0

BMP3033

KETERAMPILAN MEMBACA

TEKNIK MENGAJAR KEFAHAMAN MEMBACA DAB BERFIKIR SECARA KRITIKAL:

HUBUNGAN SOAL-JAWAB DAN PENGAJARAN EKSPLISIT

KUMPULAN A

BIL NAMA NO MATRIK

1 NURUL JANNATUN NAEMAH BT AHMAD D20111047486

2 ANIS IZWANI BT MD RADZI D20111047585

PENSYARAH: DR DAHLIA BT JANAN

JABATAN BAHASA DAN KESUSASTERAAN MODEN

FAKULTI BAHASA DAN KOMUNIKASI

UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS

SEMESTER 2

SESI 2012/2013

1

1.0 Definisi Hubungan Soal-Jawab

Hubungan Soal Jawab atau Question Answer Relationships (QAR), telah diperkenalkan oleh

Raphael pada tahun 1982. Hubungan soal jawab dijadikan sebagai salah satu cara untuk

meningkatkan keupayaan pelajar untuk menjawab soalan-soalan kefahaman. Pelajar akan belajar

secara sistematik untuk menganalisis bentuk soalan yang berbeza .QAR dibangunkan bagi

membantu pelajar untuk belajar cara untuk menjawab soalan-soalan berdasarkan apa sebenarnya

yang terdapat dalam teks serta menggunakan pengetahuan latar belakang mereka sendiri. Rutin

QAR jelas boleh menunjukkan hubungan antara soalan dan jawapan dan jawaKEpan

2.0 Rasional Hubungan Soal-Jawab Dalam Proses Pengajaran Dan Pembelajaran.

Taffy Raphael menyatakan bahawa hubungan soal jawab dibangunkan untuk menjelaskan

langkah-langkah untuk pelajar menggunakan pendekatan tugas membaca teks dan menjawab

soalan. Hal ini akan membantu mereka menyedari tentang keperluan untuk mempertimbangkan

kedua-dua maklumat dalam teks dan maklumat dari pengetahuan latar belakang mereka sendiri.

Oleh itu, rasional menggunakan strategi hubungan soal jawab ini ialah :

1. Menunjukkan hubungan antara soalan dan jawapan.

2. Mengkategorikan pelbagai jenis soalan dan tahap soalan.

3. Membantu pelajar untuk menganalisis, memahami dan bertindak balas terhadap

konsep teks.

4. Membantu menyangkal tanggapan biasa yang diadakan oleh pelajar-pelajar

bahawa teks mempunyai semua jawapan.

2

3.0 Cara Mengaplikasikan Qar Atau Hubungan Soal-Jawab

Sistem ini adalah berdasarkan Taksonomi yang dicadangkan oleh Pearson dan Johnson (1978)

yang menyebut tentang tindak balas kefahaman.QAR juga boleh digunakan dengan laman web

dan format media. Sistem ini dicipta supaya pelajar dapat mengenal pasti empat jenis soalan

iaitu :

1. Hak Ada - Soalan dan jawapan yang terdapat dalam ayat yang sama.

2. Berfikir dan Mencari - Jawapan adalah dalam teks tetapi pelajar perlu melihat di

beberapa tempat untuk mencari jawapannya.

3. Pengarang dan Anda - Jawapan tidak dalam teks. Pelajar menggabungkan apa

yang mereka tahu daripada teks dengan pengetahuan mereka sendiri.

4. Pada saya sendiri - Jawapan tidak dalam teks dan pelajar boleh menjawab soalan

dari pengetahuan mereka sendiri tanpa membaca teks.

Contoh Peta minda yang boleh digunakan :

3

Jadual 1.0

4

Jadual 1.1

Sistem ini digunakan oleh guru-guru dan pelajar-pelajar untuk membangunkan

kefahaman mereka menurut Tierney dan Cunningham (1984). Raphael menggunakan empat

prinsip pengajaran untuk membantu pelajar menganalisis soalan.

1. Memberi maklum balas segera

2. Kemajuan daripada teks pendek kepada teks panjang

5

3. Bermula dengan soalan-soalan yang jelas dan mudah kepada soalan yang lebih

rumit dan memerlukan pelbagai sumber sebagai rujukan.

