ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

1

به نام آفريننده هستي

سير اسرار

قرآن برخي از آيات پيرامون يمجموعه مقاالت

: گردآورنده

محمد مهدي مقدس

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

2

مقدمه

ونزلنا عليك الكتاب تبيانا لكل شيء وهدى ورحمة وبشرى للمسلمين

و براى مسلمانان رهنمود و رحمت و بشارتگرى است بر تو و اين كتاب را كه روشنگر هر چيزى است نازل كرديم

كه در آنها بر اساس مستندات نگاشته اي كه نزد شماست گردآوري مقاالتي است پيرامون بعضي از آيات قرآن . بررسي شده است ،روابط مكشوفات بشري با آيات قرآن ،علمي

تا براي بعضي از آيات قرآن تفسيري در خور فهم ارائه كنند كه اين مفسران قرآن از دير باز تا كنون كوشيده اند اما آنچه كه مسلم است تفسير و فهم . امر هميشه باعث شده بعضا دست به توجيهاتي نه در شان قرآن بزنند

.محجوب مانده انددقيق قرآن به ناچار مستلزم گذشت زمان است و بسياري از حقايق آن در پس پرده زمان بدون "به زودي آيات خود را به شما نشان خواهيم داد پس بيتابي نكنيد": ند در قرآن فرموده كه خداو

آيات قادر به درك زمانهايي است كه بشر مقصود بلكه نيست شك منظور از واژه به زودي ، زمان صدر اسالم .باشدروشنگر قرآن

را زياد مورد بررسي قرار نمي دادند مگر اينكه كسي از اين دسته از آيات واال پيامبر اسالم ،در زمان نزول قران . ايشان ميپرسيد كه اين امر نشان از ناتواني مسلمانان آن زمان در درك اين سري از آيات داشت

آيا كافران نديدند كه آسمانها و زمين به هم : ميفرمايد 30در سوره انبياء آيه به عنوان مثال آنجا كه قرآنآيا ايمان نمي ! ر داديم؟و هر چيز زنده اي را از آب قرا ;و ما آنها را از يكديگر باز كرديم پيوسته بودند،

!آورند؟

چنين سخني براي امثال ميرسد بعيد به نظر كه چرامقصود از كافران ، كافران عصر پيامبر نيستند در اينجاد تا بدانند و نه وسايلي داشتند تا ببينند و اين آنان نه آنقدر علم آموخته بودن .اعراب باديه نشين قابل فهم باشد

.آيه به مانند چندين آيه ديگر خطابش به انسانهايي است كه هم علم آموخته اند و هم ابزار ديدن دارند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

3

تعدادي از مباحث ممكن است . از اين مثال ها در قرآن فراوان است كه در اين كتاب از نظر شما خواهد گذشتو نكاتي كه در جاي بيان شده متفاوت با ديدي شده باشند كه در جايي نسبت به جاي ديگرچندين بار تكرار

و دليل ديگر آن نيز نحوه نگارش قرآن است كه تعدادي از .در جاي ديگري عنوان شده است ،اول بيان نشده .موضوعات را بيش از يك بار و در سوره هاي مختلف بيان داشته است

است تا تدوين آن به صورت خود قران پراكنده باشد مثال موضوع خورشيد و ماه در در اين كتاب سعي شدهرا يكجا خود قرآن است و همانطور كه ميدانيم قرآن نيز مباحث مانندچندين بخش مختلف گفته شده است كه

.پراكنده در تمامي سوره ها پخش استبصورت نگفته و مطالب آن

سعي در ،گرددبخواهد به دنبال مطلبي ب گاه خوانندهه نشده به دليل اينكه هرت استفاددر اين نگاشته از فهرس .نيز داشته باشد ديگر مطالبخواندن و يا حتي نگاه كردن

كه منابع مطالب را تا حد امكان ذكر كنم تا خوانندگان گرامي براي مطالعه و تحقيق بيشتر كوشيده امهمچنين .دبتوانند به منابع اصلي مراجعه كنن

گردآوري يك سري مقاالتي است پيرامون برخي ضرجاي دارد دوباره اين نكته مهم را ذكر كنم كه كتاب حا .و نوشته اينجانب نيستآيات قرآن

الزم به ذكر است كه تمام مقاالت گرد آوري شده همه در راستاي يك هدف نگاشته شده ان و آن هم اينكه .سوي پروردگار جهان آفرين نازل شده ازقرآن كتابي است آسماني و

به كامل شدن مكارم اخالق استكه هدف اصلي از نزول قرآن كهالبته نبايد چندان در اين جزئيات فرو رفت اثري از آنها در زندگي روزمره ما لي و را بخوانيم و بپذيريمتك تك آيات اگر حتي .دست فراموشي سپرده شود

. بوده را از ياد برده ايمقرآن نزول از آنچه كه هدف و هويدا نباشد كاري بس عبث كرده ايم

"اين كتاب ستمگران و ظالمان را هدايت نميكند ": خداوند در قرآن ميفرمايد كه

خدا هركه را بخواهد هدايت ميكند و انكس را كه بخواهد "شايد بارها شده كه در قرآن خوانده باشيم كه كه اگر اينگونه كه از ظاهر آيه برمي آيد باشد پس انسان در اين شيم و سپس با خود بياندي "گمراه ميسازد

به اين همه پيامبر و كتاب و برهان ؟ در جواب بايد گفت كه است جهان بيكاره اي بيش نيست و چه نياز

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

4

آنان كه نشانه ها "ف قران پراكنده است و در جاي ديگري ميفرمايد خداوند سخنان خود را در جاهاي مختلو باز رو گرداندند آنها را در گمراهي ) و حق بودن سخن ما را درك كردند( آيات ما بدانها رسيد و

"آشكار قرار داديم

با يات قرآن آتمامي .چيست "..هركه را بخواهم "اين آيه به روشني ميفرمايد كه دليل سخن خداوند كه .نازل شده اند داليلي روشن و به حق حكمت و

ر مورد قرآن اين است كه قرآن صرفا يك كتاب علمي نيست همانطور كه صرفا يك كتاب تاريخي نكته ديگر داشاره به نحوي بلكه قرآن مجموعه اي از معارف است و در آن به تمام علوم... نيست و يا حتي پزشكي و

ني نگفته باشد علمي نيست كه خداوند از آن در قرآن سخ "همانطور كه امام صادق فرموده اند .شده است . و قرآن اينگونه كتابي است و بيان كننده و روشنگر هر چيزي است "

آنچه .و حتي در بين فقهاي ما محجور و منزوي شده استدر كشور ما و ساير كشورهاي اسالمي قرآن متاسفانهتا آنجا كه .رده استآو حاد است كه ضربه محكمي بر پيكره اسالم واردآاحاديث و اخبار ،كه بسيار رونق گرفته

جا دارد مسلمانها در . است شده ... قرآن ذكر مجالس ختم و شروع جلسات تشريفاتي و امتحانات كنكور و .با قرآن تجديد نظر جدي بكنندبرخورد

قرآن بسيار از معلومات فقها فراتر است تفسير در زمينه تفسير متاسفانه عمده مفسران ما فقها هستند در حالي كهشايد گره اين مشكل با . را ارضا نميكند جديداغلب تفسير هاي ارائه شده سطحي است و خواننده نسل و

را نميفهمد و النجم ثاقبچرا كه يك فقيه مفهوم .علم تفسير در ميان دانشمندان مختلف باز شودگسترده كردن گره گشاي اين مشكل مندان در تفسير شايد اجماع دانش. را ... يك پزشك مفهوم احكام نماز و روزه ، زكات و

.باشد

بر اين حقيقت كه قرآن شكاري استآنشانه "در قرآن تدبر كنيد "بدون شك انجا كه خداوند فرموده است خداوند در اولين سوره از قرآن كه بر قلب پاك واال . كه با تدبر قابل فهم است است و معارفي شامل رموز

موختن علم غافل آشايسته نيست مسلمانها لحظه اي از . از خواندن و علم كرد سخن ،پيامبر اسالم نازل كرد .به اميد پروردگار. شوند

گردآورنده

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

5

تمسفر زمين، اعجاز طبيعي قرآنا

)32/انبياء(وجعلنا السماء سقفا محفوظا وهم عن آياتها معرضون

.هاي آن روي گردانند قرار داديم، كه اينان از نشانه]نبر فراز زمي[و آسمان را سقفي محفوظ

بر مبناي آيه ياد شده،آسمان، بر فراز زمين و حتي ديگر كرات نيز، چون سقفي مستحكم، سپري محافظ در برابر خطرات ناشي از سقوط يا برخورد شهاب سنگهاي آتشين و نيز اشعه هاي

.مضر و كشنده كيهاني است

رشناسان قرن بيستم پرده از اين راز گشوده است كه بقاي يافته هاي علمي اختحيات در روي زمين براي انسانها، حيوانات و گياهان، در گرو وجود پوشش هوايي مخصوصي است كه بتواند با كاركردهايي چندگانه هم جلوي برخورد شهاب سنگها و تشعشعات مرگبار خورشيد را گرفته و هم ضمن عبور

لي حياتي و نيز امواج راديويي خورشيد، دماي زمين را پرتوهاي بي خطر و .همواره متعادل نگاه دارد

.و اين بعديست از اعجاز طبيعي قران كريم و گواه صدقي بر حقانيت اين كتاب آسماني

هوا از . رسد كيلومترمي 350گرد زمين را پوشش هوايي ضخيمي فرا گرفته، كه عمق آن به «توضيح بيشتر اينكه 04/0درصد و اكسيد كربن به نسبت 99/20 به نسبت» اكسيژن«درصد و 03/78به نسبت -» نيتروژن« يگازها

اين پوشش هوايي با اين حجم . درصد تركيب يافته است 94/0نسبت درصد و بخار آب و گازهاي ديگر بهبر گرفته و آن را از هاي گازي فراهم شده در آن، هم چون سپري آسيب ناپذير، زمين را در ضخيم و بااين نسبت

آيند و ازهمه اطراف، تهديدي هولناك براي ساكنان هاي آسماني كه به حد وفور به سوي زمين مي گزند سنگ .سازد زندگي را بر ايشان امكان پذير مي روند، حفظ كرده زمين به شمار مي

از . اند متالشي شده به وجود آمده يها اي است كه بر اثر از هم پاشيدگي ستاره هاي پراكنده فضا انباشته از سنگهاي بزرگ وفراواني پيرامون خورشيد در گردشند و روزانه تعداد زيادي از اين ها به صورت مجموعه اين سنگ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

6

ها برخي سنگ اين. شوند نزديك شدن به كره زمين به وسيله نيروي جاذبه به سمت زمين كشيده مي ها موقع سنگآيند، كه سرعتي فوق به سوي زمين فرود مي كيلومتر در ثانيه) 50-60(حدود بزرگ و برخي كوچك و با سرعتي

شوند در اثر سرعت زياد و اصطكاك فوق العاده با هوايي مي ولي هنگامي كه وارد اليه. العاده است

ه كنند و ب مي شوند و در حال سوختن يك خط نوري ممتد به دنبال خود ترسيم ور مي ذرات هوا، داغ شده شعله .اند شوند كه به نام شهاب سنگ شناخته شده سرعت محو و نابود مي

هاي اند، كه از اليه هوايي گذشته، مقداري ازآن به صورت سنگ ها آن اندازه بزرگ برخي از اين سنگ پرتاب .كند سوخته با صداي هولناكي به زمين اصابت مي

آسماني فراوان در امان داشته و هاي آسيب پرتاباين خود از آثار رحمت الهي است كه ساكنان زمين را از گرداگردشان محفوظ داشته است كه اگر چنين نبود، امكان حيات بر پوششي بس ضخيم آنان را از گزند آفات

. برخوردار است بااليي به عالوه در مورد پوشش اطراف زمين وجود اليه ازن از اهميت. ميسر نبود روي كره زميناگر اين . كند آيد، زمين را در برابرپرتوهاي مضر كيهاني محافظت مي ثر رعد و برق به وجود مياين اليه كه در ا

:پس همواره بايد گفت. كه تفصيل آن در جاي خود آورده شده است. شد نمي اليه نبود حيات روي زمين ممكن

13/زخرف) سبحان الذي سخر لنا هذا وما كنا له مقرنين (...

پاك و منزه است كسي كه اين را مسخر ما ساخت، وگرنه ما توانايي تسخير آن را نداشتيم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

7

(Cat’s Eye Nebula) حاب چشم گربهس

گل بمانند زيبا بسيار تركيبي حاصله موجهاي و گازها ستارگان ، پاشي فرو و انفجار موقع .كنند مي ايجاد رز

:گرفته شده است )Hubble Telescope(كه توسط تلسكوپ هابل ) NASA(عكس ناسا

:است گرديده بيان 37آيه الرحمن سوره در قرآن مجيد در پديده اين

انت وردة كالدهانفإذا انشقت السماء فك

درآيد) گلگون(هنگامي كه آسمان از هم پاشيده شود و مانند رنگ سرخي رز

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

8

:تصاويري از سطح ماه كه شق القمر را تاييد مي كند

��1اقتربت الساعة وانشق القمر

)1(نزديك شد قيامت و از هم شكافت ماه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

9

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

10

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

11

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

12

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

13

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

14

نظريه امام صادق در باره پيدايش جهان

:امام جعفر صادق

قطب مثبت و (قطب متضاد است 2و آنه جرثومه داراي )اشاره به اتم(جهان از يك جرثومه به وجود آمده )منفي

و آن گاه ماده بوجود آمده ) مولكول(قطب متضاد سبب پيدايش ذره گرديده 2و اين

و تنوع ماده ناشي از كمي يا زيادي ذرات آنها گشته )تفاوت در تعداد مولكول ها(ردهو ماده تنوع پيدا ك

از كتاب امام جعفر صادق مغز متفكر جهان صادق

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

15

سخني از امام علي

!تعجب از اين بشرم كه با يك تكه گوشت حرف مي زند و با تكه اسختواني مي شنود):ع(امام علي

كشياشاره به ركابي سنداني چ

م كشف كردند ستارگان سياه حرارتشان بيشتر از ستارگاني 1973به تازگي محققان و كيهان شناسان در سال اين پديده واقعيتي علمي است كه امروزه .است كه نور سفيد دارند و انها نيز از ستارگان قرمز پر حرارت ترند

:بل سخن گفت و فرمودندثابت شده است اما رسول خدا در يكي از احاديث خود مدتها ق

سال ديگر روشن نگه 1000سال بر افروخت تا رنگش به سرخي گراييد سپس ان را 1000خداوند اتش را سال ديگر بر ان بيفزود تا سياه گشت و حال اتش جهنم سياه و 1000داشت تا رنگش سفيد گشت اينگونه

)ابن ماجه و بيهقي/رواه ترمذي. (تاريك است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

16

استراسبورگ در باره نظريه پيدايش جهان امام صادق نظر اهل سنت

:مجمــــــــــــــع مطالعــــــــــــــات اســــــــــــــالمي استراســــــــــــــبورگ

امام جعفر صادق راجع به بعضي از مسائل فيزيكي چيزهائي گفته كه از لحـاظ تئـوري كـوچكترين تفـاوتي بـا صـادق را در نظريه بوجود آمدن جهان در اين عصر ندارد ويك دانشمند فيزيكي اين دوره وقتي تئوري جعفـر

. مورد ايجاد دنيا ميخواند تصديق ميكند كه نظريه ايست مطـابق بـا تئـوري فيزيكـي ايجـاد دنيـا در ايـن عصـر

هنوز نظريه مربوط به پيرايش جهان در كادر قانون علمي قرار نگرفته و هرچه گفته اند تئـوري اسـت و ممكـن ــد ــوه كنــــــــ ــت جلــــــــ ــا نادرســــــــ ــد يــــــــ ــحيح باشــــــــ ــت صــــــــ . اســــــــ

هم راجع به پيدايش دنيا همين طور است و در كادر قانون علمي قرار نگرفته تا اين كه بتوان تئوري جعفرصادق

ــت ــي دانســـــــــ ــد علمـــــــــ ــل ترديـــــــــ ــر قابـــــــــ ــت غيـــــــــ . آن را حقيقـــــــــ

اما اين مزيت را دارد كه با اين كه در دوازده قرن قبل از اين ابراز شده يا تئوري جديد فيزيكي راجع به پيدايش ــد ــه ميكنــــــــــــــــــــــــــــ ــا مطابقــــــــــــــــــــــــــــ . دنيــــــــــــــــــــــــــــ

ــام ــت امـــــ ــه اســـــ ــين گفتـــــ ــا چنـــــ ــه دنيـــــ ــع بـــــ ــادق راجـــــ ــر صـــــ : جعفـــــ

جهان از يك جرثومه بوجود آمد و آن جرثومه داراي دو قطب متضاد سبب پيـدايش ذره گرديـد و آنگـاه مـاده ــد ــا ميباش ــادي ذرات آنه ــا زي ــي ي ــي از كم ــاده ناش ــوع م ــرد و تن ــدا ك ــوع پي ــاده تن ــد و م ــود آم . بوج

جود آمدن جهان هيچ تفاوت ندارد و دو قطب متضاد دو شارژ مثبت اين تئوري با تئوري اتمي امروزي راجع بو

و منفي درون اتم است و آن دو شارژ سبب تكوين اتم گرديده و اتم هم ماده را بوجود آورده و تفاوتي كه بـين . ديده ميشود ناشي از كمي يا زيادي چيزهائي اسـت كـه درون اتـم عناصـر موجـود ميباشـد )يعني عناصر (مواد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

17

بردنـد راجـع بـه پيـدايش دنيـا نفراز فيلسوفان يونان قديم كه در قرن ششم و پنجم قبل از ميالد بسـر مـي چند را راجع به پيدايش دنيا ابراز كـرد و بعيـد نميـدانيم كـه امـام )اتم (نظريه )ذيمقراطيس (نظرهائي ابراز كردند و

اشته و تئوري خـود را بـا وقـوف بـر آن جعفر صادق از تئوري فيلسوف يوناني راجع به پيدايش جهان اطالع دــرده اســـــــــــــــــت ــراز كـــــــــــــــ ــا ابـــــــــــــــ ــه هـــــــــــــــ . نظريـــــــــــــــ

به احتمال قوي اگر امام جعفر صادق از نظريه فيلسوفان قديم يونان اطالع داشـته آن تئوريهـا از همـان راه كـه . جغرافيا و هندسه وارد مدينه گرديد بـه آن شـهر رسـيده بـود يعنـي از راه دانشـمندان مصـري از فرقـه قطبـي

ميتوانيم فكر كنيم كه چون امام جعفر صادق از تئوري هاي دانشمندان قديم يوناني كه سيزده قرن يا دوازده قرن قبل از او ميزيسته اند راجع به پيدايش جهان اطالع داشته توانسته آن تئوري ها را تكميل كنـد و راجـع بوجـود

ن را ميپذيرند و هنوز نتوانسـته انـد نظريـه اي جالـب آمدن دنيا نظريه اي ابراز نمايد كه امروز علماي فيزيك آ . توجـــــــه تـــــــر از نظريـــــــه آن مـــــــرد راجـــــــع بـــــــه پيـــــــدايش دنيـــــــا بگوينـــــــد

در اين نظريه بر جسته ترين قسمت موضوع دو قطب متضـاد اسـت قبـل از جعفـر صـادق فيلسـوفان يونـان و

از آنها گفتند كه هر چيز را بايستي دانشمندان اسكندريه پي برده بودند كه در هستي اضداد وجود دارد و بعضي . از ضـــــــــــــــــــــــــــــد آن شـــــــــــــــــــــــــــــنا خـــــــــــــــــــــــــــــت

اما در تئوري جعفر صادق تئوري مربوط با ضداد صريح بيان شده و اين صراحت نه در نظريه فيلسـوفان قـديم ــكندريه ــي اســــ ــب علمــــ ــمندان مكتــــ ــه دانشــــ ــه در نظريــــ ــود دارد و نــــ ــان وجــــ . يونــــ

ر مورد اضداد طوري بيان كرده اند كه گـوئي ميخواسـته انـد دانشمندان يونان و اسكندريه نظريه هاي خود را د

. راهــي بــراي فــرار داشــته باشــند و اگــر دريافتندكــه اشــتباه كــرده انــد بتواننــد گفتــه خــود را پــس بگيرنــد

. واضح است كه از اين جهت نظريه آنهـا بـه آن شـكل ابـراز شـده كـه اطمينـان نداشـتند كـه اشـتباه نميكننـد

وجود نـدارد )اما (و )اگر (ريه خود را صريح و بدون قيد و شرط بيان كرده و در تئوري او ولي جعفر صادق نظو صراحت نظريه اش ثابت ميكند كه ميدانسته اشتباه نمينمايد و نميخواسته راه باز گشت را بـراي خـود حفـظ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

18

ــد . كنــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

و نجوم و فيزيك و عناصـر و شيعيان ميگويند تمام چيز هائي كه امام جعفر صادق در مورد بوجود آمدن جهان . شـــيمي و رياضـــيات و چيزهـــاي ديگـــر گفـــت از علـــم امامـــت يعنـــي علـــم لـــدني او بـــوده اســـت

اما مورخ نمي تواند علم جعفر صادق را لدني بداند و ديگر اين كه ترديد نداريم كه جعفر صادق قبل از اين كه

درش حضور بهم ميرسانيده است و مورخ خود شروع به تدريس كند مدتي تحصيل ميكرده و در جلسه درس پــيل ميكـــــرده داراي علـــــم لـــــدني بدانـــــد ــد مـــــردي را كـــــه مـــــدتي تحصـــ . نميتوانـــ

تصور ميكنيم كه حتي شيعيان هم انكار كنند كه جعفر صادق الفبا را از ديگران فرا گرفته بود و مردي كه الفبـا و

ــورخ ــك م ــه از نظــر ي ــه چگون ــرا گرفت ــدمات ديگــر را از ســايرين ف ــدني باشــد مق ــم ل ــد داراي عل . ميتواني يك .) مجمع مطالعات اسالمي در استراسبورك بزرگان اسالم را فقط از لحاظ تاريخي مورد تحقيق قرار ميدهد(

مورخ او را يك دانشمند بر جسته ميبيند و ميفهمد كه نيروي تفكر علمي او خيلي قوي تر از معاصـرين بـوده و كرده از آن نيروي تفكر علمي سر چشمه ميگرفته نه از يـك علـم لـدني و آنچه در علوم مختلف گفته و كشف

اهميـت آنچـه . ملكوتي و يكي از چيز هائي كه جعفر صادق در مورد پيدايش جهان گفته دو قطب متضاد است. آن مرد گفت بعد از قرن هفدهم ميالدي كه وجود دو قطب متضـاد در فيزيـك بـه ثبـوت رسـيد آشـكار شـد

كساني كه بعد از وي آمدند دو قطب متضاد را در شمار آنچه قدما گفتند معشر بر اين كه هر چيز معاصرين او وبضد خود شناخته ميشود محسوب كردند و اهميت گفته جعفر صادق پس از اين كه وجود دو قطب متضـاد در

متضـاد غيـر قابـل فيزيك به ثبوت رسيد آشكار گرديد و امروز هم در اتم شناسي و الكترونيك وجود دو قطبما علوم جعفر صادق را از جغرافيا و نجوم و فيزيك در مبحث پيدايش دنيا و عناصر شـروع كـرده . ترديد است

ايم و لذا مبحث فيزيك جعفر صادق را ادامه خواهيم داد و بعد از آن به مباحث ديگر خواهيم رسيد و ميگـوئيم كسي نگفت و بعد از وي تا نيمه دوم قرن هجـدهم و قـرن در فيزيك جعفر صادق چيزهائي گفته كه قبل از او

ــد ــا را بگويـــــ ــه آنهـــــ ــيده كـــــ ــي نرســـــ ــل كســـــ ــتم بعقـــــ ــوزدهم و بيســـــ ..نـــــ

www.groups.yahoo.com/group/nabeghehaگروه نابغه : منبع

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

19

معجزه علمي قرآن در مورد جو زمين و آسمان ها، كرسي و عرش خداوند

يهارون يحي: نوشته

.وجه ما را به موضوع مهمي در مورد جو زمين جلب مي كنددر قرآن خداوند ت

)32(وجعلنا السماء سقفا محفوظا وهم عن آياتها معرضون

32سوره انبيا ".و آسمان را سقفي محافظ قرار داديم ولي آن ها از نشانه هاي او روي گردان هستند"

جوي كه اطراف زمين را فراگرفته است داراي . ثابت شد 20ندان در قرن اين خاصيت آسمان با تحقيقات دانشم

يك نقش آن حفاظت كردن زمين در مقابل شهاب سنگ هاي كوچك و . عملكرد هاي حياتي بسيار مهمي است

.بزرگ است تا به زمين برخورد نكنند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

20

كه همگي آن ها از جو عبور عالوه بر اين، جو زمين تشعشعات خورشيدي را صافي مي كند و اجازه نمي دهد

جالب است كه جو تنها تشعشات . كنند زيرا بسياري از آن ها براي حيات روي كره زمين بسيار خطرناك هستند

مفيد و بي ضرر شامل نور قابل مشاهده ، فركانس محدوده اشعه فرابنفش و امواج راديويي را اجازه عبور مي

فركانس محدوده اشعه فرابنفش كه جو . زمين ضروري هستندتمامي اين تشعشعات براي حيات روي .دهد

زمين تنها مقداري از آن را اجازه عبور مي دهد براي انجام عمل فوتوسنتز كه در گياهان انجام مي شود بسيار

بيشتر تشعشعات فرابفش قوي كه از طرف خورشيد ساطع مي شوند توسط جو گرفته مي شوند و . مهم است

.كمي از آن طيف به زمين مي رسدفقط قسمت ضروري و

جو همچنين زمين را در مقابل دماي بسيار كم فضاي بيروني كه . نقش حفاظتي جو به اين جا خاتمه نمي يابد

.درجه سانتي گراد زير صفر است حفاظت مي كند 270حدود

نگ خـرده سـ . نشان دهنده شـهاب سـنگي اسـت كـه بـه طـرف زمـين در حـال حركـت مـي باشـد شكل باال

اگـر . هايي كه در فضا سرگردان هستند و تعدادشان بسـيار زيـاد مـي باشـد خطـر زيـادي بـراي زمـين دارنـد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

21

به سـطح مـاه نگـاه كنيـد مـي بينيـد كـه داراي فرورفتگـي هـاي عميقـي اسـت كـه در اثـر برخـورد شـهاب

جـرام اجـازه ولي خداونـد خـالق جـو زمـين را بـه گونـه اي آفريـده اسـت تـا ايـن ا . سنگ ها با آن مي باشد

رسيدن به زمين نداشـته باشـند و قبـل از رسـيدن بـه سـطح زمـين در اثـر حـرارت زيـاد بـه وجـود آمـده در

ــوند ــي ش ــو ذوب م ــا ج ــطكاك ب ــر اص ــتيم؟ . اث ــاكر هس ــزرگ ش ــت ب ــن نعم ــاطر اي ــه خ ــد را ب خداون

ن توجـه بسياري از ما حتي بـه آسـمان بـاالي سـرخودمان نگـاه نمـي كنـيم چـه برسـد بـه اينكـه بـه نقـش آ

كنيد كـه ايـن نقـش جـو در حفاظـت در مقابـل سـنگ هـاي آسـماني وجـود نداشـت، آن وقـت تصور. كنيم

زمين به چـه شـكلي در مـي آمـد؟ آن وقـت سـاكنان زمـين بايـد دائـم در مـورد برخـورد سـنگ هـا نگـران

ــند .باشــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ــن ــه ايـــــــــــــــ ــد بـــــــــــــــ ــاه كنيـــــــــــــــ ــوير نگـــــــــــــــ .تصـــــــــــــــ

ب سـنگ در صـحراي آريزونـاي آمريكـا تصويري از حفره عظيمي مـي باشـد كـه در اثـر برخـورد يـك شـها

ــت ــده اســــــــــــــــــــــــــــ ــاد شــــــــــــــــــــــــــــ .ايجــــــــــــــــــــــــــــ

يـك . انرژي ساطع شده از خورشيد آن قدر زيـاد اسـت كـه حتـي تصـور آن بـراي مـا مشـكل مـي باشـد

ــادل ــيدي مع ــار خورش ــهر 100انفج ــاني درش ــگ جه ــا در جن ــه آمريك ــت ك ــي اس ــب اتم ــارد بم ميلي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

22

ر هــر لحظــه ده هــا انفجــار از ايــن نــوع در د. نگــاه كنيــد 4بــه شــكل شــماره . هيروشــيماي ژاپــن انــداخت

ــد ــي دهــــــــــــــــــــــــــ ــيد رخ مــــــــــــــــــــــــــ .خورشــــــــــــــــــــــــــ

يـك . انرژي ساطع شـده از خورشـيد آن قـدر زيـاد اسـت كـه حتـي تصـور آن بـراي مـا مشـكل مـي باشـد

ــادل ــيدي مع ــار خورش ــهر 100انفج ــاني درش ــگ جه ــا در جن ــه آمريك ــت ك ــي اس ــب اتم ــارد بم ميلي

در هــر لحظــه ده هــا انفجــار از ايــن نــوع در . نگــاه كنيــد 4بــه شــكل شــماره . هيروشــيماي ژاپــن انــداخت

ســاعت بعــد از يكــي از ايــن انفجــارات مشــاهده شــد كــه عقربــه هــاي قطــب 58. خورشــيد رخ مــي دهــد

2500كيلـومتري بـه بـيش از 250نماها حركاتي غير عـادي نشـان مـي دهنـد و دمـاي جـو زمـين در ارتفـاع

سـب و كمربنـد ون آلـن، ايـن تشعشـعات زنـدگي را روي بـدون وجـود جـو منا . درجه سـانتي گـراد رسـيد

ــابود ــرعت نـــــــــــ ــه ســـــــــــ ــين بـــــــــــ ــرد زمـــــــــــ ــي كـــــــــــ .مـــــــــــ

خـود يا ميـدان مغناطيسـي اطـراف زمـين كـه بـه خـاطر ميـدان مغناطيسـي (magnetosphere)مگنتوسفر

ــين ــاني زم ــيد و ذرات كيه ــعات خورش ــماني، تشعش ــرام آس ــل اج ــين را در مقاب ــد، زم ــي آي ــود م ــه وج ب

آن را مـي بينيـد بـه نـام كمربنـد ون آلـن نيـز 4يدان مغناطيسـي كـه در شـكل شـماره اين م. حفاظت مي كند

در مــورد Hough Ross دكتــر. شــناخته شــده اســت و صــدها كيلــومتر بــاالتر از جــو زمــين قــرار دارد

ــد ــي گويـــــــــــــ ــن مـــــــــــــ ــد ون آلـــــــــــــ ــت كمربنـــــــــــــ :اهميـــــــــــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

23

ته زمــين كــه از هســ. در حقيقــت زمــين بيشــترين چگــالي را در ميــان تمــامي ســيارات منظومــه شمســي دارد

ايـن ميـدان . دو فلز نيكل و آهن تشـكيل شـده اسـت عامـل بـه وجـود آمـدن ايـن ميـدان مغناطيسـي اسـت

ــاران ــل بمب ــين را در مقاب ــه زم ــي آورد ك ــه وجــود م ــن را ب ــد ون آل ــه خــود كمربن ــه نوب ــز ب مغناطيســي ني

ممكـن اگـر ايـن حفـاظ وجـود نداشـت حيـات روي زمـين غيـر . تشعشعات خورشيدي حفاظـت مـي كنـد

برابـر كـم تـر از 100تنهـا سـياره ديگـري كـه ميـدان مغناطيسـي دارد مـريخ مـي باشـد امـا قـدرت آن . بود

حتــي ســياره زهــره كــه خــواهر ســياره زمــين مــي باشــد داراي ميــدان مغناطيســي . قــدرت جــو زمــين اســت

.نيست و اين ميدان فقط براي زمين خلق شده است

آيات بسياري در قرآن وجود دارد كه انسان ها را . قرآن در مورد كيهان بود اين تنها گوشه اي از معجزات علمي

ــد ــي كنـــــــــ ــورد جلـــــــــــب مـــــــــ ــن مـــــــــ ــل در ايـــــــــ ــه تامـــــــــ .بـــــــــ

خداونـد در . يكي از عبارات قرآني كه هنوز براي بشر قابل فهم نيست مفاهيم عرش و كرسي خداوند مي باشند

:ســاختيم ل را بــا ســتارگان مــزينآيــه زيــر مــي فرماينــد كــه آســمان را هفــت طبقــه آفريــديم و آســمان او

بيح وحفظـا ذلـك فقضاهن سبع سماوات في يومين وأوحي في كل سماء أمرها وزينا السماء الدنيا بمصـا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

24

)12(تقـــــــــــــــــــــدير العزيـــــــــــــــــــــز العلـــــــــــــــــــــيم

آن را } مربوط به{م مقرر داشت و در هر آسماني كار هفت آسمان در دو هنگا} به صورت{پس آن ها را

نگاه داشتيم؛ ايـن اسـت انـدازه } آن را نيك{دنيا را به چراغ ها مزين نمود و } اين{وحي نمود و آسمان

ــا ــاي آن نيرومنــــــــــــــــد دانــــــــــــــ .گيــــــــــــــــري هــــــــــــــ

نـوري جلـو ميليارد سال 15پس آن چيزي كه ما تا به حال توانسته ايم با تلسكوپ ها مشاهده كنيم و تا فاصله

حـال شـش . رفته ايم تنها آسمان اول مي باشد كه خداوند اشاره مي كند كه ما آن را با ستارگان مزين سـاختيم

ــت ــده اســـــ ــف نشـــــ ــوز كشـــــ ــند هنـــــ ــي باشـــــ ــه مـــــ ــر چـــــ ــمان ديگـــــ .آســـــ

ــه ــد در آيـــــــــ ــد 255خداونـــــــــ ــي فرماينـــــــــ ــره مـــــــــ ــوره بقـــــــــ :ســـــــــ

وال نوم له ما في السماوات وما في األرض من ذا الـذي يشـفع هالله ال إله إال هو الحي القيوم ال تأخذه سن

ـ اء وسـع كرسـيه عنده إال بإذنه يعلم ما بين أيديهم وما خلفهم وال يحيطون بشـيء مـن علمـه إال بمـا ش

ــماوات واأل ــيم الســــ ــي العظــــ ــو العلــــ ــا وهــــ ــوده حفظهمــــ )255(رض وال يئــــ

خداست كه معبودي جز او نيست؛ زنده و برپادارنده است؛ نه خوابي سـبك او را فراگيـرد و نـه خـوابي

كيست كه به جز اذن او در پيشـگاهش . گران؛ آنچه در آسمان ها و آنچه در زمين است از آن او مي باشد

كند؟ آنچه در پيش روي آنان و آنچه در پشت سرشان است مي داند و به چيزي از علم او جز شفاعت مي

كرسي او آسمان ها و زمين را فراگرفته است و نگهـداري آن هـا بـر او . به آنچه بخواهد احاطه نمي يابند

.ســـــــــــخت نمـــــــــــي باشـــــــــــد و اوســـــــــــت واالي بـــــــــــزرگ

و آسمان ها و زمين را فراگرفته است پس كرسي خداوند همان طور كه مي بينيم خداوند مي فرمايند كه كرسي ا

ــيم ــي بين ــكوپ م ــا تلس ــمان اول آن را ب ــا آس ــه م ــد ك ــي باش ــمان م ــت آس ــر از هف ــزرگ ت ــيار ب .بس

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

25

ــرش ــام ع ــه ن ــت ب ــرآن اس ــري در ق ــطالح ديگ ــه اص ــود ك ــي ش ــر م ــرنج ت ــاني بغ ــاله زم ــثال .مس :م

أيام وكان عرشه علي الماء ليبلوكم أيكم أحسـن عمـال ولـئن وهو الذي خلق السماوات واألرض في سته

ــين ــحر مب ــذا إال س ــروا إن ه ــذين كف ــولن ال ــوت ليق الم ــد عــن ب ــون م ــم مبعوث ــت إنك )7(قل

ريد و عرش او بـر آب بـود تـا شـما را بيازمايـد كـه و اوست كه آسمان ها و زمين را در شش هنگام آف

قطعا كساني كه كافر شده )) شما پس از مرگ برانگيخته خواهيد شد: (( كداميك نيكوكارتريد و اگر بگويي

))جـــــز ســــحري آشـــــكار نيســـــت } ادعــــا {ايـــــن : ((انــــد خواهنـــــد گفــــت

ها تا دور دسـت هـاي كيهـان را بـا انسان . به نظر من انسان براي كشف اين مفاهيم راهي به جز مكاشفه ندارد

تلسكوپ هاي نوري و راديويي بررسي كرده اند، به اعماق زمين رفته اند ، از الكترون ها عكس بـرداري كـرده

ــتند ــا هس ــناخته ه ــف ناش ــال كش ــه دنب ــود ب ــه درون خ ــه ب ــا مراجع ــايي ب ــان ه ــر انس ــم ت ــا ك ــد ام .ان

:مــا را متوجــه ايــن قضــيه مــي كنــدشــعري بــا مضــمون زيــر از يكــي از شــعراي پارســي گــو هســت كــه

ــويي ــه تـ ــي كـ ــرار الهـ ــخه اسـ ــويي اي نسـ ــه تـ ــاهي كـ ــال شـ ــه جمـ اي آينـ

ــالم هســت ــو نيســت آنچــه در ع ــرون ز ت ــويي بي ــه ت ــر آنچــه خــواهي ك ــب ه از خــود بطل

در وجود انسان ها تلسكوپ هايي بسيار قوي تر و بهتر، وسايل ارتباطي خيلي دقيق تر و بسياري قابليـت هـاي

ــت دي ــه اســـ ــر نهفتـــ ــد . گـــ ــدعا باشـــ ــن مـــ ــر ايـــ ــواهي بـــ ــر گـــ ــه زيـــ ــايد آيـــ :شـــ

)31( بأسـماء هـؤالء إن كنـتم صـادقين فقـال أنبئـوني وعلم آدم األسماء كلها ثم عرضهم علي المالئكه

اگر راست : شتگان عرضه نمود و فرمودو خداوند همه معاني آن ها را به آدم آموخت سپس آن ها را بر فر

ــد ــر دهيــــ ــن خبــــ ــه مــــ ــا بــــ ــن هــــ ــامي ايــــ ــد از اســــ ــي گوييــــ .مــــ

همان طور كه خداوند فرموده اند فرشتگان قادر به درك قدرت هايي كه خداوند در وجود انسان ها بـه وديعـه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

26

.حتـــي شـــيطان نيـــز بـــي اطـــالع بـــود وگرنـــه ســـر تعظـــيم فـــرو مـــي آورد . نهـــاده اســـت نيســـتند

كه توانسته به اين قابليت ها دست پيدا كند و تجلي اسما الهي باشد، شاعر ايراني پارسـي گـويي يكي از كساني

اشـعار او مـي بينـيم كـه سال پيش مثنوي معنوي را سروده و اكنون ما و دنياي غرب با خوانـدن 800است كه

طرف كشور تركيه در تالشـي اين شاعر چنان پرآوازه شده كه از يك . تفكراتش تطابق كامل با علم امروزه دارد

بيهوده مي خواهد او را ترك بخواند و غربي ها هم او را شخصيتي متعلق به همه مي دانند ولي او ايراني است و

ــد ــد مانـــــــــــــــــــ ــاقي خواهـــــــــــــــــــ ــي بـــــــــــــــــــ .ايرانـــــــــــــــــــ

ــر اســــــــــــت ــا مضــــــــــــمون زيــــــــــ در مثنــــــــــــوي او شــــــــــــعري بــــــــــ

وز قبــــول او زمــــين هــــم روي تافــــت آن امانــــت كاســــمانش برنتافــــت

ــا ــك ذره مـ ــد در دل يـ ــي كنـ ــد وا مـ ــي كنـ ــا مـ ــه جـ در درون حبـ

ــان ــد در جهـ ــان شـ ــوب جهـ ــه مطلـ ــان آنچـ ــود نشـ ــازجو از خـ ــو داري بـ ــم تـ هـ

ــن عــرف زيــن گفــت شــاه اوليــا عــارف خــود شــو كــه بشناســي خــدا م

از خداوند خواستاريم كه ما را با خود آشنا سازد كه آنكس كه خود را شـناخت، خـداي خـود را هـم شـناخته

.است

احسان اشرفي: ترجمه و تاليف

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

27

آغاز خلقت جهان از ديدگاه قرآن

علم هيأت ثابت كرده است كه در ابتداي خلقت، كرات آسماني به صورت گاز به هم چسبيده و متصل بودند و اين واقعيت علمي اولين بار . بعدها به مرور زمان بر اثر فشردگي و تراكم شديد گازها تبديل به جسم شدند

، رياضيدان و منجم مشهور فرانسوي ، در حدود دو قرن پيش اظهار گرديد و امروز نجوم » الپالس « وسط ت .جديد با دستاوردهاي جديد خود صحت فرضيه علمي الپالس را ثابت كرده است

عنصري كه كره ي عظيم خورشيد را تشكيل مي دهند، عناصري از 67براساس همين عقيده است كه دانشمندان همچنين دانشمندان دريافته اند عناصري كه در ... قبيل هيدروژن ، هليوم ، كربن، ازت، اكسيژن، فسفر، آهن و

خورشيد و زمين يافت مي شوند ، در ساير كرات نيز كم و بيش وجود دارند، چنانكه محققان با مطالعه بر روي افته اند و ميگيند همان عناصري كه در سنگ هاي آسماني، مشابهت عناصر زمين با سنگ هاي آسماني را دري

. زمين وجود دارند، عينا در سنگ هاي آسماني نيز به چشم مي خورند

زمين و خورشيد از گازهاي بسيار سوزاني كه در چندين ميليارد سال پيش بوده اند : مي نويسد » ژرژ گاموف « .به وجود آمده اند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

28

كه از ( ميان معلومات قرآني و روش جديد راجع به تشكل جهان كوچكترين تخلفي : مي گويد» بوكاي « دكتر . وجود ندارد) توده ي عظيم گاز و دود به وجود آمده

آفرينش در ابتداي از مطالب فوق چنين نتيجه مي گيريم كه جهان با مجموعه ي ميلياردها كهكشان و كراتشانفجار عظيمي رخ داد كه هنوز صداي مهيب و به صورت گاز به هم چسبيده و پيوسته بوده است تا اينكه

اين مطلبي . ميليارد سال پيش، از طريق دستگاه هاي حساس ، به گوش منجمان مي رسد 15دهشتناك آن در است كه قرآن كريم در عصر جاهليت و عصري كه جهل و ناداني سراسر سرزمين حجاز را فراگرفته بود،

.داشته استصريحا در دو آيه از روي آن پرده بر

: آيه اول

. ...ثم استوي الي السماء و هي دخان

) 11/ فصلت ... ( پس ، پرداخت به آسمان در حالي كه گازي و دودي شكل بود

: آيه دوم

.. . .اولم ير الذين كفروا ان السموات واالرض كانتا رتقا ففتقناهما

... آيا كافران نمي نگرند كه آسمان ها و زمين به يكديگر متصل و چسبيده بودند و ما آنها را جدا كرديم ؟ ) 30/ انبياء (

براستي كه هماهنگي اين آيات با اكتشافات دانشمندان امروز بر اعجاب آدمي مي افزايد و برآورنده ي قرآن كه مي فرستد و يقين حاصل مي كند كه براستي اين كتاب معجزه است و از فردي امي و درس ناخوانده بود، درود

.سوي آفريدگار جهان بر بشر نازل شده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

29

احاديثي درباره ي آغاز خلقت جهان

يا رسول اهللا ، بفرماييد كه آسمان دنيا از چه « : شخصي به نام ابن سالم از پيامبر صلي اهللا عليه و آله پرسيد »ده است؟ چيزي آفريده ش

» .از موج مكفوف « : پيامبر صلي اهللا عليه واله فرمودند

»يا رسول اهللا ، موج مكفوف ديگر چيست ؟ « : ابن سالم بار ديگر عرض كرد

». آبي است راكد و ايستاده و بدون اضطراب كه در ابتدا دود و گاز بوده است« : آن حضرت فرمودند

چون آسمان از دود و بخار بود، : ره به خلقت زمين و آسمان فرمودو نيز آن حضرت ضمن خطبه اي با اشااشاره ي آن ( خداوند دستور داد تا قطعات آن كه با يكديگر فاصله داشتند، به هم بپيوندند و گرد هم آيند

).حضرت به تراكم گازها در آغاز خلقت

.ن را از گاز آفريده استخداوند آسما: و از آن حضرت است كه در پاسخ به پرسش جرير فرمودند

سوگند به كسي كه « : و در خبر است كه حضرت علي عليه السالم، ضمن ايراد سخني، چنين قسم ياد كرد ».آسمان و زمين را از دود و گاز آفريد

خداوند « : نيز از امام محمد باقر و فرزند دانشمندش امام صادق عليهم السالم روايت شده است كه فرموده اند ». ايجاد نموده است) گاز ( ان را از دود آسم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

30

دكتر موريس بوكاي جراح فرانسوي فرعون مرا با قرآن آشنا كرد

م زمام امور فرانسه را بر عهده گرفت، 1981هنگامي كه فرانسوا ميتران در سال از مصر تقاضا شد تا جسد موميايي شده فرعون براي برخي آزمايشها و

هنگامي كه هواپيماي حامل بزرگترين . فرانسه منتقل شود تحقيقات از مصر بهطاغوت تاريخ در فرانسه به زمين نشست، بسياري از مسئولين كشور فرانسه و از جمله رئيس دولت و وزرايش در فرودگاه حاضر شده و از جسد طاغوت

آثار فرانسه انتقال داده شد استقبال كردند پس از اتمام مراسم، جسد فرعون به مكاني با شرايط خاص در مركز تا بزرگترين دانشمندان باستانشناس به همراه بهترين جراحان و كالبد شكافان فرانسه،آزمايشات خود را بر روي

رئيس اين گروه تحقيق و ترميم جسد يكي از بزرگترين . اين جسد و كشف اسرار متعلق به آن شروع كنند بوكاي بود كه برخالف سايرين كه قصد ترميم جسد داشتند،او در صدد دانشمندان فرانسه بنام پروفسور موريس

تحقيقات پرفوسور بوكاي همچنان ادامه داشت تا اينكه در ساعات .كشف راز و چگونگي مرگ اين فرعون بود .پاياني شب نتايج نهايي ظاهر شد

كه او در دريا غرق شده و بقاياي نمكي كه پس از ساعتها تحقيق بر جسد فرعون كشف شد دال بر اين بود . مرده است و پس از خارج كردن جسد او از دريا براي حفظ جسد، آن را موميايي كرده اند

اما مسئله ي غريب و آنچه باعث تعجب بيش از حد پروفسور بوكاي شده بود اين مسئله بود كه چگونه اين جسد سالمتر از ساير اجساد باقي مانده است در

پروفسور موريس بوكاي . جسد از دريا بيرون كشيده شده استحالي كه اين مرگ فرعون بوسيله (در حال آماده كردن گزارش نهايي در مورد كشف جديد

) غرق شدن در دريا و موميايي جسد او بالفاصله پس از بيرون كشيدن از دريا ق عجله نكند، چرا كه نتيجه تحقيق بود كه يكي از حضار در گوشي به او يادآور شد كه براي انتشار نتيجه تحقي

.كامال مطابق با نظر مسلمانان در مورد غرق شدن فرعون است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

31

او بر اين عقيده بود كه رسيدن به چنين . ولي موريس بوكاي بشدت اين خبر را رد كرده و آن را بعيد دانست .و پيشرفته كامپيوتري نتيجه ي بزرگي ممكن نيست مگر با پيشرفت علم و با استفاده از امكانات دقيق

در جواب او يكي از حضار بيان كرد كه قرآني كه مسلمانان به آن ايمان دارند قصه غرق شدن فرعون و سالم حيرت و سردرگمي پروفسور دوچندان شد و از خود سوال . ي او بعد از مرگ را خبر داده است ماندن جثه

م و تقريبا در حدود دويست 1898ينكه اين موميايي در سال كرد كه چگونه اين امر ممكن است با توجه به ا ميسال پيدا شده است؟ چگونه با عقل جور 1400سال قبل كشف شده است، در حالي كه قرآن مسلمانان قبل از

در مي آيد در حالي كه نه عرب و نه هيچ انسان ديگري از موميايي شدن فراعنه توسط مصريان قديم آگاهي ادي از كشف اين مسئله نمي گذرد؟ نداشته و زمان زي

موريس بوكاي تمام شب به جسد موميايي شده زل زده بود و در مورد سخن دوستش فكر مي كرد كه چگونه قرآن مسلمانان در مورد نجات جسد بعد از

گويد در حالي كه كتاب مقدس آنها از غرق شدن فرعون در غرق سخن مياما از نجات جسد هيچ سخني به ميان هنگام دنبال كردن موسي سخن ميگويد

و با خود مي گفت آيا امكان دارد اين موميايي همان فرعوني باشد ..نمي آورد كه موسي را دنبال مي كرد؟ و آيا ممكن است كه محمد هزار سال قبل از اين قضيه خبر داشته است؟

پس . ت جسد فرعون به ميان نياورده بودنداو در همان شب تورات و انجيل را بررسي كرد اما هيچ ذكري از نجااز اتمام تحقيق و ترميم جسد فرعون، آن را به مصر باز گرداندند ولي موريس بوكاي خاطرش آرام نگرفت تا اينكه تصميم به سفر به كشورهاي اسالمي گرفت تا از صحت خبر در مورد ذكر نجات جسد فرعون توسط

:انان قرآن را باز كرد و اين آيه را براي او تالوت نموديكي از مسلم. قرآن اطمينان حاصل كند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

32

}92:يونس {فاليوم ننجيك ببدنك لتكون لمن خلفك آية وإن كثيرا من الناس عن آياتنا لغافلون

هر چند خيلي از مردم از . امروز فقط بدن تو را نجات ميدهيم تا براي افراد پس از خودت درسي باشد ...آيات ما غافلند

من به اسالم داخل : اين آيه او را بسيار تحت تĤثير قرار داد و لرزه بر اندام او انداخت و با صداي بلند فرياد زد .شدم و به اين قرآن ايمان آوردم

ه ها سال پيرامون تطابق موريس بوكاي با تغييرات بسياري در فكر و انديشه و آيين به فرانسه بازگشت و دحقائق علمي كشف شده در عصر جديد با آيه هاي قرآن، تحقيق كرد و حتي يك مورد از آيات قرآن را نيافت

ال يأتيه الباطل من ( شدو بر ايمان او به كالم اهللا جل جالله افزوده . كه با حقايق ثابت علمي تناقض داشته باشد )م حميدبين يديه وال من خلفه تنزيل من حكي

قرآن و تورات و انجيل و علم بررسي كتب ( حاصل تالش سالها تحقيق اين دانشمند فرانسوي كتابي بود بنام ).مقدس در پرتو علوم جديد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

33

نردبان هاي شنوايي

)38/الطور(أام لهم سلم يستمعون فيه فليأت مستمعهم بسلطان مبين

بايد شنونده ي آنها دليل قاطع )اگر چنين است (مگر آنان را نردبانى است كه با آن مي شنوند پس يا .بياورد

:مقدمه

طور را خوانده واز كنارش گذشته بودم ولي اين بار امروز كه در جستجوي مطلبي ديگر بودم 38بارها آيه ي باال رفتن از نردبان براي (م كه غير از معني ظاهريبه اين آيه خورد لحظه اي فكر كرد خداخواسته دوباره چشمم

!مثل اينكه چيز ديگري بايدبدانم ) گوش كردن حرفهاي ديگران

......ارتباط نردبان با شنيدن غير از معناي ظاهري چه مي تواند باشد؟ چند لحظه ياد گذشته ها

واين چنين انفجاري ديگر در كره ي مغز اين قطره ي محال انديش

scala! يادم آمد بله

:نزديك بيست سال پيش ،در دوران دانشجويي در درس آناتومي وفيزيولوژي خوانده بوديم كه

:در ساختمان گوش وشنوايي انسان ساختارهايي بكار رفته كه دقيقا اسم آنها نردبان بود

) scala vestibuli(نردبان دهليزي

)scala media(نردبا ن مياني

) scala tympani(نردبان صماخي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

34

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

35

اشاره ي قرآن به معلق بودن زمين و سيارات در فضا

وتري الجبال جامده وهي تمر مر السحاب

سـوره نمـل 88آيـه -كوه ها را بيني و گمان ميكني ساكن هستند حال آنكه مانند ابرهـا حركـت دارنـد

.اشــــــــــــــــاره بــــــــــــــــه در حركــــــــــــــــت بــــــــــــــــودن زمــــــــــــــــين

ــموات و اال ــك الس ــده ان اهللا يمس ــن بع ــد م ــن اح ــكهما م ــا ان امس ــئن زالت ــزوال و ل -رض ان ت

دارد تا نيفتند و اگر بيفتند بعد از او هيچ كس آنها را نگاه نمـي دارد همانا خدا آسمانها و زمين را نگاه ميــه ــاطر 41آيـــــــــــــــــــــ ــوره فـــــــــــــــــــــ ســـــــــــــــــــــ

اشاره به معلق بودن زمين و آسمان

:ره يس است كه ميگويدسو 40آيه ديگري كه اشاره به معلق بودن كرات دارد آيه

-و ال الشمس نبغي لها أن تدرك القمر و ال الليل سابق النهار و كل في فلك يسبحون

ها در مسـير نه براي خورشيد سزاوار است كه به ماه رسد و نه شب به روز پيش ميگيرد و هر كدام از آن ــناورند ــود شــــــــــــــــــــــــــــــــــ خــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

36

ني شناور بودن استفاده ميكند كه بيانگر معلق بـودن به مع "يسبحون"نكته مهم در اين آيه اين است كه از فعل .كرات است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

37

:قــــــــــــــــــــــرآن و زوجيــــــــــــــــــــــت گياهــــــــــــــــــــــان

ــد ــي كنــ ــاره مــ ــتند اشــ ــاده هســ ــر و مــ ــورت نــ ــه صــ ــان بــ ــه گياهــ ــه اينكــ ــرآن بــ .قــ

53طـــه و انـــزل مـــن الســـماء مـــاء فاخرجنـــا بـــه ازواجـــا مـــن نبـــات شـــتي

ــاي ــت ه ــيلة آن جف ــتاديم و بوس ــرو فرس ــي ف ــمان آب ــديم واز آس ــاگون رويان ــان گون ي از گياه

نظريه خود را مبني بر وجود زوجيت در بين گياهان اعـالم «كارل لينه«ميالدي، دانشمند سوئدي 1731در سال بـه . بعد از مدتي، كتاب وي از طرف كليسا مورد نهي شديد قـرار گرفـت . كرد كه تعجب بسياري را برانگيخت

رد قبـول و تاييـد مجـامع علمـي قـرار گرفـت و هـم اكنـون همـه آن را نپاييد كه اين نظريه، مو هرحال ديري دانيم، قرآن يك كتاب علمي نيست كه هدف از آن تبيين علوم مختلف باشد، ولي در با آنكه همه مي. اند پذيرفته

ز آور شده است كه حكايت ا ترين هدف خود، يعني هدايت انسانها، در مواردي نكاتي را ياد راستاي تأمين اصلي .عظمت منبع وحي و اعجاز قرآن كريم دارد

اشاره ي قرآن به وجود كلروفيل

" را نخرجخض نهنا مفأخرج ءكل شي اتنب نا بهفأخرج اءم اءمن السأنزل م يالذ وهن وما وبتراكا مبح نهمثمره إذا قنوان دانية وجنات من أعناب والزيتون والرمان مشتبها وغير متشابه انظروا إلى النخل من طلعها

)99/انعام( "أثمر وينعه إن في ذلكم آليات لقوم يؤمنون

د، با آن جوانه هاي انواع رستنيها را در ميĤوريم، و از جوانه ماده سبز و اين اوست كه از ابر باران ميفرسترا درمي آوريم، كه با آن ماده سبز دانه هاي خوشه اي درست ميكنيم، و از تاره هاي نـخل پـنگهاي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

38

خـوردني درست مي كنيم، و باغهاي انگور و زيتون و انار كه تركيبات مشترك زيادي دارند ولي همانند .نمي كنند را درست مي كنيم نمائي

يكي از جنبه هاي اعجازگر كتاب آسماني قرآن، تبيين حقايقي است كه در زمان نزول آن براي اهل علم .پيشرفت هاي علمي در قرون و اعصار سپس تر، بر درستي آن صحه گذارده است مكشوف نبوده و

توضيح اينكه در سلول گياهي كيسه . هي استيكي از اين نمونه هاي اعجاز علمي قرآن، وجود ماده سبز گياماده «كلروفـيل به معني . هاي غشائي هست كه در آن موادي درست مي شود كه كلروفـيل نامـيـده مي شود

ـضـر«است كه معادل آن در عربي » سبز گياهي و سبزينه يعني همان چيزيكه در آيه مطرح شده (است » خ .و به انرژي شيمائي تـبـديـل مي كند وري خورشيد را جذب مي كندانرژي ن) خضر(اين ماده سبز ). است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

39

قرآن و سرخ شدن آب درياها

سوره اعراف 133و تفسير علمي خون در آيه

"تكبفاس التفصم اتآي مالدو عالضفادل والقمو رادالجالطوفان و همليلنا عسينفأررمجا ممكانوا قوروا و." ) 133/ اعراف(

قهر و (بر آنها طوفان و ملخ و شپش و وزغ و خون آن نشانه هاي آشكار -پس آنگاه به كيفر كفرشان" ".را فرستاديم باز طريق كبر و گردنكشي پيش گرفتند و قومي گناهكار بودند) غضب

خون ("ردتايد "Redtide"سوره اعراف است كه با پديده طبيعي 133اين مقاله نگرشي علمي بر تفسير آيه در اينجا نويسنده، ادعاي ارائه تفسير جديدي از آيه را ندارد بلكه . تطبيق داده مي شود) شدن يا قرمز شدن آب

يكي از پديده هاي علمي زيست شناختي را به قرآن كريم عرضه مي كند و در صدد آن است كه بگويد اگر آيه مباركه داراي معاني مختلف مي باشد، مي توان اين پديده زيست محيطي را نيز وجهي از اين وجوه علمي قرآن

. دانست

اين آيه اشاره مي كند به اين كه براي كيفر دادن به قوم بني اسرائيل بر آنان طوفان، ملخ، شپش و قورباغه و .خون نازل شده

منظور از خون در اينجا چيست و چه تناسبي با ديگر عناصر نام برده اينك مقصود نگارنده آن است كه بداند فوق، همان سرخ خون در آيه= Redtide"دارد؟ از سوي ديگر پديده اي در طبيعت وجود دارد كه به آن

