FAKULTET ZA TURIZAM HOTELIJERSTVO I

TRGOVINU- BAR

SEMINARSKI RAD NA TEMU:

NIKSIC KAO TURISTICKA DESTINACIJA

PREDAVAC: STUDENTI: Mr Sanja Vlahovic Vladana Bajovic Mladen Kotri Milica Radojicic

NIKŠIĆ

“Grad koji pamti vjekove, a traje vječnom mladošću i ljepotom, bedem otpora, ognjište duha, zapadna kapija Crne Gore”

I. RAZVOJ KROZ ISTORIJU- U blizini nekadašnjeg rimskog naselja Anderbe koji su razrušili Goti, u srednjem vijeku razvijalo se slovensko naselje Onogošt. Turci su ga osvojili sredinom XV a početkom XVIII vijeka pretvaraju ga u svoje vojno utvrdjenje. Današnje ime dobilo je po plemenu Nikšići. Turci su protjerani 1877. godine i Nikšić se od tada izgradjuje kao potpuno novo naselje. Iz Turskog doba ostali su samo ostaci tvrdjave. Nakon toga uslijedio je njegov brzi razvoj. Oslobodjenje od Turaka dovodi nove naseljenike, daje nove impulse, osjeća se novi duh, pokazuje se volja i riješenost za novo dobro Crne Gore. Ovakva orijentacija značila je želju za novim gradom pored “stare i trule” turske kasabe. Ta želja je ostvarena izradom prvog regulacionog plana 1883. godine. Okvire i fizionomiju savremenom Nikšiću dala je crnogorska uprava i knjaz Nikola, koji je angažovao inženjera arhitekture Josipa Sladea da uradi urbanistički plan Nikšića.

Na osnovu projekta Josipa Sladea 1900.godine je podignut knjažev

dvorac u renesansnom stilu,danasnji muzej i galerija, Carev most. U tom periodu podignuta je i Saborna crkva Svetog Vasilija Ostroškog koju je projektovao ruski arhitekta Preobraženski a uredjen je i kompleks parkova. Sa sporim privrednim razvojem, ali sa snažnim kulturnim i političkim naprednim stremljenima, Nikšić sa 4000 stanovnika dočekuje Drugi svjetski rat.

“Proces industrijalizacije grada, pored pozitivnih uticaja na njegov razvoj, postavlja nove zahtjeve za rešavanje krupnih socijalnih i

komunalnih problema. Počinju velika pomjeranja stanovništva. Grad crpi svoju ruralnu okolinu zanemarujući razvoj na širem području opštine, a sam ne moze bezbolno da primi taj ogromni migracioni talas”. ∗¹

Takav proces je doveo do dominacije paraurbanih oblika ponašanja i gubljenja tradicionalnih odlika i identiteta sredine.

Zato sa nostalgijom gledamo na stari Nikšić koji je uspio da okupi stanovnike grada u “zajednicu koja je pocivala na kolektivu različitih individualnosti”, u kome se osjećao kosmopolitski duh i stvaralačka atmosfera, u kome je, bez obzira na njegovu veličinu, pulsirao gradski život.

Danas je Niksic industrijski grad sa velikim brojem zgrada novijeg datuma i uredjenim kvartovima. U njemu zivi 76621 stanovnik. II POLOZAJ- Vjekovni značaj Nikšića tijesno je povezan sa pogodnostima i mogućnostima valorizacije njegovog geografskog polozaja i prirode njegove okoline. Osnovu pogodnosti položaja Nikšićkog kraja, Nikšićkog polja i Nikšića kao gravitacionog centra, davala je njegova otvorenost ka dolini Zete, Podgoričko-Skadarske kotline prema središnjem mediteranu, kolijevci svijetske kulture i zivota, kao i otvorenost preko Trebišnjice ka srednjem jadranu. Središnja udolina Crne Gore, cij je dio i Nikšićko polje, jedan je od prirodno najpogodnijih pravaca uticaja Mediterana na unutrašnje dijelove jugoistočne Evrope. Nikšićko polje sa povrsinom od 2065 km² najveća je opština Crne Gore. III KLIMA- Klima opštine Nikšić ima karakter prelaza od mediteranske ka planinskoj i kontinentalnoj klimi.Osnovne karakteristike:

� Srednja temperatura vazduha u mjesecu januaru iznosi 1,3°C, a u julu 21,1°C.

