Sigara Sigara Ana Akım ve Yan Akım DumanıAna Akım ve Yan Akım Dumanı

Doç.Dr. Metin ÖzkanDoç.Dr. Metin ÖzkanGATA Göğüs HastalıklarıGATA Göğüs Hastalıkları

metin58@yahoo.commetin58@yahoo.com

NEDEN SİGARA İÇİYORSUN?NEDEN SİGARA İÇİYORSUN?

Çünkü “cool” bir davranış.Çünkü “cool” bir davranış.

Çünkü tadını seviyorum.Çünkü tadını seviyorum.

Çünkü sigara içmeyi seviyorum.Çünkü sigara içmeyi seviyorum.

Çünkü beni rahatlatıyor.Çünkü beni rahatlatıyor.

Çünkü sen bağımlısınÇünkü sen bağımlısın

""Biz bu b..ku içmeyiz, sadece satarız. Bunu Biz bu b..ku içmeyiz, sadece satarız. Bunu içme hakkı ve özgürlüğünü içme hakkı ve özgürlüğünü gençleregençlere, , zencilerezencilere, , aptalaptal ve ve fakirlerefakirlere bırakırız." bırakırız."

Sigara şirketi yöneticisi - PMSigara şirketi yöneticisi - PM

www.pmdocs.com

PHILIP MORRIS DÖKÜMANLARI

Bugünün genci yarının düzenli tütün tüketicisidir. Sigara içenlerin çoğu sigaraya gençlik çağlarında başlamaktadır. Gençlerin sigara içme davranışları Philip Morris tarafından çok önemsenmektedir.

Philip Morris Araştırma ve Geliştirme Müdürü’nün Görüş Raporu

Sigara dumanı 4000 çeşit kimyasal Sigara dumanı 4000 çeşit kimyasal madde içermektedir;madde içermektedir;

Kimyasal kokteyl

4000 kimyasal maddenin 43’ü karsinojendir.

The International Agency for Research on Cancer (IARC) The International Agency for Research on Cancer (IARC) sigara dumanını Grup 1 (insan için) karsinojen olarak kabul sigara dumanını Grup 1 (insan için) karsinojen olarak kabul etti (IARC, 1985).etti (IARC, 1985).

Ayrıca IARC ana akım dumanda (AAD) bulunan birçok Ayrıca IARC ana akım dumanda (AAD) bulunan birçok maddeyi de karsinojen olarak sınıflandırmıştır: maddeyi de karsinojen olarak sınıflandırmıştır: 11 Grup 1 (Smith et al., 1997), 11 Grup 1 (Smith et al., 1997), 9 Grup 2A (olası insan kanseri) (Smith et al., 2000) 9 Grup 2A (olası insan kanseri) (Smith et al., 2000) 48 Grup 2B (insan karsinojen olabilir) (possible human). 48 Grup 2B (insan karsinojen olabilir) (possible human). Smith CJ ve ark. 2003’te IARC’nin 61 olarak bildirdiği Smith CJ ve ark. 2003’te IARC’nin 61 olarak bildirdiği

insan karsinojeni sayısını 81’e yükseltmiştir. insan karsinojeni sayısını 81’e yükseltmiştir.

Kaç Madde Var?

1936, Bruckner: 120 madde1936, Bruckner: 120 madde 1959, Johnstone and Plimmer 1959: 4501959, Johnstone and Plimmer 1959: 450 1968, Stedman: 9501968, Stedman: 950 1982, Dube and Green: 38751982, Dube and Green: 3875 1988, Roberts: 39961988, Roberts: 3996 Günümüzde 4000’i geçmiştir.Günümüzde 4000’i geçmiştir.Farmakolojik aktif, toksik,mutajenik veya karsinojenikFarmakolojik aktif, toksik,mutajenik veya karsinojenik

Dumanda Neler Var? - Kanserojenler

Kanserojen: Bir seri genetik değişikliklere neden olarak kanseröz büyümeye neden olan madde

Kanser, kanserojen madde ile temasdan yıllar hatta on yıllar sonra ortaya çıkabilir.

1989 yılında “United States Surgeon General” sigara dumanında 43 karsinojen madde olduğu raporunu yayınladı.

