relatievorming, seksuele diversiteit, veranderingen in de puberteit,

voortplanting, zwangerschap, bevalling, seksualiteit, zelfbevrediging, media, weerbaarheid, wensen en grenzen,

seksueel grensoverschrijdend gedrag, anticonceptie en soa.

Bij het lespakket hoort online ondersteuning via het digibord. Deze is te vinden op

www.lespakketrelatiesenseksualiteit.nl.

Liefdesplein (lesmateriaal)

Uitgave: Schooltv, 2010


Liefdesplein is een project van Schooltv gericht op de relationele en seksuele vorming van kin-

deren. Er komen zaken aan de orde als hoe verandert het lichaam en wat gebeurt er in de pu-

berteit. Daarnaast is er ruimte voor minder grijpbare dingen als verliefdheid, flirten, spannende

spelletjes, homoseksualiteit en bovenal respect voor elkaar en elkaars mening. Ook de rol van digitale vormen

van communicatie, vriendennetwerken, sms, komt aan de orde. Het pakket bestaat uit een dvd met 4 afleverin-

gen van Schooltv Weekjournaal, een handleiding en werkboekjes.

De afleveringen zijn ook te zien op www.schooltv.nl.

http://www.lespakketrelatiesenseksualiteit.nl

http://www.schooltv.nl/zoekresultaten/?q=liefdesplein

Pagina 15


Dokter Corrie Show (lesmateriaal)



Dokter Corrie geeft seksuele voorlichting aan kinderen vanaf 9 jaar en beantwoordt vragen

over puberteit, relaties en seksualiteit. Het lespakket voor schooljaar 2016/2017 bevat 6 les-

sen, met elke les toegang tot de bestaande video’s van Schooltv, een verdiepende instruc-

tie, oefening op het digibord en ‘denk door’- en doe-bladen. Kijk voor meer informatie op de

website van schooltv: www.schooltv.nl.

Hand in hand. Methode over diversiteit in relaties (lesmateriaal)

Uitgave: COC Haaglanden, 2009


Het boek Hand in Hand is er op gericht om door middel van gesprekken, verhalen, spel-

vormen, knutsellessen en kleurplaten het onderwerp ‘diversiteit in relaties’ op een res-

pectvolle en tactvolle manier bespreekbaar te maken. Uitgangspunt hierbij is de bele-

vingswereld van het kind. De werkvormen zijn afwisselend en uitdagend.

Tevens kan een quiz aan leerkrachten inzicht bieden in de mate waarin leerlingen tole-

rant zijn.

Het boek is gratis te downloaden op de website www.gezondeschoolhm.nl.

Kinderen en… liefde, relaties en seksualiteit (lesmateriaal)

Uitgave: Kwintessens, 2011


Kinderen en… liefde, relaties en seksualiteit biedt materiaal om in de verschillende groepen, aan-

sluitend bij de ontwikkeling van kinderen, met dit thema aan de slag te gaan. Het bestaat uit een

lesmap met 4 katernen en voor de jongste kinderen het prentenboek Saar en Jop over identiteit,

vriendschap en intimiteit. Het materiaal gaat ervan uit dat kinderen het terrein van liefde, relaties

en seksualiteit in hun eigen tempo verkennen en ontdekken. De lessen gaan uit van realistische

ervaringen en situaties en behandelen onderwerpen aan de hand van een filosofisch gesprek. In

de handleiding die in de lesmap zit, staat deze werkvorm uitgebreid uitgelegd.

Met prentenboek Saar en Jop en filmpjes op het digibord via http://liefde.kwintessens.nl.

De wereld van Robien en Rafie (lesmateriaal)


Doelgroep: Meisjes en jongens van 10 tot 14 jaar

Deze lesmap bevat 2 trainingsprogramma’s seksuele vorming en weerbaarheid voor jongeren van

10 t/m 14 jaar, één voor meisjes en één voor jongens. Beide programma’s richten zich op de pre-

ventie van sociaal-emotionele problemen door de jongeren te begeleiden in hun ontwikkeling tot

volwassen vrouw en man.

https://www.schooltvwebshop.nl/abonnementen/abonnement-dokter-corrie-2016-2017

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/basisonderwijs/gezond-gedrag/relaties-en-seksualiteit/item/hand-in-hand-lesmateriaal

http://liefde.kwintessens.nl/


Pagina 16


Ik vind jou lief (boek)

Uitgave: Ploegsma, 2003

Doelgroep: Peuters en kleuters

Kleuters hebben vaak grote belangstelling voor geboorte en seksualiteit, en dit voorlichtingsboek

geeft antwoord op al hun vragen.

Ik vind jou lief vertelt met veel kleurige illustraties en in eenvoudige woorden waar baby's vandaan

komen, wat het verschil is tussen jongens en meisjes, en over verliefdheid en seksuele gevoe-

lens.

De baas over je lijf. Over bloot, aanraken en grenzen (boek)


Doelgroep: Peuters en Kleuters

Dit boek geeft een handvat om met jonge kinderen over gewenst en ongewenst lichamelijk con-

tact te praten. Kleuter Luuk en peuter Roos doen heel gewone dingen. Ze gaan naar het zwem-

bad, spelen buiten, maken ruzie, lossen het weer op en kijken aan het einde van de dag nog

even rustig tv. Ook, of misschien wel juist, binnen deze gewone context komen vragen langs

als: Wanneer is lichamelijk contact gewenst en wanneer niet? Hoe benoem je geslachtsdelen?

Wat doe je als je geen kus wilt geven?

Het gewone van de situaties maakt onderwerpen als bloot, aanraken en grenzen aangeven makkelijk bespreek-

baar; thuis op school en in de kinderopvang.

Kikker is verliefd (boek)

Uitgave: Leopold, 2014


Voorlees- en prentenboek voor kleuters.

Kleintje Nee en GROTE NEE (boek)

Uitgave: Schoolsupport / Abimo Uitgeverij, 2004

Doelgroep: Onderbouw en middenbouw

Het is belangrijk dat kinderen leren aangeven wat hun behoeften zijn en wat ze juist

niet willen. Kinderen moeten zich ervan bewust worden dat ze duidelijk moeten zijn

als ze 'nee' zeggen. Dat is niet altijd eenvoudig en gaat zeker niet vanzelf, maar in dit

leuke boekje kunnen ze lezen dat zelfs een Kleintje Nee een GROTE (en effectieve)

NEE kan worden.

Seks en zo (boek)

Uitgave: Gottmer, 2010

Doelgroep: Bovenbouw

Tieners kunnen in dit boek alles vinden wat ze moeten weten over het lichaam, van binnen en

van buiten. Ook krijgen ze antwoord op vragen over verliefdheid, kussen, vrijen, baby's en

abortus. En over homoseksualiteit, voorbehoedmiddelen, gezondheid, hygiëne en seksueel

overdraagbare ziekten. Dit boek is informatief en interessant, maar ook grappig.

Pagina 17


Lekker in je vel (lesmateriaal)

Uitgave: CPS, 2006


Lekker in je vel richt zich behalve op kennisverwerving vooral op het aanleren van persoonlijke

vaardigheden en op meningsvorming. Doel van het lespakket (handleiding en kopieerbladen) is

dat leerlingen lekker(der) in hun vel zitten en dat zij hun eigen en elkaars grenzen en mogelijkhe-

den leren ontdekken en waarderen.

Groeispurt (spel)

Uitgave: Jeugd en Seksualiteit vzw, Mechelen, 2010

Doelgroep: Kinderen van 10 tot 13 jaar

Een spel om met jongeren te praten en te spelen over alles wat verandert vóór en tijdens de

puberteit. Het spel is een zoektocht: deelnemers gaan aan de hand van tips op zoek naar

een tiener. Onderweg komen ze ook vragen, weetjes en spelletjes tegen over jongen/meisje,

toekomst, uiterlijk, talenten, relaties.

Girls’ Choice. Wensen en grenzen in intimiteit (spel)

Uitgave: Rutgers Nisso Groep, 2006

Doelgroep: Meisjes van 10 tot 13 jaar

Girls’ Choice is een bordspel met vraag- en stellingkaartjes. De spelers ontdekken waar hun

grenzen liggen met betrekking tot seksualiteit, intimiteit en relaties.

Boys R Us (spel)


Doelgroep: Jongens van 10 tot 13 jaar Bordspel over relaties en seksualiteit. Het spel beoogt jongens bewust te maken van het

belang van veilige, prettige, gewenste en gelijkwaardige seksuele en relationele contacten.

Puberkwartet (spel)



Kwartetspel voor kinderen vanaf 10 jaar over de puberteit en verschillende aspecten van

relaties en seksualiteit.

Ben jij ook op mij? (boek)


Doelgroep: Kinderen van 7 tot 11 jaar

Dit is een boek over seks, voor kinderen van 7 tot 11 jaar. Wat is seks eigenlijk? Waarin ver-

schillen jongens en meisjes van elkaar, en waarom? Hoe verandert je lijf als je volwassen

wordt? En wat is het verschil tussen van iemand houden en verliefd op iemand zijn? Voort-

planting, geboorte en erfelijkheid komen ook aan bod. Een lijst van woorden die met seks te

maken hebben sluit het boek af.


Pagina 18


Het puberboek. Over zoenen, zeuren, veranderen en verliefd zijn (boek)



Het puberboek beschrijft de veranderingen die kinderen in de puberteit doormaken. Het gaat over

veranderingen in het lichaam, omgaan met leeftijdgenoten, over ouders en over zoenen, verke-

ring en seks.

Tot over je oren. Bijna puber en verliefd? (boek)

Uitgave: Abimo uitgeverij, 2014


Boekje voor kinderen van de bovenbouw basisonderwijs over verliefdheid, liefdesverdriet,

puberteit, liefdesbrieven, zoenen etc.

Kriebels op school. Draaiboek voor een ouderavond over relaties en

Seksualiteit (handleiding)

Uitgave: RutgersWPF, 2011


In dit draaiboek vindt u uitgebreide informatie over de seksuele ontwikkeling van kinderen, het

belang van seksuele opvoeding en vorming, de rol van de ouders en de rol van de school. Het

draaiboek geeft suggesties hoe u ouders kunt betrekken bij de seksuele vorming en opvoeding

van kinderen.

Kriebels op school: draaiboek voor een ouderavond relationele en

seksuele vorming in het speciaal onderwijs (handleiding)

Uitgave: Rutgers, 2016

Doelgroep: Leerkrachten speciaal onderwijs

Ouders en verzorgers zijn een belangrijke partner voor scholen als het gaat om seksuele

vorming en opvoeding. Vooral voor leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte.