شدن آب است يا چيز ديگري در نظر است؟

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

40

كرده اند مثال در تفسير نور تفسيرهاي مختلف برخي مفسران معاصر كلمه خون را به تعابير مختلفي معني نام برده در اين آيه به معناي نوعي بيماري كه باعث خون دماغ شدن عمومي مردم مي شود نام مي برد؛ "خون"

خون شدن "اما در بيشتر تفاسير از جمله تفسير الميزان از تبديل آب به خون اشاره مي كند و از پديده اي به نام . نام مي برد "آب

مي تواند مايه "خون شدن آب"به ذكر داليل اين كه چگونه Redtideپس از شرح و تبيين پديده نويسنده، : عذاب براي قوم بني اسرائيل باشد، مي پردازد و آنها را چنين مي آورد

بعد در اين آيه از طوفان و ملخ و شپش و وزغ و خون نام مي برد و آنها را مايه عذاب مي داند و در آيه - الف . يك بال هستند... ز بال، نام مي برد يعني تمام اين عوامل مثل خون و ملخ و ا

. خون، بعد از اسامي چند حيوان آورده مي شود كه نشان دهنده ارتباط آنها با يكديگر است -ب

ن را به خوبي بيان مي كند و جالبتر اين كه اي) قرمز شدن آب( "Redtide"رابطه بين عامل طوفان و پديده - ج . عامل طوفان با افزايش ملخ ها و شپشك ها و وزغ ها رابطه مستقيم دارد

. مي تواند صادق باشد - كه در كنار اين رود قوم بني اسرائيل زندگي مي كردند -اين پديده، در مورد رود نيل .است در مورد رود نيل گزارش شده "Redtide"چنان كه تا به حال چندين مورد از قرمز شدن آب و پديده

وجود دارند كه اين ) به معناي تاژكاران خوفناك(موجودات بسيار كوچك ميكروسكوپي به نام دانيوفالژله موجودات گاهي به سرعت توليد مثل نموده و در اثر انفجار جمعيت، مناطق وسيعي از سطح دريا را مي

گفته مي شود "Redtide"صطالحابه اين پديده ا. پوشانند؛ در اين حالت آب را به رنگ قرمز در مي آورند

در اثر استرس محيطي چون "Redtide"و در رود نيل به دليل اين كه محيط رودخانه اي است بيشترعامل . طوفان رخ مي دهد

: اما مسئله قابل ذكر آن كه اين خون به داليلي چند مي تواند مايه عذاب براي قوم بني اسرائيل باشد

). به علت غيرطبيعي بودن اين امر. (جاد رعب و وحشت در ميان مردم مي شودقرمز شدن آب باعث اي -1

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

41

. مرگ و مير ماهي ها و موجودات دريايي و همچنين انسان ها كه از آنان تغذيه مي كنند -2

. ايجاد بوي متعفن حاصل از مرگ ماهي ها و بقيه موجودات دريايي -3

. كه باعث ايجاد ناراحتي هاي تنفسي مي شود خود اين پديده ايجاد بوي نامطبوع مي كند -4

وجود اين سم در آب باعث ايجاد بيماري اسهال خوني و همچنين ايجاد سموم عصبي مي كند كه بر روي -5 . سيستم اعصاب و سيستم هاي تنفسي اثر مي كند

. خساراتي كه به صنعت توريستي و ماهيگيري وارد مي كنند -6

مي شود اين است كه منظور از خون چيست و چه رابطه اي بين طوفان و شپشك و سوالي كه در اين جا مطرحنام برده شده است؟ در بسياري از "خون"وزغ و خون وجود دارد؟ و چرا بعد از كلمه طوفان و نام حيوان از

ين است تفاسير، خون را به معناي خون دماغ شدن عمومي مردم مطرح مي كنند، ولي مسئله اي كه وجود دارد امثل ملخ و وزغ و شپشك آمده است؛ احتماال كلمه خون نيز ) حيوان(كه كلمه خون بعد از اسامي چند موجود

. بايد مربوط به يك موجود باشد

طوفان و ايجاد موج هاي طوفاني، . مي تواند عامل طوفان باشد) قرمز شدن آب( "Redtide"مهمترين عاملاز طرف ديگر طوفان با . عث كشته شدن تعداد زيادي از مردم مي شودخسارات سنگين وارد كرده و باخود

باعث به هم ريختگي زون Lougmriايجاد و حمل مواد به داخل آب از يك طرف و از طرف ديگر جريانات ).M.Grant 1987. (داينوفالژله ها مي شود bloomسطحي مي شود و باعث فراوني يك دفعه و

وجود دارند كه اين ) به معناي تاژكاران خوفناك(وپي به نام دانيوفالژله موجودات بسيار كوچك ميكروسكموجودات گاهي به سرعت توليد مثل نموده و در اثر ازدياد جمعيت، مناطق وسيعي از سطح دريا را مي

. گفته مي شود "Redtide"به اين پديده اصطالحا. پوشانند؛ در اين حالت آب را به رنگ قرمز در مي آورند

هستند كه داراي ديواره ثابت و داراي يك چند رشته Masigophoraيا Flagellateين موجودات از ردها .قرار مي گيرد طويل هستند كه قابل تغيير شكل است و براي حركت مورد استفاده

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

42

دانشمندان علم جانورشناسي و گياه شناسي بر سر. تاژكداران داراي خصوصيات مشترك حيوان و نبات اند . ارتباط اين موجودات به عالم حيوانات يا نباتات اتفاق نظر ندارند

DNA فرق داينوفالژله . كروماتين داينوفالژله، مشابه باكتري است، به همين دليل آن را مزوكاريوت مي گوينداين تاژكداران داراي سمي . عمل تقسيم شدن و عملكرد كروموزم هاست DNAبا ساير يوكاريوت ها در محل

وجود اين سم در انواع . هستند كه بر روي سلسله اعصاب اثر مي كند) SAX ito xin(ه نام ساكسيتوكسين ب . صدف ها و ماهي ها به علت تغذيه آنها از اين نوع تاژكداران مي باشد

مقامات مسئول با همكاري دانشمندان، تحقيقات. نوعي اپيدمي ناحيه سانفرانسيسكو را فرا گرفت 1927در سال پنج سال بعد . رسمي را براي تبيين علت شيوع اپيدمي كه ناشي از مسموميت انواع صدف ها بود آغاز نمودند

در سطح وسيعي از منطقه Gonyaulax Centellaپس از بررسي هاي الزم متوجه شدند نوعي تاژكدار به نام قات آزمايشگاهي بعدا اين نظريه تحقي. افزايش يافته كه احتماال موجب مسموميت شديد صدف ها گرديده است

. را تاييد كرد

سرخ پوستان مناطق شمال غربي آمريكا از دير باز به رابطه بين مسموميت صدف ها و نشو و نماي بيش از حد قبايل ساكن اين نواحي، نگهباناني در نقاط مختلف ساحل مستقر مي كردند تا تغييرات . تاژكداران پي برده بودند

ز و نوراني بودن آن را در شب گزارش دهند؛ آنها هرگاه چنين عالماتي مشاهده مي كردند رنگ آب در رو . مسموم شدن صدف ها واقعيت مي يافت

انواعي از تاژكداران هنگام شب از خود نور ساطع مي كنند و چنين به نظر مي رسد كه قسمتي از دريا شعله ور 40انفجار جمعيت به حدي است كه در يك ليتر آب حدود تراكم مقدار تاژكداران در مرحله . گرديده است

بروز اين پديده نيز تنها با مسموميت صدف ها همراه نبوده بلكه گاهي نيز . ميليون عدد از آنها شناور استبه اين معني كه آب منطقه را آلوده و بدبو كرده و مرگ . خسارات سنگيني به صنعت توريستي وارد مي سازد

.ماهي هاي مرده بر روي ساحل شسته شده در زير آفتاب متعفن مي شوند. موجب مي گردد هزاران ماهي را

. مساله جالبتر اين است كه طوفان بر روي وزغ و ملخ و شپش و فراواني يك دفعه آنها اثر بسيار جالبي داردد كه مي تواند به وقوع طوفان با ايجاد جريان هاي آب و باد باعث افزايش امالح و رطوبت در ناحيه مي گرد

از طرف ديگر ايجاد استرس محيطي مثل طوفان مي تواند . تخمگذاري و مهاجرت ملخ ها كمك فراواني بكند .روي وزغ ها تاثير گذاشته و آنها را از پناهگاه هاي خود خارج كند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

43

سيت مي همچنين گازهاي نامطلوبي متصاعد مي شود كه در چشم ايجاد حسا) Redtide(از كشنده هاي قرمز از طرف ديگر در اثر وزش باد، ساكنان ساحل به علت استنشاق گاز متصاعد از ناحيه آلوده دريا دچار . كند

مشكل تفنسي مي شوند، بدين ترتيب فضايي مشمئز كننده ايجاد مي شود كه طبعا هيچ توريستي حاضر به مي كنند كه در ماهي و ديگر جانوران اين جلبك ها سم هاي مضري توليد . اقامت در چنين محيطي نخواهد بود

دريايي تجمع پيدا كرده و غلظت هاي زيادي از اين سموم سبب مرگ ماهي شده و با مسموميت صدف ها و Gonyaulaxسموم بسياري از گونه ها براي مثال گونه. ماهي ها مواد سمي دريايي براي انسان توليد مي كند

Cetenlla كه همراه با حركت يون سديم از عرض غشاهاي عصبي انسان به سموم عصبي بسيار قويي هستنداين سم نيز مي تواند بر روي سيستم تنفسي فرد اثر گذاشته و در عرض بيست دقيقه . سلول تداخل مي كنند

از طرف ديگر گروه ديگري از اين تاژكداران در انسان باعث ايجاد بيماري . باعث ايجاد خفگي در فرد شود . شوند اسهال خوني مي

علت قرمز شدن آب

ماهيگيران در هنگام صيد متوجه شدند كه ماهي هاي منطقه دچار مشكل تنفسي شده و براي استفاده از اكسيژن ماهيگيران نمونه آب زرد را با خود به ساحل آورده و پس از آزمايش نمونه . هوا به سطح آب روي مي آورند

آنها . اي زرد رنگ است به حد وفور در آب ديده شده استاعالم كردند نوعي تاژكدار كه داراي خال هبنابراين علت تغيير رنگ آب، . همچنين اظهار كردند كه اين موجودات پس از مرگ به رنگ قرمز در مي آيند

هنگام ظهور اين پديده نيز مشخص گرديد كه علت قرمز بودن آب اين است كه اين نوع از تاژكداران عالوه بر اراي پيگمان هاي سرخ هستند و به اين جهت رنگ آب را مانند خون مي سازند بنابراين، اين پيگمان سبز، د

) گياه داراي بدنه رنگي( Pylrohopytaبه همين دليل به آنها گروه. پيگمان ها در قرمز كردن آب موثر هستنداي قرمز كه تاكنون ماهي ها هنگام پديدار شدن كشنده ه حقيقت اين است كه درباره عامل مرگ. مي گويند

: مشخص شده است، وجود سه عامل قطعي به نظر مي رسد

. سم حاصله از اين تاژكداران -1

. ماهي به وسيله اين موجودات و ايجاد خفقان) آبشش(مسدود شدن مجاري تنفسي يا برانش - 2

. پوسيدگي آنها كمبود شديد اكسيژن آب به علت مصرف آن در مرحله - 3

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

44

:Redtideن عاملطوفان مهمتري

صدمات و خسارات ناشي از بروز كشنده قرمز در زمينه هاي توريستي، ماهيگيري و ساير فعاليت هاي توليد؛ و حتي مرگ و مير بسياري از انسان ها موجب گرديد كه نسبت به علل پيدايش اين پديده، مطالعات و تحقيقات

واقع در ساحل غربي فلوريدا به moteدريايي موت كارشناسان آزمايشگاه 1972در سال. وسيعي به عمل آيدتحقيقات انجام شده نشان داد كه افزايش حرارت، تقليل ميزان نمك و . موفقيت هايي در اين زمينه نايل آمدند

از عوامل موثر در ايجاد محيط مناسب براي رشد سريع B12افزايش مواد غذايي آب به خصوص ويتامين كه حاصل فعاليت باكتري ها در محيط پوشيده و از گياه مناطق مردابي است B12امينويت. تاژكداران مي باشند

ريزش باران از طرفي موجب كم شدن نمك . پس از بارندگي هاي شديد به مقدار زياد به دريا شسته مي شود . آب مي گردد و به اين ترتيب محيط مناسبي براي رشد تاژكداران به وجود مي آيد

طوفان و ايجاد موج هاي طوفاني، . مي تواند عامل طوفان باشد) قرمز شدن آب( "Redtide"مهمترين عاملاز طرف ديگر طوفان با . خود خسارات سنگين وارد كرده و باعث كشته شدن تعداد زيادي از مردم مي شود

ون باعث به هم ريختگي ز Lougmriايجاد و حمل مواد به داخل آب از يك طرف و از طرف ديگر جريانات ). M.Grant 1987. (داينوفالژله ها مي شود bloomسطحي مي شود و باعث فراوني يك دفعه و

-كه داراي قدرت توليد مثل سريع و اجتماع زياد در پهنه دريا هستند -"دافالژله ها "اين عوامل باعث مي شودكه به . ا آشكار گردنددر سواحل درياه) Poisonous(به صورت آب قرمز، سرخ، شيري، زرد يا امواج سمي

اين موجودات ميكروسكوپي اگر تعدادشان ناچيز باشد بي . طور فصلي تلفات سنگيني به انسان وارد مي كندخطرند ولي هنگامي كه تعدادشان به ميليون ها فرد در يك ليتر آب برسد بسيار خطرناك مي شوند و موجب

بيشتر متوجه كشورهايي است كه به "داينوفالژله"از در حال حاضر خطر ناشي. مرگ و مير فراواني مي گردندعرض جغرافيايي پايين و مجاور دريا قرار دارند؛ زيرا تحقيقات نشان داده است كه تنوع فراواني داينوفالژله ها

عواملي . در اين عرض از نواحي ديگر بيشتر بوده و هر سال تلفات زيادي را به ساكنان اين نواحي وارد مي كندو مساله جالبتر اين . }Mudei).2002({.طوفان، زلزله، ريزش شديد باران باعث اين پديده مي شوندچون

وقوع طوفان با . است كه طوفان بر روي وزغ و ملخ و شپشك و فراواني يك دفعه آنها اثر بسيار جالبي داردي تواند به تخمگذاري و ايجاد جريان هاي آب و باد باعث افزايش امالح و رطوبت در ناحيه مي گردد كه م

از طرف ديگر ايجاد استرس محيطي مثل طوفان مي تواند روي وزغ ها . مهاجرت ملخ ها كمك فراواني بكند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

45

به هر حال رابطه جالبي بين طوفان و فراواني وزغ و . تاثير گذاشته و آنها را از پناهگاه هاي خود خارج كند .ارج استشپشك و ملخ وجود دارد كه از حوصله اين بحث خ

:منابع

Chapman and Hall .1

)132 - 130(Protozoan Plankton ecology

mudie ,ARochon .2

Palynological .(2002)and Elevae

records of red tide prosucing

species in Canada past trends

and implication for the future Paleo

Paleo geography, Paleo .3

Climatodolgy, Paleo cology, . 159180و

,1987M .Grant Gross .4

oceamography aview

309of the earth ,

تاليف، ل، اورنگويچ، ترجمه حسين فرپور، زندگي حيوانات، جلد اول، با همكاري انتشارات نرانگين و -5 . 1353تهران، . انتشارات وزارت و علوم و آموزش عالي

. عت حبيبي، جانور شناسي عمومي، جلد اول، انتشارات كتابفروشي دهخداطل -6

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

46

. 1337دكتر مطصفي فاطمي، جانور شناسي عمومي، انتشارات دانشگاه تهران، آذر -7

. دكتر حسين رحيميان، جلبك شناسي، انتشارات دانشگاه ملي ايران -8

. دكتر حسين رياحي، تالوفيت ها، دانشگاه پيام نور -9

. 1364دكتر عزت اهللا خبيري، تالوفيت ها، انتشارات دانشگاه تهران، سال -10

، چاپخانه مركزي شركت 1371دكتر محمد قويدل سيوكي، مقدمه اي بر اصول پامنيولوژي، سال انتشار -11 . ملي نفت ايران

، تهران، انتشارات 1360تاليف ادوارد ريچي يوتي، ترجمه شمشون تيرماه، حيوانات مرگ آفرين درياها، -12 . موسسه فني پرورش ماهي

. تفسير نور، محسن قرائتي -13

تفسير الميزان، عالمه طباطبائي -14

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

47

پيام آب

آيا تاكنون با خود انديشيده ايد كه چه هستيد و براي چه آفريده شده ايد و چگونه آفريده شده ايد اگر در بينيد و كوچك و ناچيز بودن بريد و عظمت خدا رامي عالم پي مي اعضاي بدن خود بنگريد به قدرت پروردگار

يك محقق است كه در باره پرفسور ايموتوخواهيم قدري از خداي خويش راببينيم بينيم حال مي خود راميخواص آب تحقيق كرد و به نتايج جالبي دست يافت ونتيجه ي آن اين بودكه اب و تمام موجودات چه زنده و

ه داراي شئور و فهم است وبه هركلمه يا نوشته به هر زباني واكنش نشان ميدهد اين واكنش در چه غير زندتغيير در رفتار و شكل ملكولهاي آب بوده است كه به كلمات خوب وزيبا واكنش زيبا و شكلهاي زيبا ميگرفت

.و هم اينطور بر عكس

و همانا در قرآن كريم داريم

ت و ما في االرض و يسبح لالهللا ما في السموا

گويد هر آنچه در آسمان و زمين است ذكر خدا را مي

ايد اين جمله تا به حال از خود پرسيده. كند فرمايد هرآن چه در زمين و آسمان است مرا تسبيح مي خداوند ميهمه ذرات عالم . اي در عالم هستي داراي ادراك و درك و فهم و شعور است چه معنايي دارد؟ هر ذره

همه ذرات هستي در محضر خدا هستند و تعبد . كنند هوشمندانه در مقابل خداي خودشان تعظيم و تسبيح مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

48

افتد از خودشان واكنش همه ذرات هستي در ازاي تك تك اتفاقاتي كه در عالم اتفاق مي. در مقابل خدا دارندآب خوب و بد . آب يكي از اينهاست. كنيم و اين فقط من و شما نيستم كه هوشمندانه رفتار مي. دهند نشان مي

آب تفاوت قائل . فهمد آب اهانت و فحش را مي. فهمد آب دعا را مي. فهمد آب زشت و زيبا را مي. فهمد را ميآب تفاوت قائل است . آب تفاوت قائل است بين نوشته مثبت و نوشته منفي. است بين فكر مثبت و فكر منفي

آب پيام بسيار مهمي . دهد ي همه اين به صورت هوشمندانه واكنش نشان ميو برا. بين رفتار خوب و رفتار بدنگريم، اين پيام وقتي از نگاه آب به خود مي. تر به خود بيندازيم گويد كه نگاهي عميق آب به ما مي. براي ما دارد

فيت آب هم در دانيم كه زندگي انسان به طور مستقيم با كي ما مي. شود آور شفاف و واضح مي به نحوي شگفتهاي تحقيقات خود مدعي شد كه يك محقق ژاپني با انتشار يافته. درون و هم در اطراف ما ارتباط دارد

نظريه اين محقق ژاپني كه تاكنون از سوي مؤسسات . هاي آب نسبت به مفاهيم انساني تأثيرپذيرند مولكولهاي هاي فراواني از كريستال بر بررسي نمونه شناسي مورد تأييد قرار گرفته است، مبتني علمي فيزيكي و زيست

هاي كه يافته (Masaru Emoto) «ماسارو ايموتو«پروفسور .منجمدشده آب و مقايسه آن با يكديگر استآوري نموده، در سه جلد كتاب ارائه كرده است و معتقد است هزار آزمايش جمع 10خود را با استفاده از حدود

التحصيل اين دانشمند ژاپني كه فارغ. گذارد يط بر روي تركيب مولكولي آب تأثير ميكه مفاهيم متافيزيكي محدر ژاپن است كه امور تحقيقاتي مربوط به SHM دانشگاه يوكوهاماست، داراي يك مؤسسه تحقيقاتي به نام

گويد كه ه ما ميآب ب. گويد آب، پيام مهمي براي ما دارد او مي. دهد كريستاليزه شدن آب را در آنجا انجام مينشينيم، اين پيام به طور زماني كه با آيينه آب به تماشاي خود مي. تري به خودمان بيندازيم نگاه عميق

دانيم كه زندگي بشر مستقيما به كيفيت آبي كه در اطراف ما مي. كند آوري خود را شفاف و درخشان مي شگفتماسارو «بازتابي از فعاليت شده در اين مقاله، عات ارائهتصاوير و اطال. يا درون بدن ماست، روي آورده است

منتشر كرده كه برگرفته از » پيغام آب«كتابي با نام » ايموتو«. ، محقق خالق و روياپرداز ژاپني است»ايموتواگر شما نسبت به تأثيرپذيري افكارتان از وقايع درون يا پيرامونتان شك و . هاي تحقيقات جهاني وي است يافته

اين تصاوير مستقيما بر اساس نتايج به . هايي كه در اينجا آورده شده را ببيند ترديد داريد، اطالعات و عكسآورد و عقايد شما است، مطمئنا در فكر و ذهن شما دگرگوني پديد مي» ايموتو«دست آمده در كتاب انتشاريافته

ايم كه نشان آمده است، ما به مدارك حقيقي دست يافته» ايموتو«بنا بر آنچه در كتاب . را عميقا تغيير خواهد دادآب، . گذارد دهد، انرژي ارتعاشي بشر، افكار، نظرات، موسيقي، دعا و نيايش بر ساختار مولكولي آب اثر مي مي

اي شكل فيزيكي آب به آساني با محيطي كه در آن هست، انطباق پيدا اي بسيار سازگار است، به گونه مادهانرژي يا ارتعاشات . يابد كند، بلكه شكل مولكولي آن نيز تغيير مي نه تنها از نظر فيزيكي تغيير ميكند و مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

49

از اين جنبه، نه تنها آب توانايي آن را دارد كه از حيث ديداري، . دهد محيط، شكل مولكولي آب را تغيير مي .كند اف خود عمل ميمحيط خود را منعكس كند، بلكه از حيث مولكولي هم در انعكاس محيط اطر

هاي الكترونيكي و مشاهده آن هاي عكسبرداري ميكروسكوپ ايموتو، تغييرات مولكولي آب را به وسيله تكنيكشود كه آب منجمد از آنجايي كه فرم كريستالي آب هنگامي نمايان مي. به صورت سند و مدرك درآورده است

ه صورت يخ درآورده و سپس آنها را در يك فضاي تاريك شده باشد، به همين منظور وي قطراتي از آب را بتحقيقات وي، آشكارا . هاي عكاسي برخوردار بوده، قرار داده است ميكروسكوپي مورد آزمايش كه از قابليت

برف، . دهد تغيير شكل ساختار مولكول آب را به نمايش گذاشته است و اثر محيط بر ساختار آب را نشان مي، داراي شكل و دانيم، هر دانه برف گونه كه مي آيد و همان ون سال است كه بر زمين فرود ميبيش از چندين ميلي

با تبديل آب به يخ و عكسبرداري از ساختار آن، شما به اطالعات . ساختار خاص و منحصر به فرد استستالي و بلوري آب توجهي در ساختار كري هاي جالب به تفاوت» ايموتو«. كنيد اي آب دست پيدا مي باورنكردني

آبي كه از نخستين . اند دست يافته است كه از منابع گوناگون و شرايط مختلف در روي كره زمين تهيه شدههاي هندسي بسيار زيبايي از الگوهاي هايي كه جاري هستند، طرح شود و چشمه محل خود از كوه جاري مي

نواحي پرجمعيت و صنعتي به دست آمده است و آب آب آلوده و سمي كه از. دهند شده خود ارائه مي كريستاليگرفته هاي آب و سدهاي ذخيره، به صراحت ساختارهاي كريستالي تغييريافته و برحسب اتفاق شكل راكد كوله

ايموتو معتقد است آبهايي جاري . دهد آب را كه به صورت بلورهاي تخريب شده و نا منظم است، نشان ميآبهايي كه راكند به دليل راكد . گيرند گذرند نياز شكل مولكولي زشتي به خود مي مي هستند منتهي از ميان شهرها

شوند، چرا كه هستي با ركود مخالف است، آبهايي كه جاري هستند و از بين شهرها عبور بودن زشت مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

50

مين منظور ايموتو به ه. دهند كنند به دليل طيف غالب افكار منفي در شهرها واكنش منفي از خود نشان مي ميدرياچه بيواكو بزرگترين درياچه در مركز ژاپن . را مورد آزمايش قرار داد» بيواكو«اي به نام ابتدا آب درياچه

هاي آب گويد چون آب درياچه ساكن است و حركتي ندارد، همين ركود باعث شده كه مولكول وي مي. است .زشت شوند

اين رودخانه از . ريزد مي» اوزاكا«ر ژاپن انجام گرفت كه به خليج د» يودو«اي به نام آزمايش بعدي از رودخانه .گذرد ميان بيشتر شهرهاي اصلي در كاسايي مي

كند شكل مولكولي اين آب به صورت تغيير گويد به دليل اين كه اين آب از ميان شهرها عبور مي ايموتو ميآيند، به دليل ها و دل كوه بيرون مي تازه از چشمه هايي كه است كه آب ايموتو به اين نتيجه رسيده. كرده است

آزمايش . گيرند اند ساختار مولكولي زيبايي به خود مي اين كه هنوز در معرض افكار منفي مردم قرار نگرفتهالبته درست زماني كه سرچشمه اين رودخانه از كوه . است» شيمانتو»اي به نام بعدي وي بر روي آب رودخانه

.ستبيرون آمده ا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

51

:است سايجو اي در ژاپن به نام رودخانه تصوير بعدي آب سرچشمه

را » لوردز«وي به فرانسه رفت و آب سرچشمه رودخانه . ايموتو آزمايش خود را فقط در ژاپن انجام نداد .آزمايش كرد

بالفاصله بر روي بدن انسان آب است؟ آقاي ايموتو معتقد است كه دعا% 70ايد كه توجه به اين نكته كردهكند و يكي از اينها آب وي به اين نتيجه رسيده است كه دعا همه چيز را زيبا مي. گذارد هاي آب اثر مي مولكول

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

52

وارا جمع كرد و از آنها خواست دعا بخوانند و اي را در كنار درياچه فوجي وي به همين منظور عده. است .ار داد و نتيجه زير را به دست آوردبالفاصله آب را منجمد كرده و مورد آزمايش قر

وارا قبل از دعا تصوير بلورهاي آب درياچه فوجي

وارا بعد از دعا بلورهاي آب درياچه فوجي

هايي كه در شهرها مورد مصرف قرار ايموتو متوجه شد آب. اي در برزيل را آزمايش كرد وي سپس آب درياچه .دقواره و زشت هستن گيرند به شدت بي مي

:اي از اين آب نمونه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

53

نفر از اساتيد معنوي ژاپن كه در گوشه 500وي براي آن كه تأثير دعا را از راه دور بر روي آب آزمايش كند از اي مشخص به آب مورد آزمايش وي فكر كنند و دعا كنند اين كردند خواست در لحظه گوشه ژاپن زندگي مي

:صرف شهري شكل زير را به خود گرفتقواره م پس از آن آب بي. آب زيبا شود

كردند شكل آب زيباتر تر دعا مي آنهايي كه خالص. ايموتو معتقد است كه خلوص نيت در دعا بسيار مؤثر استاي باشند كه افكار منفي داشته باشند تأثير مثبت وي به اين نتيجه رسيد كه در دعاهاي گروهي از عده. شود مي

تصميم گرفت ببيند، موسيقي چه » ايموتو«با توجه به عموميت موسيقي درماني، . وندر دعاهاي ديگر از بين ميها بين دو نفر كه در حال صحبت كردن بودند، او آب مقطر را ساعت .گيري ساختار آب دارد اثراتي بر شكل

هاي مختلف وي سپس تأثير موسيقي. عكسبرداري كرد هاي آن آب، پس از انجماد، قرار داد و سپس از كريستال .بينيد را بر روي آب آزمايش كرد و با نتايج جالبي مواجه شد كه تصاوير آنها را مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

54

: تأثير موسيقي پاستورال از بتهوون بر روي آب

: از باخ» هوا براي رديف جي«آهنگ

:متال پخش كرد كه تصوير زير نتيجه اين آزمايش است وي سپس براي آب مورد آزمايش موسيقي هوي

هاي آب كامال تخريب شده است وي سپس اين آزمايش را بر روي به راحتي مشخص است كه كريستال .هاي سنتي كشورهاي مختلف انجام داد موسيقي

تأثير موسيقي سنتي بودايي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

55

تأثير رقص سنتي كاواچي در ژاپن

به همين . هاي آب تأثير گذارند بر مولكول هاي ما آقاي ايموتو معتقد است نه تنها افكار و رفتار ما، بلكه نوشته. اي ريخت و بر روي كاغذ عبارات مختلفي را نوشت و بر روي ظرف آب چسباند منظور آب را در ظرف شيشه

سپس آب . هاي خوب و بد و عبارات زشت و زيبا را امتحان كرد وي عبارات مختلفي از قبيل اسامي شخصيت .هاي وي است اي از آزمايش ايج زير نمونهكرد كه نت درون بطري را آزمايش مي

" آدولف هيتلر " آزمايش بر روي بطري با برچسب نوشته

هاي دنيا نتيجه هاي مختلف با آب برخورد شود، همه كلمات زيبا به همه زبان وي نتيجه گرفت كه اگر به زبانوي آب مورد آزمايش خود . گذارند يهاي دنيا بر روي آب نتيجه منفي م مثبت و همه كلمات زشت به همه زبان

.و واكنش آب را مشاهده كرد) آريگاتو! (را مخاطب قرار داده و به زبان ژاپني گفته است متشكرم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

56

را بر روي آب آزمايش كرد و نتيجه گرفت تأثير مشابه منتهي متفاوتي داشته thank you وي سپس تاثر كلمه .است

به همين منظور بر روي ظرف آب نوشت. گذارند ي تأثير منفي بر روي آب ميايموتو متوجه شد كه عبارات امر

do it انجام بده

let’s do it و سپس نوشت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

57

I Will Kill You :ايموتو بر روي ظرف آب نوشت : و تصوير زير را مشاهده كرد!) خوام بكشمت مي(

:ب چسباندوي سپس كلمه عشق و قدرداني را در كنار هم بر روي ظرف آ

دهند، اما اگر كلمات زيبا را در كنار هم قرار دهيم واكنش گويد كلمات زيبا يك واكنش زيبا نشان مي وي ميهاي هاي معطر كنيم مولكول ايمتو به اين نتيجه رسيد كه اگر آب را نزديك گل. زيباتري نشان داده خواهد شد

وي به اين نتيجه رسيد كه همه ساختارهاي زيبايي كه آب در .كنند كه خود را شبيه به آن گل كنند آب سعي ميآب به صورتي زنده و تأثيرپذير به هر يك . دهد، به صورت شش ضلعي هستند ها از خود نشان مي مقابل مثبت

كامال روشن است كه آب به آساني، ارتعاشات و انرژي محيطش را . دهد هايمان پاسخ مي از احساسات و انديشه، نمايشي »ايموتو«كار غيرعادي . كند؛ خواه آلوده، سمي يا راكد و كهنه باشد گيرد و جذب مي به خود مي

كنيم، براي تواند، درك ما را از خودمان و جهاني كه در آن زندگي مي پرهيبت است و ابزاري قدرتمند كه مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

58

، خود و سياره خود را با توانيم به طور مثبت اكنون مدرك قوي و محكمي داريم كه مي هم. هميشه تغيير دهدرساند درمان نموده تغيير هايي كه اين افكار را به فعليت مي گزينيم و راه انتخاب افكاري كه براي انديشيدن برمي

در پايان بد نيست بدانيد كه آقاي ماسارو ايموتو تحقيقاتي نيز بر روي اسالم و تأثير مفاهيم اسالمي . شكل دهيمتصوير از آب را 99نام خدا، 99تحقيق كرد كه بر اساس اي فعاليت ي بر روي پروژهو. بر روي آب داشته است

:اين هم نقل قول مستقيم مطلبي از سايت آقاي ماسارو ايموتو در همين زمينه. كند آوري مي جمع

That project is the 99 names of God in Islam. We are hoping to create a photograph book of crystals showing 99 different names of God. Below is a sample of how it looks like. There are 99 of those and we spend two years going through all of them. We formally asked Masaya to edit the design and hopefully the book will be ready within this year. With this I will debut my work in the Islamic world. I feel the increasing need to keep myself physically healthy for this.

ما اميدواريم كه يك كتاب تصويري از كريستال ها . ناميده مي شود "نام خدا 99"ترجمه اين پروژه در اسالم نمونه اي از اين است كه اين كريستال ها فوقتا از اسامي خدا را نشان مي دهند، شكل 99چاپ كنيم كه

ال از وقتمان را صرف جمع كردن آنها س 2تا وجود دارند و ما 99از اين كريستال ها . چطور به نظر مي آيند .درخواست كرديم كه اين طرح ها را دوباره تصحيح كند "ماسايا"كرديم ، ما به طور رسمي از

www.masaru-emoto.net/english/ediary200608.html

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

59

قرآن و رعد و برق

:ســــــــــوره رعــــــــــد مــــــــــي فرمايــــــــــد 12قــــــــــران كــــــــــريم در آيــــــــــه

.وفــــا و طمعــــا و ينشــــيء الســــحاب الثقــــال هــــو الــــذي يــــريكم البــــرق خ

او كسي است كه برق را به شما نشان مي دهد كه هم مايه ي ترس است و هـم اميـد، و ابرهـاي سـنگين ــد ــي كنــــــــــــــــــــــ ــاد مــــــــــــــــــــــ .ايجــــــــــــــــــــــ

: مـــــــي فرمايـــــــد 43و همچنـــــــين خداونـــــــد در ســـــــوره ي نـــــــور ايـــــــه

ثم نهيب ولفي حابا ثمزجي سالم تر أن اهللا ي ماءن السنزل مو ي هاللن خم خرجق يدالو كاما فترير لهعيج...

.

سپس بين آن ها پيوستگي و اتصال برقرار مي سازد، سپس آيا نديدي خداوند ابر ها را به آرامي مي راند،البـالي آن خـارج مـي ديگري انبوه مي نمايد، سپس باران را مـي بينـي كـه از را يكي برروي ازآن ها

ــور...(شـــــــــــــــــــــــــــــــــــود؟ )43/نـــــــــــــــــــــــــــــــــ

در آيه فوق ،ايجاد الكتريسيته است كه خبر نويـد بخـش )يولف(برخي از محققان مي گويند منظور از پيوستگي نزول باران را به انسان مي دهد و بر اثر برخورد ابر هايي كه دو بار منفي و مثبت دارند تخليـه ي الكتريكـي بـه

.ي شــــــــــــودصــــــــــــورت نــــــــــــور و غــــــــــــرش ظــــــــــــاهر مــــــــــــ

اين واقعيت علمي را فرانكلين براي نخسـتين بـار .همان طور كه بيان شد ابر ها داراي نيروي الكتريسيته هستندبه ثبوت رسانيد و دانشمندان پس از او به تعمق و تأمل بيشتري در باب پيداش ابـر هـا و انحـاء 1752در سال

.گونـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاگون آن پرداختنـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــد

امروز مسـلم شـده كـه جريـان رعـد و بـرق :درباره ي رعد و برق مي نويسد يكي از پژوهشگران آيات قرآني مربوط به تخليه ي الكتريكي است كه بين دو قطعه ي ابر با الكتريسيته هاي مختلف حاصل مي شود و در واقع

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

60

همان طور كه وقتي دو سيم برق به هم نزديك شود جرقه اي مي زند كه هم داراي صدا و حركت است، همين : در ميان ابر ها رخ مي دهد معني

اين نكته نيز جالب توجه است كـه در همـان . ن است آجرقه ي عظيم ان است و رعد صداي جرقه ي ))برق((و هـوا تاريـك ميشـود و صـداي غـرش رعـد و حال كه ابر هاي متراكم تا نزديكي هاي زمين را مي پوشانند

باالبر سبب مي گردد كـه ابرهـا حامـل دانـه هـاي درشـت و روشنايي برق شنيده و ديده مي شوند تند باالهاي ــد ــنگين گردنـــــــــ ــل و ســـــــــ ــيار ثقيـــــــــ ــوند و بســـــــــ ــراوان شـــــــــ .فـــــــــ

ابـر هـاي يعنـي )و ينشيء السحاب الثقـال (سوره ي رعد گذشت 12اين واقعيت همان چيزي است كه درآيه .ســـــــــــــــــنگين ايجـــــــــــــــــاد مـــــــــــــــــي كنـــــــــــــــــد

يكي ديگر از پژوهشگران قرآن اسـت كـه چنـدين دكتر موريس بوكاي دانشمند تازه مسلمان شده ي فرانسوي وي درباره ي آيات فوق كه مطابق دانـش امروزقلمـداد .سال از عمر خود را صرف تحقيق در آيات نموده است

در اين دو آيه از همبستگي آشكار ميان دو تشكيل ابرهاي حامل باران و تگـرگ و :كرده است چنين مي نويسد مي شود در اولي ميل و اشتياق وجود دارد زيرا مفيد فايده است ،و دومي باعث توليد برق و صاعقه سخن گفته

رابطه ي ميان اين دو پديده . ترس و خوف است وفرود امدنش داراي تابع اراده وتصميم كامله ي خداوند استــم ــوي داريــ ــته جــ ــر از الكتريســ ــال حاضــ ــه در حــ ــه كــ ــت كــ ــاتي اســ ــا اطالعــ ــابق بــ .مطــ

دانشـمندان .يات علمي قران درباره ي مقدار ثابت نزول قران در سطح جهان استمطلب شگفت انگيز ديگر از آعلم جهان شناسي كه همين چند دهه ي اخيرموفق به ثبت و ضبط باران نازل شده درسطح جهان شـده انـد،مي

536000(تريليـون 536ميليون تن باران مي بـارد كـه مسـاوي بـا 17درهر ثانيه بر روي كره ي زمين :گويند .تـــــن در ســـــال اســـــت و ايـــــن رقمـــــي اســـــت ثابـــــت و ال متغيـــــر )ميليـــــارد

اما قرآن مطلب فوق را قرن ها پيش در يك آيه ي كوتاه مختصر و مفيد و رسا به جهانيـان اعـالم داشـته اسـت ــا ــه ي (آنجـــــــ ــرف ايـــــــ ــوره ي زخـــــــ ــد )11ســـــــ ــي فرمايـــــــ ــه مـــــــ :كـــــــ

ــدر ــاء بقـــــــ ــماء مـــــــ ــن الســـــــ ــزل مـــــــ ــذي نـــــــ . ...والـــــــ

ــين و ــدازه ي معيــ ــه انــ ــتاد بــ ــي فرســ ــمان آابــ ــه از آســ ــت كــ ــي اســ .... او كســ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

61

حال خواننده ي گرامي خود قضاوت كند كه اگر آيات قران اعجاز نيست پـس چيسـت؟كدام بشـر عـادي مـي علم بشر تازه بدان دست توانست چهارده قرن پيش در جاهلي ترين محيط جهان اين گونه مطالب علمي را كه

ر كند ؟جز اين كه اعتراف كنيم قران حق است و آورنده ي اين آيـات از جانـب خـدا مبعـوث يافته است اظها .گشــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــته اســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت

مطالـــــــب شـــــــگفت انگيـــــــز قـــــــران نوشـــــــته ي گـــــــودرز نجفـــــــي :منبـــــــع

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

62

يحييهارون نوشته اي از

پيشگفتار

لكه هر روز كه علم پيشرفت مي قران كتابي است كه با گذشت زمان و ايام نه تنها از ارزش ان كاسته نمي شود بكند اعجاز و ارزش علمي قران بيشتر نمايان مي شود و اشكار مي كند كه اين كتاب نمي تواند كتاب عادي

.و علمي باشدفرهنگيها، اعم از اجتماعي، گوي سؤاالت ما در همه زمينه تواند پاسخ قرآن مي.باشد

! در اين كتاب بنگرند بهترين قوانين را خواهند يافت دانشمندان و حتي اقتصاددانان . اگر روانشناسان

.در واقع قران كتابي است براي عزت و پيشرفت بشر در دنيا و آخرت

:منشاء زندگي در قرآن كريم

آفرينش موجودات . نكات قرآني است كه بزيبائي شرح داده شده استخوب ترينپيدايش وخلقت موجودات اي به خلقت انسان از آب و رد اشاره قرار گرفته است در اين ميان توجه ويژهزنده از آب و نيز خاك بارها مو

..خاك دارد

ء حى أ فال و جعلنا من الماء كل شى أ و لم ير الذين كفروا أن السموت و األرض كانتا رتقا ففتقنهما{ ؛]30:األنبياء [}يؤمنون

) يكپارچه،درآغاز خلقت به صورت توده عظيمي در گستره فضا(آيا كافران نمي بينند كه آسمانها وزميناز ) اعم از انسان وحيوان وگياه( بهم متصل بوده وسپس آنها را از هم جدا ساخته ايم وهر چيز زنده اي را

ايا ايمان نمي آورند؟. آب آفريده ايم

}ابخلق كل د الله شى ومن يم منهم لين ولى رجشى عمن يم منهم و هطنلى بشى عمن يم منهفم اءن مة مشاءا يم ع يخلق اللهبلى أرلى كل عع إن الله ير شىقد 45:النور[}ء[

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

63

اى روند و پاره اى از آنها بر روى شكم راه مى رهپس پا. از آبى آفريد)ابتدا(اى را و خداست كه هر جنبنده در . آفريند خدا هر چه بخواهد مى. روند راه مى)پا(از آنها بر روى دو پا و بعضى از آنها بر روى چهار

.حقيقت، خدا بر هر چيزى تواناست

در پيش از پيدايش نمايد و به پيوستگي آسمان و زمين در اين دو آيه صراحتا منشاءآفرينش را آب معرفي ميشود عدم وجود اتمسفر در اطراف كره مسلما آنچه كه پيوستگي آسمان و زمين را موجب مي. آب اشاره دارد

هاي پاييني جو، اتمسفر زمين شكل پس از تشكيل اتمسفر و تمركز گازهاي حياتي در بخش. زمين بوده استدار از تشكيل خاك اولين موجودات حياتي متابوليسمگرفته و با پيدايش آب و استقرار آن بر روي زمين و پس

.اند خلق شده

و نقر فى نبين لكمفإنا خلقنكم من تراب ثم من نطفة ثم من علقة ثم من مضغة مخلقة و غير مخلقة ل{سمل مإلى أج ا نشاءام محىاألر...{]5:الحج[

ايم، سپس از نطفه، سپس از علقه، آنگاه از مضغه، داراى خلقت كه ما شما را از خاك آفريده) بدانيد(پس ؛كنيم تا مدتى و آنچه را اراده مى. بر شما روشن گردانيم) قدرت خود را(خلقت ناقص، تا ) احيانا(كامل و

...دهيم معين در رحمها قرار مى

}اين ءم رونوشر تنتشإذا أنتم ب ن تراب ثمأن خلقكم م ه20:الروم[ }ت[

شما را از خاك آفريد وسپس شما ) نياي(خدا اين است كه ) دال برعظمت وقدرت( يكي از نشانه هاي ؛ .پراگنده گشتيد) به مرور زمان زياد شديد ودر روي زمين براي تالش در پي معاش( انسانها

}ثه كملغوا أشدتبل فال ثمط كميخرج لقة ثمن عم ن نطفة ثمم ن تراب ثمى خلقكم مالذ وخا وتكونوا شيل م ؛]67:غافر[ }و منكم من يتوفى من قبل و لتبلغوا أجال مسمى و لعلكم تعقلون

به ) مني را( وبعد،به مني تبديل ميگرداند) خاك را(سپس،خدا كسي است كه شما را از خاك مي آفريندبعد تا مير سيد به . بيرونتان مياورد) ازشكم مادرانتان(وآنگاه به شكل نوزادي ،الو گونه اي تبديل مينمايدز

. و تا به وقت معين ميرسيد - آنگاه پير ميشويد برخي از شما پيش از آن مرحله ميميرند،كمال قوت خود .اميد است شما بفهميد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

64

؛]2:األنعام[}ثم أنتم تمترون و أجل مسمى عنده هو الذى خلقكم من طين ثم قضى أجال{

ه زماني را تعيين كرد) براي زندگي هريك از شما( ؛خدا آن ذاتي است كه شما را از گل آفريده است

.سپس شما شك وترديد به خود راه ميدهيد. وزمان معين را تنها خدا ميداند وبس) مرگ(است

؛]12: مومنون[}و لقد خلقنا االنسن من سللة من طين{

.ما انسان را از عصاره اي از گل آفريده ايم

}سن كل شىى أحالذ خلقه أ خلق االنسن ءدب ينون ط7:السجده[}م[

.همان كسى كه هر چيزى را كه آفريده است نيكو آفريده، و آفرينش انسان را از گل آغاز كرد

.در اين آيات، خداوند پاك منشاء خلقت انسان را از خاك بيان نموده است

از خاك آفريده نخستين ما يعني حضرت آدم عليه السالم پدر بزرگ مراد از خلقت اوليه از خاك اين است كه

شود ، در نتيجه خلقت ايشان هم در منتهي به خلقت آدم مي) بني آدم( شده و چون خلقت غيرآدم عليه السالم

دهد اعم از ماد چرا كه مواد غذايي كه وجود انسان و حتي نطفة او را تشكيل مي. اصل از خاك بوده است

هاي هاي بدن موجود زنده، همه از خاك و روييدني حيواني و گياهي و همچنين عناصر و اجزاي سازندة سلول

.گيرد زمن نشأت مي

: فرمايد كند و مي خداوند تبارك و تعالي در قرآن كريم صريحا به غذاي انسان و ديگر موجودات اشاره مي

ها و حبوبات ، انگور و خرما و زيتون و درخت نخل و از باغهاي پر درخت به غذايت نگاه كن كه از دانه

.هاي تر و خشك درست شده و همة اينها براي شما و حيوانات شما تعيين گرديده است ميوهو

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

65

پرورش دادن گياهاني . نماييم اگر در اين آيه بيشتر دقت نماييم به نكات بسيار جالب و ارزشمندي برخورد ميآورند، نياز به يك خاك كه يا مستقيما غذاي انسانند يا آنكه به طور غيرمستقيم غذاي انسان را فراهم مي

توان آنها را به صورت حاصلخيزي خاك به عوامل متعددي مربوط است كه در مجموع مي. حاصلخيز دارد .كنيم هايي بسنده مي از ميان اين عوامل به ذكر نمونه. زنجيري مرتبط باهم در نظر آورد

]11:الصافات[}ا خلقنهم من طين الزبإن فاستفتهم أ هم أشد خلقا أم من خلقنا{

ايشان سخت تر ودشوار تر ) دوباره( از ايشان پرس وجو كن كه آيا آفرينش) به منكران بعث وقيامت بگو( . است يا آفرينش چيز هائي كه آفريده ايم؟ ما كه ايشان را از گل چسبنده ناچيزي آفريده ايم

}خلقنا االنسن م لقد سنونوإ ممن ح؛]26:الحجر[}ن صلصل م

.وما انسان را از گل خشكيده فراهم آمده از گل تيره شده گنديده اي بيافريديم

سه مرحله از مراحل تكامل خاك در بستر اوليه كره زمين است كه بر ) حمإ مسنون(و ) طين) (تراب(خلقت از ه سطح زمين و به كمك ديگر كانيهاي متشكله سطح زمين، خاك ها دهند اثر وجودآب و نيز گازهاي تشكيل

.گيرند تكامل يافته و نهايتا اولين سلولهاي حياتي از ميان خاكهاي سياه و بدبو شكل مي

نمايد تشكيل سلولهاي بزرگتر با كارائي بيشتر با تشكيل اولين سلولهاي حياتي، آنچه از اين پس مهم جلوه ميهاي گيري و ايجاد گونه مسلما شكل. يات در شرايط زيست محيطي مختلف را دارا باشندكه امكان ادامه ح

.آيد مختلف حياتي مستلزم رشد و تحولي هدفمند در اشكال اوليه حيات به شمار مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

66

)اجرام معلق در فضا( اشاره ي قرآن به فروپاشي ستاره گان و خرده سياره و شهاب سنگها

سوره ي الملك آيه ا السماء الدنيا بمصابيح وجعلناها رجوما للشياطين وأعتدنا لهم عذاب السعيرولقد زين ��5 ي

را با ستارگان آراسته نموديم و همينطور آنها را شليكي به شيطانها ) نزديكترين آسمان(وآسمان نزديك « .»قرار داديم

:ت آيهنكا

: ـــ آسماني كه مي بينيم آسمان نزديك به ما است1

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

67

در حاليكه . در عـلـم نـجـوم زمان محمد سـتـارگـاني كـه بـا چـشـم ديـده مي شدند نهايت مرز هستي بودندو اين به معني است كه هـسـتي خـيلي . قرآن ستارگاني كه مي بينيم را در آسمان نزديك به ما قرار مي دهد

و اين نيز چيزي است كه امروزه در عصر تـلـسكـوپ . ر از آنچه كـه ما آنـرا با چشم مي بينيم هستفـراتـ . درستي آن به اثبات رسيده است

:ـــ ستارگان به شيطانها شليك مي شوند2

ارگانست: در رابـطـه با شيطانهاي مورد نظر آيه ما فعال چيزي نمي دانيم ولي در رابطه با اينكه آيـه مي گويدمنفجر و شليك مي : انسان فعال با تلسكوپ عكسهائي از ستارگان گرفـته كه. درست است "شليك مي شوند

.شوند، يا در بخشي از آنها انفجاري رخ مي دهد و توده هاي گاز و مواد مذاب ديگر از آنها شليك مي شوند

اين ستاره). تصوير(مشاهده كردند ستاره شناسان انفجار يك ستاره در يكي از كهكشانها را 1987سال تصويري كه مي بينيم نيز مربوط به وضعيت آن در چند سال پس از انفجار آن . سال پيش منفجر شده170000

. است

.به اطراف پرتاب مي شوند همچنين پس از انجار سيارات اجرام آنها بصورت خرده سياره ها و شهاب سنگ ها

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

68

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

69

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

70

كريم قرآن هاي بيني پيش از تعدادي

پيش بيني رفتن انسان به فضا

مـاء« :22عنكبوت ي السـال ف ض وـي الارـزيـن ف ـم بـمـعـج ــت .»و ما ان

.»يدهيچكدام نميتوانيد اراده خدا را شكست بده )آسمان( شما نه در زمين و نه در فضا«

معني ضمني و تلويحي آيه اين است كه انسان روزي به فضا خواهد رفت و در فضا خواهد بود، كه فعال تحقق .يافته است

پيش بيني آلوده شدن محيط

ـاس« : 41روم ــبـحـر بـمـا كـسـبـت ايـدي الـن ـفـسـاد فـي الـبـر و ال .»ظـهـر ال

.»در دريا و خشكي فساد ايجاد خواهد شد از كارهاي مردم«

در زبان عربي وقـتي بخواهـنـد اتـفـاق افـتـادن قـطـعي و محـتـوم كاري در آينده را بيان كنند از جمله از به اين خاطر اين آيه مـسـئـلـه اي مربوط به آينده ). كه گوئي اتفاق افتاده است(فعـل گذشته استفاده مي كنند

.ته بيان نموده استرا با فعـل گذش

: در دريا و خشكي آلودگي ايجاد خواهد كرد) يعني در زمان ما و آيندگان(عملكردهاي انسان در آينده : نكته آيه

.و آلودگي محيط چيزي است كه هـمـه با آن آشـنـائي داريم. اين پيش بيني قـرآن فعال تحقـق پيدا كرده است

پيش بيني سطري نوشتن

ـا يـسـطـرونو. ن« : 1قلم ـم وم ــل .»الـق

.»سوگند به قلم و به آنهائي كه سطري مي نويسند. ن«

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

71

يعني پيش بيني مي كند كه چيزهائي پيدا خواهند شد كه . آيه به آنهائي كه سطري مي نويسند سوگند مي خورد . سطري خواهند نوشت و به آنها سوگند مي خورد

دستگاه كپي از باال به پائين كاغذ و . يكي از آنها دستگاه كپي است. ا كرده استاين پيش بيني فعال تحقق پيداگر دستگاه را در حين كپي كردن خاموش . يعني همزمان يك سطر را مي نويسد. بصورت سطري مي نويسد

كي از كامل نشده باشد آن را به ي كنيم و به نوشته آن نگاه كنيم، اگر آخرين سطري كه مشغول چاپ آن بوده : مي بينيم حالتهاي در تصوير

فعل يسطرون به معني مي نويسند نيز هست، اگر به اين معني بكار گرفته شده باشد در آنصورت آيه پيش بيني .و اين چيزي است كه فعال تحقق يافته است. مي كند كه دستگاهائي پيدا خواهند شد كه خواهند نوشت

به مكه )ص(محمد پيش بيني برگشت حضرت

عـاد« : 85قصص إلى مـ كـراد ـرءان ل ـق ـك ال ـذي فـرض عـلـي .»إن ال

.»آن كه قرآن به تو داد ترا به مكه باز خواهد گردانيد«

ـعـل اسم زمان و مكان است بمعني( و در معني دوم . زمان و مكان برگشت: معاد در اصل مـعـود بر وزن مـف، و به ")به اعتبار اينكه زمان و مكان برگشتن به زندگي است(روز رستاخيز اطالق شده "از جمله به خود

و در آيه به مكه اطالق شده ). به اعتبار اينكه انسان هر جا برود نهايتا به آن برمي گردد(زادگاه اطالق مي شود ).كه زادگاه محمد بوده است

آيه به وي وعده مي دهد كه وي به . جبور شده بود كه مكه را ترك كندبه داليلي كه مي دانيم م) ص(محمد اگر محمد پيش از برگشتن . همه قرآن و اسالم در گرو اين آيه گذاشته شده بوده است. مكه باز خواهد گرديد

به مكه فوت مي كرد و يا هيچگاه پيروز نمي شد و نمي توانست وارد مكه بشود، در آنصورت همه دين وي چون براي پيروان وي روشن مي شد كه اگر اين قرآن حرف خدا مي بود، خدا منطقا مي بايست . وختمي س

. مي دانست كه محمد به مكه برمي گردد يا نه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

72

و روشن است كه كسيكه يك ديني درست مي كند، اينقدر مي فهمد كه شايد فردا پس فردا فوت كند و هيچگاه . بودن قرآن براي مردم روشن مي شودبه مكه برنگردد، و دروغ بودن وحي

.روشن است كه اين آيه حرف كسي غير از خدا نمي تواند باشد

آسيب رساندن به گوش دامها و تغيير در خلق

"... رن خلق اللهغيفلي مرنهآلمام وتكن آذان األنعبفلي..."