� Srednja vrijednost relativne vlažnosti je 68,6%. � Nikšić ima godisnje 2.245 sati sijanja sunca. Ljeta su topla sa

malo padavina, a zime kišovite. Najviše je padavina u novembru i decembru.

� Snijeg prosječno pada 19 dana, a zadržava se 29 dana godišnje u Nikšićkom polju, dok se na planinama i površima u okolini zadržava i do šest mjeseci.

� Dominantni vjetrovi su sjeverni (24,4%) i južni (21,7%). *²

IV SAOBRĆAJ- Povoljnost geografskog položaja uticala je da je Nikšić od davnina raskrsnica prirodno usmjerenih važnijih puteva koji su ovuda prolazili jos od doba Rimljana, kroz srednji vijek, a i kasnije. Nikšić je *¹Niksic tragom starih fotografija str. 7-8, izdavacko preduzece “AB” Niksic *² www.niksic.cg.yu

najveći industrijski grad i istovremeno sekundarni republički centar. Povoljan geografski polozaj i prirodni uslovi učinili su da Nikšić postane raskrsnica puteva i čvoriste za povezivanje planinskog, središnjeg i primorskog dijela Republike kao i susjednih država i teritorija: Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Albanije, Srbije i Kosova.

Medjunarodni put E-762, Solun - Tirana - Podgorica - Nikšić - Srbinje (Foca) - Sarajevo, predstavlja najvažniju saobraćajnu arteriju nikšićkog kraja sa naznačenim značajem veze sa Podgoricom kao drzavnim centrom i Barom kao glavnom morskom lukom. Pored drzavnog, ovaj pravac ima i medjunarodni značaj, jer povezuje Nikšić sa Sarajevom i dalje kao dio sistema medjunarodne mreže E puteva, srednjom i zapadnom Evropom. Završetkom radova na modernizaciji i izgradnji novih dionica puta Risan - Nikšic - Žabljak - Prijepolje, ovaj putni pravac ce predstavljati najznačajniju medjunarodnu i najkraću vezu

___________________________________________________________

Srbije i Crnogorskog primorja i sponu izmedju medjunarodnih puteva E65 i E760, cime ce bez izrazitog rizika i planiranog potapanja magistrale kroz Platije, ovaj pravac preuzeti ukupan saobraćaj iz i prema Srbiji. Magistralni put Nikšić-Trebinje-Dubrovnik je, takodje, veoma važan pravac, kojim se grad ukljucuje u medjunarodni saobraćajni sistem, a koji će, regulisanjem formalnih pitanja, povratiti turistički i privreni značaj i omogućiti vezu sa Hercegovinom, Dubrovačkim krajem i Dalmacijom.*³