4. Membentuk sifat berdikari bermula dengan pengalaman belajar dan berkembang

kepada aktiviti individu dan bebas.

Raphael dan Pearson membuktikan keberkesanan strategi hubungan soal jawab ini pada

tahun 1982 melalui satu kajian yang telah dijalankan dengan menyatakan bahawa seseorang yang

telah diajar strategi ini oleh seorang penyelidik universiti adalah lebih berjaya untuk menjawab

soalan-soalan berbanding daripada pelajar-pelajar yang tidak menerima arahan.

3.1 Penerangan Prosedur Dalam Hubungan Soal Jawab

Pada pertengahan strategi hubungan soal jawab ini, pelajar akan mula mengenal pasti

soalan-soalan sama ada soalan yang sedia ada, soalan yang difikirkan dan dicari atau

soalan dari diri pelajar itu sendiri) dengan menggunakan pengetahuan sedia ada, pelajar

perlu belajar untuk menjana jawapan. Raphael telah menyediakan satu garis panduan dan

format kepada pelajar untuk menggunakan strategi ketika membaca.

Strategi yang dianjurkan ialah memberikan tumpuan ketika pembacaan berlaku

kepada tindak balas yang baik untuk membina soalan. Raphael mencadangkan kadar

masa seminggu untuk latihan intensif dan diikuti oleh aktiviti-aktiviti penyelenggaraan.

Guru perlu mengesyorkan empat pelajaran yang untuk membuat latihan intensif pada

minggu pertama. Antara pelajaran yang disarankan tersebut ialah :

6

3.2 Pelajaran 1

Pelajaran pertama ini bertujuan untuk memperkenalkan pelajar kepada kehendak tugasan

yang mempunyai soalan berbeza dan menyediakan amalan awal untuk mengenal pasti

permintaan soalan untuk jawapan. Raphael telah mengesyorkan supaya guru

membincangkan perbezaan antara teks dan pengetahuan sendiri. Tiga peringkat teknik

boleh digunakan untuk petikan yang ringkas.

1. Peringkat pertama : Pelajar diberi peluang untuk membaca petikan dengan

memberikan soalan berserta jawapan yang mereka jumpa. Setiap soalan

mesti mempunyai hubungan soal jawab. Kemudian pelajar diminta untuk

membincang jenis soalan dan jawapan yang dibina.

2. Peringkat kedua : Raphael mencadangkan supaya pelajar diberi peluang

untuk menjawab soalan-soalan dengan menggunakan petikan tersebut dan

mereka perlu membina satu kumpulan hubungan soal jawab bagi setiap

soalan.

3. Peringkat ketiga : Raphael mencadangkan supaya pelajar menentukan

hubungan soal jawab dengan bertindak balas kepada jawapan.

Pelajaran 2

Tujuan pelajaran kedua adalah untuk menyediakan pelajar dengan kajian yang

berpandukan dengan petikan yang lebih panjang iaitu sekitar 75 hingga 150 patah

perkataan. Raphael mencadangkan supaya guru memulakan pengajaran dengan kajian

seperti mengkategorikan soalan seperti membina lima soalan yang memerlukan jawapan

yang berbeza.

7

Pelajar dibahagikan kepada dua kumpulan dan mereka dikehendaki memberi

maklum balas yang berbeza. Jadi jawapan yang mereka dapat dalam soalan yang sama

adalah berbeza, kemudian mereka dikehendaki memberi penerangan kepada kedua-dua

kumpulan mengenai hubungan jawapan dan soalan yang mereka dapat. Menurut Raphael,

strategi ini adalah sangat tepat digunakan oleh guru untuk menjelaskan alasan jawapan

yang diterima adalah berbeza walaupun soalannya sama.

