Seni Silat Melayu satu manifestasi Akal Budi Melayu Silat Melayu satu perlambangan Akal Budi Melayu Prof Dr Supyan Hussin Institut Alam dan Tamadun Melayu (ATMA) Universiti Kebangsaan

Seni Silat Melayu satuperlambangan Akal Budi Melayu

Prof Dr Supyan Hussin

Institut Alam dan Tamadun Melayu (ATMA)

Universiti Kebangsaan Malaysia

WACANA WARISAN BORNEO 2017 (WWB 20 Disember 2017)Anjuran Bersama Unit Penyelidikan Warisan Borneo, Universiti Malaysia Sabah,

Majlis Profesor Negara dan ATMA-UKM

Silat adalah benteng pertahananketiga negara selain tentera danpolis. 24 Oktober 2015KUALA LUMPUR: Datuk Seri Najib Tun Razak

meminta supaya seni persilatan Melayu

diperluaskan dan pengamalnya meningkatkan lagi

kemahiran pertahanan diri itu kerana ia adalah

benteng pertahanan ketiga negara selain tentera

dan polis.

Perdana Menteri berharap seni pertahanan diri itu

kembali berakar umbi dan bercambah di kampung,

taman, institusi pengajian tinggi dan di mana

sahaja.

"Sejajar dengan aspirasi kerajaan untuk

memastikan kesinambungan silat sebagai warisan

bangsa di negara ini, saya telah mengisytiharkan

silat sebagai bela diri rasmi negara," katanya

Dr Supyan Hussin UKM

Akal Budi Melayu

• 5 elemen penting yang mempengaruhi dan membinaAkal Budi Melayu

• Setiap satu elemen mempunyainilai-nilai tersendiri dan salingmelengkapkan.

• Seni Silat Melayu adalah satubahagian dari gaya hidup orang Melayu yang dipengaruhi oleh 4 elemen yang lain

• Manifestasi atau perlambanganlain: busana, makanan, perabot, hiasan, pantun, peribahasa, motif, lanskap, senjata, senibinadsb

Emosi

Pemikiran Pelakuan

Falsafah (agama)

Gaya hidup


Seni Silat Melayu satuperlambangan Akal Budi Melayu• Seni Silat Melayu adalah salah

satu perlambangan Akal Budi Melayu yang di dalamnyamencerminkan falsafah, pemikiran, perlakuan, emosi dangaya hidup orang Melayu di Nusantara.

• Seni Silat Melayu mempunyaiasas ilmunya yang tersendiridigabungkan dalam lima aspekiaitu fizikal, mental, emosi, spiritual dan sosial yang perludiselami dan dikupas secarailmiah agar ilmu Seni Silat Melayudapat dihargai dan menjadirelevan sepanjang zaman

Emosi

Pemikiran Pelakuan

Falsafah (agama)

Gaya hidup


Terminologi dan konsep

• Silat

• Pencak

• Seni Silat

• Seni mempertahankan diri

• Seli bela diri

• Seni Tempur

• Ilmu gaduh

• Ilmu tempur

• Silat tari

Konsep:

Pertahan, bela, lindung diriadalah suatu yang fitrah atautabii pada semua manusia danhaiwan apabila diri diserang, diganggu, dan diancam.

Ada dua perbezaan:

Tahap reaksi atau respon diriterhadap gangguan

Tahap ilmu dan seni dalampertahan diri


Sejarah• Pencak – lebih dahulu dikenali

sebelum adanya perkataan silat, banyak digunakan atau disebut di pulau Jawa era pra-Islam

• Silat – dikenali selepas kedatanganIslam di Alam Melayu atauNusantara, banyak digunakan ataudisebut di pulau Sumatera• Silat dari perkataan silaturrahim• Guru agama, ulamak pondok

memiliki dan mengajar ilmupertahanan diri


Seni

• Seni – satu set ilmu dan kemahiranserta pengalaman yang diterjemahkan dalam bentuktindakan bersandarkan kepadafalsafah, pemikiran, pelakuan, emosi, dan gaya hidup yang berpaksikepada nilai-nilai setempat.

• Dalam Alam Melayu, sandaran inidirangkum dalam AKAL BUDI MELAYU

• Seni Silat - satu set ilmu dankemahiran serta pengalaman…….

• Seni tampak (visual), Seni lukis, Senisuara, Seni fesyen, Seni tari, SeniMuzik, Seni ukir


Seni …

• Fungsi seni: menambah daya tarikan, mencantikkanmengukuh, memantapkan, mengindahkan, menawan, menghibur

• Aliran seni: Klasisisme , Romatisme , Naturalisme , Realisme , Ekspresionisme , dan Impresionisme.


