Skupina autora Računovodstvo Računovodstvo neprofitnih ... · PDF fileSkupina autora Računovodstvo neprofitnih organizacija s analitičkim računskim planom, primjerima knjiženja

Skupina autora

Raunovodstvo neprofitnihorganizacijas analitikim raunskim planom, primjerima knjienja i propisima

VI. izmijenjena i dopunjena naklada

biblioteka raunovodstvo

Rau

novo

dstv

o ne

prof

itnih

org

aniza

cija

biblioteka raunovodstvo

Zagreb, 2011.

2011.

V

Predgovor VI. izmijenjenoj i dopunjenoj nakladi

U sustavu neprofitnog raunovodstva, ako iskljuimo proraune i proraunske ko-risnike, nalazi se vie desetaka tisua pravnih osoba kojima nije cilj stjecanje dobitka na tritu obavljanjem neke od gospodarske djelatnosti, nego da prikupljaju sredstva na nepoduzetniki nain i da ih troe za zadovoljenje nekih opih potreba. U skladu s time, u financijskim izvjetajima prezentiraju prikupljena sredstva i njihovo troenje na zakonito doputen nain. S obzirom na to da su neprofitne organizacije prvi put imale na raspolaganju RRiF-ovu knjigu sveobuhvatnog sadraja iz 2009., a da su nastale pro-mjene u okruenju u kojem neprofitne organizacije posluju, odluili smo ponuditi novu knjigu istovrsnog sadraja usklaenog s promjenama.

U stvaranju ovog izdanja sudjelovao je znaajan broj strunih osoba iz razliitih podruja. Time knjiga osigurava svoju sadrajnu i strunu kvalitetu. S obzirom na to da je teko izdvojiti bitne razlike ove VI. naklade u odnosu na prethodnu nakladu zbog meusobne isprepletenosti podruja o kojima se pie, ipak moemo navesti neke razlike u poglavljima kao: Financiranje neprofitnih organizacija; Radni odnosi neka pitanja; Obraun plaa i drugih dohodaka; Neprofitne organizacije i PDV; Devizni sustav i de-vizno poslovanje; Revizija financijskih izvjetaja i poslovanja politikih stranaka, neza-visnih zastupnika i dr. Uz navedene promjene aktualiziran je i pravni okvir u kojem djeluju neprofitne organizacije.

Sadanjom Uredbom o neprofitnom raunovodstvu odreeni su ustrojstveni oblici (nazivi) pravnih osoba koje su obveznici primjene raunovodstvenih pravila koje vrijede za neprofitne organizacije. Hoe li neprofitna organizacija doista voditi dvostavno knji-govodstvo i sastavljati financijske izvjetaje prema spomenutoj Uredbi ovisi o vrijednosti imovine i svoti prihoda koje ostvari. Time se postiglo da manje udruge, zaklade, stranke i dr. mogu voditi jednostavno knjigovodstvo za interne potrebe svojih lanova i upravnih tijela (tome je posveeno jedno poglavlje), a ipak se i na taj nain omoguuje eventualni vanjski nadzor odgovarajueg dravnog tijela. Meutim, praksa pokazuje da se i manje neprofitne organizacije radije odluuju za sustav dvostavnog knjigovodstva i primjene raunovodstvenog naela nastanka dogaaja jer prua kvalitetnije informacije, te radi lakeg dobivanja proraunskih potpora.

U skupinu neprofitnih organizacija spadaju i odreene ustanove. To se u prvom redu odnosi na ustanove privatnih osnivaa, odnosno ustanove koje se ne financiraju (preteito) iz dravnog prorauna. Temeljno naelo razgranienja jest ostvaruje li usta-nova svojim aktivnostima takve prihode koji kompromitiraju neprofitne ciljeve osniva-nja, ili se radi o razumnoj uporabi vika prihoda za razvitak djelatnosti same ustanove sukladno statutu i Zakonu o ustanovama. Neprofitne ustanove najee se pojavljuju u

VI

podruju odgoja, obrazovanja, zdravstva, kulture i dr. djelatnosti. Osnivaki akti (sta-tut) daju odgovor na to spada li ustanova u profitno ili neprofitno raunovodstvo. U knjizi se to razgranienje podrobnije opisuje.

Neprofitne organizacije u naelu ne bi trebale imati aktivnosti koje ih uvode u obveznike poreza na dodanu vrijednost ili pak poreza na dobitak. Udruge, zaklade, komore, sindikati, ustanove i dr., ako ve imaju neku stalnu djelatnost koja rezultira prihodima od isporuke dobara i usluga treim osobama (kupcima), primjereno je da za takvu aktivnost osnuju trgovako drutvo koje moe legalno konkurirati poduzetnicima na tritu, itd. U knjizi se opisuju sluajevi kad je neprofitna organizacija obveznik po-jedinih ili svih poreza i kako se postupa kad neprofitna organizacija ima komercijalne aktivnosti, a za to nije osnovala trgovako drutvo.