Pelajaran 3

Raphael mencadangkan supaya tugas hubungan soal jawab ini dilanjutkan untuk

pemilihan cerita yang singkat. Beliau mencadangkan supaya guru membahagikan kepada

empat bahagian pemilihan yang memberi dua soalan dalam setiap bahagian sebanyak tiga

jenis. Bahagian pertama akan siap apabila pelajar mengkaji semula strategi yang mereka

gunakan. Kemudian pelajar akan dapat menyelesaikan lagi tiga baki bahagian bebas

sebelum mereka memperoleh maklum balas.

Pelajaran 4

Raphael mencadangkan supaya guru menggunakan bahan biasa yang mudah ditemui

dalam kelas seperti kajian sosial atau sains. Beliau mencadangkan agar guru memberi

laluan kepada pelajar sebagai satu unit tunggal dengan enam soalan daripada kategori

hubungan soal-jawab bagi setiap soalan dan menjawabnya.

Walaupun begitu, Raphael juga mengesyorkan supaya pelajaran kajian mingguan

diamalkan supaya pelajar dapat menjalankan aktiviti yang menyeronokkan seperti

permainan mahkamah yang memerlukan pembaca untuk menjawab soalan-soalan

daripada pelajar yang memainkan peranan sebagai peguam dengan sumber jawapan.

8

Permainan ini dapat mengukuhkan lagi kecekapan pelajar dalam QAR atau hubungan

soal-jawab.

4.0 Kelebihan Hubungan Soal-Jawab

4.1 Memberi Pendekatan Kepada Pelajar Untuk Membaca Teks Dan Menjawab

Soalan.

QAR atau hubungan soal-jawab merupakan salah satu strategi pengajaran yang telah

dibangunkan sejak beberapa tahun yang lalu. Raphael telah berusaha menerokai bidang

ini mengikut gred dan keupayaan pelajar yang berbeza. Menurut Raphael, satu

kejayaannya ialah beliau berjaya meningkatkan keupayaan pelajar yang di bawah purata

gred empat kepada gred lapan. Raphael mendakwa bahawa QAR merupakan strategi

yang mudah dipelajari oleh guru.

Taffy Raphael, QAR dibangunkan sebagai alat untuk menjelaskan bagaimana

pelajar boleh belajar pendekatan tugas membaca teks dan menjawab soalan. Ia membantu

pelajar menyedari keperluan untuk mempertimbangkan kedua-dua maklumat dalam teks

dan maklumat dari pengetahuan latar belakang mereka sendiri. Tanpa pelajar arahan

QAR sering lebih bergantung kepada maklumat teks atau pengetahuan latar belakang.

5.0 Kekurangan Hubungan Soal-Jawab

5.1 Tidak Pasti Sama Ada Pelajar Dapat Menjawab Soalan Dengan Baik Dalam

Jangka Masa Panjang.

Kekurangan data penyelidikan Raphael ialah faedah jangka panjang atau bahaya yang

mungkin akan timbul daripada penggunaan strategi ini. Raphael tidak tahu sama ada

9

pelajar-pelajar yang telah dilatih untuk melakukan QAR dapat menjawab soalan-soalan

dengan baik selepas jangka masa panjang apabila mereka tamat latihan. Hal ini kerana,

Raphael tidak mempunyai data deskriptif tentang cara QARs mempengaruhi proses

pemikiran yang pembaca gunakan untuk menjawab soalan-soalan dan terus membaca.

5.2 Tidak Dapat Meningkatkan Kefahaman Pada Masa Akan Datang.

Kebimbangan yang disebut berkaitan dengan masalah menggunakan taksonomi. pertama,

taksonomi itu bertujuan untuk menerangkan jenis soalan-jawapan dan bukannya untuk

memudahkan penentuan jawapan yang betul. Kedua, QAR tidak boleh meningkatkan

kefahaman pada masa akan datang. Bagi menentukan sifat hubungan antara soalan dan

jawapan seolah-olah mengikuti dari bukannya mendahului menjawab soalan. Jika ini

berlaku, QAR mungkin terbaik dilihat sebagai membantu pembaca mencapai maklum

balas pada jawapan mereka sebaliknya jawapan kepada soalan.