Door ouders (vroeg) te betrekken en te informeren over seksuele vorming op school,

voorkomt u miscommunicatie.

In dit draaiboek vindt u praktische handvatten om ouders te betrekken bij het geven van

seksuele vorming in het speciaal onderwijs. Ook vindt u hier uitgebreide achtergrondinfor-

matie over de seksuele ontwikkeling van leerlingen in het speciaal onderwijs.

Veel foldermateriaal is te downloaden van www.rutgers.nl , klik op Webshop.

http://shop.rutgers.nl/

javascript:;

Pagina 19

Hygiëne, huid, gebit, gehoor


Leskist mondgezondheid (lesmateriaal)



De leskist mondgezondheid bevat materialen die in de klas gebruikt kunnen worden om

aandacht te schenken aan gebit en mondzorg.

Inhoud leskist:

Materialen van het project Hou je mond gezond; meer informatie over dit project is te

vinden op de website www.houjemondgezond.nl

Dvd Trammelant in Tandenland

Demonstratiematerialen zoals een groot gebit en een grote tandenborstel

Diverse voorlees- en jeugdboeken

Tandartsjas, mondmaskers, handschoenen, handspiegels en mondspiegeltjes

Poetsposters en praatplaten

Handleiding voor bestrijding van hoofdluis op school


Deze handleiding biedt scholen ondersteuning bij het bestrijden van hoofdluis. De hand-

leiding is bedoeld voor scholen waar door de GGD getrainde hoofdluisouders actief zijn. Het

doel is een vroegtijdige signalering en een effectieve bestrijding van hoofdluis.

Hoofdluis is een hardnekkig verschijnsel dat op veel scholen voorkomt. Effectieve bestrijding

is alleen mogelijk wanneer het probleem gezamenlijk wordt aangepakt. Indien er geen zorg-

vuldige behandeling plaatsvindt, blijft de kans op herbesmetting groot en worden kinderen,

ouders en scholen onnodig belast.

De handleiding is te downloaden van de website www.gezondeschoolhm.nl.

Gebitsmodel: van baby naar volwassene (demonstratiemateriaal)

Uitgave: Ivoren Kruis

Doelgroep: Onder- en middenbouw

Met deze gebitsstandaard kan getoond worden dat de 'grote mensentanden' al in de

kaak aanwezig zijn. De standaard bestaat uit 4 modelgebitten in de leeftijdsfasen baby,

kind van 5 jaar, kind van 9 jaar en volwassene.

Tussendoortjes- en traktatiebeleid (handleiding)



De handleiding geeft informatie over gezonde en leuke traktaties en tussendoortjes. Ook

worden suggesties voor activiteiten voor leerlingen gegeven, waardoor de leerlingen inzicht

krijgen in de relatie tussen voeding en (mond)gezondheid.

De handleiding is te downloaden van www.gezondeschoolhm.nl.

http://www.houjemondgezond.nl

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/basisonderwijs/gezond-gedrag/hygiene-huid-gebit-en-gehoor/item/handleiding-voor-de-bestrijding-van-hoofdluis-op-school

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/basisonderwijs/gezond-gedrag/hygiene-huid-gebit-en-gehoor/item/tussendoortjes-en-traktatiebeleid-2


Pagina 20


HoorToren (lesmateriaal)

Uitgave: Zorn Uitgeverij BV, Nationale Hoorstichting, 2009


De HoorToren is een schoolbreed lespakket dat leerlingen bewust wil maken van het belang

van een goed gehoor. Voor de onderbouw zijn er vertelposters, voor de bovenbouw gelami-

neerde opdrachtkaarten. Voor de bovenbouw is er ook de dvd Disco-oor, een film over geluid

en preventie van gehoorbeschadiging. Met de digitale decibelmeter leren kinderen geluid te

meten en worden ze zich bewust van (te) harde geluiden. Het materiaal is gedifferentieerd naar

4 leeftijdsgroepen.

De HoorToren is ook digitaal beschikbaar op www.hoortoren.nl.

De geluidstuin www.geluidstuin.nl (online lesmateriaal)

Uitgave: Hoorstichting, 2009

Doelgroep: Kinderen van 9 t/m 11 jaar

De Hoorstichting wil met deze website kinderen bewust maken van het nut en plezier van gehoor

en ze uitleggen hoe hun gehoor werkt. Daarnaast worden kinderen gewezen op het feit dat ze

hun gehoor moeten beschermen tegen beschadigingen en hoe ze dat kunnen doen.

De mens (lesmateriaal)



De mens is een Schooltv-programma op dvd dat de leerlingen kennis laat maken met de

bouw en werking van hun eigen lichaam en laat kinderen ervaren dat het lichaam ver-

zorging nodig heeft. De verschillende onderwerpen worden toegelicht aan de hand van

modellen en animaties. De onderwerpen geraamte, ademhaling, spijsvertering en

bloedsomloop komen aan bod.

Het pakket bestaat uit een dvd, handleiding, leerlingenboekjes en 4 posters.

Ziek zijn (lesmateriaal)



In de map staan lessuggesties beschreven waarmee het thema Ziek zijn uitgewerkt kan wor-

den in de kleutergroep. De werkbladen bieden de leerkracht de mogelijkheid om onderdelen

te oefenen of een werkboekje voor kinderen samen te stellen.

Vies en schoon (lesmateriaal)

Uitgave: Zorn uitgeverij, 2000


Vies en schoon is een lespakket over het belang van hygiëne bij jonge kinderen. Het meisje Sofie

maakt van alles mee dat met vies en schoon te maken heeft: buiten spelen, naar de wc gaan, af-

wassen enzovoort. De boekjes bevatten veel opdrachten en illustraties om naar te kijken en over te

praten.

http://www.hoortoren.nl

http://www.geluidstuin.nl

Pagina 21

Mediawijsheid

Mediawijsheid

Mediawijsheid op de basisschool (boek)

Uitgave: Kennisnet en Mijn Kind Online, 2013


Hoe leer je kinderen media produceren? Hoe sla je een brug naar de digitale leefwereld van

leerlingen? Hoe leer je kinderen goed zoeken op internet? Kortom, hoe maak je leerlingen

mediawijs? In het boek Mediawijsheid op de basisschool geven 21 leerkrachten antwoord op

die vragen. Ze gebruiken media als een middel om hun lessen te verrijken, maar ze leren hun

leerlingen ook media te begrijpen, positief te gebruiken en risico's het hoofd te bieden.

Handboek mediawijsheid (boek)

Uitgave: Stichting Mijn Kind Online, 2012

Doelgroep: Leerkrachten bovenbouw

Boek met concrete handvatten voor wie aan de slag wil om kinderen mediawijzer te maken.

Het boek bevat achtergrondinformatie, een methode om het eigen beleid te ontwikkelen, en

praktische tips voor een solide integratie van mediawijsheid in het onderwijsprogramma.

Deel 1 geeft een richtlijn om de eigen visie te vormen over mediawijsheid op school.

Deel 2 gaat een stap verder: naar de praktijk van de klas. Hoe geef je mediales? In dit deel

staan praktische aanwijzingen voor relevante thema's, lessen en werkvormen.

Diploma Veilig Internet (lesmateriaal)

Uitgave: Stichting Kennisnet, 2014


Het Diploma Veilig Internet is een lespakket voor leerlingen van groep 5 t/m 8 in het

basisonderwijs. Het doel van het lespakket is om kinderen bewuster te maken van

hun handelen op internet en hen vaardigheden aan te leren om verantwoord met

internet en digitale media om te gaan.

Het lespakket omvat een lesboek met werkbladen, digibordlessen en een online eindtoets. Naast een papieren

lespakket is er een online spel: Diploma Veilig Internet – the Game.

Het lespakket Diploma Veilig Internet Junior is ontwikkeld voor de groepen 5 en 6. Het Diploma Veilig Internet is

ontwikkeld voor de groepen 7 en 8. Junior is de opstap naar het Diploma Veilig Internet in groep 7 of 8. Junior

behandelt dezelfde onderwerpen, echter op een lager niveau en het gaat uit van de beginnende internetter.

Diploma Veilig Internet voor groep 7 en 8 gaat dieper op de onderwerpen in en vraagt al ervaring op internet van

de leerlingen.

Kijk voor meer informatie op de website van Kennisnet.

Smart Online (lesmateriaal)

Uitgave: DMS educatief, 2015

Doelgroep: Groep 6 t/m groep 8

Een lespakket met twaalf gelamineerde posters en veertig lesboekjes. In de lesboekjes staan

verschillende vragen over de nieuwe media. Aan de hand hiervan kunnen afspraken gemaakt

worden over het gebruik van nieuwe media op school.

https://www.kennisnet.nl/diensten-voor-de-klas/diploma-veilig-internet/


Pagina 22

Mediawijsheid

Kaartjes Digitaal pesten (lesmateriaal)

Uitgave: Stichting School en Veiligheid, 2015


De kaartjes zijn een hulpmiddel om digitaal pesten in de klas aan de orde te stellen. Door middel

van deze kaartjes leren de leerlingen nadenken over de verschillende vormen van digitaal pesten

en bespreken leerlingen met elkaar wat ze vinden van deze vormen van cyberpesten.

WhatsHappy (lesmateriaal)

Uitgave: Kennisnet, Mijn Kind Online


Kinderen die ruzie maken via Whatsapp, welke leerkracht heeft er geen last van?

De les WhatsHappy maakt de problemen met chatten bespreekbaar en daagt

leerlingen uit afspraken te maken over hoe ze fatsoenlijk met elkaar omgaan. De

afspraken zetten ze in een poster die kan worden opgehangen aan de muur of op

het prikbord.

De les is te downloaden op de website van Mijn Kind Online.

Nice to meet you (lesmateriaal)

Uitgave: Codename Future

Doelgroep: Groep 8

Nice to meet you is een afgeronde klassenactiviteit van

één lesuur waarin leerlingen kritisch kijken naar de ma-

nier waarop ze zichzelf op sociale media presenteren en

profileren. De leerlingen denken na over hun eigen online profielen, digitale uitingen en informatie. Zij beantwoor-

den enkele vragen hierover. De uitkomsten vormt de aanleiding tot discussie: wat is er allemaal van mij te vinden

en wat betekent dit? De les kan als een opstapje of energizer worden ingezet ter voorbereiding van het werken

met een anti-pest methode.

De les is te vinden op de website codenamefuture.nl/ntmy.