Financijsko izvjeivanje utemeljuje se na propisanom sadraju i obliku Bilance i Izvjetaja o prihodima i rashodima. Informacijska osnova stvara se evidentiranjem materijalnih injenica na za to odreenim raunima (kontima). Stoga je u dodatku ove knjige dan Analitiki raunski plan kako bi se u glavnoj knjizi mogli oblikovati podatci za upravne potrebe, ali i sastavljanje financijskih izvjetaja.

Knjiga je u prvom redu namijenjena raunovoama i svima koji vode poslovne knjige udruga, zaklada, politikih stranaka, komora, ustanova i dr., a svoje poslovanje ele uskladiti prema vrijedeim propisima i voditi svoje poslovne knjige prema jedno-stavnom ili dvostavnom sustavu neprofitnog raunovodstva sukladno poreznim i dru-gim odreenjima. Namijenjena je i revizorima (dravnim i komercijalnim), poreznim strunjacima, studentima RRiF-ove Visoke kole za financijski menadment koji ovo raunovodstvo prouavaju u okviru strunog studija, te svima koji ele stei razumije-vanje ovog dijela drutvenog ureenja. Preporuujemo je i svima onima koji se ele upo-znati s nainima osnivanja neprofitnih udruga i propisima koji ureuju to neprofitno podruje. U ime svih autora izraavam nadu da e ova knjiga pomoi u ispunjavanju odgovora u radnim zadatcima i uenju kako bi mogli razumjeti, prihvatiti i obaviti poslove iz ovog strunog podruja.

U Zagrebu, lipanj 2011.

Glavni urednik: Dr. sc. Vlado BRKANI, prof., ovl. ra. i ovl. rev.

VII

S A D R A J

I. RAUNOVODSTVORAUNOVODSTVO

1. UVOD ............................................................................................................................. 3 2. OBVEZNICI PRIMJENE NEPROFITNOG RAUNOVODSTVA ....................... 3 3. KNJIGOVODSTVENI SUSTAVI ................................................................................ 5 4. TEMELJNE ODREDBE O RAUNOVODSTVU ................................................... 6 4.1. RAUNOVODSTVENA NAELA ............................................................................ 7 4.2. KNJIGOVODSTVENA ISPRAVA .............................................................................. 8 4.2.1. Obiljeja knjigovodstvene isprave ............................................................................... 9 4.2.2. Razliite dostupnosti izvornih isprava ....................................................................... 10 4.3. POSLOVNE KNJIGE .................................................................................................... 10 4.3.1. Openito .......................................................................................................................... 10 4.3.2. Vrste poslovnih knjiga .................................................................................................. 11 4.3.2.1. Poslovne knjige jednostavnog knjigovodstva ............................................................ 11 4.3.2.2. Poslovne knjige dvostavnog knjigovodstva ............................................................... 11 4.3.2.2.1. Dnevnik ........................................................................................................................... 11 4.3.2.2.2. Glavna knjiga .................................................................................................................. 12 4.3.2.2.3. Pomone knjige .............................................................................................................. 12 4.3.3. Otvaranje poslovnih knjiga .......................................................................................... 14 4.3.3.1. Dvostavno knjigovodstvo ............................................................................................. 14 4.3.3.2. Jednostavno knjigovodstvo .......................................................................................... 15 4.3.4. Zakljuak poslovnih knjiga .......................................................................................... 16 4.3.4.1. Dvostavno knjigovodstvo ............................................................................................. 16 4.3.4.2. Jednostavno knjigovodstvo .......................................................................................... 17 4.4. ORGANIZACIJA KNJIGOVODSTVA ...................................................................... 17 4.5. TEMELJNA NAELA ISKAZIVANJA (PRIZNAVANJA)

KNJIGOVODSTVENIH PODATAKA (POZICIJA) ................................................ 18 4.5.1. Imovina ........................................................................................................................... 18 4.5.2. Obveze ............................................................................................................................. 22 4.5.3. Prihodi ............................................................................................................................. 23 4.5.4. Rashodi ............................................................................................................................ 27 4.5.5. Vlastiti izvori .................................................................................................................. 29 4.5.6. Knjigovodstveni rauni i raunski plan ..................................................................... 29

VIII

5. POJANJENJE SADRAJA RAUNA U RAUNSKOM PLANU .................... 31 5.1. NEFINANCIJSKA IMOVINA ................................................................................... 32 5.1.1. Skica knjienja temeljnih promjena .......................................................................... 32 5.1.1.1. Dugotrajna imovina .................................................................................................... 32 5.1.1.2. Kratkotrajna imovi