Dumanda Neler Var? - Karsinojenler

Bir seride kanserojen saptanırken diğer çalışmalarda saptanmıyorsa bu maddeler “olası karsinojen” olarak kabul edilir.

Dumanda Neler Var? - Kanserojenler

Tütüne-özel nitrosaminler NNN, Tütüne-özel nitrosaminler NNN, NNK, NAT ve NAB, tütün NNK, NAT ve NAB, tütün bitkisinin doğal komponentleridir. bitkisinin doğal komponentleridir.

Bu ajanların metabolik aktivasyonu Bu ajanların metabolik aktivasyonu DNA bozulmalarına, gen DNA bozulmalarına, gen mutasyonuna ve kansere giden mutasyonuna ve kansere giden olaylara yol açabilir.olaylara yol açabilir.

Detoksifikasyon ve metabolik Detoksifikasyon ve metabolik aktivasyon içicinin kansere aktivasyon içicinin kansere duyarlılığını belirleyici etkenlerden duyarlılığını belirleyici etkenlerden birisidir.birisidir.

nicotine-derived nitrosoamineketone

Carbonyls (Aldehid ve Ketonlar)Carbonyls (Aldehid ve Ketonlar)

Phenolics Phenolics ((Catechol,Cresol, Hydroquinone and Resorcinol)Catechol,Cresol, Hydroquinone and Resorcinol)

StyreneStyrene Olası bir insan karsinojeni Plastik, sentetik lastik, reçine, yalıtkan, kaplama malzemesi ve boya

yapımında kullanılır. Suyu, havayı ve toprağı kirleten bir kimyasal atık.

Sağlık etkileri

Nörotoksin = Beyin ve SSS’de hasara yol açarNörotoksin = Beyin ve SSS’de hasara yol açar Hormonları taklit ve bloke edebilir. Hormonları taklit ve bloke edebilir. Yüksek konsantrasyonda inhale edilirse depresyon, konsantrasyon problemi, Yüksek konsantrasyonda inhale edilirse depresyon, konsantrasyon problemi,

kas zayıflığı, bitkinlik ve bulantıya neden olabilir.kas zayıflığı, bitkinlik ve bulantıya neden olabilir. Kronik mesleksel maruziyet göz problemlerine neden olabilir. Kronik mesleksel maruziyet göz problemlerine neden olabilir. Göz, burun ve boğaz irritasyonuna neden olabilir. Göz, burun ve boğaz irritasyonuna neden olabilir. Kromozom hasarıKromozom hasarı Deney hayvanlarında yutulduğunda karaciğer, böbrek, beyin ve akciğer Deney hayvanlarında yutulduğunda karaciğer, böbrek, beyin ve akciğer

hasarına neden olur.hasarına neden olur.

BenzeneBenzene

Çok toksiktir.Çok toksiktir.

İnsan ve hayvanlarda kromozomal aberasyonlara yol İnsan ve hayvanlarda kromozomal aberasyonlara yol açar. Lösemi yaptığı kanıtlanmıştır.açar. Lösemi yaptığı kanıtlanmıştır.

Cilt yoluyla emilir.Cilt yoluyla emilir.

Endüstriyel olarak Endüstriyel olarak eskideneskiden, mürekkep, kauçuk, vernik , mürekkep, kauçuk, vernik ve boya sökücü olarak kullanılırdı.ve boya sökücü olarak kullanılırdı.

TAR - KatranTAR - Katran Katran, tütünün tüm gaz-olmayan, nikotin-olmayan ve buhar Katran, tütünün tüm gaz-olmayan, nikotin-olmayan ve buhar

fazında olmayan kimyasalları için kullanılan bir tanımdır.fazında olmayan kimyasalları için kullanılan bir tanımdır.

Katran kahverengi, yapışkan bir maddedir. Bütün sigaralarda bulunur ve sigara yandıkça da artar.

•Yüksek katranlı sigara : En az 22 mg• Orta :15-21 mg• Düşük : 7 mg veya altı

Sigara içindeki katran silyaları paralize ederek amfizem ve kronik bronşit gelişimine neden olurken ciddi bir kanserojen maddedir.