Instagrap (lesmateriaal)

Uitgave: Mijn Kind Online, Kennisnet


Instagram is een sociaal medium waarop kinderen foto's uitwisselen met vrienden en

familie. Kinderen geven onderaan de foto commentaar, wat varieert van lieve compli-

menten tot kwetsende opmerkingen. Op Instagram is het doorgaans vooral gezellig,

maar soms gaat het mis. Scheldpartijen en flauwe grappen leiden tot pesterijen. De

les Instagrap van Mijn Kind Online zorgt ervoor dat de sfeer gezellig blijft.

In de les krijgen leerlingen de opdracht dingen op te schrijven die ze grappig vinden op Instagram en te benoe-

men welke grappen ze niet leuk vinden, bijvoorbeeld omdat deze (bedoeld of onbedoeld) kwetsend zijn. Al doen-

de denken de leerlingen na over de online fatsoensregels die ze met elkaar gaan afspreken.

De les is te downloaden op de website van Mijn Kind Online.

http://mijnkindonline.nl/publicaties/lesmateriaal/whatshappy

http://codenamefuture.nl/ntmy/

http://mijnkindonline.nl/publicaties/lesmateriaal/instagrap-de-les

Pagina 23

Mediawijsheid

Sofie chat! Lesmateriaal over grooming (lesmateriaal)

Uitgave: DMS educatief, 2016

Doelgroep: Groep 6 t/m 8 (Bovenbouw)

Een lespakket met lesboekjes. Het gaat over Sofie, ze is 12 jaar, zit nog op de basisschool en

chat met James. James is een jongen van 14 jaar die in Frankrijk woont, althans dat denkt zij.

Bij dit lesboekje hoort een PowerPoint presentatie.

De nieuwe media (lesmateriaal)

Uitgave: Weerbaar.info, 2012


Hoe gaan we op school om met de nieuwe sociale media? Waar liggen de grenzen in het

gebruik ervan? Door de snelle ontwikkeling krijgen kinderen of jong volwassenen vaak het

voorbeeld van onjuist gebruik van de nieuwe sociale media. Schadelijke gevolgen voor de

wifi-generatie worden langzaam zichtbaar.

De vragen in de les gaan bijvoorbeeld over de invloed van de nieuwe sociale media op ons

leven en de risico's in het verkeer en de kans op dwangmatige afhankelijkheid. Aan de

hand van deze les kunnen er met de leerlingen afspraken gemaakt worden over het gebruik

van de mobiel/smartphone op school.

Focus! Over sociale media als de grote afleider (boek)


Doelgroep: Ouders en docenten

Pubers en sociale media, het is alsof ze voor elkaar gemaakt zijn. Altijd aan, altijd contact. Geen

moment meer offline, geen moment meer rust. Hoe leg je aan je kind uit dat ‘nu even niet’ ook

belangrijk is? Heeft het überhaupt nog zin om het te proberen?

Dit boek behandelt een actueel probleem dat steeds nijpender lijkt te worden. Regels stellen

werkt niet. Zeggen dat je kind zich anders moet gedragen ook niet. Je moet het slimmer doen!

Namelijk door een gesprek op gang te brengen. Dat kan, mits je de juiste vragen stelt. Zó leer je

je kind focussen.

Sociale media in het speciaal onderwijs voor leerlingen van 4 tot 20 jaar (boek)

Uitgave: Kennisnet, 2015


Hoe leer je kinderen in het speciaal onderwijs de do’s en don’ts van sociale media? Hoe kunnen de-

ze scholen digitale media inzetten om leerlingen van 4 tot 20 jaar meer bij de lesstof te betrekken?

En hoe kunnen sociale media leerlingen helpen hun talenten te ontwikkelen?

Kennisnet laat leraren aan het woord over hun ervaringen. Ze geven ook praktische tips over hoe je

deze kwetsbare doelgroep online en offline beschermt, weerbaar maakt en laat ‘vliegen’. De lessuggesties bij de

portretten sluiten mooi aan op de digitale wereld van leerlingen.


Pagina 24

Mediawijsheid

Mijn leerling online (boek)

Uitgave: SWP Uitgeverij, 2006


Mijn leerling online biedt een praktische handreiking voor de begeleiding en opvoeding van leer-

lingen in het gebruik van internet, waarbij de vraag naar het waarom niet geschuwd wordt. Een

discussie over de waarden en normen van het internet, als het ware. Dit boek is geschreven voor

iedereen die internetopvoeding belangrijk vindt, en voor leerkrachten in het bijzonder.

Samen de online wereld verkennen. Een reisgids voor in de klas en thuis

(boek)

Uitgave: Pica uitgeverij, 2015


In dit boek geeft de auteur handvatten om samen met je kind(eren) de online wereld te verkennen.

Deze reisgids voor de online wereld beantwoordt in het eerste gedeelte de meest gestelde vragen van

ouders en leerkrachten over mediaopvoeding en biedt praktische tips en handige oefeningen voor op

school en thuis. In het tweede gedeelte komen de mogelijke gevaren in de online wereld aan bod.

Kinderen en online privacy (brochure)

Uitgave: Digibewust, Mijn Kind Online, Kennisnet

Doelgroep: Ouders, jongeren en docenten

Online privacy gaat veel verder dan op internet voorzichtig zijn met het achterlaten van

je adres of telefoonnummer, of het niet accepteren van vreemde vriendschapsver-

zoeken. Minstens zo belangrijk is het dat kinderen beseffen dat wat zij online doen

door de hele wereld te zien is. En dat het nooit meer verdwijnt.

Hoe zorgen we dat we de privacy van kinderen waarborgen? Hoe zorgen we dat kin-

deren zelf hun identiteit kunnen bepalen, zonder dat wij dat al voor ze doen door foto's

online te zetten? Hoe gaan we eigenlijk om met onze eigen privacy? En die van onze leerlingen? In deze brochu-

re worden ouders, jongeren en leerkrachten op weg geholpen met tips, informatie en advies. De brochure is gra-

tis te downloaden van de website www.mijnkindonline.nl.

Wijzer met sociale media (handleiding)

Uitgave: Steunpunt Huiselijk Geweld Hollands Midden

Doelgroep: Professionals die met jongeren werken, ouders

Jeugd en sociale media zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Professionals

krijgen dan ook steeds vaker te maken met het online (seksueel) risicogedrag van

jongeren. De vele vragen over deze lastige materie waren voor het Steunpunt

Huiselijk Geweld aanleiding tot schrijven van de handreiking Wijzer met sociale

media.

De handreiking biedt professionals, maar ook ouders, informatie over online seksueel grensoverschrijdend ge-

drag jegens jongeren en geeft in dit kader tips en adviezen. Begrippen als 'mediawijsheid' en 'sociale media' wor-

den gedefinieerd. Daarnaast bevat de handreiking handvatten voor de ouderbegeleiding en een beknopte lijst

met websites, lessen en werkvormen.

De handreiking is gratis te downloaden van de website www.gezondeschoolhm.nl.

http://mijnkindonline.nl/publicaties/brochures/kinderen-en-online-privacy

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/basisonderwijs/gezond-gedrag/mediawijsheid/item/handreiking-wijzer-met-sociale-media

Pagina 25

Mediawijsheid

Sociale media en schoolveiligheid (brochure)

Uitgave: Politie, aandachtsgebied Jeugd en Jeugdgroepen

Doelgroep: Directie, leerkrachten

Pingen, whappen, tweeten, taggen en liken…Voor jongeren zijn sociale media een vanzelf-

sprekend deel van hun leven. Snel contact staat voorop. Zonder al te veel toezicht van

ouders, docenten, moderator en/of politie staan ze direct in verbinding met vrienden,

‘vrienden van vrienden’ en onbekenden. Maar grenzen zijn niet altijd duidelijk en jongeren

verleggen deze ook nog eens graag. Groepsdruk, intimidatie, agressie, pesten en bedrei-

ging vinden ook online plaats.

De brochure is informatief en gaat onder meer in op de belevingswereld van jongeren, de

risico's van en grensoverschrijdend gedrag op sociale media. Daarbij wordt uitleg gegeven over strafbaar gedrag

en worden tips gegeven hoe scholen beleid kunnen ontwikkelen en implementeren. Dat draagt bij aan preventie

en signalering.

De brochure is te downloaden van www.gezondeschoolhm.nl.

Mediawijsheid voor schoolbestuurders (brochure)

Uitgave: Kennisnet, 2013

Doelgroep: Schoolbestuurders

Mediawijsheid een vaste plek geven binnen de school. Er wordt veel over nage-

dacht en gesproken, maar de invulling concreet maken is nog wel eens lastig. De

brochure Mediawijsheid voor schoolbestuurders speelt hierop in. De ervaringen,

stappenplannen en modellen helpen de volgende stap te zetten in een voortdurend

proces naar mediawijsheid.

De brochure is te downloaden van www.gezondeschoolhm.nl.

Sociale veiligheid op school en internet (brochure)

Uitgave: Kennisnet en Stichting School en Veiligheid, 2015

Doelgroep: Directie, leerkrachten

De brochure Sociale veiligheid op school en internet biedt scholen antwoord op

vraagstukken over sociale veiligheid en internet. Het is een wegwijzer in de digitale

wereld. Naast feiten over jongeren en sociale media bevat de brochure onder meer

een stappenplan waarmee scholen de schade bij digitale incidenten kunnen beper-

ken.

Ook helpt de brochure om sociale veiligheid op internet een vaste plek te geven op

school. Verder worden de juridische kaders geschetst. Die helpen scholen beter in-

schatten wat de ernst van de situatie is bij signalen van online misdragingen.

De brochure is te downloaden van www.kennisnet.nl.

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/basisonderwijs/gezond-gedrag/mediawijsheid/item/sociale-media-en-schoolveiligheid

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/basisonderwijs/gezond-gedrag/mediawijsheid/item/mediawijsheid-voor-schoolbestuurders

https://www.kennisnet.nl/artikel/sociale-veiligheid-op-school-en-internet-vergroot-je-zo/


Pagina 26

Sociaal-emotionele ontwikkeling


Kinderen en… hun sociale talenten (lesmateriaal)



Het doel van de methode Kinderen en… hun sociale talenten is om sociaal competent

gedrag van leerlingen op de basisschool te bevorderen.

Het pakket bestaat uit 8 activiteitenmappen, 1 map per groep, met daarin:

20 lessen verdeeld over 8 gedragscategorieën

De praktische handleiding

Lessen met werken/of kopieerbladen

Een set met 20 reminderkaarten per map

Zorgkatern

Liedjes cd (groep 1 t/m 4 en groep 5 t/m 8)

De praktische handleiding in de lesmappen beschrijft hoe de lessen zijn opgebouwd

en hoe je met het lesmateriaal kunt omgaan. De handleiding bevat ook voorbeelden voor brieven aan ouders per

gedragscategorie.

