SINIRLAR

•Toplam 12,012 km.

•Rusya 6,846 km.

•Özbekistan 2,203 km.

•Çin 1,533 km,

•Kirgızistan 1,051 km,

•Türkmenistan 379 km.

GENEL BİLGİ

Başkent : Astana - NursultanYüzölçümü : 2.724.900 km2Nüfus : 18.548.579 kişi Nüfus Yoğunluğu Kişi/ Km : 6,6Nüfus Artış Oranı : %1,4 Ortalama Yaşam Süresi : 70Nüfus DağılımıKadın : %51,8Erkek : %48,2---------------Kentsel Nüfus : % 55Kırsal Nüfus : % 45Kazaklar : %67Ruslar : %21Diğer : %12

GENEL BİLGİ

İklim : Kurak ve sert kıta içi karasal iklim.

Başlıca büyük Şehirleri : Almatı, Astana, Çimkent, Atırau, Aktau, Aktobe,Taraz, Karagandı, Kostanay, Kızılorda, Pavlodar.

Limanlar : Aktau (Hazar Denizi), Öskemen, Pavlodar, Semey (İrtiş Nehri)

Türkiye İle Saat Farkı : 3 saat

Haftalık Çalışma Saati : 40

KAZAKİSTAN EKONOMİSİ

GSMH(2018) : 170,5 milyar USDGSMH(2015) : 190 milyar USD KİŞİ BAŞI GSMH(2018) : 9.236,9 USDKİŞİ BAŞI GSMH(2015) : 13.600 USD

YILLIK ORTALAMA DÖVİZ KURU(2016) USD :320 KZTEURO :350 KZT

YIL SONU DÖVİZ KURU (10 Ekim 2017)USD :340,0 KZTEURO :400,0 KZT

The European Bank for Reconstruction and Development2016 yılında projelere sağlanan finansmandesteği 500 milyon ABD Doları

Dış Borcu 154 milyar ABD Doları

KAZAKİSTAN‘IN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ

ENFLASYON (2016)Tüketici Fiyat Endeksi : % 12

BÜYÜME HIZI(2016)Tarım : % 3,7Sanayi : % 3,5Hizmet : % 9,6

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE

2016 : 9,3 milyar USD2015 : 14,8 milyar USD2014 : 27,5 milyar USD2013 : 25,9 milyar USD2012 : 21,5 milyar USD2011 : 19,9 milyar USD2010 : 18,1 milyar USD

KAZAKİSTAN‘IN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ

İş Gücü Faal Nüfus : 8.630.000 kişiİşsizlik Oranı ve Sayısı : %4,9 veya 466 bin kişi (Ağustos 2017)

Aylık Ortalama Ücret : 148 160 KZT (435 USD / 1$ - 340 KZT)

Vergi Oranları:

İşletme% 20- Kurumlar vergisi% 12- Katma değer vergisi (KDV)

Çalışan% 10- Gelir vergisi% 10- Emeklilik Fonu% 11- Sosyal vergi% 5- Sosyal Güvenlik Primi

KAZAKİSTAN‘IN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ

DİĞER ÜLKELERLE TİCARET DÜZENLEMELERİ1. Serbest Ticaret Bölgesi: BDT ülkeleri serbest ticaret alanı kurmaya yönelik 15 Nisan

1994 tarihinde bir anlaşma imzalamışlardır.Üye ülkeler: Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, Ukrayna ve Moldova’dır.

2. Ortak Ekonomik Alan: Ortak Ekonomik Alan Kurulmasına Dair Anlaşma, 19 Eylül2003 tarihinde Yalta’da imzalanmıştır.Üye ülkeler: Beyaz Rusya, Kazakistan, Rusya ve Ukrayna’dır.

3. Avrasya Ekonomik Teşkilatı (AET): Topluluğun kuruluş anlaşması 10 Ekim 2000tarihinde imzalanmıştır.Üye ülkeler: Beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan

4. Ekonomik İşbirliği Örgütü (ECO): Kazakistan’ın da üyesi olduğu ECO ülkeleri, hububat ve bazı diğer ürünlerin ticaretinde %10 oranında tarife indirimiuygulamaktadır.Kazakistan, ayrıca, 54 az gelişmiş ülkeye tarife tercihleri sağlamaktadır. Buülkelerden ithal edilen mallar ülkeye gümrük vergisinden muaf bir şekildegirebilmektedir. Ayrıca, 104 gelişmekte olan ülkeden ithalatta da %25 oranındagümrük vergisi indirimi uygulanmaktadır.

KAZAKİSTAN‘IN DIŞ TİCARET POLİTİKASINI BELİRLEYEN UNSURLAR

DİĞER ÜLKELERLE TİCARET DÜZENLEMELERİ5. Gümrük Birliği: Rusya, Beyaz Rusya ve Kazakistan arasında Gümrük Birliğine Gidilmesine

ilişkin anlaşma 27.11.2009 tarihinde imzalanmıştır. Uygulamaya 1. Ocak 2010 tarihinden itibaren geçilmiştir.Bu suretle üç ülke arasında tüm gümrük oranları sıfırlanmıştır.