NINIKKOTOTİİNN-1-1 Serbest-baz nikotin (tütün dumanındaki) inhalasyon, sindirim ve Serbest-baz nikotin (tütün dumanındaki) inhalasyon, sindirim ve

deri yoluyla alındığında hemen hemen tümüyle absorbe edilir.deri yoluyla alındığında hemen hemen tümüyle absorbe edilir.

Beyin, böbrek, mide mukozası, adrenal medulla, nasal mukoza ve Beyin, böbrek, mide mukozası, adrenal medulla, nasal mukoza ve tükrük bezlerinde konsatre olur. tükrük bezlerinde konsatre olur.

Nikotin süte geçer.Nikotin süte geçer.

Hafif nikotin zehirlenmesi; kusma, diare, solunum sayısında artış, Hafif nikotin zehirlenmesi; kusma, diare, solunum sayısında artış, kalp hızında artış, kan basıncında artış, baş ağrısı, baş dönmesi kalp hızında artış, kan basıncında artış, baş ağrısı, baş dönmesi ve nörolojik stimülasyon.ve nörolojik stimülasyon.

Endüstride; insektisid (şu anda genel olarak yasaklanmıştır) ve Endüstride; insektisid (şu anda genel olarak yasaklanmıştır) ve vahşi hayvanların iğne ile yatıştırılmasında kullanılmaktadır. vahşi hayvanların iğne ile yatıştırılmasında kullanılmaktadır.

NINIKKOTOTİİNN-2-2

Araştırmalar nikotin maruziyetinin:Araştırmalar nikotin maruziyetinin:Epileptik atak, Epileptik atak, KusmaKusmaSSS depresyonu, SSS depresyonu, Gelişme geriliği, Gelişme geriliği, Fetusta gelişme geriliği Fetusta gelişme geriliği Erken doğum, Erken doğum, Düşük doğum ağırlığı Düşük doğum ağırlığı Hayvanlarda beyin gelişiminde gerilik.Hayvanlarda beyin gelişiminde gerilik.

CARBON MONOXIDECARBON MONOXIDE

Tütün dumanı insanın inhale ettiği en önemli CO Tütün dumanı insanın inhale ettiği en önemli CO

kaynağıdır.kaynağıdır.

Hb’e oksijenden 240 kat daha fazla afinitesi var.Hb’e oksijenden 240 kat daha fazla afinitesi var.

Hb’e %3 kadar az bir CO bağlansa bile psikomotor Hb’e %3 kadar az bir CO bağlansa bile psikomotor

fonksiyonda azalmaya ve böylece otomobil sürüş fonksiyonda azalmaya ve böylece otomobil sürüş

yeteneğinde azalmaya yol açar. yeteneğinde azalmaya yol açar.

%10 COHb şiddetli baş ağrılarına yol açar.%10 COHb şiddetli baş ağrılarına yol açar.

Myoglobine bağlanır kalp ve kas fonksiyonlarını azaltır. Myoglobine bağlanır kalp ve kas fonksiyonlarını azaltır.

CARBON MONOXIDECARBON MONOXIDE Olasılıkla bir reproproduktif-üreme zehiridir.Olasılıkla bir reproproduktif-üreme zehiridir. Gebe hayvanlarla yapılan çalışmalar Gebe hayvanlarla yapılan çalışmalar orta düzey orta düzey

dozlardadozlarda düşük doğum ağırlığı, fetal ölüm veya düşük doğum ağırlığı, fetal ölüm veya hasara yol açtığını göstermiştir. hasara yol açtığını göstermiştir.

Fetal CO düzeyleri maternal düzeylerden Fetal CO düzeyleri maternal düzeylerden %10-%10-15 daha yüksektir15 daha yüksektir. .

İnhale tütün dumanı fetusta CO düzeylerini İnhale tütün dumanı fetusta CO düzeylerini arttırır; olası perinatal ölüm veya mental arttırır; olası perinatal ölüm veya mental yeteneklerde geri kalmaya yol açar.yeteneklerde geri kalmaya yol açar.

BENZO[a]PYRENEBENZO[a]PYRENE Benzo[a]pyrene (B[a]P) Benzo[a]pyrene (B[a]P) şüpheli insan kanserojenidir. şüpheli insan kanserojenidir.