Verder bevat het lespakket:

Een map met de theoretische verantwoording en het implementatiehandboek

4 praatplaten voor de onderbouw met kijkwijzer

Het Aso-spel, hoe (a)sociaal ben jij?

Ouderbrochures (set van 25 exemplaren)

Speciaal voor groep 1 t/m 4 is er een extra katern gemaakt rond de poppen Mies en Max. Mies en Max beleven

allerlei avonturen waarbij de 8 gedragscategorieën een belangrijke rol spelen.

De vreedzame school (lesmateriaal)

Uitgave: Eduniek, 2006


De Vreedzame School is een programma om het sociale en emotionele klimaat in klas en

school te verbeteren. De kern bestaat uit lessen, voor alle groepen in de basisschool, in

conflictoplossing en de sociale vaardigheden die daarvoor nodig zijn. Verder krijgen leer-

lingen eigen taken en verantwoordelijkheden in de klas en in de school. Kinderen leren zo

allerlei vaardigheden die ze nodig hebben als (toekomstig) burger in onze democratische

samenleving.

Het lespakket bestaat uit lesmappen voor de groepen 3 tot en met 8 en een lesmap voor peuters en kleuters. Het

lespakket hoort bij een integraal programma. Dit bestaat naast de lessen voor de leerlingen uit training van het

hele schoolteam, coaching van leraren, en het opleiden en invoeren van leerlingmediatoren. Meer informatie staat

op de website www.devreedzameschool.nl.

http://www.devreedzameschool.nl

Pagina 27


Leefstijl; sociaal-emotionele vaardigheden voor het basisonderwijs (lesmateriaal)

Uitgave: Lions Quest Nederland, Amstelveen, 2008


Het programma Leefstijl wil bevorderen dat kinderen en jongeren zich ontwikkelen tot

sociaal vaardige, betrokken en zelfstandige volwassenen. Het besteedt aandacht aan

vaardigheden als kennismaken, luisteren, communiceren, zelfvertrouwen, gevoelens

uiten, assertiviteit en weerbaarheid, conflicten oplossen, omgaan met groepsdruk, risico's inschatten en doelen

stellen. Samen met klasgenoten doen leerlingen allerlei activiteiten en opdrachten die het besef van ‘goed met

elkaar omgaan’ versterken.

Voorwaarde voor invoering van de methode is het volgen van een training door de leerkrachten.

Kijk voor meer informatie op de website van Leefstijl: www.leefstijl.nl.

Pluk een roos. Lessen over omgaan met conflicten (lesmateriaal)

Uitgave: Kwintessens uitgevers, 2005 Doelgroep: Groep 1 t/m 8

Pluk een roos is een sociaal-emotioneel project voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Kinderen leren

in dit project conflicten zonder geweld op te lossen. Conflicten horen bij het leven. Zonder con-

flicten, geen ontwikkeling! Kinderen leren veel van en door hun conflicten. Begeleiding door

hun leerkrachten en ouders is daarbij belangrijk. Het bewezen succes van dit project schuilt in

de formule; niet alleen de school, maar alle betrokkenen uit de omgeving van het kind gaan

ermee aan de slag.

Het pakket bestaat uit 4 lesmappen (voor de groepen 1/2, 3/4, 5/6, 7/8), een spel en

opvoedingsondersteunende materialen voor op school en thuis.

Sociaal gedrag, elke dag! (lesmateriaal)

Uitgave: Uitgeverij Pica, 2013


Sociaal gedrag, elke dag! is een laagdrempelige methode die gebruikt kan worden om soci-

ale vaardigheden van kinderen te vergroten en te oefenen. Door de heldere instructies kan

de leerkracht er zonder aparte scholing direct mee aan de slag.

In de 4 programma's die in de werkmap worden behandeld, gaat het om het kunnen oefe-

nen en toepassen van sociale vaardigheden in de praktijk. Elke dag, want alleen door veel

oefening maken de kinderen zich vaardigheden eigen. Op basis van praktijkervaringen in

de begeleiding van kinderen, is gekozen voor vaardigheden op het gebied van:

Samenspelen

Samenwerken

Omgaan met emoties (boosheid in het bijzonder)

Probleem oplossen

In Sociaal gedrag, elke dag! oefenen kinderen verschillende vaardigheden in een bepaalde volgorde. Er wordt in

kleine stappen toegewerkt naar het einddoel, om de leerlingen zo succeservaringen te laten opdoen. Per periode

staat een vaardigheid centraal, waarbij de onder-, midden- en bovenbouw elk een eigen programma volgen.

http://www.leefstijl.nl


Pagina 28


SOEMO-kaarten (lesmateriaal)

Uitgave: Eduforce, 2005


SOEMO is opgebouwd uit de woorden 'sociaal' en 'emotioneel'. Het resultaat voor kinderen van

de SOEMO-werkwijze is zelfbewustzijn en sociale weerbaarheid. Elke kaart behandelt een

sociaal-emotioneel woord: alleen, heimwee, zenuwachtig, stoer. Of probeert leerlingen vaardig-

heden aan te leren, bijvoorbeeld ‘Je spullen terug vragen’ of ‘Belangstelling tonen voor een

ander’.

Het pakket kan gebruikt worden als methode waaruit wekelijks lesstof wordt gehaald. Het is ook

mogelijk onderwerpen aan de orde te stellen die kinderen en leerkrachten op een bepaald mo-

ment bezighouden.

Op avontuur met de JIJ EN IK club (lesmateriaal)

Uitgave: Ajodakt, 2002


'JIJ EN IK' is een lespakket voor sociaal gedrag, waarden en normen en emotionele ont-

wikkeling. De lessen worden steeds geïntroduceerd door een deel van een vervolgver-

haal, waarin 6 kinderen de hoofdrol spelen. De kinderen in het verhaal krijgen te maken

met tal van sociaal-emotionele vraagstukken en problemen. Enkele hoofdthema's komen

in elk deel terug. Zo biedt 'JIJ EN IK' voor elk leerjaar een aantal lessen rondom pesten,

conflicten, zorgen voor elkaar en zelfvertrouwen.

De handleiding verschaft de leerkracht aanvullende informatie. Bij elke les zijn tips en

didactische aanwijzingen opgenomen. Het pakket bestaat uit praktijkboeken voor de

groepen 1/2 en 3/4 en een handleiding en een lees-werkboek voor elk van de groepen 5

t/m 8.

Rots en water. Psychofysieke training voor jongens én meisjes (boek)



Het Rots en Waterprogramma is een sociaal-emotionele vaardigheidstraining voor jongens én

meisjes. Fysiek-emotionele en verbaal-emotionele ontwikkeling worden tot een geheel samenge-

bracht: actie, reflectie en kringgesprek komen in elke lesbeschrijving aan bod.

Het programma is een anti-pest methodiek.

Er zijn 2 boeken:

Het praktijkboek bevat lesbeschrijvingen met foto’s en lesbrieven.

Het basisboek Het Rots en Water Perspectief beschrijft de methodiek van de psycho-

fysieke training en geeft een theoretische onderbouwing van het programma.

Pagina 29


Project Ik en jij; Schooltv Huisje, Boompje, Beestje (lesmateriaal)



Het project 'Ik en jij' van Huisje, Boompje, Beestje (Schooltv) laat kinderen ervaren dat iedereen

uniek is en laat ze de meerwaarde van het begrip 'samen' ontdekken. De verhaaltjes van Erik en

Raaf bieden vaak een extra aanknopingspunt voor gesprekjes in de klas over gevoelens als

boosheid of verdriet en manieren om met elkaar om te gaan zoals elkaar helpen en vertrouwen.

Het pakket bestaat uit een dvd met 4 afleveringen en een docentenhandleiding. De afleveringen

zijn:

Dit ben ik!

Wat voel jij?

Ik en jij

Vriendschap

Jonge kinderen en… sociaal onhandig gedrag (boek)



Jonge kinderen en... sociaal onhandig gedrag is een remediërend programma voor jonge

kinderen die nog onvoldoende vaardig zijn. Op speelse wijze leren ze een aantal elementaire

sociale vaardigheden. Leidraad is het sprookje over kleine prins die in verschillende situaties

terecht komt. Kinderen oefenen het geleerde zelf in allerlei spelactiviteiten en houden hun

vorderingen bij in een eigen portfolio.

Bino en zijn sociale talenten (lesmateriaal)



Het pakket Bino en zijn sociale talenten bestaat uit 8 prentenboeken, een liedjescd en 2 hand-

poppen. Bino raakt met korte verhaaltjes die herkenbaar en eenvoudig te begrijpen zijn, de

belangrijkste thema’s waar jonge kinderen mee te maken hebben. Door samen te lezen, de

plaatjes te bekijken, de verhaaltjes met de poppen na te spelen en naar de liedjes te luisteren,

krijgen kinderen handvatten voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling.

Mijn vriendje Rikki (lesmateriaal)

Uitgave: Delubas Educatieve Uitgeverij, 2006


Mijn vriendje Rikki is een lespakket waarin 4 prentenboeken over het konijntje Rikki

centraal staan. De prentenboeken gaan over de thema's anders zijn, vriendschap en

tolerantie, iemand lief of aardig vinden, durven en bang zijn. In de handleiding staan

verschillende suggesties die uit te voeren zijn naar aanleiding van de Rikki-

prentenboeken. Naast sociaal-emotionele ontwikkeling komen ook andere ontwikke-

lingsgebieden aan de orde zoals muziek, spel en beweging. Het pakket bestaat uit 4

prentenboeken, een handleiding, kopieermap met werkbladen en kleurplaten, 4 posters.


Pagina 30


Een doos vol gevoelens (lesmateriaal)

Uitgave: Centrum voor ervaringsgericht onderwijs, 2002


Het lespakket Een doos vol gevoelens wil jonge kinderen spelenderwijs beter leren om-

gaan met gevoelens. Ze leren gevoelens herkennen, begrijpen en uiten. Het beheersen

van de basisgevoelens blij, bang, boos, verdrietig, geeft jonge kinderen een eerste hou-

vast tot een rijk emotioneel leven.

Een huis vol gevoelens en axen (lesmateriaal)

Uitgave: Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs, 2001


Een huis vol gevoelens en axen is een vervolg op de Doos vol gevoelens. Het pakket

biedt ondersteuning aan kinderen om gevoelens te benoemen en te (h)erkennen, en te

leren hoe deze een uitwerking hebben op hun relaties met anderen.