6. Avrasya Ekonomik Birliği 29.05.2014 tarihinde imzalanmış ve 1 Ocak 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Üye ülkeler: Kazakistan, Rusya, Beyaz Rusya, Ermenistan ve Kırgızistan

KAZAKİSTAN‘IN DIŞ TİCARET POLİTİKASINI BELİRLEYEN UNSURLAR (II)

KAZAKİSTANIN GENEL DIŞ TİCARETİ (milyon USD)

(K.C. Gümrük İdaresi Verilerine Göre)

2015 2016 2017 2018

İhracat 46.971 36.776 48,300 60,900

İthalat 30.648 25.174 29,300 32,500

Dış Ticaret Hacmi 77.619 61.950 77.600 93,400

Dış Ticaret Dengesi 16.323 11.602 19,000 28,400

82512

78238

46971

36776

48872

41213

30648

25174

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

2013 2014 2015 2016

İhracat

İthalat

KAZAKİSTAN’IN İHRACATINDA İLK 10 ÜRÜN (2016)

(K.C. Gümrük İdaresi Verilerine Göre)

Sıra

NoGTİP Ürünün cinsi Birim Miktar

İhracat tutarı,

bin ABD Doları

1 2709 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar (ham) Т 62 064 105,7 19 321 935,6

2 7403 Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) Т 402 218,4 1 824 315,7

3 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar Т 7 697 769,7 1 607 364,3

4 2844

Radyoaktif kimyasal elementler ve radyoaktif izotoplar

(parçalanabilir veya çoğalabilir elementler ve izotoplar dahil) ve

bunların bileşikleri; bu ürünleri içeren karışım ve artıklar

Т 25 252,4 1 525 307,6

5 7202 Ferro-alyajlar Т 1 340 897,5 1 330 162,5

6 2710Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

(hamyağlar hariç) ; Т 3 549 623,2 760 027,9

7 7106Gümüş (altın veya platin yaldızlı gümüş dahil) (işlenmemiş veya

yarı işlenmiş ya da pudra halinde):G 1 169,8 584 583,4

8 1001 Buğday ve mahlut Т 3 801 618,5 583 217,8

9 7901 Çinko işlenmemiş Т 264 267,1 497 972,2

10 1101 Buğday unu veya mahlut unu Т 2 333 809,5 493 707,8

Toplam 28 528 594,88

Diğer Ürünler 4 329 430,03

Genel Toplam 32 858 024,90

Sıra No GTİP Ürünün cinsi Birim Miktarİthalat tutarı,

bin ABD Doları

1 3004Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere karışık olan veya karışık

olmayan ürünlerden oluşan ilaçlar Т 10 902,4 602 527,4

2 8517

Telefon cihazları (hücresel ağlar için veya diğer kablosuz ağlar için olan

telefonlar dahil); ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye

mahsus diğer cihazlar

Т 3 473,3 566 196,8

3 7305 Demir veya çelikten diğer ince ve kalın borular Т 81 665,2 473 262,7

4 8481

Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve benzeri diğer kaplar için musluklar,

valfler (vanalar) ve benzeri cihazlar (basınç düşürücü valfler ile termostatik

kontrollü valfler dahil)

Т 18 239,3 426 877,8

5 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar Т 1 189 462,5 300 569,9

6 8414 Hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz kompresörleri, fanlar Т 14 597,6 279 525,3

7 8471 Otomatik bilgi işlem makinaları ve bunlara ait birimler; Т 1 968,0 256 637,7

8 7326 Demir veya çelikten diğer eşya Т 30 910,5 231 971,6

9 7304Demir (dökme demir hariç) ve çelikten ince ve kalın borular ve içi boş

profiller (dikişsiz)Т 72 370,2 217 139,6

10 8703

Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer

motorlu taşıtlar (87.02 pozisyonuna girenler hariç) (steyşın vagonlar ve yarış

arabaları dahil)

Т 14 721,7 215 735,5

11 3002 Kamış veya pancar şekeri ve kimyaca saf sakaroz (katı halde) Т 294,8 187 906,2

KAZAKİSTAN’IN İTHALATINDA İLK 20 ÜRÜN (2016)

(K.C. Gümrük İdaresi Verilerine Göre)

Sıra No GTİP Ürünün cinsi Birim Miktarİthalat tutarı,

bin ABD Doları

12 1701 İnsan kanı Т 428 382,0 186 530,3

13 7308Demir veya çelikten inşaat (94.06 pozisyonundaki prefabrik yapılar hariç) ve

inşaat aksamıТ 57 354,5 186 339,0

14 8413 Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın) ; sıvı elevatörleri Т 17 977,2 180 976,0

15 8421 Santrifüjler (santrifüj kurutma makinaları dahil) Т 18 654,3 177 636,9

16 8537

Elektriğin kontrol veya dağıtımına mahsus olup, 85.35 veya 85.36

pozisyonlarında yer alan iki veya daha fazla cihazla donatılmış tablolar,

panolar, konsollar, masalar, kabinler ve diğer mesnetler

Т 3 459,1 167 815,7

17 8474Taş, hurda ve diğer mineral kaynakları eleme, kırma, yıkama ve karıştırma

ekipmanlarıТ 18 000,8 160 387,7

18 8802Diğer hava taşıtları (helikopterler, uçaklar gibi); uzay araçları (uydular dahil),

uzay araçlarını fırlatıcı araçlar ve yörünge-altı araçlarıТ 161,0 158 705,6

19 8419

Isı değişikliği yoluyla (özellikle ısıtma, pişirme, kavurma, damıtma,rektifiye

etme, steril hale koyma, pastörize etme, etüvleme, kurutma,buharlaştırma,

kondanse etme veya soğutma gibi) maddelerin işlenmesi için makinalar ve

tesis veya laboratuvar cihazları

Т 13 234,6 156 948,6

20 8502 Elektrik enerjisi üretim (elektrojen) grupları ve rotatif elektrik konvertörleri: Т 9 163,5 139 608,0

Toplam5 273 298,7

Diğer Ürünler10 235 571,6

Genel Toplam15 508 870,3

KAZAKİSTAN’IN İTHALATINDA İLK 20 ÜRÜN (2016) devamı

(K.C. Gümrük İdaresi Verilerine Göre)

KAZAKİSTAN’IN ÜLKELER BAZINDA DIŞ TİCARETİ (2016)(K.C. Gümrük İdaresi Verilerine Göre)