6.0 Cadangan Aktiviti

6.1 Menggunakan Strategi QAR :

Pelajar perlu menggunakan empat jenis soalan dan jawapan seperti (Hak Ada, Berfikir

dan Mencari, Pengarang dan Anda, dan Pada saya sendiri ) untuk mengenal pasti

hubungan soal jawab dalam teks tersebut. Pelajar perlu membaca teks di bawah dan

menjawab soalan yang dibina setelah selesai membaca. Pelajar perlu bekerjasama dengan

rakan-rakan untuk menentukan hubungan soal-jawab soalan. Nyatakan mengapa

jawapannya sesuai dijawab mengikut kategori tersebut.

10

Tom has lived in Marysville his entire life. However, tomorrow, Tom and his family would be

moving 200 miles away to Grand Rapids. Tom hated the idea of having to move. He would be

leaving behind his best friend, Ron, the baseball team he had played on for the last two years,

and the big swing in his backyard where he liked to sit and think. And to make matters worse,

he was moving on his birthday! Tom would be thirteen tomorrow. He was going to be a

teenager! He wanted to spend the day with his friends, not watching his house being packed up

and put on a truck. He thought that moving was a horrible way to spend his birthday. What

about a party? What about spending the day with his friends? What about what he wanted?

That was just the problem. No one ever asked Tom what he wanted.

Contoh Soalan yang dibina.

1. How long has Tom lived in Marysville?

2. What is the name of the town where Tom and his family are moving?

3. What might Tom do to make moving to a new town easier for him?

4. Does Tom like playing on the baseball team he has played on for the last two years?

5. In what ways can moving to a new house and to a new city be exciting?

6. What is Tom’s best friend’s name?

Pelajar boleh menggunakan peta minda yang disediakan.

11

Jadual 1.2

12

7.0 Definisi Pengajaran Eksplisit

Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat (2010: 21), pengajaran membawa maksud perihal

mengajar atau segala sesuatu yang berkaitan dengan mengajar seperti cara atau sistem belajar.

Manakala eksplisit bermaksud, dinyatakan dengan tepat dan jelas, tanpa berkias-kias atau

tersurat. Oleh hal yang demikian, dalam aspek kefahaman membaca dan berfikir secara kritikal

dengan menggunakan pengajaran eksplisit ini dimaksudkan sebagai rangka kerja untuk

membangunkan kemahiran pemahaman bacaan dan strategi yang boleh digunakan oleh guru

secara jelas dalam sesuatu proses pengajaran dan pembelajaran (P&P) bagi meningkatkan

kefahaman dan daya berfikir secara kritikal kepada pelajar. Antara kaedah pengajaran yang

boleh digunakan dalam pengajaran eksplisit ialah kaedah penerangan, member contoh,

demonstrasi, menggunakan alat bantu mengajar, teknik soal-jawab dan sebagainya.

Teknik eksplisit merupakan salah satu teknik kemahiran berfikir yang ditekankan oleh

Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) untuk digunakan dalam proses pengajaran dan

pembelajaran di sekolah. KPM telah menyenaraikan beberapa langkah yang boleh digunakan

oleh guru untuk menjalankan pengajaran kefahaman membaca dan kemahiran berfikir secara

kritis dan kreatif ini. Antaranya dapat dilihat dalam jadual 1.0 dan 1.1 di bawah:

Langkah-Langkah Pengajaran Kefahaman Membaca dan

Kemahiran Berfikir Secara Kritikal

1. Perkenalkan kemahiran, proses berfikir dan isi kandungan

2. Gunakan rangsangan sebagai panduan, latihan atau aktiviti

3. Kemukakan soalan-soalan untuk refleksi dan metakognitif

13

4. Kukuhkan kemahiran dengan latihan-latihan tambahan

5. Aplikasi kemahiran dalam situasi harian

Jadual 1.0

Jadual 1.1

Phase Lesson Introduction

First Purpose of learning

Content Thinking skill

Second Thinking actively

Challenging task Pair/group work

Thinking diagrams Dialogue and questioning

Third Thinking about thinking

Metacognition Discussion

Reflection Evaluation

Fourth Applying thinking

Making connection

Near transfer Far transfer

14

8.0 Mengapa Ia Dilaksanakan Dalam Sesuatu P&P Bacaan

8.1 Supaya Pelajar Boleh Memahami Bahan Yang Dibaca

Pengajaran secara eksplisit ini diajar di dalam sesuatu P&P kerana ingin membantu

pelajar memahami sesuatu bahan yang dibaca dengan mudah dan cepat serta dapat

membuat tafsiran, penilaian dan rumusan yang wajar terhadap bahan bacaan yang diberi.