Voel je oké? Weerbaarheidscursus voor tieners met een lichamelijke handicap

(handleiding)

Uitgave: PJ Partners, Rotterdam, 2000

Doelgroep: Leerlingen met een lichamelijke handicap van 11 tot 18 jaar

Het hebben van een lichamelijke handicap heeft grote invloed op het psychisch en sociaal functioneren van tie-

ners. Vanwege de lichamelijke beperkingen, de terugkerende medische behandelingen en ‘hun anders zijn’, is het

voor deze tieners niet altijd gemakkelijk om samen met gezonde leeftijdgenoten op te groeien.

Je weerbaar en vol zelfvertrouwen kunnen opstellen is dan ook van cruciaal belang.

De cursus bestaat uit 12 bijeenkomsten en is verdeeld in een mentaal en een fysiek deel.




Het is belangrijk dat kinderen leren aangeven wat hun behoeften zijn en wat ze juist niet

willen. Kinderen moeten zich ervan bewust worden dat ze duidelijk moeten zijn als ze

'nee' zeggen. Dat is niet altijd eenvoudig en gaat zeker niet vanzelf, maar in dit leuke

boekje kunnen ze lezen dat zelfs een Kleintje Nee een GROTE (en effectieve) NEE kan

worden.

Welles! Nietes! Kaartspel sociale talenten voor groep 1 t/m 4 (spel)



Kaartspel waarmee kinderen zelf ontdekken hoe ze kunnen handelen in herkenbare en aan-

sprekende situaties. Op elke kaart staat een situatie maar ook vragen voor een (kring)gesprek

en een extra verwerkingsvorm waarmee de leraar aan de slag kan.

Dit kaartspel kan klassikaal gespeeld worden, maar ook in groepjes en individueel.

Pagina 31


Kinderkwaliteitenspel (spel)

Uitgave: CPS, 2004

Doelgroep: Kinderen vanaf groep 4

Het Kinderkwaliteitenspel wil leerlingen bewust(er) maken van hun eigen kwaliteiten en op die

manier bijdragen aan een positief zelfbeeld. Het spel bestaat uit een handleiding en een doos-

je met kaartjes rond ‘ik ben’, ‘ik kan’, ‘ik heb’.

Het kan op verschillende momenten gespeeld worden met een groepje kinderen die wat posi-

tieve aandacht nodig hebben of met de hele groep om de sfeer te verbeteren en om gesprek-

ken tussen leerlingen te stimuleren.

Babbelspel. Spelenderwijs inzicht krijgen in sociale vaardigheden (spel)

Uitgave: Baert NV, 2014


Het Babbelspel nodigt op een speelse manier uit om een aantal sociale en inter-

persoonlijke vaardigheden concreet te oefenen. De vaardigheden zijn opge-

splitst in 6 rubrieken: praten over een onderwerp; praten over jezelf; non-verbale

opdrachten; rollenspel; inzicht krijgen in vaardigheden; uiten van meningen over

jezelf, over anderen en over diverse onderwerpen. Het spel kan gespeeld wor-

den door 2 tot 6 spelers vanaf 7 jaar. Klassikaal kun je met het spel aan de gang

door alleen de kaartjes te gebruiken. Je stopt dan alle kaartjes in een schaal en

laat iedere dag een aantal kinderen een kaartje trekken en de opdracht uitvoeren.

Babbelspel junior (spel)

Uitgave: Baert NV Doelgroep: Groep 1 t/m 3

Het Babbelspel Junior nodigt kleuters uit om de eerste sociale en interpersoonlijke

vaardigheden concreet te ontwikkelen en te oefenen. De vaardigheden zijn opgesplitst

in 4 rubrieken. Het spel wordt gespeeld onder begeleiding en is bedoeld voor 2 tot 8

spelers van 4 tot 6 jaar.

Het is geen competitief spel, er zijn geen winnaars en geen verliezers.

De 4 rubrieken zijn:

Spontaan praten over een bepaalde situatie

Praten over jezelf

Non-verbale opdrachten

Verbale opdrachten

Mediationspel (spel)

Uitgave: Pestweb, 2012


Het Mediationspel is een spel met open vragen, kennisvragen, rollenspel-

opdrachten en casussen met betrekking tot mediation. Mediation, ofwel bemidde-

ling door leerlingen, kan leerlingen zelf verantwoordelijk maken voor het gevoel van

veiligheid binnen de school. Leerlingen leren conflicten zelf op te lossen. Daar-

naast kan het een onderdeel zijn van het voorkomen en signaleren van pesten. Het

spel kan met 3 tot 6 personen of groepsgewijs ongeveer een uur gespeeld worden.

Het Mediationspel is bedoeld voor scholen die mediation gaan invoeren of hier al geruime tijd mee werken.


Pagina 32


Opgekikkerd! (spel)

Uitgave: De Coole kikker, 2016


Opgekikkerd! is een vrolijk bordspel voor alle kinderen die faalangst hebben en alleen maar kun-

nen denken aan alles wat er mis kan gaan. De kaartjes van dit nieuwe spel behandelen angstige

gedachtes over school, sport, vrienden, dwanggedachtes en algemene angstige gedachtes. Inclu-

sief informatieflyer voor ouders, leerkrachten en kinderen.

Spring Kikker Spring!!! Wat voel jij?l (spel)

Uitgave: Kikker be Cool, 2010


In dit spel worden kinderen gestimuleerd te ontdekken welke gevoelens ze in een bepaalde

situatie kunnen hebben. Ook leren ze nadenken over het waarom van die gevoelens en te

bedenken wat zij kunnen doen om zich beter te voelen.

Kikkerbecool spel (spel)

Uitgave: Kikker be cool, 2009

Doelgroep: vanaf 8 jaar

Een spannend bordspel om sociale vaardigheden, goede manieren, opkomen voor

jezelf en omgaan met pesten en plagen te leren.

Het sociale vaardigheden kwartetspel (spel)

Uitgave: Kikker be cool, 2003


Dit kwartetspel behandelt verschillende sociale vaardigheden.

Meidenvenijn is niet fijn! (lesmateriaal)

Uitgave: Cycloop, 2008

Doelgroep: Groep 6, 7 en 8

Een koffer om preventief in te zetten of om probleemoplossend in meidengroepen te behandelen

waar meidenvenijn aan de orde is. Het kan gebruikt worden in gecombineerde jongens-

meisjesgroepen of uitsluitend met meisjes.

In de koffer zitten een handleiding, grote themakaarten, klassenposters, kopieervellen en werk-

bladen.

Een roze bril. Meidenvenijn op de basisschool (boek)

Uitgave: APS, 2011


Een boek met informatie en werkvormen rondom meidenvenijn op school. Een lees-kijk-en-

doeboek, voor iedereen in het basisonderwijs die meidenvenijn ziet en durft aan te pakken. En

dat kan ook op een speelse manier.

Pagina 33


Kinderen en … ingrijpende situaties. Agressie en geweld (boek)



In dit boek wordt ingegaan op oorzaken van agressie en geweld. Aan de hand van voorbeelden

wordt duidelijk hoe en waar agressie optreedt en hoe je dat als leerkracht kunt herkennen. Maar

meer nog wil het boek handvatten geven om te voorkomen dat er in school een cultuur ontstaat

waar agressie en geweld ruimte krijgen. Door lessen, werkvormen en tips wordt gewerkt aan de

opbouw van een cultuur van rust, respect en ruimte voor elkaar.

Kinderen en … keuzen maken. Over het omgaan met sociale druk, reclame,

beïnvloeding en verleiding (boek)



Dit boek geeft de leerkracht handreikingen om leerlingen te helpen zich bewust te worden van de

vele vormen van reclame, groepsdruk, beïnvloeding en verleiding en daarmee om te gaan. Het

boek bevat achtergrondinformatie en lessen voor onder-, midden- en bovenbouw.

Kinderen en … faalangst. Informatie, plan van aanpak en lessen voor alle

basisschoolgroepen (boek)



Dit boek biedt leerkrachten de kans om faalangst bij leerlingen te voorkomen en zo nodig te sig-

naleren en te begeleiden. Er wordt naast de noodzakelijke achtergrondinformatie over faalangst

uitgebreid beschreven hoe er in de praktijk met faalangstige kinderen kan worden omgegaan.

Ook praktische observatielijsten en een groot aantal lessen zijn opgenomen.

Kinderen en … hun rol als bemiddelaar (boek)



In dit boek wordt een praktische methode geboden om conflicten tussen kinderen op een goede

manier op te lossen: met het zes-stappen-plan krijgen kinderen én hun onderwijzers concrete

handreikingen aangeboden om eigen onderlinge conflicten op te lossen of anderen daarbij te

helpen. Afkoelen, uitpraten en samen naar oplossingen zoeken zijn daarbij de sleutelbegrippen.

Kinderen en … ingrijpende situaties. Scheiden (boek)

Uitgave: Kwintessens, Hilversum, 2001


Praktische handreiking om met kinderen en de groep met scheiden om te gaan. De mogelijk-

heden en de valkuilen voor de leraar komen aan de orde. Tevens staan in de projecten met uit-

gewerkte lessen verschillende samenlevingsvormen centraal, waaronder ook eenouder-

gezinnen. De werkvormen en lesactiviteiten gaan niet expliciet over scheiden. Gekozen is voor

het thema ‘wonen’. Want in de woonsituatie verandert er van alles als ouders scheiden. In een

open schoolklimaat zullen deze lessen bijdragen aan meer begrip voor andere gezinssamen-

stellingen. Ook zijn opgenomen een checklist wat je als school kunt doen ter ondersteuning van

kinderen van gescheiden ouders, een begrippenlijst en een overzicht van de verschillende rege-

lingen voor de kinderen na de scheiding.


Pagina 34


Kinderen en ….. van schoolplein tot speelplaats; een inspirerende aanpak voor de ver-

betering van het pedagogisch klimaat op de speelplaats (boek)



Kent u ze ook … die ongeregeldheden tijdens de pauzes? Er wordt een spel gespeeld en er ontstaat ruzie omdat

een aantal kinderen niet mee mag doen. Ze lopen te trekken en te duwen en uit te dagen.

Dit boek biedt handvatten om op een systematische manier de schoolpleinproblematiek bij de kop te pakken. De

volgende onderwerpen komen aan de orde: de rol van het team, het schoolplein onder de loep, verbetering socia-

le vaardigheden en houding leerlingen (d.m.v. lessen), verbetering van de inrichting. Tevens zijn er pleinspelletjes

opgenomen.