Akal Budi Melayu

• Nilai membentuk karakter, imej, pelakuan, dan identiti ata jati diri manusia

• Nilai dalam AKAL BUDI MELAYU: tolakansur, sabar, akomodatif, toleran, hormatmenghormati, bantu membantu, mengelak dari bergaduh

• Nilai dalam Silat Melayu: bunga (ilmunonverbal dalam perbincangan awal –negosiasi), buah (mengelak, menepis, membuang, mengunci, melumpuh, membunuh)

• Konsep silat – sunnatullah, tabie manusiadalam mempertahan, membela yang haq, maaruf, adil, baik, mulia, dan aqidah.


Senarai silat berdaftar di Malaysia

6 Bakawali7 Bambu Runcing Rajawali8 Bangau Putih9 Bantan10 Bantan Melaka11 Banteng Betawi12 Bengkong Hijau13 Bengkong Putih14 Berembang15 Betung Cemati Siguntang16 Buah 2117 Buah Dalam Tari18 Buah Jatuh19 Buah Johor20 Buah Pukul Mersing21 Buah Pukulan Yunan22 Bunga Malaysia23 Bunga Negeri Kedah24 Bunga Raya25 Bunga Wali

26 Cekak dan Gayong Pahang27 Cekak Hanafi28 Cekak Harimau29 Cekak Lincah Sutan Maakat30 Cekak Malaysia31 Cekak Pendekar Ahmad32 Cekak, Terlak, Lintar, danSpado33 Cekam Rimau34 Cekap35 Cemara Bugis36 Cempani Cekalong37 Cengkam Harimau Ghaib38 Cepat Tangan39 Cikalong40 Cimande Lincah41 Cimande Mega Malam42 Cimande Pecah Tujuh43 Cimandi44 Cindai Alam45 Cindai Kuning46 Cindai Putih47 Cula Sakti48 Cula Simanjakini

1 Abjad2 Alam Cahaya3 Alang Samudera4 Al-Haq5 Awang Sulong Merah Muda

Cekak Pusaka HanafiCekak Silat Papan Sekeping


49 Dangwangi50 Daun51 Diam

52 Gabungan 553 Gabungan Panji54 Garis Laksamana55 Garuda Sakti56 Gayang Lian57 Gayang Lima58 Gayong (9) Hak Sejati Pahang59 Gayong 3 Kalimah60 Gayong 561 Gayong 762 Gayong Garuda63 Gayong Gerak Serentak64 Gayong Ghaib Nusantara65 Gayong Helang Merah66 Gayong Karomah67 Gayong Malaysia68 Gayong Pancaindera 969 Gayong Panglima Ahmad70 Gayong Seni Bunga71 Gayong Singa Berantai

98 Gerak Kilas99 Gerak Kilat100 Gerak Kuntau101 Gerak Langkah 7102 Gerak Lincah103 Gerak Panca104 Gerak Panji AlamSetapak 71105 Gerak Pendekar106 Gerak PersilatanSejagat107 Gerak Sejati PancarMurni108 Gerak Seni Silat KuntauMelayu Kedah109 Gerak Silat Lian110 Gerak Silat Tapak SuciKelantan111 Gerak Sunan112 Gerak Tangkas Suci113 Gerak Tempur114 Gerak Teras PasakBumi Melayu115 Gerakan SuciMangkubumi

72 Gayong Sri Gemuruh73 Gayong Warisan Serantau74 Gayung Fatani75 Gayung Ghaib 976 Gayung Ghaib Ghadiwat PancaPurba Gerakan 977 Gayung Harimau Hitam78 Gayung Jati79 Gayung Kedah80 Gayung Khalifah81 Gayung Laksamana82 Gayung Maarifat83 Gayung Pancasila84 Gayung Siam85 Gayung Sri Fatani86 Gayung Tunggal87 Gayung Zahir 988 Gayung, Kuntau Jawa dan Tomoi89 Gegaran Petani90 Gerak Gayong Jati91 Gerak Ibu Gayong92 Gerak Ilham93 Gerak Ilham Kuntau Kaedah94 Gerak Insan Seni Malaysia95 Gerak Jati96 Gerak Jurus Makrifat97 Gerak Kerohanian Gayong Dalam


116 Habib Hamid117 Hak118 Halilintar GerakLaksamana Jebat119 Haqq Melayu120 Harimau121 Harimau Banten122 Harimau Berantai123 Harimau Berantai Kedah124 Harimau Hitam125 Harimau Jatian 5126 Harimau Sang Saka127 Harimau Sri Rama128 Helang Harimau129 Helang Langkawi130 Helang Merah131 Helang Putih132 Helang Putih Perkasa133 Helang Terbang134 Hulubalang Melaka