İHRACAT İTHALAT

Sıra

NoÜlke

Toplam

bin ABD Doları

Sıra

NoÜlke

Toplam

bin ABD Doları

1 İTALYA 7 474 769,7 1 RUSYA 9 129 775,1

2 ÇİN 4 214 926,3 2 ÇİN 3 665 655,9

3 RUSYA 3 509 162,1 3 ALMANYA 1 443 520,8

4 HOLLANDA 3 255 796,0 4 ABD 1 269 523,6

5 İSVİÇRE 2 687 768,8 5 İTALYA 834 332,6

6 FRANSA 1 798 127,6 6 FRANSA 660 820,8

7 İSPANYA 992 230,0 7 TÜRKİYE 618 147,0

8 ÖZBEKİSTAN 922 531,7 8 ÖZBEKİSTAN 587 801,4

9 UKRAYNA 911 192,6 9 JAPONYA 552 883,5

10 İNGİLTERE 888 047,2 10 KORE CUMHURİYETİ 453 126,1

11 YUNANİSTAN 872 800,0 11 UKRAYNA 435 487,7

12 TÜRKİYE 851 083,4 12 İNGİLTERE 372 389,3

13 ROMANYA 724 411,7 13 İSPANYA 355 391,2

14 ABD 617 850,6 14 BEYAZ RUSYA 332 607,3

15 JAPONYA 558 595,1 15 HOLLANDA 282 364,8

16 İRAN 550 866,8 16 POLANYA 254 359,3

17 POLANYA 505 031,4 17 TACİKİSTAN 218 423,7

18 AFGANİSTAN 486 885,8 18 TÜRKMENİSTAN 214 395,0

19 HİNDİSTAN 414 606,4 19 HİNDİSTAN 203 810,7

20 TACİKİSTAN 371 888,4 20 KIRGIZİSTAN 200 581,1

Toplam 32 608 571,62 Toplam 22 085 396,66

Diğer Ülkeler 4 167 034,22 Diğer Ülkeler 3 089 430,55

Genel Toplam 36 775 605,84 Genel Toplam 25 174 827,22

KAZAKİSTAN’IN TÜRKİYE

İLE

DIŞ TİCARETİ

TÜRKİYE VE KAZAKİSTAN ARASINDA İMZALANAN ANLAŞMALAR VE PROTOKOLLER

Anlaşmanın Adı İmza Tarihi Resmi Gazete

Ticaret ve Ekonomik Teknik İşbirliği Anlaşması 10.09.1997 10.05.2000

Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 01.05.1993 11.02.1995

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması 15.08.1995 08.11.1996

Gümrük Alanında İşbirliği ve Karşılıklı İdari Yardım

Anlaşması

22.05.2003 31.07.2008

Uzun Vadeli Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması 22.05.2003 18.09.2003

Uzun Vadeli Ticari ve Ekonomik İşbirliği Programı ve İcra

Planı

13.12.2007 20.03.2008

KEK IV. Dönem Toplantısı Protokolü 25.08.2006 12.03.2007

KEK V. Dönem Toplantısı Protokolü 06.05.2008 08.09.2008

KEK VI. Dönem Toplantısı Protokolü 19.11.2009

KEK VII. Dönem Toplantısı Protokolü 25.11.2011

KEK VIII. Dönem Toplantısı Protokolü 23.04.2014

(T.C. Ticaret Bakanlığı Verilerine Göre)

KAZAKİSTAN’IN TÜRKİYE İLE DIŞ TİCARETİ (milyon USD)

2015 2016 2017 2018

İthalat 750 624 746 695

İhracat 1 390 1 335 1678 2 182

Dış Ticaret Hacmi 2 140 1 959 2 424 2 877

Dış Ticaret Dengesi 640 711 932 1487

Yıl

İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE

Değer Değer Değer Değer

2009 633 441 316 1 348 903 402 1 982 344 718 -715 462 086

2010 818 899 512 2 470 966 578 3 289 866 090 -1 652 067 066

2011 947 821 762 3 020 009 228 3 967 830 990 -2 072 187 466

2012 1 068 625 191 3 370 975 226 4 439 600 417 -2 302 350 035

2013 1 039 381 724 3 106 139 347 4 145 521 071 -2 066 757 623

2014 977 820 348 2 453 437 943 3 430 925 397 -1 475 950 489

2015 698 560 096 1 245 633 712 1 944 193 808 -547 073 616

KAZAKİSTAN’IN DIŞ TİCARETİ (milyon USD)

(T.C.Ekonomi Bakanlığı Verilerine Göre)

KAZAKİSTAN’IN TÜRKİYE İLE DIŞ TİCARETİ (milyon USD)

(K.C. Gümrük İdaresi Verilerine Göre)

Ocak – Eylül ayları 2015 2016

İhracat 1.093 558

İthalat 602 456

Dış Ticaret Hacmi 1.695 1.014

Dış Ticaret Dengesi 491 102

Yıl İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE

2016 Ocak – Eylül 26.220 17.639 43.859 8.581

2015 Ocak – Eylül 35.921 23.491 59.412 12.430

KAZAKİSTAN’IN TÜRKİYE’YE İHRACATINDA İLK 10 ÜRÜN (2016)(K.C. Gümrük İdaresi Verilerine Göre)

GTİP Ürünün cinsi Birim Miktar

İhracat

tutarı

bin USD

7403 Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) Т 59 327,9 268 951,5

2709 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar (ham) Т 535 245,4 175 816,1