Bugüne kadar yapılan bütün çalışmalarda hayvanlarda kanser Bugüne kadar yapılan bütün çalışmalarda hayvanlarda kanser

yapmıştır.yapmıştır.

0.05 mg’ının bile hayvanlarda tümör yaptığı gösterilmiştir. 0.05 mg’ının bile hayvanlarda tümör yaptığı gösterilmiştir.

Akciğerlerde birikir. Akciğerlerde birikir.

Tekrarlayan maruziyet daha yüksek oranda kanser yapar.Tekrarlayan maruziyet daha yüksek oranda kanser yapar.

B[a]PB[a]P maruziyeti ayrıca cilt kanserine, dermatite, fotoallerjiye, non- maruziyeti ayrıca cilt kanserine, dermatite, fotoallerjiye, non-

neoplastik solunum sistemi hastalığına ve amfizeme yol açar.neoplastik solunum sistemi hastalığına ve amfizeme yol açar.

BENZO[a]PYRENEBENZO[a]PYRENE

Düzenli olarak et tüketen kişilerde artmış kolon Düzenli olarak et tüketen kişilerde artmış kolon kanseri riskinden sorumlu olabileceğini gösteren kanseri riskinden sorumlu olabileceğini gösteren çalışmalar mevcut. çalışmalar mevcut.

Kızartılmış tavuk etinde 5.5ng/gKızartılmış tavuk etinde 5.5ng/g Mangalda aşırı pişirilmiş biftekte 62.6ng/gMangalda aşırı pişirilmiş biftekte 62.6ng/g

FORMALDEHYDEFORMALDEHYDE

İnsanda kanser yaptığından şüphelenilen bir maddedir. İnsanda kanser yaptığından şüphelenilen bir maddedir.

Doğal olarak Doğal olarak 0.12 to 0.38 parts per BILLION [ppb]0.12 to 0.38 parts per BILLION [ppb] miktarında oluşur. miktarında oluşur.

Sidestream dumanda Sidestream dumanda 0.23 to 0.27 parts per MILLION [ppm] (1000+ 0.23 to 0.27 parts per MILLION [ppm] (1000+ kat) kat)

bulunur.bulunur.

0.1 ppm0.1 ppm’den yüksek doza uzun süreli maruziyet akciğer, farinks, bukkal ’den yüksek doza uzun süreli maruziyet akciğer, farinks, bukkal

kavite, karaciğer, kemik, deri, prostat, mesane, böbrek ve göz kanseri, kavite, karaciğer, kemik, deri, prostat, mesane, böbrek ve göz kanseri,

lösemi ve Hodgkin hastalığı riskini arttırmaktadır.lösemi ve Hodgkin hastalığı riskini arttırmaktadır.

0.22 ppm0.22 ppm’den yüksek maruziyetler öksürük, balgam, kronik bronşit, astım, ’den yüksek maruziyetler öksürük, balgam, kronik bronşit, astım,

nefes darlığınefes darlığı

Allerjik reaksiyonlara ve astım benzeri durumlara, hafif baş ağrılarına, baş Allerjik reaksiyonlara ve astım benzeri durumlara, hafif baş ağrılarına, baş

dönmelerine, azalmış el becerisine, gözlerde kaşınmaya, boğaz kuruması dönmelerine, azalmış el becerisine, gözlerde kaşınmaya, boğaz kuruması

ve ağrısına, uyku bozukluğuna, değişik susuzluk hissine.ve ağrısına, uyku bozukluğuna, değişik susuzluk hissine.

İnsan gözü İnsan gözü 0.01 ppm0.01 ppm miktara duyarlıdır ve miktara duyarlıdır ve 0.05 0.05 -- 0.5 ppm 0.5 ppm ile irrite olur. ile irrite olur.

HYDROGEN CYANIDEHYDROGEN CYANIDE

Ortalama dozları insanda, nazal irritasyon, konfüzyon, baş Ortalama dozları insanda, nazal irritasyon, konfüzyon, baş ağrısı, bulantı, halsizlik ve kusma yapar.ağrısı, bulantı, halsizlik ve kusma yapar.