V. MOGUCNOSTI TURISTICKE VALORIZACIJE NIKSICKOG KRAJA-

Prirodne ljepote u okolini, osobito na prostoru visokih planina, površi i kanjona, planinska i vještacka jezera, arheološki lokaliteti, obnovljeni ostatci srednjevjekovnog grada, brojne crkve i manastiri, pruzaju sve mogućnosti za razvoj turističke privrede. Prirodne odlike i ljepote Nikšićkog kraja mnogo su veća tema nego sto to ovakav rad zahtijeva i dozvoljava pa ćemo zbog toga pomenuti samo one koje se mogu, po našem mišljenju, kvalitetno turistički valorizovati. Planine- U siroj okolini Nikšića su najviše dinarske planine, medju kojima se svojom ljepotom ističe planinska skupina Volujak( 2295m), Maglić(2386) i Bioč(2396), zatim planine Durmitor(2523) i Sinjajevina(1900m). Sto se tiče značajnije turisticke valorizacije istaći ćemo Durmitor, koji je dugo bio dio Nikšićke opštine i koji, iako prilično udaljen, uz vodjenje pametne i ispravne turističke politike može biti od velike koristi ne samo Žabljaku, gradu koji se 1871 formirao na prostranoj visoravni ispod Durmitora, vec i Nikšiću. Glavni preduslov za to, kao i za turizam u Crnoj Gori uopšte, je zavrsetak magistralnog puta Risan-Niksic-Zabljak-Pljevlja-Prijepolje. Sa svojom alpskom klimom, vrlo dugim, hladnim i sniježnim zimama, snijegom koji se zadržava i po 120 dana godišnje, kratkim i svijezim ljetima, Durmitor je veliki potencijal za razvoj prije svega zimskog turizma. Sa 4 hotela i uredjenim ski stazama i zicarama Žabljak je spreman da primi veliki broj gostiju. Pored hotela veliki broj domaćinstava je spremno za prihvat turista. Ipak, smještajnih kapaciteta ima dovoljno, ali kvalitetom daleko zaostaju za sličnim centarima u Evropi, pa i u okruženju. Jednako lijep u svako doba godine Durmitor je veliki potencijal za razvoj ljetnjeg, sportskog, lovnog, ribolovnog i eko turizma. Ono sto ga ljeti čini atraktivnim jesu 18 ledničkih jezera, kao i 30 vrhova cija je visina preko 1900m. Od jezera ___________________________________________________________ *³ www.niksic.cg.yu

ljepotom, oblikom, pristupačnošcu i uredjenošću ističe se Crno jezero. Smješteno je ispod Medjeda i okruženo gustim četinarskim sumama. Sastoji se od malog i velikog jezera spojenih u obliku osmice. Nalazi se na 1418m nadmorske visine. Ne manje lijepa ali mnogo teže pristupačna su Zminje(1520), Jablan jezero(1791m), Škrčka jezera(1686m). Od vrhova koji su posebno atraktivni alpinistima, planinarima i pješacima ističe se Bobotov kuk ili Ćirova pećina(2223m), sa kojeg je pogled veličanstven. Od 1952 godine Durmitor je Nacionalni park. Kanjoni- Najznacajnije i najatraktivnije prirodne znamenitosti sire okoline Niksica su kanjoni Tare, Komarnice i Pive. Kanjon Tare predstavlja prirodnu ljepotu svjetskog glasa. To je po mnogim odlikama najljepsi kanjon na svjetu. Dug je 80km a dubok izmedju 1000 i 1300m. Duz toka su brojna vrela, bukovi i slapovi a ljepotu mu daje i bogat sumski prekrivac. U posljednjih par godina kanjon Tare je poceo mnogo vise da se eksploatise, u turistickom smislu, nego sto je to bio slucaj ranije. Popularizacija raftinga dala je novu notu turistickoj ponudi, a ovaj kraj daje i mnoge druge mogucnosti za aktivni odmor. Izgradjena su i dva kampa, na Brstenovici i Grabu, cime je djelimicno rijesen problem smjestaja i boravka turista. Kanjon Komarnice i Pive dug je 60km a dubok izmedju 800 i 1000m. «Slozen je reljef i izvorisnih rijeka sliva Pive-Bukovice, Tusine, Bijele i Savnicke rijeke, cije je izvoriste Savnicka glava kod Savnika, poznata Mukalica (intermitentno vrelo). Ove rijeke teku dalje pod imenom Pridvorica, do spajanja sa Komarnicom.» Na Komarnici, prije njenog stvaranja sa Pridvoricom, je poznati kanjon Nevidio. To je kanjon nestvarne ljepote i oblika, rijecima neopisiv. Dugacak je 4km i predstavlja veliku turisticku atrakciju.

Trenutno se razmislja o podizanju planinarskog sela na ulazu u kanjon sto bi svakako predstavljalo jako bitnu stvar za popularizaciju i valorizaciju ovog turistickog resursa. Prvi put su kroz njega prosli planinari Planinarskog drustva »Javorak» 1965 godine. Zaravni- Sjeveroistocni dio okoline Niksickog polja stepenicasto se uzdize u obliku zaravni. Najpoznatije sa aspekta turisticke valorizacije su zaravni Donje i Gornje Vucje (1400m-1450m), gdje je smjesten poznati centar zimskih sportova «Vucje». Blizina Niksica, glavnih saobracajnica kao i dobra povezanost sa njima velike su prednosti ovog ski-centra. Sa cetiri uredjene ski-staze sa zicarama, motelom i planinarskim domom kao smjestajnim kapacitetima predstavlja omiljeno boraviste uglavnom niksicana u zimskim danima. Sjecamo se i dana kada je Vucje svakodnevno ugoscavalo i po nekoliko autobusa gostiju iz Dubrovnika, zainteresovanih za zimske sportove.