هاي دامها را آسيب برسانند، و به آنها امر مي كنم كه در خلق خدا و به آنها امر مي كنم كه گوش« 119نساء .»دگرگونيهائي ايجاد كنند

:نكات آيه

: ـــ به گوش دامها آسيب رسانده خواهد شد1

شماره يا چنانكه در جهان واقع نيز كم و بيش ديده ايم،. جمالت مزبور نقـل قول از حرفهاي شيطان است در حاليكه مي توان آنرا در گردن آنها نيز آويزان . ا در نوشته اي به گوش آنها منگـنه مي كنندمشخصات دامها ر

. كرد

:ـــ ايجاد تغييرات در خلق2

» تبديل«ايجاد دگرگونيهائي در شئ، و : به معني» تغـيير«. هـسـت» تـغـيـيـر«و » تـبـديـل«در قـرآن دو مـقـوله پـديـده ها » تبديل«قــرآن . است) عـوض نمودن ماهـيت و هـويت آن: نييع(عوض كردن كلي شئ : به معني

"هـويت و ماهـيـت"و تاكنون نيز كسي موفـق به تغيير ) ال تبديل لخلق اهللا(را خارج از توان انسان دانسته انسان و اين چيزي است كه در عصر ما فعال. را پيش گوئي كرده است» تـغـيـيـر«چيزي نـشـده، ولي ايـجـاد

مثال كساني هستند كه نمودهـاي مردانگي خود را برمي دارند . به آن نقطه رسيده و دست به چنين كاري مي زند .و نمودهاي زنانگي مي دهند و همينطور برعكس

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

73

يعني . ضمن اينكه هر دو پيش بيني قرآن درست درآمده ترتيب آنها نيز همانطور كه آنرا گفته اتفاق افـتاده استالبته احتمال اين نيز هست كه منظور آيه اين . گوش دامها را منگنه كردند و بعد افراد را دستكاري كردند ابتدا

باشد كه انسان گوش دامها را خواهد بريد و براي ايجاد تغييرات در افراد از آن استفاده خواهد كرد

بدن فرعون

حر فأتبعهم فرعون وجنوده بغيا وعدوا حتى إذا أدركه الغرق وجاوزنا ببني إسرائيل الب« : 92ـــ 90يونس وقد عصيت قبل وكنت من ! آمنت أنه ال إله إلا الذي آمنت به بنو إسرائيل وأنا من المسلمين ــــ آآلن: قال

.»نا لغافلونمفسدين ــــ فاليوم ننجيك ببدنك لتكون لمن خلفك آية و إن كثيرا من الناس عن آياتال

فرعون و سپاهيان وي بيدرنگ مسلحانه و فراتر از حد خود آنها را . و بني اسرائيل را از دريا عبور داديم« ايمان آوردم به اينكه خدائي غير از خدائيكه بني اسرائيل : تا وقتي كه داشت غرق ميشد گفت دنبال كردند،

در حاليكه تا ! به او ايمان اوردند وجود ندارد و هميشه مسلمان خواهم بود ـــ حاال) فرزندان يعقوب(بدن تو را نجات پيش از اين از سپردن بني اسرائيل سرباز زدي و هميشه نيز مفسد بودي ـــ امروز فقط

.»هر چند خيلي از مردم از آيات ما غافلند. ميدهيم تا براي افراد پس از خودت درسي باشد

بعد به فرمانروايان مصر اطالق شده، كه اشاره ضمني و . ساختمان باشكوه است: واژه فرعون در لغت بمعنييبينيم تصويرهمان فرعوني است كه در زمان تصويري كه م. تلويحي بوده به ساختمانهاي بلند باال و باشكوه آنها

موسي بوده و از سپردن بني اسرائيل به موسي سرپيچي كرده و موسي و همراهانش را تعقيب كرده و در دريا پس از غرق شدن افراد باقيمانده دستگاه فرعون كه با وي در تعقيب . او رامسز دوم نام داشته است. غرق شده

چيزي كه . آب گرفته و موميائي ميكنند، و امروزه در معرض تماشاي جهانيان استموسي نبوده اند او را از .سال پيش قرآن آن را پيش بيني كرده است 1400

پيش بيني بد دهني ها عليه مسلمانان

ــم و... «: 186آل عمران ـك ـل ـاب مـن قـب ــذيـن أوتـوا الـكـت ـسـمـعـن مـن ال ـذيـن و لـت مـن الــثـيـرا ــوا أذى ك ك مـن عـزم االمـور . أشــرك قـوا فـإن ذلـ ــ ــت ـصـبـروا و ت و إن ت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

74

اگر . و از كسانيكه پيش از شما به آنها كتاب داده شد و از مشركين بد دهني هاي زيادي را خواهيد شنيد« هنمودهاي دين را بكار گيريد اين يكي از آن مسائل سختي خواهد بود كه خواهيد افراد استواري باشيد و ر

.»ديد

. آيه پيش بيني مي كند كه مسلمانان از يهوديان، مسيحيان و ماترياليستها بد دهني هاي زيادي را خواهند شنيدفتهاي چشمگير در زمينه سال از اين آيه گذشته، و در اين دوران انسان خيلي پيشر 1400امروز با وجود اينكه

هاي مختلف داشته، و خيلي چيزها عوض شده، و همه شعار آزادي انديشه و احترام به انديشه و تغيير و تحول و غيره مي دهند، ولي بد دهني هاي اين تيپ افراد چنانكه آيه پيش بيني كرده همچنان به قوت خود باقي است

كشورهائي كه هر كسي مي تواند هر چه خواست بگويد و هر در. و اين پيش بيني قرآن درست درآمده استمثال در كشور سوئد كه راديوهاي محلي . چه خواست بنويسد، بد دهني هاي اين تيپ افراد خيلي زياد است

زياد است و ماترياليست ها برنامه دارند، وقتي از اسالم حرفي مي زنند، تهمت و ناسزا و واژه هاي خاص .يلي زياد مي گويندفرهنگ خودشان، خ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

75

سياه چاله هاي نتروني در قرآن

بسم الله الرحمن الرحيم

به نام خداوند رحمتگر مهربان

�1والسماء والطارق

)1. (سوگند به آسمان و كوبنده شب

�2وما أدراك ما الطارق

)2! (داني كوبنده شب چيست؟ و تو نمي

بالثاق م�3النج

)3. (همان ستاره درخشان و شكافنده تاريكيها

الطارق : سوره ي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

76

.به معناي چيزي است كه چاله را ايجاد مي كند“ ثاقب”به معناي چاله و “ ثقب”در عربي

:سياه چاله ها و ستاره هاي نوتروني

:3تا 1آيات ): طارق( 86سوره ي

“!همان ستاره ي ثاقب است. و تو نمي داني كوبنده ي شب چيست! شبسوگند به آسمان و كوبنده ي ”

ستاره هاي. نسبيت عام پيش بيني مي كند كه سياه چاله ها از ستاره هاي نوتروني بوجود مي آيند

.رصد مي شوند) پالس ها(نوتروني اكثرا قابل رويت نيستند و تنها با امواج راديويي

).ستاره ي كوبنده! (طوري به نظر مي رسد كه كسي به جايي مي كوبدامواج دريافتي از اين ستاره ها

).چاله ايجاد مي كند. (قرآن در آسمان ستاره اي كوبنده را معرفي مي كند كه ثاقب است

كالم واضح قرآن در اين مورد جايي براي شك نمي گذارد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

77

سياهچاله

1يه آسوره نجم

"والنجم إذا هوى"

)1)(يا فرو مي ريزد(وگند به ستاره وقتي كه از باال به گودال فرو مي افتد س

مادامي كه يك . ها مرحله پاياني زندگي ستاره ها باشند طبق اختر فيزيك نظري جديد ممكن است سياهچالههاي اليه نمايد، درجات حرارت باال باعث انبساط گاز و جدا شدن منبع انرژي در ناحيه مركزي ستاره فعاليت مي

پس از آنكه . ها را بسوي مركز مي كشاند در عين حال ، نيروي گرانشي عظيم ستاره اين اليه. شود بااليي آن ميبه مصرف رسيد، درجه حرارت در ناحيه مركزي ستاره به تدريج سوخت تأمين كننده واكنش هاي هسته اي

ستاره تحت تأثير نيروي گرانشي خود منقبض خورد و در اين مرحله تعادل ستاره به هم مي. پايين مي ايد گردد، تكامل و تغيير بيشتر آن به جرمش بستگي دارد مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

78

شكل اي شبكه آسمان به قرآن عجيب بسيار سوگند

كبالح اء ذاتمالس�7و

)7آيه - الذاريات سوره( قسم به آسمان داراي چينها و راهها

در قرن بيست و يكم دانشمندان دست به ساخت . گويد در اين آيه كريم، قرآن در مورد بافت فكي سخن ميآور اين بزرگترين نرم افزار الكترونيكي زدند كه بتواند تصويري كوچك از فلك را ترسيم كند و نتيجه حيرت

.بود فلك به تارهاي عنكبوتي شباهت دارد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

79

گويند كه اين بافت از مهمترين دانشمندان مي. افت از بليونها شاهراه به هم متصل، تشكيل شده استاين ب .باشد و جالب اينجاست كه قرآن با كلمه راهها و چينها به اين موضوع اشاره كرد كشفهاي فلكي تاريخ مي

:پاك و منزه است خدايي كه اين فلك را آفريده و در آن مورد فرموده

)آسمان داراي چينها و راهها قسم به(

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

80

صادق جعفر امام نظريات و- ها اتم- ها اتم متضاد قطبهاي به قرآن ي اشاره

اشاره ي قرآن به وجود اتم

عمل إال كنا عليكم شهودا إذ تفيضون فيه وما وما تكون في شأن وما تتلو منه من قرآن وال تعملون من" "في كتاب مبين يعزب عن ربك من مثقال ذرة في األرض وال في السماء وال أصغر من ذلك وال أكبر إال

�61يونس

از قرآن نخوانى و هيچ كارى نكنيد مگر اينكه ما ] اى آيه[هيچ ] خدا[=او و در هيچ كارى نباشى و از سوىاى نه در زمين و نه در آسمان از وزن ذره ورزيد و هم بر شما گواه باشيم آنگاه كه بدان مبادرت مى

درج [پروردگار تو پنهان نيست و نه كوچكتر و نه بزرگتر از آن چيزى نيست مگر اينكه در كتابى روشن 61يونس است] شده

اتم چيست؟

اتم كوچكترين واحد تشكيل دهنده يك عنصر شيميايي است كه خواص منحصر به فرد آن عنصر را حفظ تعريف ديگري آن را به عنوان كوچكترين واحدي در نظر ميگيرد كه ماده را ميتوان به آن تقسيم كرد . كند مي

ها با بار الكتريكي منفي، شده از الكترون الكتروني، تشكيل بدون اينكه اجزاء بارداري از آن خارج شوداتم ابريهسته نيز خود از پروتون كه داراي بار مثبت است و نوترون كه از لحاظ . است اتم را احاطه كرده كه هسته

هاي اتم با هم برابر هستند اتم از ها و الكترون زماني كه تعداد پروتون. الكتريكي خنثي است تشكيل شده استتواند داراي بار نامند كه مي ظر الكتريكي در حالت خنثي يا متعادل قرار دارد در غير اين صورت آن را يون مين

تعداد . شوند بندي مي هاي آنها طبقه ها و نوترون ها با توجه به تعداد پروتون اتم. الكتريكي مثبت يا منفي باشد . كننده ايزوتوپ عنصر است ها مشخص د نوترونهاي اتم مشخص كننده نوع عنصر شيميايي و تعدا پروتون

نظريه فيزيك كوانتم تصوير پيچيده اي از اتم ارائه ميدهد و اين پيچيدگي دانشمندان را مجبور ميكند كه جهت بعضي وقت ها مناسب . توصيف خواص اتم بجاي يك تصوير متوسل به تصاوير شهودي متفاوتي از اتم شوند

ان يك ذره متحرك به دور هسته نگاه كرد و گاهي مناسب است به آنها عنوان ذراتي است كه به الكترون به عنوساختار مدار ها تا حد . توزيع شده اند نگاه كرد) orbits: مدار(كه در امواجي با موقعيت ثابت در اطراف هسته

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

81

ي اين مدار ها معين بسيار زيادي روي رفتار اتم تأثير گذارده و خواص شيميايي يك ماده توسط نحوه دسته بند .ميشود

اشاره ي قرآن به زوجيت اشيا و قطب هاي متضاد در اتم ها

سبحان الذي خلق الأزواج كلها مما تنبت الأرض ومن أنفسهم ومما لا يعلمون

دانند همه را نر و ماده گردانيده از آنچه نمى از خودشان و] نيز[روياند و كه از آنچه زمين مى] خدايى[پاك يس 36است

نظريه خود را مبني بروجود زوجيت در بين گياهان اعالم كرد كه » كارل لينه«م، دانشمند سوئدي 1731در سال بعد از مدتي، كتاب وي از جمله كتب ضاله و از طرف كليسا مورد نهي شديد . تعجب بسياري را برانگيخت

نپييد كه ين نظريه، مورد قبول و تييد مجامع علمي قرار گرفت و هم اكنون همه به هرحال ديري ) 1.(قرار گرفتدانيم، قرآن يك كتاب علمي نيست كه هدف از آن تبيين علوم مختلف باشد، با آنكه همه مي. اند آن را پذيرفته

آور شده است كه دي نكاتي را يادترين هدف خود، يعني هديت انسانها، در موار ولي در راستي تأمين اصليحكيت از عظمت منبع وحي و اعجاز قرآن كريم دارد وبه همين مناسبت، خداوند كريم، در ياتي به زوجيت

:گياهان اشاره كرده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

82

؛سبحان الذي خلق االزواج كلها مما تنبت االرض ومن انفسهم ومما ال يعلمون«

هيي رويد و چه از خود مردم و چه جفت ه جفتها را سراسر آفريد چه در آنچه از زمين ميپاك است آنك )7سوره شعراء، يه . (»كه از آن خبر ندار ند

و لم يروا الي األرض كم أنبتنا فيها من كل زوج كريم؛ أ

).36سوره يس، يه . (»رويانديم نگرند كه چه مقدار در آن از هر زوج نيكويي يا به زمين نمي

و در ياتي چند به توضيح آن . است نكته ديگر آنكه، قرآن كريم به زوجيت در تمامي مخلوقات و اشيا معتقد :مانند. پرداخته است

ومن كل شيء خلقنا زوجين لعلكم تذكرون؛«

)49يه آاريات، ذسوره . (»واز هرچيزي دو نوع آفريديم، باشد كه پند گيريد

:امــــــام جعفــــــر صــــــادق راجــــــع بــــــه دنيــــــا چنــــــين گفتــــــه اســــــت

جهان از يك جرثومه بوجود آمد و آن جرثومه داراي دو قطب متضاد سبب پيـدايش ذره گرديـد و آنگـاه .ماده بوجود آمد و ماده تنـوع پيـدا كـرد و تنـوع مـاده ناشـي از كمـي يـا زيـادي ذرات آنهـا ميباشـد

با تئوري اتمي امروزي راجع بوجود آمدن جهان هيچ تفاوت ندارد و دو قطب متضاد دو شارژ مثبت اين تئوري

و منفي درون اتم است و آن دو شارژ سبب تكوين اتم گرديده و اتم هم ماده را بوجود آورده و تفاوتي كه بـين ـ )يعني عناصر (مواد . م عناصـر موجـود ميباشـد ديده ميشود ناشي از كمي يا زيادي چيزهائي اسـت كـه درون ات

بردنـد راجـع بـه پيـدايش دنيـا چند نفراز فيلسوفان يونان قديم كه در قرن ششم و پنجم قبل از ميالد بسـر مـي

را راجع به پيدايش دنيا ابراز كـرد و بعيـد نميـدانيم كـه امـام )اتم (نظريه )ذيمقراطيس (نظرهائي ابراز كردند و راجع به پيدايش جهان اطالع داشته و تئوري خـود را بـا وقـوف بـر آن جعفر صادق از تئوري فيلسوف يوناني

ــرده اســـــــــــــــــت ــراز كـــــــــــــــ ــا ابـــــــــــــــ ــه هـــــــــــــــ . نظريـــــــــــــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

83

به احتمال قوي اگر امام جعفر صادق از نظريه فيلسوفان قديم يونان اطالع داشـته آن تئوريهـا از همـان راه كـه

. نشـمندان مصـري از فرقـه قطبـي جغرافيا و هندسه وارد مدينه گرديد بـه آن شـهر رسـيده بـود يعنـي از راه دا

قرن ميتوانيم فكر كنيم كه چون امام جعفر صادق از تئوري هاي دانشمندان قديم يوناني كه سيزده قرن يا دوازدهقبل از او ميزيسته اند راجع به پيدايش جهان اطالع داشته توانسته آن تئوري ها را تكميل كنـد و راجـع بوجـود

نمايد كه امروز علماي فيزيك آن را ميپذيرند و هنوز نتوانسـته انـد نظريـه اي جالـب آمدن دنيا نظريه اي ابراز .توجه تر از نظريه آن مرد راجع به پيدايش دنيا بگويند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

84

)آفرينش هاي ستون( nursery Star وجود به قرآن ي اشاره

)نويسنده مقاله(.ين آيه نظر شخصي استبرداشت مربوط به ا

دابة وأنزلنا من خلق السماوات بغير عمد ترونها وألقى في الأرض رواسي أن تميد بكم وبث فيها من كل �10السماء ماء فأنبتنا فيها من كل زوج كريم

شما ] مبادا زمين[هيچ ستونى كه آن را ببينيد خلق كرد و در زمين كوههاى استوار بيفكند تا آسمانها را بى] گياه[اى پراكنده گردانيد و از آسمان آبى فرو فرستاديم و از هر نوع را بجنباند و در آن از هر گونه جنبنده

سوره ي لقمان )10(نيكو در آن رويانيديم

.اند تر از گاز هيدروژن تشكيل يافته ها از بيش اين ستون, ات در سحابي عقابهاي حي ستون

ها بوسيله نور آنها كه از تلسكوپ هابل به زمين رسيده بازسازي شده و star nurseryاز تصاوير گرفته شدهكسي ستقيمو تعبير قرآن در مورد نامرعي بودن كامال درست هست چون بطور م.بطور مستقيم گرفته نشده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

85

و مساله ي دوم اين ستون ها از گاز هيدروژن تشكيل يافته كه .موفق به ديدن ستون هاي آفرينش نشده است .و فقط تصوير خيالي از حجم اشغال شده توسط گاز هيدروژن را نمايش مي دهد.قابل روئيت نيست

)) ستون هاي آفرينش (( به شايد معروف ترين تصويري كه تلسكوپ فضايي هابل تاكنون تهيه كرده مربوط اكنون دانشمندان در پي يافتن . كه ستارگان در آن متولد مي شوند ) M16(باشد ،منطقه اي درون سحابي عقاب

.پاسخ اين سوال هستند كه دقيقا چه ميزان ستاره در اين ناحيه در حال شكل گيري مي باشند

ايكس مي تواند به دانشمندان كمك كند تا پاسخ تصوير جديد تلسكوپ فضايي چندرا از اين ناحيه در اشعه تصوير مقابل تركيبي از تصوير واقعي هابل و داده هاي بدست آمده توسط چندرا ست .پرسش خود را پيدا كنند

اين نقاط در تصوير به .مي باشد ) مانند ستارگان(نقاط رنگي تصوير ، منابع ايجاد كننده ي پرتوي ايكس ستون هاي (( اما نكته ي قابل توجه در تصوير اين است كه اين نقاط به ندرت در خود فراواني يافت مي شود

ديده مي شود)) آفرينش

اين احتمال وجود دارد كه هيچ ستاره اي در اين قسمت ها وجود ندارد اما رصد هاي انجام شده در طول موج تاي آنها توانايي 4ار كرده است كه حداقل مادون قرمز وجود چند ستاره ي نوباوه را در اين قسمت ها آشك

.تبديل شدن به ستاره هاي بزرگ را دارند

احتمال ديگر اين است كه ستاره هاي متولد شده در ستون هاي آفرينش بسيار جوان هستند و هنوز به حدي ..نرسيده اند كه از خود اشعه ي ايكس ساطع كنند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

86

كريم قرآن از ديگر اعجاز مورچه دفاعي خود سيستم

در كنار معجزات كالمي قرآن، كه محمد صل اهللا عليه و آله به واسطه آن مشركان را به مبارزه طلبيد و از آن ها خواست كه يك آيه مانند آن بياورند و آن ها نتوانستند، قرآن كريم دربرگيرنده معجزات علمي زيادي است كه

اين معجزات امروزه كشف شده اند و باعث .اوند براي محمد آن ها را بيش از هزار سال پيش آشكار كردخد Wadeaخانم . تقويت ايمان ايمان آورندگان شده است و اثباتي براي الهي بودن قرآن كريم است

Omranyف جديد كش18ايشان مي گويند كه ما در سوره نمل آيه . كشف جديدي علمي در قرآن كرده استگفت و علم امروز نحوه ارتباط مورچه ها 18اين معجزه جديد چيزي است كه مورچه در آيه . علمي كرده ايم

. با يكديگر را كشف كرد خصوصا زماني كه يك خطر محل زندگي مورچه ها را تهديد مي كند

م و سعي مي كنيم آنچه را كه او ما تالش مي كنيم جمالتي كه مورچه در قرآن كريم به زبان آورد را توضيح دهيگفت با كشفيات جديد علمي ربط دهيم و مدرك پيشي گرفتن قرآن كريم به علم امروزي را رو مي كنيم كه اين ــرد ــان كــــــــ ــيش بيــــــــ ــال پــــــــ ــزار ســــــــ ــيش از هــــــــ ــايق را بــــــــ .حقــــــــ

: مي فرمايد 18خداوند در سوره نمل آيه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

87

" ل قالتالنم ادلى وا عتى إذا أتولا ح مهو هنودجان ومليس نكممطحلا ي نكماكسخلوا مل ادا النمها أيلة ينم "يشعرون

، مبادا سليمان اي مورچه ها به النه هايتان وارد شويد: تا چون به دره مورچه ها رسيدند، مورچه اي گفت"ــاه ــود آگــــــ ــد و خــــــ ــان كننــــــ ــگرش پايمالتــــــ ــندو لشــــــ ".نباشــــــ

در آيه باال مورچه خطر قريب الوقوعي كه در كمين مورچه ها است را در طي چهار مرحله متوالي به شرح زيـر :مـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي گويـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــد

اين اولين اعالم خطري است كه توسط مورچه داده مي شود تا توجه ديگر مورچه هـا را "اي مورچه ها" -1ام صبر مي كنند تا ديگر پيام ها را توسط همان مورچـه مورچه هاي ديگر با گرفتن اين پي. به سرعت جلب كند

ــد ــت كننـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .دريافـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ در اين جا گوينده پيام، جمالتش را با ديگر پيام ها ادامه مي دهد و به مورچـه " به النه ايتان وارد شويد" -2

دوم ما اين رابطه را كه توسط علم امروزي كشـف شـده در قسـمت . هاي ديگر مي كويد كه چه كار بايد بكنند .)كـــــه در ارتباطـــــات بـــــين مورچـــــه هـــــا اســـــت ( ايـــــن نوشـــــته مـــــي بينـــــيم

در اين جمله مورچه دليل اين خطر را بـه مخاطـب خـود مـي "مبادا سليمان و لشگرش پايمالتان كنند " -3

ــيم ــي كنـ ــات مـ ــي اثبـ ــي علمـ ــط بررسـ ــروزه توسـ ــا امـ ــه مـ ــت كـ ــزي اسـ ــن آن چيـ ــد و ايـ . گويـ ه عنوان عكس العملي در مقابل خطر قبلي، يك نوع دفـاع مشخصـي از مورچه ها، ب "و خود آگاه نباشند" -4

در اين چند جمله آخري،مورچه به مخاطبان خود مي گويد كه به منبع خطر حملـه نكنيـد . خود بروز مي دهندزيرا سليمان و همراهانش از وجود النه مورچه ها در سر راه خود خبـر -زيرا خطر از يك دشمن واقعي نيست

ــد و ــد ندارن ــي دانن ــي نم ــر واقع ــا را خط ــا آن ه ــه ه ــابراين مورچ ــد بن ــز ندارن ــه آن را ني ــه ب ــد حمل .قص

در كلمات آخر، مورچه پيام رسان، همراهانش را از رسيدن سليمان با خبر كرد و اين چيـزي اسـت كـه مـا بـه ــيم ــي ده ــيح م ــا توض ــه ه ــاطي مورچ ــيميايي ارتب ــاي ش ــز ه ــي رم ــق بررس ــي و از طري ــورت علم .ص

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

88

چهار مرحله شامل عبـارات هـا و عالمـت -دستورات مورچه ها را كه به چهار مرحله تقسيم مي شد ما ترتيبــا ــان داديــــم -هــ ــد . نشــ ــه را بخوانيــ ــي گويــــد؟ ايــــن مقالــ ــه مــ ــه چــ ــم در ايــــن زمينــ :علــ

مورچه ها از ارتباط شيميايي در موقعيت هاي اخطار و دفاعي و همچنين زماني كه تبادل سريع اطالعـات نيـاز

ــد و ــد باشـــ ــي كننـــ ــتفاده مـــ ــند اســـ ــه باشـــ ــري مواجـــ ــا خطـــ ــه بـــ ــاني كـــ ــز زمـــ .نيـــ

غده هاي دفاعي مسئول ايفـاي . اين اخطار معموال توسط صدور عالمت هاي شيميايي دفاعي مشخص مي شودوقتي اين مورچه ها با خطر مواجه . به عنوان مثال مورچه استراليايي رادر نظر بگيريد. نقش اخطار و دفاع هستند

اين يك فرمان براي ديگر مورچه ها است تا –رات كوچكي را از غده دفاعي خود ترشح مي كنند مي شوند، قط .فرار كنند و با شاخك هاي خود ارتعاشي ايجـاد كننـد كـه بـه معنـاي قـرار گيـري در موقعيـت خطـر اسـت

القه آن است و باعث جلب توجه و ع aldehyde hexanalاولين ماده كه توسط مورچه ها شناسايي مي شود

. در نتيجه شاخك هاي خـود را تكـان مـي دهنـد و بـاال مـي برنـد تـا ديگـر بوهـا را نيـز بگيرنـد .ها مي شود

را دريافت مي كنند موقعيت خطر به خود مي گيرنـد ) اولين پيغام به شكل الكل بود( hexanol وقتي كه آن هادريافت كنند، مورچه ها را undécanoneكه زماني. و در تمامي جهت ها مي دوند تا منبع مشكل را پيدا كنند

سـپس در نهايـت . به سمت منبع خطر مي برد و آن ها را تحريك مي كند تا تمام اشيا خارجي را گـاز بگيرنـد تشخيص مي دهند كه پرخاشگري و آمادگي آن ها را راbutyloctenal وقتي كه به هدف نزديك تر مي شوند

ــي د ــزايش مــــــــ ــود افــــــــ ــردن خــــــــ ــاني كــــــــ ــراي قربــــــــ ــدبــــــــ . هــــــــ

در . اين مقاله مي گويد كه ارتباط شيميايي مهم ترين روش ارتباط در زمان خطر و گزارش دادن اين خطر استاين فرايند مورچه ها انواع مختلف اين مواد كه هر كدام رمز تفاوتي دارد و بيانگر نوع خاصي از صحبت كـردن

اي كه آن خطر را اعالم كرد تعقيب كنيم مي بينيم اگر انتشار موادي كه توسط مورچه. است را استفاده مي كنندــه ــاره در آيـ ــورد اشـ ــه مـ ــه مورچـ ــد كـ ــي باشـ ــاري مـ ــه كـ ــام داده 18كـ ــل آن را انجـ ــوره نمـ .سـ

موادي كه مورچه در موقعيت هايي مثل اين از بدن خود ترشح مي كند به چهـار دسـته تقسـيم مـي شـوند كـه .هركـــــــــدام زبـــــــــان و عالمـــــــــت مخصـــــــــوص بـــــــــه خـــــــــود را دارنـــــــــد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

89

:راحــــــــل پــــــــي در پــــــــي عكــــــــس العمــــــــل مورچــــــــه هــــــــام

aldéhyde hexanal اولين ماده شيميايي است كه مورچه در صورت احساس خطر از خود ترشح مي كنـد .مورچه ها با دريافت اين ماده شروع به جمع شـدن در يـك نقطـه . و آن را مي توان به عنوان آژير خطر دانستشوند و اين شبيه اولين مرحله است كـه توسـط مورچـه در جملـه مي كنند و منتظر رسيدن بقيه عالمت ها مي

ــا" ــه هـــــــــــــــــــ ــد"اي مورچـــــــــــــــــــ ــه شـــــــــــــــــــ .گفتـــــــــــــــــــ

ــييايي ــاده شــــ ــين مــــ ــه دومــــ ــپس مورچــــ ــد "hexanol"ســــ ــي كنــــ ــح مــــ .را ترشــــ

مورچه . با دريافت اين ماده مورچه ها شروع به دويدن در تمامي جهت ها مي كنند تا منبع اين ماده را پيدا كنندترشح مي كند بايد مسيري را كه بقيه مورچه ها بايد از آن كنار بروند را معين كند و اين اي كه ماده شيميايي را

كاري است كه مورچه حضرت سليمان انجام داد و از بقيه مورچه ها خواست كـه وارد النـه هايشـان بشـوند و به طـرف النـه هايشـان و اين دستوري از گوينده است و به بقيه مي گويد كه" به النه هايتان وارد شويد": گفت

ــد ــد . برون ــي باش ــا م ــه ه ــدايت مورچ ــبيه ه ــن ش ــد و اي ــرده باش ــخص ك ــير را مش ــد مس ــابراين باي .بن

Undécanone اين ماده نشـان دهنـده عامـل خطـر اسـت و . سومين ماده اي است كه مورچه ترشح مي كندمـي بينيـد كـه چـه قـدر "مبادا سليمان و لشگرش پايمالتـان كننـد "چيزي كه مورچه در سومين عبارت گفت

پس مـاده چهـارم چـه مـي . مطابقت و سازگاري دارد؟ در اين مرحله مورچه ها آماده مواجه با خطر مي شوند شود؟

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

90

Amagnified picture of the head of an ant holding a piece of wood , see God's doing who perfected the doing of all things

. نام دارد butylocténalارم مورچه اخطار دهنده ماده شيميايي مخصوصي را ترشح مي كند كه در مرحله چه

و "بنابر اين در عبارت آخر مي گويد. توسط اين ماده گوينده دستور دفاع مي دهد و نوع دفاع را تعيين مي كنده جلوگيري مي كند كه مي با اين كار مورچه از وارد شدن بقيه مورچه ها به مرحله حمل "خود آگاه نباشند

.توانست منجر به مرگ شود

در اين جا حضرت سليمان خنده اي از روي محبت و شكر مي كند گويي كه او اين مورچه ها را آرام كرده است و اين كه او گفته است به مورچه ها كه الزم نيست نگران باشند و آن حضرت آن ها را ديده است و با آن

.و به آن ها صدمه اي نمي رساندها مهربان مي باشد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

91

:حال اجازه دهيد خالصه مطالب را برايتان بگويم ، مبادا سليمان اي مورچه ها به النه ايتان وارد شويد: تا چون به دره مورچه ها رسيدند، مورچه اي گفت"

".و لشگرش پايمالتان كنند و خود آگاه نباشند النه هايتان وارد شويدبه يكي از مورچه ها مي گويد اي مورچه ها

hexanol مبادا سليمان و لشگرش پايمالتان كنند

undécanone و خود آگاه نباشندbutylocténal

و حاال كافران و افراد شكاك بعد از پي بردن به اين قضيه كه علم آنرا ثابت كرده چگونه مي توانند در مورد .از هزار سال پيش در قرآن آمده استاين حقايق بيش . معجزه بودن قرآن كريم شك كنند

خدايي جز تو نيست، تو منزهي و من گمراه بودم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

92

مقاله پروفسور كيت مور در مورد جنين شناسي در قرآن كريم

پروفسوركيت مور :بقلم

چندين سال قبل گروهي از مسلمانان اطالعات مربوط به جنين شناسي را از قرآن استخراج كردند، سپس تمام عات قرآني جمع آوري شده را به انگليسي ترجمه و به پروفسوركيت مور استاد جنين شناسي عرضه اطال

.از او درخواست شد كه نقطه نظر و ديدگاه خود را در مورد اطالعات جنين شناسي قرآن بيان كند. نمودند

اغلب مطالب جنين : گفتدكتر مور بعد از اينكه ترجمه آيات قرآن معرفي شده را به دقت بررسي نمود چنين شناسي قرآن به گونه اي عالي و مطابق با دستاوردهاي جديد و مدرن علم جنين شناسي است و به هيچ وجه

معدودي از آيات هم هستند كه توجيه علمي دقيقي براي آن ندارم و از آنجائيكه : او افزود. مغايرتي با آن ندارديز در اين خصوص اشاره اي نشده است، نمي توانم در صدق و در نوشته ها و مطالعات جديد جنين شناسي ن

بخوان به نام پروردگاري كه خلق كرد، پروردگاري كه انسان «:كذب آن نيز نظر دهم براي نمونه مي توان به آيه اشاره كرد» را از علق خلق كرد

.

:كلمه علق در عربي سه معني دارد

ـ زالو 1

ـ علقة2

ـ خون بسته3

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

93

او در . ر اين مورد كه، جنين، در بدو امر، مانند يك زالو به نظر مي آيد، هيچ پيش فرضي نداشتدكتر مور د آزمايشگاه، مرحله ابتدائي و ميكروسكوپي جنين را با دياگرام يك زالو مقايسه كرد و از شباهت چشمگير آندو

ه تاكنون برايش ناشناخته از توصيفات جنين شناسي را ك در عين حال، او اطالعات جديدي. شگفت زده شد .بود، از قرآن استنباط كرد

تطابق متن قرآن و حديث با آخرين . سوالي كه در قرآن و حديث آمده بود، پاسخ گفت 80دكتر مور در مورد اگر اين، سوالها سي سال قبل از : دكتر مور اين چنين مي گويد. دستاوردهاي علمي جنين شناسي قابل توجه بود

.ي شد، من قادر به پاسخ بيش از نيمي از آنها نبودم چرا كه منابع علمي آنقدر غني نبوداين پرسيده م

تاليف و بعد از كسب معارف جديد از قرآن و الحاق اين معلومات به كتاب » تكامل بشر«دكتر مور كتابي به نام ن كتاب پزشكي با يك كتاب مذكور جايزه بهتري .چاپ سوم همان كتاب را تجديد نمود 1982 خويش در سال

به عنوان كتاب درسي جنين شناسي مورد اين كتاب به چندين زبان دنيا ترجمه و. نويسنده را دريافت كرد .استفاده قرار گرفت

:عربستان چنين مي گويد 1981 دكتر مور در هشتمين كنفرانس پزشكي

. مورد تكامل انسان داشته باشمجاي بسي خوشحالي است كه بتوانم سهمي در روشن ساختن آيات قرآن در فرستاده براي من كامال روشن است كه در اين گفته ها از جانب خداوند يا اهللا براي محمد صلي اهللا عليه وسلم

شده است زيرا تقريبا تمامي اين علوم تا قرنها بعد كشف نشده بود و براي من قطعي است كه محمد قهرا پيامبر خداست

.

، رئيس بخش جراحي زنان در كالج طب بيلور)Dr Jan Leigh Simpson(مپسون دكتر جان لي سياين احاديث، نمي تواند از علوم و دانش عصر محمد صلي اهللا عليه : هوستون امريكا اظهار مي نمايد

و بيانات ايشان مي رساند كه نه تنها ژنتيك و دين اسالم، با هم ) ميالدي 7قرن (گرفته شده باشد وسلم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

94

مي تواند با افزودن تعاليم وحي به بعضي از شيوه هاي سنتي، ) اسالم(ازگاري نداشته، بلكه در حقيقت دين ناس ......علم را هدايت كند

كه قرنها بعد، حقانيت آن به اثبات رسيده كه هم مؤيد علم است و هم سنديت قرآن را كه از جانب خداوند .است را تحكيم مي كند

:ه استانسان از نطفه خلق شد

بار يادآوري مي كند كه انسان از نطفه خلق شده است به معناي مقدار بسيار ناچيزي از 11قرآن مجيد بيش از اين موضوع در چندين . كه بعد از خالي كردن يك پيمانه در آن باقي مي ماند) همچون يك چكه از مايع(مايع

:آيه از قرآن آمده است

ة نتم في ريب من البعث فإنا خلقناكم من تراب ثم من نطفة ثم من علقة ثم من مضغيا أيها الناس إن ك { كم طفال ثم لتبلغوا أشدكم رجمخلقة وغير مخلقة لنبين لكم ونقر في الأرحام ما نشاء إلى أجل مسمى ثم نخ

الأرض هامدة فإذا أنزلنا ومنكم من يتوفى ومنكم من يرد إلى أرذل العمر لكيلا يعلم من بعد علم شيئا وترى ت من كل زوج بهيج ذلك بان اهللا هو الحق و انه يحيي الموتي و انه علي كل عليها الماء اهتزت وربت وأنبت

]7- 5الحج [} .و ان الساعه اتيه الريب فيها و ان اهللا يبعث من في القبور*شيء قدير

پس آنگاه از نطفه و . اي مردم اگر از برانگيخته شدن شك داريد بدانيد كه ما شما را از خاك آفريديم"بر شما آشكار كنيم، و جنينهايي را كه ) قدرت خود را(خون بسته و مضغه شكل يافته و شكل نايافته، تا

داريم، آنگاه شما را به صورت طفلي برون آوريم تا به حد بخواهيم تا زماني معين در رحم مادران نگه ميكنند كه به اوج فرتوتي و ر ميميرند و بعضي آنقدر عم رشد و بلوغ برسيد، در اين ميان بعضي از شما مي

زمين را خشك و مرده . هاي خود را به خاطر نخواهند داشت رسند آنچنان كه چيزي از آموخته پيري مي. كند و انواع گياهان زيبا را بروياند آيد و رشد مي بيني اما زماني كه باران را بر آن بفرستيم به حركت مي مي

و به . كند و بر هر چيز تواناست حق است و مردگان را زنده مياين به خاطر آن است كه بدانيد خدا ".كند اند زنده مي راستي در رستاخيز شكي نيست و خداوند تمام كساني را كه در قبرها آرميده

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

95

براي بارور كردن اووم ) بطور متوسط(از سه ميليون اسپرم بار منياخيرا علوم تأييد كرده اند كه تنها يك ) مقداري بسيار ناچيز(مقدار اسپرمها )ازسه ميليون يكي(از است و معناي آن، اين است كه مورد ني) تخمك(

.براي باروري كافي است

:مراحل جنيني

قة فخلقنا العلقة ثم خلقنا النطفة عل ثم جعلناه نطفة في قرار مكين ولقد خلقنا الإنسان من سلالة من طينسورة [ ه أحسن الخالقينمضغة فخلقنا المضغة عظاما فكسونا العظام لحما ثم أنشأناه خلقا آخر فتبارك الل

] 14 - 12: المؤمنون

را به صورت نطفه اي در آورده ودر قرار گاه استوار سپس او. ما انسان را از عصاره اي از گل آفريده ايم سپس نطفه را به صورت لخته خوني،واين لخته خون را به شكل قطعه گوشت جويده . جاي ميدهيم

اي،واين تكه گوشت جويده را بسان استخوان ضعيفي در مياآوريم،وبعد بر استخوان گوشت مي ه وپديده ديگري خواهيم كرد،واال مقام ومبارك خداوند پوشانيم،واز آن پس او را آفرينش تازه اي بخشيد .است كه بهترين اندازه گيرندگان وسازندگان است

رحم آويزان است، از نظر شكل شباهت به زالو به ديواره) معلق و آويزان(جنين در اولين مرحله، :از نظر علميو در سومين .فت مادر خود تامين مي كندو خونش را از ج و خون مي مكد، داشته و مانند زالو رفتار كرده

در مرحله علقه، كه هفته سوم و چهارم بارداري است خون در . بسته است مرحله معني آن لخته خون و خون .ظاهر زالو را به خود مي گيرد) خون بسته(جنين با خصوصيت لخته خون . عروق بسته شكل مي گيرد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

96

را با ) اسپرماتوروآ(نشمنداني بودند كه سلول اسپرم اولين داHamm و leeuwenhoek، 1677در آنها براين تصور بودند كه سلول اسپرم مينياتوري از انسان را در خود دارد كه با . ميكروسكوپ مشاهده كردند

.مشهور بود )theory perforation(»تئوري شكافتن«رشد در رحم تبديل به نوزاد مي شود كه به

گمان كردند كه De Grafيافتند افرادي چون ) نطفه(را بزرگترين اسپرم ) تخمك زن(رم هنگاميكه دانشمندان او) biparentral inheritance(» تئوري ميراث والدين« 18بعدها، در قرن . مينياتور جنين در تخمك قرار دارد

دندان بر آن اثر(تبديل علقه به مضغه، به معني چيز جويده شده؛ . ارائه و گسترش يافتMaupertuisتوسط هر دو معنا از نظر علمي صحيح . آدامس يا خوردني كوچكي كه در دهان مي گذاريم همچون ) مشخص است

پروفسور مور يك قطعه موم الستيكي را به اندازه و شكل جنين در مرحله مضغه درآورد و آنرا بين . استيه جنيني مقايسه كرد اثر دندانها آنرا بندبند شد و آنرا با تصوير مراحل اول) مضغه(دندانها قرار داد و به شكل

استخوان تغيير شكل مي ) عظام(مضغه به . است) در ابتداي شكل گيري(نموده بود كه در حكم ستون فقرات .دهد و استخوانها با گوشت يا ماهيچه ها پوشانده مي شود

ن يكي از دانشمندان برجسته امريكا، پروفسور مارشال جانسو. سپس خداوند آنرا به آفريده ديگر تبديل مي كند دانشگاه توماس جفرسون فيالدلفيا است كه درباره آيات Danielو رئيس دپارتمان آناتومي و مدير انستيتو

:قرآن مربوط به جنين شناسي از او سوال كرديم

محمد صلي اهللا احتمال دارد كه. توصيف هاي مراحل جنيني موجود در قرآن نمي تواند تصادفي و اتفاقي باشدسال پيش است در حاليكه 1400عليه وسلم يك ميكروسكوپ بسيار قوي داشته ولي قرآن مربوط به

ميكروسكوپ قرنها بعد از محمد نبي صلي اهللا عليه اختراع شد و پروفسور جانسون با لبخند گفت كه البته .كند و تصوير آن هم واضح نبود برابر بزرگنمايي 10اولين ميكروسكوپ اختراع شده قادر نبود بيش از

هيچ ضديت و مغايرتي با اين حقيقت كه واسطه الهي در بيانات محمد صلي اهللا عليه در كار است، : بعد او گفت نمي يابم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

97

.

براساس نظر دكتر مور، طبقه بندي مدرن مراحل تكامل جنيني كه در سراسر جهان به كار برده مي شود چندان ، ولي تقسيم 2، مرحله 1ست چون اين مراحل براساس عدد شناخته شده اند مانند مرحله ساده و قابل فهم ني

بسيار سهل و آسان مراحلي را كه جنين طي مي كند بيان كرده بندي واضح قرآن برپايه تمايز و شكل، نمايهم و كاربردي بردارد كه بسيار قابل ف اين فازهاي مختلف تكامل جنيني يك توصيف جذاب علمي را در. است :همچنين آنچنانكه مراحل تكامل جنيني بشر در آيات زير آمده است است،

جعل منه الزوجين أيحسب الإنسان أن يترك سدى ألم يك نطفة من مني يمنى ثم كان علقة فخلق فسوى ف{ ]39 - 36:القيامة [ }الذكر والأنثى

اي از مني نبود كه در رحم ريخته شد و بعد به شود؟ آيا نطفه كند به خود رها مي آيا انسان گمان مي« »صورت علقه درآمد و آفريد و موزونش ساخت و او را از دو صنف نر و ماده قرار داد

]8 -7:اإلنفطار[ركبك الذي خلقك فسواك فعدلك في أي صورة ما شاء

آن خدايي كه تو را از هيچ خلق كرد و به صورتي تمام و كامل بياراست و با اعتدال برگزيد بهر صورتي « »كه خواست مي تواند خلق كند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

98

:جنين تا حدي شكل گرفته،تا حدي شكل نگرفته است

:در مرحله مضغه

كنيم خواهيم ديد كه بيشتر آنها شكل گرفته اند در اگر يك برش در جنين بدهيم و اركانهاي داخلي را جدا .حاليكه بعضي از آنها هنوز كامال مشخص نشده اند

اگر ما جنين را يك آفريده كامل بدانيم، فقط اعضايي راكه قبال پديدار شده اند، pro . Jahnsonبنابر نظر جنين را يك آفريده كامل بدانيم، فقط در حاليكه هنوز آفريده و مخلوق كامل نيست و اگر. توصيف كرده ايم

.اجزايي را كه هنوز پديد نيامده اند توصيف كرده ايم

حال آيا اين پديده در خلقت كامل است يا ناقص؟ هيج توصيفي بهتر از توصيف و مرحله بندي قرآن در پديده .ده است، همچنان كه در آيه زير آم»تا حدي شكل گرفته و تا حدي شكل نگرفته«.جنيني نيست

از نظر علمي، ما مي دانيم كه در مرحله اوليه تكامل تعدادي سلول وجود دارند كه تمايز مي يابند و تعدادي .سلول هنوز غير متمايز هستند و بنابراين بعضي از اعضاها شكل گرفته و بعضي هنوز شكل نگرفته اند

:حس بينايي و شنوايي

هفته بيست و تواند صداها را بعد از جنين مي. است شنوايي حس جنين تكامل مي يابد حسي كه در نمو اولينبه نور چشم بعد از هفته بيست و هشتم، شبكيه تكامل مي يابد و حس بينايي متعاقب آن،. بشنود چهارم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

99

.جنين را اينگونه بيان مي كند آيات قرآن نمو حواس در. حساس مي شود

}وحن رم يهنفخ فو اهوس ا تشكرونثميال مة قلدالأفئو ارصالأبو عمالس ل لكمعجو 9: السجدة [{ه [

سپس آن را نيكو بياراست و از روح خود در آن بدميد و شما را داراي گوش و چشم و قلب و هوش .گردانيد باز بسيار اندك شكر و سپاسگزاري حق مي كنيد

من نطفه امشاج نبتليه فجعلناه سميعا بصيرا انا هديناه السبيل اما شاكرا و اما انا خلقنا االنسان{ ]3-2:اإلنسان [ }كفورا

راه را به او نشان داديم، خواه . انسان را از اختالط نطفه آفريديم تا او را بيازماييم و شنوا و بينايش كرديم« ».شاكر باشد خواه ناسپاس

قبل از بينائي آورده شده است بنابراين توصيف قرآني با كشفيات جنين شناسي در اين آيات حس شنوايي .جديد كامال مطابقت دارد

:خالصه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

100

بر خالف آنچه كه تصور مي شود وجود حقايق علمي در قرآن كامال با علوم زيستي انطباق دارد و قرآن از :طريق اين آيه

]190: آل عمران [ }ختالف الليل والنهار آليات لأولي األلبابإن في خلق السماوات واألرض وا{

همه ».محققا در خلقت آسمان ها و زمين و رفت و آمد شب و روز داليلي روشن براي خردمندان است« . بشريت را به تفكر در پديده هاي جهان دعوت مي كند

قرن 14هيچ بشري قادر نبوده در . كه قرآن از جانب خداوند است شواهد علمي قرآن به وضوح اثبات مي كند . قبل، كتابي را بوجود آورد كه حاوي آنچنان حقايق علمي عميقي باشد كه قرنها بعد توسط بشر كشف شود

تا هدف از قرآن يك كتاب علمي نيست بلكه كتاب نشانه ها و آيات است، اين نشانه ها آدمي را برآن مي دارد . با طبيعت را در يابد و هماهنگ زيستن خويش خلقت

از آدم، موسي، براستي قرآن پيام الهي، خالق و نگهدارنده جهان است و اين پيام توحيد، همان رسالت پيامبران عيسي تا محمد صلي اهللا عليه وسلم مي باشد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

101

نقرآ در زمين جو

يك انفجار . انرژي ساطع شده از خورشيد آن قدر زياد است كه حتي تصور آن براي ما مشكل مي باشدبه . ميليارد بمب اتمي است كه آمريكا در جنگ جهاني درشهر هيروشيماي ژاپن انداخت 100خورشيدي معادل

ساعت بعد از يكي 58. رخ مي دهددر هر لحظه ده ها انفجار از اين نوع در خورشيد . نگاه كنيد 4شكل شماره از اين انفجارات مشاهده شد كه عقربه هاي قطب نماها حركاتي غير عادي نشان مي دهند و دماي جو زمين در

بدون وجود جو مناسب و كمربند ون آلن، اين . درجه سانتي گراد رسيد 2500كيلومتري به بيش از 250ارتفاع . نابود مي كرد تشعشعات زندگي را روي زمين به سرعت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

102

يا ميدان مغناطيسي اطراف زمين كه به خاطر ميدان مغناطيسي خود زمين به ) magnetosphere(مگنتوسفر اين ميدان . وجود مي آيد، زمين را در مقابل اجرام آسماني، تشعشعات خورشيد و ذرات كيهاني حفاظت مي كند

كمربند ون آلن نيز شناخته شده است و صدها كيلومتر آن را مي بينيد به نام 4مغناطيسي كه در شكل شماره : در مورد اهميت كمربند ون آلن مي گويد Hough Rossدكتر . باالتر از جو زمين قرار دارد

هسته زمين كه از دو فلز نيكل . در حقيقت زمين بيشترين چگالي را در ميان تمامي سيارات منظومه شمسي دارداين ميدان مغناطيسي نيز به نوبه خود . وجود آمدن اين ميدان مغناطيسي است و آهن تشكيل شده است عامل به

اگر . كمربند ون آلن را به وجود مي آورد كه زمين را در مقابل بمباران تشعشعات خورشيدي حفاظت مي كندخ تنها سياره ديگري كه ميدان مغناطيسي دارد مري. اين حفاظ وجود نداشت حيات روي زمين غير ممكن بود

حتي سياره زهره كه خواهر سياره زمين مي . برابر كم تر از قدرت جو زمين است 100مي باشد اما قدرت آن . باشد داراي ميدان مغناطيسي نيست و اين ميدان فقط براي زمين خلق شده است

انسان ها را آيات بسياري در قرآن وجود دارد كه. اين تنها گوشه اي از معجزات علمي قرآن در مورد كيهان بود . به تامل در اين مورد جلب مي كند

خداوند در . يكي از عبارات قرآني كه هنوز براي بشر قابل فهم نيست مفاهيم عرش و كرسي خداوند مي باشند : آيه زير مي فرمايند كه آسمان را هفت طبقه آفريديم و آسمان اول را با ستارگان مزين ساختيم

اومس عبن سفقضاه كفظا ذلحو ابيحصا بمنيالد اءمنا السيزا ورهأم اءمي كل سي فحأون ويموي يف ات ) 12(تقدير العزيز العليم

آن را } مربوط به{هفت آسمان در دو هنگام مقرر داشت و در هر آسماني كار } به صورت{پس آن ها را نگاه داشتيم؛ اين است اندازه } آن را نيك{دنيا را به چراغ ها مزين نمود و } اين{ود و آسمانوحي نم

. گيري هاي آن نيرومند دانا

ميليارد سال نوري جلو 15پس آن چيزي كه ما تا به حال توانسته ايم با تلسكوپ ها مشاهده كنيم و تا فاصله حال شش . شاره مي كند كه ما آن را با ستارگان مزين ساختيمرفته ايم تنها آسمان اول مي باشد كه خداوند ا

. آسمان ديگر چه مي باشند هنوز كشف نشده است

: سوره بقره مي فرمايند 255خداوند در آيه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

103

ي األرض من ذا الذي يشفع وال نوم له ما في السماوات وما فالله ال إله إال هو الحي القيوم ال تأخذه سنهاء وسع كرسيه عنده إال بإذنه يعلم ما بين أيديهم وما خلفهم وال يحيطون بشيء من علمه إال بما ش

) 255(لعظيم السماوات واألرض وال يئوده حفظهما وهو العلي ا

خداست كه معبودي جز او نيست؛ زنده و برپادارنده است؛ نه خوابي سبك او را فراگيرد و نه خوابي كيست كه به جز اذن او در پيشگاهش . گران؛ آنچه در آسمان ها و آنچه در زمين است از آن او مي باشد

مي داند و به چيزي از علم او جز شفاعت مي كند؟ آنچه در پيش روي آنان و آنچه در پشت سرشان استكرسي او آسمان ها و زمين را فراگرفته است و نگهداري آن ها بر او . به آنچه بخواهد احاطه نمي يابند

. سخت نمي باشد و اوست واالي بزرگ

همان طور كه مي بينيم خداوند مي فرمايند كه كرسي او آسمان ها و زمين را فراگرفته است پس كرسي خداوند . بسيار بزرگ تر از هفت آسمان مي باشد كه ما آسمان اول آن را با تلسكوپ مي بينيم

: مثال. مساله زماني بغرنج تر مي شود كه اصطالح ديگري در قرآن است به نام عرش

تهوي سف ضاألرو اتاومي خلق السالذ وهيل اءلي المع رشهكان عام ون أيلئال ومن عسأح كمأي كملوب ) 7(قلت إنكم مبعوثون من بعد الموت ليقولن الذين كفروا إن هذا إال سحر مبين

و اوست كه آسمان ها و زمين را در شش هنگام آفريد و عرش او بر آب بود تا شما را بيازمايد كه قطعا كساني كه كافر شده )) شما پس از مرگ برانگيخته خواهيد شد: (( داميك نيكوكارتريد و اگر بگوييك

)) جز سحري آشكار نيست} ادعا{اين : ((اند خواهند گفت

انسان ها تا دور دست هاي كيهان را با . به نظر من انسان براي كشف اين مفاهيم راهي به جز مكاشفه نداردو راديويي بررسي كرده اند، به اعماق زمين رفته اند ، از الكترون ها عكس برداري كرده تلسكوپ هاي نوري

. اند اما كم تر انسان هايي با مراجعه به درون خود به دنبال كشف ناشناخته ها هستند

) 31( بأسماء هؤالء إن كنتم صادقين بقره فقال أنبئونيوعلم آدم األسماء كلها ثم عرضهم علي المالئكه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

104

اگر راست : و خداوند همه معاني آن ها را به آدم آموخت سپس آن ها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود . مي گوييد از اسامي اين ها به من خبر دهيد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

105

است؟ بزرگ چقدر كنيم مي زندگي آن در ما كه جهاني

با گردش زمين به دور خورشيد وضعيت ستارگان نزديكتر كه از زمين ديده مي شوند، نسبت به ستارگان دورتر مي نامند و سـتاره شناسـان parallaxكمي تغيير مي كند؛ اين پديده را همان طور كه قبال گفتيم اختالف منظر

.پديــــده مــــي تواننــــد فاصــــله ســــتاره هــــاي نزديــــك را بدســــت آورنــــد بــــا كمــــك ايــــن فردريش بسل دانشمند آلماني با كمك تلسكوپي كه طراحي كرده بود اولين نفري بود كه فهميـد 1836در سال

700.000او دريافت ستاره اي كه ديده است . موقيعت يك ستاره با گردش زمين به دور خورشيد تغيير مي كند .زمـــــــــــــــين تـــــــــــــــا خورشـــــــــــــــيد را داردبرابـــــــــــــــر فاصـــــــــــــــله

تعيــــــــــــــين فواصــــــــــــــل بــــــــــــــروش اخــــــــــــــتالف منظــــــــــــــر -2

خورشيد به اندازه ايي دور است كه حتي سريع ترين شاتل هاي فضايي براي رسيدن به آن بايد هفت ماه پـرواز به خاطر همين فاصله زياد است كه خورشيد با اندازه ي ميليون هـا برابـر انـدازه زمـين، از اينجـا اينقـدر . كنند

ــد ــي رســـــــــــــــ ــر مـــــــــــــــ ــه نظـــــــــــــــ ــك بـــــــــــــــ .كوچـــــــــــــــراهي براي اندازه گيري فاصله زمين تـا خورشـيد و زهـره » ادموند هالي«سيصد سال پيش ستاره شناسي به نام

بدست آوردن اين فاصله ها كمك كرد تا براي اولين بار مقياس درستي از تمـام منظومـه شمسـي . بدست آورد ــد ــت آيــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .بدســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

موقعيـت سـياره زهـره نسـبت بـه . ل از جلوي خورشيد عبور مي كندسا 121هالي دريافت كه سياره زهره هر ميـزان . خورشيد براي دو ناظر زميني كه از دو نقطه مختلف اين منظره را تماشا مي كنند متفاوت بنظر مـي آيـد

ــتگي دارد ــد بســ ــين دارنــ ــره از زمــ ــيد و زهــ ــه خورشــ ــي كــ ــله ايــ ــه فاصــ ــاوت بــ ــن تفــ .ايــقابل خورشيد توسط ستارشناسان سرتاسر دنيا مقدار فاصله خورشيد از با مشاهده گذر زهره از م 1761در سال

.ميليـون كيلـومتر محاسـبه شـد 150ايـن مقـدار بطـور ميـانگين در حـدود . زمين با دقت بيشتري بدست آمدــود؟ ــي شـ ــد مـ ــتاي ديـ ــاوت در راسـ ــث يـــك تفـ ــد باعـ ــير ديـ ــر مسـ ــه تغييـ ــد؛ چگونـ ــان كنيـ امتحـ

سـپس يـك چشـم خـود را . سانتي متري قرار دهيـد 20خود در فاصله انگشت اشاره يتان را در مقابل صورت مثال ممكن است كه انگشت خـود را در . ببنديد، به راستايي كه در آن راستا انگشت خود را مي بينيد دقت كنيد

آيا جاي شصت شما عوض شـده . راستاي يك چراغ ببينيد، حاال اين چشمتان را ببنيد و چشم ديگر را باز كنيدعني آن را در راستايي ديگر مي بينيد؟ حاال انگشتتان را نزديك بيني خود قرار دهيد و ايـن آزمـايش را بـار ي! ؟

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

106

آيا مي توايند متوجه جابجا شدن بيشتر انگشت خود شويد؟ يعني زماني كه انگشت خـود را . ديگر امتحان كنيدچشم راست، آن را در راستاهاي مختلف در فواصل مختلف از چشمانتان نگه مي داريد، با نگاه از چشم چپ و

.پس مـي تـوان بـا توجـه بـه ميـزان جابجـا شـدن راسـتاي ديـد، فاصـله ي جسـم را بدسـت آورد . مي بينيديك شيء نزديك در فواصل مختلف اختالف : مي نامند) parallax(ستاره شناسنان اين پديده را اختالف منظر

ــد ــي دهــــــــ ــان مــــــــ ــود نشــــــــ ــي از خــــــــ ــاي مختلفــــــــ ــر هــــــــ .منظــــــــبـه ايـن : فاصله خورشيد را بدست آوردند، از چنـين روشـي اسـتفاده كردنـد 1761شناساني كه در سال ستاره

صورت كه خورشيد بعنوان زمينه ثابت فرض شد و سياره زهره هم مانند انگشت دست عمل مي كرد؛ وقتي كه ض كرديم و با جابجـايي نقطه مختلف زمين به آن نگاه مي شد، مانند اين بود كه جاي چشمان خود را عو 2از

.كه در مكان زهره نسب به خورشيد به دست آمد، توانستند فاصله زهره را بدست بيĤورند

:ستارگان ديگر -3

با گردش زمين به دور خورشيد وضعيت ستارگان نزديكتر كه از زمين ديده مي شوند، نسبت به ستارگان دورتر مي نامند و ستاره شناسان parallaxه قبال گفتيم اختالف منظر كمي تغيير مي كند؛ اين پديده را همان طور ك

.با كمك اين پديده مي توانند فاصله ستاره هاي نزديك را بدست آورندفردريش بسل دانشمند آلماني با كمك تلسكوپي كه طراحي كرده بود اولين نفري بود كه فهميد 1836در سال

700.000او دريافت ستاره اي كه ديده است . رشيد تغيير مي كندموقيعت يك ستاره با گردش زمين به دور خو . برابر فاصله زمين تا خورشيد را دارد

: كهكشان راه شيري -4

كهكشان راه شيري ما به . خورشيد و ميليارد ها ستاره ديگر در مجموعه ايي قرار دارند به نام كهكشان راه شيريسال طول مي كشد تا از يك طرف آن به 100.000ماني در حدود اندازه اي بزرگ است كه با سرعت نور، ز

.طرف ديگرش برويماين نشانه اي است كه ستاره شناسان براي پيدا كردن فاصله ي : معموال ستاره دورتر كمرنگ تر به نظر مي رسند

دا بايد بدانند ستاره آنها در ابت: اما در اين روش مشكلي بزرگ وجود دارد. بعضي از ستاره گان استفاده مي كنندچون ممكن است يك ستاره ي نزديك در واقع . در واقع چقدر روشن است تا بتوانند بگويند چقدر دور استدر نتيجه ممكن است به اشتباه فكر كنيم كه اين . ستاره ي كم نوري باشد، و به همين دليل كم نور به نظر برسد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

107

يد روشنايي حقيقي ستاره را بدانيم تا بتوانيم روشنايي ظاهري را با پس ابتدا با. ستاره در فاصله دوري قرار دارد .روشنايي حقيقي مقايسه كنيم و فاصله را بدست آوريم

در اين روش . هنريتا لويت روشي براي بيان روشنايي بعضي ستارگان با روشنايي متغير پيدا كرد 1908در سال ك يا روشن تر بشوند، مي توان درخشندگي حقيقي آنها را به با مشاهده مقدار زماني كه طول مي كشد آنها تاري

.اين روش منجر به بدست آوردن مقدار شعاع كهكشان راه شيري شد. دست آورد كهكشان راه شيري چقدر بزرگ است ؟: مدل سازي

ي آن زماني كه براي بيان بزرگي كهكشان از مقياس سال نوري استفاده كنيم، شايد براي خيلي ها كه با بزرگتصور كنيد تمام منظومه شمسي ما : لذا از مقياس ديگري استفاده مي كنيم. آشنايي ندارند، مقياس خوبي نباشد

به اندازه سكه اي باشد، در اين صورت خورشيد به اندازه ذره ايي ريز در مركز سكه و سيارات نيز بصورت .ذراتي بسيار ريزتر در سطح سكه خواهند بود

نزديكترين ستاره هم به ! ازه كهكشان راه شيري برابر با اندازه اياالت متحده آمريكا خواهد بوددر اين مقياس اندقنطورس در حدود سكه اي است كه به اندازه دو برابر طول زمين فوتبال با خورشيد -خورشيد يعني پروكسيما