Pengajaran eksplisit merupakan salah satu pendekatan yang digunakan untuk

membangunkan kebolehfahaman membaca secara bebas dan jelas. Dengan menggunakan

teknik ini, guru pada mulanya akan memperkenalkan isi kandungan bahan yang ingin

diajar supaya pelajar mendapat pandangan awal tentang apa yang bakal mereka pelajari.

Sebagai contoh, guru boleh menggunakan teknik penerangan pada tahap ini

dengan menerangkan tentang idea utama bahan tersebut sebelum mengarahkan pelajar

membuat tugasan. Guru perlu memberi penerangan yang jelas kepada pelajar tentang

suatu bahan bacaan atau tugasan yang diberikan. Guru perlu memastikan pelajar

memahami tentang idea utama yang dibincangkan. Selepas pelajar telah diterangkan

tentang bahan yang diberi, pelajar akan diarahkan melakukan tugas dan mencari isi-isi

penting berkaitan tajuk yang diberikan. Apabila penerangan secara jelas telah diberikan,

pelajar akan lebih mudah memahami bahan yang dibaca dan akan mula memcari isi

untuk tugasan mereka.

Selepas telah menerangkan segala yang berkaitan dengan tajuk pengajaran, guru

boleh membuat refleksi supaya pelajar dapat mengingat semula tentang apa yang telah

diberitahu oleh guru pada awal sesi pembelajaran. Pada tahap ini mereka sepatutnya

dapat menyenaraikan semula isi-isi penting yang telah diterangkan oleh guru. Ketika ini

15

juga, guru boleh bertanya beberapa soalan bagi melihat sejauh mana mereka faham

tentang apa yang telah diajar. Untuk menggalakkan pelajar berfikir secara kritikal, guru

boleh mengajukan soalan-soalan seperti bagaimana mereka mempelajarinya?, bagaimana

mereka berfikir untuk mencari jawapan atau bagaimana apa yang telah dipelajari boleh

digunakan pada masa hadapan dan dalam situasi yang bagaimana?.

8.2 Supaya Pelajar Dapat Berfikir Secara Kritikal

Teknik pengajaran secara eksplisit ini juga dijalankan supaya pelajar dapat berfikir secara

kritis dan tidak hanya berfikir pada tahap yang biasa sahaja. Apabila pelajar memahami

idea utama tentang sesuatu bahan bacaan, mereka akan mudah memikirkan idea-idea

sampingan yang lain dan dapat membantu pelajar untuk berfikir di luar kotak pemikiran

dan menjana idea yang bernas tentang sesuatu bahan bacaan atau tugasan yang diberikan.

Pengenalan kepada idea utama melalui contoh boleh digunakan dalam pengajaran

eksplisit. Dalam teknik ini, guru perlu memberi contoh dan pengenalan kepada idea

utama yang terdapat dalam sesuatu bahan yang diberi. Guru perlu berbincang dengan

pelajar tentang mengapa, bila, bagaimana dan di mana maklumat yang terdapat dalam

bahan bacaan itu digunakan. Untuk memastikan pelajar faham tentang apa yang dibaca,

contoh-contoh yang relevan dan mempunyai kaitan dengan pengalaman sedia ada pelajar

boleh diberikan supaya pelajar dapat berfikir dan mengetahui idea utama bahan yang

dibaca.