7901 İşlenmemiş çinko Т 87 603,7 167 240,7

2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar Т 532 338,9 99 014,8

7601 İşlenmemiş aluminyum Т 24 546,4 39 852,0

0713Soğanlar, şalotlar, sarımsaklar, pırasalar ve diğer soğanımsı sebzeler (taze veya

soğutulmuş):Т 44 244,0 24 332,5

7207 Demir veya alaşımsız çelikten yarı mamuller Т 73 078,2 22 205,5

1001 Buğday ve mahlut Т 61 406,2 12 616,4

7201 Dökme demir (pik demir) ve aynalı demir (kütle, külçe, blok veya diğer ilk şekillerde) Т 23 954,8 4 988,1

2302Hububat veya baklagillerin elenmesi, öğütülmesi veya başka işlemlere tabi tutulması

sonucu elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar (pellet halinde olsun olmasın):Т 33 842,2 3 518,4

İlk 10 Ürün Toplamı 818 536,04

Diğer Ürünler Toplamı 32 547,31

Toplam İhracat 851 083,36

KAZAKİSTAN’IN TÜRKİYE’DEN İTHALATINDA İLK 15 ÜRÜN (2016)(K.C. Gümrük İdaresi Verilerine Göre)

Sıra

NoGTİP Ürünün cinsi Birim Miktar

İthalat tutarı

bin USD

1 7610 Aluminyum inşaat ve inşaat aksamı Т 677,6 24 358,6

2 6109 Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim eşyası (örme) : Т 723,6 15 998,4

3 8544 İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer izole edilmiş elektrik iletkenler Т 2 796,9 15 852,7

4 6110 Kazaklar, süveterler, hırkalar, yelekler ve benzeri eşya (örme) : Т 699,5 15 647,0

5 6203

Erkekler ve erkek çocuklar için takım elbiseler, takımlar, ceketler, blazerler,

pantolonlar, askılı ve üst ön parçalı tulumlar, kısa pantolonlar ve şortlar (yüzme

kıyafeti hariç)

Т 482,9 14 568,6

6 7308 Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı Т 4 303,7 14 216,7

7 8428Kaldırma, elleçleme, yükleme veya boşaltma işlerine mahsus diğer makina ve

cihazlar (asansörler, yürüyen merdivenler, konveyörler, teleferikler gibi):Т 1 626,3 11 808,3

8 8474

Toprak, taş, cevher veya katı haldeki diğer mineral maddeleri tasnif etmeye,

elemeye, ayırmaya, yıkamaya,kırmaya, öğütmeye, karıştırmaya veya yoğurmaya

mahsus makina ve cihazlar;

Т 2 078,5 11 694,3

9 6204

Kadınlar ve kız çocuklar için takım elbiseler, takımlar, ceketler, blazerler, elbiseler,

etekler, pantolon etekler, pantolonlar, askılı ve üst ön parçalı tulumlar, kısa

pantolonlar ve şortlar

Т 413,7 11 414,3

10 9406 Prefabrik yapıIar Т 3 400,5 11 272,0

KAZAKİSTAN’IN TÜRKİYE’DEN İTHALATINDA İLK 15 ÜRÜN (2016) devamı(K.C. Gümrük İdaresi Verilerine Göre)

Sıra

NoGTİP Ürünün cinsi Birim Miktar

İthalat tutarı

bin USD

11 8437Tohumların, hububatın, kuru baklagillerin temizlenmesine, tasnif edilmesine veya

ayıklanmasına mahsus makina ve cihazlar; Т 2 286,4 10 908,5

12 5702 Dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden diğer yer kaplamaları Т 3 803,9 10 765,7

13 0602 Diğer canlı bitkiler (kökleri dahil), çelikler, daldırmalar; mantar miselleri: Т 1 009,0 10 527,0

14 8516Elektrikli anında veya depolu su ısıtıcılar ve daldırma tipi ısıtıcılar; herhangi bir

mahallin veya toprak ve benzeri yerlerin ısıtılmasına mahsus elektrikli cihazlar; Т 2 764,4 9 811,3

15 6802Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç) ve mamulleri

mozaik için küp şeklinde taşlar ve benzerleri; Т 7 230,0 9 305,8

İlk 10 Ürün Toplamı 198 149,22

Diğer Ürünler Toplamı 419 997,74

Toplam İthalat 618 146,96

Tarım ve Gıda Ürünleri: Pamuk, Buğday ve Hamderi Sanayi Ürünleri: Ham Petrol Türevleri, Doğalgazlar, Blister Bakır, Çinko, Aluminyum, Altın ve Demir-Çelik

İTHALATIMIZDA POTANSİYEL ARZ EDEN ÜRÜNLER

İHRACATIMIZDA POTANSİYEL ARZ EDEN ÜRÜNLER

Tarım ve Gıda Ürünleri: Şekerli ve Çikolatalı Mamuller, Tohum, Fide,Tarım Alet ve Makinaları,Meyve Suyu, Bitkisel Yağlar, Bisküvi, Çay, Kesme Çiçek, ZeytinyağıSanayi Ürünleri: Otomotiv Ana ve Yan Sanayi, İş ve Maden Makineleri, İlaç Sanayi, Beyaz Eşya, İnşaat Malzemeleri, Kâğıt ve Karton Ürünleri, Temizlik Maddeleri, Mobilya, Doğal Taşlar, Hazır Giyim, Gıda İşleme Makineleri, Halı, Ev Tekstili

Kazakistan sahip olduğu 18,6 milyonluk nüfus, 2.724.900 Km2 yüz ölçümü, 170 milyardolar GSYİH ve doğal kaynakları ile Orta Asya Bölgesi'nde lider ülke konumundadır.

Sürekli bir gelişme ve zenginleşme içerisinde olan ülke aynı zamanda siyasi istikrarı,öngörülebilir iç ve dış politikaları, iş hayatının liberalizasyonu çabaları ile de işadamlarımız açısından çevresindeki ülkelere göre daha çok fırsat sunmaktadır. Diğertaraftan, 2006-2011 döneminde %46,7 oranında artan tüketim harcamalarının 2013-2020 döneminde %42,5 artacağı ön görülmektedir.