Klaar voor het middelbaar (lesmateriaal)

Uitgave: Weerbaar.info, 2011

Doelgroep: Groep 8

Klaar voor het middelbaar is een digitaal lespakket voor de laatste weken van het basis-

onderwijs of de eerste weken van het middelbaar onderwijs. Samen met de leerlingen

nadenken en discussiëren over lastige uitdagingen op de nieuwe school zoals:

Groepsdruk

Wie ben jij?

Durf jij jezelf te zijn en te blijven?

Sta je sterk genoeg in je schoenen om alle nieuwe uitdaging aan te kunnen? Het pakket is te koop via www.weerbaar.info.

Gedragen Gedrag (spel)

Uitgave: Stichting School en Veiligheid / PPSI

Doelgroep: Onderwijsteams primair onderwijs

Hoe wordt er op uw school met elkaar omgegaan? Wat vindt u acceptabel

gedrag en wat niet? Hoe kijken u en uw collega's aan tegen voorvallen van

pesten, discriminatie, racisme en seksueel gedrag?

Het spel Gedragen Gedrag is een hulpmiddel voor onderwijsteams om op een

laagdrempelige manier hierover met elkaar in gesprek te gaan. Het doel is om

gewenst en ongewenst gedrag bespreekbaar te maken en samen tot afspra-

ken en regels te komen.

Bouwen aan klasklimaat (boek)

Uitgave: Uitgeverij Bazalt, Vlissingen, 2008


Bouwen aan klasklimaat is een praktijkboek. Het bevat gestructureerde activiteiten om de sfeer

in de klas positief te beïnvloeden. Ze verhogen betrokkenheid en de wil tot samenwerken, ze

minderen onderlinge spanningen. Door minimaal eens per week een KlasBouwer te doen, wor-

den al goede effecten bereikt.

http://www.weerbaar.info/materialen/p-2/601--lespakket-klaar-voor-middelbaar.html?utm_medium=email&utm_campaign=Sta+je+sterk+genoeg+in+je+schoenen+om+alle+...&utm_source=YMLP&utm_term=

Pagina 35


Klas in balans. Het grote relaxboek voor het onderwijs (boek)

Uitgave: Panta Rhei, 2014


Door middel van allerlei oefeningen die in dit boekje beschreven staan, leren kinderen beter omgaan

met concentratieproblemen, stress, frustratie, angst, boosheid, moeheid of gebrek aan motivatie. Er

zijn individuele oefeningen en klassikale oefeningen, voor twee personen of een kleine groep.

Game over? Start opnieuw! Sport en autisme. Verhalen, tips en spelletjes (boek) Uitgave: SWP Uitgeverij, 2015


In dit boek staan twaalf verhalen over kinderen met een vorm van autisme. Zij beleven allerlei span-

nende, grappige en soms ook vervelende dingen tijdens en rondom het sporten. Soms komen zij in

de problemen, maar ze ontdekken ook dat bijna overal een oplossing voor te vinden is. De oplossin-

gen zijn verwerkt in tips, opdrachten en specifieke sportinfo.

Mama, hoe zeg ik nee? Maak je kind weerbaarder en assertiever (boek)

Praktische oefeningen voor ouders, leerkrachten, trainers, coaches en andere opvoeders

Uitgave: Witsand uitgevers, 2013


Dit boek beschrijft praktische voorbeelden om kinderen in diverse situaties te laten inzien en te la-

ten ervaren wat ze kunnen doen. Zoals situaties die eng lijken helemaal zo eng niet zijn of als je

duidelijk nee durft te zeggen, pesterijen vanzelf zullen ophouden. Kinderen leren anders tegen een

situatie aan te kijken en daardoor wordt het gemakkelijker om hun doelen te bereiken.


Pagina 36

Pesten

Pesten

KiVa (lesmateriaal)

Uitgave: KiVa, 2014/2015


KiVa is een schoolbreed programma, gericht op positieve groepsvorming en het ver-

sterken van de sociale veiligheid op basisscholen. KiVa stimuleert de sociale vaardig-

heden en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Daarmee wordt de sociale

veiligheid op school versterkt en worden groepsproblemen zoals pesten effectief te-

gengegaan. Binnen KiVa ligt de nadruk op de groep als geheel en dus niet op specifieke individuen. Het motto

luidt: ‘samen maken wij er een fijne school van’.

KiVa is een effectief anti-pestprogramma. Er zijn twee docentenhandleidingen met lessuggesties: een voor

groep 1 t/m 4 en een voor groep 5 t/m 8. Kijk voor meer informatie op de website www.kivaschool.nl.

PRIMA. Pakket over pesten gebaseerd op de film Spijt! (lesmateriaal)

Uitgave: Veiligheid.nl


De Prima-aanpak is een van de erkende interventies in Nederland waarmee het pestge-

drag op scholen effectief kan worden aangepakt. Onderdeel van de aanpak is het Prima-

lespakket dat gekoppeld is aan de film Spijt!, naar het succesvolle boek van Carry Slee.

Het pakket spreekt jongeren op een positieve manier aan en geeft de mogelijkheid om op

een gestructureerde manier in de klas met het onderwerp aan de slag te gaan.

Het doel van het pakket is het verminderen en voorkomen van pestgedrag op scholen.

Het pakket bestaat uit:

Dvd Spijt!

Leerlingenboekjes: geïllustreerd met foto's uit de film Spijt!. Het materiaal sluit aan bij het leerplan van

SLO.

Docentenhandleiding: bevat onder andere achtergrondinformatie, antwoorden bij de opdrachten uit het

leerlingenboekje en extra lessuggesties.

Pestmeter: geeft inzicht in het pestgedrag op uw school of in uw klas. Met een unieke inlogcode krijgt u

toegang tot de digitale pestmeter. De pestmeter bestaat uit een leerlingen een docentgedeelte.

Kijk voor meer informatie op prima.veiligheid.nl.

Kinderen en… Geen grapjes over pesten (boek)



In dit boek staan 125 kanten klare activiteiten om kinderen te helpen hun woede te beheer-

sen, conflicten op te lossen, empathie te ontwikkelen en goed om te gaan met anderen. In de

inleiding staat beschreven hoe je kinderen kunt helpen bemiddelen bij conflicten, je krijgt

handvatten voor het voorkomen van pesten en conflicten, maar ook technieken om de lessen

uit het boek te integreren in de dagelijkse praktijk.

De rest van het boek bestaat uit 2 delen:

Deel 1: Vaardigheden en attitudes voor het scheppen van een pestvrije omgeving.

Deel 2: Een goede sfeer creëren zonder pestgedrag.

http://www.kivaschool.nl

http://prima.veiligheid.nl/

Pagina 37

Pesten

Zippy’s vrienden (lesmateriaal)

Uitgave: Stichting Kids en Emotionele Competenties, 2007


Zippy’s vrienden is ontwikkeld om de psychische gezondheid van schoolgaande kinderen te

bevorderen. De methode is onderverdeeld in 6 modules met in totaal 24 lessen, verspreid

over het schooljaar. Achtereenvolgens komen gevoelens, communicatie, vriendschap, ruzie,

verandering en verlies, en opnieuw beginnen aan bod. De werkvormen zijn: rollenspellen,

tekenen, kringgesprekken en allerhande oefeningen.

Als u als leraar met Zippy's Vrienden in de klas gaat werken, krijgt u een gerichte training

van een dag. Meer informatie is te vinden op www.zippysvrienden.nl.

Kinderen en… ingrijpende situaties. Pesten (boek)

Uitgave: Uitgeverij Kwintessens, 2002


Hoe ga je om met pestgedrag en beter nog, hoe voorkom je pesten op school? In dit boek

staat beknopt weergegeven hoe je met pesten kunt omgaan. Tevens biedt het praktische

uitwerkingen van activiteiten om pesten tegen te gaan:

Uitgewerkte lessen

Een pestprotocol

Een voorbeeldtekst voor in de schoolgids

Materiaal om met pestgedrag om te gaan zodra het zich voordoet

Pestprotocol, een voorbeeld (boek)

Uitgave: Eduforce, Cees de Groot, 2004


Scholen willen/moeten de manier waarop zij omgaan met pesten vastleggen. Dit pestprotocol

is hiervoor een voorbeeld.

Pesten in perspectief. Raar! Bang! Stoer! (Prentenboeken)

Uitgave: Bazalt, 2013


De set Pesten in Perspectief bestaat uit de uitgaven Raar!, Bang! en Stoer!. Een trilo-

gie met realistische verhalen over pesten, verteld vanuit drie perspectieven: het slacht-

offer, de toeschouwer/meeloper en het kind dat pest. Bij de set boekjes zit een docen-

tenhandleiding.

RAAR!

Lisa verandert alles aan zichzelf, ze draagt zelfs haar favoriete laarzen niet meer. Ze

hoopt dat Tess haar dan niet meer raar noemt. Lisa merkt dat het niet helpt om te ver-

anderen, want Tess blijft haar pesten. Wat moet ze nu doen?

BANG!

Fleur kijkt toe als haar vriendin Lisa gepest wordt door Tess. Ze is te bang om voor haar op te komen. Op een

dag wil Tess dat ze meedoet met pesten. Wat moet Fleur nu doen?

STOER!

Tess is gewend om kinderen op school te pesten, maar ze is niet echt gemeen... of wel? Tess denkt zelf dat ze

stoer is en ziet niet dat ze kinderen pijn doet. Een groepje kinderen, de meester en de gymjuf willen Tess helpen

om haar gedrag te veranderen. Wat doet Tess, zal ze de hulp aannemen?

http://www.zippysvrienden.nl


Pagina 38

Pesten

Pesten, dat pikken we niet! (dvd)


De dvd gaat over de zwijgende massa kinderen die het pesten ziet gebeuren, maar

zich afzijdig houdt: de zwijgende middengroep. Het is belangrijk deze grote groep te

benaderen. Dat zwijgen heeft namelijk een onbedoeld gevolg: het geeft de pesters de

gelegenheid ongestoord door te gaan met pesten. De kinderen van de zwijgende mid-

dengroep houden om allerlei redenen hun mond. Als groep zijn deze kinderen echter

wel in staat om een buffer te vormen tussen pesters en slachtoffers. Maar om dat te

bereiken moet de zwijgende middengroep wel gaan praten.