Daha yüksek dozları asteni, vertigo,kilo kaybı ve GIS Daha yüksek dozları asteni, vertigo,kilo kaybı ve GIS problemleri yapar.problemleri yapar.

Endüstride ana kullanım alanı buharla dezenfeksiyon, Endüstride ana kullanım alanı buharla dezenfeksiyon, insektisid, elektroplating (galvanizasyon?), metalurji ve insektisid, elektroplating (galvanizasyon?), metalurji ve fotoğrafçılıktır.fotoğrafçılıktır.

AMONAMONYYAAKK

Keskin, irrite edici kokusu Keskin, irrite edici kokusu 1 ppm1 ppm’de bile hissedilebilir.’de bile hissedilebilir.

Yüksek konsantrasyonlarda yoğun irritasyona, ciddi Yüksek konsantrasyonlarda yoğun irritasyona, ciddi göz hasarına ve astıma yol açar.göz hasarına ve astıma yol açar.

Katkılar – Neden? Tütün ürününün fiziksel karakteristiklerini geliştirmek –ulaşım Tütün ürününün fiziksel karakteristiklerini geliştirmek –ulaşım

esnasında bozulma, çürüme olasılıklarını azaltmakesnasında bozulma, çürüme olasılıklarını azaltmak

Ayrıca:Ayrıca:• Ürünlerin tercih edilme – seçilme – şansını arttırmakÜrünlerin tercih edilme – seçilme – şansını arttırmak• Nikotinin bağımlılık yapıcı etkisini daha da arttırmakNikotinin bağımlılık yapıcı etkisini daha da arttırmak• sigara içiminin daha kolay öğrenilebilir olması için.sigara içiminin daha kolay öğrenilebilir olması için.• Sigaraların çekiciliğini arttırmak – veya daha kötüsü – Sigaraların çekiciliğini arttırmak – veya daha kötüsü – sözdesözde

daha güvenli olması için – daha güvenli olması için –

Katkı maddeleri

Yaklaşık 1400 madde kullanılmıştır. 600 katkı maddesinin kullanımına izin verilmiştir (Bates et al., 1999). Ancak bu izni veren ne ABD Devleti ne de Avrupa Komisyonu hangi markada hangi katkıların ne oranda olduğunu bilmemektedir.

Amonyak

Asetaldehid, şekerin yanması sonucu oluşur. Nikotinin bağımlılık yapıcı etkisini arttırır.

Levulinik asid, nikotin-levulinat: ölçüm makinasında nikotin ve katranı sabit tutarken nikotinin yararlanımını arttırır.

Kakao ve teobromine: Kakao kendisi bazı alkoloidler içerir ve bağımlılık yapıcı potansiyel yaratır. % 1 kadar teobromine içerir bu da bronkodilatör etki yaparak nikotin daha hızlı emilimini sağlar.

Glycyrrhizin: Çok potent bir tatlandırıcı. Hipertansiyon ve ödeme neden olmakta

Pyridin: nikotin gibi etki eden alkoloid.

Katkı maddeleri Çeşitli kokular (ortalama bir markada 30-150

koku vardır (Manus,1989) Kahve ekstresi Şeker Çikolata Kakao yağı >> yanma> bromid >

bronkodilatasyon >nikotin absorbsiyonunda artış

Kumarin Vanilya Mentol > boğazı hissizleştirebilir Çeşitli bitkisel yağlar Karamel Klorofil

YAN DUMAN(sidestream smoke)

(ETS: Environmental Tobacco Smoke, “second-hand smoke”, “involuntary smoking” and “passive smoking”).

Çevresel Sigara Dumanı (ÇSD) direk olarak sigarayı içme dışında ortaya çıkan başka kişinin inhale ettiği dumandır. İçici tarafından exhale edilen duman (second-hand smoke, ikinci-el duman); Sigaranın ucundan yanmakla oluşan duman (sidestream smoke, yan duman); Yanan bir sigaranın kağıdı ve filtresinden sızan duman (lateralstream smoke, yanal

duman).

[1] Health Effects of Exposure to Environmental Tobacco Smoke. California Environmental Protection Agency. 1997. [2] ADVANCING KNOWLEDGE ON REGULATING TOBACCO PRODUCTS. WHO, Oslo Monograph, 2000.