Sebagai contoh, sekiranya guru ingin memberi tugasan karangan yang berkaitan

dengan pencemaran, guru terlebih dahulu boleh bertanyakan kepada pelajar tentang

pencemaran yang berlaku di kawasan rumah mereka, jenis-jenis pencemaran yang

16

berlaku di kawasan kampung mereka, mengapa pencemaran berlaku, apa yang mereka

ketahui tentang pencemaran dan sebagainya. Menurut B. J Moore (1984:85), “another

comprehension skill to be developed is the ability to relate what is read to one’s own life

experiences”. Sekiranya teknik ini dilakukan, pelajar akan memberi tindak balas yang

baik dan akan menjawab soalan yang guru tanyakan. Pelajar akan lebih mudah

memahami tentang tugasan yang perlu mereka lakukan dan boleh berfikir secara kritikal

semasa guru bertanyakan soalan atau pendapat mereka.

9.0 Kelebihan Pengajaran Eksplisit

9.1 Menarik Minat Pelajar

Seperti yang telah diketahui, dalam pengajaran secara eksplisit ini, guru perlu

memberikan mengajar secara jelas. Oleh hal yang demikian, guru sering menggunakan

alat bantu mengajar seperti OHP, pita video, radio kaset ,televisyen, grafik atau rajah dan

lain-lain lagi. Alat-alat yang digunakan ini akan menarik minat pelajar dan membuatkan

pelajar dapat berfikir secara kritikal.

Sebagai contoh, sekiranya guru menayangkan rancangan national geografi, pelajar

akan tidak akan bosan dan tidak hanya duduk di kerusi masing-masing. Pelajar boleh

menonton secara berkumpulan dan sudah pasti ketika itu pelbagai persoalan timbul dari

apa yang telah mereka lihat. Hal ini akan menyebabkan pelajar akan cuba berfikir secara

kritikal untuk mencari jawapan tentang persoalan yang mereka ajukan pada diri mereka

sendiri.

17

9.2 Membaca Secara Aktif

Melalui pengajaran secara eksplisit, pelajar dapat menjadi seorang pembaca yang aktif.

Walaupun membaca merupakan kaedah yang digunakan oleh manusia untuk mencari

maklumat atau fakta-fakta tentang sesuatu perkara, namun tidak bermakna semua

maklumat yang diberikan harus diterima bulat-bulat. Seseorang pembaca yang aktif akan

berfikir apa yang ingin disampaikan oleh penulis dan bertanya pada diri sendiri tentang

persoalan yang timbul daripada bahan yang dibaca.

Pembaca juga akan menggunakan pemikiran kritikal untuk mendapatkan jawapannya.

Menurut Kamarudin Hj Husin (1993:131), “membaca adalah satu kaedah untuk

mendapatkan fakta dan idea daripada penulis. Ini tidak bermakna kita menerima segala

apa yang dipaparkan oleh penulis tanpa berfikir. Dengan itu, pembaca perlu memikirkan

apa mesej yang ingin disampaikan oleh penulis, kritik jika perlu…”.

10.0 Kekurangan Pengajaran Eksplisit

10.1 Guru Perlu Mempunyai Kemahiran Yang Berkesan

Antara kekurangan dalam pengajaran eksplisit ialah guru perlu mempunyai kemahiran

dalam menyampai dan menjalankan teknik eksplisit secara berkesan supaya matlamat

pemahaman bacaan dan berfikir secara kritikal tercapai. Sekiranya guru tidak

menggunakan teknik yang betul semasa mengajar, pelajar tidak dapat memahami tentang

apa yang telah diajar dan ilmu yang diajar akan berlalu begitu sahaja. Guru perlu banyak

menggunakan komunikasi dua hala bersama pelajar supaya pelajar tidak hanya

memendamkan perkara yang tidak difahami.

18

BIBLIOGRAFI

B. J. Moore (1984). The Teaching Of Reading. Singapore: Longman Singapore Publishers PTE

LTD.

Kamarudin Hj Husin (1993). Pengkaedahan Mengajar Bahasa. Selangor Darul Ehsan:

Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.

Kamus Dewan Edisi Keempat (2010). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Reading Educator (2005). Question-Answer Relationship. Diperoleh pada April 15, 2013

daripada http://www.readingeducator.com/strategies/qar.htm

Reading Rocket (2000). Question-Answer Relationship. Diperoleh pada April 15, 2013 daripada

http://www.readingrockets.org/strategies/question_answer_relationship/