شيري است كه خورشيد در آن فاصله دارد و اين نمونه اي از پراكندگي ستارگان در منطقه اي از كهكشان راه .قرار دارد

كهكشان هاي ديگر -5

. ادوين هابل اولين شواهد را مبني بر وجود كهكشان هايي فراتر از كهكشان راه شيري پيدا كرد 1924در سال پيش از هابل، كهكشانها را با سحابي اشتباه مي گرفتند، ولي هابل . بعدها كهكشانهاي ديگري نيز كشف شدند

ن داد كه اين لكه هاي مه آلود در واقع مجموعه هايي هستند شامل ميلياردها ستاره كه خارج از مجموعه ي نشا .تا به امروز ميليارد ها كهكشان كشف شده است. راه شيري قرار دارند

د تا اما نزديك ترين كهكشان ها به كهكشان ما به اندازه اي دور هستند كه نور آنها ميليون ها سال طول مي كشيعني تصويري كه ما از آنها مي بينيم ظاهري را كه آنها ميليون ها سال قبل داشته اند، نشان مي دهد . به ما برسد

و ممكن است خيلي از آنها دچار تحوالتي شده باشند و ما تا ميليون ها سال بعد بي خبر مي مانيم تا نور آنها ميليون سال نوري 2كهكشان ما يعني كهكشان آندرومدا حدود بعنوان مثال نزديكترين كهكشان به . به ما برسد

.ميليون سال قبل آن مي باشد 2يعني تصويري كه ما امروز از آن مي بينيم تصوير !! از ما فاصله دارد ؟با اين روش مي توانيد به مالكي دشوار براي دوري و . كهكشاني كه دورتر باشد كوچكتر به نظر مي رسد

اگر چه كهكشان ها اندازه و شكل هاي متفاوتي دارند، با اين حال اگر يك . دست پيدا كنيد نزديكي كهكشان ها

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

108

كهكشان مارپيچي شبيه كهكشان ما باشد مي توانيم فرض كنيم تقريبا داراي همان اندازه است؛ بنابراين اگر يك .تر استبرابر دور 2كهكشان مارپيچي نصف كهكشان مارپيچي ديگر به نظر برسد، احتماال

.و بين اين ستاره گان هزاران و گاهي ميليون ها سال نوري فاصله وجود دارد

:سال پيش به اين موضوع مي پردازد 1400قرآن كريم در

77-75: واقعه إنه لقرآن كريم –و إنه لقسم لو تعلمون عظيم –فال اقسم بمواقع النجوم

ه وقتي فواصل را دانستيد سوگند بسيار بسيار كسوگندي –فواصل ستارگان سوگند ياد مي كنم به “ ”كه اين قرآن، قرآن پرباري است –بزرگي خواهد بود

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

109

!!است آمده قرآن در دار دنباله سياره كاشف هالي نام

:لبــــــي را بدســــــت آورده كــــــه بــــــا هــــــم مرورمــــــي كنــــــيم يــــــك پژوهشــــــگر مط

ــه ي ــت 76در آيــ ــده اســ ــالي آمــ ــه دار هــ ــياره ي دنبالــ ــف ســ ــم كاشــ ــام اســ ــوره ي انعــ !ســ ــارت ( ــز عب ــروف قرم ــتن ح ــم گذاش ــار ه ــه از كن ــالي ك ــل« ه ــه اللي ــد » علي ــي آي ــت م )بدس

هـــــم نشـــــانگر دوره حركـــــت انتقـــــالي بـــــدور خورشـــــيد اســـــت) 76(و شـــــماره ي آيـــــه

ــا ــفلم ــن علي الليــه جــبــا أفــل قــال لــا أح بــي فلمــذا ر ــا قــال ه كبأى كوين ل رلفĤ76/األنعــام(الــ( اي ديد گفت اين پروردگار من اسـت و آنگـاه چـون غـروب كـرد پس چون شب بر او پرده افكند ستاره

كنندگان را دوست ندارم گفت غروب

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

110

'است پذير تحقق' علمي لحاظ از موسي معجزه

به نص تورات، فرار پس از آن محقق شد كه كه آب دريا به كنار رفت و راهي براي گذر كردن اين گروه از . ميان دريا باز شد

.تبرخي دانشمندان مي گويند كه اين امر از طريق وقايع طبيعي امكان پذير اس

پس موسي دست خود را مقابل دريا برافراشت و در طول شب بادي شديد از ": در تورات آمده است ".مشرق وزيدن گرفت و به قدرت خدا آب دريا كنار رفت و دريا دو نيم شد

در ادامه داستان اشاره مي شود كه آب دريا مانند ديواري در كنار مي ايستد و بني اسرائيل به سالمت از ميان يا گذر مي كنند، اما وقتي كه قوم فرعون قصد گذر از همان مكان را داشتند، اين ديوار آب مي ريزد و آنها در در

.دريا غرق مي شوند

شرح اين معجزه در قرآن هم آمده است اما آيا وقوع اين داستان در واقعيت امكان پذير است؟

در ) NCAR(ي از مركز ملي تحقيقات جوي جواب اين سوال به گفته كارل دروز، رهبر يك گروه تحقيقات .ايالت كلورادوي آمريكا مثبت است، البته ممكن است كه درياي سرخ دو نيم نشده باشد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

111

.آقاي دروز يك نمونه كامپيوتري از منطقه دلتاي نيل كه در نزديكي درياي سرخ قرار دارد تهيه كرد

ه در نزديكي پورت سعيد واقع است مي تواند او متوجه شد كه تحت شراط بادي مساعد، منطقه كم عمقي ك .خشك شود

گفته مي شود در مدت زمان خشك شدن موقت اين مكان كه درياچه تانيس نام دارد، افراد مي توانند از اين .محل گذر كنند

در واقع آقاي دروز اولين كسي نيست كه بين اين منطقه و داستان معجزه موسي كه در تورات آمده است، .ي ديده استارتباط

در قرن نوزدهم ژنرال ارشد الكساندر تالچ، يك افسر ارتش بريتانيا، گزارش كرد كه اين رويداد را به چشم .خود ديده است

آقاي تالچ گفت در طول شب بادي از سمت شرق وزيد و وقتي كه روز بعد از خواب بيدار شد از ديدن اينكه الي باقي مانده از آن مردم در حال رفت و آمد بودند، بسيار حيرت درياچه به طور كلي از بين رفته و در گل و

زده شده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

112

هفت اليه زمين

أن له على كل شيء قدير والله الذي خلق سبع سماوات ومن الأرض مثلهن يتنزل الأمر بينهن لتعلموا أن ال �12الله قد أحاط بكل شيء علما

12طالق ."آسمان را آفـريـد و از زمـيـن نـيـز چيزي مانـنـد آنهـا خـدا آن است كه هـفـت" :تشكيل مي شود) اليه 7(قشر 7همانطور كه قـرآن مطرح كرده زمين در واقع از

دما در عمق يازده كيلومتري .ا از سنگ خارا و كوههاي آن تشكيل شدهاين قشر اساس. ـــ قشر خارجي زمين1 . در جه مي رسد 1100به كيلو متري دما تقريبا 400اين قشر از مگنزيم و سليكات آهن تشكيل شده و در . ـــ قشر زير قشر خارجي2

. در جه است 1400و از همان عناصر قشر باالئي تشكيل . داردكيلومتري قرار 700تا 400ـــ سومين قشر زمين در عمق ميان 3

. درجه است 1400دما در آن باالي . شده استدرجه گرم 3800پائين آن آهن و سليكات منزيم تقريبا . كيلومتري عمق امتداد دارد 2900ـــ چهارمين قشر تا 4

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

113

.است . رت مي گيرددرجه است و فعل و انفعاالت خشونت باري در آن صو 3800 باالي آن دمايـــ 5گفته ميشود كه جريانهاي .ـــ ششمين قشر از آهن و آلياژ فلز نيكل و مقادير كمي سولفيد آهن تشكيل شده6

. درجه است 4200تا 3800دماي آن ميان . اين قشر باعث نيروي آهن ربائي زمين ميشود .درجه مي رسد 6000ـــ از همان آهن و نيكل قشر باالئي خود تشكيل شده و در مركز آن دما به 7

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

114

دور بردن زمين و درآوردن آب و گياه آن

�30والأرض بعد ذلك دحاها

�31أخرج منها ماءها ومرعاها

30جزء - النازعات : 79سوره

.»آورددر آب و گياه آن را هر دو از خود آن. و زمين را پس از آن ضمن چرخش دور برد«

:نكات آيه

:زمين ضمن چرخش دور برده شده است ـــ1

:در آيات پيش از اين آيات مي گويد

ـسـويـهـا« مكـهـا ف سـ فـعـنـيـها ــ رب ماء خـلـقـا ام السـ اشـد ـم ــت !»ا ان

حي و جوانب آنرا بهم آورده آيا آفـرينش شـمـا مـشكـل تر است يا ساختن مـنـظومـه شمسي؟ كه نوا« .»و آنرا ساخت غلظت آنرا باال برد

زمـين : پـس از آن، آيات مزبور مطرح مي كند كـه. راجع به اين آيات در آغاز مـنـظـومه شمسي صحبت شداين موضوع نيز در مطالب مربوط به منظومه شـمـسي ديـديـم . دور برده است) غـلـتاندن(را ضمن چرخاندن

چـرخـشموضوع جديد در آيه . ابـتـدا سيارات در كنار خورشيد درست شدند و بعد فاصله گرفـتند كـه در است زمـيـن

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

115

:ـــ آب و گياه زمين از خود آن در آورده شده است2

آب موجود روي زمين گاز و بخاري بوده كه با آتـشـفـشـانـهـاي اوليه زمين از درون آن درآمده و به جو رفته گياهان نيز ناشي از وجود دي اكسيد كربن بوده كه ضمن فعاليت آتشفشانها از درون زمين . باريدن گرفتهو بعد

.درآمده بوده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

116

بارشهاي سنگين اوليه و شقه شقه شدن زمين

�25أنا صببنا الماء صبا

�26ثم شققنا الأرض شقا

30ء جز - عبس : 80سوره

!»و اينكه ما آبها را ريختيم ريختني ــ بعـدها خشكي را شـقـه كرديم شـقـه كردني«

:نكات آيه

آبهاي موجود روي زمين در ابتدا در درون زمين بوده، : ــ آبهاي روي زمين در حجم زيادي ريخته شده است1ن خارج شده و در جو جا گرفته و ابرها بعد بـصـورت بخار با آتـشـفـشـانها همراه با دود و گرما و گاز از زمي

بعد با سرد شـدن و بـه نـقـطـه بـارش رسـيـدن جـو بـارانـهـاي سنگين باريده، طوريكه . را تشكيل داده نيز روي ريختن آن» صـبـا«قـرآن بـجـاي واژه بـاريـدن از واژه ريخـتـن استفاده كرده و با مـفـعـول مـطلق

.ميشود "سيل آسا ريختن آن": معني تأكـيـد كرده كه به

، بعدها شـقـه شـقـه )يك خشكي بوده(خشكيهاي زمين در ابتدا يكي بود : ــ خشكي شقه شقه شده است2 شده است

خـشـكـي هـا از هم دور شـده

وم ءن كل شيا ميهتنا فأنبو ياسوا ريهنا فألقيا وناهددم ضاألرون و�19ز

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

117

)19(اى در آن رويانيديم و زمين را گسترانيديم و در آن كوههاى استوار افكنديم و از هر چيز سنجيده

14جزء -الحجر : 15سوره

در ابـتـدا انـسـان مـتـوجه انطباق . خشكيهاي زمين پس از شقه شقه شدن رفته رفته از هم دور شده اند :آن نتايج زير بدست آمدو پس از بررسي خشكيها به هم شد

و . سـنگـهاي نواحي غربي اروپا و آفريقا با سنگهاي نواحي شرقي آمريكا هم عمر و هم نوع بودند ـــــ .نـتـيجه اين مي شود كه اين دو نقـطه زماني پيش هم بوده اند

با مواد و عناصري مواد و عـناصري كه در حفاري در نقطه اي در غرب قاره آفريقا پيدا و بررسي شـد، ـــــو نتيجه اين مي شود كه اين دو نـقـطـه . آمـريكا پيدا شد يكسان بود كه در نـقطه معادل آن در شرق قاره

.زمـاني در يك جـا و كـنار هم بوده اند

يبا تصوير بـرداري نمـودن از اعـماق اقـيـانـوس اطـلـس ـــــ

اد مـذاب درون زمين را بيرون ميريزد و اقيانوس را به دو كه خط سراسري در وسط اقيانوس كشف شـد كه مـو قسمت تقسيم ميكند و طرفـين خود را از هم دور مي كند

زمـيـن شـقـه شـقـه است

�11والسماء ذات الرجع

�12والأرض ذات الصدع

�14وما هو بالهزل �13إنه لقول فصل

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

118

وگند به جو برگشت دهنده ــ و به زمين شقه شقه ــ كه اين قرآن گفتار جدا جدا است نه اينكه چيز س« !»باشد بيهـوده اي

.ـــ زمين شـقـه شـقـه است2. ــ جو بازگشت دهنده است1: نكات آيه

:ــ جو بازگشت دهنده است1

ا را به فضا برگشت مي دهد، و موارد مفـيدي جـو مـوارد مـضـر را از آمـدن بـه زمـيـن مـنع مي كـند و آنهدر بخش جو راجع به اين . (كه از زمين باال مي روند را به زمين برگشت مي دهد يا در جو نگه مي دارند

).مسائل صحبت شده است

:ـــ زمين شـقـه شـقـه است2

بزرگ تشكيل شده تا شقه هاي كوچك و 10سطح زمين در مجموع از . سطح زمين در واقع شقه شقه استمحل تـماس اليه ها عـمـدتـا در سـطح اقـيـانـوس هـا و برخي از دريـاهـا است و هـزاران كـيلومتر . است

از شكاف ميان آنها مـواد مـذاب بيرون مي ريزد كه از ضروريات زنده نگه داشتن زمين و مـنـاسب . طول دارندطوريكه اگر نمي بـودند زمين از همان آغاز سرد . ي استنـمـودن و مـناسب نگـهـداشتن آن بـراي زنـدگـ

شدن قـشر خود منفجر مي شد، و يا اصال حياتي روي آن پا نمي گرفت

سنگيني مواد درون زمين

�1إذا زلزلت الأرض زلزالها

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

119

�2وأخرجت الأرض أثقالها

30جزء -الزلزلة : 99سوره

.»زمين لرزش خود را بلرزد ــ و آنگاه كه زمين سنگيني هاي خود را بيرون بياورد آنگاه كه«

:مواد درون زمين سنگين است: نكته آيه

يكي بدليل اينكه نسبت عناصر سنگين . هرچه از سطح زمين رو به عمق برويم مواد درون زمين سنگين تر استچنانكه . د، و ديگري بدليل فشار وزن مواد باالي آننسبت به عناصر سبك تر بيشتر مي شو) مانند آهن(تر

. هنگامي كه چند گوني خاك را روي هم مي چينيم، گوني دومي كه زير فشار گوني اولي است فشرده تر استيعني مثال اندازه يك سانتيمتر مكعب خاك در گوني دومي بيش از اندازه يك سانتيمتر خاك در گوني اولي

و يك سانتيمتر مكعب خاك در گوني سومي كه زير فشار دو گوني باالتر از . تر استاست و در نتيجه سنگين خود است از گوني دومي بازهم بيشتر تر است و در نتيجه سنگين تر است، و همينطور كه رو به پائين برويم

مواد سنگين و به اين ترتيب موادي كه آتش فشان از اعماق زمين بيرون مي ريزد . گونيها فشرده تر مي شوند .هستند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

120

خطوط دفاعي آسمان

�16ولقد جعلنا في السماء بروجا وزيناها للناظرين

�17وحفظناها من كل شيطان رجيم

�18إال من استرق السمع فأتبعه شهاب مبين

18- 16الججر

و آنرا از دخول هر شيطان . ن خطوط دفاعي درست كرديم و آنرا براي بينندگان زيبا نموديمدر آسما« .»و آني كه از روزنه اي وارد بشود به شهاب ديدني تبديل ميشود. شليك شده اي حفظ نموديم

»روججمع »ب رجرج در اصل بمعني. است بتلويحي بعد بطور ضمني و . رفاه و برخورداري چشمگير است: بو بعد بنابر كاركرد قلعه و بارو در نبردها، بطور ضمني . قلعه، بارو و كاخ بيش از يك طبقه اطالق شده است: به

.برج اطالق شده، و در آيه به اين معني بكار گرفته شده است "استحكامات و خط دفاعي": و تلويحي به

طوفانهاي خطرناك : در آيه به. طالق مي شودشيطان صفت است و به هر چيزي كه براي زندگي تهديد دارد ا .خورشيدي اطالق شده كه انفجارات خورشيدي آنها را شليك مي كند

.دزدكي گوش دادن، و از البالي روزنه اي نفوذ كردن است: بمعني» استراق سمع«و

تواند مي) از ميان خطوط دفاعي(ــ آنچه از روزنه اي 2. ـــ آسمان خطوط دفاعي دارد1: نكات آيات .ــ آسمان براي بينندگان زيبا كرده شده است3. وارد آسمان بشود به شهاب ديدني تبديل مي شود

:ـــ آسمان خطوط دفاعي دارد1

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

121

نيروي مغناطيسي زمين، دور زمين كمربندهاي مغناطيسي به شكلي كه در تصوير مي بينيم درست مي كند، كه جارهاي سطح خورشيد پيوسته توده هاي خطرناك گازي را در فضا انف. دامنه آنها تا آسمان كشيده مي شود

اين بادها وقتي به زمين مي رسند . شليك مي كنند، كه بصورت جريانهاي باد و طوفان بطرف زمين مي آيندتوسط اين كمربندهاي مغناطيسي دور زمين به شكلي كه در تصوير مي بينيم به اطراف زمين منحرف كرده مي

.ين شكل اين كمربندها به مثابه استحكامات و خطوط دفاعي آسمان عمل مي كنندو به ا. شوند

مي تواند وارد آسمان بشود به شهاب ديدني تبديل مي ) از ميان خطوط دفاعي(ــ آنچه از روزنه اي 2 :شود

بخش ناچيزي از طوفانهاي خورشيدي كه به اطراف زمين منحرف مي شوند، در نواحي قطبي كه كمربندهايوقتي وارد مي شود انرژي الكتريكي . مغناطيسي ندارد يا ضعيف است موفق مي شوند كه به درون جو نفوذ كنند

توليد مي كند و در جاهائي كه گازها متراكم تر هستند به درخشش تبديل مي شود و انسان آنرا به شكلي كه در درخششهاي شعله گونه، آتش ساطع، پاره : شهاب به. (قرآن آنرا شهاب ناميده است. تصوير مي بينيم مي بيند

).آتش، و مواردي از اين قبيل اطالق مي شود

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

122

:ــ آسمان ما براي بينندگان زيبا كرده شده3

يعني براي ساكنين(براي بينندگان : آسماني كه ما مي بينيم، چنانكه قرآن گفته

توسط عناصر جو است كه پس از شكل گيري زيبائي آن ناشي از بازتاب نور خورشيد . زيبا كرده شده) زميننور خورشيد از امواج نور زيادي . جو به شكل كنوني خود صورت گرفته است، و پيش از آن چنين نبوده است

تشكيل مي شود كه هر كدام رنگ خود را دارد، وقتي با ذرات غبار و بخار برخورد مي كند، نور آبي آن بيش از .آسمان رنگ آبي مي دهد بقيه نورها پخش مي شود و به

:مي خوانيم 6و در سوره ق آيه

آيا به آسمان باالي خود نگاه نمي كنند ببينند چگونه آن را ساختيم و آن را زيبا نموديم و هيچ سوراخ و .ندارد شكافي

).ها من فروجأفلم ينظروا إلى السماء فوقهم كيف بنيناها وزيناها وما ل(

و . معني سوراخ و شكاف نداشتن آسمان اينست كه اگر سوراخ و شكافي مي داشت، پشت آن ديده مي شد . اين به اين معني است كه پشت اين آسمان آبي كه مي بينيم چيز ديگري هم هست كه با آن فرق مي كند

:واقعيت هم همين است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

123

خارج بشويم مي بينيم كه پشت آسمان كه آن را زيبا مي بينيم فضاي ) جويعني از محدوده (وقتي از آسمان چنانكه مي . و در روز گرفته شده) يعني بيرون از محدوده جو(اين تصوير از بيرون از آسمان . سياه وجود دارد

.بينيم پشت آسمان فضا است و رنگ آن نيز سياه است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

124

به زير رفتن زمين در دريا

�68م أن يخسف بكم جانب البر أو يرسل عليكم حاصبا ثم ال تجدوا لكم وكيلا أفأمنت

؟»آيا خيالتان راحت است از اينكه كـنار خشكي را به زير نخواهـد كشيد«

اإلسراء

:امكان به زير رفتن كنار خشكي امري منتفي نيست: نكـتـه آيـه

كه آيه بزير رفتن كنار خشكي را امري غير ممكن نمي داند و توجه انـسان را به آن جلب مي دهد، به اين اينمكان به زير رفـتن كنار خشكي را مـنـتـفي معني است كه در آنجا اتفاقي يĤ اتفاقاتي مي افتد كه احتمال و ا

.نمي كند

و قشر اقيانوسي زمين نيز بشكلي كه در تصوير مي بينيم درياها در واقع روي قـشر اقيانوسي زمين قرار دارند و در وضـعـيـتي كه امكان رو به پائـيـن چرخيدن بخـش مـربـوط به خـشـكـي . زير قشر قاره اي مي رود

.وجود دارد) كـه در نـزديـكـي خـشكي است(قـاره اي

مين نشست مي كند و از آسمان اجرام بزرگ آسماني مي افتدز

نسقط عليهم يروا إلى ما بين أيديهم وما خلفهم من السماء والأرض إن نشأ نخسف بهم الأرض أو فلمأ �9كسفا من السماء إن في ذلك لĤية لكل عبد منيب

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

125

ذشته زمين و فضا را ببينند و بدانند كه اگر ما بخواهيم ميتوانيم زمين را آيا نمي توانند وضعيت حال و گ« »زير آنها پائين بكشيم يا اجسام بزرگ را از فضا روي آنها بيندازيم

22جزء - سبأ : 34سوره

ـــ مواردي از افتادن تكه هاي بزرگ از2. ـــ مواردي از پائين رفتن زمين براي ديدن وجود دارد1: نكات آيه .فضا در زمين وجود دارد

:ـــ مواردي از پائين رفتن زمين براي ديدن وجود دارد1

.اينجا نقطه و نمونه اي از فرونشستن زمين است

:ـــ مواردي از افتادن تكه هاي بزرگ از فضا در زمين وجود دارد2

ي كوچك وقـتي بطرف پاره ها. در فـضـاي دور و نـزديـك ما اجسام كوچك و بـزرگ زيـاد وجـود دارد. ولي بزرگ آنها گـاه گـاهـي بـطرف زمين ميĤيند. زمين مي آيند جو زمين آنها را مي سوزاند و پودر مي كند

بزرگترين حـفـره اي كه تا . (حفره اي كه در تصوير مي بينيم مربوط به سقوط سنگ آسماني در استراليا است )يعني به وسعت يك دهكده است. متر قطر دارد 1300ست و كنون انسان آنرا پيدا كرده است در آريزونا ا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

126

گردش زمين

ر الشمس والقمر كل خلق السماوات والأرض بالحق يكور الليل على النهار ويكور النهار على الليل وسخوى ألا همسل مأجري لجي زيز الغفار�5الع

شب را بر روز مي پيچاند در حاليكه . او زمين و سيارات منظومه شمسي را هر كدام بجا و بمورد آفريد«حركت هـمه آنها تا زمان مشخصي در . و خورشيد و ماه را مناسب نمود. روز را بر شب مي پيچاند

»هستند

5 سوره ي زمر آيه ي.

:مين، خورشيد و ماه تا زمان تعيين شده اي در حركت خواهند بودسيارات، ز :نكـتـه آيه

بقوت خود 1543ايـن تـئوري تا سال . زمين ثابت و مركز جهـان است: عـلـم نـجـوم عـصـر پيامبر مي گفـت ،)يعني وقتي زمين ثابت و مركز جهان باشد و خورشيد و سيارات بدور زمين بچرخند(در آن تئوري . باقي بود

. ا مي بايست سياره زهره را هميشه به شكلي كه در تصوير سمت چپ مي بينيم، بصورت هاللهاي ماه ببينيممپيدا است ) ماه شب چهارده(ولي وقتي انسان تلسكوپ بكار گرفت ديد كه سياره زهره به شكل ماه كامل

اشد و آن طرف خورشيد نتيجه اين شد كه زهره مي بايست به آن طرف خورشيد رفته ب). تصوير سمت راست(و نتيجه اين شد كه زهره در واقع دور خورشيد مي . باشد تا بتواند به اين شكل نور خورشيد را بازتاب بدهد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

127

و از اينجا بود كه انسان نتيجه گرفت كه خورشيد در مركز است و سيارات به دور آن مي . گردد نه به دور زمين .گردند

هاي خارجي را دوست دارند و مي پسندند، دنبال انديشه هاي علمي آن دوران از آنجا كه مسلمانان معموال چيزرفته بوده اند و مانند بقيه نوشته اند كه زمين به دور خورشيد مي گردد، در حاليكه آيه خيلي صريح و واضح

سيارات يعني هر يك از (همه آنها : پس از اينكه از سيارات و زمين و ماه و خورشيد صحبت مي كند مي گويديكي از حركتهاي ). يعني حركت مي كنند(تا زمان تعيين شده اي در جريان هستند ) و زمين و خورشيد و ماه

225كـيـلـومتر در ساعت است، كه 900000خورشيد حركت آن در مداري در كهكشان راه شيري با سرعت .بدور زمين در حركت است و حركت ماه نيز اينست كه. ميليون سـال طـول مي كشد تا آن را طي كند

اليه اليه بودن زمين

�12والأرض ذات الصدع

سوره ي طارق )12] (آماده كشت[سوگند به زمين شكافدار

است و اين اليه ها در داخل زمين حركت مي كنند و ) اليه اليه(بنا به اشاره ي دقيق قرآن كريم زمين شكافدار .هم برخورد كنند زلزله آتشفشان كوه در مناطق اقيانوسي جزاير را بوجود مي آرند هرگاه دو اليه به

پي بردند عده اي از دانشمندان براي مطالعه به اعماق زمين رفتن كه به اين حقيقت 1946-1945در سالهاي .سال پيش از اين موضوع پرده برداشت 1400در حالي كه قرآن كريم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

128

كردند اگر زمين شكافدار نبود حرارت سطح زمين به قدي داغ مي شده كه امكان همچنين دانشمندان كشف .ادامه ي زندگي براي موجودات زنده نبود

: نقش گردش زمين در آرامش انسان

شاره به گردش زمين و نقش خواب در تثبيت پيام هاي عصبي و آرامش روح و جسم

. 9= 8= 7= 6سوره النبأ

آيا ما زمين ه در حال چرخش است و طفل را داخل آن مي گذارند و مي چرخانند ، خدا فرموده گهواره همواركه اشاره است به حركت زمين به دور خودش و به دور خورشيد كه مانند گهواره اي گهواره قرار نداديم ؟ را

. بندگان خدا در آن زندگي مي كنند اما خودش همواره در حركت و تكان خوردن است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

129

مانطور كه گهواره ستون مي خواهد تا طفل درونش آرام گيرد كوه ها هم ستون زمين هستند تا بر زمين فشار هآورند و مانع شكسته شدن اليه هاي زمين و توليد زلزله شوند يعني كوه ها ستون گهواره هستند تا طفل در آن

. ردم در آن آرام گيرند آرام گيرد تا زلزله نيايد و در مناطق كوهستاني زلزله كم است و م

امروزه علم كشف كرده است كه در مغز انسان مكان هائي وجود دارد كه موادي در آن ها ايجاد مي شود وقتي كه انسان مي خوابد

آن مكان ها مانند باطري شارژ مي شود و مقدار آن مواد در آن زياد مي شود و وقتي انسان بيدار مي شود ميزان هش مي يابد طوري كه اگر خواب نبود ، بيم آن بود انسان شبيه ديوانه ها شود يعني خواب آن مواد كم كم كا

باعث شارژ سلول هاي عصبي و مغز شده و باعث قوي شدن گيرنده هاي عصبي و واكنش سريع آنان با محيط كه ما قرار دادهيعني خدا خواب را مايه ثبات ش: و جعلنا نومكم سباتا: مي گردد و خدا در قرآن مي فرمايد

.عمل ترميمي سلول هاي مغزي كه باعث شارژ شدن مغز مي شود را در پي خواهد داشت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

130

اعجاز قرآن در جدايي قاره ها

:گويد سورهء نازعات مي 31و 30قرآن كريم در آيات

}عاهاواألرض بعد ذلك دحاها، أخرج منها ماءها ومر{

»و زمين را بعد از خلقت آسمان بگسترانيد و از آن آب و گياه پديد آورد«

رساند كه زمين از آغاز امر خلقت به شكل كنوني خود نبوده، بلكه مدت زمان آيهء كريمهء فوق، به وضاحت مي .داري ساخته استبر طوالنيي بر آن گذشته است كه خداي عزوجل آن را در طي اين مدت هموار و آمادهء بهره

آوردهاي علم ترين ره شود، چه تازه انگيز با جديدترين اكتشافات علمي تفسير مي آيهء كريمه به طوري شگفتيا » ها از يكديگر تئوري دورشدن قاره«آورد جديد علم، همانا اين ره. جديد با اين آيهء مباركه انطباق كامل دارند

»Theory Of Drifting Contionents «خالصهء آنچه را كه اين تئوري مطرح ساخته، عبارت از . باشد ميهاي كرهء زمين در زماني از زمانها اجزاي به هم چسبيدهء يكديگر بوده اند و سپس آرام آرام اين است كه قاره

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

131

ها و يي را كه دريا هاي جداگانه شدن و دورگرديدن از همديگر آغاز نموده و به اين ترتيب تدريجا قاره به پارچهم و 1915اين نظريه براي اولين بار در سال . اند هاي بزرگ در ميان آنها حايل گرديده است، تشكيل داده اقيانوس

» فريد واگنر«استاد » طبقات االرض«درست در هنگامي مطرح گرديد كه متخصص و كارشناس مشهور علم ها طوري با هم متصل و ديك گردانيم، اين قارهها را به همديگر نز اگر ماتمام قاره«: آلماني چنين اعالم نمود

دهند، بي آنكه در ميان آنها كمترين فاصله و يا گردند كه يك پيكر واحد و همسان را تشكيل مي پيوسته مي» Jigsawpazzle«درست همانگونه كه در بازيهاي معما گونهء موسوم به . شكاف ناهمگوني قرارداشته باشد

. »گردد رونما مي

از . بخشد و قراين زياد علميي وجود دارد كه به تئوري دانشمند آلماني فوق الذكر قوت و قطعيت ميشواهد هاي كه عمر زميني هاي همانند و يكسان در سواحل درياهاي مختلف است، كوه جملهء اين شواهد وجود كوه

همانند و هم خانواده در اين نشانهء ديگر عبارت از وجود حيوانات، نباتات و ماهيهاي. باشد آنها نيز يكي ميرا » رونالدگود«البته همين مشاهدات است كه دانشمند مشهورعلم نباتات پرفسور . سواحل دور از همديگر است

: چنين بگويد »Geography Flowering Plants«» هاي نباتي جغرافياي گل«وا داشته تا در كتاب هاي مختلفهء زمين روزگاري به يكديگر پيوسته بخش: گويد يدانشمندان علم نباتات به اتفاق تئوريي را كه م«

هاي مختلف نيز وجود نباتات همانند در قاره اند چه بدون پذيرش اين تئوري، تفسير پديدهء اند، پذيرفته بوده . »شود ناممكن مي

از اكتشافات علم را قطعي سازد، اما بعد » ها پيوستگي قاره«شواهد علمي فوق به تنهايي كافي بود تا تئوري بودن تئوري فوق ديگر هيچ جاي ترديد و درنگي در مورد علمي » Fossil Magnetism«جاذبهء فسيلي

هاي مختلف، اين توانمندي را ها و سنگواره شناس بعد از بررسي فوسيل الذكر باقي نماند؛ زيرا دانشمندان فوسيلشده اند، مشخص هاي فوسيلي تبديل و اجسام به سنگوارهپيدا كردند تا موقعيت هر سرزميني را كه در آن اشيا

نيز مورد تأييد قرار گرفته است؛ » جاذبيت زميني«چنانكه بررسيهاي علم فوسيل شناسي با قوانين . گردانندهاي مختلف زمين در روزگاران بسيار دور، نه در مكانهاي فعلي خود ها و قاره كند بخش قوانيني كه اثبات مي

.آنها را مشخص گردانيده است» ها از همديگر دورشدن قاره«در مكانهايي قرار داشته اند كه تئوري بلكه درست

:گويد استاد علوم طبيعي در فاكولتهء سلطنتي لندن در اين رابطه مي »بالكيت«پروفسور

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

132

ر جنوب خط دهد كه اين سنگها در حدود هفتاد ميليون سال قبل، د هايي در كشور هند نشان مي بررسي سنگ«هاي جنوب افريقا نشاندهندهء اين حقيقت است كه قارهء به همين ترتيب، بررسي كوه. استوا قرار داشته اند

.»افريقا، سيصد ميليون سال قبل، از قطب جنوب جدا شده است

ي سورهء مباركهء نازعات كه محور بحث اين حلقهء ماست، در توصيف تطور تكامل) 31(بايد گفت كه آيهء چنانكه اعراب . را به كار گرفته است كه معني آن همواركردن و پراكنده ساختن است» دحو«زمين، واژهء

و اين البته عين همان مفهوم . »ها را هموار و پراكنده ساخت دحا المطر الحصي ـ باران سنگريزه«: گويند مي .ديد جغرافيايي فوق، به كار گرفته شده استرساند كه در امر تعبير از تئوري ج را مي »Drift«انگليسي

ترين انسانهاي روي زمين هم دهندهء علم جديد با متن آيهء مباركه، حتي شكاك بناء با اين توافق تكانتواند از نزد ذاتي صادر شود كه با علم توانند به اين حقيقت ايمان نياورند كه اين كالم معجز بيان، فقط مي نمي

!سبحانك يارب. ويش، بر گذشته، حال و آينده به طور يكسان احاطه داردو قدرت اليزال خ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

133

اشاره ي قرآن به نيروي جاذبه

ألم نجعل الأرض كفاتا

)25( مرسالت مگر زمين را محل اجتماع نگردانيديم

أن تزولا و ضالأرو اتاومالس كسمي ا إن اللها غفوريملكان ح إنه هدعن بم دن أحا ممكهسالتا إن أمن زلئ)41(

دارد دارد تا نيفتند و اگر بيفتند بعد از او هيچ كس آنها را نگاه نمى همانا خدا آسمانها و زمين را نگاه مى )41( فاطر اوست بردبار آمرزنده

سوره حج آمده است 65و نيز همين مضمون در آيه

نيروي جاذبه نيروي كششي است كه بين همه اشيا به خاطر به . جرم يك شيء مقدار ماده آن است. جرمشان به وجود مي آيد

است به سوي زمينخاطر نيروي جاذبه، شيئي كه نزديك سياره بر شيئي كه روي سطح زمين است هم به . سطح سياره مي افتد

ما نيروي . خاطر قوه جاذبه، يك نيروي روبه پايين به وجود مي آيدهمچنين . جاذبه را بر بدنمان به صورت وزنمان احساس مي كنيم

نيز به خاطر نيروي جاذبه سياراترا تشكيل مي دهد با هم نگه مي دارد و خورشيدجاذبه، گازهاي داغي را كه . در مدارهاي اطراف خورشيد باقي مي مانند

در . انسان ها براي قرن هاي متمادي درباره نيروي جاذبه دچار سوء تفاهم بودند و آن را درست نمي فهميدندمي كرد كه اشياي قرن چهارم پيش از ميالد، ارسطو فيلسوف و دانشمند يوناني اين ايده نادرست را تدريس

يعني تا زماني . ميالدي قبول داشتند 17مردم اين ايده را تا ابتداي قرن . سنگين سريع تر از اشياي سبك مي افتندگاليله گفت كه همه اشيا با شتابي يكسان سقوط مي كنند مگر . كه گاليله دانشمند ايتاليايي آن را تصحيح كرد

شتاب يك شيء ميزان تغيير سرعت آن در . ديگر روي آنها اثر بگذارداين كه مقاومت هوا يا برخي نيروهاي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

134

او گفت يك شيء سنگين و يك شيء سبك كه از ارتفاعي مساوي مي افتند همزمان به زمين . واحد زمان است . مي رسند

تاريخچه )ق 440(يروني ابوريحان ب)) عليهم السالم(بعد از اشارات علمي قرآن و روايات اهل بيت (برخي معتقدند كه

اما مشهور آن است كه نيروي جاذبه عمومي اولين بار توسط . اولين كسي بود كه به نيروي جاذبه پي بردداستان افتادن سيب از درخت و انتقال ذهني نيوتن به نيروي جاذبه . كشف شد ) در قرن هفدهم ميالدي(نيوتن

: ينگونه تبيين كردنيوتن بر اساس قوانين كلي حركت سيارات را ا.معروف است : كنند و اين كشش به دو چيز بستگي دارد الف ـ بر طبق قانون جاذبه عمومي كليه اجسام همديگر را جذب مي

جرم و فاصله يعني با جرم نسبت مستقيم دارد و هر قدر جرم يك جسم بيشتر باشد نيروي كشش آن نيز زيادتر برابر 330رم زمين است و لذا نيروي جاذبه خورشيد نيز هزار برابر ج 330براي مثال جرم خورشيد . شود مي

شود و به نسبت نيروي جاذبه زمين است و بر همين اساس است كه زمين تحت تأثير نيروي جاذبه كمتر مييابد مثال اگر اين فاصله دو برابر شد نيروي جاذبه چهار برابر كمتر مجذور اين فاصله نيروي جاذبه كاهش مي

. شود ميبر طبق قانون گريز از مركز هر جسمي كه برگرد مركزي حركت كند در آن جسم طبعا كششي بوجود ب ـ

. گردانيم ايم و مي مثل قطعه سنگي كه به ريسماني بسته. آيد كه مي خواهد از آن مركز دور شود مييب دو نيروي حركت زمين، سيارات، قمرها و اجرام آسماني در مدارهاي خود و گرد همديگر در نتيجه ترك

دارد و از سقوط آنها جاذبه و گريز از مركز است همين دو نيرو است كه اجرام فضائي را در مدار خود نگاه مي .كند و از تصادم و اصطكاك آنها باهم جلوگيري مي

دانشمندان اين تئوري سال 25در طي . محققين تئوري حركت صفحات زمين را مطرح كرده اند 1960از سال .اند ناميده (plate tectonics) ترش داده و آن را تئوري صفحاترا گس

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

135

بديهي است كه حركت صفحات . زلزله و آتشفشان بدهد ايجاد مناسبي را در اين تئوري مي تواند توضيحاتشواهد اثبات . مي گردد حركت كوه ها ايجاد كوه ها و همچنين باعث زمين باعث جدا شدن قاره ها از هم و

سـنگـهاي نواحي غربي اروپا و آفريقا با سنگهاي نواحي شرقي آمريكا هم عمر و هم ري آن است كهاين تئومواد و عناصري كه شـده، با و عـناصري كه در حفاري در نقطه هايي در غرب قاره آفريقا پيدا .مي باشند نوع

اين مي شود كه اين دو نـقـطـه نتيجه در نـقطه معادل آن در شرق قاره آمـريكا پيدا شده يكسان مي باشد وبا تصوير بـرداري نمـودن از اعـماق اقـيـانـوس اطـلـس يك خط .زمـاني در يك جـا و كـنار هم بوده اند

اقيانوس كشف شـد كه مـواد مـذاب درون زمين را بيرون مي ريزد و اقيانوس را به دو سراسري در وسط

.دور مي كندقسمت تقسيم مي كند و طرفـين خود را از هم

. توزيع آنها در قاره هاي مختلف را بيان مي كند وجود گونه هاي يكسان از جانوران و اين تئوري همچنين پا گذاشتن كريستف كلمب و كشف اين قاره براي اولين بار خود مي همچنين وجود بوميان آمريكايي قبل از

.ودن آنها در گذشته باشندبراي پيوسته بودن قاره ها و نزديك ب توانند داليلي مناسب

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

136

The outer surface of the earth is made of 12 major plates and several smaller plates. The plates are all moving in different directions and at different speeds (from 2 cm to 10 cm per year--about the speed at which your fingernails grow) in relationship to each other

. تعداد زيادي صفحات كوچك تشكيل شده است زمين از دوازده صفحه اصلي و سطح خارجي در حقيقتسانتي متر 2اين سرعت از . هاي مختلف حركت مي كنند تمامي اين صفحات در جهات مختلف و با سرعت

.ميزان رشد ناخن انگشتان دست مي باشد تقريبا به اندازهاين سرعت . است سانتي متر در سال متغير 10تا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

137

اين . مي گويند (Convergent plate boundary) نزديك شدن و برخورد صفحات را همگرايي مرزيو دور شدن صفحات از هم را واگرايي مرزي . زلزله مي گردد همگرايي باعث ايجاد صخرهها و كوه ها و

مي گويند كه در جاهايي كه مواد مذاب بتوانند از سطح زمين (divergent plate boundary) صفحات .مي گردد آتشفشان ايجاد خارج شوند باعث

همچنين در . حركت كوه ها و ساكن نبودن آنها اشاره كرده است سال پيش در قرآن به 1400خداوند در : حركت كوهها در سوره ه بيانالبت .عنوان عامل ايجاد كوهها مطرح گرديده است قرآن، گسترش زمين به

جهان مي كه زمين را ثابت و مركز )ص(به معني حركت زمين نيز مي باشد كه در زمان پيامبر ) 88 آيه نمل(آيه به آفرينش همه چيز در كمال در اين الزم به ذكر است كه. دانستند از جنبه هاي ديگر اعجاز قرآن مي باشد

حركت كوهها در عين استواري آنها داشته و به خوبي نشان از استواري اشاره شده است كه اين خودنكته بسيار . اين آيه، آيه بسيار عجيبي است. درست نمي باشد قيامت در روز مربوط بودن حركت كوهها تفسير

كوه ها را مي بينيد كه در حال حركت هستند، كه در آن : نمي فرمايند خداوند جالب اين آيه آن است كهتصور مي مي بيني و آنها را ساكن كوه ها را: فرمايد انست مربوط به روز قيامت باشد، بلكه ميتو صورت مي

بديهي است . حركت هستند در حالي كه در حال )همانطور كه ما اكنون كوه ها را ساكن تصور مي كنيم(كنيد نظر مي رسند در آن روز كه كوهها ساكن ب كه روز قيامت روزي متفاوت با روزهاي عادي است و طبيعتا اكنون

معني نمي حال حركت آنها كوهها در روز قيامت و در عين ساكن بنظر رسيدن(ديگر نبايد ساكن بنظر آيند و چون ما و كوه اكنون كوهها را ساكن تصور مي كنيم زيرا حركت نسبي مي باشد الزم بذكر است كه ما). دهد

نمي باشيم و همچنين حركت ديگر تشخيص حركت كوه ها قرار داريم قادر به) زمين(يك محرك ها بر روي

ما نمي باشد و پائين، قابل تشخيص توسط پوسته زمين مي باشد نيز به علت سرعت كوه ها كه ناشي از حركتحركت زمين و حركت پوسته ناشي ار(به همين علت ما كوه ها را در عين حال كه در حال حركت هستند

مي تواند به تنهايي اثبات كننده كه برخوردار است ين آيه، از آنچنان اهميتيا .ساكن تصور مي كنيم)زمين .كالم آفريدگار بودن قرآن باشد و) ص(وجود آفريدگار و نبوت محمد

اين صنع خداست كه هر . ابر در حركتند انگارى در حالى كه مانند بينى و آنها را ساكن مى ها را مى و كوه 88/نمل. كنيد مسلما آگاه است آنچه مى و او به. يد آوردهچيزى را در كمال استوارى پد

.اى در آن رويانيديم هاى استوار افكنديم و از هر چيز سنجيده در آن كوه و زمين را گسترانيديم و

26/عبس. بعـدها خشكي را شـقـه كرديم شـقـه كردني *19/حجر

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

138

ماه و خورشيد و زمين چرخش مدارهاي به كريم آنقر ي اشاره

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

139

كريم قرآن در پاتولوژي

آور قرآن انگيز و اعجاب در ادامه ي مباحث مربوط به معجزات قرآن و اسالم، اكنون به يكي از معجزات شگفت .گزد ندن آن انگشت تحير به دندان مياي با خوا پردازيم كه هر خواننده كريم مي

دين مبين اسالم، منطقي ترين دين آسماني است و برخالف ادعاي دانشمندان غربي كه اديان و بخصوص دين . اسالم را مخالف علم و منطق مي دانند، دين اسالم بيش از هر مرام و عقيده اي بر علم و منطق استوار است

نده و از گزند ساليق شخصي و دسايس و فتنه هاي دانشمندان ضد دين مصون در واقع هر جا علم معصوم ما مباحثي همچون تكامل نيز كه از سوي دانشمندان غربي به . مانده است، تماما با تعليمات اسالم مطابقت دارد

آن عنوان نقطه ضعف اسالم نام برده مي شود، دروغ و دسيسه اي بيش نيست و ترفندي است كه ماسون ها از . براي نبرد با اديان بهره جسته اند

هراسموس« كه تكامل نظريه ي بنيان گذار ، » داروين رابرت چارلز« پدربزرگ اينكه جالب ژهاي انگلستان را در مقام استاد اعظمي يكي از ل بود، نام داشت و او نيز مانند نوه اش زيست شناس » داروين

« واقع در . كرد پياده بار ايده ي نظريه تكامل را در ذهن نوه اش اولين و بود كه و هم ا اختيار داشتنظريه ي تكامل را » چارلز رابرت داروين « مدت ها قبل از اينكه نوه ي مشهورش » هراسموس داروين

طرح كردليه ي نظريه ي تكامل را مايده هاي او )Zoonomia(گسترش دهد، در كتاب معروف خود با عنوان

. و بدين ترتيب نام خود را به عنوان يكي از پيشگامان نظريه ي تكامل، بر سر زبان ها انداخت

و توطئه آميز بودن نظريه دروغ بودن بر اما خوشبختانه امروزه با توجه به كشفيات علوم جديد، روز به روز انه با حركت منافقانه ي بسياري از ي تكامل، آن هم در شكل كنوني آن صحه گذارده شده است كه متأسف

اما ان شاء اهللا اين . است نشده نويسندگان ماترياليست در كتب پزشكي و زيست شناسي، اين حقايق عنوان الزم به ذكر است كه نگارنده ي مقاله، خود از . حقايق در مقاالت آتي به نظر خوانندگان محترم خواهد رسيد

دارج عاليه ي يكي از رشته هاي علوم زيستي مي باشد و به آنچه كه مي نظر تحصيالت در حال طي كردن م .گويد واقف است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

140

علمي قرآن كريم كه در علم بزرگ معجزات از با توجه به مطالب بيان شده، بر آن شديم تا به يكي ديگر ا بررسي نماييم، تا با ي بزرگ الهي ر بيان شده است، بپردازيم و ابعاد اين معجزه) شناسي آسيب(پاتولوژي

. مطالعه ي اين معجزه، بيش از پيش به عظمت خداوند متعال پي ببريم

. نماييم بعد از ذكر مقدمه، مقاله ي اصلي را خدمتتان ارائه مي

به جرأت مي توان اين كتاب عظيم . قرآن، كالم خداوند و برترين كتابي است كه بر دنياي خاكي نازل شده استبرنامه ي كامل زندگي بشر دانست؛ چرا كه عالوه بر آموزش مسايل تربيتي، اخالقي و ديني، اطالعات را

گرانبهاي علمي نيز در درون اين كتاب مقدس نهفته مي باشد كه اين اطالعات به حول و قوه ي الهي با ظهور . گشتان شاء اهللا رمزگشايي خواهد ) عج(مفسر بزرگ قرآن كريم، حضرت مهدي موعود

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

141

گرچه . هاي مدني قرار دارد باشد و در زمره ي سوره هاي قرآن كريم مي سوره ي نساء، چهارمين سوره از سورهشود، اما در هاي فراوان پيرامون احكام و حقوق زنان، سوره ي نساء ناميده مي اين سوره به دليل وجود بحث

. خورد ري در علوم طبيعي نيز به چشم ميآو انگيز و معجزات شگفت الي آيات آن، مطالب شگفت البه

سوره ي نساء، خداوند متعال قدرت نمايي فرموده و يكي از معجزات بزرگ خود را بيان نموده 56در آيه ي . است

: فرمايد سوره ي نساء چنين مي 56آيه ي

ضجت جلودهم بدلناهم جلودا غيرها ليذوقوا العذاب إن إن الذين كفروا بĤياتنا سوف نصليهم نارا كلما ن« »الله كان عزيزا حكيما

هاي تنشان كنيم كه هر گاه پوست كساني كه به آيات ما كافر شدند، به زودي آنها را در آتشي وارد مي« . را بچشند) الهي(دهيم، تا كيفر به جاي آن قرار ميهاي ديگري ، پوست)بسوزد(بريان گردد و ) در آن(

»). دهد و روي حساب، كيفر مي(خداوند توانا و حكيم است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

142

نساء، خداوند متعال نحوه ي عذاب دادن كفار را در روز سوره ي 56همانگونه كه مالحظه فرموديد، در آيه ي ازي آن هم در زمينه ي علوم طبيعي وجود دارد؟اما در اين آيه، چه اعج. فرمايد قيامت بيان مي

براي فهم و درك بهتر اعجاز موجود در آيه ي مذكور، قبل از هر چيز بايد ساختمان پوست انسان را از نظر بررسي نماييم؛ چرا كه خداوند متعال نيز در سوره ي نساء، به بريان ) شناسي آسيب(شناسي و پاتولوژي بافت

.فرمايد اره ميشدن پوست كافران اش

پوست بدن انسان از ) پاتولوژي(شناسي و آسيب) هيستولوژي(شناسي مطابق كشفيات انجام شده در علم بافت :سه اليه ي اصلي تشكيل شده است كه اين سه اليه به ترتيب از خارج به داخل و از سطح به عمق عبارتند از

اپيدرم – 1

درم – 2

هيپودرم – 3

:اند كه عبارتند از تري تشكيل شده ي فوق نيز از اجزاي كوچك هر يك از سه اليه

دهنده ي اپيدرم از خارج به داخل و از سطح به هاي تشكيل اليه: اجزاي تشكيل دهنده ي اليه ي اپيدرم – 1 :عمق عبارتند از

). ترين اليه خارجي(اليه ي شاخي –الف

. اليه ي شفاف –ب

. دار اليه ي دانه –ج

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

143

. اليه ي خاردار –د

.اي يا طبقه ي بازال طبقه ي قاعده – ه

.غشاي پايه –و

هاي ذكر شده، از طرف ديگر عالوه بر اليه. باشند دهنده ي اپيدرم مي اليه ي مذكور، اجزاي تشكيل 6به باشند نيز هاي مختلف پوست مي هاي مالنوسيت كه حاوي رنگدانه بوده و مسئول به وجود آمدن رنگ سلول

.شوند اي يافت مي هاي اليه ي خاردار و قاعده سلول بين در صورت پراكنده

شود كه اين اليه ها از اليه ي درم از دو طبقه ي عمده تشكيل مي: دهنده ي اليه ي درم اجزاي تشكيل – 2 )11:(سطح به عمق و از خارج به داخل عبارتند از

. درم پاپيلر –الف

.درم رتيكولر –ب

شريان ها، وريد ها و مويرگ (در سرتاسر درم، عروق . هاي مختلف درم، شباهت بسياري به يكديگر دارند يهال هاي كششي داربست(هاي كالژن و االستيك هاي عصبي، غدد و مجاري عرق، رشته هاي ايمني، پايانه ، سلول)ها

. وجود دارد) و ارتجاعي پوست

هاي چربي بوده و باشد كه حاوي سلول رم يك نوع بافت همبند شل ميهيپود: هاي مختلف هيپودرم اليه – 3 .چسباند هاي زيرين مي پوست را به ارگان

باشد كه در بعضي نقاط بدن از جمله سر، پشت بازوها و ساعدها، مو يكي از ضمائم پوست مي :ذكر يك نكته هي و زير بغل و كشاله ي ران وجود هاي زيادي از اندام تحتاني، شكم و پشت، صورت و نواحي شرمگا بخشاي به نام هاي درم نفوذ كرده و حفره اي دارد كه مطابق آن، بخشي از اپيدرم به درون اليه مو ساختار ويژه. دارد

به منظور جلوگيري از اطاله ي كالم، از توضيح بيشتر در اين زمينه صرف نظر . دهد فوليكول را تشكيل مي .شود مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

144

.)در اين تصوير ديده نمي شود هيپودرم. (لف پوستاليه هاي مخت

به خصوص سيستم حسي پوست، خود داراي . اي برخوردارند اعصاب موجود در پوست، از ساختمان پيچيده :ها عبارتند از هاي متنوعي است كه اين بخش بخش

. هاي مربوط به حس لمس پايانه – 1

.هاي مربوط به حس فشار پايانه – 2

. هاي مربوط به حس گرما و سرما پايانه – 3

.هاي مربوط به حس درد پايانه – 4

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

145

اند كه مجموعه ي هايي از جنس بافت همبند احاطه شده هاي حسي مربوط به فشار و لمس، درون كپسول پايانه هاي مربوط به پايانهيعني . نامند هاي آنها را به ترتيب شبكه ي پاچيني و مايسنر مي هاي مذكور و كپسول پايانه

هاي گيرنده. شوند هاي مربوط به حس لمس، شبكه ي مايسنر ناميده مي حس فشار، شبكه ي پاچيني و پايانه .مربوط به حس لمس و فشار، تنها در اليه ي درم وجود دارند

الزم به ذكر است ( .هاي عصبي آزاد بوده و كپسول ندارند هاي مربوط به حس گرما و سرما و درد، پايانه گيرنده كه مطابق يافته هاي جديد، پايانه هاي عصبي آزاد، عالوه بر حس گرما، سرما و درد، توانايي حس لمس و فشار

.هاي تحتاني اپيدرم نيز وجود دارند ها عالوه بر درم، در اليه اين گيرنده.) را نيز دارند

.مسئول حس درد هستند پايانه هاي عصبي آزاد،. پايانه هاي عصبي حسي پوست

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

146

توجه بفرماييد كه انتهاي پاينه هاي عصبي آزاد، عالوه بر درم، تا اپيدرم نيزكشيده شده . پايانه هاي عصبي آزاد .است

نقش به سزايي دارند درد، و سرما و گرما درك در درد و سرما و گرما هاي مربوط به حس گيرندهبدين ترتيب كه در صورت .نمايد ها مي كمك بسياري به حفاظت از بدن در مقابل آسيبكه اين نقش آنها

هاي حسي، بدن را تماس پوست بدن با اشياء بسيار داغ يا بسيار سرد و نيز اجسام برنده و دردناك، اين گيرنده .دگردان العمل بدن و دوري از خطرات مي از خطر به وجود آمده آگاه نموده و منجر به عكس

نساء دارد؟ شناختي پوست، چه ارتباطي به اعجاز سوره ي اما توضيحات ذكر شده در رابطه با ساختمان بافت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

147

:اندازيم سوره ي نساء مي 56 قبل از ادامه ي بحث، مجددا نگاهي به آيه ي

هاي تنشان ستكنيم كه هر گاه پو كساني كه به آيات ما كافر شدند، به زودي آنها را در آتشي وارد مي« . را بچشند) الهي(دهيم، تا كيفر هاي ديگري به جاي آن قرار مي ، پوست)بسوزد(بريان گردد و ) در آن(

»). دهد و روي حساب، كيفر مي(خداوند توانا و حكيم است

ران يابيم كه خداوند متعال، اسباب چشيدن عذاب آتش جهنم را پوست بدن كاف با توجه درآيه ي مذكور، در مي كنيم كه هرگاه پوست تنشان بريان گردد، به زودي آنها را در آتشي وارد مي« : فرمايد چرا كه مي. داند مي

.»دهيم تا كيفر الهي را بچشند هاي ديگري به جاي آن قرار مي پوست

دهد ن ميوجود دارد كه نشا» تا بچشند : ليذوقوا « سوره ي نساء نيز عبارت 56در واقع در متن عربي آيه ي به عبارت ديگر . خداوند علت جايگزين كردن پوست كافران را در قيامت، چشيدن عذاب الهي بيان كرده است

توان دريافت كه مطابق فرمايش خداوند، عامل درك سختي عذاب آتش جهنم، همان از متن آيه به وضوح ميپوست را بارها به تن آنها جايگزين باشد و خداوند براي عذاب هر چه بيشتر كافران، اين پوست بدن مي

. اي از رنج و عذاب كافران كم شود نمايد تا مبادا بعد از سوختن و زغال شدن پوست بدن آنها، ذره مي

اين فرمايش خداوند و اين منطق ذكر شده در آيه ي مذكور، به صورت كامال دقيقي بر كشفيات انجام شده در آسيب (مطابق كشفيات انجام گرفته در پاتولوژي . شناسي مطابقت دارد بافتو ) آسيب شناسي(علم پاتولوژي

هاي اپيدرم و درم پوست پراكنده هاي مربوط به حس گرما و سرما و درد در اليه شناسي، گيرنده و بافت) شناسيهاي د شود، پايانهاند؛ با توجه به اين مطلب، اگر حرارت بسيار زياد يا عوامل محرك دردزا بر بدن افراد وار شده

عصبي مربوط به گرما و درد كه در اپيدرم و درم پراكنده هستند، اين تحريكات ناشي از گرما و درد را دريافت دهد؛ حال كرده و به مغز مخابره كرده و بدن را از خطرات مذكور آگاه كرده و بدن نيز نسبت به آنها واكنش مي

آسيب ببينند و يا وجود نداشته باشند، حتي اگر آسيب حرارتي يا هاي عصبي مذكور اگر به هر دليلي پايانه. تواند آنها را حس كرده و نسبت به آنها واكنش نشان دهد دردناك بسيار شديدي نيز به بدن وارد آيد، بدن نمي

ر تواند داغي آتش يا درد ناشي از سوزن را د در واقع اگر پوست فردي بنا به هر دليلي كنده شود، وي نميبيند، ها كه پوست بدن آسيب مي به همين دليل است كه در سوختگي. اي كه پوست ندارد احساس كند ناحيه

.تواند شدت سوختگي و عمق آسيب را به خوبي نشان دهد درد بودن ضايعه ي سوخته، مي دردناك بودن يا بي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