“Sidestream”

ÇSD

Ana dumana göre daha fazla nikotin içerir.

Karsinojenler daha yüksek konsantrasyondadır.

Özellikle ev içi ÇSD daha ciddi boyutlardadır. İş olarak

kahvehane, restoran ve bar çalışanları vs. maruz kalmaktadır.

1992’de EPA ÇSD’yi Grup A karsinojen olarak tanımlamıştır.

EPA’nın (environmental protection agency) raporuna göre 24

araştırmada kocası sigara içen kadınlarda akciğer kanseri riski

artmaktadır.

ÇSD

ÇSD ana dumandan farklıdır ve 8 saatlik ÇSD maruziyetinin direk olarak 20 sigara içimine bedel,

gaz fazdaki içeriklerinin 1/3’üne yakın maruziyet ve partikül fazın 1/100 – 1/1000’ine maruziyetle

sonuçlanabilir.

Scherer G, Conze C, Tricker AR, et al: Uptake of tobacco smoke constituents on exposure to environmental tobacco smoke (ETS). Klin Wochenschr 70:352-367, 1992  

ÇSD

Dumandan ayrıştırılan nitrözaminlerin çoğu deney hayvanlarında karsinojendir ve bazıları (ör. N-nitrosodimethylamine) yan dumanda ana dumana göre 10 to 200 kat daha yüksektir.

(U.S. DHHS, 1986; Lofroth, 1989).

65 kg ağırlığında bir restoran çalışanının 300 metrekarelik bir alanda 8 saat süreyle Sigara içen 10 kişi saatte 2 sigara içse

Maruz kaldığı toksik madde oranı

www.smokefree.ca/eng_issues/etschems2.htm

10 haftalık sigara sonrası trachea

Sigara - Sigara +

Alveoller

LightLight

Daha az yağ (< %50)Daha az kalori (en az 1/3)

Daha sağlıklı gıda (FDA)

Light-ultra light sigaraDumansız sigara

Neden ölçüm cihazları “light” sigaralardaki katran ve Neden ölçüm cihazları “light” sigaralardaki katran ve nikotini düşük gösteriyor?nikotini düşük gösteriyor?

Çünkü “light ve ultra Çünkü “light ve ultra light” sigaralar light” sigaralar cihazı yanıltacak cihazı yanıltacak şekilde dizayn şekilde dizayn edilmişedilmiş

W.S. Rickert, “Smoking Under W.S. Rickert, “Smoking Under Realistic Conditions: Development of Realistic Conditions: Development of Minimum and Maximum Values for Minimum and Maximum Values for Toxic Constituents in Tobacco Toxic Constituents in Tobacco Smoke.”Smoke.”

““Light” sigaralarla daha mı az katran Light” sigaralarla daha mı az katran ve nikotin alınır?ve nikotin alınır?

HayırHayır

Kompensatuar içim yöntemleri Sigara başına alınan puff sayısının arttırılmasıSigara başına alınan puff sayısının arttırılması Ventilasyon deliklerinin kapatılarak ( elle veya dudakla) Ventilasyon deliklerinin kapatılarak ( elle veya dudakla)

dumanın normal hava ile dilüe edilmesinin önlenmesidumanın normal hava ile dilüe edilmesinin önlenmesi Akciğerlere çekilen puff hacminin arttırılmasıAkciğerlere çekilen puff hacminin arttırılması Günde içilen sigara sayısının arttırılmasıGünde içilen sigara sayısının arttırılması

Lynn Kozlowski et al. American Journal of Preventive edicine,1998;15(1)Lynn Kozlowski et al. American Journal of Preventive edicine,1998;15(1)

Light veya Zararsız Sigara Yoktur.

Ne kadar katran veya nikotin alacağınız,

sigarayı nasıl içtiğinize bağlıdır.

““No one has ever become a cigarette smoker by No one has ever become a cigarette smoker by smoking cigarettes without nicotine”smoking cigarettes without nicotine”

--W.L. Dunn (Phillip Morris), 1972--W.L. Dunn (Phillip Morris), 1972