Da bi se vratili ovi, i slicni posjetioci iz okruzenja potrebno je osvjeziti i prosiriti postojece smjestajne kapacitete, kao i modernizovati zicare. Primjeceuju se i neki pozitivni pomaci koji su rezultat ukljucenja ovog ski-centra u manifestaciju «Vrela zima u brdima» koja se odrzava od januara do marta i obuhvata zabavna, sportska i kulturna desavanja. Konacno, opsti utisak je da veliki dio potencijala ovog ski-centra nije iskoriscen i nadamo se da ga cekaju bolji dani.

Jezera- Godine 1953. brz privredni razvoj podario je niksicu tri prelijepa vjestacka jezera. Krupac (5,7km²), Slano (8,9km²) i Liverovici(1km²). Sa aspekta turizma istakli bi smo Krupac kao najuredjeniji, najpristupacniji i najprjatniji ambijent za boravak. Svojom ljepotom i okruzenjem idealno je mjesto za izletnicki turizam. Mjesta za izlete, rostilje i ostale izletnicke aktivnosti nijesu uredjena i kultivisana i mislimo da bi o tome trebalo povesti racuna. Na zalost, vec godinama, prava je rijetkost na Krupcu vidjeti camac, pedalinu, kajak, dasku za jedrenje... Uz ulaganje malih sredstava moze se dobiti mnogo ljepsa slika ovog, samog po sebi lijepog kraja. Ukoliko bi se razmisljalo dugorocnije i ambicioznije, mislimo da u neposrednoj okolini Krupackog jezera postoje velike povrsine (popularno nazvane Topole) koje bi se mogle iskoristiti za formiranje citavog naselja namijenjenog sportskom turizmu.

Na brani ovog jezera postoje idealni uslovi za uredjenje ribolovne takmicarske staze, sto ga cini konkurentom za prestizna domaca i svijetska takmicenja u ribolovu. Uredjeni kej i plaza pruzaju mogucnost prijema velikog broja ljudi zainteresovanih za kupalisni turizam u toku sezona koja u Niksicu traje oko dva mjeseca. Gotovo je nevjerovatno da u ugostiteljskom objektu koji se nalazi na samoj obali jezera ne postoji ni jedna soba za smjestaj turista. Zagledani u buducnost vidimo i Bilecko jezero, koje 1/3 svoje teritorije pripada Niksickoj opstini kao interesantnu turisticku destinaciju. Prirodno lijep kraj posebno atraktivnim cini blizina najveceg receptivnog centra u regionu, Dubrovnika. Smjesteno u zaledju ove turisticke metropole Bilecko jezero bi moglo biti zajednicki projekat tri drzave

(Crne Gore, Bosansko-Hercegovacke federacije i Hrvatske) koristan sa vise aspekata. Rijeke- U sjeveroistocnim djelovima niksicke regije veliko je bogatstvo povrsinskih voda medju kojima se po znacaju isticu Tara(150km) i Piva(89km), o kojima smo govorili ranije. U samom Niksickom polju, vodom najbogatijem krskom polju u Dinaridima, i njegovom obodu je oko 300 vrela, 32 estavele, 1 mukavica, 30 tokova i oko 900 ponora. Od gornjepoljskih rijeka Vidrovana, Susice i Rastovca nastaje Zeta. Iz Vidrovanskih vrela vodom se snabdjeva Niksic i sva naselja u polju. Zeta kroz Niksicko polje prima vaznije pritoke: Bistricu, Mostanicu, Slansku rijeku, Grabovik, Mrkosnicu i Gracanicu. Sve vode polja poniru u juznom i jugoistocnom dijelu polja, a najveci ponor je Slivlje. Vode koje poniru u Niksickom polju, izbijaju u obliku jakih vrela u Donjoj Zeti (Perucica, Glava Zete, Obosnica, Drenovacka vrela) sto je bojenjem utvrdjeno. Glava Zete sa okolinom cini prelijepu prirodnu cijelinu pogodnu za razvoj turizma. Izletnicki turizam je razvijen. Za sportski turizam postoje i uslovi i infrastruktura (fudbalski teren, tri teniska terena, dva otvorena bazena) nazalost zapustena, a posebna povoljnost je blizina manastira Ostrog koji privlaci jako veliki broj ljudi. U planu je izgradnja zicare Glava Zete-Ostrog sto bi udahnulo potpuno nov turisticki zivot ovom kraju.