148

براي مثال . متفاوتي وجود داردبندي هاي درجه هاي پوست، سيستم به منظور تعيين شدت و ميزان سوختگي ها را به سه درجه، برخي به چهار درجه و برخي به پنج درجه تقسيم بندي برخي از منابع پزشكي، سوختگي

براي مثال كتاب جراحي . بندي سوختگي، اساس مشتركي دارند هاي درجه نمايند؛ اما تمام اين سيستم ميدوم نيز خود به دو گروه تقسيم بندي كرده است كه درجه ي ها را به چهار درجه تقسيم شوارتز، سوختگي

.بندي شده است

:شوند ها به انواع زير تقسيم مي بندي كتاب شوارتز، سوختگي مطابق تقسيم

اپيدرم را درگير ساخته و اين سوختگي، فقط اليه ي : »سوختگي اپيدرمال « سوختگي درجه ي اول – 1علت درك درد در .كند گردد و بيمار درد فراواني را تجربه مي ت ميموجب قرمزي سطحي و سوزش پوس

هاي عصبي سالم بوده و درد حاصل از آسيب به پوست را به بيمار، اين است كه در اين نوع سوختگي، پايانه .كند مغز بيمار مخابره مي

: كه عبارتند ازشود اين سوختگي خود به دو زير گروه تقسيم بندي مي: سوختگي درجه ي دوم – 2

. سوختگي نيمه ضخامت سطحي –الف

.سوختگي نيمه ضخامت عميق –ب

عالوه بر ) درم پاپيلر(هاي فوقاني درم در اين نوع سوختگي، اليه :سوختگي نيمه ضخامت سطحي –الف مايان در صورت برداشتن تاول، زخم صورتي رنگ و مرطوب، ن. زند اپيدرم رويي آسيب ديده و پوست تاول مي

كند؛ چرا اين نوع زخم سوختگي، درد شديدي ايجاد مي. كند گشته و عبور جريان هوا از روي آن ايجاد درد ميهاي عصبي مربوط به حس گرما و درد موجود در درم، هنوز سالمند و هنوز تعدادي از انشعابات خود كه پايانه

.درد را به مغز مخابره كنندتوانند پيام حسي گرما و بنابراين مي. اند را حفظ كرده

و ) پاپيلر(تر هاي سطحي در اين نوع سوختگي، عالوه بر اپيدرم، اليه: سوختگي نيمه ضخامت عميق –ب در اين نوع سوختگي، . شود درم در اثر سوختگي آسيب ديده و در اينجا نيز تاول ايجاد مي) رتيكولر(تر عمقي

كند، بيمار در اثر اين نوع سوختگي، درد چنداني حس نمي. استنماي زخم به صورت سفيد و صورتي مشبك علت عدم درك درد توسط بيمار در اين نوع سوختگي، اين است كه به دليل . بلكه تنها احساس ناخوشايند دارد

هاي عصبي مربوط به حس گرما و درد نابود شده و از بين هاي مهمي از درم، تمام پايانه آسيب اپيدرم و قسمت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

149

رغم وجود آسيب توانند پيام ناشي از آسيب حرارتي و درد را به مغز مخابره كنند؛ بنابراين علي اند و نمي رفته . شديدتر، بيمار از درد چنداني شكايت ندارد

هاي درم عالوه بر در اين نوع سوختگي، تمام اليه): سوختگي تمام ضخامت(سوختگي درجه ي سوم – 3 در اين حالت نماي سوختگي به رنگ سفيد يا قرمز گيالسي . يابد شدت آسيب افزايش مياپيدرم، گرفتار شده و

درد و حساسيت چنداني در اين نوع سوختگي .هاي عمقي نيز ديده شود باشد و ممكن است تاول و يا سياه مي .باشد حرارت ميدرد و هاي عصبي مربوط به مخابره ي وجود ندارد كه دليل آن نيز از بين رفتن تمام پايانه

هاي بسيار جدي و در اين نوع سوختگي كه بسيار شديد بوده و ناشي از آسيب: سوختگي درجه ي چهار – 4چربي (هاي پوست شامل اپيدرم و درم، بافت هيپودرم باشد، عالوه بر آسيب ديدن تمام اليه خطرناك به بدن مي

شوند و سوختگي داراي ظاهري و احشا نيز درگير مي تر اعم از عصب و عضله و ساختارهاي عمقي) زير جلديدر ناحيه (هاي پر عصبي همچون صفاق هاي زيرين، بافت در اين نوع از سوختگي نيز اگر بافت. گردد زغالي ميهاي عصبي مربوط به درد و نباشند، بيمار مجددا درد چنداني احساس نخواهد كرد؛ چرا كه پايانه) ي شكم

. اند تهحرارت از بين رف

اصلي ها به سه دسته ي هاي سوختگي وجود دارد، اين نوع زخم بندي ديگري كه در مورد زخم مطابق تقسيم :شود كه اين سه دسته عبارتند از تقسيم مي

گردد و ترين اليه ي پوست كه اپيدرم نام دارد، مي اين سوختگي شامل خارجي: سوختگي درجه ي اول – 1 .ها معموال تاول ندارند باشد؛ اين نوع سوختگي قرمز، متورم و دردناك مي زخم سوختگي در آن،

در اين نوع سوختگي، شدت آسيب بيشتر بوده و عالوه بر اپيدرم، اليه ي درم :سوختگي درجه ي دوم – 2 ين نوع در ا. رنگ، مرطوب و نرم دارند ها بسيار دردناك بوده و ظاهري صورتي اين زخم. گردد نيز درگير مي

هاي در سوختگي درجه ي دوم، به دليل وجود داشتن تعدادي از پايانه. آيد سوختگي، تاول نيز به وجود مي .كند مربوط به درد و حرارت، بيمار كماكان درد را حس مي

تر پوست درگير شده و عالوه بر اپيدرم و هاي عمقي در اين نوع سوختگي، اليه: سوختگي درجه ي سوم – 3 هاي چربي، اعصاب بزرگ، هاي مذكور، بافت رود و ممكن است عالوه بر اليه ي هيپودرم نيز از بين مي اليهدرم،

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

150

هاي چرا كه پايانه. ها سفيد رنگ بوده و درد چنداني ندارند ظاهر اين زخم. عضالت و استخوان نيز آسيب ببينند .اند عصبي مربوط به درد و حرارت، تماما نابوده شده

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

151

.)هرچه شدت و عمق سوختگي بيشتر مي شود، درد كمتر مي شود. (درجه بندي سوختگي ها

.)هرچه شدت و عمق سوختگي بيشتر مي شود، درد كمتر مي شود. (درجه بندي سوختگي ها

هاي يبند هاي مهم و جدي نيز بين تقسيم هاي فوق، شباهت هاي ظاهري در تقسيم بندي عليرغم تفاوت از شدت شود، بندي، هرچه شدت سوختگي بيشتر مي بدين ترتيب كه مطابق هر دو طبقه. مذكور وجود دارد

هاي عصبي مخابره كننده ي درد و تر شدن سوختگي، به پايانه با عميق كه چرا گردد؛ مي كاسته درد بيمار .هاي مذكور را به مغز مخابره كند بتواند پيام حاصل از آسي حرارت نيز آسيب وارد شده و بدن نمي

چرا كه . نمايد سوره ي نساء را تأييد مي 56مطالب توصيف شده در فوق، به وضوح فرمايش قرآن در آيه ي ها است كه درد و رنج حاصل از مطابق فرمايش قرآن و نيز كشفيات علمي انجام گرفته، اين پوست انسان

نمايد و فرد اين رنج و عذاب را درك و گي را به به مغز مخابره ميگرماي بسيار زياد و درد ناشي از سوختگيرد، صورت مي) توأما(به همين دليل در جهان آخرت كه معاد به دو شكل روحاني و جسماني . كند حس مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

152

بايست هرگاه كه در اثر شدت عذاب جسمي كافران نيز تشديد شود، مي براي اينكه عالوه بر عذاب روحي،ي آتش جهنم، پوست بدنشان آسيب بيند، مجددا پوست بر تنشان رويانده شود تا آنان عذاب و سختي ها عذاب

در واقع اگر پوست . اي از عذاب آنان كاهش نيابد آتش، و درد حاصل از آن را مدام احساس نمايند و ذرهكه بعد از اولين سوختگي بود؛ چرا جسمي آنان در جهنم به هيچ عنوان شديد نمي شد، عذاب كافران تجديد نمي

به اين ترتيب، خداوند با بيان اين . ديگر بدنشان ابزاري براي درك حس درد و حرارت نمي داشت پوست آنان، حكمت خود را نشان روياند، مطلب كه به منظور چشاندن عذاب جهنم به كافران، بارها پوست بر تن آنها مي

اي اعم از ميكروسكوپ وجود نداشت، پيشگويي كه هيچ وسيلهسال قبل، آن هم در حالي 1400داده و در .بسيار دقيقي پيرامون يك واقعيت علمي انجام داده است

سال 1400از آنجا كه قرآن مجيد، . دارد سوره ي نساء، از يك واقعيت بسيار بزرگ علمي پرده بر مي 56آيه ي نازل شده است، )درس نخوانده(ك پيامبر امي قبل و در سرزمين خشك و بي آب و علف عربستان و بر قلب ي

ماند كه اين كتاب عزيز، از جانب يك پروردگار بلند مرتبه و دانا بر اي باقي نمي جاي هيچ گونه شك و شبههاي همچون عربستان قلب بنده ي صالحش نازل گشته است؛ چرا كه يك انسان درس نخوانده، آن هم درجامعه

توانست از چنين اي همچون ميكروسكوپ وجود نداشت، نمي ي كه ابزار آالت پيشرفتهآن روز، و نيز در شرايط .راز علمي بزرگي با اين دقت و صالبت پرده بردارد

توان به كمك آن در مقابل كفار و ترين اسنادي است كه مي سوره ي نساء، يكي از مهم 56در واقع آيه ي اميد است كه كشفيات علمي از . يت اسالم را به جهانيان اثبات نمودكرد و حقان) مبارزه طلبي(مشركين، تحدي

.هاي الهي سوق دهد اين قبيل، بشر جاهل و نادان عصر آخرالزمان را به سوي ارزش

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

153

پرندگان پرواز/گياهان زوجيت/آب از زنده موجودات بدن تشكيل در قرآن علمي معجزات

.اند همه موجودات زنده از آب آفريده شده

ل شيء حي أفلا أولم ير الذين كفروا أن السماوات والأرض كانتا رتقا ففتقناهما وجعلنا من الماء ك« ):30/ انبياء( »يؤمنون

اي را از هم پيوسته بودند و ما جدايشان كرديم؟ و هرچيز زنده ها و زمين به ند كه آسمانمگر كافران نديد« ــي ــان نمـــــــ ــا ايمـــــــ ــم، آيـــــــ ــد آورديـــــــ ــد؟ آب پديـــــــ .»آورنـــــــ

اي درصـد سيتوپالسـم يـا مـاده زمينـه 80ايـم كـه هايي كه در علم ايجاد شده، دريافتـه امروزه پس از پيشرفتتـا 50يق جديدتري نشان داده كه بدن بيشتر موجودات زنده بين تحق. هاي زنده از آب تشكيل شده است سلول

قرن پيش، يـك انسـان عـادي 14آيا . اي براي حيات به آب نياز دارد درصد آب دارد و نيز هر موجود زنده 90كه اين سخن از زبان انساني تر اين اند؟ جالب توانست حدس بزند كه همه موجودات زنده از آب آفريده شده مي

زيسته، سرزميني كه هميشه با مشكل كمبود آب مواجه بـوده و شده است كه خود در صحراي عربستان مينقل .هســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت

: كند اين آيه آفرينش حيوانات را از آب بيان مي

):45/ نور(» والله خلق كل دابة من ماء«

» خداوند همه جنبدگان را از آب آفريد«

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

154

: كند آفرينش انسان از آب اشاره ميبه 54و سوره فرقان آيه

:»وهو الذي خلق من الماء بشرا فجعله نسبا وصهرا وكان ربك قديرا«

.»اوست كه بشر را از آب آفريد و براي او نسب و سبب قرار داد، پروردگار تو تواناست«

شناسي گياه

ــد آفريــــــــده شــــــــده) ادهنــــــــر و مــــــــ(گياهــــــــان بــــــــه صــــــــورت زوج .انــــــدسـته از حتـي آن . انـد دانست كه گياهان هم مانند انسان از دو جنس نر و ماده آفريده شده ها نمي انسان تا مدت

هـا اين حقيقت قـرن . هاي خود هم اعضاي نر و هم اعضاي ماده را دارند جنسي هستند، در اندام گياهاني كه تك :اي از قرآن ذكر شده است پيش در آيه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

155

): 53سوره طه، آيه (السماء ماء فاخرجنا به ازواجا من نبات شتي وانزل من

ــان مختلــــف را رويانــــديم « ــواع گياهــ ــا آن انــ ــه بــ ــتاد كــ ــمان آبــــي فرســ .»و از آســ

ــوه ــده ميــــــ ــده شــــــ ــورت زوج آفريــــــ ــه صــــــ ــا بــــــ ــد هــــــ .انــــــ ):3/ رعد( ومن كل الثمرات جعل فيها زوجين اثنين

.»هــــــــــا را در دو قســــــــــم پديــــــــــدآورد ميــــــــــوهو انــــــــــواع «دادن وجودآمـدن ميـوه، شـكوفه از بـه مرحله قبل. ميوه، محصول نهايي عمل توليدمثل در گياهان رده عالي است

شـوند و ها بارور مـي افشاني، شكوفه با انجام عمل گرده. هاي جنسي نر و ماده را دارد است كه هر شكوفه، اندامهاي جنسي نر هاي رسيده در حقيقت محصول فعاليت همان اندام پس ميوه. شوند يطي مراحلي به ميوه تبديل م

، كـه ميـوه از شـكوفه غيـر ...هاي خاص مثل موز، انواعي از آنانـاس و در بعضي گونه. و ماده در گياهان هستندـ كه حتي در اين گياهان هم ويژگي )Parthenocarpic Fruit(شود بارور ايجاد مي ده هاي خاص جنسـي دي

.شود مي

:پرواز پرندگان

:فرمايد قرآن در اين مورد مي

ءبكل شي ن إنهمن إلا الرحكهسما يقبضن ميو افاتص مقهر فوا إلى الطيروي لميرأوص19/ ملك( ب(:

دارد زيرا او ز خداي رحمان كسي نگاهشان نميزنند، ج آيا پرندگان را برفراز سرشان نديدند كه بال مي« . »چيز بيناست بر همه

كند كه خـدا بـا قـدرت خـويش پرنـده را در اين آيه بيان مي. داشتن است به معناي نگاه "امساك "واژه عربي ي جديد اطالعات علم. دارد و تأكيد خاصي بر ارتباط بسيار نزديك رفتار پرنده با فرمان الهي دارد آسمان نگه مي

هايي از پرندگان دقت بسيار بااليي در يافتن مسيرهاي حركت خود در حـين مهـاجرت نشان داده است كه گونهدارند و فقط وجود يك برنامه خاص براي مهاجرت در كدهاي ژنتيكي پرندگان توجيه علمي قابل قبولي بـراي

لي جوان در سفرهاي طـوالني و پيچيـده شود حتي پرندگان خي قدرتي كه باعث مي. العاده است اين قدرت فوق

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

156

هيچ تجربه يا راهنمايي به مقصد دقيق خود برسند و در تاريخ معيني به همان محلي كـه از آنجـا كـوچ خود بي .كــــــــــــــــــــــرده بودنــــــــــــــــــــــد بــــــــــــــــــــــاز گردنــــــــــــــــــــــد

كنـد و در برد كه در اقيانوس آرام زندگي مي اي نام مي از پرنده "قدرت و ظرافت "پروفسور هامبرگر در كتاب ماه با تأخير زمـاني 6كند و پس از طي مي "8"هزار مايل را در مسيري به شكل 15ماه مسافتي بالغ بر 6ت مد

اي كه براي چنين سفري سيستم بسيار پيچيده. گردد اي كه از آنجا كوچ كرده بود بازمي حداكثر يك هفته به نقطهبا توجه به برنامه بسيار دقيقي كه ايـن سيسـتم هاي عصبي اين پرنده تعبيه شده است، مورد نياز است در سلول

!اين سيستم بوده است بينديشيم؟ "ريز برنامه"طلبد آيا نبايد به وجودي كه مي

. آيا خدا وجود دارد؟ پيچيدگي مغز انسان نشان ميدهـد كـه هـوش و بصـيرتي برتـر در وراي آن وجـود دارد مغـز شـما قـادر اسـت . يزي از اطالعات را دريافت ميكندهمزمان و در آن واحد حجم شگفتانگ. . . مغز انسان

اطالعاتي از قبيل رنگها و اشيائي را كه ميبينيد، دماي محيط اطراف، مقدار فشاري كه پـاي شـما بـر زمـين وارد . ميكند، صداهاي پيرامونتان، احساس خشكي دهانتان و حتي نوع جنس صفحة كليد كامپيوترتان را دريافت كند

مغز شما در آن واحد مراقب و . تجمع و دريافت تمامي احساسات، افكار و خاطرات شما ميباشد مغز شما محلپيگير اعمال ديگري است كه در بدن شما در حال انجام گـرفتن اسـت ماننـد الگـوي تنفسـي، حركـات پلـك، ــما ــتان شـــــــــــ ــاي دســـــــــــ ــات ماهيچههـــــــــــ ــنگي و حركـــــــــــ .گرســـــــــــ

مغـز شـما تمـامي دادههـا را سـنجيده و . پيام را دريافت كنـد مغز انسان ميتواند در هر ثانيه بيش از يك ميليوندر نتيجة عمل غربال اطالعات و دادهها، بـراي . پيامهايي كه از اهميت چنداني برخوردار نيستند را تصفيه ميكند

.شما اين امكان به وجـود ميĤيـد كـه در دنيـاي خـود بتوانيـد تمركـز كـرده و عملكـردي مـوثر داشـته باشـيد ظر شما مغزي كه داراي چنين قابليتي است كه ميتواند در هـر ثانيـه بـا بـيش از يـك ميليـون اطالعـات به نآيا

مختلف سر و كار داشته باشد، در حالي كه همزمان اهميت اين اطالعات را نيز سنجيده و به شما اين امكـان را حسب شانس و اتفاقي بـه وجـود ميدهد تا در ارتباط با معتبرترين اطالعات موجود عمل كنيد، ممكن است بر

ــد ــده باشــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ؟ آمــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــآيا صرفا علل بيولوژيكي باعث شدهاند تا بافتهاي مناسب، جريان خون و ياختههاي عصبي شكل بگيرند؟ مغـز

مغز انسـان داراي . انسان تنها يك عضو حيرتانگيز نيست كه وظايفي بر عهده دارد، بلكه بيش از يك عضو استچگونه ميتوان مغز انسـان . يت استدالل، احساس، حركت و ارتباطسنجي را داردهوش و فراست است، مغز قابل

ــيح داد؟ را توضــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

157

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

158

:جهان كار پايان و قرآن

ز آنها را اگر يك ميليون ا. اتم ها آن قدر كوچك هستند كه با قوي ترين ميكروسكوپ ها نيز ديده نمي شوندكنار هم بگذاريد، نقطه اي ريز به اندازه ي نوك سوزني را تشكيل خواهند داد و هرگاه هزار ميليارد

از آنها كنار هم چيده شوند، تازه طول اين تعداد ) 10000000000000(تا ده هزار ميليارد )1000000000000( )اتم ، ايزاك آسيموفرجوع شود به كتاب . ( سرسام آور به يك سانتي متر خواهد رسيد

فضاي مابين هسته ي اتم و الكترون هايي كه گرد آن در حركت اند، نسبت به حجمشان بسيار وسيع و فضايي متر فرض كني، تنها يك متر آن توسط 1000شما اگر يك اتم را يك كيلومتر يعني . خالي و هولناك است

يعني فاصله ي . ومتري به دور هسته حركت مي كندهسته و پرونون اشغال شده و الكترون در فاصله ي يك كيلعقيده ي يك مسلمان ، آية اهللا مكارم شيرازي، .(هسته تا الكترون يك فضاي توخالي و بسيار وسيع است

.) 25ص

درواقع كليه ي موجودات جهان اعم از جاندار و بيجان از موجودي توخالي چون اتم تشكيل يافته اند و چون ضاي خالي اتم ها از بين برود، همه ي موجودات عالم با حفظ وزن قبلي خود به موجودات بيكباره فاصله و ف

بسيار ريزي تبديل خواهند شد و در آن هنگام است كه نظم عالم مادي در يك چشم به هم زدن از هم خواهد امر الهي صادر اگر خداوند عالم بخواهد كه روزي عمر كائنات و موجودات پايان يابد، كافي است كه. پاشيد

شود و به مرحله ي اجرا درآيد و فرمان رسد كه تمامي الكترون هاي اتم هاي موجودات عالم جدا شوند و .هسته ي آن ها به هم جمع شوند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

159

آنگاه است كه كره ي زمين به اندازه ي يك نارنج كوچك در خواهد آمد و كليه اجرام آسماني نيز به گويهايي گ سرگردان و آشفته و حيران درخواهند آمد و با يكديگر برخورد دهشتناكي خواهند به تناسب كوچك و بزر

كه در يك » سيريوس«اين واقعيتي است كه براي ستاره شناسان امروز با نظاره ي ستاره ي بزرگي چون . داشت چشم به هم زدن به ستاره ي كوچكي تبديل شد، آشكار گشته است و دور نيست آن روزگار كه زمين و

.خورشيد و ماه و ساير ستارگان به چنين سرنوشت هولناكي دچار گردند

.وجمع الشمس و القمر

)9/قيامت.(آنگاه كه خورشيد و ماه در هم بپيچند

قرآن چه زيبا اين واقعيتي را كه دانشمندان علوم طبيعي بتازگي بدان دست يافته اند، ترسيم مي كند آنجا كه مي :فرمايد

.و اذا النجوم انكدرت. اذا الشمس كورت

)2و1/تكوير.(آنگاه كه نور خورشيد به تاريكي گرايد و آنگاه كه ستارگان خاموش شوند

.و اذا الكواكب انتثرت. اذا السماء انفطرت

)2و1/انفطار.(تخ و از هم پاشيده شوندو آنگاه كه آسمان شكافته شود و آنگاه كه ستارگان فرو ريخ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

160

. و اذا البحار سجرت

)6تكوير. (و آن هنگام كه درياها طغيان كنند و به جوش آيند

تركيب شده است ) در تركيب آب(هر گاه اتم هيروژن كه با اكسيژن : دانشمندان در تاييد آيه ي فوق مي گويند در يك چشم به هم زدن، تمام آب دريا مبدل به يك پارچه آتش و جوش مي رها گردد، بر اثر انفجار اتمي،

)189،ص3راه تكامل، احمد امين، ج.(گردد

با از ( را در يك چشم به هم زدن ) به وقوع پيوستن صحنه ي قيامت(و باز در آيه ي زيل چه زيبا پايان جهان :بيان مي كند) بين رفتن فواصل اتم ها

...ما امر السقديرو ن اهللا علي كل شيءا اقرب ور او هصلا كلمح البة ااع.

انجام امر قيامت در يك چشم به هم زدن بلكه كمتر خواهد بود، زيرا خداوند بر هر چيزي ... )77/نحل.(تواناست

و ماه و زمين و سخن از پايان زندگي كليه ي موجودات ارضي و سماوي سخن گراني است؛ مرگ خورشيد :ستارگان و اقمار

)185/آل عمران. (»كل نفس ذائقة الموت «

اين مرگ چه سان صورت مي پذيرد؟ آيا تصوري از آن در ذهن آدمي مي تواند جاي داشته باشد؟ مرگ كائنات .چه وحشتناك است

تاريخ پر فراز و نشيب بشريت رخ اين مرگ و مير، و به عبارتي پايان عمر موجودات عالم، در چه زماني از .فردا؟ جمعه ي آينده؟ ده سال ديگر؟ ده ميليون سال ديگر؟ هيچ كس نمي داند: خواهد داد؟

كه فردا چه بازي كند روزگار نداند بجز ذات پروردگار

سلم همه ي مرگ م(اما علم بشر تئوري هايي را در اين زمينه ارائه داده است كه ما به نمونه هاي تقريبي آن : از جمله ي آنها سخن دكتر ژرژ گاموف صاحبنظر در لم نجوم است كه مي گويد. اشاره مي كنيم) موجودات

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

161

يكباره پس از انفجاري بزرگ به صورت گاز ) و نيز همه ي سيارات ديگر (روزي فرا خواهد رسيد كه زمين «كه هيچ كس حتي فرصت آن را نخواهد رقيقي در خواهد آمد و اين حادثه با چنان سرعتي پيش خواهد آمد

پيدايش و مرگ خورشيد، ژرژ گاموف، ترجمه ي احمد آرام، (» .كرد تا بفهمد چه پيشامدي رخ داده است .) 163ص

خورشيد مي درخشد براي اينكه طي فعل و «: در كتاب ساختمان خورشيد مي گويد» ماسويچ.آ«پروفسور ناگزير بايد فكر كرد لحظه اي فرا خواهد رسيد كه كليه . ديل مي شودانفعاالت هسته اي ، هيدروژن به هليوم تب

.ذخاير هيدروژن آن به انتها برسد

آري، همان طور كه اشاره شد، قرآن كريم چهارده قرن پيش از ارائه ي نظريه هاي علمي باال كه صحت آن بيان داشته است، آنجا كه مي امروز بر هيچ دانشمندي پوشيده نيست، وقوع قيامت را در يك چشم به هم زدن

:فرمايد

... اقرب ور او هصلا كلمح البة ااعما امر الس و. ...

... .وقوع رستاخيز در يك چشم به هم زدن و يا كمتر از آن صورت خواهد پذيرفت

د گرفته شود و خورشيد و آن، هنگامي است كه سيارگان از مدارشان خارج شوند، نور ستارگان و ماه و خورشيچه لحظه ي . و زمين وماه و خورشيد گرفته شود و خورشيد و زمين و ماه و ساير كرات با يكديگر تصادم كنند

آن زمان است كه كوه ها از جا بجنبند، درياها به جوش و خروش درآيند و آتشفشان ! پر التهاب و دهشتناكي .كه براي انسان گريزگاهي نيست هاي وحشتناكي فوران كنند و در آن روزگار است

ظيمع ة شيءاعلزلة السن زكم اباتقوا ر ا الناسهيا اي.

خاليق حادثه ي بزرگ و واقعه ي سختي راي مردم، خداترس و پرهيزگار باشيد كه زلزله ي روز قيامت ب )1/حج.(خواهد بود

.ني و غافلگيرانه صورت مي گيردآري، از نظر قرآن وقوع قيامت به طور ناگها

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

162

. ... بل تأتيهم بغتة

)40/انبيا...(قيامت به صورت خلق الساعه و بناگهان فرا مي رسد

طبق قانون دوم ترموديناميك و اصل آنتروپي، همه ي اجسام بتدريج حرارت خود را از دست مي دهند و رو رسيد كه حرارت در همه ي اجسام مساوي ايجاد شود و به اين ترتيب روزي فرا خواهد. به نابودي مي روند

آن روز ديگر مرگ كليه ي موجودات و اجرام آسماني است و اين مسئله خود واقعيت انكار ناپذيري است كه به عبارت روشن تر، روزي فرا خواهد رسيد . نشان مي دهد جهان را آغازي بوده و آن را پاياني نيز خواهد بود

راه بي انتها ، . ( و ستارگان و عموما جهان مادي با تمام تشكيالت ماديش از بين مي رود كه خورشيد و ماه )480مهندس مهدي بازرگان ،ص

وقتي قيامت «يعني . بيان مي كند »اقتربت الساعة و انشق القمر«در آيه ي ديگري خدا سرانجام عالم را با ذكر )1/قمر(» .رددنزديك مي شود و ماه شكافته مي گ

مطلبي كه دانشمندان زمين شناس اخيرا بدان دست يافته اند اين است كه مي گويند روزي بيايد كه ماه به دو قسمت يا بيشتر تقسيم گردد و اين قسمت ها نيز به نوبه ي خود به طور هول انگيزي منفجر و هزار بار تكه

.پاره شوند

در آينده ماه بقدري رفته رفته به زمين نزديك مي شود كه به بي « : يد، ستاره شناس اروپايي مي گو»سر جيمس«در اين موقع كه زمين در معرض خطرسقوط قرار گرفت، تقدير الهي كه در . نهايت درجه ي نزديكي مي رسد

گذشته و آينده ي (» .بر هم ريختن ماه و از هم پاشيدن آن تعلق گرفته ، به مرحله ي اجرا گذاشته مي شود )183ن، دكتر عبدالكريم بي آزار شيرازي، ص جها

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

163

ها اقيانوس جدايي به قرآن ي اشاره

:مرزميان درياي شور و شيرين

)منهيل بعجو اجأج لحذا مهو فرات ذبذا عن هريحالب رجي مالذ وهاوورجحرا مجحخا ورزالفرقان) [ا ب :

53[ يعني تفاوت درجة , وبر اثر وزن مخصوص( او كسي است كه دو در يا را در كنار هم روان ميسازد"

خداوند در ! وآن ديگر شور شور, اين يكي شيرين است) آميزة هديگر نميشوند, غلظت آب شور وشيرين ."است كه آنها را كامال از هم جدا ساخته است ميان آن دو حاجز ومانعي ايجاد كرده

در قرآن كريم آيات بسياري است كه انسان را به تفكر در آفرينش آسمان و زمين و كوهها و درياها ونباتات و

حيوانات و حشرات دعوت مي كند و نظامتعجب آوري را كه در هر يك از انواع حكم ميكند، گوشزد مي فرمايد

: فرهنگ خود چنين ميگويددر فيروز آبادي, مراد تفاوت درجة غلظت آب شور وشيرين , به معني حاجز , وبرزخا, ودر اينجا به معني مانع است, منع: حجر

يعني حد فاصل را حجر محجور گفته شده است كه هر يك از محدوده , وبه اصطالح وزن مخصوص استشرايط زيستي خاص خود را دارد، در صورتي ) ي آنهايعني آب شيرين و آب شور و آب تركيب(آبهاي مورد نظر

البته حيوانات كه در آنجا هستند بنابر فطرت خود . كه موجود زندهاز آن بيرون برود و يا وارد آن بشود مي ميرد . از آنجا بيرون نمي روند

: مناطق ريزش آبها محل آب شيرين از طرف رود خانه ـ1 محل آب شور از طرف دريا ـ2

كه اين را برزخ مي نامند, حل مانع ميان رودخانه و دريام ـ3

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

164

در اين تصوير مي توانيم جدايي آب . در شكل باال يك خليج و درحوض شوري آب آن نشان داده شده است .شيرين و شور را همانطوري كه خداوند دانا در قرآن كريم بيان فرموده است ببنيم

به هم مي رسند آب آنها بطور عمودي ) يعني دريا و خور(ـيـريـن در جاهـائـي كـه دو دريـاي شـور و شوسط آنهايعني نقطه اي است كه صد درصد در هـم مخلوط شده اند، . درجه به درجه در هم مخلوط مي شود

برزخ مرزناپيدا است واينطرف و آنطرف آن با هم فرق مي . (است "برزخ"وغلظت آنها پـنجاه پنجاه شده نقطهرو به طرف دريا آب رفته رفته بطور عمودي شورتر مي شود تا به نقـطه شوري صد درصد "برزخ"از ). كند

رو بطرف خور بطور عمودي رفـته رفـته از شوري "برزخ"و برعكس از . مي رسد كه آغاز درياي واقعي استآب صد درصد از نقطه . آب كاسته مي شود تا به نقطه شيريني صد درصد مي رسد كه همان خور واقعي است

.است "شور دريا تانقطه آب صد درصد شيرين حد فاصل ميان آنها

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

165

, به معني)مرج (در اعماق درياها برخي از موجودات هستند كه اگرازحدود خود بيرون شوند هالك خواند شد م آبهاي مراد تمام آبهاي شيرين جهان وتما) البحرين( مجاور هم رها وروان كرده است. سوي هم سر داده است

, شور آن است كه با وجود جزر ومد آب دريا ها كه در شبانه روز دو مرتبه بر اثر جاذبة ماه صورت ميگيرد .يعني آبهاي شيرين در ميان آبهاي شور وبالعكس

همانطوري كه درتصويرباال ديده مي شود،آب درياي الغرايزراز باالي ديـوار مـيـان خود و اقـيـانـوس اطلس در در ساحل كولمبيا وارد اقـيانـوس اطلس مي شود، با گرمـا و شـوري و غـلظت كم و خصوصيات ويژه واقع

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

166

اين دو . و از باال برمي گردد. و درآن عـمـق تعادل و توازان ايجاد مي كند.خود چند صد متر به اعماق مي رود . دريا در همين مرز با هم مخلوط ميشوند و فراتر از مرز خود نمي روند

, وز بوضوح اين پديده را آشكار نموده اند هنگامي كه باالي درياها را ميبيم مظرب به نظر مي آيدمندان دريا شناآميزة همديگر نميشوند و مانعي بين آنها قرار مي گيرد همانطوري , يعني تفاوت درجة غلظت آب شور وشيرين

. كه در تصوير باال نشان داده شده است

با . فكران را به خود جلب مي كند اشاره خداوند متعال به وجود دو موج در دريا ها استچيزي كه توجه مت

تكامل تكنولوژي و فرستادن زير دريايي هاي مخصوص به اعماق اقيا نو سها، دانشمندان متوجه گشتند كه درون آنها پديد دو نوع موج در "در مقايسه با آبهاي سطحي"بعلت غلظت بيشتر آبهاي واقع در اعماق درياها

مي آيدشكيل شده اند كه از نظر غلظت و تركيب و شرايط زيستي و غيره با هم فرق ميكنند، ولي برزخ يعني اين را انسان در عكس برداري ماهواره اي از درياها در قرن . مانع ميان آنهاست و با هم مخلوط نميشوند

ند آنها را بررسي كرد و ديد كه درياهادر واقع از وقتي ديد رنگ آبهاي درياها با هم فرق ميكن. كشف كرد19 . درياهاي متعدد تشكيل شده كه بهم وصل هستند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

167

]190: آل عمران) [إن في خلق السماوات والأرض واختلاف الليل والنهار لĤيات لأولي الألباب(

, وروشني,پياپي( آسمانها وزمين وآمد ورفت ) ومنظم ومرتبعجيب وغريب ( مسلما در آفرينش .آشكار براي شناخت آفريدگار وكمال ودانش وقدرت ( نشانه ها ودالئلي, شب وروز) وكوتاهي ودرازي

براي خرد مندان است ) او

صدرش در تصوير باال مي توانيم جدايي آب شيرين و شور را همانطوري درياها ونيز آبهاي داخل زمين كه م

باران مي باشد با هم يكجا در حركت هستند ليكن بدون هيچ تغيري در آميزش يكديگر چنانكه خداند !وآن ديگر شور شور, اين يكي شيرين است)مرج البحرين هذا عذب فرات وهذا ملح أجاج:(فرمود

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

168

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

169

دارد زيـر آب گرمتر كه غـلظت كمتري دارد جريان پيدا مي اتريسفيد هاي گلبول وجود به قرآن ي اشاره تفت ميانغـلظـت اليه هاي آب نيز به آنها و غـلظت ن. كند

) 4:الطارق(»إن كل نفس لما عليها حافظ«

»هر كسي در درون خود نيروي پشتيباني دارد«

و از كند خودآگاهي در پديده زنده، و آنچه غرائز و احساسات و هستي خود را درك مي زندگي و: » نفس«پديده زنده با زنده بودن نفس زنده است و با مردن نفس مي ميرد و همينطور با . كند ياد مي "من"خود بعنوان

است مانند خواب و نفس فوت هم مي كند و فوت وضعيت ميان مرگ و زندگي . مردن بدن نفس نيز مي ميردهر جسمي نيروي پشتيباني : گويد بعبارتي آيه مي. نفس در آيه مجاز است و بجاي جسم آمده است). بي هوشي

."زندگي نفس آن جسم"دارد كه نتيجه پشتيباني از زندگي آن جسم مي شود پشتيباني از

و نگهداري در درون نگهباني چيزي را از درون يا: حفظ بمعني. اسم فاعل از مصدر حفظ است: » حافظ « كسي : وحافظ). چيزي را از بيرون نگهباني و پشتيباني نمودن است: بمعني"حراست"(وپشتيباني نمودن است،

).كند و پشتيباني مي يا چيزي است كه چيزي را از درون آن يا در درون آن نگهباني و نگهداري

: نكته آيه

برخي از سلولهاي . بدن هر انساني يك سيستم حفاظتي دفاعي دارد: اردهركسي در درون خود نيروي پشتيباني دهستند و ) باكتريها، ويروسها، ميكروبها و مواد خطرناك(آن در جاي مخصوصي به انتظار وارد شدن غير خوديها

را برخي با جـريان خـون در سـراسـر بدن گـشـت ميزنند و هـنگام برخورد با دشـمـن با آن درگير شده و آن

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

170

كنند و بدن زنده مي ماند و با زنده حفظ مي و به اين ترتيب سالمتي بدن را در برابر بيماريها. آورند از پا در مي .ماندن بدن نفس زنده مي ماند

در مغز استخوان هـر دقـيقه . ديده ميشوند استخوان انسان كه با ميكروسـكوپ تصويري از سلولهاي مغزاين سلولها بين يك صدم تا سه صدم . مـيـلـيـونها سلول درست ميشوند تا به بخشهاي ديگر بدن صادر شوند

.قـطر دارند ميليمتر

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

171

ماه و خورشيد در قرآن اعجاز

خـورشـيـد

سوره شمس �4والليل إذا يغشاها �3والنهار إذا جلاها �2والقمر إذا تلاها �1والشمس وضحاها

دهد ــ و به روز وقتيكه آنرا متجلي مي سوگند به خورشيد و پرتو آن ــ و به ماه وقتيكه آنرا بازتاب مي « »كند ــ و به شب وقتيكه آنرا مي پوشاند

:روز پرتو خورشيد را متجلي مي كند و شب آنرا مي پوشاند: نكته آيات

چنانكه مي بينيم فضا در اصل سياه و . تصويري كه مي بينيم تصوير كره زمين است كه از فضا گرفته شده استر و پرتو خورشيد در فضا وجود دارد اما متجلي نيست، ولي آن بخشي از زمين كه تاريك است، هر چند نو

كيلومتر از 100كه ارتفاع آن حدودا . روبروي خورشيد قرار دارد و روز ناميده مي شود آن را متجلي مي كند .و با چرخش زمين و رفتن روز بجاي شب، شب آن بخش متجلي پرتو خورشيد را مي پوشاند. جـو است

حركت خورشيد

يس �38والشمس تجري لمستقر لها ذلك تقدير العزيز العليم

!»و خورشيد در قرارگاه خود در حركت است«

:خورشيد در قرار گاه خود در حركت است: نكـتـه آيـه

ن است ضمن اينكه به اينطرف و جاي ثابت و مشخصي است كه شئ يا فـرد در آ: به معني» مـسـتـقـر« واژه . خود در حركت است» مستقـر«خورشيد همانطور كه آيه توصيف مي كند در . آنطرف نيز رفت و آمد مي كند

و حركت آن از جمله حركت . آن مـركـز مـنـظـومـه شمسي است كه جاي ثابت و مشخص آن است» مستقـر«و حركت ديگر آن حركت در مداري در كهكشان راه روز يك دور است 28تا 27آن بدور خود است كه هر

ميليون سال 250يا 225كـيلومـتر در ساعت در آن در حركت است و 900000شيري اسـت كه با سرعـت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

172

بنابر محاسباتي كه فعال وجود دارد . طول مي دهد تا آن را طي كند و كل منظومه شمسي را نيز با خود دارد .دار خود دور زده استدور در م 18خورشيد تا كنون

اين تئوري تا . زمين مركز جهان بود و خورشيد و سيارات بدور آن مي چرخيدند: بنابر عـلم نجوم عصر پيامبر(در ) كه مركز منظومه شمسي باشد(خود » مستقـر«ولي قـرآن خورشيد را در . بقوت خود باقي بود 1543سال

).حركت بيان كرده است

ه هاي آننوع كار خورشيد وشرار

نبا �13وجعلنا سراجا وهاجا

.»قرار داديم با شراره هاي بزرگ روشنگري ) خورشيد(و چراغ «

:نكات آيـه

:ــ خورشيد بمثابه چراغ مي ماند1

. تشبيه خـورشـيـد بـه چـراغ بـه ايـن مـعني است كه خورشيد سوختي را مي سـوزانـد و نـور و گرما ميدهـدبه دلـيل دماي بسـيار زياد درون آن، پيوسته بخشي از . يـد از عنصر هـيدروژن و هـليوم تشكـيـل شدهخـورشـ

و به هـلـيـوم تبديل مي شود و مقادير زيادي نيز انرژي مانند گرما و نور و تشعشعات هـيدروژن مي سوزد .و به اين ترتيب بمثابه چراغ مي ماند. آزاد مي كند

:ه شراره داردـــ خورشيد پيوست2

توصيف نموده، از جمله به شكلي كه در تصوير مي سـطح خـورشـيـد نـيـز هـمـانگـونه كـه قـرآن آن را .بينيم شراره هاي بزرگ دارد

). در رابطه با سرنوشت خورشيد در مبحث قـيامت صحبت شده است(

مـاه

خورشيد و ماه در تناسب مي باشند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

173

ر بحالقمو سان الشمب�5س

الرحمن )5(اند ]روان[خورشيد و ماه بر حسابى

حسابي ميان ماه و خورشيد وجود دارد؟ چه

كيلومتر 150000000فاصله خورشيد تا زمين . كيلومتر 3500كيلومتر است قطر ماه 1400000قطر خورشيد . كيلومتر است 375000و يكي از فاصله هاي متوسط ماه تا زمين . است

بار نيز 400بار از قطر ماه بزرگ تر است و 400قطر خورشيد : ي كه مـيان آنها وجـود دارد اين است كهتناسببه اين خاطر تقـريبا به يك اندازه به نظر مي آيند و در خسوف كامل تقـريبا بر هم منطبق ! دورتر است از ماه

.مي شوند

نور خورشيد نور اصلي و نور ماه نور بازتابي است

ا هم ابسالحين ونالس ددوا علمتعنازل لم هرقدا ور نورالقماء ويض سل الشمعي جالذ إال و كذل خلق الله �5بالحق يفصل اآليات لقوم يعلمون

ابان كرد و براى آن منزلهايى معين كرد تا شماره اوست كسى كه خورشيد را روشنايى بخشيد و ماه را ت را براى گروهى كه ] ى خود[ها سالها و حساب را بدانيد خدا اينها را جز به حق نيافريده است نشانه

)5(كند دانند به روشنى بيان مى مى

درخشش و تابشي است كه از خود شئ ساطع مي شود، مانند تابش و» ضياء و ضوء«

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

174

روشـنـائي و تابـشي است كه از خـود شئ ساطع نمي شود بلكه بازتاب »نور«و . شمع درخشش چراغ و، به اين معني است كه تابش »نور«است و ماه » ضياء«خـورشـيـد : و اينكه آيه مي گويد. تابش ضياء است

ن موضوع اي. (خورشيد از خود آن است ولي تابـش ماه از خـود آن نيست بـلـكه بازتاب تابش خورشيد استيعـني وي چند هـزار سال پـيش از ميالد حضرت مسيح به . در سوره نوح و به نقـل از حضرت نوح آمـده

ولي مردم . تـابـش خـورشيد از خود آن و تابش ماه بازتاب تابش خورشيد است: مـردم گـفـتـه بـوده كه ).طـبـق معـمـول بوي مي خنديده اند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

175

زمين ي كره شدن كوچكتر و كائنات گسترش در قرآن اعجاز

�47والسماء بنيناها بأيد وإنا لموسعون

.مــــا آســــمان را بــــا قــــدرت برافراشــــتيم و همچنــــان آنــــرا گســــترش خــــواهيم داد

گسترش جهان

الحظه كرد كه كهكشان هاي دور دست به سرعت از كره زمين دور مي م»ادوين هابل«ميالدي 1929در سال

ديگران هم فاصله كهكشان هاي دوردست را از كره زمين .اين موضوع را به دانشمندان ديگر اطالع داد.شوندعالوه برآن ديدند كه فاصله ستارگان .اندازه گرفتند و مالحظه كردند كه مشغول دور شدن از كره زمين هستند

.به زودي همه قبول كردند كه جهان در حال توسعه و باز شدن است.ست از هم ديگر در حال ازدياد استدورددر عين خال كه كل جهان در حال توسعه است،كرات آسمانها و همچنين كره زميني كه ما در آن ساكنيم در

.حال انقباض است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

176

تغيير ابعاد زمين

41سوره رعد ايه

�41ا نأتي األرض ننقصها من أطرافها والله يحكم ال معقب لحكمه وهو سريع الحساب أولم يروا أن

كند براى حكم كاهيم و خداست كه حكم مى آييم و از اطراف اين زمين مى مى] همواره[اند كه ما آيا نديده )41(كند حسابرسى مى اى نيست و او به سرعت او باز دارنده

پيوسته گاز و گرما و . زمين در واقع چنان كه قــرآن مـطـرح كرده پـيـوسـتـه در حال كم و كاسته شدن استطوريكه . انرژي از جو زمين خارج مي شود و به فضا مي رود، و رفته رفته از حجم و انـدازه آن كاسته ميشـود

بار بزرگ تر از حجم كنوني خود داشته 2000خود حجمي تقـريبا تخـمين زده مي شود، زمين در آغاز پيدايش . است

كرات ابتدا به صـورت تـوده اي آتشـين .اين انقباض كره زمين از ابتدا كه كرات شكل گرفتند شروع شده استض بوده،مانندكره خورشيد، سپس به تدريج سرد و متراكم شده،مانند كره ماه و زمين،از آن تاريخ در حـال انقبـا

لذا زمين هم مانند ساير ستارگان ،هر چه از عمرشان بگذرد،بتدريج متـراكم تـر شده،حجمشـان كوچـك .هستندــند ــي رس ــان م ــان عمرش ــه پاي ــف ب ــاي مختل ــورت ه ــه ص ــده و ب ــاد ش ــان زي ــده،وزن مخصوصش .گردي

ه آسمانها نيز علم امروز مي گويد نه تنها كره زمين بر اثر جذب مواد آسماني تدريجا فربه وسنگين مي شود،بلكحتـي .در گسترش اند، يعني ستارگاني كه در يك كهكشان قرار دارند به سرعت از مركز كهكشان دور مي شوند

ــدو ــرده انـــ ــري كـــ ــدازه گيـــ ــع انـــ ــياري از مواقـــ ــترش را در بســـ ــن گســـ ــرعت ايـــ ســـــر ــه تعبيــ ــن كــ ــه ايــ ــب توجــ ــعون «جالــ ــا لموســ ــه »أنــ ــدگانيم «بــ ــترش دهنــ ــا گســ »مــ

م فاعل دليل بر تداوم اين موضوع است و نشان مي دهد گسترش همواره وجـود با استفاده از جمله اسميه و اســه دارد ــان ادامـــــــــــــــــــــــــ ــته و همچنـــــــــــــــــــــــــ .داشـــــــــــــــــــــــــ

تندترين سـرعت :در اين زمينه معتقد است»فرد هويل«.واين درست هامن چيزي است كه امروز به آن رسيده اندــه ــده،نزديك ب ــري ش ــدازه گي ــاكنون ان ــه ت ــرات ك ــيني ك ــب نش ــومتر د 66عق ــزار كيل ــت ه ــه اس ر ثاني

كهكشان هاي دورتر در نظر ما به اندازه اي كم نورند كه اندازه گيري سرعت آنها به سبب عدم نور كافي دشوار

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

177

است،تصويرهايي كه از آسمان برداشته شده آشكارا اين كشف مهم را نشان مي دهد كه فاصله اين كهكشان هـا ــد ــي يابـــــ ــزايش مـــــ ــك افـــــ ــاي نزديـــــ ــان هـــــ ــريعتر از كهكشـــــ ــيار ســـــ .بســـــ

جديدترين و دقيق ترين انـدازه گيـري هـا در طـول :مي خوانيم »جان الدر «در كتاب آغاز وانجام جهان نوشته زيـرا نشـان . امواجي كه از ستارگان پخش مي شود،پرده از روي يك حقيقت عجيب وحيرت آور برداشته است

د از مركز جهان دور مـي شـوند و داده كه مجموعه ستارگاني كه جهان از آنها تشكيل شده پيوسته با سرعتي زياضمنا دانشمندان از اين موضـوع . هرقدر فاصله آنها از اين مركز بيشتر باشد بر سرعت سير آنها افزوده مي شود

. چنان استفاده كرده اند كه جهان داراي نقطه شروعي بوده است

.داشت خواهد ادامه ابد تا ناتكائ گسترش :كريم قرآن

.مطالعات جديد ناسا روي انرژي تاريك به اين نتيجه رسيده است كه كائنات تا ابد گسترش خواهد يافتدانشمندان ناسا در يك پژوهش جديد با هدف بررسي يكي از بزرگترين معماهاي نجومي تحت عنوان انرژي

و توسعه كائنات تا ابد ادامه خواهد يافتتاريك در نهايت به اين نقطه رسيدند كه گسترش

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

178

.

محققان اين آژانس فضايي از تلسكوپ فضايي هابل استفاده كردند تا چيزي را توصيف كنند كه معتقدند اين . برد اورد و اين انرژي به نوبه خود كائنات را با سرعتي فزاينده پيش مي انرژي را به وجود مي

كشف شد ماهيتي بود كه اختر شناسان تاكنون از توصيف آن ناتوان بودند به 1998اين انرژي مرموز كه در سال . دهد درصد از كائنات را تشكيل مي 72جز اينكه يك انرژي نامرئي است كه

دهد كه به نوبه خود درصد اين انرژي تاريك را ماده تاريك تشكيل مي 24به گزارش روزنامه تلگراف، البته . اي اش به مراتب آسانتر است مطالعه بر روي آن به دليل تاثير جاذبه اسرار آميز است اما

در اين تحقيق گروه بين المللي از دانشمندان به اين نتيجه رسيدند كه انتشار انرژي تاريك يعني در واقع رشد و . گسترش كائنات هرگز متوقف نخواهد شد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

179

ه كرد و اشاره كرد كه گسترش كائنات همچنان تا سال پيش به گسترش كائنات اشار 1400قرآن كريم در هزار .ابد ادامه خواهد داشت

�47والسماء بنيناها بأيد وإنالموسعون

.و ما آسمان را با قدرت خود بر افراشتيم و آن را همچنان گسترش مي دهيم

47سوره الذاريات آيه ي

ن است كه ل در عربي به معناي مستقبل است و منظور اين است كه در لموسعو نكته ي قابل تامل در كلمه ي .آينده نيز اين عمل ادامه خواهد داشت

.كه دانشمندان به تازه گي به اين نكته رسيده اند

Scientists have discovered that the universe will probably continue to expand forever.

Nasa researchers using a 'galactic lens' have revealed it will eventually become a cold, deserted wasteland.

The astronomers used the Hubble Space Telescope to work out the amount of mysterious 'dark energy' present in the cosmos.

Eternity: Nasa scientists examined how light bends round the Abell 1689 cluster of

galaxies, shown here, to explain how the universe will expand forever

The study looked at what the energy, which is continuing to push the universe apart, is made of.

Using the 'huge magnifying lens' to calculate the amount of dark energy present in space, the scientists concluded the distribution of the unexplained force meant the universe would probably never stop expanding.