Wat je pest ben je zelf. Pesten en gehandicapte kinderen (lesmateriaal)

Uitgave: Jopla, Utrecht, 2007

Doelgroep: Bovenbouw basisonderwijs en speciaal onderwijs

Het lespakket is ontwikkeld om het pesten van gehandicapte kinderen in het

regulier onderwijs tegen te gaan en wil bijdragen aan de integratie van gehandi-

capte leerlingen in het regulier onderwijs. Het pakket bestaat uit een dvd (20

min.), pestschrift en handleiding. Op de dvd praten jongeren tijdens een survival-

werkweek met elkaar over hun ervaringen met pesten en wat ze eraan doen.

Het pakket is ook goed bruikbaar voor klassen zonder een kind met handicap. Met het schrift kunnen leerlingen

zelf aan de slag of in groepjes.

De handleiding bevat informatie over digitaal pesten, een kopieerblad met de pesttest, literatuur en adressen.

Geen grapjes over pesten (spel)



Met dit bordspel leren kinderen spelenderwijs hoe je om kunt gaan met pesten, zowel als

gepest kind maar ook als pestkop. De voorbeelden zijn ontleend aan de dagelijkse praktijk.

Op de keuzekaartjes staan de situaties kort beschreven waarna de vraag volgt: ‘Wat zou jij

doen?’. De kinderen maken een keuze en beleven de gevolgen van hun keuze.

Antipestspel (spel)

Uitgave: Nienhuis Educatief, 1998


Het Antipestspel is gemaakt dóór kinderen vóór kinderen, om het pesten en het

omgaan met elkaar bespreekbaar te maken. Voor begeleiders van het spel is dit

een speelse manier om erachter te komen hoe kinderen over pesten denken.

Door in te spelen op de antwoorden die op de vragen worden gegeven, kunnen

verhoudingen en rollen in de groep duidelijker worden. Hopelijk zal door een be-

ter inzicht de omgang met elkaar verbeteren en ook het pesten voorkomen wor-

den of verminderen.

Pagina 39

Pesten

Pestkwartet (spel)

Uitgave: Pestweb, 2008


Het doel van het Pestkwartet is leerlingen inzicht te geven in alle betrokken rollen bij pes-

ten en hen bewust te maken van hun eigen rol bij het pesten. Het kwartet bestaat uit 11

kwartetten die de rollen van de pester, de gepeste, de ouders, de leerkracht en de ver-

trouwenspersoon omschrijven. De kaartjes over de rollen van leerlingen gaan uit van wat

voel ik, wat denk ik, wat wil ik, wat doe ik. Bij het kwartet zit een lesbrief.

Kaartjes traditioneel pesten ; Kaartjes digitaal pesten (lesmateriaal)

Uitgave: Pestweb 2009 / Stichting School en Veiligheid, 2015


Deze kaartjes kunnen een hulpmiddel zijn om traditioneel en/of digitaal pesten in de klas aan

de orde te stellen. Door middel van deze kaartjes leren de leerlingen nadenken over verschil-

lende vormen van (digitaal) pesten en bespreken leerlingen met elkaar wat ze vinden van deze

manieren van (cyber)pesten. De kaartjes zijn op een eenvoudige wijze in te zetten. Een korte

handleiding is bijgesloten.

Meidenvenijn is niet fijn! (lesmateriaal)

Uitgave: Cycloop, 2008

Doelgroep: Groep 6, 7 en 8

Een koffer om preventief in te zetten of om probleemoplossend in meidengroepen te behandelen

waar meidenvenijn aan de orde is. Het kan gebruikt worden in gecombineerde jongens-

meisjesgroepen of uitsluitend met meisjes.

In de koffer zitten een handleiding, grote themakaarten, klassenposters, kopieervellen en werk-

bladen.

Een roze bril. Meidenvenijn op de basisschool (boek)

Uitgave: APS, 2011


Een boek met informatie en werkvormen rondom meidenvenijn op school. Een lees-kijk-en-

doeboek, voor iedereen in het basisonderwijs die meidenvenijn ziet en durft aan te pakken. En

dat kan ook op een speelse manier.

‘Ik wil niet gepest worden!’ Effectief en concreet handelen op de basis-

school (boek)



De auteur, voormalig basisschooldirecteur, heeft de aanpak die hij toepaste op verschillende

scholen in dit boek uitgewerkt.

Het is een training voor basisscholen die ervoor zorgt dat iedereen zich ervan bewust wordt dat

pesten geen optie is en dat het pesten stopt.


Pagina 40

Pesten

Pesten op school (boek)

Uitgave: Panta Rhei, 2008

Doelgroep: Leerkrachten vanaf groep 5

Boek met spelletjes, activiteiten en oefeningen voor het herkennen, signaleren en bestrijden van

pestgedrag.

Inhoud:

Wat is pestgedrag en waarom ontstaat het?

Waarom wordt het toegelaten of niet herkend?

Wat kunnen we er concreet aan doen?

Spelen en oefeningen voor in de klas om pestgedrag te voorkomen of te bestrijden.

Pesten. Mijn boek over durf en zelfvertrouwen (boek)



Wat is pesten? Hoe ontstaat het? Hoe voelt het om gepest te worden en wat kun je eraan

doen? In dit boek kunnen kinderen aan de hand van gerichte vragen en opdrachten opschrij-

ven en tekenen wat het met ze doet en hoe ze het kunnen aanpakken om er iets tegen te

doen. Een stappenplan met veel praktische tips biedt een bruikbaar handvat. Voor kinderen,

ouders, leerkrachten, hulpverleners.

Omgaan met pesten (boek)



Boek met achtergrondinformatie over het verschijnsel pesten, casussen en suggesties voor pre-

ventief en curatief handelen van de verschillende betrokkenen, waaronder ouders, leerkrachten en

schoolleiding. Met als doel pesten zoveel mogelijk te voorkomen en pestgedrag in voorkomende

gevallen zo constructief mogelijk tegemoet te treden.

Pesten is laf! Cyberpesten is laffer (boek)

Uitgave: De Kinderconsument, 2007

Doelgroep: Ouders en leerkrachten van kinderen van 10 tot 16 jaar

Boek over cyberpesten. Hoe ziet het cyberpesten eruit? Is online pesten anders dan het offline

pesten? Het boek biedt informatie en tips voor school en ouders. Er staan interviews in met slacht-

offers en daders. Ook komt een scholengemeenschap aan bod die samen met Kinderconsument

een veilig internetbeleid heeft gemaakt waar leerlingen, ouders en leerkrachten samen aan werk-

ten.

Pagina 41

Gedragsproblemen

Gedragsproblemen

Kinderen en … eetgedrag en eetstoornissen. Informatie, plan van aanpak

en lessen voor alle basisschoolgroepen (boek)



In dit boek is de nodige achtergrondinformatie te vinden rond eetproblemen en eetstoornissen.

Daarnaast worden ook lessen beschreven rond het thema voeding in het algemeen, wie ben ik en

eetproblemen. Leerkrachten spelen een belangrijke rol bij het vroeg signaleren van eetstoornis-

sen en kunnen door lessen in de klas bijdragen aan de preventie ervan.

Wat als mijn leerling een eetstoornis heeft? (handleiding)

Uitgave: Buro Puur, 2012


De handleiding Wat als mijn leerling een eetstoornis heeft? bevat nuttige informatie en formulie-

ren voor de professional. U leert leerlingen/jongeren met een (beginnende) eetstoornis eerder te

signaleren én om hun de juiste hulp te bieden.

Inhoud:

Wat moet ik weten over de eetstoornis?

Hoe kan ik de eetstoornis herkennen?

Welke valkuilen zijn er?

Wat doe ik in de verschillende fasen van de eetstoornis?

Hoe help ik?

Preventie op school

De bijlagen bestaan onder andere uit de signalentest, checklist voor preventie op school.

10 dingen die je zou moeten weten over kinderen met autisme (boek)


Doelgroep: Leerkrachten en ouders

In dit boek wordt met grote betrokkenheid en de nodige humor verteld hoe het leven van kin-

deren met autisme eruit ziet en hoe je hun omgeving aanzienlijk kunt vergemakkelijken én

verrijken.

Autisme in de praktijk (boek)



Voor alledaagse problemen die zich voordoen bij kinderen met autisme biedt dit boek ideeën op

verschillende terreinen, zoals sensorische integratie, communicatie en taal, gedrag en sociale

omgang. In de vorm van tips, spelletjes, adviezen, activiteiten en strategieën wordt voor veel

situaties een werkbare, praktische oplossing gegeven, die direct kan worden ingezet. Er wordt

uitgegaan van de mogelijkheden en sterke kanten van het kind.


Pagina 42

Gedragsproblemen

NLD gewoon anders. Praktijkgids voor leerkrachten, hulpverleners en ou-

ders (boek)

Uitgave: Uitgeverij Acco, Leuven, Voorburg, 2008


Dit boek geeft uitgebreid antwoord op hoe men kinderen en jongeren met NLD kan begeleiden en

ondersteunen in hun ontwikkeling zowel op school als in het dagelijks leven.

“Ja, ik doe het straks”. Een leven met ADD (boek)

Uitgave: Uitgeverij Boekscout, Soest, 2008 (Lucia van den Berg)


Een ouder van 2 jongens met dyslexie en ADD beschrijft welke vooroordelen en tegenslagen ze

het hoofd heeft moeten bieden. Het zal voor menig ouder zeer herkenbaar zijn hoe een leven

met ADD kan verlopen. Daarnaast zal het mensen in het onderwijs hopelijk duidelijk maken hoe

lastig het leven voor kinderen met deze stoornissen kan zijn.

Pagina 43

Rouwverwerking / Ernstig ziek zijn


Verdrietkoffer basisonderwijs (diverse materialen)

Uitgave: Stichting In de Wolken, Heeze, 2005


De verdrietkoffer is samengesteld om te gebruiken wanneer er sprake is van een

overlijden. Dit kan een leerling betreffen of iemand van het personeel maar ook een

overlijden in de thuissituatie van een van de leerlingen.

De koffer is dus niet samengesteld als themakoffer om doodgaan, begraven en cre-

meren te behandelen als onderwerp.

De koffer bevat boeken met achtergrondinformatie voor de leerkracht, boeken voor

leerlingen, dromenvanger, kaarsjes, handpop, gevoelskaartjes.

De rouwende school (boek)

Uitgave: In de Wolken, 2011

Doelgroep: Directie en leerkrachten scholen

Wanneer een school geconfronteerd wordt met een (plotseling) verlies, zijn er vaak vragen

hoe er gehandeld moet worden. Dit praktische boek biedt houvast bij zo'n emotionele en

vaak verwarrende gebeurtenis. Het bevat een protocol, een checklist, werkvormen en infor-

matie over in te zetten middelen. Het boek is doorweven met voorbeelden uit de dagelijkse

praktijk.