Almatı şehri Kazakistan'ın eski başkenti ve ticari faaliyetlerin en yoğun olduğu şehirdir.2013 yılında 15,7 milyar dolar ile Kazakistan genelindeki toplam tüketici harcamalarının%16‘sı Almatı şehrinde gerçekleştirmiştir.

Diğer taraftan, Müsteşarlık Makamı'nın 13/04/2012 tarih ve 2012/365 sayılı Onayı ile2012-2013 döneminde Hedef Ülkelerden birisi olarak belirlenmiştir. Bu kapsamdauygulanmakta olan devlet desteklerinde hedef ülkelere yönelik ihracatçılarımızaçısından avantajlar bulunmaktadır.

Ayrıca pek çok yönden gelişmiş bir pazar olarak değerlendirilmesi gereken Kazakistanpazarı rekabet ortamı açısından geri kalmış durumdadır. Bu nedenle Kazakistan'da pekçok ürün fiyatının Türkiye ile kıyaslandığında yüksek olduğu görülmektedir.

Almatı Perakende Sektörü Hakkında Genel Bilgi

Resmi rakamlarda Almatı şehrinde her ölçekten 281 bin perakendeci bulunduğu ifade edilmektedir. Perakendecisayısının bu denli yüksek seviyelerde bulunmasının temel nedeni, şehirde uluslararası tanınırlığı ve saygınlığı olanyabancı lüks markaların satıldığı mağazaların yanı sıra birkaç metre karelik barakalarda, küçük ölçekte iş yapanperakendecilerin de yoğun biçimde faaliyet göstermekte olmasıdır.

Sektörüne göre değişmekle beraber, gıda ve gıda dışı perakendecilikte şehirdeki asıl perakendeci yapısınıgeleneksel pazarlar teşkil etmektedir. Aslında ülkemizde de tüketicilerin özellikle meyve ve sebze alımında tercihetmekte oldukları açık hava pazarlarının Almatı'da sürekli ve sabit kurulan üzeri kapalı versiyonları bulunmaktadır.Şehirdeki bahse konu pazarların en meşhur ve büyük olanı Zelyony (yeşil) pazardır. Haftanın altı günü alışveriş içinaçık olan pazarda meyve, sebze, et, konfeksiyon, kozmetik, ayakkabı, inşaat malzemesi gibi çok farklı ve çeşitliürünler satılmaktadır. Semt aralarında daha az sayıda ürünün satıldığı daha küçük ölçekli fakat Zelyony benzeripazarlar bulunmaktadır.

Gıda dışı perakendecilikte ise Almatı'da Baraholka anılmadan geçilemeyecek kadarönemli bir pazardır. Yüzlerce konteynırın karşılıklı sıralanmış olduğu pazarda ev tekstilindenelektroniğe veya mücevherattan giyim kuşama kadar pek çok çeşit ürün satılmaktadır.

Baraholka sadece perakende satışın yapıldığı bir pazar niteliğinde olmayıp Almatıçevresine ve kırsal bölgelere de dağıtım yapma kapasitesine sahip firmaların bulunduğu birpazardır. Türk ürünlerine de sıklıkla rastlanılan pazarda Türk malları özellikle Çin'den ithal edilenürünlerle fiyat rekabeti içerisinde satılmaktadır.

Hazır giyim perakendeciliği Kazakistan'da ana sektörler arasında 1,76 milyar dolar satış rakamı ile en büyük pazarkonumundadır. Hazır giyimi izleyen elektronik eşya perakendeciliği ise ikinci sırada bulunmaktadır. Hazır giyimperakendeciliği, uluslararası giyim markalarının Kazakistan'da faaliyete geçmeye başlamalarıyla önemli bir ivmeyakalamıştır. Geçmiş dönemde pazarı alım gücü açısından değerlendiren yabancı markalar üst gelir grubunuhedefleyerek pazarda konumlanmaktaydılar. Günümüzde ise yabancı markalar toplam satışlar açısından pazarıdeğerlendirmekte ve gelişen orta sınıfı paralelinde pazarda konumlanmaktadır. Bu durum Kazak tüketiciler açısındanyeni bir gelişme olarak değerlendirilmektedir,Kazakistan'da gıda dışı perakendecilik istikrarlı biçimde gelişmekte olsa da, süpermarketler ve hipermarketler için satış rakamları bakımından gıda ürünlerinin oldukça gerisinde kalmaktadır.

İnternet Perakendeciliği

Genel anlamda gelişen ve büyüyen Kazakistan ekonomisinde perakendeciliğin tüm kollarındaki satışlarda gözlenengelişmeler internet perakendeciliğinde de gözlenmektedir. Kazak tüketicileri açısından doğrudan satış ve evdenalışverişe nazaran yeni bir satış yöntemi olan internet üzerinden yapılan satışlar, 2013 yılında 187 milyon dolaraulaşmış durumdadır. Diğer taraftan, ülkede öteden beri bilinen doğrudan satış ve evden alışveriş, özellikle kozmetikve kişisel bakım ürünlerinde hala popülaritesini koruyan pazarlama yöntemleridir.Özellikle evlerde kullanımı hızla artmakta olan kişisel bilgisayarlar ve ülkenin internet erişim altyapısına yaptığıyatırımlar neticesinde Kazakistan'da internet perakendeciliği gelecek için büyük potansiyel arz etmektedir. Artanşehirleşme oranı ve modern hayat, insanları internet üzerinden alışveriş yapmaya teşvik etmektedir. Diğer taraftanözellikle teknolojik ürünlerde hem mağazalardan daha ucuz fiyata ürün bulabilen tüketiciler hem de ilgili internetsitelerinde alacakları ürünlerle ilgili kullanıcı yorumlarını ve incelemeleri takip edebilmektedirler.Ülkede internet hizmeti pek çok kafe, restoran ve AVM'de ücretsiz Wi-Fi üzerinden sunulmakta olup, devlet ve özelşirketlerin sunduğu internet dağıtım hizmeti ise oldukça cazip fiyatlarla sağlanmaktadır. Kazakistan'da ADSL, genişbant dağıtım, kablosuz internet ve 3G teknolojisi ile internete bağlanan telefonlar oldukça popüler durumdadır.Bu olumlu faktörler internet perakendeciliğinin üzerinde pozitif etkide bulunmaktadır. Ancak kişisel bilgisayarsahiplerinin sayısının halen düşük olması, kredi kartı kullanımının yaygın olmaması, şehirlerin dışında internetaltyapısının gelişmekte olması, internet üzerinden satış gerçekleştiren site sayısının azlığı ve dağıtım ağlarınınyeterince gelişememiş olması gibi etkenler elektronik ticaretin gelişimi önünde engel teşkil etmektedir.