Motel Glava Zete sa svojih 25 lezaja jedini je objekat sa smjestajnim kapacitetima u ovom kraju sto znaci da nema mjesta ni za jednu ozbiljniju sportsku ekipu ili ekspediciju. Smatramo da atraktivnost ovoga predjela, uz kvalitetan marketing, moze da privuce i ugosti mnogo veci broj turista,

i smatramo ga mozda i najneiskoriscenijim turistickim resursom u Niksicu. Eko-destinacije- Sto se tice razvoja ovog vida turizma Niksic ima velike mogucnosti. Pivski kraj sa svim svojim pasnjacima, brdima, planinama, sumama, velikom raznolikoscu flore i faune, prelijepim kanjonom rijeke Komarnice, Pivskim jezerom ima sve potrebne preduslove da postane kvalitetna eko destinacija. Tu je i veliki broj domacinstava, tradicionalno gostoprimnih, koji zive u pivskim selima, proizvode domacu, zdravu hranu i bave se uzgojem stoke na tradicionalan nacin. Ne trebamo govoriti koliko bi priliv turista znacio za razvoj i napredak citavog kraja. Srecom, to je prepoznato pa sa zadovoljstvom mozemo reci da je u pivskom selu Brezna 19.05.2006 godine otvoreno etno selo «Montenegro». Aktivisti nevladine organizacije za odrzivi razvoj Pive dali su primjer pojedincima i institucijama zaduzenim za turizam u Crnoj Gori i ucinili pionirske korake u promociji pivskog kraja i razvoju turizma u njemu. Jos jedan lokalitet u blizini Niksica u kojem bi se moglo formirati turisticko naselje nalazi se u niksickoj Zupi. Morakovo, predio nesvakidasnje ljepote bio je lovni zabran za vrijeme kralja Nikole. Ocuvana, nenarusena prirodna ljepota, blizina nekih spomenika kulture(manastir Sv. Luke iz 1492 godine, Spasova crkva iz 16.vijeka) blizina Niksica i dobra saobracajna povezanost daje ovom selu i njegovoj okolini sve sto je potrebno za razvoj raznih grana turizma (eko, izletnickog, lovnog). Kulturno-istorijsko nasljedje- U gradu I okolini postoji znatan broj kulturno- istorijskih spomenika iz raznih vremenskih perioda, u prvom redu ostaci srednjovjekovnog grada Onogosta. Njegovi bedemi, sa sacuvanom glavnom kapijom, poticu iz 4-og vijeka. U gradu se nalazi mala crkva sa srednjovjekovnim grobljem, iz druge polovine 10-og vijeka. U crkvi je sacuvano nekoliko veoma zanimljivih fresaka, kao I dva medaljona.Velika saborna crkva u Niksicu podignuta je 1900.godine u srpsko-vizantijskom stilu, u spomen crnogorskih I hercegovackih ratnika poginulih u borbama od 1875. do 1880.godine. Pored crkve su, 1955.godine, podignuti spomenici cuvenim junacima Novaku Ramovu Jovovicu i Stojanu Kovacevicu. Na ulazu u grad, na rijeci Zeti ,1894.godine podignut je cuveni Carev most, koji je projektovao inzinjer Josip Slade iz Trogira. Carev most se ubraja u najljepse objekte ove vrste u Crnoj Gori. Carev most je najveci gradjevinski poduhvat onog vremena. Dugacak je 269m a na sredini visok preko 13m. Most je podignut na svodovima koji vine 18 okana. Napravljen je od tesanog kamena.