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

180

Scientists used Hubble to examine how light from stars became distorted in and around a huge cluster of galaxies known as Abell 1689

http://www.dnaindia.com/scitech/report_indian-origin-scientist-says-universe-will-continue-to-expand-forever_1426287

http://newsmanager.gooya.com/technology/archives/109462.php

http://www.konjkav.com/index.php?option=com_content&task=view&id=6373&Itemid=105

http://www.telegraph.co.uk/science/space/7955379/The-universe-will-expand-forever-new-Nasa-study-on-dark-energy-concludes.html

http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-1304684/Nasa-scientists-discover-

Universe-expand-forever.html

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

181

قبل سال 1400 در جهان گسترش به قرآن ي اشاره

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

182

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

183

هستند عاد قوم به متعلق عربستان در شده كشف هاي استخوان

يهف ما فترى القوومسام حة أييانثمال ولي عبس همليا عخرهة سنخل خاوي ازجأع مى كأنهرع�7ا ص

ديدى مردم را فرو افتاده مى] مدت[شب و هشت روز پياپى بر آنان بگماشت در آن آن را هفت] كه خدا[ الحاقة )7(اند هاى نخلهاى ميان تهى گويى آنها تنه

عجو يهف كناكما إن ميمف مكناهم لقدلا وو مهارصلا أبو مهعمس منها أغنى عة فمدأفئا وارصأبا وعمس ملنا له �26أفئدتهم من شيء إذ كانوا يجحدون بĤيات الله وحاق بهم ما كانوا به يستهزئون

را چنان نداديم و با آنكه بر آنها چشم و گوش و قلب وتي داديم كه شماو به آن قوم عاد تمكين و ق[ 26سوره احقاف ...] درك كننده قرار داديم هيچ يك از آنها را از عذاب نرهانيد

ادبع كبل رفع فتر كي �6ألم

ادمالع ذات م�7إر

�8لاد التي لم يخلق مثلها في الب

ستون آسا بودند و نظير آنها از لحاظ نديدي كه خداي تو با قوم عاد چه كرد؟ قومي كه داراي قامتهاي[ 8-7-6سوره فجر.] قدرت بدني در هيچ جاي دنيا خلق نشده بود

اي پيامبر بگو در روي زمين گردش كنيد و در عاقبت شوم آنان كه آيات الهي را تكذيب كردند به دقت[ 11سوره انعام .] بنگريد

پيش از زير خاك هزاران سال ميالدي استخوانهاي عظيم الجثه ي انسانهايي مربوط به 2004آوريل 22در .بيرون آورده شد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

184

وجود اين .خوشبختانه هيچ محقق و باستانشناسي خريدار اين دروغ نشد و چندين كتاب در اين باره نوشته شد .هاي ملل به چشم مي خورد و مجسمه ها و كتيبه هاي بسياري از آنها وجود دارد مخلوفات در تمام اسطوره

گرفته تا قوم موجودات غول پيكر آمريكاي التين و از از تاريخ ژاپن گرفته تا اسطوره ي گرشاسب و رستم .عاد كه در قرآن يادآوري شده اند همگي يك داستان را حكايت مي كنند

اسي به نام سالم الوي اهل رياض يافت شد و سپس گروههاي حفاري كل ناجيه را باستانشن اين اسكلت توسط .كندند و اين عكس از داخل هليكوپتري از باال گرفته شده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

185

صحراي ربع الخالي صحرايي بي آب و علف است كه هيچ چيز در آن نمي رويد و اين كامال با گفته ي قرآن اي آسماني با به عبارت امروزي تر با بمباران اتمي با حتي بدتر از ميان تطابق مي كند كه قوم عاد توسط صيحه

رفتند و بازماندگان قوم كه پيامبر حضرت هود را پيروي كردند به جاي امني برده شدند توسط سفينه هايي كه .مامور بمباران قوم بودند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

186

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

187

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

188

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

189

اهميت علمي روزه

چرا كه خداوند متعال پديد آورنده آن مي باشد و با آفرينش . اگسستني استارتباط بين دين با علم ، ارتباطي نبنابراين هم دين و هم علـم ، دو حقيقتـي . كون و مكان ، ظهور و بروز علم در كنار دين نيز ضروري مي نمايد

خداشناسـي خداشناسي ديني كه از زبان اولياي الهي تبيين شده بـا . هستند كه به ثبوت آفرينش منجر مي شوند ــي باشــد ــت و رواج م ــان شــده اســت هــر دو داراي مقبولي ــان دانشــمندان بي ــه از زب ــاني ك . طبيعــي و كيه

روزه . در اينجا به تقارن ديدگاههاي ديني و علمي درخصوص علت و فلسفه وجود و وجوب روزه مي پردازيم مي باشـد ، بلكـه موجـب تـأمين و روزه داري نه تنها به خاطر تأمين سالمت و صحت بدن آدمي حائز اهميت

جسم و ذهـن و هـر چرا كه انسان موجودي است سه بعدي ، داراي بعد روح ،. سالمتي روح و جان نيز هست به عيارت ديگر چنانچه عقل و لزوم سالمتي جسمي آدمي . سه بعد با يكديگر موجب معني يافتن وي مي شود نمايد و انساني كه به دنبال سالمتي روح خـويش در كنـار حكم كند ، همان نيز به لزوم سالمتي روح حكم مي

بنابراين در مورد روزه كه يكـي از .جسمش نباشد نمي توان از او به عنوان انساني سالم و تكامل يافته ياد نمودكه روزه داري عبارت است از اجراي يك برنامه مذهبي بهداشـتي كامـل «: واجبات ديني است ، مي توان گفت

ــمي و ــيجســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ »روحـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مـي » الكسـي سـوفورين «پروفسـور . در اين مقاله هدف ، اهميت روزه از نظر بهداشت روحي و جسمي است جسم به هنگام روزه به جاي غذا از مواد داخلي استفاده مي كند و آنها را مصرف مي كند و مواد كثيـف :گويد

د و بدين طريق روزه سبب بهبـودي ر جسم هست و ريشه و خميره بيماري است ، از بين مي رودو عفوني كه . از ايـن رو جسـم خـود را بـه وسـيله روزه از داخـل نظيـف و پـاكيزه مـي كنـد . همـه بيمـاري هـا اسـت

بنابراين روزه داري باعث هضم چربي هاي ذخيره در بـدن ، دفـع سـموم فلـزي و غيـر فلـزي وارده از محـيط اولـين «: به قول يكي از دانشمندان روم باسـتان . مي گردد. ..اطراف، ايجاد اعتدال بيولوژيكي و شيميايي بدن و

ــت ــري اســ ــز روزه گيــ ــان نيــ ــتين درمــ ــود و نخســ ــوري بــ ــه پرخــ ــوط بــ ــاري، مربــ ». بيمــ

در يك كنگره پزشكي كه در بغداد و بـه ميزبـاني انجمـن 1965در سخنراني خويش به سال » اتوبوخنگر«دكتر وي در اين سخنراني نتيجه مثبت چهل و پنج . زه پرداخته استپزشكي عراق برگزار گرديده ، به بيان اهميت رو

سال روزه درماني مريضان خود كه بالغ بر پنجاه هزار نفر بوده انـد را ارائـه نمـوده اسـت و آنچـه كـه در ايـن

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

190

يعنـي تطـابق و . سخنراني قابل توجه است ، اينكه معموال روزه درماني وي چهارهفته طول مي كشـيده اسـت آنچه مهم و قابل توجه است اين همان زماني است كه در قـرآن بـراي . ني آن با يك ماه روزه داري تساوي زما

بـر اسـاس . يعني يك ماه تمام روزه داري براي تكامل روح و صـحت جسـم . روزه داري از آن ياد شده است معده آدمي كـانون » : يعني» المعده البيت الداء و الحميه هي الدواء« كه ) ص(فرمايش حضرت رسول اكرم »پرهيـــز و امســـاك نيـــز داروي و بهتـــرين روش درمـــان بيمـــاري هـــا اســـتبيمـــاري هـــا اســـت و

بهترين درمان بيولوژيكي اين است كه به وسيله دفع مواد مضر و تجويز عالج طبيعي ، نيروهاي «: وي مي گويد بسيج شدند ، بيماري هـاي مـزمن و درمان كننده يك ارگانيسم يا يك موجود زنده را طوري آزاد كنيم كه وقتي

ما در روش درمان سعي مي كنيم سالمت پايدار و كامـل را در همـان زمانيكـه طبيعـت . حاد را شكست بدهند درمان بيولوژيكي و مخصوصا روزه ، به بهترين وجه اين خواسته . براي اين گونه نوسازي الزم دارد بازگردانيم

ــازد ــي ســـــــــــــــــــــــــــ ــرآورده مـــــــــــــــــــــــــــ »را بـــــــــــــــــــــــــــ

يك انسان موحد روزه مي گيرد ، منظور و مقصود او جز طاعت امر الهي نيست كه از آن مي توان بـه البته وقتيهمچنين شـايد . يعني صداقت و ثبات قدم در انجام واجبات الهي . ايمان وفاداري و ايمان فرمانبرداري ياد كرد

ايــــــــن وهــــــــم در برخــــــــي حاصـــــــــل شــــــــود كــــــــه چـــــــــرا روزه داري ؟

آنچه كه در اينجا قابل تأمـل اسـت . ه از دارو و مراجعه به پزشك به درمان خود بپردازيم ما مي توانيم با استفادــد ــي باشـــ ــم مـــ ــه دو قســـ ــي بـــ ــتي آدمـــ ــه تندرســـ ــنوعي : اينكـــ ــي و مصـــ . طبيعـــ

تندرستي طبيعي را كه از مقاومت بافتها در برابر بيماريهاي عفوني و دژنرانيو و تعادل دستگاه عصبي ناشـي مـي م ، نه سالمتي مصنوعي را كه بر رژيم غذايي ، تزريق واكسنها ، سرم ها ، محصوالت غـدد ، داري شود گرامي مي

علم طب ، به بزرگترين . داخلي ، ويتامينها ، آزمايشهاي مكرر پرداخته شود كه به اين پرستاري ها نيازمند نباشدا از ميان بردارد ، تـا آدميـان از پيروزي خود ، روزي نائل خواهد شد كه بتواند آثار بيماري و خستگي و ترس ر

.آزادي و مســـرتي كـــه محصـــول تكامـــل اعمـــال بـــدني و روانـــي اســـت ، برخـــوردار شـــوند

. اما خداوند متعال با امر به بندگان خود ، به روزه داري ، مسرت روحي و فيزيكي را به آنها اعطا نمـوده اسـت .حيح و مرتب بافتها و اندامهاي بدن آدمي ندارد اين امر هيچ گونه دخالت غير طبيعي و مصنوعي در كاركرد ص

بلكه روزه داري همان كمال مطلوب رسيدن به اعمال مرتب و صحيح تمـام اجـزا و انـدام آدمـي و نيـز كمـال ــت ــاني او اســـــــــــــــــــــــــــــــ . روحـــــــــــــــــــــــــــــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

191

نري ديل در يكي از سخنراني هاي خود از پيروزي هاي چهل ساله اخير علم درمان شناسي سخن گفتـه و بـه هاي پادزهري و واكسنها و هورمون ها و انسولين و آدرالين و تيروكسـين و غيـره و تركيبـات آلـي كشف سرم ه

آرسنيك و ويتامينها و مواد تازه ديگري كه با سنتز حاصل شده و براي تسكين درد يا تحريك اعمال ناكافي بدن .اشـاره كـرده اسـت سودمندند ، همچنين به بناهـاي عظـيم آزمايشـگاه هـاي صـنعتي و كارخانجـات دارويـي

بديهي است كه اين همه پيشرفتهاي شيمي فيزيولـوژي : روفسور الكسيس كارل در بيان اين پيشرفتها مي گويدپاهميت زيادي دارند و براي ما رفته رفته اعمال پوشيده بدن را روشن مي سـازند و طـب را بـر پايـه محكـم و

نها را چون پيروزي بزرگ آدمي در تـأمين سـالمتي تلقـي صحيحي مي گذارند ، ولي آيا مي توان از هم اكنون آــد ــي رســــــــــ ــر مــــــــــ ــه نظــــــــــ ــد بــــــــــ ــرد؟ بعيــــــــــ .كــــــــــ

آنچه مهم است اينكه ، سالمت مصنوعي موجبات ارضاي روحـي و روانـي انسـاني امـروزي نيسـت و اغلـب مي اكثر داروها و درمان ها گران تمام. آزمايشهاي مكرر طبي بعضا باعث خستگي روان انسان ها گرديده است

جامعه صنعتي امروز عالوه بر ازدياد امراض فيزيكي و روحـي آدمـي ، . آورد شود و نتايج زيادي هم به بار نميو ايـن همـه معضـالت و : موجبات سلب نشاط ، آرامش و قدرت جسمي و روحي او را فراهم نمـوده اسـت

ــردد ــي گـ ــر نمـ ــم ميسـ ــار علـ ــي در كنـ ــور دينـ ــام امـ ــه انجـ ــا روي آوردن بـ ــز بـ ــكالت جـ .مشـ

روزه داري در معنـاي علمـي آن رعايـت . نكته ديگر اينكه بين روزه داري با خودداري از تغذيه ، تفاوت است كليه اصول اساسي مربوط به تغذيه صحيح در زماني خـاص و پرهيـز و دوري از خـوردن و آشـاميدن در يـك

ي انسان ندارد ولي خـودداري فاصله زماني خاص ديگر مي باشد كه هيچ تأثيري بر كم شدن فهم و قواي شعورچـون . از تغذيه يا به عبارتي گرسنگي در انسان ، موجب پـائين آوردن رانـدمان ذهنـي و عقلـي او مـي شـود

.اصولي ممكن است انجـام پـذيرد گرسنگي و خودداري از تغذيه در ساعات شبانه روز به صورت نامنظم و غير

، ظهور و حركت فزاينده سـموم متـابوليكي اسـت كـه بـه يكي از مشكالت حاصله بيولوژيكي در وجود انسانسموم متابوليك كـه نقـش تعيـين كننـده اي در شـيوع . مرور موجب مسموم شدن بافتها و اندام آدمي مي گردداما متابوليسم كربوهيدراتها چون اسيد الكتيك ، نيز اين . بيماري دارند ، اكثرا از متابوليسم پروتئين پديد مي آيند

اين مواد بايد به روش طبيعي دفع شوند ، كه يكي از عمده ترين روشهاي طبيعي دفـع . را توليد مي كنند سمومــد ــي باشـــــــــــ ــد ، روزه داري مـــــــــــ ــواد زايـــــــــــ ــن مـــــــــــ . ايـــــــــــ

گرسنگي نوع اجبار و اعتراض داخلي بـه : به عبارت ديگر تفاوت بين گرسنگي و با روزه داري عبارت است از

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

192

جريان خوني و رگ ها (ر سلسله اعصاب مركزي و وجود اختالل در عروق وجود مي آورد كه موجب اختالل دو ديگر اندام و بافتهاي شخص گرسنه مي شود ولي روزه دار چون با اختيار خود و اطاعت از اوامر الهي اقدام )

وجـب او به ايـن امـر م ) وضع فكري(به امساك و پرهيز از خوردن و آشاميدن مي نمايد، بنابراين علم و آگاهي .تمـــــــام بـــــــدن وي مـــــــي گـــــــردد) اعمـــــــال متابوليـــــــك(هـــــــدايت كـــــــاركردي

بـه هنگـام گرسـنگي بسـيار ، » پارادنتوز«پژوهش هاي وسيع يك كلينيك روزه گيري نشان مي دهد كه بيماري

را مي توان در اثر افـزايش جريـان ميوكارد همچنين آسيب. وخيم مي شود ولي در موقع روزه خوب مي شود

اين موضوع را مي توان با گرفتن نوار قلب به نحو آشكار نشـان .يژن ماهيچه قلب تسكين داد خون و منبع اكس . داد

روزه درمـاني ) زمـان (در پايـان : بين گرسنگي با روزه داري بيان مي كنـد » اتوبوخنگر«تفاوت ديگري كه دكتر هنگام . از قلب مشهود است ميو كارد ، در عكسبرداري) خاصيت انقباض عضالت(افزايش تنوس ) روزه داري(

ليپوفيـل «ايجاد و تشديد مي شود و موجب پديد آمـدن ورم و رسـوبات » اودما«ضعف ناشي از گرسنگي، ورم كـاهش مـي » ادوما«هنگام روزه گرفتن رسوبات چربي و ورم . و تراكم چربي در بافت ها مي شود » ديستروفي

روزه ، اثر درماني روزه را افزايش مي دهد) زمان(اسب در پايانيابد، يا به كلي از بين مي رود و گرفتن رژيم من

.

اما با توجه به تبيين تفاوت بين گرسنگي يا روزه داري ، آنچه كه در ادامه قابل بيان است ، فوايد و مزاياي عمده ــي ــد روزه داري مــــــــــــــــــــــــــــــ . باشــــــــــــــــــــــــــــــ

ن تازه اي با ايجاد تپش قلـب ، توليدات فاسد شونده بدن در سه يا چهار روز اول روزه داري، ممكن است بحراولي اين حاالت قابل تحمل اسـت و جـاي . ضعف و سرگيجه هاي موقت در وضع مزاجي روزه دار پديد آورد

گاهي ممكن است جوش هايي در سطح بدن ظاهر شود، زبان بار پيدا كند ، دهان و پوست بدن . نگراني نيست تب خفيف و ادرار غليظ عارض شود ، مثل اين است ) استدربرخي افراد ممكن (بعضي اوقات . بوي بد بدهد

در » گزانتـول «و چربـي » اينـديكان «در اين هنگام ميزان شـيره . كه عمل دفع مواد زايد بدن تشديد گرديده استــواد ــن م ــع اي ــي رود و دف ــاال م ــيار ب ــون بس ــام روزه(خ ــد ) هنگ ــي رس ــر م ــه ده براب ــق ادرار ب .از طري

ا گرسنگي و گاهي نوعي تحريك عصبي و بعد ضعفي احساس مي شود ولي در عين به بياني ديگر در روزه ابتدقند كبد به خون مي ريزد و چربي هايي كـه . حال كيفيت پوشيده اي كه اهميت زيادي دارند به فعاليت مي افتند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

193

ف سلول هاي كبدي آزاد مي شوند و بـه مصـر ... زير پوست ذخيره شده اند و پروتئين هاي عضالت و غدد و ــند ــي رســــــــــــــــ ــا مــــــــــــــــ ــه بافتهــــــــــــــــ . تغذيــــــــــــــــ

باالخره تمام اعضا مواد خاص خود را براي نگهداري تعادل محيط داخلي و قلب ، قرباني مـي كننـد و بـه ايـن ، روش معالجه روزه » ژان فروموزان«دكتر . ترتيب روزه تمام بافتهاي بدني را مي شويد و آنها را عوض مي كند

كه روزه دار در آغاز روزه ، داراي زباني باردار است ، عرق بدني زيـاد اي را به شستشوي احشاء تعبير مي كندپـس از . افتد و اين ها عالمت شروع شستشوي كامل بدن است ،گاه آب از بيني راه مي دارد ، دهان بو مي گيرد

ده روز بو برطرف مي شود ، اسيد اوريك ادرار كاسته شده و شخص احساس سبكي و خوشي خارق العا 4تا 3 . مـــــــي كنـــــــد در ايـــــــن حـــــــال اعضـــــــاء هـــــــم اســـــــتراحتي دارنـــــــد

ــق ــابع تحقيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ :منـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ماهنامــــــــــــــــــــه فرهنگــــــــــــــــــــي ، قرآنــــــــــــــــــــي تســــــــــــــــــــنيم

كتـــــــــــــــاب نقـــــــــــــــش روزه در درمـــــــــــــــان بيمـــــــــــــــاري هـــــــــــــــا

كتاب اهميت روزه از نظر علم روز

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

194

ارتفاع در اكسيژن دكمبو - زمين جاذبه - گياهان زوجيت

به رغم اينكه از نزول قرآن كريم بيش از چهارده قرن مي گذرد اما بايد اذعان نمود كه بسياري از مطالب قرآن .باشددر پرتو گذشت زمان و پيشرفت علم و دانش بشري قابل فهم و درك مي

رك بسياري از مطالب قرآن در در قرون گذشته كه علم و دانش بشر به آن رشد چشمگير نرسيده بود، فهم و دگردد، تر ميتر و دامنه فهم و آگاهي او عميقي از ابهام قرار داشت؛ اما هرچه علم و دانش بشر گستردههاله

.شودتري براي فهم درست آيات الهي مهيا ميي مناسبزمينه

- اعجازهاي مختلفي برخوردار مياز )صلي اهللا عليه و آله وسلم(واال پيامبر قرآن كريم به عنوان معجزه جاويد

سال پيش مطالب علمي را بيان 1400اين كتاب آسماني به گونه ي كه. باشد كه يكي از آنها اعجاز علمي است :كه به عنوان نمونه به برخي از آنها اشاره مي كنيم. ها دست يافته استفرموده است كه علم بشر تازه به آن

:زوجيت گياهان – 1

» لم ج كريمأ وون كل زيها متنا فأنب ض كما إلى الأررو1(»ي(

) 2(»مگر در زمين ننگريسته اند كه چه قدر در آن از هرگونه جفت هاي زيبا رويانيده ايم؟«

ع و صنف، و در مورد گياهان قابل دقت است، گرچه غالب مفسران زوج را به معنى نو» زوج« در اينجا تعبير به«اند، ولى چه مانعى دارد كه زوج را به معنى معروفش كه قبل از هر معنى ازواج را به معنى انواع و اصناف گرفته

در گذشته انسانها كم و بيش فهميده ! آيد بگيريم و اشاره به زوجيت در جهان گياهان باشد؟ ديگر به ذهن مىاده است، و براى بارور ساختن گياهان از طريق تلقيح استفاده بودند كه بعضى از گياهان داراى نوع نر و نوع م

دانشمند و گياه شناس » لينه« كردند اين مساله در مورد درختان نخل كامال شناخته شده بود، ولى نخستين بار مىميالدى، موفق به كشف اين واقعيت شد كه مساله زوجيت در دنياى گياهان 18معروف سوئدى، در اواسط قرن

يبا يك قانون عمومى است و گياهان نيز همانند غالب حيوانات از طريق آميزش نطفه نر و ماده بارور تقر .دهند شوند و سپس ميوه مى مى

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

195

در (ها قبل از اين دانشمند كرارا در آيات مختلف به زوجيت در جهان گياهان اشاره كرده ولى قرآن مجيد قرنو اين خود يكى از معجزات علمى ) 7و سوره ق آيه 10لقمان آيه و ،4آيات مورد بحث، و در سوره رعد آيه

)3(».قرآن است

:جاذبه زمين – 2

دابة و أنزلنا خلق السماوات بغير عمد ترونها و ألقى في الأرض رواسي أن تميد بكم و بث فيها من كل «ماء ماءن السج كريم مون كل زيها متنا ف4(»فأنب(

و (آسمان ها را بدون ستونى كه آن را ببينيد آفريد، و در زمين كوه هايي افكند تا شما را نلرزاند ) او(و از هرگونه جنبنده اي روي آن منتشر ساخت و از آسمان آبي نازل رديم و به ) جايگاه شما آرام باشد

.)مين انواع گوناگوني از جفت هاي گياهان پر ارزش رويانيديموسيله آن در روي ز

، دليل بر اين است "ترونها "به معنى ستون است، و مقيد ساختن آن به "عمود"جمع ) بر وزن قمر( "عمد "« كه آسمان ستونهاى مرئى ندارد، مفهوم اين سخن آنست كه ستونهايى دارد اما غير قابل رؤيت نيست، و چنان

ايم، اين تعبير اشاره لطيفى است به قانون جاذبه و دافعه كه همچون از اين هم در تفسير سوره رعد گفته كه پيش )6.(ستونى بسيار نيرومند اما نامرئى كرات آسمانى را در جاى خود نگه داشته

:كمبود اكسيژن در ارتفاع – 3

»ل هردص شرحي هيدهأن ي الله ردن يي فمف دعصرجا كأنما يقا حضي هردل صعجي لهضأن ي ردن يم الم ولإس )7(»السماء كذلك يجعل الله الرجس على الذين ال يؤمنون

ازد و آن كس را اسالم، گشاده مي س) پذيرش(آن كس را كه خدا بخواهد هدايت كند، سينه اش را براي كه به خاطر اعمال خالفش بخواهد گمراه سازد، سينه اش را آن چنان تنگ مي كند كه گويا مي خواهد به

.آسمان باال برود اين گونه خداوند پليدي را بر افرادي كه ايمان نمي آورند قرار مي دهد

ظر است كه صعود به آسمان كار فوق خواهد به آسمان باال رود از اين ن تشبيه اينگونه افراد به كسى كه مى« .العاده مشكلى است، و پذيرش حق براى آنها نيز چنين است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

196

امروز ثابت شده كه هواى اطراف كره زمين در نقاط مجاور اين كره كامال فشرده و براى تنفس انسان آماده شود به حدى كه اگر چند است، اما هر قدر به طرف باال حركت كنيم هوا رقيقتر و ميزان اكسيژن آن كمتر مى

حركت كنيم تنفس كردن براى ما هر لحظه مشكل و ) بدون ماسك اكسيژن(كيلومتر از سطح زمين به طرف باال اين گردد، بيان شود و اگر به پيشروى ادامه دهيم تنگى نفس و كمبود اكسيژن سبب بيهوشى ما مى مشكلتر مى

ثبوت نرسيده بود در حقيقت از معجزات علمى قرآن محسوب تشبيه در آن روز كه هنوز اين واقعيت علمى به )8.(گردد مى

......................

:پي نوشت ها

.7شعرا، )1(

.ترجمه فوالدوند) 2(

.191، ص 15تفسير نمونه، ج ) 3(

.10لقمان، ) 4(

.29، ص 17تفسير نمونه، ج )6(

.125انعام، )7(

.436و 435، ص 5تفسير نمونه ج ) 8(

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

197

گياهان در اعجاز

داكتر نظمى خليل أبو العطاء

در آنها باغهاي انگور، كشت و در حالي كهو در روى زمين قطعه زمينهائى در كنار هم قرار دارد،"صن وجود دارد، كه همه با يك آب آبياري ميشوند ولي از و و غـير صن درخت هاي خرما ا نوع

.دراين موارد براي كسانيكه فكر ميكنند نشانه هائي وجود دارد! نظر غذائي آنها را بر يكديگر برتري ميدهيمكه خاكهاي زمين با هم فرق ر زمان محمد انسان مي دانستد :كوچك كنار هم ناهمگون هستند جدارهاى "

از عـلـم امـروزي بشر ميكنند، ولي اينكه خاك دو مزرعه كوچك چسـبيده به هم نيز دقـيـقـا يكي نيستند،ت ميان درختان به صنو و صفات و خصوصياــاست كه با امكانات پيچيده علمي امروزي آنرا بدست آورده است

صفات و خصوصيات ميان درختان به صنو و غير صنو بودن آنها بستگي . غير صـنـو بودن آنها بستگي داردــو ناميده مي شود و:دارد ذر روئيده باشد غير صنو درختي كه از ب درختي كه از درخت ديگر روئيده باشد صـن

واقعيت . آيه صفات و خصوصيات درختان را به صنو و غير صنو بودن آنها مربوط مي داند. ناميده مي شودتمامي صفات و ) يعني درختيكه از درخت ديگري روئيده باشد(درخت صنو . هـم همين است

يـره دقـيـقـا مانـنـد ـيعني از نظر رنگ، طـعـم، مـزه و غـ. را دربـردارد وراثتي درخت مادر خودصياتخصوولي درخـتي كه از بذر روئيده باشد، صفات و خصوصيات آن تركيبي است از صفات . درخـت مـادر است

كه به درخت مادر تـلـقـيح شده است (ات درخت مادر بعالوه صـفـات و خصوصيات درخت پدر خصوصي و .موارد مزبور نشانه هائي وجود داردـ در

}قى بمسان ينور صغيان ونويل صنخو عرزناب ون أعم ناتجو اتاورتجم طعض قي األرفواحاء و د 4 آيه] سوره رعد[ } ونفضل بعضها على بعض في األكل إن في ذلك لĤيات لقوم يعقلون

و در زمين قطعاتى است كنار هم و باغهايى از انگور و كشتزارها و درختان خرما چه از يك ريشه و چه از حيث مزه و [برخى از آنها را در ميوه ] با اين همه[گردند و از غير يك ريشه كه با يك آب سيراب مى

كنند براى مردمى كه تعقل مى] امر نيز[دهيم بى گمان در اين بر برخى ديگر برترى مى] نوع و كيفيت است] روشنى[داليل

آيه اين موضوع را مطرح مي كند كه در صورت ). ، وجود هدايت خداوندي است"نشانه ها"منظور از وجود (

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

198

دن هدايت پشت پديده ها اگر بنا مي بود چيزي برويد، در يك خاك و از يك آب منطقا مي بايست فقط نبوچنانكه مي دانيم در موجودات زنده .خرما در انواع خاكها برويد ، نه اينكه مثال درختييدرومي يك نوع گياه

اين عنصر كه ژن ناميده مي شود اطالعاتي از . ن عنصري وجود دارد كه گياه را هدايت مي كندامله گياهاز جخداوند در سوره .را هدايت مي كند ويژگيهاي پديده خود را با خود دارد كه بنابر آن اطالعات، پديده خود

و اين اوست كه از ابر باران ميفرستد، با آن جوانه هاي انواع رستنيها را در ميĤوريم، و از ": مى فرمايد انعامجوانه ماده سبز را درمي آوريم، كه با آن ماده سبز دانه هاي خوشه اي درست ميكنيم، و از تاره هاي نـخل

انار كه تركيبات مشترك زيادي دارند ولي پـنگهاي خـوردني درست مي كنيم، و باغهاي انگور و زيتون و "همانند نمائي نمي كنند را درست مي كنيم

در سلول گياهي :ود دانه و ثمر درست مي كـندخ همه گياهان ماده سبز درست مي كنند كه آن بنوبه :مفهوم آيهكلروفـيل به معني . كيسه هاي غشائي هست كه در آن موادي درست مي شود كه كلروفـيل نامـيـده مي شود

ـضـر«است كه معادل آن در عربي » ماده سبز گياهي و سبزينه« يعني همان چيزيكه در آيه مطرح (است » خو به انرژي شيمائي تـبـديـل مي انرژي نوري خورشيد را جذب مي كند) خضر(اين ماده سبز ). شده است

ريشه هاي گياه آب و مواد معدني را از خـاك مي مكـنـد كـه بـطـرف بـرگـها رسـانـده مي شـوند و . كندمواد غـذائي مورد نياز درخت را ،)يعـني كـلـروفـيلها( بـرگـهـا نيز از هوا دي اكسيد مي گيرند، بعد خـضر

توليد مي كنند كه به سراسر آن صادر مي شـود و بدنه درخت و مــيــوه و ثــمــر آن را درست مي سلول برخي از . كه درسلول قرار دارد بطور متوسط يك پانصدم ميليمتر است) كلروپالست(كيسه غشائي .كـندماده سبز، (كه در آنها خـضـر . انبوهي غـشـاء وجود دارد درون آن. ن صدها عدد از آن دارندگياها

.وجود دارد) كـلـروفـيـل

ر نخل و انگور و ثم: ــ نخل، انگور، زيتون و انار تركيبات مشترك زيادي دارند ولي همانند نمائي نمي كننداز . انار و زيتون ضمن اينكه هـمانـنـد نـمـائي نمي كـنـنـد تـركـيـبـات مـشـتـرك زيادي دارند

.هـمـه آنها روغن، آب، پروتئين، مـواد معدني و مواد قـندي دارند:جـمـلـه

}ا ميهتنا فأنبو ياسوا ريهنا فألقيا وناهددم ضاألرونوزوم ء19آيه ]سوره حجر [} ن كل شي"

"و در زمين هر نوع گياهي را در تعادل و توازني آفريديم

. كربن ـ اكسيژن ـ نيتروژن و فسفـر: همه درختان و گياهان از مواد اساسي مشتركي سـاخـتـه شده اند از جمله

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

199

. عناصر مزبور در آنهاست ديگر در اندازه هر يك ازتنها اختالف ميان انواع گـيـاهـان و انـواع درخـتان با هم .هستند در تعادل و توازني از عناصر مزبور يعني هـر كدام از آنها

رام آ) دائرة المعارف پزشكي اسالم( خرما از نظر پزشكي بسيار با ارزش است:يا خرما رطببراي ناراحتيهاي تنفسي . بخش و ملين و محرك قلب است و از فراموشي جلوگيري مي كند

خرما لينت آور، مدر و مقوي قويه . مفيد است) آسم( به طور كلي و به ويژه براي تنگي نفسآرد ضماد . و با توجه به تمام خواص و تركيباتش مي توان آن را غذايي كامل و نيروبخش دانست. باه است

اهللا تبارك وتعالى .هسته خرما براي شفاي بيماريهاي چشمي مخصوصا ورم قرنيه و چشم درد مفيد استبخور و بياشام و به آرامش و شادابي . و تنه نخل را تكان بده، رطب تازه را بر تو خواهد ريخت: مى فرمايد

كه هنگام والدت حضرت مريم مادر عيسي مسيح است هآيه خطاب ب. 26 -25:سوره مريم . "...برس .كند و اندوهگين بوده است عيسي از مردم فاصله ميگيرد و بجاي دوري از شهر مي رود تا وضع حمل

ر رطب ثم. رطب تازه بخورد و توان و آرامش پيدا كند و شادمان بشود مي گويدخطاب به وي وندخدا و آنچه در تصوير مي بينيم مرحله نيمه رطب بودن آنست، و تقريبا . درخت خرما پيش از خرما شدن است

در اين . رنگها و مزه هاي گوناگون دارد نوع درخت خرما وجود دارد كه ثمرهاي آنها اندازه ها و 400رطـب يكي از مراحل ثمر نخل است . ــ آرامش و شادماني در رطب:اعجاز علمي وجود دارد آيات چند

مواد كربوهيدرات برخوردار است و مواد قندي آن به باالئي از اين غذا از ميزان ). خرما شدن آن قبل از(رطب ميزان باالئي از . بدن با استفاده از آن انرژي و گرماي باالئي را توليد مي كند .درصد مي رسد 75

و بدن . پروتئينها، ويتامينها و امالح معدني گوناگوني مانند كلسيوم و سديم دارد كه بدن به آنها احتياج داردادي روي راحتي يا و چنانكه ميدانيم وضعيت روحي زن هنگام زايش تأثير زي. را گرم و شاداب مي كند

و . بميزاني كه راحت باشد و مشكالتي نداشته باشد، عمل زايش را راحتر انجام ميدهد. سختي زائيدن داردــ .دروحي و گرفتاري داشته باشد عمل زائيدن براي وي سختر ميشو هر چه گرفتاري و ناراحتي هاي

نتيمتر مكعب است ولي ادر رحـم پـيـش از زايـمـان دو و نـيم س :خوردن رطب در آسـتانـه زايـش .سانتيمتر مكعب ميرسد 750هنگام زائيدن به بيش از

رطب احشاء درون .رطب موادي دارد كه باعث انبساط رحم ميشود و زايش را آسانتر و راحت تر ميكندــ نوشيدن پس از . ، و اين امر باعث راحت تر و آسانتر شدن زايمان ميشودروده ها را نرم و تميز ميكند

شيريني ديگري براي اينكه بتواند خوب و سريع حل و جذب بشود، انسان بايد پشت رطب و هر: خوردنرطب . ائي است كه خيلي سريع هضم و حل و جذب ميشودـــ رطب از جمله مواد غد.سر آن آب بخورد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

200

قرأن كريم ذكر در : رشـد دانـه پـرورش و.از دهان تا تبديل شدن به انرژي فقط بيست دقيقه طول ميكشد} نا عليها الماء اهتزت وربت وأنبتت من كل زوج بهيجوترى الأرض هامدة فإذا أنزل …{: شده است

5آيه ] سوره حج[

و زمين را بي گـيـاه مي بـيـنـي ولي هـمـيـنـكـه آب بر آن نازل مي كنيم به جـنـب و جـوش " را مي رويـانـد نـشـاط انـگـيـزدرمي آيـد و مي پـرورانـد و انـواع گـيـاهـان

در : با نازل شدن آب بر زمين، زمين به جنبش در مي آيد، پروريده مي شود و ميروياند :ز علمى اعجاهزارم 3قطر آنها از جمله حول و حوش . خاك دانه هاي بسيار ريزي وجود دارد كه ما آنها را نمي بينيم

هر كدام از آنها از معادن مختلف تشكيل شده اند و شكل هر يك از آنها به شكل صفحه . يليمتر استماز آنجا كه دانه ها از معادن مختلف تشكيل شده اند همينكه باران بر آنها . روي هم است) اليه اليه(صفحه

. بخود مي گيرند و اين باعت ايجاد جنبش آن صفحه ها ميشود ببارد صفحه ها بار الكتريسيته مختلفبعد دانه ها با مواد غذائي درون خود كه از مادر به ارث برده . جنبش آنها باعث نفوذ آب ميان آنها ميشود و

.دقيقا همان مراحل و وضعيتي كه قرآن گفته است. مي شوند و بعد مي روينداند پروريده

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

201

:عمومي جاذبه قانون و قرآن

ــاره دارد :قــــــــــرآن در چنــــــــــد مــــــــــورد بــــــــــه ايــــــــــن قــــــــــانون اشــــــــونها ثم استوى على العرش وسخر الشمس والقمـر كـل يجـري الله الذي رفع السماوات بغير عمد تر ". 1

؛2 ي رعد، آيه ي سوره "ألجل مسمى يدبر األمر يفصل اآليات لعلكم بلقاء ربكم توقنون

گاه بر عرش ها را ببينيد برافراشت؛ آن ي كه آنهاي ها را بدون ستون خداوند، همان كسي است كه آسمان خداوند در . دهند استيال يافت و خورشيد و ماه را رام كرد كه هريك براي مدتي معين به سير خود ادامه مي

كند؛ اميد كه شما به لقاي پروردگارتان يقين حاصل كار آفرينش تدبير، و آيات خود را به روشني بيان مي .كنيد

ة وأنزلنا السماوات بغير عمد ترونها وألقى في الأرض رواسي أن تميد بكم وبث فيها من كل داب خلق". 2

؛10 ي لقمان، آيه ي سوره "...من السماء ماء فأنبتنا فيها من كل زوج كريم

هاي استوار بيفكند تا مبادا زمـين شـما را هيچ ستوني كه آن را ببينيد آفريد و در زمين كوه ها را بي آسمان . اي پراكنــــــــده كــــــــرد بجنبانــــــــد و در آن از هــــــــر گونــــــــه جنبنــــــــده

ي سوره "و السماء ذات الحبك": درباره اين آيه سؤال كردم) السالم عليه(از امام رضا : گويد "حسين بن خالد" .7 ي ذاريـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــات، آيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــه

.آسمان و زمين در هـم شـبكه شـده اسـت و انگشـتان دسـتان خـويش را در هـم داخـل كـرد : فرمودكـه خداونـد و حـال آن ) انـد و همـديگر را نگـه داشـته (چگونه آسمان و زمين در هم شبكه شده اسـت : گفتم

ــد مــــي ــا ...": فرمايــ ــد ترونهــ ــر عمــ ــموات بغيــ ــع الســ ــه ي ســــوره "...رفــ ــد، آيــ .2 ي رعــ ؟"بغيــــر عمــــد ترونهــــا": فرمايــــد ، آيــــا نمــــي)ســــبحان اهللا(ه اســــت خــــدا منــــز: فرمــــود

ــتم ــرا: گفــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . چــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . "فــثم عمــد ولكــن الترونهــا " :بينيــد پــس ســتوني وجــود دارد، ولــي شــما آن را نمــي : فرمــود

كـه هـا چنـان ن كرد كه معناي آيه اين است كـه آسـما حسين بن خالد در فهم آيه به اشتباه افتاده بود و خيال مي

ها را بدون ستوني كـه ببينيـد آسمان: فرمود) السالم عليه(اند؛ ولي امام رضا ها برافراشته شده بينيد بدون ستون مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

202

تعـادل زمـين و ي اي اسـت كـه مايـه بينيد و آن ستون نيز به گونه باال برد؛ يعني ستون دارد ولي شما آن را نميــت ــت و انگشــ ــده اســ ــمان شــ ــور در آســ ــدين منظــ ــود را بــ ــاي خــ ــرد هــ ــبكه كــ ــم شــ .هــ

در زمان نزول آيات قرآن، تنها فرضيه اي كه بر افكار دانشمندان آن عصر، و قرنهـا بعـد از آن و :توضيح اينكه

بود كه با تمام قدرت بر محافل علمي جهان حكومت مي كرد و » بطلميوس«قبل از آن، حاكم بود فرضيه هيات د طبقات پياز روي هم قرار داشت، و زمين در مركز آنها بـود، طبق آن، آسمانها به صورت كراتي تو در تو همانن

و طبعا هر آسماني متكي به آسمان ديگر بود، ولي بعد از حدود هزار سال از نزول قرآن، بطالن ايـن عقيـده بـا داليل قطعي ثابت شد، و نظريه افالك پوست پيازي به كلي كنار رفت و اين معني مسـلم شـد كـه هـر يـك از

ني در مدار و جايگاه خود معلق و ثابت است و هر چند مجموعه ها و منظومه ها داراي حركتنـد، و كرات آسماكـه مـي –تنها چيزي كه آنها را در جاي خود نگه مي دارد، همان تعادل قوه جاذبه و دافعه است، قـوه جاذبـه

صله ها جذب مي كننـد گويد هر دو جسمي، يكديگر را به نسبت مستقيم جرمها و به نسبت معكوس مجذور فاسبب مي شود كه همه كرات آسماني باسرعت به سوي هم حركت كنند، و در مركـز واحـدي جمـع شـوند، –

مي دانيم خاصيت دوراني همان گريز از مركـز -ولي حركت دوراني كه در سيارات و يا منظومه ها وجود دارد،درسـت ماننـد فـرار آتـش (هم دور شـوند، سبب مي شود كه اين كرات و منظومه ها، به سرعت از -مي باشد

گردان هنگامي كه در حال چرخيدن، سيم آن قطع شود كه هر يك از قطعات آتش به نقطه دور دستي پرتاب مي حال اگر قوه جاذبه دقيقا با قوه دافعه مساوي باشد، نه ذره اي كمتر و نه ذره اي بيشـتر، در ايـن صـورت ) شود

مي آيد كه آنها را در جاي خود ثابت نگه مي دارد، همان گونه كه كره زمـين مـا ستون نيرومند نامرئي به وجودميليونها سال است در مدار معيني بر گرد خورشيد حركت مي كند، نه جذب آن مي شـود و نـه از آن دور مـي ــاز قــــرآن اســــت ــانه هــــاي اعجــ ــدا، و از نشــ ــانه هــــاي عظمــــت خــ . گــــردد، و ايــــن از نشــ

شوند، چه بسا قانون جاذبـه و ها مي برد و سبب برپايي زمين و آسمان ها نام مي قرآن از آنبنابراين، نيروهايي كه

هـاي ديگـر فيزيكـي و نيروي گريز از مركز و ديگر نيروهايي باشد كه تاكنون شناخته نشده است؛ البته احتمـال .علمـــــــــي دارد ي رياضـــــــــي، كـــــــــامال مطـــــــــرح و صـــــــــالحيت عرضـــــــــه

هذه النجوم التى فى السماء مدائن مثل المدائن التى فى األرض مربوطة ": فرمايد مي) السالم عليه(اميرالمؤمنين ستارگان آسـمان، ؛ "كل مدينة إلي عمود من نور طول ذلك العمود فى السماء مسيرة مأتين و خمسين سنة

ي از نـور بسـته به ستون) اي ستاره(هر شهري . شهرهايي است مانند شهرهايي كه در زمين قرار گرفته است .باشـــد شـــده اســـت و طـــول آن برابـــر مســـافت دويســـت و پنجـــاه ســـال راه مـــي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

203

تواند تفسيري بر آيات باال و ديگر آياتي باشد كه ناظر بـه قـوانين حـاكم مي ) السالم عليه( حضرت عليسخن

گونه كه قبال بازگو عمومي است؛ البته همان ي بين اجرام فلكي و اجسام عنصري است، كه قابل انطباق بر جاذبهــاره : نويســد مــي) اهللا رحمــه(عالمــه طباطبــايي . هــر احتمــال ديگــر وجــود دارد ي شــد، مجــال پــژوهش درب

سبب ويژه ي تواند به واسطه اگر يك جرم فضايي بتواند بدون ستوني كه بر آن تكيه كند، سرپا بايستد، پس مي"ــ ــر پـــ ــدا ســـ ــه اذن خـــ ــز بـــ ــومي نيـــ ــه عمـــ ــا جاذبـــ ــاص يـــ ــع خـــ ــتدو طبـــ . "ا بايســـ

جايزه ادبي نوبـل ي نويسنده و متفكر و محقق مشهور بلژيكي و گيرنده) م1949ـ 1862( "موريس مترلينگ"

قانون جاذبه را بـه دانشـمندان پـيش از اسـالم ي ميالدي و عضو آكادمي فرانسه، پژوهش درباره 1919در سال : نســـــــــــــــــــــــــــبت داده و نوشــــــــــــــــــــــــــــته اســــــــــــــــــــــــــــت

تر از آن به نظر نوع بشر نرسـيده اسـت، قـانون جاذبـه اسـت كـه ون قانوني بزرگقانون بزرگ جهان كه تاكن "زيسته است، كه چندين قرن پيش از ميالد مي "پلوتارك". دانشمند معروف انگليسي آن را كشف كرد "نيوتون"

نجم مـ "كپلـر ". افتـد كند و روي زمـين نمـي كنيم كه چرا ماه سقوط نمي ما حيرت مي: گويد در كتاب خود ميستارگان بـه : او گفت. زمين را كشف كند ي معروف آلمان، خيلي زودتر از نيوتن درصدد برآمد كه قانون جاذبه

.كننـــــد ديگـــــر را جـــــذب مـــــي نســـــبت مكعـــــب مســـــافت ميـــــان خـــــود، يـــــك

در انگلستان، مطالعات و محاسبات كپلر را تعقيب كرد و شانزده سال مشغول محاسـبه بـود تـا توانسـت نيوتنــوه ـــد ي قــ ــد و بگويــ ــف كنــ ــه را كشــ ــد F = G: جاذبــ ــل كنــ ــر را كامــ ــر كپلــ . "و نظــ

تقسيم بـر ) هاي بزرگ و كوچك جرم( Mدر mدر G= 610/6 8برابر است با ضرب )F(يعني نيروي جاذبه كنـد ديگر را با نيرويي جذب مـي ي ماده در جهان، ذره ي ار به توان دو، و به تعريف ديگر، هر ذره ) r 2(فاصله

.هـا نسـبت عكـس دارد ميـان آن ي هاسـت و بـا مجـذور فاصـله هـاي آن ضـرب جـرم كه متناسب بـا حاصـل

گونه كه قبال ارايه شد، دانش تجربي و فن طبيعي، توان تعليل نهايي را از يك سو، و قدرت تحديد علـت هماني عقلي است،نه تجربي، و حصر علت و بيان علت منحصر را از سوي ديگر ندارد؛ زيرا اصل قانون عليت، مطلب

نيز بدون استمداد از اصل تناقض و ساير مبادي تصديقي فلسفي ميسور نيست و چنين شـهامتي جـز در قلمـرو لذا، مادامي كه قانون جاذبه و مانند آن در مدار اصل عليت و نيز در محور حصـر . آيد حكمت برهاني پديد نمي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

204

ت، اصل جاذبه است و اينكه علت منحصر نيـز همـين جاذبـه اسـت، حاصـل كه عل در نيايد، جزم علمي به اين . نخواهد شد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

205

شمسي ي منظومه حركت و قرآن

:سوره يس مي فرمايد 40و 38قرآن مجيد در آيه

ا ذالتقر لهسمرى لتج سالشم يم ولزيز العير العتقد ل - كلا الي ر والقم ركا أن تدى لهغنبي سلا الشم : فى فلك يسبحون سابق النهار و كل

كه پيوسته به سوي قرارگاهش در حركت است، اين ) نيز براي آنها از نشانه هاي خدا است(و خورشيد نه براي خورشيد سزاواراست كه به ماه برسد و نه شب بر روز پيشي مي –وند قادر و دانا است تقدير خدا

.»گيرد، و هر كدام از آنها در مسير خود شناورند

آنچه در عصر نزول قرآن و قرنها قبل و بعد از آن بر محافل علمي در مورد آسمان و زمين حاكم بود، نظريه را مركز جهان مي شمرد و ستارگان و خورشيد را در دل فلكهايي بلورين بود كه زمين» بطلميوس«هيات

. ميخكوب دانسته، و فلكها را در اطراف زمين در گردش مي پنداشتندخورشيد به سوي قرارگاهي در حركت : اوال مي گويد: قرآن در آيات فوق، مطلبي كامال برخالف آن مي گويد

نه اينكه ) ركت است يا خورشيد در قرارگاه خود در حركت مي باشديا خورشيد به سوي قرارگاهي در ح(است . خورشيد به دور زمين، آن هم نه خودش، بلكه به دنبال فلك بلورينش در حركت است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

206

.ثانيا خورشيد و ماه، هر كدام در مسير خود شناورند

آزاد شدن اجرام آسماني، از در پرتو كشفيات قرون اخير، و» بطلميوس « بعد از فرو ريختن پايه هاي فرضيه قيد و بند افالك بروني، اين نظريه قوت گرفت كه خورشيد در مركز منظومه شمسي ثابت و بي حركت است و

. تمام منظومه شمسي پروانه وار به دور او مي گردند . در اينجا نيز خبري از حركت خورشيد، به سوي قرارگاه خاصي يا به دور خود نبود

پيشرفت بيشتري كرد و مشاهدات نجومي كه با استفاده از تلسكوپهاي بسيار نيرومند صورت گرفت باز هم علم

حركت وضعي به دور خودش، و حركت انتقالي به اتفاق : ثابت كرد حداقل خورشيد داراي دو حركت استكه از ستارگان » وگـا« تمام منظومه شمسي به سوي نقطه مشخصي از آسمان يا به تعبير ديگر، به سوي ستاره

به مجموعه اي از ستارگان » الجاثي علي ركبتيه«صورت فلكي . مي باشد» الجاثي علي ركبتيه« صورت فلكي گفته مي شود كه صورتي را در آسمان تشكيل مي دهند شبيه كسي كه بر سر زانو نشسته و آماده برخاستن

همراه خورشيد به سوي آن در حركت مي جزء اين مجموعه است كه منظومه شمسي» وگا « است، و ستاره .باشد

.خورشيد عالوه بر حركات ظاهري، حركت واقعي دارد: در يكي از دايرة المعارفها آمده است

حركت دوراني كهكشاني، خورشيد را با سرعت حدود يك ميليون و يكصد و سي هزار كيلومتر در ساعت در هزار كيلومتر در 72يد ثابت نيست، بلكه با سرعت قريب فضا مي گرداند، اما در داخل كهكشان هم خورش

حركت مي كند و اينكه ما از اين حركت سريع خورشيد در فضا بي » الجاثي«ساعت بهجانب صورت فلكي . خبريم، به سبب دوري اجرام فلكي است

) 1.(خورشيد به دور خود حركت دوراني وضعي نيز دارد: سپس مي افزايد

:"سابق "و "تدرك "تعبير بهكاريها و دقتهاى آن قابل احصا نيست، در آيات فوق اى حساب شده است كه ريزه تعبيرات قرآن به اندازه

براى ":گويد هنگامى كه سخن از حركت ظاهرى ماه و خورشيد در مسير ماهانه و ساليانه در ميان است مىكند و خورشيد در يك را در يك ماه طى مى چرا كه ماه مسير خود(خورشيد سزاوار نيست كه به پاى ماه برسد

رسد كند اين هرگز به پاى او نمى اى است كه تعبير مى سال، اين تفاوت سرعت به اندازه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

207

ــر ( ــدرك القمـــــــ ــا أن تـــــــ ــي لهـــــــ ــمس ينبغـــــــ ــا الشـــــــ ).لـــــــشـب از "گويد اند مى اما در مورد شب و روز چون با هم فاصله چندانى ندارند و دقيقا پشت سر هم قرار گرفته

)2. (بينيم اين دو تعبير در اينجا بسيار حساب شده است مى "گيرد روز پيشى نمى

زمين بودن كروي و قرآن

:هاي زمين به ميان آورده است؛ مانند ها و مغرب قرآن بارها سخن از مشرق

رب السماوات والأرض وما بينهما ورب "و 137 ي اعراف، آيه ي سوره "...ومغاربها مشارق األرض..." معارج، ي سوره " فلا أقسم برب المشارق والمغارب إنا لقادرون "و 5 ي صافات، آيه ي سوره "المشارق

. 40 ي آيهها با دغدغه رو به رو بود و بر فرض كرويت است كه ها و مغرب زمين مسطح بود و نه كروي، مشرق چنانچه

طول جغرافيايي و ي هايي كه از ناحيه ها و مغرب به ديگر سخن، مشرق. ها تصور دارد ها و مغرب هر آن، مشرقو مردم عصر نزول قرآن، تا قرآن است، "مشارق و مغارب"هاي جغرافيايي تصور دارد، مشمول از سوي عرض

).خبر بود گرچه سرزمين حجاز از اين امر بي (دانستند اي چنين چيزي را مي اندازه

مردي با من همراه شد كه نماز مغرب را شب هنگام : شنيدم كه فرمود) السالم عليه(زراره گويد از امام صادق ) امام صادق(آورد و من به جا مي) لوع فجر صادققبل از ط(و نماز صبح را در فجر كاذب ) بعد از وقت مغرب(

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

208

. آوردم آمد به جا مي نماز مغرب را هنگام غروب آفتاب و نماز صبح را وقتي كه فجر صادق پديد ميكه براي ما كني؟ زيرا خورشيد براي گروهي، پيش از آن چرا شما نيز مانند من عمل نمي: آن مرد به من گفت) اند كه در مغرب ما قرار گرفته(كند، براي گروه ديگري يز وقتي از افق ما غروب ميكند و ن طلوع كند طلوع مي

. هنوز در حال طلوع است و غروب نكرده استبر ماست كه نمازمان را هنگام غروب ) ما بايد افق خودمان را در نظر بگيريم: (به او گفتم) امام صادق(من

كه در (صبح را بخوانيم و بر آنان ي طلوع كرد نيز فريضه) صادق(خورشيد به جا آوريم و هنگامي كه فجر . است كه وقتي خورشيد از افقشان غروب كرد، نماز خويش نيز به جا آورند) كنند مغرب ما زندگي مي

اي اختالف افق مشخص بوده است؛ شود كه تا اندازه و آن مرد، چنين فهميده مي) السالم عليه(از بيان امام صادق .ين گفتماني جز با كرويت زمين فرض نداردزيرا چن

فرضيه كرويت زمين ي پيشينه

پنداشتند، ولي او و دانشمندان ديگر بر كرويت زمين ، زمين را مستوي و مسطح مي"فيثاغورث"پيشينيان قبل از : اند به چند دليل تمسك كرده

: الد بر كرويت زمين استدالل كرد و گفتفيثاغورث، فيلسوف شهير يوناني در اواسط قرن ششم پيش از مي. 1اجزاي آن نسبت به مركز، كمال انتظام را دارد، و ي تر از كره وجود ندارد؛ چون همه اي كامل هيچ شكل هندسي

.باشد، جز بر اين شكل كامل قابل تصور نيست نيز اجرام آسماني و از جمله زمين كه در نهايت كمال مي خسوف (هاي جزيي "گرفت مه "در : براي اثبات كرويت زمين گفت) از ميالد قبل 322ـ 384(ارسطو . 2

. شود ديده نمي) منحني(افتد، جز به شكل مستدير زمين بر جرم ماه مي ي كه سايه) جزيي اي از ماده، چون به حال خود وا گذاشته شود، شكل كره به خود ارسطو همچنين استدالل كرد كه پاره. 3

. زمين ساكن و شناور در فضاست، شكل آن كروي استگيرد و چون مي ها در بالد خورشيد و ماه و ساير ستارگان، در همه جاي زمين، همزمان طلوع و غروب ندارد؛ بلكه طلوع آن. 4

افتد همچنين، غروب در بالد شرقي، زودتر از شهرهاي غربي اتفاق مي. افتد شرقي، زودتر از بالد غربي اتفاق مي . ليل است كه سطح زمين، در ميان مشرق و مغرب انحنا و كرويت داردو اين، د

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

209

آنچه . با آن مرد گفتمان داشتند) السالم عليه(گفتني است كه اين، همان دليلي است كه بر محور آن، امام صادق و آله و صلي اهللا عليه (كه رسول گرامي اسالم انديشوران بشري دارند، موروث از پيامبران پيشين است؛ چنان

؛ يعني علم از پيامبران گذشته به ارث رسيده است و از "العلم ميراثى و ميراث األنبياء من قبلى ": فرمود) سلم .لذا، عالمان راستين، وارثان پيامبران هستند. رسد من نيز به دانشمندان به ارث مي

جنوب به شمال سفر كند، ستارگاني را اگر كسي از : توان گفت كرويت زمين از شمال به جنوب مي ي درباره. 5

تر بر او پوشيده بود و برخي از ستارگان شمالي كه پيش از آن براي وي طلوع بيند كه پيش شمال مي ي در ناحيهاي ستارگان كه در جنوب براي وي طلوع و غروب داشت، از شود و پاره مي "ابدي الظهور "و غروب داشت، .شود مي " ابدي الخفاء "نظرش پنهان، و

: شود زمين را پوشانده است ـ چنين استدالل مي ي چهارم كره براي كروي بودن سطح درياها ـ كه سه. 6

تر شود و هرچه نزديك ها ديده مي شوند، نخست سر دكل آن هايي كه از دور به شخص ناظر نزديك مي كشتيدريانورد )Magellano( "ماژالنو"الدي، در قرن شانزدهم مي .7. رسد تر به نظر مي هاي پايين شود قسمت

غربي اسپانيا به طرف مغرب در اقيانوس واقع بر ساحل جنوب "سان لوكر"در بندر 1519پرتغالي، در سال آمريكا رسيد، نزديك سواحل شرقي آن، رو به جنوب پيش رفت و ي اطلس بادبان كشيد و چون به مقابل قاره

جا وارد اقيانوس كبير شد و در اين خود او معروف است ـ اكتشاف كرد و از آناي را ـ كه اكنون به نام تنگه. جا در جنگي كه ميان او و ساكنان اين جزاير پيش آمد، كشته شد اقيانوس تا جزاير فيليپين پيش رفت و در اين

وس هند از او را گرفت و پس از گذشتن از اقيان ي كار و نقشه ي از اين پس، يكي از همكارانش دنباله "سان لوكر"، پس از سه سال، به بندر 1522غربي آفريقا دوباره وارد اقيانوس اطلس شد و در سپتامبر جنوب . رسيد

ي پيما و وسايل پيشرفته هاي كرويت زمين بود؛ البته با سير هوايي و حركت سريع قاره ها برخي از دليل اين

خاك سهل، و ي آيد، فتوا به كرويت كره شمار مي اي كوچك به هدهكد ي كره زمين به منزله ي امروز كه همه پيماست آگاهي از آن مقدور بسياري از مسافران زمين

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

210

قرآن علمي اعجاز و خورشيد حركات

هاي ان ياد كرده و به آن قسم خورده و حركتهاي الهي است كه خداوند در قرآن از آن خورشيد يكي از نشانهشناسي در اين مورد اظهار نظر نظران و متخصصان كيهان بسياري از مفسران و صاحب از اين رو ،. 2است :اند از ها استناد شده عبارت آياتي كه در اين مورد به آن. اند كرده

» .ذاهم مظلمون والشمس تجري لمستقر لها ذلك تقدير العزيز العليموآية لهم الليل نسلخ منه النهار فإ« ].38ـ37، آيه )36(سوره يس[

كنيم و به ناگاه آنان در تاريكي از آن بر مي] مانند پوست[براي آنها شب است كه روز را ] ديگر[اي نشانه« تقدير آن عزيز دانا اين است . قرارگاه ويژه خود روان است] يسو[روند و خورشيد به فرو مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

211

دانشمندان از ديرباز وجود گوناگوني را براي اعجاز قرآن بيان . قرآن كريم معجزه جاويدان حضرت محمد استاي از مفسران و عده. اعجاز علمي قرآن نيز مطرح شد همزمان با كشفيات علمي در دو قرن اخير،. اند كرده

اي از آيات قرآن بر كشفيات جديد علوم تجربي، اين ادعا را به اثبات اند تا با انطباق پاره نظران كوشيده صاحبآيات مربوط به خورشيد و . هاي استوار برخوردار است ها و قرينه يكي از مواردي كه اين انطباق از دليل. برسانند

.حركات آن است

.جانبه اين موضوع پرداخته است رو داريد كه به بررسي همه نوشتاري كه پيش

مقدمهـ 1

شود كه در قرآن بيان شده و در عصر نزول قرآن براي بشر اعجاز علمي قرآن به مطالب و اسرار علمي گفته ميهر چند تفسير علمي قرآن كريم . هاي اخير كشف شده است ناشناخته بوده و پس از پيشرفت علوم در سده

در اين دوره برخي از . لي ادعاي اعجاز علمي قرآن در دو قرن اخير مطرح شده استاي هزار ساله دارد، و سابقهكشفيات علوم تجربي توسط دانشمندان بر آيات قران منطبق شده و صحت و اتقان اين كتاب الهي بيش از پيش

.به اثبات رسيده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

212

ر مورد اعجاز عملي قرآن بيش از نظران د با تحقيق به عمل آمده توسط نگارنده معلوم شد كه مفسران و صاحببا نقد و بررسي مطالب ارائه شده در . اند آيه را مورد استناد قرار داده و آنها را با علوم تجربي منطبق ساخته 300

هاي اعجاز علمي قرآن توان از دليل هاي مربوطه به اين نتيجه رسيديم كه تنها شش مورد را مي تفسيرها و كتابحركت خورشيد، نيروي جاذبه ، لقاح ابرها، زوجيت اشيا، ترتيب مراحل : اند از رد عبارتاين شش مو. برشمرد

1.خلقت انسان و ممنوع بودن شرابخواري

.پردازيم در اين مقاله، به اعجاز علمي قرآن در بيان حركات خورشيد مي

ــرآن -2 ــات قـــــــــــ ــات آن در آيـــــــــــ ــيد و حركـــــــــــ خورشـــــــــــ

هاي ان ياد كرده و به آن قسم خورده كه خداوند در قرآن از آن و حركتهاي الهي است خورشيد يكي از نشانهشناسي در اين مورد اظهار نظر نظران و متخصصان كيهان بسياري از مفسران و صاحب از اين رو ،. 2است :اند از ها استناد شده عبارت آياتي كه در اين مورد به آن. اند كرده

» .منه النهار فإذاهم مظلمون والشمس تجري لمستقر لها ذلك تقدير العزيز العليم وآية لهم الليل نسلخ« ].38ـ37، آيه )36(سوره يس[

كنيم و به ناگاه آنان در تاريكي از آن بر مي] مانند پوست[براي آنها شب است كه روز را ] ديگر[اي نشانه« ».تقدير آن عزيز دانا اين است. قرارگاه ويژه خود روان است] سوي[روند و خورشيد به ميفرو

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

213

آيه ) 36(سوره يس [» لا الشمس ينبغي لها أن تدرك القمر و لا الليل سابق النهار وكل في فلك يسبحون«40[

.سد، و نه شب به روز پيشي جويد و هر كدام در سپهري شناورندنه خورشيد را سزد كه به ما ر

]43آيه ) 21(سوره انبياء[ » و هو الذي خلق الليل والنهار و الشمس والقمر كل في فلك يسبحون«

از اين دو در مداري هر كدام . اوست آن كسي كه شب و روز و خورشيد و ماه را پديد آورده است« ».شناورند] معين[

»يمسل ماجري لجر كل يالقمو سخر الشمس2آيه )13(سوره رعد[» و[

».دهند و خورشيد و ماه را رام گردانيد؛ هر كدام براي مدتي معين به سير خود ادامه مي«

»بائر دالقمو سالشم خر لكمسن و33آيه 149(سوره ابراهيم[» ي[

.خداوند خورشيد و ماه را در حالي كه هر دو در حال حركت هستند، به نفع شما مقهور و مسخر گردانيد«

هاي تفسيري ـ نكته1ـ2

از اين رو، : شود تا ايمان آنان تقويت شود هاي حق است و به مردم يادآوري مي آيات باال براي معرفي نشانه ـ1» لعلكم بلقاء ربكم توقنون« سوره رعد با جمله 2شود و آيه شروع مي »...وآية لهمة«ت سوره يس با كلمه آيا .يابد پايان مي» اميد كه شما به نقادي پروردگارتان يقين حاصل كنيد« ؛

:ممكن است به چند معنا باشد» لمستقر« در كلمه » الم« ـ2

؛3)خورشيد به سوي قرارگاه خود روان است(» الي« معناي الم به :الف

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

214

؛4)خورشيد در قرارگاه خود روان است(» في«الم به معناي : ب

؛5)خورشيد تا قرارگاه خود روان است(باشد» تا«الم براي غيات : ج

).خورشيد روان است مر قرارگاه خود را(الم به معناي تأكيد باشد: د

؛ »و الشمس تجري المستقرلها « : ري نيز قراءت شده استآيه باال به نحو ديگ ـ3

»6.خورشيد روان است و قرارگاه ندارد«

« پس بدين معناست . ممكن است ميمي، يا اسم زمان و يا اسم مكان باشد » لمستقر « كلمه مستقر در ـ 4يعني تا » .كند ا كه قرار گيرد حركت ميو يا تا آن ج» كند خورشيد به طرف قرار گرفتن خود حركت مي

».7كند سرآمدن اجل آن و يا زمان استقرار و يا محل استقرارش حركت مي

] 2آيه ) 13(سوره رعد[ »كل يجري الجل مسمي « به وسيله آيه) سرآمدن اجل يا زمان اسقرار(اين احتمال« مگر آن كه ادعا شود كه آيه . به كار رفته است» قرلهالمست« به جاي » الجل مسمي« شود؛ چرا كه تأييد مي