Gıda Dışı Perakendecilikte Geleceğe Yönelik Beklentiler

Gıda dışı perakendecilikte önümüzdeki dönemde ürün çeşitliliğinin artacağı ve orta sınıfın yaşam standartlarınıngelişmesi paralelinde satışlarda yıllık ortalama %4 artış görüleceği tahmin edilmektedir. Satışlarda yaşanacakartışlara rağmen önümüzdeki dönemde büyük firmaların pazara girmesiyle artan rekabetten ötürü küçükişletmelerin piyasadan çekilmek durumunda kalacağı ve firma sayısının ortalama yıllık %0,4 azalacağı tahminedilmektedir.Önümüzdeki dönemde, gıda dışı perakende alt sektörlerinde, en hızlı büyümenin yıllık ortalama %8 ile hazır giyimalanında yaşanması beklenmektedir. Mağaza sayılarındaki artış ve yeni uluslararası markaların pazara girişi bubüyüme dinamiğini canlı tutacaktır. Şehirlerde yeni açılan alışveriş merkezleri de bu trendi destekleyecektir.Gıda dışı perakendecilerin pazarda rekabetçiliklerini koruyabilmeleri ve satışlarını arttırabilmeleri için müşterihizmetlerini sürekli iyileştirmeleri ve fiyat değişimlerini sıkı bir şekilde takip etmeleri gerekecektir.Açık pazarlar ve bağımsız küçük perakendeciler ise satış gelirleri, mağaza sayısı ve satış alanı açısından düşüşyaşayacak olan tek perakende kolunu oluşturacaklardır. Güçlü bir arz ve servis ağına sahip büyük perakendezincirleri, müşterileri kendilerine çekerek perakendenin bu geleneksel kolunu zayıflatacaklardır. Bahse konu küçükperakendeci grubu önümüzdeki dönemde büyük şehirlerden ziyade rekabetin görece düşük olduğu kırsalbölgelerde yaşayan tüketicilere yönelik düşük fiyatlı ürünlere odaklanacakları tahmin edilmektedir.Diğer taraftan, Kazakistan'ın Rusya ve Beyaz Rusya ile birlikte üyesi olduğu Gümrük Birliği taahhütlerinden ötürüüçüncü ülkelerden yapılan ithalatın gümrük vergilerinde yaşanması beklenen artışlar, ülkede faaliyet gösterenperakendecilerin birçoğunu derinden etkileyecektir. Ayrıca Gümrük Birliği nedeniyle gümrüklerde yaşanacakiyileşmeler ve kaçakçılığın kontrol altına alınması gibi gelişmeler, en çok açık pazarlarda satış yapan veküçük çapta faaliyet gösteren işletmeleri etkileyeceği tahmin edilmektedir

LOJİSTİK

Kazakistan çok büyük bir coğrafyayı kapsayan, nüfusun oldukça dağınık olduğu (km2'ye 6,15) birülkedir. Ülkede en çok nüfusa sahip beş şehir olan Almatı (1,129 milyon), Karaganda (437 bin),Çimkent (360 bin), Astana (313 bin) ve Öskemen (311 bin) toplam nüfusun sadece %15'ine ( ülkemiziçin bu oran yaklaşık olarak %37'dir ) sahiptir. Bu durumda ülkenin kuzey-güney ve doğu-batı arasıuzaklıkları dikkate alındığında, ürünlerin sadece Kazakistan'a girmesinin yeterli olmayacağı, ülkeiçerisindeki dağıtımının da iyi organize edilmesi gerektiği görülecektir.

Kazakistan Demiryolu haritası

Kazakistan toplam 148 bin kilometre otoyola sahiptir. Ürünlerin gerek ülke içi, gerekse uluslararası nakliyesinde,firmalar tarafından en pratik ve hızlı yöntem olarak karayolu görülmektedir. Diğer taraftan, ülkenin zorlu kışkoşulları ve şehirlerarası yolların kalitesinin kimi yerlerde düşük olması dışında, görece yetersiz kamyon parkı daürünlerin nakliyesinde engel teşkil edebilmektedir.

Kazakistan'ın en büyük şehri olan Almatı, aynı zamanda ticari faaliyetler açısından da ülkenin merkezidir. Bunedenle, firmalar hem ülkedeki yönetim merkezlerini, hem de depolama ve dağıtım faaliyetlerini bu şehirdekonumlandırmayı tercih etmektedirler. Karaganda, Pavladar, Aktobe, Taraz, Çimkent, Cambul şehirleri de sahipoldukları nüfus ve altyapı gibi etkenlere bağlı olarak, ulaşım ve depolama bakımlarından bölgesel hubniteliğindedirler.