Crvena stijena kod sela Petrovica jedno je od znacajnijih praistorijskih nalazista, ne samo kod nas nego i u Evropi. Arheoloski znacaj Crvene stijene je velik, iako radovi na potpunijem ispitivanju tek predstoje. U obliznjoj Niksickoj Zupi nalazi se stari manastir sv.Luke, Zupski manastir, koji je narod podigao poslije pada pod Turke, negdje oko 1492.godine .U Zupi se nalazi staro, dobro ocuvano utvrdjenje, nekadasnji Susjed iz vremena Herceg Stjepana, koje narod naziva Jerinin grad, iako istorijski nema nikakve veze sa dinastijom Brankovica. U Starom selu, takodje u Zupi , nalazi se i tvrdjava radjena u obliku zamka, sa puskarnicama I otvorima za topove. Nju je 1855.godine podigao knjaz Danilo. U daljnjoj okolini Niksica, u Grahovu, tj. U Ridjanima, zanimljiva je Nikoljska crkva. Zanimljiva je i spomen-crkvica na Grahovcu, koja je, po predanju, sagradjena za jedan dan I jednu noc u slavu junaka sa Grahovca 1858.godine, gdje su Crnogorci izvojevali jednu od najvecih pobjeda nad Turcima. U Dragovoljicima, u Spasovskoj crkvi, gradjenoj vjerovatno u 16-om vijeku, nalaze se dobro ocuvane freske. Izmedju Danilovgrada i Niksica nalazi se manastir Ostrog, sagradjen 1665.godine kao zaduzbina mitropolita Vasilija Jovanovica. Manastir Ostrog je preko cijele godine najposjecenije svetiliste u Crnoj Gori. Posjecuju ga vjernici svih vijera sa prostor cijele bivse Jugoslavije i iz mnogih drugih zemalja. Poslije Hristovog groba i Svete gore manastir Ostrog je trece najposjecenije svetiliste u hriscanskom svijetu.Pribijen uz ogromnu kamenu gromadu manastir impresivno djeluje na svakog ko skrene pogled ka njemu.

Zivot Sv. Vasilija, price starih kaludjera o njegovim cudotvorstvima, ruke mucenika Stanka, granata iz 1942koja nije eksplodirala, vinova loza koja raste iz kamena stvari su koje privlace veliki broj kako religioznih tako i nereligioznih ljudi. Sa manastirskog balkona se pruza predivan pogled na Bjelopavlicku ravnicu. Velika posjecenost se svakako odrazila na razvoj ugostiteljstva u blizini manastira. Uže gradsko jezgro- Danasnje uze gradsko jezgro Niksica izgradjeno je krajem 19. i pocetkom 20. vijeka. Radjeno je po planu Josipa Sladea iz 1883. godine. “Izgradjen je gradski trg sa sest ulica koje se u njega ulivaju i formirano nekoliko stambenih blokova duz ulicnih poteza. Kuce su prizemne ili jednospratne, jednostavne, mirne i skladne arhitekture, bez posebnih arhitektonskih vrijednosti, ali sa odlikama vrijedne urbane i ambijentalne cijeline”. Grad je formirao svoju okosnicu izgradnjom niza reprezentativnih objekata (Saborna crkva, dvorac, kompleks parkova, Carev most). Sto se tice objekata koji bi mogli zainteresovati turiste tu je prije svega srednjevjekovna tvrdjava (bedem) koja se nalazi na pet minuta hoda od centra grada. Datira jos iz 4. vijeka kada je formiran kao rimsko vojno utvrdjenje, i od kada je promijenio mnogo izgleda, gospodara i imena. Do skora je bio rusevina ali posljednjih godina u njegovu revitalizaciju ulozena su znacajna novcana sredstva. Obnovljena tvrdjava osmisljena je kao centar kulturnih i zabavnih desavanja Niksica na otvorenom. Opravdanost ove velike investicije u ovom trenutku autori ovog rada stavljaju pod veliki znak pitanja zbog neisplativosti ovog resursa. Prije spomenuto sportsko naselje kraj Krupca ili zicara Glava Zete-Ostrog projekti su koji bi

donijeli mnogo vise novca koji bi se, na kraju, mogao uloziti u obnavljanje ovog lokaliteta.