اي اشاره كند خواهد در مورد خورشيد به مطلب تازه مي] 38آيه ) 36(سوره يس [ »والشمس تجري لمستقرلهايعني . اشاره نشده بود] 5آيه ) 39(؛ سوره زمر2آيه )13(؛سوره رعد13آيه )35(سوره فاطر[كه در آيات ديگر

.مكاني نيز دارد خورشيد و ماه هر دو زمان استقرار و پايان زماني حركت دارند و عالوه بر آن، خورشيد پايان

:دو احتمال را مطرح كرده است» لمستقر لها « ـ ابن كثير نيز در تفسير خود در مورد 5

.يعني تحت عرش الهي كه نزديك زمين است. مقصود مستقر مكاني باشد: اول

.8مقصود انتهاي سير خورشيد در قيامت باشد: م دو

فلك در لغت به معناي كشتي است و فلك به معناي مجراي كواكب است كه به سبب شباهت آن با كشتي ـ6 .9فلك ناميده شده است) در شناور بودن(

:تفسير نمونه در معناي فلك نوشته است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

215

كل دوراني به خود گرفتن است سپس به قطعاتي از كلمه فلك در لغت به معني برآمدن پستان دختران و ش« زمين كه مدور است و يا اشياي مدور ديگر نيز اطالق شده و از همين رو به مسير دوراني كواكب نيز اطالق

»10.شود مي

در اسالم به معناي مدار نجوم و مجراي » فلك« كند كه كلمه دليل اثبات مي 14سيد هبة الدين شهرستاني با ذكر .11كب استكوا

.12در اصل به معناي حركت سريع در آب و هواست» سباحت« ـ يسبحون از ماده 7

است ، و به معناي عادت مستمره هم » ادامه دادن به سير « است كه به معناي » دأب« ـ دائبين از ريشه 8 .13آيد مي

در انجام يك برنامه به صورت به معني استمرار چيزي » دئوب« دائب از ريشه : البته تفسير نمونه نوشته استنيفتاده است؛ و لذا نورافشاني و اثر تربيتي، » حركت در مكان « ولي در معني دائب، ... يك حالت و سنت است

».14كند خورشيد را مدلول دائب مي

ادامه (رسد كه با توجه به سخن راغب اصفهاني ايشان به يكي از معاني دائب توجه نكرده است اما به نظر مي .هر چند كه تفسيرنمونه هيچ منبع لغوي را نيز در اين مورد معرفي نكرده است) . ادن به سيرد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

216

ـ خورشيد و حركات آن در تاريخ علم3

از طرف مشرق به (تواند هر روز آن را ببيند و حركت كاذب روزانه اي است كه هر انساني مي خورشيد ستاره .جلب كرده استهميشه توجه انسان را به خود 15)مغرب

چرخد و هيئت پيشيده بطلميوسي نيز بر همين كردند كه خورشيد به دور زمين مي ها فكر مي ها تا قرن انسانحكيم مزبور كره زمين را ساكن و مركز كليه كرات پنداشته . 16گذاري شده بود كه زمين، مركز جهان اساس پايه

.بود

كره هوا به مجموع خاك و آب احاطه كرده و كره هوا را كره آتش سه چهارم از سطح زمين را آب فراگرفته و « و پس از فلك قمر ) اي نيست فلك قمر را جز خود ماه ستاره. (در ميان گرفته و آتش را كره قمر در آغوش دارد

افالك عطارد و زهره و شمس و مريخ و مشتري و زحل به ترتيب هر فلك بعدي محيط بر فلك قبلي است و .شود فقط يك ستاره است كه هم به نام آن ناميده ميهر يك را

پس . پس از فلك زحل كره هشتم يا فك ثوابت است كه جميع كواكب ثابته مانند ميخ بر پيكر آن كوبيده استگانه به ترتيبي كه ذكر شد؛ در شكم آن جا از فلك هشتم كره نهم يا فلك اطلس است كه تمام افالك هشت

و در ... فلك مزبور خالي از ستاره و داراي قطر نامحدود است) اليه بر همديگر هستند ه اليهمانند پيازي ك. (دارد »17.چرخد روز با كليه افالكي كه در جوف آن است، به گرد زمين مي يك شبانه

هيئت (هيئت جديد ) م 1544(هيئت بطلميوسي هفده قرن بر فكر بشر حكومت كرد و پس از آن كپرنيك اي چرخيد؛ ولي شكل چرخش را دايره رائه داد كه بر اساس آن زمين به دور خورشيد ميرا ا) كپرنيكي

سپس عقيده اين . شكل بيضوي گردش زمين به دور خورشيد را كشف كرد) م 1650(دانست كه پس از كپلر ميگذاري شد و از آن پس نظام منظومه شمسي به صورت نوين پايه 18ايتاليايي مدلل گرديد گاليلهدو نفر توسط

عطارد ـ زهره ـ زمين ـ مريخ ـ مشتري ـ زحل ـ اورانوس ـ نپتون ـ (چرخد كه سيارات به دور خورشيد مي ).پلوتون

حتي در . 19بر آن بود كه خورشيد ثابت ايستاده است) حتي كپرنيك، كپلر و گاليله(ولي هنوز عقيده اخترشناسان برخالف گفته كتاب مقدس (ده شد، او را به اعتقاد به سكون خورشيداي كه عليه گاليله در دادگاه خوان ادعانامه

.21متهم كردند و او حاضر نشد حركت خورشيد را بپذيرد) 20دانست كه خورشيد را كه متحرك مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

217

:در اعصار جديد روشن شد كه خورشيد داراي چند حركت است

.چرخد روز يك بار به دور خود مي 5/25حركت وضعي كه هر :اول

كيلومتر همراه با منظومه شمسي 5/19 حركت انتقالي از جنوب آسمان به سوي شمال آن كه هر ثانيه: دوم .كند حركت مي

گردد؛ كه در اين حركت نيز كيلومتر در ثانيه به دور مركز كهكشان مي 225حركتي انتقالي كه با سرعت : سوم .22برد منظومه شمسي را به همراه خود مي

.كنيم اشاره مي» هاي علمي نكته« هاي ديگري نيز گفته شده كه در د حركتالبته براي خورشي

ـ اسرار علمي در آيات مربوط به خورشيد4

:اند در مورد آيات مربوط به حركت خورشيد مفسران قرآن دو گروه شده

شيد بودند مفسران قديمي؛ مفسران قرآن كريم از دير زمان در پي فهم آيات مربوط به حركت خور :گروه اولدر مورد (ولي از طرفي نظريه هيئت بطلميوسي بر جهانيان سايه افكنده بود و از طرف ديگر، ظاهر آيات قرآن

رو، برخي از مفسران از اين. تافت هيئت بطلميوسي را برنمي)حركت خورشيد و زمين در مدار خاص خودشانئت بطلميوسي و حركت كاذب روزانه خورشيد در پي آن شدند تا با توجيه خالف ظاهري آيات قرآن را با هي

.سازگار كنند

در تفسيرش حركت خورشيد را بر همان حركت روزانه، و محل استقرار خورشيد را دورترين ) ق 310( طبري .23داند منازل، در غروب مي

:گويد ، مفسر گران قدر شيعه مي)ق 548م(طبرسي

:در مورد استقرار خورشيد سه قول است«

بنابراين، به معناي اين است كه محل استقرار ندارد؛. يابد تا اين كه دنيا به پايان برسد يد جريان ميخورش: يك

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

218

كند؛ جا تجاوز نمي خورشيد براي زمان معيني جريان دارد و از آن: دو

.ها تجاوز نكند كند و از آن خورشيد در منازل خود در زمستان و تابستان حركت مي :سه

.»24هبوط خورشيد محل استقرار اوستپس همان ارتفاع و

هر يك در فلكي « : نوشته است ]40آيه ) 36(سوره يس [ »كل في فلك يسبحون « :در مورد آيه شهرستاني ».كنند شنا مي

آمد؛ زيرا بنابر آن هيئت،حركت كوكب در جسم فلك مكرر گفتيم كه ظاهر اين آيه با هيئت قديم راست نمياز اين جهت قدما ظاهر آيه را حمل بر مجاز كرده سباحت را هم به معناي مطلق حركت گرفته و ممتنع است و

».كند اي با فلك خود بالتبع حركت مي اند مقصد اين است كه هر ستاره گفته

.دارد يعني خورشيد در فلك و مدار شناور است ) در(» في « اين در حالي است كه در آيه

متقدمان بدين آيه احتجاج « : نوشته است ]38آيه ) 36(سوره يس [»والشمس تجري «چنين در مورد آيه همولي در معناي . اند شود متعلق به جرم خورشيد دانسته كرده حركتي را كه از طلوع و غروب آفتاب مشاهده مي

.اند دچار اضطراب و اختالف عقيده شده» مستقر« كلمه

كه الزمه آن سكون خورشيد در برج حمل . (كند تا مستقر خود كه برج حمل است آفتاب سير مي برخي گفته... »25)است و اين معنا باطل است

]40 آيه) 36(سوره يس [ »كل في فلك يسبحون« عجب اين است كه صاحب تفسير نمونه نيز در تفسير آيه] كاذب و خطاي ديد[حركت ظاهري دهد كه مقصود همين حركت خورشيد بر حسب حس ما يا احتمال مي

در حالي كه اين آيات در مقام شمارش 26.كند اورد و رد نمي باشد و آن احتمال را در كنار احتماالت ديگر مي .27تواند آيه و نشانه الهي باشد آيات خداست و حركت كاذب نمي

ين به دور خورشيد معناي نظران جديد؛ پس از آن كه در هيئت جديد، حركت زم مفسران و صاحب :گروه دومنظران و مفسران قرآن در اين مورد اظهار نظرهاي متفاوتي كردند و جديدي پيدا كرد و متخصصان، صاحب

:كنيم ها اشاره مي هاي زيبايي از آيات به عمل آوردند، كه بدان برداشت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

219

}؛9حركت طولي(حركت انتقالي خورشيد در درون كهكشان راه شيري :الف

:نوشته است] 38آيه ) 36(سوره يس[» تجري« پس از اشاره به تفسيرهاي آية اهللا مكارم شيرازي مفسر معاصر،

آن، حركت . آخرين و جديدترين تفسير براي آيه فوق همان است كه اخيرا دانشمندان كشف كرده اند« ي كه آن را خورشيد با مجموعه منظومه شمسي در وسط كهكشان ما به سوي يك سمت معين و ستاره دوردست

»28.باشد اند، مي ستاره وگا ناميده

.29داند را اشاره به حركت طولي مي» جريان « در جاي ديگر

خورشيد به سوي قرارگاه « : يعني. بگيريم» الي « را به معناي » لمستقر لها « در » الم « در اين معنا بايد : تذكر .اند ب بدان تصريح كردهگونه كه برخي از نويسندگان عر همان» .خود جريان دارد

كيلومتر در ثانيه 5/19نظران پس از اين كه حركت خورشيد از جنوب به سوي شمال آسمان را يكي از صاحب .30جويد سوره ابراهيم در مورد حركت خورشيد استناد مي 33سوره رعد و 2داند، در ادامه به آيه مي

:نوشته است »تجري لمستقر لها «در آيه « رمستق« يكي ديگر از نويسندگان معاصر در مورد كلمه

اين حركت به سوي قرارگاه شايد همان حركت خورشيد به سوي ستاره وگا باشد كه علم نجوم امروز بدان « ».31داند پي برده است و سپس آن را معجزه علمي قرآن مي

:داند، نوشته است مي پس از آن كه جريان شمس را همان حركت خورشيد عالمه طباطبايي

يعني خورشيد . است) حس(كند قضيه درست بر عكس هاي علمي حكم مي اما از نظر علمي تا آنجا كه بحث« گردد و نيز اثبات اينكه خورشيد يا سياراتي كه پيرامون آن گردد بلكه زمين به دور خورشيد مي دور زمين نمي

»32... .دارندحركت انتقالي 9نسر ثابت (هستند به سوي ستاره

كند و در معرفي مي» جائي« اي بر ران راست حركت خورشيد را به طرف ستاره سيد هبة الدين شهرستانيرا اشاره به حركت انتقالي » تجري« ؛ و كلمه 33داند مي) هركيل(جاي ديگر آن را به طرف مجموعه نجوم

.34داند خورشيد مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

220

اي در انواع حركات، آيه باال را بر حركت خورشيد و مجموعه قدمهدر تفسير الجواهر نيز پس از ذكر م طنطاويهاي هواپيماها، كند و سپس مطالبي طوالني در مورد حركت حمل مي) كوكب(همراه او به دور يك ستاره

.35دهد كه ربطي به تفسير آيه ندارد مي... ها و اتومبيل

هاي س محمد علي سادات، و نيز قرآن و اخرين پديدهدر همين مورد، كتاب زنده جاويد و اعجاز قرآن اثر مهندعلمي، اثر مهندس جعفر رضايي فر، و نيز القرآن الكريم و العم الحديث ، اثر دكتر منصور محمد حسب النبي،

.مطالب مشابهي دارند

)حركت دوراني: (حركت انتقالي خورشيد همراه با كهكشان: ب

ها در هر كدام از آن« ] 40آيه 369(سوره يس[ »كل في فلك يسبحون « در مورد آيه: آية اهللا مكارم شيرازي :دهند دو احتمال مي» مسير خود شناورند

حركت كاذب روزانه خورشيد كه در اثر حركت [حركت خورشيد به حسب حس ما يا حركت ظاهري: يك ؛.]دهند شود وعرف مردم اين حركت را به خورشيد نسبت مي زمين به خطا ديده مي

منظور از شناور بودن خورشيد در فلك خود، حركت آن همراه با منظومه شمسي و همراه با كهكشاني كه : دومباشيم؛ هر چند كه امروزه ثابت شده است كه منظومه شمسي ما جزئي از كهشكشان ما در آن قرار داريم، مي

. عظيمي است كه به دور خود در حال گردش است

داند كه برخالف هيئت را اشاره به حركت دوراني خورشيد مي »في فلك يسبحون « يه در پايان، اين آبطلميوسي حاكم در زمان نزول قرآن سخن گفته است و بدين ترتيب معجزه علمي ديگري از قرآن به ثبوت

.36رسد مي

225ال يك بار با سرعت ميليون س 200نظران نيز پس از آن كه حركت دوراني خورشيد را هر يكي از صاحبسوره ابراهيم براي اثبات حركت 33سوره رعد و 2كيلومتر در ثانيه به دور مركز كهكشان مي داند به آيه

.37جويد خورشيد استناد مي

گيرد كه مينتيجه »كل في فلك يسبحون « سوره يس 40سوره انبياء و 33دكتر موريس بوكاي با استناد به آيه در حالي كه اين مطلب بر خالف هيئت بطلميوسي . كند رآن تصريح كرده كه خورشيد روي مداري حركت ميق

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

221

هم مورد گرايش بود در rبا اين كه نظر بطلميوس در زمان پيامبر اسالم « گويد او مي. بود rرايج در عصر پيامبر ». هيچ جاي قران به چشم نمي خورد

) كره آسماني ـ ميله آهني(رآن به زبان فرانسه كه فلك را به معناي مغسوس هاي غلط ق سپس با اشاره به ترجمهگويد اولين ترجمه قرآن كه به زبان مي. توانستند حركت دوراني خورشيد را تصور كنند اند چون نمي آورده

.38دانشمند پاكستاني بود» حميداهللا« ترجمه كرد ترجمه » مدار« را » فلك« فرانسوي كلمه

:نقل كرده است) از قول برخي(الدين شهرستاني در مورد حركت خورشيد و منظومه شمسيسيد هبة

چرخد و نام آن ستاره به زبان فرنگي اي كه در ثرياست مي ترين ستاره خورشيد با همه اتباع خود به دور روشن« ».است» عقد الثريا« و به زبان عربي » الكبوتي«

] 40آيه ) 36(سوره يس [رزاق نوفل همين حركت دوراني را به آيات قرآن برخي ديگر از نويسندگان مثل عبدال 39».اند نسبت داده

:نوشته است] 40آيه ) 36(سوره يس[استاد مصباح يزدي نيز با طرح آيه باال

پيداست كه منظور فضايي است . كه اجرام در آن حركت دارند و شناورند داند، قرآن، فلك را چون دريايي مي« : گفتند چنان كه قدما مي نه آن. كنند كنند و مدار حركتشان را در آن فضا تعيين مي اجرام بر آن حركت مي كه اين

.اند ها در فلك ثابت كند و آن فلك حركت مي

توان استفاده برد كه اجراي پس از اين آيه مي... قديم را مردود دانسته است» فرضيه فلكيات« قرآن از ابتدا 40» .كند اند و اين چيزي است كه نجوم جديد اثبات مي تعلوي، همه در حرك

است كه با توجه به جمله ) حركت خورشيد در يك مدار(رسد كه ظاهر آيه همين معناي دوم به نظر مي: تذكر .شود تأييد مي »كل في فلك يسبحون « ذيل آيه

حركت وضعي خورشيد به دور خود: ج

:در تفسير نمونه آمده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

222

اند؛ زيرا را اشاره به حركت وضعي كره آفتاب دانسته] 38آيه ) 36(سوره يس[» تجري« بعضي ديگر آن « 41».كند مطالعات دانشمندان به طور قطع ثابت كرده كه خورشيد به دور خود گردش مي

42.است) در( »في«به معناي »المستقرلها«در » الم« سپس در پاورقي توضيح داده است كه بر طبق اين تفسير

و به دور خود [» .خورشيد در قرارگاه خود جريان دارد«: شود در اين صورت معنا اين گونه مي: تذكر ].چرخد مي

معنا دارد و سپس توضيح 13نيز در كتاب القرآن و العلم نوشته است كلمه الم در عربي احمد محمد سليمانباشد حركت » الي« رساند و اگر به معناي خورشيد را ميباشد حركت وضعي » في«دهد كه اگر الم به معناي مي

دو معجزه » لمستقرلها«گويد اين معجزه بالغي قرآن است كه يك كلمه رساند و سپس مي انتقالي خورشيد را مي .43رساند علمي را باهم مي

كند كه يو غير او نقل م 9سيد محمد حسين (نيز از عالمه مرعشي شهرستاني سيد هبة الدين شهرستانيو مقصود حركت وضعي » في« به معناي محل استقرار و حرف الم به معناي » مستقر« اند؛ كلمه احتمال داده .44آفتاب باشد

روز يك مرتبه به دور خود معرفي 5/25نظران نيز پس از آن كه حركت وضعي خورشيد را يكي از صاحب .45جويد د اثبات حركت خورشيد استناد ميسوره ابراهيم در مور 33سوره رعد و 2كند به آيه مي

سوره يس را دليل حركت وضعي خورشيد 40و 38برخي ديگر از نويسندگان مثل؛ محمد علي سادات، آيه .46اند گرفته

باشد » تأكيد« يا » في«به معناي » لمستقر« نظران نيز با ذكر اين كه ممكن است الم در كلمه يكي ديگر از صاحب .47داند ه حركت وضعي خورشيد ميآن را اشاره ب

ادامه حيات خورشيد تا زمان معين: د

؛ »كل يجري لاجل مسمي « يكي از صاحبنظران در مورد آيه

» دهند هر يك از خورشيد و ماه تا زمان معيني به گردش خود ادامه مي«

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

223

:نوشته است

اين است كه زماني . دهند يني به گردش خود ادامه ميظاهرا مقصود از اين كه خورشيدو ماه تا زماني مع« »48.هاي آسماني خاموش گردد و آن روز قيامت است فراخواهد رسيد كه اين چراغ

: پذيرفته و نوشته است »والشمس تجري لمستقر لها « همين معنا را سيد هبة الدين شهرستاني در مورد آيه زمان استقرار است نه مكان » مستقر « الي آفتاب است در اعماق فضا و مراد از مقصود از جريان حركت انتق

.يعني روز قيامت. كند تا هنگامي كه بايد قرار گيرد آفتاب حركت مي: شود استقرار و معنا چنين مي

.اند را در آيه اسم زمان معنا كرده» مستقر « در اين صورت : تذكر

:اند دانان جديد نوشته فيزيك

بنابراين، . ميليارد سال بدرخشد و از اين عمر طوالني پنج ميليارد سال آن گذشته است 10تواند تا ورشيد ميخ« »49.اكنون خورشيد در نيمه راه زندگي خود قرار دارد

حركات دروني خورشيد: هـ

يعني بين . ناي ديگري را نيز بدهدمع »والشمس تجري لمستقر لها « در آيه» تجري « رسد كه كلمه به نظر ميرساند مثل حركت فقط حركت را مي» تحرك« تفاوتي هست و آن اين كه كلمه » و تجري» تحرك« كلمه

در مورد مايعات مثل آب به كار » تجري« اما كلمه . شود رود ولي زير و رو نمي اتومبيلي كه به جلو يا عقب مي .خورد شود و بر سر هم مي رفتن، زير رو هم مي رود كه در هنگام حركت عالوه بر جلو مي

اند كه خورشيد عالوه بر حركت وضعي، انتقالي طولي، انتقالي دوراني داراي يك امروزه دانشمندان كشف كردهگيرد تا انرژي نوراني و اي صورت مي حركت ديگر هم هست؛ چرا كه درون خورشيد هميشه انفجارات هسته

و همين انفجارات باعث زير و رو شدن مواد مذاب داخل 50. ني بخش ما باشدگرما را توليد كند و روش .51شود خورشيد شده و گاه تا كيلومترها به بيرون پرتاب مي

شود؛ و اين كند بلكه مثل آب جريان دارد و هميشه زير و رو مي به عبارت ، ديگر خورشيد فقط حركت نميواند صادر شده باشد و از اين رو ممكن است اعجاز علمي قرآن را ت لطافت تعبير قرآني غير از طريق وحي نمي

.برساند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

224

در قرآن كه در مورد حركت ماه و » تجري « گفته شود كه با توجه به كاربرد واژه در اين جا ممكن است: تذكرو « ]29آيه ) 31(؛ سوره لقمان5آيه )39(؛ سوره زمر13آيه ) 35(سوره فاطر[ خورشيد هر دو بكار رفته است

يمسل ماجري لجر كل يالقمو سخر الشمدر حالي كه ماه از مواد مذاب تشكيل ] 2آيه ) 13(سوره رعد[ »سبلكه . مثل آب و خورشيد نيست(پس هميشه، واژه تجري به معناي مذاب بودن، متعلق به جريان. نشده است

ضا را مثل يك اقيانوسي در نظر گرفته است كه ماه و خورشيد مثل يك اين تعبير كنايه است كه در اين موارد فدر مورد ) شناور بودن يا مذاب بودن(پس اين واژه داللت قطعي بر يك معنا. كشتي در آن شناور هستند

.كند توان گفت كه اعجاز علمي قرآن را ثابت مي از اين رو نمي. خورشيد ندارد

سوره يس حركت خورشيد و 36نيز با طرح آيه ) دكتر السيد الجميلي( نظران برخي از صاحب: تذكر ديگراند كه ، دوراني به دور ولي نوع حركت را مشخص نكرده. اند كيلومتر در ثانيه دانسته 700منظومه شمسي را

.52مركز كهكشان است يا مستقيم

نتيجهـ 5

:هاي زير رسيد تيجهتوان به ن هاي خورشيد با آيات قرآن، مي در مورد انطباق حركت

. مصدر ميمي ـ اسم مكان ـ اسم زمان: وجود دارد] 38آيه ) 36(سوره يس [» مستقر« ـ سه احتمال در كلمه 1» جريان « در مورد كلمه . به معناي الي ـ في ـ غاية : وجود دارد» لمستقر« چنين چند احتمال در معناي الم هم

.لي ـ حركت وضعي ـ ادامه حيات زماني ـ حركت دروني خورشيدحركت انتقالي طو: چهار احتمال وجود دارد

احتمال در معناي آيه متصور است 36يعني . شود حاصل مي 36در اثر ضرب اين احتماالت در يك ديگر عدد .و ممكن است در واقع همه اين احتماالت مراد آيه باشد

خورشيد وجود داشته باشد كه كشف ديگري هم براي ) حركت(پس اين احتمال هم وجود دارد كه جريان توان به طور قطعي گفت كه مقصود آيه يكي از اين احتماالت است و از اين رو، نمي. نشده و آن هم مراد باشد

.ديگر كرد) شناخته شده يا كشف نشده(نفي احتماالت

حركت دوراني خورشيد (همان معناي دوم ] 40ـ37آيه ) 36(سوره يس [طور كه بيان كرديم ظاهر آيه البته همان .شود در ذيل آيه تأييد مي» يسبحون« است، كه با واژه ) در يك مدار ثابت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

225

اما تعيين اين . استفاده كرد» لمستقر «توان از كلمه ـ حركت انتقالي خورشيد به طرف يك مكان نامعلوم را مي2رسد؛ چرا كه تعيين صحيح به نظر نمي و يا تحميل آن بر آيه قرآن...) ستاره وگا ـ جائي يا هركيل يا (مكان

.هاي حدسي را به قرآن نسبت داد توان مكان رو، نمي از اين. قطعي اين مكان مشخص نيست

از ) هر كدام از معاني حركت و جريان را كه در نظر بگيريم( ـ اشارات صريح قرآن به حركت خورشيد 3خورشيد و ) فلك(م در زماني سخن از مدار مطالب علمي قرآن و نوعي رازگويي است؛چون كه قرآن كري

شناخت و اين جريان و حركت واقعي آن گفت كه هيئت بطلميوسي فقط همين حركت كاذب را به رسميت مي .دهد را نشان مي) rپيامبر اسالم (مطلب عظمت علمي قرآن و آورنده آن

كند؟ ـ آيا اين اشارات علمي قران اعجاز علمي آن را اثبات مي4

ها قبال توسط كتاب مقدس گزارش توان تفصيل قايل شد؛ يعني بگوييم بخشي از اين حركت ين مورد ميدر ااما آن بخشي كه توسط كتاب مقدس گزارش . شده بود از اين رو، اخبار قرآن در اين مورد اعجاز علمي نيست

.نشده بود و توسط قرآن بر خالف هيئت بطلميوسي بيان شد، اعجاز علمي قرآن است

مثل پهلوان از ] خورشيد [و « : گويد اي است كه مي قسم اول يعني بخشي كه كتاب مقدس خبر داد، همان جمله »53.كند دويدن در ميان شادي مي

شود چون پهلوانان در ميادين به طرف جلو و به از اين جمله فقط حركت انتقالي دوراني خورشيد استفاده ميهاي ديگر مثل حركت انتقالي طولي و حركت وضعي و حركت زماني و تاما حرك. 54دوند صورت دوراني مي

كند حركت دروني خورشيد از ابتكارهاي قرآن است، و اعجاز علمي آن را ثابت مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

226

ماه توسط خورشيد نور كردن منعكس- كائنات در ديگر هاي ماه و ها خورشيد وجود

وجود خورشيد ها و ماه هاي ديگر در كائنات

لهوا لدجاسر ولقملا لس ولشموا لدجر لا تسالقمو سالشمو ارالنهل واللي هاتن آيمو ن إن كنتمي خلقهالذ فصلت �37إياه تعبدون

ماهها : يعني(هيچكدام سجده نكنيد، بلكه به خدائي سجده كنيد كه آنها را نه به خورشيد و نه به ماه « .»آفـريد) و خورشيدها را

:خورشيدها و ماهها وجود دارد: نكـتـه آيه

صـرف ) سه تا و باالتر از آن(و براي جمع ) دوتا(و براي مثني ) يكي(براي مفـرد » ضـمـيـر«در زبان عربي ورشـيـد كه دوتا هستند صحبت مي كند ولي بجاي ضمير دوتائي مناسب آنها آيـه از مـاه و خـ. مـي شود

به : يعني مي گويد. بكار برده است» آنـهـا«به معني » هـن«باشد، ضمير جمع » آنـدو«به معني » هـمـا«كه .خدائي سجده كنيد كه خورشـيـدها و ماهـهـا را آفـريد

محـمـد و تا پيش از اختراع تـلـسـكـوپ كـسـي خورشـيدي و ماهي غير ماه و خورشيدي كه در زمـانتا كـنون ) هـزار سـال پـس از محمد(از زمـان اختراع و بكارگيري تـلـسـكـوپ . مي بينيم را نمي شناخت

ماه هاي سياره مـشـتري كه تا كنون شـنـاخـتـه تعداد. دهـها ماه كشف شـده است) در منظومه شمسي( .تا 8تا و نپتون 15تا، اورانـوس 19تا است، مريخ دو تا، كـيوان 16شده

كه در هـسـتي ما نيست، بل خـورشـيـد نـيـز چنانكه آيـه آنرا جمع بسـته تنها خورشيد منظومه شمسي .مـيـلـياردهـا خـورشـيـد وجود دارد

بازتاب نور خورشيد توسط ماه

م ابسالحين ونالس ددوا علمتعنازل لم هرقدا ور نورالقماء ويض سل الشمعي جالذ وإال ه كذل ا خلق اللهل اآليفصق يون بالحلمعم يقول �5اتيونس

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

227

.»اوست كه خورشيد را نور اصلي و ماه را نور بازتابي قرار داد«

درخشش و تابشي است كه از خود شئ ساطع مي شود، مانند تابش و درخشش چراغ و » ضياء و ضوء«و . ب تابش ضياء استروشـنـائي و تابـشي است كه از خـود شئ ساطع نمي شود بلكه بازتا »نور«و . شمع

، به اين معني است كه تابش خورشيد از خود آن »نور«است و ماه » ضياء«خـورشـيـد : اينكه آيه مي گويدوره نوح و اين موضوع در س( .است ولي تابـش ماه از خـود آن نيست بـلـكه بازتاب تابش خورشيد است

يعـني وي چند هـزار سال پـيش از ميالد حضرت مسيح به مـردم گـفـتـه . به نقـل از حضرت نوح آمـدهولي مردم طـبـق معـمـول . تـابـش خـورشيد از خود آن و تابش ماه بازتاب تابش خورشيد است: بـوده كه

).بوي مي خنديده اند

. را در كتاب اعجاز علمي قرآن از نگارنده مطالعه كنند توانند تفصيل اين موارد مندان مي ـ عالقه1

. 1، سوره شمس، آيه 9والشمس و ضحيها(ـ 2

ق، 1417الميزان في تفسير القرآن، مؤسسة االعلمي للمطبوعات، بيروت، : محمد حسين طباطبايي: ك.ـ ر3

. 79، ص 17ج

. 181ق، ص 1356اسالم و هيئت ، مطبعة الغري ، نجف، : ـ سيدهبة الدين شيرازي4

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

228

. 89، ص 17پيشين، ج : محمد حسين طباطبايي: ك.ـ ر5

، ص 8ق، ج 1415مجمع البيان في تفسير القرآن، مؤسسة االعلمي للمطبوعات، بيروت ، : طبرسي: ك.ـ ر6

272 .

ه و نيز ابن عباس، ابن مسعود، عكرمه و عطاء نقل شد �اين قرائت از امام سجاد وامام باقر و امام صادق

ها ظاهر اين قرائت عام است، اما معناي آن خاص است، يعني تا وقتي آسمان: گويد مرحوم طبرسي مي. است

همان طور برپاست خورشيد محل استقرار ندارد اما هنگامي كه آسمانها در هم فروريخت خورشيد نيز مستقر

. شود مي

. 89، ص 17پيشين، ج : محمد حسين طباطبايي: ك. ـ ر7

. 32ص م،1987االعجاز الطبي في القرآن، بيروت، مكتبة الهالل، : سيد جميلي : ك.ـ ر8

. مفردات، ماده فلك: ـ راغب اصفهاني 9

. 387، ص 18ش، ج 1373تفسير نمونه، دارالكتب االسالمية، تهران، : ـ ناصر مكارم شيرازي10

. 19ـ سيدهبة الدين شيرازي ك پيشين، ص 11

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

229

. شين، ماده سبح پي: ـ راغب اصفهاني 12

. ماده دئب ـ همان،13

. 357و 350، ص 10پيشين، ج : ناصر مكارم شيرازي: ك. ـ ر14

حركت روزانه خورشيد از مشرق به مغرب، در حقيقت ، كاذب است و حقيقي نيست، چون در اثر -15

رشيد حركت كند كه خو شود و گمان مي حركت زمين از مغرب به مشرق براي انسان خطاي ديد حاصل مي

. كند مي

شدند كه عبارت اند ـ در تاريخ حكماء آمده است كه چند دانشمند يوناني به نام بطلميوس خوانده مي16

بطلميوس غريب، بطلميوس دلس و بطلميوس قلوذي كه اين سومي همان است كه هيئت بطلميوسي به نام : از

محمد نژاد . ( 5و ص ) كج(و هيئت ، گفتار سوم اسالم: ك. ر. زيسته است سال قبل از ميالد مي 140اوست و

.)داند بطلميوس را از دانشمندان قرن دوم ميالدي مي ،752، ص 1در فرهنگ دانستنيها، ج

. 7ـ5پيشين، ص : سيدهبة الدين شيرازي -17

. 10ـ9ـ همان ، ص 18

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

230

داند توجيه و ساكن ميايشان پس از نقل كالم كپرنيك در اين كه خورشيد را مركز . 179ـ همان، ص 19

. دانست نه نسبت به خارج ساكن مي) داخل منظومه شمسي(كند كه او خورشيد را نسبت به زمين مي

مثل پهلوان از دويدن در ميدان ] خورشيد[ و : 5، آيه 19ـ كتاب مقدس، مزامير، زبور داود، مزمور 20

. كند شادي مي

. 59وچهر روحاني ، ص خوابگردها، ترجمه من: آرتور كوستلر: ك.ـ ر21

. 180پيشين، ص : ـ سيدهبة الدين شهرستاني 22

. 6ـ5، ص 23جامع البيان في تفسير القرآن، دارالمعرفة، بيروت، ج : ـ محمد بن جرير طبري23

. سوره يس38، ذيل آيه 425ـ424، ص 8پيشين، ج : ـ طبرسي24

. 185ـ183پيشين، ص : سيدهبة الدين شهرستاني: ك.ر -25

. 389ـ386، ص 18پيشين ، ج : ناصر مكارم شيرازي : ك.ـ ر26

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

231

خواهد سخن از حركت كاذب ـ اين سخن از ايشان عجيب است چون قرآن كريم هنگامي كه مي27

» وتري الشمس إذا طلعت تزاور عن كهفهم « : فرمايد بگويد مي) طلوع و غروب با توجه به خطاي ديد بيننده (

شود شروع مي» تري« در اين آيه جمله با . بيني كه چون برآيد از غارشان و آفتاب را مي 179آيه : سوره كهف(

كند اما هنگامي كه در مقام بيان حقيت امر خورشيد است كنيد خورشيد طلوع مي بينيد و گمان مي يعني شما مي

. آورد ت بر حركت كاذب باشد نميو چيزي كه دالل» ....كل في فلك ... الشمس تجري« : فرمايد مي

. 382، ص 18ـ همان، ج 28

.388ص ـ همان،29

.35م، ص 1981القرآن و العلم، دارالعودة، بيروت، : احمدمحمد سليمان: ك.ـ ر30

. 36ـ35و 26ش، ص1370دانش عصر فضا، نشر مرتضي، قم، : حسين نوري: ك.ـ ر31

. 26ـ25ش، ص 1377شر سبحان، تهران، انگيز قرآن، ن مطالب شگفت: ـ گودرزنجفي32

.89، ص 17پيشين ، ج : ـ محمدحسين طباطبايي 33

.181پيشين، ص : ـ سيدهبة الدين شهرستاني34

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

232

.172، ص 9تا، ج الجواهر في تفسير القرآن، دارالفكر، بيروت، بي: ـ طنطاوي35

. 389ـ386، ص 18پيشين، ج : ناصر مكارم شيرازي: ك.ـ ر36

. 36- 35و 26پيشين، ص : حسين نوري:ك.ـ ر37

اهللا دبير ، دفتر نشر فرهنگ اي ميان تورات، انجيل، قرآن و علم، ترجمه ذبيح مقايسه: موريس بوكاي -38

. 216-215ش، ص 1365اسالمي، تهران،

. 187ق، ص 1407بيروت، القرآن و العلم الحديث ، دارالكتاب العربي،: عبدالرزاق نوفل: ك.ـ ر39

.252معارف قرآن، قم، ص : ـ محمد تقي مصباح يزدي40

. 382، ص 18پيشين، ج : ـ ناصر مكارم شيرازي41

. ـ همان42

. 36ـ35پيشين، ص : ـ احمد محمد سليمان43

. 186پيشين، ص : الدين شهرستاني ـ سيدهبة44

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

233

. 36ـ35و 26پيشين، ص : حسين نوري: ك.ـ ر45

. 30ـ28ش، ص 1357جاويد و اعجاز قرآن، انتشارات فلق، تبريز، زنده : محمد علي سادات: ك.ـ ر46

. 43تا، ص انتشارات پيام اسالم، قم، بي هاي علمي قرآن، پيشگويي: ـ مصطفي زماني47

. 35پيشين، ص : ـ حسين نوري48

در خورشيد : نويسد ، او مي21ـ20فيزيك نوين، ترجمه بهروز بيضاوي، ص : دكتر اريك اوبالكر: ك.ر -49

. آيد تن هليوم به وجود مي 560كند كه از اين مقدار ميليون تن هيدروژن به عنوان سوخت مصرف مي 564ثانيه

شود كه در نهايت به تبديل به انرژي مي) باشد سوخت مصرفي مي% 7كه فقط (ميليون تن مواد باقيمانده 4

. يابد صورت نور و گرما انتشار مي

گراد و فشار اتمسفري ميليون سانتي 15در درجه حرارت « :نويسد او مي ـ20فيزيك نوين، ص : ك.ـ ر50

بنابراين در اين مقداري جرم از ... شود هاي هليوم تبديل مي هاي اتم ميليارد اتمسفر به بيان خيلي ساده هسته 200

اي ش هستهاين عمل ذوب هستة اي يا جوش. شود به انرژي تبديل مي) انيشتين(رود كه برابر فرمول دست مي

. نام دارد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

234

نويسند؛ خورشيد ش، كه در يك گزارش علمي مي 1374، مهر 193مجله اطالعات علمي ، ش : ك.ـ ر51

كيلومتر تغيير 10و قطر آن . رود كيلومتر به داخل و خارج مي 6دقيقه سطح آن با سرعت 40هر دو ساعت و

آيد و با سرعت ها به وجود مي لكه سي اطراف،هاي مغناطي كند و اين تپش خورشيد است و در اثر ميدان مي

. شود شود و به سرعت خاموش مي كند و دور مي كيلومتر در ساعت از خورشيد فوران مي 000/600/1

. 31پيشين، ص : سيد جميلي: ك.ـ ر52

. 5، آيه 19مزمور ـ كتاب مقدس، مزامير، زبور داود،53

ن وسطي از اين جمله حركت كاذب روزانه خورشيد را ـ هر چند ممكن است كه ارباب كليسا در قرو54

. دهد كردند ولي اين جمله به خودي خود حركت انتقالي دوراني را نتيجه مي برداشت مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

235

زمين حركت و قرآن

:سوره نمل مي خوانيم 88در آيه

سال تحترى الجبلونوا تفعخبير بم إنه ءي أتقن كل شيالذ الله نعاب صحر السر متم يهة وداما جهب:

و آنها را جامد و ساكن مي پنداري در حالي كه مانند ابر در حركتند، اين آفرينش كوهها را مي بيني

.است د، او از كارهايي كه شما انجام مي دهيد آگاهخداوندي است كه همه چيز را متقن آفري

است با سرعتي همچون سرعت در اين آيه، چند نكته ديده مي شود، نخست اينكه كوهها كه در نظر شما ساكنبه سرعت ابر تشبيه مي كنند، به عالوه حركت توجه داشته باشيد سرعتهاي زياد را. (ابرها در حركت مي باشد

.است از تزلزل و سر و صدا سريع ابرها خالي

.ديگر اينكه اين صنع خداوندي است كه همه چيز را روي حساب آفريده است

.سوم اينكه او از اعمال شما آگاه است

روشن مي شود كه آيه، آن گونه كه بعضي از مفسران پنداشته اند مربوط به با دقت در اين جمله هاي سه گانه

حالي آنها را چنين مي بيني و چنين خيال مي كني در« : مين دنياست، مي گويدبلكه مربوط به ه قيامت نيستمخفي و ناپيدا باشد، چنان و اما حركت كوهها در قيامت يا در آستانه قيامت چيزي نيست كه» كه چنين نيستند

.نيست آشكار و وحشتناك است كه كسي را تاب و تحمل مشاهده آن

آنها است نه زماني كه در آستانه يت نظم و حساب در آن، اشاره به وضع كنونيبه عالوه اتقان آفرينش و حاكم .نظام نويني برپا شود قيامت، نظام جهان درهم مي ريزد تا بر ويرانه آن

انجام مي دهيم مربوط به اعمال ما دراين دنياست، و گرنه از اين گذشته آگاهي خداوند نسبت به اعمالي كه ما

عمل، با اين قرائن سه گانه به خوبي معلوم مي شود كه اين آيه به هيچ وجه ست نه روزقيامت روز حساب انتوانستنه اند بر حركت كوهها در پايان جهان و آستانه قيامت نيست، منتها جمعي از مفسران چون قابل تطبيق

.ه قيامت نديدندتفسير آن به مسال به عمق مفهوم آيه راه يابند چاره اي جز قبول خالف ظاهر در آيه و

جداي از زمين ندارند همه يك واحد به هم پيوسته اند، اگر كوهها اين مساله نيز روشن است كه كوهها حركتي

.اين است كه كره زمين در حركت است حركت مي كنند مفهومش

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

236

بيني و كوهها گذاشته شده است و نگفته است زمين را مي منتها اين سوال پيش مي آيد كه چرا انگشت روي حالي كه به سرعت حركت مي كند؟ گمان مي كني كه ساكن است در

روي زمين مي باشند و مظهر صالبت و استحكام و كوهها عظيم ترين موجودات. پاسخ اين سوال روشن استو لذا حركت كوهها ) گوييم فالنكس مانند كوه استوار و پابرجاست در ضرب المثل معروف مي(پابرجايي است

پابرجايي مي تواند نشانه اي از قدرت بي پايان حق باشد، ولي مسلم است كه عظمتت و صالبت و با آن .چيزي جز حركت زمين نخواهد بود حركت كوهها

در همين دنيا مي ) و به تعبير ديگر حركت زمين ( به هر حال شك نيست كه آيه سخن از حركت كوهها

چنان زلزله اي در كره زمين ايجاد مي كند كه زنان باردار وضع قيامت، گويد، زيرا حركت كوهها در آستانه شيرده، نوزاد خود را فراموش مي كنند و هوش از سرها مي پرد، و اين هرگز با جمله حمل كرده و زنان

.، سازگار نيست}آنها را ساكن مي پنداري{ تحسبها جامدة

به اعمالي كه ي ماند، تا گفته شود خداوند نسبتعالوه در آن لحظه جايي براي اعمال خير و شر باقي نم به .انجام مي دهيد آگاه است

مابعد آيه فوق دليل قطعي بر ارتباط مفهوم اين آيه به قيامت نيست، و بودن آيات مربوط به قيامت در ماقبل يا درباره مطلبي اين مطلب كم نيست كه يك آيه درباره مطلبي سخن مي گويد و قبل و بعد آن زيرا در قرآن نظير

.ديگر

.ديگر، مهمتر و برتر است و به تعبير ديگر مالحظه محتواي خود آيه و قرائن موجود در آن از مالحظات

ابرها، عالوه بر اينكه بطور اشاره سرعت فوق العاده آن را اين نكته نيز قابل توجه است كه تشبيه به حركت

جوابش اين . زمين حركت دارد، چرا ما احساس نمي كنيماين سوال كه اگر مي دهد پاسخي است به نشانو نرم و بي سرو صدا حركت مي كند كه قابل تشخيص نيست همان گونه كه اگر في المثل است آنچنان آرام

.سوار بر ابر بود، حركت آن را تشخيص نمي داد كسي

–ألم نجعل الأرض كفاتا :يدسوره مرسالت مي گو 26و 25قرآن در آيه اين نكته نيز قابل توجه است كه

.مرگشان هم در حال حياتشان و هم -آيا ما زمين را مركز اجتماع انسانها قرار نداديم؟ :أحياء وأمواتا

بروزن (» كفت«از ماده » كفات«كه براي مي بينيم» العين«راغب و كتاب » مفردات«در منابع لغت از جمله در

اگر معني اول منظور باشد، مفهوم آيه آن است كه زمين را ذكر شده، جمع كردن و پرواز سريع،دو معني ) رفتحيات و زير زمين را مركز اجتماعشان بعد از مرگ قرار داديم، و اگر معني دوم وسيله اجتماع انسانها در حال

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

237

دور انتقالي زمين بهباشد، مفهومش اين است كه زمين داراي پرواز سريع است، و اين با حركت منظورخود به گرد خورشيد پيش در مسير –كيلومتر 1200و در دقيقه 20در هر ثانيه –خورشيد كه با سرعت زيادي

.گرداند مناسب است مي رود، و مردگان و زندگان را با خود به اطراف آفتاب مي

نگامي كه مي خواهند با سرعت زياد در كه پرندگان ه بر پرواز سريع، ظاهرا از اين نظر است» كفت«اطالق واژه

.بالهاي خود را كامال جمع مي كنند و به اصطالح در فضا شيرجه مي روند آسمان پرواز كنند بطور متناوب

مساله گردش آنجا كه واژه كفت وكفات، تاب دو معني دارد ما اين آيه را به عنوان يك دليل قطعي بر ولي از . زمين ذكر نمي شود

حركت زمين ي پيشينه

رابطه، برخي از فيلسوفان پيرو اين در. اند گروه اندكي از پيشنيان، قائل به حركت زمين بر گرد محور خود بودهاز . توان نام برد قبل از مسيح زنده بوده است ـ مي 270 منجم را ـ كه در سال "ارسطرخس"فيثاغورث، مانند

دوم از قرن ي دان شهير نيمه ، رياضي"محمد بن عبدالجليل سجزيابوسعيد احمد بن " ميان دانشمندان مسلمان،

.كند مي آسمان ساكن است و زمين بر گرد محور خود دوران ي چهارم هجري، معتقد بود كه كره

طراح اين اسطرالب، ابوسعيد گفته است كه) ضمن وصف اسطرالب معروف به زورقي( "ابوريحان بيروني"

آنچه در آن است، جز ي باشد و فلك با همه ار آن بر اين است كه زمين متحركسجزي است و اساس كاروپاييان، نخستين كسي كه با براهين آشكار ثابت كرد كه تصور حركت در ميان. سياره، همه ثابت باشد ي سبعه

.است) م 1642( "گاليله"قوانين فيزيك نيست، فيلسوف شهير ايتاليايي، زمين، متناقض با

:جا يادآوري چند نكته ضروري است اين در

.قبال آن برهان عقلي از ادله شرع است، نه در .1

.است وحي، متمم و مكمل عقل است و در بخش قابل توجهي نيز مبتكر و نوآور .2

آن را با وسايل حكمت و كالم آنچه ميسور بشر است كه با احساس و تجربه يا ابزار رياضي يا برتر از آن .3 و تصحيح دارد، و آنچه مقدور بشر نيست كه از تكميل و تتميم ي ها صبغه بفهمد، وحي الهي نسبت به آن

ـ مانند بخش وسيعي از اسماي حسناي الهي و مظاهر آن و كيفيت هاي ياد شده به آن دسترسي پيدا كند راه ول آن و نيز احكام و حكم اشيا و افعالهاي محيرالعق قيامت و ساهره و صحنه و ساحت وحي و نبوت و جريان

هاي صورت ها را به ها مؤسس خوبي است و آن ـ وحي الهي نسبت به آن... و اوصاف و سرانجام عقايد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

238

.كند گون تشريح مي گونه

لذا، وحي الهي نسبت به آن صراحت و تكرار و . قسم اول است حركت زمين و نظاير آن، در رديف ي مسأله .4 .را الزم ندانست و اصرار و مانند آن گيري پي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

239

غربي انديشمندان نگاه در قرآن

: رياضي دان و شاعر معروف آلماني در اين باره مي گويد گوته

بوديم،ولي طولي نكشيد كه اين كتاب ما در ابتدا به علت وسوسه كشيشان و مخالفت آنها،از قرآن روي گردان بزرگ و علمي خود جلب نمود و ما را دچار حيرت سخت تا آن جا كه در برابر اصول و قوانينتوجه مارا به

. آورديم فرود تسليم سر آن

الفاظ با معاني آن،عظمت امتيازاتش آشكار مي گردد،شأن اين كتاب در مطابقت .ر مي شودو علو و برتري آن بيشتر جلوه گ

من معتقدم كه اين كتاب به زودي اثر نجات بخش و عميق خود را در سراسر .و باالخره جهان مدار خواهد شدگيتي به جاي گذارده

نام ».تعليمات ومواعظ قرآن تنها براي سران قوم عرب نبوده است«:خاور شناس فرانسوي مي نويسد ژول البومردم ازهرنژاد وملتي كه هستند،منصفانه بايد موقعيت بشريت را م«:برده درمقدمه فهرست قرآن مي نويسد

ازنظرعلمي،قبل ازاسالم مورد مطالعه قرار دهند تا اعتراف كنند كه علم و دانش خود را از قرآن،كه درياي دانش قرآن براي هميشه زنده است وهركس از مردم جهان به قدر درك واستعداد .بود ،گرفته واز آن نهرهايي ساختند

.»خود از آن بهره بر مي دارند

مستشرق فرانسوي و وزير فرهنگ وقت آن كشور در كتاب تمدن اسالم و غرب،مي نويسد گوستاولوبوندكتر قرآن مردم را به صدقه واحسان وپيوست با .مكتب اخالق قرآن عالي ترين روش فضايل اخالقي است«

درماندگان واهتمام درامر آنها دعوت كرده و اين خويشاوندان و دادن حقوق مستحقان ومراعات بيوه زنان و ».ترتيب وآداب به مراتب باالتر از انجيل وآداب آن است

هركس بخواهد «:چنين مي گويد»حكم محمد«انديشمند ونويسنده مشهور روسي در كتابي به نام تولستوي

وساده براي عموم بيان م آسانبي پيرايه بودن اسالم را در مبناي حقايق روشن آشكار صادر واحكا سادگي و .شده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

240

در اين كتاب آيات فراواني است كه به خوبي بر مقام عالي دين اسالم وپاكي .»روح آورنده آن گواهي مي دهد

:خاور شناس معروف مي نويسد بلر

لغت قرآن ،فصيح ترين لغات عرب واسلوب بالغت آن طوري است كه افكار «قرآن داراي مواعظي است آشكار و به زودي براي هميشه بي معارض خواهد .را به سوي خود جذب مي كند

.هر كس كه از اين كتاب به خوبي پيروي كند،زندگي آرام وگوارايي خواهد داشت.بود

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

241

قرآن آيات با روز شناسي زيست علم هاي مطابقت

شناسي و آيات قرآني هاي زيست مطابقت يافته

به خصوص در مورد جهان شگفت انگيز جنين و مراحل رشد جنين

) اين است كه ( درس زيست شناسي ) تغيير در رفتار ( كال اهداف نگرشي

به پديده هاي زيستي به عنوان نشانه هاي حاكميت تدبير الهي در جهان بنگريم -1

آنها پي ببريم هاي زيستي به علم و قدرت خالق با مطالعه و برسي و پديده -2

: مي فرمايد فصلتسورة 53همانطور كه در آية

… سنريهم آياتنا في الĤفاق وفي أنفسهم حتى يتبين لهم أنه الحق

داشت تا روشن شود براي به زودي آيات خود را راجع به كيهان و خود شناسي و به بشر ارائه خواهيم ( )حق استايشان به درستي كه او

همچون آفرينش خورشيد و ماه و ستارگان با نظام دقيقي بر آنها حاكم است و آفرينش انواع : آيات آفاقيجانداران و گياهان و كوه ها و درياها با عجائب و شگفتي هاي بي شمارش و موجودات گوناگون اسرار آميزش

.ار تازه اي از خلقت آنها كشف مي شود هر يك آيه و نشانه اي است بر حقانيت ذات پاك او كه هر زمان اسر

همچون آفرينش دستگاه هاي مختلف جسم انسان و نظامي كه بر ساختمان حيرت انگيز مغز و :آيات انفسي ران ، تعداد حركات منظم قلب و عروق و بافتها و استخوان ها و انعقاد نطفه و پرورش جنين در رحم ماد

ميليارد آن سلول عصبي است و هر سلول شبيه يك 28تريليون است كه 60سلولهاي يك انسان متوسط كامپيوتر عمل مي كند و از آن باالتر اسرار و شگفتي هاي روح انسان مي باشد كه هر گوشه اي از آن كتابي

. است از معرفت پرودگار و خالق جهان

.يف و جالب را با جملة زيبا و پر معناي ديگري تكميل كرده مي افزايد در پايان اين آيه بيان لط

شهيد ءلى كل شيع أنه كبرب كفي لمآيا كافي نيست كه پروردگارت بر هر چيز شاهد و گواه است ( أو(.

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

242

.همة موجودات نوشته است چه شهادتي از اين بر تر و باال تر كه با خط تكوين ، قدرت خويش را بر پيشاني

در صفحه برگهاي درختان ، در ال به الي گل برگها و در ميان طبقات اسرار آميز مغز و بر روي پرده هاي ظريف چشم بر صفحه آسمان و بر قلب زمين و خالصه بر همه چيز نشانه هاي توحيد خود را نوشته و گواهي

.دهده است

ه بعد ها دانشمندان به اسرار شگفت انگيز آن پي برده اند چنانچه در آيه درقرآن مسائل علمي بيان شده است ك :سوره رعد مي فرمايد 3

) از تمام ميوه ها دو جفت در زمين قرار دارد( ومن كل الثمرات جعل فيها زوجين اثنين

كه از طريق سلولهاي نر و ماده مي باشند اشاره به اين كه درختان ميوه موجودات زنده اي هستند كه داراي .بارور مي شوند دارد لقاح

ميالدي موفق به كشف زوجيت عمومي و 18سوئدي در اواسط قرن دانشمند و گياه شناس معروف لينهاگر سال قبل از آن ، اين حقيقت را فاش ساخت و اين خود 1400قرآن مجيد در . همگاني در جهان گياهان شد

. مي باشد جزات علمي قرآن مجيد است كه بيانگر عظمت اين كتاب بزرگ آسمانييكي از مع

همچنين از آنجا كه زندگي انسان و همة موجودات زنده و مخصوصا گياهان و ميوه ها بدون نظام دقيق شب و .روز امكان پذير نيست در قسمت ديگر اين آيه از اين موضوع سخن به ميان آورده مي گويد

سيلة شب روز را مي پوشاند و پرده بر آن مي افكندخداوند به و : لليل النهاريغشي ا

چرا كه اگر پرده تاريك شب نباشد ، نور مداوم آفتاب ، همة گياهان را مي سوزاند و اثري از ميوه ها و بطور .كلي از موجودات زنده بر صفحة زمين باقي نمي ماند

:در پايان آيه مي فرمايد

.)ر اينها آيات و نشانه هاي است براي آنها كه تفكر مي كنند د.( ك اليات لقوم يتفكرونان في ذل

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

243

اما در مورد جهان شگفت انگيز جنين

سوره 14در هفت سوره از سوره هاي قرآن اشاره به آفرينش انسان و چگونگي خلقت او شده است و در آية :نوح مي فرمايد

.)مراحل مختلفي بيافريد خداوند شما را در اطوار و : ( وقد خلقكم أطوارا

:سورة مومنون مي فرمايد 12در آيه : مرحلة اول

.)ما انسان را از عصاره و فرآورده هاي خاك آفريديم ( ولقد خلقنا الإنسان من سلالة من طين

جانوران هم از –گياهان و جانوران سرچشمه مي گيرد چرا كه نطفة انسان مولود غذاهاي گوناگوني است كه از گياهان تغذيه مي كنند و گياهان بخشي از مواد مورد نياز خود را از خاك مي گيرند بنابر اين نطفة انسان كه بعد

. ها بصورت انسان در مي آيد مولود خاك مي باشد

: سورة فرقان مي فرمايد 54در آيه : در مرحلة دوم

) ر را از آب بيافريداوست خدائي كه بش. ( ........ذي خلق من الماء بشراوهو ال

.در مرحلة دوم مي توان گفت انسان از آب آفريده شده است

كيلويي حدودا 70زيرا از نظر زيست شناسان ، انسان به اسفنجي مي ماند كه او را آب فراگرفته است يك فرد ليتر آب دارد و اين نسبت ثابت است و غير ممكن است كه 50آب تشكيل مي دهد ، در صد وزن بدن را 65

در صد آب بدنش را از دست بدهد ديگر 20اين نسبت را تغيير داد بدون اينكه دچار ناراحتي نشود اگر .سالمتي خود را باز نخواهد يافت

فاقد نمك است ولي آب خارج از سلولها آب در سلولهاي بدن انسان داراي مقدار زيادي پتاسيم بوده و عمالپتاسيم ندارد بلكه مقدار زيادي نمك دارد و اين تركيب آب خارج از سلولها به آب دريائي شباهت دارد كه ميليونها سال قبل اولين اشكال حيات در آن شكل مي گرفت و بعد ها وقتيكه موجودات آبي به خشكي روي

.چون بدون آن زندگي برايشان در خشكي ممكن نبود . ود آوردند آوردند ، درياي درون را نيز با خ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

244

اوست خدائي كه انسان را از آب .اين پديده هاي شگفت انگيز گفته قرآن را تأييد مي كند كه مي فرمايد آفريد

: سوره علق مي فرمايد 2در آية : در مرحلة سوم

)ز علق آفريد خداوند انسان را ا( .خلق الإنسان من علق

.علق به اسپرماتوزوئيد گفته مي شود كه به سلول ماده مي رسد و با آن تركيب مي شود

: سورة انسان مي فرمايد 2در آية : در مرحلة چهارم

. )پديد آورده ايم ) سلول تخم ( ما انسان را از نطفه مخلوط ( .إنا خلقنا الإنسان من نطفة أمشاج

تركيب سلول جنس نر و ماده منجر به پيدايش سلولي به نام تخم مي شود كه تقسيمات اين سلول جنين را به .وجود مي آورد

اگر بهترين شرايط محيطي براي سلول نر و سلول ماده فراهم شود قادر به ادامة زندگي نيستند و به زودي مي .ميرند

.م يا به اصطالح قرآن امشاج به وجود آورند مگر آنكه با يكديگر تركيب شوند و سلول تخ

پس از تقسيمات سلولي متوالي اين سلول جنين اوليه به صورت توده اي از سلولها وارد رحم شده تا ادامه رشد ) سوره حشر 24آيه ( خود را در آنجا انجام دهد در آيه ديگري مي فرمايد

روصارئ المق البالخال الله ونىهساء الحمالأس اوست خداي كه آفريننده و جدا كننده و نگارنده ( له )صورت انساني است و براي اوست اسماء حسني

:عمران مي فرمايد لآسورة 6در آية : در مرحلة پنجم

خداست آنكه صورت شما را در رحم مادران هر گونه بخواهد مي نگارد خدايي كه جز ذات يكتا نيست . ه هر كار خواهد توانا و به همه چيز داناستكه ب

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

245

:مراحل ساختماني جنين را مي توان در سه مرحله خالصه كرد

ي از سلولها توليد توده زياد -1

مجزا شدن سلولها از يكديگر و رفتن هر يك به جاي خود - 2

تصوير و صورت بندي جنين - 3

ن داشته اين سه مرحله را قرآن كريم در ضمن سه كلمه بيا

است) انبوه سلولها ( اوست خدايي كه آفريننده هو اهللا الخالق -1

)سلولهاست ( خدايي كه جدا كننده الباري - 2

.خداوند پيكر سازي كه به اين سلولها صورت انساني مي دهد المصور - 3

:مي فرمايد 6در سورة زمره آيه

.ينش به دنبال آفرينش ديگر كه در سه تاريكي قرار دارد خداوند شما را در شكم مادر مي آفريند ، آفر

به تدريج سه پرده جنين را در بر مي گيرد اين پرده ها ظاهرا يك پوست بيشتر نيستند ولي اگر آنرا با ميكروسكوپ به دقت نگاه كنيم همانطور كه در آيه قرآن ذكر شده است مي بينيم كه از سه پرده تشكيل شده

.است

پرده آالن توييد -3پرده كوريون - 2 آمينون پرده - 1

پرده آمينون پرده اي است كه از نمو سطح خارجي جنين حاصل و از اطراف توسعه پيدا مي كند تا فضايي به .نام حفره آمينون در پشت جنين به وجود آورد و آنگاه در حفره آمينون مايع زاللي پديد مي آورد

.رده آمينون قرار دارد و به كمك آن جنين محفوظ مي ماند خارج از پ: پرده كوريون

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

246

.در ناحيه شكمي جنين است و به جذب غذا كمك مي كند : پرده آالنتوئيد

فاصله ميان پرده آمينون و جنين مايعي وجود دارد كه هر گاه ضربه اي به شكم وارد شود اين ضربه به مايع . منتقل مي گردد و در آن خنثي مي شود

: سوره مومنون مي فرمايد 14آية در

( پديد آورديم سپس آفرينش و تحولي ديگر در جنين ( أنشأناه خلقا آخر فتبارك الله أحسن الخالقينثم .)آفرين بر قدرت كامل بهترين آفريننده ) و از روح خود در وي دميديم

. فرا مي رسد پس از صورت بندي جنين مرحلة دميدن روح

. الزمه استقرار روح در جسم پيدا شدن بستر مناسب يا به عبارت ديگر آرايش مطلوب در اجزاء ماده است

بطور كلي با وارد شدن هر گونه نقص شديد در جسم جدا شدن روح از جسم اجباري و حتمي مي گردد.