135 Ikatan Kalam Utama136 Ikatan Laksamana

137 Jabat 7138 Jalak Lenteng139 Jatuh140 Jatuh Ketereh141 Jatuh Mata142 Jawa143 Jawa Betawi144 Jawa Sunda145 Jawi146 Jemaah147 Jurus Senjata LapanPak Mat Kedidi

148 Kala Putih149 Kalimah Gempur Jagat150 Kalimah Malaysia151 Kalimah Panglima Tangkas152 Kalimah Serumpun Jati153 Kalimah Yahya Said154 Kampung Rawa155 Kapi156 Kegayungan Acheh Helang Putih157 Kenjawan158 Kenjawen159 Kera Putih160 Kerayong Sendeng

161 Keris Lok Sembilan162 Khatam Maut163 Klimunan164 Kota Sendeng165 Kunci Melayu166 Kuningan167 Kuntau168 Kuntau 7169 Kuntau Banjar170 Kuntau Betawi171 Kuntau Harimau172 Kuntau Iban173 Kuntau Ilat174 Kuntau Jawa175 Kuntau Melayu176 Kuntau Patani177 Kuntau Tekpi

Kegayungan Seri Sukma Sakti


178 Laksamana Kedah179 Langkah 3180 Langkah 7181 Langkah Hang Jebat182 Langkah Pusaka Purba183 Langkah Silat Sri Wali Maya184 Lela Pahlawan185 Lian186 Lian Buah Pukul187 Lian Padukan188 Lima Bersaudara189 Lincah190 Lincah Harimau191 Lincah Sutan Maakad192 Lincah Terlak193 Lintar Minangkabau194 Lintar Tanah Datar195 Lintar Warisan196 Lintau Tua

197 Mega Chemande198 Megat Laksamana199 Melayu Asli200 Melayu Asli Kedah201 Melayu Jati202 Melayu Pahang203 Melayu Pahang (Tok Gajah)204 Menanti205 Merpati Putih206 Minangkabau

207 Naga Buana Cekak Berapi208 Nasrul Haq

209 Pagar Ruyung210 Pahang Tua (Pencak Desa)211 Pahlawan212 Paksi Rimau Berantai213 Palitau214 Panca Delima215 Panca Sila Seni Silat GayongPongok216 Pancaindera217 Pancaindera Seni SilatLintau218 Pancang 12219 Pancasila Gayong Harimau220 Pandinjuan221 Panglima Hitam222 Panglima Terbilang223 Panji Putera Ledang224 Pasak Bambu Runcing225 Pedang226 Pelaga Pulau Pinang227 Pelanduk Putih228 Pencak Riak Harimau229 Pendekar Bertuah230 Pendekar Muda231 Pendekar Ulong232 Pendekar WarisanMahaguru Melayu Sejati


233 Peninjau Sutan Maakat234 Penjurit Melayu Kepetangan235 Penyatuan Gerak Seni Gayong Sentuhan Badar236 Perguruan Senaman Gerak Sentuhan237 Perisai Minda Sejati238 Perisai Sakti239 Perkalongan Cimindai Putih240 Permainan 12241 Pesaka Bahaman242 Pesaka Desa243 Pesaka Melaka244 Pesaka Terlak245 Porsigal246 Pukul Pelaga247 Pukulan Melaka248 Pukulan Paris Dendam249 Pukulan Sendeng250 Pulut251 Pungguk Laut252 Purba253 Pusaka Gayung Panglima254 Pusaka Hang Tuah255 Pusaka Kalimah Amin

256 Rajawali257 Rajawali Putih258 Rajawali Tunggal259 Randai Minang260 Ranting261 Rencong Rentak Sembilan262 Riak Harimau Cengkam Maut263 Rumpun Serantau

264 Sabil Seri Indera Sakti265 Sadar Malaysia266 Sakabumi267 Sambar Helang268 Sarang Dayung269 Sekebun270 Sekiambang Sakti271 Sekubi272 Selangkah Gerak273 Selendang Gabungan274 Selendang Merah275 Seligi Putra276 Semandai Dam-Dam277 Semangat PanglimaHitam278 Sembah Pahang279 Sempedi280 Semulajadi281 Sendeng 7282 Sendeng Alif283 Sendeng Asli284 Sendeng Betawi285 Sendeng Cimande286 Sendeng Harimau


287 Sendeng Jebak Purba288 Sendeng Malaysia289 Sendeng Minangkabau290 Sendeng Nusantara291 Sendeng Pesaka292 Sendeng Pukulan Tujuh Hari293 Sendeng Terlak294 Sendi Cemara Bugis295 Seni Gerak Silat Sunan296 Seni Pati Serendeng Puntong297 Seni Pencak Silat Sangkar Rewana298 Seni Silat Bakawali299 Seni Silat Harimau300 Seni Tempur301 Seperguruan Pencak Silat MandungSepanji302 Seperguruan Silat Sepanji303 Seri Cahaya Chemande304 Seri Pelandok305 Serimau Hitam306 Serimau Putih307 Setia Hati