Sledeca cjelina u blizini centra grada prijatna za boravak jeste krug u kojem se nalaze Saborna crkva, dvorac kralja Nikole, i uredjeni gradski park. Velika saborna crkva u Niksicu podignuta je 1900. godine u srpsko-vizantijskom stilu, u spomen crnogorskih I hercegovackih ratnika poginulih u borbama od 1875. do 1880. godine. Pored crkve su 1955.godine, podignuti spomenici cuvenim junacima Novaku Ramovu Jovovicu i Stojanu Kovacevicu. Na osnovu projekta Josipa Sladea 1900.godine je podignut knjazev dvorac u renesansnom stilu, danasnji muzej i galerija. Ovu cijelinu zaokruzuje gradski park koji sa svojim uredjenim setalisnim stazama, fontanom i jednom skladnom gradjevinom takodje sa pocetka proslog vijeka cini pravi ukras grada.

Na glavnom Niksickom trgu Slobode 09.05.2006 godine je postavljen spomenik kralja Nikole, rad poznatog vajara M.Zivkovica,koji svojom ljepotom I visinom preko 9m krasi glavni trg Niksica. Turisticki kapaciteti i turisticke agencije i druge organizacije- Niksic ima mali broj turistickih smjestajnih objekata.Vecina su objekti starog turistickog preduzeca Onogost. U gradu i blizoj okolini su : hotel “Onogost”u centru grada sa 354 lezaja, hotel “Trebjesa” sa kojeg se pruza

pogled na cijeli grad I ima 16 lezaja, hotel “Glava Zete” u dolini rijeke Zete na starom putu Niksic-Danilovgrad, sa 25 lezaja, hotel “Plaza” na samoj plazi Krupackog jezera koji je zapusten i vec neko vrijeme ne pruza usluge smjestaja, hotel Zeljezare “Sindcel” u samom gradu u blizini fakulteta sa 23 lezaja, i hotel “Vucje” na istoimenom skijalistu 16km od Niksica. Od turistickih agencija vec decenijama posluju “Onogost turs” i “Montex turs”,a poslednjih godina su otvorene i agencije “My travel”,”Itas turs”,”Arka”, i dr. Drustvenih organizacija, kulturnih, sportskih, ekoloskih koje mogu ucestvovati u turistickom razvoju i dopuniti turisticku ponudu ima citav niz. KUD Zahumlje kulturni je biser grada. Jedno od prvih drustava ovog tipa u Crnoj Gori poznato je daleko van granica drzave. Od sportskih izdvajamo PSD Javorak kao i 25 godina star Ronilacki klub Niksic. VII ZAKLJUCAK- Nadamo se da smo ovim radom uspjeli pokazati da su mogucnosti za razvoj raznih tipova turizma u Niksicu itekako brojne i velike. Na zalost moramo konstatovati da je do sada turisticka politika vodjena prilicno lose, nestrucno i da se ne moze pohvaliti nekim znacajnijim rezultatima. Prije svega novcana sredstva, ali i malo dobre volje i kreativnosti potrebna su nasem gradu da bi se napravili pozitivni pomaci po ovom pitanju. Priroda nije bila skrta, naprotiv. Na nama je da to iskoristimo na najbolji nacin, da privucemo goste, odusevimo ih prirodnim ljepotama, prisustvom istorije, gostoprimstvom i pivom.

LITERATURA: NIKSIC- TRAGOM STARIH FOTOGRAFIJA- izdavacko preduzece “AB” Niksic, 2000 god. DEVEDESET GODINA NIKSICKE GIMNAZIJE- izdavac Gimnazija «Stojan Cerovic» Niksic, 2004 god. TURISTICKI VODIC CRNE GORE- izdavac Grafo- Crna Gora, 2004 god. Korisceni su i podaci sa web stranica www.niksic.me i www.visit-montenegro.com