Kinderen en … ingrijpende situaties. Over dood, rouwen en troosten

(boek)



In dit boek staat het sterven van een geliefde beschreven en de periode die daarop volgt. Dit

gebeurt aan de hand van 3 waargebeurde verhalen over hoe de school, het team, de leraren

en de kinderen omgaan met de verbijstering van het moment en het verdriet daarna.

Het boek probeert de leerkracht en het schoolteam te helpen bij de eerste opvang en begelei-

ding van een kind en de groep. Naast achtergrondinformatie voor de leerkracht zijn er ook

werkvormen en een overzicht van kinderliteratuur.

Kinderen en … ingrijpende situaties. Over levensbedreigende ziekte in

de naaste omgeving (boek)



Wanneer een leerling plotseling wordt geconfronteerd met de angstaanjagende vraag of ie-

mand uit zijn naaste omgeving (vader, moeder, broertje, zusje) beter zal worden of dood zal

gaan, dan heeft dat ingrijpende gevolgen voor dat kind. Dit boek probeert de leerkracht en het

schoolteam te helpen bij de eerste opvang en latere begeleiding van zo‘n kind en de groep.

Het boek bevat behalve achtergrondinformatie voor de leerkracht ook werkvormen, informatie

over ernstige ziekten en een overzicht van kinderliteratuur.

http://www.impact-kenniscentrum.nl/





Als de dood ingrijpt… Wat te doen als een leerling of personeelslid overlijdt (handleiding)


Doelgroep: Leerkrachten, directie

In deze handreiking wordt een aantal praktische suggesties voor communicatie en berichtgeving rond een sterfge-

val gegeven. De suggesties zijn uitdrukkelijk bedoeld als hulpmiddelen en aanzetten om op een eigen wijze te rea-

geren op een specifieke situatie waarin een school direct wordt geconfronteerd met de dood. De handreiking bevat

tevens achtergrondinformatie o.a. over het rouwproces en ideeën voor kringgesprekken.

De handreiking is te downloaden van de website www.gezondeschoolhm.nl. Klik op basisonderwijs > Psycho-

sociale gezondheid > rouwverwerking.

’s Nachts hoor ik de troostvogel zingen (boek)

Uitgave: Pica uitgeverij, 2016


Handboek voor leerkrachten die kinderen van een ouder met kanker willen steunen. De auteur is

coördinator en therapeut bij Inloophuis Haaglanden en heeft dit boek geschreven omdat haar ge-

vraagd werd hoe een kind begeleid kan worden dat te maken krijgt met kanker in het gezin. Dit

boek biedt informatie over kanker en behandelvormen, inspirerende lesideeën waarmee je kanker

bespreekbaar kunt maken, de emoties van leerlingen ruimte kunt geven en het kind optimaal kunt

steunen.

Wat nu? Een leerling met kanker! (boek)

Uitgave: Partner Passend Onderwijs, 2012


De auteur beschrijft in dit boek wat kinderkanker is. Omdat de school houvast, afleiding en

regelmaat geeft, blijft de school tijdens het hele ziekteproces van de leerling heel belang-

rijk. Dit boek helpt de leraar om de begeleiding van het kind vanaf het begin goed op te

pakken en doet dat op een praktische manier.

Wat nu? Mijn leerling wordt niet meer beter! (boek)

Uitgave: Partner Passend Onderwijs, 2009


Omdat school een wezenlijk deel uit maakt van de leefwereld van kinderen en jongeren is

het belangrijk dat zij tijdens hun ziekte voor de afleiding, houvast en regelmatig naar

school blijven gaan. Dit boek is vooral gericht op leerlingen die levensbedreigend ziek zijn

en waarvoor geen genezing meer mogelijk is. Dit is met name een deel van de leerlingen

met kanker. Daarnaast geeft dit boek ook voldoende handvatten voor de begeleiding van

leerlingen met chronische of progressieve ziektebeelden, waarbij het levensbedreigende karakter minder op de

voorgrond staat.

http://www.gezondeschoolhollandsmidden.nl/basisonderwijs/psychosociale-gezondheid/rouwverwerking/item/handreiking-als-de-dood-ingrijpt-wat-te-doen-als-een-leerling-of-personeelslid-overlijdt

Pagina 45

Kindermishandeling

Kindermishandeling

Handelingsprotocol Kindermishandeling en Huiselijk Geweld

Een online handelingsprotocol kindermishandeling en huiselijk geweld. Het protocol is op maat gemaakt voor

basisscholen en is gebaseerd op de Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling.

Het is verdeeld in 3 onderdelen aan de hand van de competenties van de medewerkers binnen de school.

Het online protocol is te vinden op de website http://bohm.handelingsprotocol.nl/.

Het Klokhuis over kindermishandeling (lesmateriaal)

Uitgave: NTR, Het Klokhuis

Doelgroep: Groep 6, 7, 8

Het Klokhuis heeft een serie gemaakt om het onderwerp kindermis-

handeling bespreekbaar te maken en het taboe te doorbreken. Kin-

deren die mishandeld worden, zwijgen er vaak over uit angst voor de

reactie van hun ouders en hun omgeving. Toch is erover praten de eerste stap naar een beter leven. In 4 afleve-

ringen komen slachtoffers, ouders, kinderen, leerkrachten, hulpverleners en omstanders aan het woord. Zij vertel-

len openlijk over dit moeilijke thema en laten zien wat je kunt doen als slachtoffer of omstander.

De serie is te vinden op kindermishandeling.hetklokhuis.nl. De handleiding sluit aan bij de 4 uitzendingen en be-

vat handvatten om het onderwerp bespreekbaar te maken, achtergrondinformatie en gesprektips.

Kindermishandeling: signaleren en handelen (boek)


Doelgroep: Professionals in het onderwijs

Het gezin is niet voor ieder kind een veilige plek: elk jaar weer worden duizenden kinderen

mishandeld, verwaarloosd of misbruikt. Hoe zie je aan een kind dat het thuis in de knel zit?

En wat doe je als je je zorgen maakt om een kind? Door de Wet meldcode huiselijk geweld

en kindermishandeling moeten organisaties en professionals die in hun werk met ouders en

kinderen te maken krijgen, werken volgens een meldcode. Dit is een stappenplan dat zij

kunnen gebruiken als ze mishandeling vermoeden. Met de komst van de Wet meldcode

wordt van professionals verwacht dat zij alert zijn op signalen die kunnen wijzen op kinder-

mishandeling.

Dit boek biedt mensen die met kinderen werken en kindermishandeling vermoeden een houvast.

Kinderen en … omgaan met kindermishandeling. Een handreiking voor

het primair onderwijs (boek)



Het is van groot belang dat elke leerkracht weet hoe hij op een verantwoorde wijze kan bij-

dragen aan de aanpak van kindermishandeling. Want wat wordt precies verstaan onder

kindermishandeling, hoe signaleer je het en wat doe je als je vermoedt dat een kind wordt

mishandeld? En op welke manier kan de school haar leerkrachten ondersteunen bij het be-

strijden van kindermishandeling?

Het boek bevat lessen voor alle groepen, maar ook informatie over kindermishandeling, wat

is dat, de gevolgen, risicofactoren, signaleren en wat te doen en de rol van de school.

http://bohm.handelingsprotocol.nl/

http://kindermishandeling.hetklokhuis.nl/

http://www.ggdhm.nl/


Pagina 46

Kindermishandeling

Kindermishandeling: wat is het & hoe kun je het stoppen? (dvd)

Uitgave: IMW / bureau Jeugd, Tilburg, 2005

Doelgroep: Kinderen tussen 10 en 14 jaar, ouders, leerkrachten

Deze film is bedoeld om kinderen informatie te geven over het onderwerp kindermishande-

ling: wat is het en hoe kun je het stoppen?

De dvd duurt 23 minuten. Aan de hand van 4 scènes worden verschillende vormen van

kindermishandeling besproken. De situaties zijn nagespeeld.

In de eerste scène zien we Roy, die door zijn vader wordt geschopt en geslagen. Bij

Roy is er sprake van lichamelijke mishandeling.

In de tweede scène staat seksuele mishandeling centraal. We maken kennis met

Nora. Elke week doet de vader van Nora seksspelletjes met haar.

In de derde scène zien we Jim. Jim wordt thuis verwaarloosd. Zijn ouders zijn er bijna nooit en Jim moet

meestal voor zichzelf zorgen.

In de vierde scène gaat het om geestelijke mishandeling. Monica krijgt van haar ouders altijd maar te ho-

ren dat ze niks kan en dat ze een geboren loser is. Bovendien maken de ouders van Monica vaak ruzie

met elkaar.

Deze voorlichtingsfilm kan voor kinderen behoorlijk aangrijpend zijn. Het zal daarom voor kinderen prettig zijn als

de film in een vertrouwde en veilige omgeving bekeken wordt. De film kan allerlei emoties losmaken en vragen

oproepen. Zorg dat u daar als leerkracht goed op bent voorbereid. In de bijgevoegde handleiding vindt u hiervoor

de nodige tips en adviezen.

Giechelgeheimpjes (boek)

Uitgave: Janneke de Jong e.a., SBD Centraal Nederland / Gids GPC, 2007


Giechelgeheimpjes kan als knieboek worden gebruikt en bevat 18 aansprekende

prenten op A3 formaat. De illustraties zijn voorzien van korte verhaaltjes over een

groep basisschoolkinderen die leuke maar ook vervelende geheimpjes hebben. In

de handleiding staan suggesties voor gesprekken en verwerkingslessen.




Het is belangrijk dat kinderen leren aangeven wat hun behoeften zijn en wat ze

juist niet willen. Kinderen moeten zich ervan bewust worden dat ze duidelijk

moeten zijn als ze 'nee' zeggen. Dat is niet altijd eenvoudig en gaat zeker niet

vanzelf, maar in dit leuke boekje kunnen ze lezen dat zelfs een Kleintje Nee een

GROTE (en effectieve) NEE kan worden.

Misbruik. Lara heeft een nee-gevoel (boek)



Een lees- en praatboek uit de serie Kijk en beleef. Lara’s ouders gaan een avond uit. Allon

komt oppassen. Dat vindt Lara leuk. Allon gaat Lara kietelen en Lara krijgt voor het eerst een

nee-gevoel.

GGD Hollands Midden

[email protected]

www.gezondeschoolhm.nl

Hollands Midden

Documents

(Speciaal) Basisonderwijs Buitenschoolse Opvang...Rots en water; psychofysieke training voor jongens en meisjes (boek) 28 Project ‘Ik en jij’ (lesmateriaal) 29 Jonge kinderen en…