308 Setiabakti309 Si Bongkok Tanjung Puteri310 Si Faqir311 Si Pincong Minangkabau312 Siamang Laut313 Sikorek Monyet314 Siku315 Siku 12316 Sinar Ilham317 Singa Kandangan318 Siswirama319 Spelet Gayung320 Spelet Gunung Jati321 Spelet Tapak Tiga322 Spelet Tomoi323 Sri Gayung Panglima Ulung324 Sri Menanti325 Sukmorogo326 Sumbang327 Sunda Asli328 Sunda Cimande329 Sunda Rajawali330 Sunda Rajawali331 Sunting 12


332 Tadah Kuntau333 Tanah Baru334 Tangkas Tamin Sabil335 Tangkisan336 Tanjak Pusaka337 Tapak Suci Warisan338 Tapak Suci Warisan Wali 9339 Tari Jawi (Pulut Kelantan)340 Tari Kalimah Terengganu341 Tari Kelantan342 Tari Laksamana343 Tari Tumbuk344 Tarian Maut345 Telapak Natar346 Tembung Rimau347 Tempur Sendeng351 Terlak Warisan Pendekar Pin352 Terlak, Lintau dan Kuntau Jawa353 Tinkah Maut354 Titi Pinang355 Tok Perpat356 Tokku357 Tongkat358 Tongkat RimauBanjar348 Teralak Asli

359 Wali Suci360 Wali Tujuh Sejagat361 Warausah362 Warisan Belebat To’ Perpat363 Warisan Bugis364 Warisan Gerak Ilham365 Warisan Melayu Minangkabau366 Warisan Perlis367 Warisan Silat Minangkabau Laksamana368 Wira Melayu


Kedudukan silat dulu dansekarang• Dulu

• Istana

• Pengawal peribadi, askar istana

• Pahlawan, pendekar terbaik

• Adat-istiadat

• Sekarang• Silat olahraga

• Adat-istiadat

• Pengiring VIP dalam majlis

• Persembahan di majlis tertentu


Masalah

Silat tidak diletak padatempatnya

Silat olahragamenenggelamkan ilmu senisilat melayu

Seni silat tidak didokumetasisejarah dan ilmunya

Ilmu silat pupus apabila guru silat meninggal dunia

Kumpulan silat berpecah danmenjadi banyak danmenambah ilmu dan senibaru

Seni Silat Melayu – projek Data Raya untuk Portal Malaycivilization

• Membina korpus ilmu mengenai seni silat Melayu

• Dokumentasi – teks (makalah jurnal, buku, makalah dalambuku, majalah, akhbar)

• Dokumentasi – video

• Penyelidikan mengenai Seni Silat Melayu (tajuk potensi)• Sejarah Silat

• Falsafah Silat

• Busana Silat

• Bahasa (Linguistik) dan Silat

• Pantun dalam Silat

• Ilmu pernafasan


• Pergerakan Silat• Senjata Silat• Amalan dan kepercayaan ilmu

fizikal dalam Silat• Amalan dan kepercayaan ilmu

batin dalam Silat• Muzik Silat

Emosi

Pemikiran Pelakuan

Falsafah (agama)

Gaya hidup

Contoh Akal Budi Melayu dalamSilat• Pergerakan awal dalam silat: seni

• Berdiri tegak seperti dalam solat

• Bergerak seperti dalam solat dandoa

• Berdiri meletak sempadan

• Bersedia dengan pasang kuda-kuda

• Momentum daya tumbukan dantendangan lebih kuat dan besardari jarak “jauh”

Contoh Akal Budi Melayu dalamSilat• Bunga Silat

• Nilai: tolak ansur, bincang dengan guna bahasa badan(bukan lisan), akomodasi (beri ruang), timbang rasa, hormat menghormati, elak tempur

• Buah Silat• Mengelak• Tepis• Buang• Kunci• Musnah• Bunuh


Emosi

Pemikiran Pelakuan

Falsafah (agama)

Gaya hidup








Data Raya Seni Silat Melayu

1

2

3

4

Portal Malaycivilzation.com.myProjek kekal ATMA sejak 2000



http://www.malaycivilization.com.my/


Terima kasih

Email: [email protected]: atma.ukm.my

Portal: malaycivilization.com.my

Documents

Seni Silat Melayu satu manifestasi Akal Budi Melayu Silat Melayu satu perlambangan Akal Budi Melayu Prof Dr Supyan Hussin Institut Alam dan Tamadun Melayu (ATMA) Universiti Kebangsaan