Harita: Kazakistan'da Önemli Lojistik Merkezleri

Türkiye'den Kazakistan'a ihraç edilen ürünler farklı rotalarlar kullanılarakulaştırılabilmektedir. Aşağıda bu rotaların belli başlıları gösterilmekte olup, bunların dışındada bazı alternatif güzergahlar mevcuttur. Gerek Rusya üzerinden, gerekse İran üzerindenyapılan taşımacılıkta mesafeler birbirine çok yakındır. Ancak, geçişler ile ilgili prosedür vesüre yönünden farklılıklar bulunmaktadır. Türkiye'den Kazakistan'a ihracat süresi, mevsimşartlarına ve kullanılan rotaya göre 10 ile 20 gün arasında değişmektedir. Taşıma ücretleriise, yine mevsime ve kullanılan taşıma yöntemine bağlı olarak, 9.000-13.000 ABD Dolarıarasında değişmektedir.

Karayolu

İstanbul- Zonguldak- Kırım - Rostov - Astrahan- Uralsk- Atrau- Aktöbe- Kostanay-Petropavlovsk

İstanbul- Odessa - Rusya- Kazakistan

İstanbul- Hopa- Tiflis - Bakü - Hazar Denizi- Aktau

İstanbul- İran- Türkmenistan- Özbekistan- Kazakistan

Demiryolu

İran- Türkmenistan- Tacikistan- Özbekistan- Kazakistan

İstanbul- Samsun- Novorossisk - Kazakistan

Derince- Odessa- Rusya- Kazakistan

DAĞITIM KANALLARI

Hala gelişmekte olan bir pazar olarak değerlendirilen Kazakistan'ın özellikle başkenti ve büyük şehirlerinde gelişmişbir pazar yapısından söz etmek mümkündür.Pazarda yer almak isteyen firmalar dağıtım ağını başlıca üç ana kanal üzerinden organize edebilmektedirler:o Açık hava pazarları ile çalışarak, o Dağıtıcılar aracılığıyla,o Markalı ürünlerle kendi mağazalarını açarak veya bayilik vererek,

Açık pazarlarda ve barakalarda yapılan perakendecilik faaliyeti oldukça etkin olmasına ve eski alışkanlıklar nedeniyletüketiciler tarafından tercih ediliyor olmasına rağmen bu pazarlarda yoğun fiyat rekabeti yaşanmaktadır. Bu durumkarşısında üretici firmalar ürünlerini markasız biçimde ve fiyat rekabeti nedeniyle kar marjı azalmış olarak satmayapek sıcak bakmamaktadırlar. Genellikle orta altı segmentte yer alan tüketici grubunu hedef alan bahse konupazarlarda alıcıların fiyat elastikiyeti oldukça yüksektir. Markasız biçimde satılmakta olan Çin malları ile fiyat rekabetiiçerisine girmek uzun vadede üreticilerin zararına olacağı değerlendirilmektedir. Ayrıca söz konusu pazarlardafaaliyet göstermekte olan perakendeciler öz sermayelerinin yetersiz olması nedeniyle üretici ve ithalatçılardan yavadeli mal alma ya da malları konsinye olarak satma eğilimindedirler. Sayılan dezavantajlarına rağmenKazakistan'daki açık hava pazarlarının etkinliği yadsınamaz durumdadır. Özellikle gıda dışı perakendecilikteAlmatı'nın en büyük açık hava pazarı olan Baraholka sadece perakende satış gerçekleştirilen bir pazar olmayıp,elektronik gibi ürünlerin dahi Kazakistan kırsalına dağıtımının yapıldığı bir pazardır.Pazara girişte firmaların izledikleri yöntemlerden biri de bayilikler vermektir. Ülkede modern anlamda bayilik sistemikurmuş ve ülke geneline yayılmış durumda olan çok başarılı yabancı firmalar bulunmaktadır. Özellikle markalaşmayave bayilik sistemi kurmaya odaklanmış olan yabancı firmalar, markalarını yoğun reklam kampanyalarıyladesteklemekte, bayilik sistemini modern teknolojileri kullanarak organize etmekte, elektronik stok takip sistemlerive gelişmiş dağıtım ağları ile başarıya ulaşmaktadırlar. Kazakistan'da hala perakendeciliğin büyük bir kısmının açıkpazarlarda ve barakalarda yürütülmeye devam ediliyor olması neticesinde yabancı firmalar bayilik verebilecekleriyeterlilikte Kazak firma bulmakta zorlanabilmektedir. Bu nedenle öncelikle Kazakistan'da kendi mağazalarını ve"show romlarını" açan üretici firmalar, marka değeri yarattıktan sonra bayileşme yoluna gitmektedirler.

Alışveriş Merkezleri

Ülkede kışların çok soğuk geçmesi nedeniyle cadde mağazacılığı gelişmemiştir. Örneğin Almatı'da üst segment velüks markaların satıldığı sokak mağazacılığı bulunmamaktadır. Yüksek prestijli alışveriş sokaklarına rastlanamayanşehirde, az sayıda orta segment markaların satıldığı mağazalar bulunmaktadır. Bahse konu mağazalar, şehirmerkezinde, altın bölge olarak adlandırılan kısımda ve eski adı Gorki Caddesi, yeni adıyla İpek Yolu Caddesindeyoğunlaşmış durumdadır.Gerek yukarıda bahsedilen koşullar, gerekse yakalanan kalkınma ivmesi sonucu Kazakistan'ın önemli merkezlerindelüks ve modern AVM'ler inşa edilmektedir. Almatı şehrinde 5 büyük, 17 orta, 5 tane ise küçük ölçekli AVM faaliyetgöstermekte olup, 5 adet AVM inşaat, 2 adedi ise proje aşamasında bulunmaktadır. Hali hazırda faaliyet halindeolan bahse konu AVM'lerin toplam kiralanabilir alanları 590 bin m2'yi aşmış durumdadır.Kazakistan'da AVM kültürünün en gelişmiş olduğu şehir Almatı olup şehirde 1.000 kişiye 456 m2 AVM alanıdüşmektedir. Almatı'yı Astana 398 m2 alan ile takip etmektedir. Bu iki şehir genel anlamda ülkede AVM'lerin engelişmiş olduğu şehirlerdir. Konu bölgese l olarak incelendiğinde Kazakistan'ın kuzeyinde 1.000 kişiye 292 m2 AVMalanı denk gelmekteyken, Güney Kazakistan'da bu alan 69 m^'ye kadar azalabilmektedir.

Almatı AVM Listesi

Mega Alma-Ata Silk Way City City Plus Sum/Gum

Aport Ramstore Center City Center Almalı

ADK Mango Ritz Palas Life Town

Sputnik Maxima HYD - Nur Silk Way

Esantai Galereya Atrium Lumir

Globus Altın Taraz Domillion Mega Park

Promenade Prime Plaza Alma Raw

Dostyk plaza Adem Mart Turkistan

KAZAKİSTAN’DA TÜRK FİRMALARININ DURUMU

Kazakistan’da;

- Hazırgiyim, Ev Tekstili, Ayakkabı, Deri

- Tarım, Gıda

- İlaç ve Sağlık ekipmanları

- İnşaat , İnşaat malzemeleri

- Petrol ve Kimya

- Bankacılık

- Otomotiv Ana ve Yan Sanayi

- Isıtma, Soğutma ve Havalandırma Sistemleri

- Endüstriyel Mutfak, Ekipmanları

- Hizmetler (Bankacılık, Turizm acentalığı, Otel ve Lokanta İşletmeciliği)

- Logistik

Sektörlerinde Yaklaşık 600’-den fazlası faaldir.

100’e yakın firmamiz Yatırımcıdır.

KAZAKİSTAN'DA ÖNDE GELEN YATIRIMCI TÜRK FİRMALARI

Sıra

NoFirma Adı Sektörleri

1 GSM Kazakistan Telekominikasyon

2 Anadolu Marketing (Coca Cola) Gıda Sanayi

3 Efes Karaganda Brewery CJSC Bira ve Malt sanayi

4 Galaksi Plastik ve Aliminyum profil

5Sembol İnşaat Turizm Yat. İşl. San. ve Tic.

A.Ş. Turizm ve Otelcilik, İnşaat

6 Ahsel İnşaat A.Ş. Turizm ve Otelcilik, İnşaat

7Okan Holding Turizm Otelcilik (Sultan

Marketing)

Turizm ve Otelcilik, AVM

işletmeciliği, İnşaat, Gıda

8 Hamle (Ülker Grubu) Çikolata ve Bisküvi

9 İpek Kağıt A.Ş. Kağıt ürünleri

10 Borusan Lojistik

KAZAKİSTAN'DA ÖNDE GELEN YATIRIMCI TÜRK FİRMALARI(2)

Sıra

NoFirma Adı Sektörleri

11KZİBANK- Kazakistan ziraat İnternational

BankBankacılık

12 Nobel İlaç Fabrikası İlaç ve Eczacılık

13 Sema Hastanesi Sağlık Hizmetleri

14 Turkuaz Şirketler GrubuGıda, İnşaat, Ağır iş

makineleri ve lojistik

15 Turkuaz YDA Stroy İnşaat

16 A-Ta Stroy Ltd. Şti. İnşaat

KAZAKİSTAN’DA Kİ TÜRK RESMİ KURUMLARI VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI(I)

Resmi Kurumlar:

T.C. Astana Büyükelçiliği

- Ticaret Müşavirliği

- Ekonomi Müşavirliği

- Maliye Müşavirliği

T.C. Almatı Başkonsolosluğu

- Ticaret Ataşeliği

Resmi Temsilcilikler:

- TİKA-T.C. Başbakanlık Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı Astana Program

Koordinatörlüğü

- TSE Kazakistan Temsilciliği ( Ofisi Almatı’dadır)

KAZAKİSTAN’DA Kİ TÜRK RESMİ KURUMLARI VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI(II)

Dernekler ve Vakıflar:- TÜKİB- Türkiye Kazakistan İşadamları Birliği

Üniversiteler:- Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi (Çimkent)- Süleyman Demirel Üniversitesi (Almatı)- Mesleki Kariyer ve Yabancı Diller Üniversitesi (Almatı)

Bankalar:- KZI - BANK- Kazakistan Ziraat International Bank

ÖNERİLER

Kazakistan’da Faaliyet Göstermek İsteyen İş Adamlarımıza;

1. Kazakistan’da iş yapmaya başlamadan önce, www.ekonomi.gov.tr (Kazakistan) WEB Sitesini İncelemelerini,

2. Müşavirliğimiz, Ataşeliğimiz ve TÜKİB ile işbirliği yapmalarını,3. Bizzat Gelerek Şube veya Temsicilik açarak, yada Şirket Kurarak İş Yapmalarını, 4. Sözleşmesiz İş Yapmamalarını,5. Taşeron ve Bayileri Çok İyi Etüd Etmeden İş İlişkisine Girmemelerini, 6. Mümkün Olduğunca Peşin veya Bankacılık Sistemi İçerisinde Çalışmalarını,7. Tarım, Sağlık, İnşaat Malzemeleri gibi Sektörlerde Yatırımcı Olmalarını

Öneriyoruz. 8. Pazara girerken ürünü iyi seçin ve doğru zamanda girin.

Teşekkürler İsmail Erkan Sarısaçlı

E-posta: sarisaclii@ticaret.gov.tr

Tel: 0 312 204 90 83