***فتبارك اهللا احسن الخااقين***

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

247

كريم قرآن در تگرگ و باران تشكيل مراحل

فؤلي ا ثمابحزجي سي تر أن الله ألم اءمن السنزل ميو هلالن خم خرجق يدا فترى الوكامر لهعجي ثم نهيب بصارمن جبال فيها من برد فيصيب به من يشاء ويصرفه عن من يشاء يكاد سنا برقه يذهب بالأ

ا ابرها را براي جمع و مرتب شدن مي چرخاند، بعد آنها را با هم مألوف مي كند،آيا نمي بيني خد

هم انباشته مي كند، بعد آنها را روي

.متداد آنها قطره بيرون مي آيدا و بعد مي بيني كه از ميان

و از ابرهاي كوه مانند كه ريزه هاي يخ دارند نيز با چرخاندن آنها تگرگ نازل ميكند

و آنها را بر سر هر كه بخواهد مي ريزد و هر كه را نخواهد نمي ريزد

برق آن نزديك است ديدگانها را بگيرد.

�43:نور�

:نكات آيه

:ابرها براي جمع و مرتب شدن چرخانده مي شوند - 1

چنانكه در تصويرها مي بـيـنـيـم گـردبـادها ابرها را . روز گرفـتـه شده 11اين تصاوير با ماهواره در طي كيلومتر است 200قطر اين ابر حدودا .مي چرخانند و گرداب ابري شكل مي گيرد و ابرها را جمع مي كند

: از جمله به معني» زجو«. (ـر استكـيـلـومـت 10ماند حـدودا كـه مـانند چـشـم ميو سوراخ مركز آن ).شدن يا شكل گرفـتن است هـل دادن يا پيچاندن يا گرداندن چيزي براي مرتب

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

248

:ابرها مألوف مي شوند -2

ر تصوير مي بينيم ابرها با هم به شكلي كه دچرا قرآن از واژه تĤليف .مألوف مي شوند

استفاده كرده است؟ تĤليف بمعني سازگار نمودن و آشتي دادن دو يا چند چيز مختلف

علت اينكه قرآن واژه تĤليف . و متفاوت است .ار برده اينست كه پاره ابرها از نظر دما و غلظت بخار آب و تركيبات و غيره با هم فرق ميكنندبك

:شوند ابرها روي هم مـتـراكم مي-3

گاهي تراكم آنها به چند صد متر هم مي . ابرها روي هم انباشته و متراكم مي شوند .رسد

:مي ريزد) از امتداد تراكم ابر(قطره از خالل امتداد ابر -4

وقتي وضعيت جوي به نقطه بارش برسد ابتدا ذرات آب دربخشهاي باالئي ابر با هم تركيب مي شوند و قطره هاي ريز در حد

در باالچنانكه قـرآن گفـته از و. سقوط كردن تشكيل مي شـونددر مسير سقوط خـود با ميليونها . سقوط مي كنند د تراكم ابرامتدا

تا . مولكولهاي ديگر آب برخورد مي كنند كه جذب آنها مي شود و رفته رفـته بزرگ و بزرگ تر مي شوندبار 2000قطره اي كه ابر را ترك مي كند تقريبا . اينكه به نهايت پائين ابر مي رسند و آن را ترك مي كنند

مي توانند با قطره هاي كوچكتري پس از ترك ابر نيز در مسير خود. (ز ذرات موجود در ابر استبزرگ تر ادا شده اند و بخاطر سبك تري خود سرعت كمتري دارند برخورد كنند و بزرگتر ج كه پيش از آنها از ابر

).شوند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

249

:ابرهاي كوه مانند وجود دارد - 5

اين نوع ابرهاي كوه مانند البته فقط با رفتن با هواپيما در محيط ابرها .و تا پيش از پرواز انسان كسي از آنها خبري نداشت. مشخص است

:در ابرهاي كوه مانند ريزه هاي يخ وجود دارد كه با چرخش آنها تگرگ تشكيل مي شود -6

مانطور كه آيه گفته در اصل ريـزه هاي يـخ دانه تگرگ هتگـرگ وقـتي دانـه. اسـت كـه در بـخـش باالئي ابـر است

تشكيل مي شود كه بلورهاي يخي در باالي ابر، قطره هاي آب ي يخ نمي زنند را كه سردي آنـها در دماي زير صفر است ول

آن قطره ها كه تا زير درجه انجماد سرد هستند . جمع مي كندو بلورهاي يخي توسط .به مجردي كـه بـلـورهـاي يخي آنـهـا را لـمـس مي كـنـنـد سريعا يخ مي زنند

يا به تعبير قـرآن گـردانـده يـا چـرخـانـده مي (ر ابر باال و پائين برده مي شوند، بادهاي تند خشونت بار دو اين عـمل باعث مي . كـه باعـث بـرخـورد و تـمـاس آنـهـا با قـطـره هاي بيشتري مي شود) شـونـد

ه وزن آنها تا جائي ك. شود كه قطره هاي بيشتري دور آنها يخ بزند، و دانه تـگـرگ بـزرگ و بزرگتر بشودكـه بـاد ديگـر نمي تواند آنـهـا را با جـريـان خود به باال ببرد و در نتيجه سقوط مي قدري سنگين مي شود

تگرگ نيز به آن معطوف كه آيه براي بيان شكل گيري ابر بكار گرفته و نحوه نزول » زجو«واژه . (كنندهـل دادن يا پيچانـدن يـا گـردانـدن چـيـزي براي مرتب شدن يا شـكـلگرفـتـن : نموده، از جمله به معـني

).است

:چشم است گرفتن برق تگرگ نزديك به -7

به ايـن شكل . جريان برق مثبت و منفي درست ميشود "باد و بوران"در ابـر ذره هاي "و مخصوصا "قطره هـاي ريز آب"و "ذره ها"كه با بادهاي قوي

موجود در ابر، در ابر باال و پائين برده مي شـوند كـه باعـث ايجـاد "يخي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

250

دست . ل مي گيرندجريان مثبت و مـنـفـي اغـلـب دور از هـم شـك. جـريان مثبت و منفي برق مي شودآخر تـفـاوت مـيان يك مـنـطـقـه با برق مثبت با مـنـطـقـه ديگر با برق مـنـفـي، خواه در ابر يا بر زمين

.آزاد مي شود) ـشآسـمـان درخ(بـسـيـار بزرگ آنقدر زياد مي شود كه برق آنها بـشكـل جـرقـه

همينطور وقتي تگرگ از ميان يك ناحيه زير صفر و ناحيه ذره هـاي يخي در ابر ميافـتد ابر الكتريسيته مي و . وقـتـي قـطره هاي مايع با دانه هاي تگرگ برخورد مي كنند سريعا هنگام تصادم يخ مي زنند. شـود

انه تگرگ را از ذرات يخ دور تا دور گرم تر نگه مي ايـن عـمل سـطح د. بدنبال آن گـرما را رهـا مي كنندبخش سردتر به بخش الكـترونها از: وقـتي كـه يك دانـه تگـرگ بـا يـك ذره يـخ تصادم مي كند. دارد

همين اثر نيز وقتي قـطـرهاي با . گ برق منفي مي شودپـس از آن دانه تگر. گرمتر جريان پيدا مي كننداين . زير صفـر با دانه هاي تگرگ و ذره هاي ريز داراي برق مـثـبت برخورد مي كنند رخ مي دهد دماي

و تگرگ داراي برق منفي به ته . شوند الئي ابر برده ميمـثـبت توسط باد به بخش با فـندكهاي داراي برقاين برق منفي بصورت نور تخـليه و آزاد مي . ابر مي افتد و بدين گونه بخش پائين تر ابر منفي مي شود

.نور آن نيز چنانكه آيه گفـته قـوي است. شود

بخار تبديل ميشود انرژي آزاد ميكند و آب اساسا وقتي تغيير حالت ميدهد، مثال از مايع به جامد يا از آب به

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

251

طبيعت و قرآن اعجاز

بنام خداوند آفريننده ي عشق و زيبايي

و بزرگتـرين معجـزه انبيـا بـراي مـردم مـي خاتم االنبيـا همانگونه كه مي دانيم قران مجيد اصلي ترين معجزه ان و اشراف بشر به لحاظ علمي بر برخي از رازهاي خلقت طـي سـاليان مختلـف رازهـا و ابعـاد مرور زم.باشد

به گونه اي كه بخش زيادي از ناشناخته ها و اسـرار طبيعـت .مختلف اعجاز قران را بري بشر روشن كرده استن قبل در قران قر 14كه طي قرون اخير به مدد پيشرفت علم و تكنولوژي براي انسان روشن و كشف شده است

مجيد به آن اشاره و راز و اسرار عجايب خلقت گياهان، جانوران، كوههـا، آب هـا و اقيـانوس هـا، سـيارگان و به همين دليل است كه همواره به بشر گفته شده اسـت كـه در زمـين . ستارگان و فضا براي بشر بيان شده است

دراين مطلب به بررسي بخش هـايي از اعجـاز .يشندگردش كنند و بر آنچه در آن خلق شده است بنگرند و بيندقران در طبيعت شامل ترجمه آيات قران در باره هر پديده طبيعي به همراه توضيحات علم و يافته هـاي علمـي ــود ــي شـــــــــــــ ــه مـــــــــــــ ــه پرداختـــــــــــــ ــر در آن رابطـــــــــــــ .بشـــــــــــــــاران بــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

: 43سوره نور آيه

ها پيوند مي دهد، و بعد آن را متراكم مي آيا نديدي كه خداوند ابرهايي را به آرامي مي راند، سپس ميان آناز كوه - و از آسمان ;در اين حال، دانه هاي باران را مي بيني كه از البه الي آن خارج مي شود! سازد؟

دانه هاي تگرگ نازل مي كند، و هر - )ابرهايي كه همچون كوه ها انباشته شده اند(هايي كه در آن است نزديك ;ي رساند، و از هر كس بخواهد اين زيان را برطرف مي كندكس را بخواهد بوسيله آن زيان م

!چشمها را ببرد) ابرها(است درخشندگي برق آن

دانشمندان با مطالعه بر روي ابرها به اين نتيجه رسيدند كه چگونگي بارش باران از ابرها داراي سيستم و مرا يمبوس مطالعه كرده اند تا نحوه توليد و ايجاد هواشناسان در مورد تشكيل ابر كومولون.حل خاصي مي باشد

.يافته ها نشان مي دهد كه كومولونيمبوس طي مراحل زير باران ايجاد مي كند.را بيابند) نور(باران، تگرگ، برق ابتدا ابرها با نيروي باد به حركت در مي آيند، قطعه هاي پراكنده و كوچك كه كومولوس نام دارند با نيروي -1

.به يكديگر فشرده شده و در يك منطقه تجمع مي يابند و ابرهاي كومولونيموس را مي سازندباد .ابرهاي بزرگتر را تشكيل مي دهندابرهاي كوچكتر به يكديگر متصل و :اتصال -2

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

252

وقتي ابرهاي كوچكتر به هم مي پيوندند و ابرهاي بزرگتر را مي سازند در ابرهاي :تراكم و انبوه شدن -3بزرگ حركت و رشد عمودي به سمت باال صورت گرفته كه اين پديده در مركز ابرها بيشتر از لبه ها و كناره

رشد رو به باال موجب كشيده شدن توده ابر به باال و رسيدن به ناحيه سردتر هاي آن رخ مي دهد و بعد از اينره هاي آب و تگرگ، بزرگتر و و قط.كه محل تشكيل قطره هاي آب و تگرگ است مي شود) جو( اتمسفر

سنگين تر شده و حركت رو به باالي آنها متوقف مي شود و به صورت قطره هاي باران و تگرگ فرود مي آيند در مورد برف ها .و شروع بارندگي مي باشد.به هم پيوستن تكه هاي كوچك و تشكيل ابرهاي بزرگ مي باشد

با خود حمل مي كنند، اما اين ذرات بسيار كوچكتر از آن هستند كه يخ را نيزهمه ابرها ذرات آب يا كريستالاين ممكن ه تر شدن بخارآب مي شود، واگر ارتفاع ابرها بيشتر شود، هواي سردتر، باعث فشرد.به زمين ببارند

.است براي شكل دادن باران، تگرگ يا برف مناسب باشد

تناسب باران : 11سوره زخرف آيه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

253

همـين ;كه از آسمان آبي فرستاد بمقدار معين، و بوسيله آن سرزمين مرده را حيات بخشـيديم همان كسي ) 11! (شــــــما را خــــــارج مــــــي ســــــازند) در قيامــــــت از قبرهــــــا(گونــــــه

بر اساس تحقيقاتي كه دانشمندان بر روي تناسب قطرات باران انجام دادند به ايـن نتيجـه رسـيدند كـه مقـدار . ميليون تن مي باشد و به همين ميزانĤب ازآسمان فـرود ميĤيـد 16ر مي شودن در حدود قطراتي كه از زمين بخا

بـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاد : 22سوره حجر آيه

و از آسمان آبي نازل كرديم، و شـما را بـا آن ;فرستاديم) ابرها و گياهان(ما بادها را براي بارور ساختن ) 22! (داشـــتيددر حـــالي كـــه شـــما توانـــايي حفـــظ و نگهـــداري آن را ن ;ســـيراب ســـاختيم

. بادها با وزش خود روي اقيانوسها باعث حركت قطرات اب و بعد از مدتي به وجود امدن مـوج مـي شـوند آنها را به سمت باال انتقال مي دهد كـه از شدن ذرات اب در هوا مي شوند و باداين موجها سب پخش سپس

ــد ــي باش ــاران م ــارش ب ــل ب ــين مراح ــ .اول ــايف باده ــر از وظ ــي ديگ ــد يك ــي باش ــاح م ــل لق ــام عم .ا انجــا ــانوس هــــــــــــــــــــــــــــ ــا و اقيــــــــــــــــــــــــــــ آبهــــــــــــــــــــــــــــ

ديوار مانع ميان دو دريا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

254

: 61سوره نمل آيه

يا كسي كه زمين را مستقر و آرام قرار داد، و ميان آن نهرهايي روان ساخت، و براي آن كوه هاي ثابت و آ آيا معبودي با ) با اين حال ;دتا با هم مخلوط نشون(پابرجا ايجاد كرد، و ميان دو دريا مانعي قرار داد

) 61)! (و جاهلند(نه، بلكه بيشتر آنان نمي دانند ! خداست؟مديترانه از طريق جبل الطارق .و اقيانوس اطلس وجود دارد موجهاي بزرگ و جريانهاي قوي در دريا مديترانه

در طرفين اين مانع هر يي از .ميان اين دو در اعماق چند صد متري ديوار وجود دارد.وارد اتالنتيس مي شودمثال آب درياي مديترانه در مقايسه با .درياها دما و شوري و غلظت و شرايط زيستي خاص خود را دارد

وقتي آب درياي مديترانه از باالي ديوار ميان خود و اقيانوس .گرم، شور، و كم غلظت تر است: اطلس اقيانوسآب درياي .ت ويژه خود چند صد متر به اعماق مي روداطلس، با گرما و شوري و غلظت كم و خصوصيااين دو دريا در همين مرز با هم قاطي .و از باال برمي گردد.مديترانه در آن عمق تعادل و توازان ايجاد مي كند

كه اين امر به خاطر تغيير غلظت كشش سطحي از قاطي شده اند .ميشوند و فراتر از مرز خود نمي روند .جلوگيري مي كند

: قرمز شدن آبها 133سوره اعراف آيه

-طوفان و ملخ و آفت گياهي و قورباغه ها و خون را :) بالها را پشت سر هم بر آنها نازل كرديم(سپس : تكبر ورزيدنـد، و جمعيـت ) ولي باز بيدار نشدند، و( ;بر آنها فرستاديم -شانه هايي از هم جدا بودندكه ن

) 133! (گنهكــــــــــــــــــــــــــــــــاري بودنــــــــــــــــــــــــــــــــدوجود دارنـد كـه ايـن ) به معناي تاژكاران خوفناك(دات بسيار كوچك ميكروسكوپي به نام دانيوفالژله موجو

ـ ر ازديـاد جمعيـت، منـاطق وسـيعي از سـطح دريـا را مـي موجودات گاهي به سرعت توليد مثل نموده و در اث . گفته مي شود "Rebtibe"به اين پديده اصطالحا .در اين حالت آب را به رنگ قرمز در مي آورند ;پوشانند

هستند كه داراي ديواره ثابـت و داراي يـك چنـد Masigophoraيا Flagellateاين موجودات از ردهعلت قرمز بودن آب . قابل تغيير شكل است و براي حركت مورد استفاده قرار مي گيردرشته طويل هستند كه

مان سبز، داراي پيگمان هاي سرخ هستند و به اين جهت رنـگ اين است كه اين نوع از تاژكداران عالوه بر پيگين دليـل بـه آنهـا بـه همـ .آب را مانند خون مي سازند بنابراين، اين پيگمان ها در قرمز كردن آب مـوثر هسـتند

حقيقت اين است كه درباره عامـل مـرگ مـاهي هـا .مي گويند) گياه داراي بدنه رنگي( Pylrohopytaگروه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

255

: دن كشنده هاي قرمز كه تاكنون مشخص شده است، وجود سه عامل قطعي به نظـر مـي رسـد هنگام پديدار شــداران -1 ــن تاژكـــــــــــــــــ ــله از ايـــــــــــــــــ ــم حاصـــــــــــــــــ .ســـــــــــــــــ .مـاهي بـه وسـيله ايـن موجـودات و ايجـاد خفقـان ) آبشـش (ي يـا بـرانش مسدود شدن مجـاري تنفسـ - 2ــا -3 ــيدگي آنهــ ــه پوســ ــرف آن در مرحلــ ــت مصــ ــه علــ ــيژن آب بــ ــديد اكســ ــود شــ .كمبــ

طوفان و ايجاد موج هاي طوفـاني، .مي تواند عامل طوفان باشد) قرمز شدن آب( "Rebtibe" مهمترين عاملاز طـرف ديگـر طوفـان بـا .خود خسارات سنگين وارد كرده و باعث كشته شدن تعداد زيادي از مردم مي شـود

باعث بـه هـم ريختگـي Lougmriجرياناتايجاد و حمل مواد به داخل آب از يك طرف و از طرف ديگر ــه و ــي يـــك دفعـ ــود و باعـــث فراونـ ــود dloomزون ســـطحي مـــي شـ ــا مـــي شـ ــه هـ .داينوفالژلـ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

256

كوهها

: 31سوره انبيا آيه

و در آن، دره ها و راه هايي قرار ! و در زمين، كوه هاي ثابت و پابرجايي قرار داديم، مبادا آنها را بلرزاند ) 31( !داديم تا هدايت شوند

دانشمندان به اين نتيجه رسيده ان كه ريشه كوهها برروي سطح زمين نمي باشد بلكه در زير زمين مي باشد مثال كيلومتر 125لومتر از زمين مي باشد و ريشه ان طولي در حدود كي 9كوه اورست ارتفاع قله ان در حدود

و قتي دو اليه با هم برخورد .ين به وجود مي ايند كوهها بر اثر حركت و تصادم تكه هاي بزرگ پوسته زم.دارد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

257

.مي كنند اليه قوي تر در زير ان يكي قرار مي گيرد و از اليه باالي كوه ئشكل مي گيرد زلزله و خروج مواد مذاب

:2و1سوره زلزله آيه

) 2! (و زمين بارهاي سنگينش را خارج سازد) 1(هنگامي كه زمين شديدا به لرزه درآيد، فورانهاي آتشفشاني معموال براساسي شكل دهانه اي كه از آن فوران صورت مي گيرد، محل قرارگيري دهانه

انفجاري - آرام يا شديد (صيات عمومي فوران در كوه آتشفشان، شكل و نوع مخروط اتشفشان و باالخره خصوباال و درجه حرارت نسبتا Sio2گدازه هاي اسيدي به علت درصد.طبقه بندي مي شوند) يا غير انفجاري

باال و سياليت پائين بوده و در نتيجه به صورت انفجاري همراه با مواد پرتابي مي ) ويسكوزيته(پايين داراي پائين و درجه حرارت نسبتا باال، گرانروي پائين بوده و Sio2 باريك به علت درصد اما در گدازه هاي.باشد

. ه مواد پرتابي با مقدار كم و فوران آرام انجام مي شودسياليت افزايش مي يابد و در نتيج سياهچاله فضايي

: 1سوره نجم آيه

ــد ــي افت ــرو م ــودال ف ــه گ ــاال ب ــه از ب ــي ك ــتاره وقت ــه س ــوگند ب ــي (س ــرو م ــا ف ــزد ي 1 )ريمـادامي كـه يـك .طبق اختر فيزيك نظري جديد ممكن است سياهچاله ها مرحله پاياني زندگي ستاره ها باشـند

بع انرژي در ناحيه مركزي ستاره فعاليت مي نمايد، درجات حرارت باال باعث انبساط گاز و جـدا شـدن اليـه منپـس از .ستاره اين اليه ها را بسوي مركز مي كشـاند در عين حال، نيروي گرانشي عظيم .هاي بااليي آن مي شود

در ناحيـه مركـزي سـتاره بـه آنكه سوخت تامين كننده واكنش هاي هسته اي به مصرف رسيد، درجه حـرارت در اين مرحله تعادل ستاره به هم مي خورد و ستاره تحت تاثير نيروي گرانشي خود منقـبض .تدريج پايين ميĤيد

ــتگي دارد ــرمش بســـــ ــه جـــــ ــتر آن بـــــ ــر بيشـــــ ــل و تغييـــــ ــردد، تكامـــــ ــي گـــــ . مـــــ ســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتاره

: 7سوره طارق آيه

ــتاره درخشـــــــــان و شـــــــــكافنده تاريكيهاســـــــــت ) 3! (همـــــــــان ســـــــ) به سه صورت انرژي گرانش، حرارتي وهسته اي(اجرامي هستند آسماني كه داراي منبع انرژي بوده ستارگان

.كننــــد و ايــــن انــــرژي را بــــا تــــابش خــــود بصــــورت امــــواج الكترومغنــــاطيس خــــرج مــــي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

258

ــار پالســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ :3تا 1سوره طارق آيه

سـتاره درخشـان و همـان ) 2! (و تو نمي داني كوبنده شب چيست) 1! (سوگند به آسمان و كوبنده شب ) 3! (شــــــــــــــــــــــــــــــكافنده تاريكيهاســــــــــــــــــــــــــــــت

اگر جرم ستاره اي بسيار بيشتر از خورشيد باشد، فشار فرو ريزش مرحله كوتوله سفيد را نيز پشـت سـر مـي در ايـن .وقف نمي شود، آن قدر فرو ريزش ادامه مي يابد كه قطر ستاره به حدود ده كيلومتر مي رسدگزارد و مت

برخي از ستارگان نوتروني .است چگال از ذرات هسته اي كه آن را ستاره نوترونيمي نامند نقطه ستاره گلوله ايبه سرعت مي چرخند و در هر بار چرخش تابشهايي در طول موج راديويي گسيل مي كنند، ايـن گونـه سـتاره

.نـــــــــــام دارد) پولســـــــــــار(هـــــــــــاي نـــــــــــوتروني، تـــــــــــپ اختـــــــــــر ســـــــــــــــــــــتونهاي منظومـــــــــــــــــــــه شمســـــــــــــــــــــي

: 2سوره رعد آيه

مان كسي است كه آسمانها را، بدون ستونهايي كه براي شما ديدني باشـد، برافراشـت، سـپس بـر خدا ه و خورشيد و ماه را مسخر ساخت، كـه ;)و زمام تدبير جهان را در كف قدرت گرفت(عرش استيال يافت

ـ ) براي شما(آيات را ;كارها را او تدبير مي كند! هر كدام تا زمان معيني حركت دارند ;ي نمايـد تشريح مــد ــدا كنيـــــ ــين پيـــــ ــان يقـــــ ــاي پروردگارتـــــ ــه لقـــــ ــايد بـــــ ) 2! (شـــــ

سيارات منظومه شمسي نيروي جاذبه كه انسان آنرا بصورت ستونهاي از موج تصـور مـي كنـد و بـه شـكل .ون آنــــــرا رســــــم مــــــي كنــــــد بــــــا هــــــم نگهداشــــــته شــــــده انــــــد ســــــت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

259

تعداد سيارات منظومه شمسي

: 4سوره يوسف آيه

من در خواب ديدم كـه يـازده سـتاره، و ! پدرم": هنگامي را كه يوسف به پدرش گفت) طر بياوربه خا( ــد ــي كننــــــ ــجده مــــــ ــرم ســــــ ــاه در برابــــــ ــيد و مــــــ ) 4( "!خورشــــــ

سياره ماه، سياره عطارد، سياره زهره، سـياره زمـين، سـياره : مي باشد 11سيارات بنابر يافته ستاره شناسان تعداد ــياره ز ــتري، س ــياره مش ــريخ، س ــدنا م ــياره س ــون، س ــياره پلوت ــون، س ــياره نپت ــوس، س ــياره اوران ــل، س .ح

شـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــب و روز : 44سوره نور آيه

) 44! (رتدر اين عبرتي است براي صاحبان بصي ;خداوند شب و روز را دگرگون مي سازد يك نيم دايره مسير حركت آن دراسمان به شكل .خورشيد هر روز از مشرق طلوع ميكند و به آرامي باال مي ايد

زندگي انسان، جانوران و گياهان تحت .و شب آغاز مي شود.پس از پيمودن اين مسير، درافق فرو مي رود.است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

260

ه داشتند كه خورشيد واقعا در آسمان حركت مي كند در زمانهاي قديم، مردم عقيد.تاثير گردش شب و روز استارابه آتشين "رع"ودند كه خداي خورشيد به نام مثال مصريان بر اين باور ب.و شب و روز به وجود مي آورد

امروزه مي دانيم كه اين خورشيد نيست كه حركت مي كند بلكه سياره ما .خود را هر روز در آسمانها مي راندما در اثر چرخش زمين تصور مي كنيم كه خورشيد در آسمان حركت مي .زمين، از غرب به شرق مي چرخد

.كند زمين هاي زمين اليه

: 12سوره طالق آيه

فرمان او در ميان آنها ;خداوند همان كسي است كه هفت آسمان را آفريد، و از زمين نيز همانند آنها را ) 12! (پيوسته فرود مي آيد تا بدانيد خداوند بر هر چيز تواناست و اينكه علم او به همه چيز احاطه دارد

تروپوسفر پايينترين اليه اتمسفر است كه خود از اليه هاي : از عدد مي باشند كه عبارتند 7ها اين اليه 23اليه استراتوسفر بر روي اليه تروپوسفر قرار دارد و ضخامت متوسط آن حدود .كوچكتري تشكيل شده است

0/3مزوسفردر باالي اليه گرم ازن قرار دارد كه دما در آن متناسب با افزايش ارتفاع با آهنگ .ر استكيلومتكيلومتري 1000يونسفر از بخش فوقاني مزوسفر تا ارتفاع تقريبي .متر كاهش مي يابد 100يگراد به ازاي هر سانت

ماگنتسفر منطقه شبه تله .اگزوسفر شرايط موجود در يونسفر در اين اليه نيز حاكم است .اتمسفر زمين قرار دارد .ند و خطوط نيرو در طرف شب بازنداي كه در آنجا خطوط نيرو روي زمين در طرف خورشيد بسته مي شو

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

261

ــين ــافظ زمــــــــــــــ ــواي محــــــــــــــ پوشــــــــــــــــش هــــــــــــــ : 32سوره انبيا آيه

) 32.(ولي آنها از آيات آن روي گردانند ;و آسمان را سقف محفوظي قرار داديم- "نيتروژن «از گازهاي هوا .كيلومترمي رسد 350ا پوشش هوايي ضخيمي فرا گرفته،كه عمق آن به گرد زمين ر

و بخار آب و درصد 04/0 درصد و اكسيد كربن به نسبت 99/20 به نسبت"اكسيژن «درصد و 03/78 به نسبتاين پوشش هوايي با اين حجم ضخيم و بااين نسبت هاي .درصد تركيب يافته است94/0 گازهاي ديگر به نسبت

نگ هاي آسماني ند سگازي فراهم شده در آن،هم چون سپري آسيب ناپذير،زمين را دربر گرفته و آن را از گزبه سوي زمين مي آيند و ازهمه اطراف،تهديدي هولناك براي ساكنان زمين به شمار مي كه به حد وفور

.روند،حفظ كرده زندگي را بر ايشان امكان پذير مي سازد تغيير ابعاد زمين

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

262

41سوره رعد آيه

و جامعـه ! (آن كم مي كنـيم؟ ) جوانب و(آيا نديدند كه ما پيوسته به سراغ زمين مي آييم و از اطراف ": و هـيچ كـس را يـاراي ;و خداوند حكومت مي كنـد .) ها، تمدنها، و دانشمندان تدريجا از ميان مي روند

) 41! (و او ســـــريع الحســـــاب اســـــت ;جلـــــوگيري يـــــا رد احكـــــام او نيســـــتسته گاز و گرما و انـرژي از پيو.زمين در واقع چنان كه قرآن مطرح كرده پيوسته در حال كم و كاسته شدن است

طوريكه تخمـين زده .جو زمين خارج مي شود و به فضا مي رود، و رفته رفته از حجم و اندازه آن كاسته ميشود .بار بـزرگ تـر از حجـم كنـوني خـود داشـته اسـت 2000ي تقريبامي شود، زمين در آغاز پيدايش خود حجم

ــين ــودن زمــــــــــــــــــــــــــــ ــروي بــــــــــــــــــــــــــــ كــــــــــــــــــــــــــــ : 137سوره اعراف آيه

، واگـذار )زير زنجير ظلم و ستم(ها و مغربهاي پر بركت زمين را به آن قوم به ضعف كشانده شده و مشرق ;رج دادند، تحقق يافـت و وعده نيك پروردگارت بر بني اسرائيل، بخاطر صبر و استقامتي كه به خ ;كرديم

دار فـراهم سـاخته مي ساختند، و آنچه از باغهاي داربست ) از كاخهاي مجلل(و آنچه فرعون و فرعونيان ) 137! (بودنــــــــــــــــــــد، در هــــــــــــــــــــم كوبيــــــــــــــــــــديم

اين تعبير تنها با كروي بودن زمين مي سازد، زيرا اگر فرض بگيريم كه زمين مسطح است، در اين صورت يك اما اگر زمين را كروي فرض نمائيم، هر نقطه ايي از زمين براي نقاط ;بيشتر نخواهد داشت مشرق و يك مغرب

بـا چنـد 1519در سـال "مـاژالن ".خواهد بـود ) شرق(خواهد بود و براي نقاط غربي آن، )غرب(شرقي آن، پادشاه اسپانيا در اختيارش قرار داده بود، از اسپانيا حركت و در مـاژالن در جنـگ بـا "شارل پنجم "كشتي كه

ور از جنوب آفريقـا ولي همراهان او به طرف مغرب حركت كردند و پس از عب ;بوميان جزاير مالزي كشته شد گذشـت و از اقيـانوس آرام بـه "اوسـت "اقيانوس اطلس رو به مغرب، و از جنوب آمريكا از تنگه اي به نـام

ايـن .خود را به اسپانيا رساندند و دوباره به همان نقطه اي كه حركت كرده بودند بازگشتند .جزاير فيليپين رسيد عالوه بر اين با دوربـين هـاي نجـومي مشـاهده .زمين ثابت شود كار سبب شد تا از نظر علمي نيز كروي بودن

زمين نيز يكي از آن سيارات است كـه خـالق آن .شده است كه سيارهاي منظومه شمسي نيز همه كروي هستند ــر داده ــارب خبـــ ــارق و مغـــ ــه مشـــ ــاره بـــ ــا اشـــ ــودن آن بـــ ــروي بـــ ــه كـــ ــرآن بـــ .در قـــــين ــالي زمــــــــــــــــــــ ــت انتقــــــــــــــــــــ حركــــــــــــــــــــ

: 15سوره ملك آيه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

263

و ;است كه زمين را براي شما رام كرد، بر شانه هاي آن راه برويد و از روزيهاي خداوند بخوريد او كسي ــت ــوي اوســــــ ــه ســــــ ــه بــــــ ــاع همــــــ ــت و اجتمــــــ ) 15! (بازگشــــــ

كه اين حركت، حركت انتقالي زمين ناميده مي شـود و بـه .خورشيد مي گردد زمين در طول سال يكبار به دور ــود ــي شـــــــــــ ــات مـــــــــــ ــر اثبـــــــــــ ــر دوپلـــــــــــ ــك اثـــــــــــ .كمـــــــــــ

ــين ــمان و زمـــــــــــــــــــ ــتگي آســـــــــــــــــــ همبســـــــــــــــــــ : 30سوره انبيا آيه

و هـر چيـز ;آيا كافران نديدند كه آسمانها و زمين به هم پيوسته بودند، و ما آنها را از يكديگر باز كرديم ) 30! (آيــــــا ايمـــــان نمــــــي آورنــــــد؟ ! ر داديـــــم؟ زنـــــده اي را از آب قــــــرا

يم گرديد و يكي از نتايج اين تقسيم منظومـه تقس) سديم(تشكيل شده و سپس به ) گاز(ساختمان آفرينش از يكي از بهترين دالئلي كه مي رساند اين كـرات همبسـتگي داشـته انـد، ايـن اسـت كـه در .شمسي ما مي باشد

همچنين، عناصـر سـنگهاي .رد كه عين آن عناصر در زمين نيز ديده مي شودعنصر وجود دا 67خورشيد بيش از .شوند، همان عناصري است كه سـاختمان زمـين را در بـر گرفتـه اسـت آسماني كه از آسمان داخل زمين مي

ــيد خورشـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ : 1سوره شمس آيه

ــوگند، ــور آن ســــــــ ــترش نــــــــ ــيد و گســــــــ ــه خورشــــــــ ) 1(بــــــــاين ستاره كروي شـكل .ميليارد سال از عمرش مي گذرد 5اصلي كه خورشيد ستاره اي است از ستارگان رشته

870000(ميليـون كيلـومتر 1/4وسعت اين ستاره .تشكيل شده است بوده و عمدتا از گازهاي هيدروژن و هلومبرابر جرم تمام سياراتي اسـت 750برابر جرم يك ستاره معمولي بوده و همچنين 7جرم اين ستاره .است) مايل

ــد ــي چرخنـــــــــــــــــــ ــه دورش مـــــــــــــــــــ ــه بـــــــــــــــــــ كـــــــــــــــــــ مــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاه

: 1سوره قمر آيه

ــكافت ــم شــــــ ــاه از هــــــ ــد و مــــــ ــك شــــــ ــت نزديــــــ ) 1! (قيامــــــكـره .ر طبيعي زمين است، كه پوشيده از سنگ بوده و قطرش يك چهارم قطر زمين مي باشدكره ماه كه تنها قم

. مــــــاه پوشــــــيده از غبــــــار بــــــوده، آب و حيــــــات در آن يافــــــت نمــــــي شــــــوند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

264

نــــــــــــــــــــــــــــــــــــــور مــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاه : 5سوره يونس آيه

و براي آن منزلگاه هايي مقدر كرد، تا عدد ;كسي است كه خورشيد را روشنايي، و ماه را نور قرار داداو براي گروهـي كـه ) خود را(او آيات ;خداوند اين را جز بحق نيافريده ;را بدانيد) كارها(سالها و حساب

) 5! (اهــــــــــــل دانشــــــــــــند، شــــــــــــرح مــــــــــــي دهــــــــــــدتابش خورشيد از خود آن است ولي تابش ماه از خود آن نيسـت بلكـه ستاره شناسان به اين نتيجه رسيدند كه

.بازتاب تابش خورشيد است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

265

معجزه ي قرآن: اتساع زمان

”معجزه ي قرآن: اتساع زماني“

بسيار عجيب است كه مسلمانان از معادله ي ديگري استفاده مي كنند تا اين مطلب را .رندآشكار نمايند كه فرشتگان به سرعت نور شتاب مي گي

قرآن آنها در يك آيه بيان مي كند كه ظاهرا زمان براي فرشتگان با سرعت ثابت از براي . انسانها كمتر مي گذرد

كه اين مطلب با نسبيت خاص اينشتين صدق مي كند كه در آن نيز در سرعتهاي باال زمان .براي اشيايي با آن سرعت آرام تر مي گذرد

و اين آيه استفاده كرده اند تا از اين مطلب كه فرشتگان مسلمانان از نسبيت خاص اينشتين . در حقيقت به سرعت نور شتاب مي گيرند حمايت كنند

:آيه

صعود كردند كه اين معادل پنجاه هزار ) مذكر(فرشتگان و ارواح در يك روز به او " !"سال براي انسان است

زمان در . (ي انسان گذر مي كننددر اينجا فرشتگان يك روز را معادل پنجاه هزار سال برا ).مقابل زمان و نه زمان در مقابل فاصله مانند آيه ي قمري قبل

تاخيرات (اگرچه طبق نظريه ي نسبيت خاص اينشتين و بوسيله ي اين تغييرات زمان كه واقعا آن فرشتگان به سرعت نور(بدست آمده به عنوان يك ادعا از مسلمين ) زماني

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

266

.ا مي توانيم تصديق يا انكار كنيمر) شتاب مي گيرند

اين ادعا مي تواند در دو دقيقه تصديق شود كه آنگاه هيچ نيازي به عقايد كوركورانه .نخواهد بود

آلبرت اينشتين يك مسلمان نبود اما يهودي اي بود كه نظريه ي معروف نسبيت خاص را . ارائه داد

.هرچه سرعت بيشتر بشود زمان آرام تر مي گذرد

:ر بيرون يك ميدان گرانشي زمان اينگونه استد

∆t= ∆t0/ (1-v^2/c^2) ^0.5

. زماني مي باشد كه براي متحرك بوسيله ي متحرك معادل است t0∆جاييكه

∆t زماني است كه براي متحرك معادل گذر ايستگاهي است .

V سرعتي است كه به شاهد ايستگاهي نسبت داده مي شود.

∆t0 يك روز. (براي فرشتگان مي گذرد زماني است كه.(

∆t پنجاه هزار سال قمري در دوازده ماه . (زماني است كه معادل زمان براي انسانها است ). روز بر ماه قمري321661/27قمري بر سال قمري در

كه ما قصد داريم آنرا حساب و با سرعت . (سرعت فرشتگان در اين مورد است Vو كيلومتر بر ثانيه 458/299792سرعت نور در خال ). كنيمشناخته شده ي نور مقايسه

.است

:از معادله ي باال مي توانيم آن سرعت ناشناخته را حساب كنيم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

267

v=c (1-∆t0 ^2/∆t^2) ^0.5

حال بهتر است اظهارات مسلمين را در معادله جايگزين كنيم و ببينيم كه فرشتگان

د يا نه؟مسلمين واقعا به سرعت نور شتاب مي گيرن

:ارقام را از آيه در اين معادله جايگزين مي كنيم

v =c (1-(1^2/(50000*12*27.321661)^2))^0.5

v = c * 0.99999999999999981

v = 299792.4579999994 km / s

نشان مي دهد كه فرشتگان در بيرون از ميادين گرانشي ) تغييرات زماني(اين اتساع زماني ). كمي كمتر از سرعت نور زيرا جرم دارند. (اب مي گيرندبه سرعت نور شت

اين نمي تواند يك تصادف باشد زيرا سرعت حساب شده دقيقا يكسان با آيه ي قمري . قبلي همچنين در بيرون از يك ميدان گرانشي است

سال پيش توانسته اتساع 1400مسلمانان همواره مي پرسند كه چگونه يك مرد بي سواد ! هسته نسبيت را بدست آوردزماني و

.پس قرآن كالم خداست

"با تشكر"

عليرضا يعقوبي): انگليسي به فارسي(ترجمه

http://www.speed-light.info: منبع

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

268

روايات و قرآن در رنگها اعجاز

:عنوان رنگ لباس بهشتيان معرفي شده استر قرآن كريم، از ميان همه رنگها به رنگ سبز به د

"ويلبسون شبابا خضرا من سندس و استبرق"

.لباســــــــــــهاي ســــــــــــبز حريــــــــــــر و ديبــــــــــــا بپوشــــــــــــند باشد چرا كه طبيعت با اين رنگ لباس حيـات اگر آب مايه حيات است، رنگ سبز نشانگر طراوت و زندگي مي

ــي ــن م ــه ت ــد ب ــورت زي . كن ــه ص ــگفتي را ب ــن ش ــال اي ــد متع ــي خداون ــرده و م ــيم ك ــا ترس ــد ب : فرماي "و جعلنا من الماء كل شيء حي"

ــي ــم يعنــــ ــرار داديــــ ــده قــــ ــزي را زنــــ ــر چيــــ ــيله آب هــــ ــه وســــ .بــــ "فاخرجنا به نبات كل شيء فاخرجنا منه حقيراء"

.بــه وســيله آب هــر گونــه گيــاه بــرآورديم و از آن گيــاه جوانــه ســبزي خــارج ســاختيم : كند اوند آنها را مظهر مسرت و شادي معرفي ميرنگ سبز، رنگ گياهان وطبيعت است و خد

"فأنبتنا به حدائق ذات بهجة"

.پس به وسيله آب باغهاي بهجت انگيز رويانيديم

بهجـت بهتـرين رنـگ اسـت و شـادي و "در تعريف بهجت آورده كه البهجة حسن اللون و ظهور السرور فيه ــور دارد ــاط در آن ظهــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . نشــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

:فرمايد يان خاصيت رنگ سبز ميعليه السالم در ب امام صادق

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

269

ــرد " ــي بـ ــين مـ ــه را از بـ ــم و غصـ ــز غـ ــه چيـ ــبز -2آب -1سـ ــگ سـ ــرويي -3رنـ .خوشـدانشـمندان . امروزه علم با گذشت قرنهاي متمادي خاصيت تقويت تحمل پذيري اين رنگ را اثبات كرده اسـت

. جهـــت اثبـــات ايـــن امـــر آزمايشـــي را بـــه شـــرح زيـــر بـــر روي كـــارگران انجـــام دادنـــد رگران را به دو گروه تقسيم كردند، به گروه اول صندوقهاي سبز و به گروه دوم صندوقهاي سياه رنگ جهـت كا

كردند بدون هيچ گونه شكايتي با صبر و حوصله كار خود را كساني كه صندوقهاي سبز را حمل مي. حمل دادندبز از خسـتگي زيـاد، كمـردرد، به اتمام رسانند، ولي حمل كنندگان صندوقهاي سياه هموزن بـا صـندوقهاي سـ

عالوه بر اينكه اين رنگ بـر سـالمتي روح انسـان تـاثير دارد، بـر رشـد و . كردند شكايت مي... ناراحتي كليه و . سالمتي جسم نيز موثر است

خواص رنگ قرمز از منظر آيات و روايات

ي پر پيچ و خم كوهستاني تعبير ها خداوند متعال در قرآن كريم، از رنگ قرمز به عنوان رنگ كوهها در جاده . برخي از كوهها داراي خطوط سفيد و سرخ به رنگها مختلف آفريديم: فرمايد آورده و مي

بريم زيرا كوههاي سرخ رنگ جايگاه رنگ قرمز در علم زمين شناسي پي مي كه با اندكي تامل در آيه فوق به كه نماد اصلي اين كوهها، گرم و فعال بودن آنها . اشندب منبع عظيم آتشفشاني هستند و مدام در حالت تالطم مي

سوره الرحمن نيز در سرخي 37كنند و در آيه است به همين علت در اثر تغييرات جغرافيايي شروع به فوران مي دگرگونيهاي صفحه آسمان به هنگام قيامت به اين رنگ تشبيه شده است با اين بيان كه

"..د مانند چرمي سرخ وگلگون گرددپس آنگاه كه آسمان شكافته شون" "فاذا انشفت السماء فكانت وردة كالدهان"كه وجه شبه . در اين آيه به معناي گل سرخ تداعي كننده سرخي آسمان در هنگام قيامت است "وردة"كه كلمه

ــت ــاد اســـــ ــودن زيـــــ ــال بـــــ ــودن و فعـــــ ــرم بـــــ ــان گـــــ ــبيه همـــــ ــن تشـــــ .ايـــــايشان لباسي از جنس خز به پنجاه دينار خريدند و نيز ": كنند قل ميامام باقر عليه السالم از پدر بزرگوارشان ن

: فرمودند كرد و مي لباسي قرمز رنگ از مصر خريده بودند و از آن دو استفاده ميآيه ... روزيهاي پاكيزه را چه كسي حرام گردانيده؟ -نيز-زيورهايي كه خدا براي بندگانش پديد آورده و "

:حديث ديگر از امام صادق عليه السالم نقل شده است كه و نيز در "سوره اعراف32كننـد امـام آيـه كنند و از اين پوشش امام عليه السالم تعجب مـي ايشان را در روپوشي قرمز رنگ مشاهده مي"

."هـــيچ اشـــكالي در پوشـــيدن چنـــين لباســـي نيســـت": فرماينـــد فـــوق را تـــالوت كـــرده، مـــي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

270

شود كه ائمه عليهم السالم از ايـن نـوع گر با چنين مضاميني استفاده ميبا دقت در احاديث مذكور و احاديث ديچـرا كـه، . شدند مند مي بلكه در وقت و جاي مخصوص از آنها بهره. كردند لباسها در معرض عموم استفاده نمي

از . ردنـد ك كردند بلكه آن را عادي تلقي مي اگر غير از اين بود افراد با ديدن آنها در چنين پوشششي تعجب نميپوشيدن رنگ قرمز و استفاده از آن جز در عروسي و ساير مواقع مكروه : فرمايد جمله امام صادق عليه السالم مي

. اســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتوقتي به حضور امام رسيدم ايشان را در منزلـي مـزين در ": كند حكم بن عقبه از امام صادق عليه السالم نقل مي

در مـورد رفتـار مـن ":امام عليه السالم فرمود. اشت مشاهده كردمحالي كه لباس تازه و روپوشي رنگين به تن دزيورهايي كـه خـدا بـراي "حكم اي : چه مي گويي؟ گفتم شما را در پوشش جوانان الابالي ديدم امام فرمود

ايـن "سـوره اعـراف 32آيـه ... روزيهاي پاكيزه را چه كسي حرام گردانيده؟ -نيز-بندگانش پديد آورده و . "شناسـي بيني منزل همسرم است و من به زمان عروسي نزديك هستم و خانه مـرا خـودت مـي منزلي را كه مي

روند و ايشان را در عبايي سـرخ رنـگ اهللا عليه و آله مي و همچنين روايت است كه دو نفر به سوي پيامبر صلياهللا پنداشتيم، پيـامبر صـلي د ميما تو را جوانمر: كنند اهللا عليه و آله عرض مي كنند آنها به پيامبر صلي مشاهده مي

. "مـــــــن، فرزنـــــــدانم و بـــــــرادرم همـــــــه جـــــــوانمرديم: عليـــــــه و آلـــــــه فرمودنـــــــدكه اگر در احاديث مذكور دقت نظر شود، معلوم مي شود كه ائمه معصـومين علـيهم السـالم بـا عملكـرد خـود

دش در منـزل و در نـزد خواستند بيان كنند كه استفاده از رنگ قرمز به خاطر خاصيت تحريك كنندگي شـدي مياما از طرفي ديگر نيز به خاطر همين صفتش و تاثيرات منفي ناشي از اين ويژگـي . همسر خوب و ممدوح است

نما شدن و ايجاد مشـكالت روحـي و روانـي از جملـه زمينـه فسـاد بويژه در بين افراد مجرد كه باعث انگشتدليـل اسـتفاده از آن در عمـوم بـه خصـوص در ميـان گردد، هر چند ما چنين هدفي نداشته باشيم به همين مي

.نامحرم نهي شده است

رنگ زرد از منظر آيات و روايات

ــاظرين " ــتر النــــ ــا تســــ ــاقع لونهــــ ــفرآء فــــ ــرة صــــ ــول بقــــ ــه يقــــ "انــــباشد، اين چينش در بردارنده نكته مهمي در مورد رنگ زرد مي. آمده است "فاقع"با صفت "صفراء"در اين آيه باشد و از دقت در معناي در آن چنين استفاده نظر لغوي به معناي زرد يكدست پررنگ و خالص مي زيرا فاقع از

زيرا اغلب، رنگ موي شتران زرد . شود كه رنگ زرد با ويژگيهاي مذكور تشابه زيادي با رنگ موي شتر دارد ميــت ــت اســ ــگ يكدســ ــر رنــ ــي . پــ ــاره مــ ــن بــ ــريم در ايــ ــرآن كــ ــد در قــ ــد خداونــ : فرمايــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

271

ــا ترمـــــــ " ــفير انمـــــ ــت صـــــ ــه جمالـــــ ــفر كانـــــ ــرر كالصـــــ "ي بشـــــــا آن ــي ) دوزخ(همان ــاب م ــاخ پرت ــون ك ــحابي چ ــراره س ــد ش ــتراني زرد رنگن ــويي اش ــد گ .كن

ــوق ــه ف ــة"در آي ــع "جمال ــل"جم ــتر و "جم ــي ش ــه معن ــفر"ب ــت "ص ــي زرد اس ــه معن ــفرا ب ــع ص . جم. ارت بخشـي زيـاد اسـت باشد كه نتيجه چنين حالتي حر در اين آيه وجه شبه، رنگ زرد، شعله و سرعت آن مي

بنـابراين . پيچنـد هاي جهنم همانند شتران زردي هستند كه از نظر تندي با سرعت زيـاد بـه هـم مـي يعني شعلهــي ــگ زرد مـــــــ ــواص رنـــــــ ــي از خـــــــ ــي يكـــــــ ــرارت بخشـــــــ ــد حـــــــ .باشـــــــ

خاصيت دوم رنـگ زرد، سـرعت "انه يقول بقرة صفراء فاقع لونها تسر الناظرين"با توجه به آيه مورد بحث بيان شد، رنگ زرد مورد نظر در آيه فـوق، رنـگ زردي بـا "فاقع"همان طور كه در معناي . باشد مي بخشي آن

زيـرا قـرآن . اي چنين رنگي، منظري زيبا دارد به عقيده عده. است) يكدست، خالص، پررنگ(ويژگيهاي خاص امـام صـادق عليـه السـالم . تبه اين امر اشاره آشـكار فرمـوده اسـ "تسر الناظرين"كريم در ادامه آيه ، با بيان

برد و نيـز از امـام علـي هر كس رنگ زرد بپوشد تا زماني كه در پايش است در خوشحالي به سر مي: فرمايد ميــت ــده اس ــل ش ــالم نق ــه الس ــه : علي ــدورت و غص ــد ك ــش زرد بپوش ــس كف ــر ك ــي ه ــاهش م ــد اش ك . ياب

باشد و امروزه اين امر صيت دوم رنگ زرد ميبنابراين با استناد به شواهد قرآني و روايي مسرت بخش بودن، خااين رنگ عالوه بر حرارت بخشي، مظهر شادي : براي روان شناسان نيز امري اثبات شده است و آنها معتقدند كه

ــتفاده مـــي . باشـــد آفرينـــي مـــي ــبي از آن اسـ ــاي عصـ ــان بعضـــي از بيماريهـ ــد از ايـــن رو در درمـ .كننـ : كفــش زرد اســتفاده كنيــد زيــرا در آن ســه خصــلت زيــر اســت از : امــام صــادق عليــه الســالم مــي فرمايــد

ــوراني مــي -1 ــد چشــم را ن ــت مــي -2. كن ــوه جنســي را تقوي ــد ق ــي -3.. كن ــين م ــرد غــم و غصــه را از ب .بايشان در بيان علت پوشش چنـين لباسـي ".پوشيم ما لباس زرد را در خانه مي": فرمايند مام باقر عليه السالم مي

ــوده ــزل فرمـــــ ــد در منـــــ ــردم " :انـــــ ــريش ازدواج كـــــ ــي از قـــــ ــا زنـــــ ــا بـــــ ".همانـــــ : شـــود از فرمايشـــات امـــام بـــاقر عليـــه الســـالم دو خاصـــيت مهـــم رنـــگ زرد اســـتفاده مـــي

ــودن -1 ــاط آورد بــــــــــــــــــــــــ ــرت و نشــــــــــــــــــــــــ مســــــــــــــــــــــــ . تحريــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــك كننــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدگي -2

چون انسان موجودي است كه . كند ايشان به صراحت اهميت و جايگاه اين رنگ را در زندگي زناشويي بيان ميباشد، و براي هر دو جنس، افزايش و حفـظ زيبـايي ظـاهر فطري زيبا خلق شده و دوستدار زيبايي مي از لحاظ

به همين علت به هر دو زن و مرد سفارش شده كه . هميشه جاي خود را محفوظ نگه داشته و ارزش بااليي داردــا باشـــــند . جهـــــت رعايـــــت حقـــــوق يكـــــديگر نســـــبت بـــــه آراســـــتگي ظـــــاهر كوشـــ

و . براي زن سزاوار نيست كه خود را نيارايـد : فرمايد لسالم در زمينه سفارش به آراستگي زنان ميامام باقر عليه ا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

272

زنهـار كـه : فرماينـد كنند و مي اما علي عليه السالم در حديثي اين آراستگي را مختص به همسرانشان معرفي ميمربوط به آرايشي است كـه فـرد در البته تذكر امام. خود را براي مردم بيارايي و با معصيت به جنگ خدا بروي

شـود و بـه ايـن روش شـيطان را يـاري دهد در نتيجه عامل معصيت خود و ديگري مي مقابل نامحرم انجام مي . رســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاند مـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي

توانند يك عامل براي آراستگي زن و مرد در زندگي زناشويي محسوب شوند و همانطور كه بيان شد، رنگها ميــران ــين همســــــ ــط بــــــ ــداوم روابــــــ ــد در تــــــ ــا كننــــــ ــم ايفــــــ ــش مهــــــ . نقــــــ

روزي به خـدمت امـام زيـن العابـدين ": كند در همين راستا ابوخالد از سيره امام سجاد عليه السالم روايت ميمزين به رنگ شيري ديدم، مدت كمي در آنجا نشسـتم lعليه السالم رسيدم و ايشان را با لباسي رنگين در اتاقي

. فرداي آن روز دوباره به حضور ايشان رفتم "فردا به سوي من بيا": سپس جهت برگشتن بلند شدم، امام فرمودو وقتـي "داخل شـو "ديدم در منزلشان باز است و كسي در آنجا نيست امام مرا مورد خطاب قرار داد و فرمود

: اما فرمود. اي گلي بر روي حصير در حالي كه لباس خشن به تن دارد نشسته است داخل شدم ديدم اما در خانه "روز نزديك به زمان عروسي بود و من به خاطر همسرم آراسته بودمدي

انسان با مشاهده عالمت شب . زندگي بشر از بدو خلقت تحت تاثير دو عامل مهم شب و روز بوده است . شتابد آورد و با آشكار شدن صبح و روشنايي به سوي تالش و فعاليت مي به سر پناه خود روي مي) تاريكي(

:فرمايد كند و در كنار ساير نعمتهايش مي از دو عامل فوق به عنوان نعمتي بزرگ ياد مي خداي متعال

"و جعلنا الليل لباسا و جعلنا النهار معاشا"

.)يعني شب را براي شما پوششي قرار داديم و روز را براي معاش شما قرار داديم(

گيرد و با كشيده گاه تحت تاثير رنگها قرار مياين عملكرد فطري در انسان بيانگر اين است كه انسان ناخودآ آيد؛ و با طلوع صبح و شدن پرده آبي تيره بر آسمان احساس نياز به استراحت و آرامش در او به وجود مي

بنابراين پيشينه شناخت. دهد آشكار شدن نور و روشنايي زرد رنگ به انسان نيروي تكاپو و فعاليت دست مياز اين رو خداوند رنگها را صفت . آنها به صورت تكويني در خلقت وجود داشته است رنگها و احساس نياز به

:فرمايد مشترك بين موجودات اعم از زنده و غير زنده قرار داده و مي

هاي گوناگون و رنگارنگ پديد آورد آيا نديدي كه خدا باران را از آسمان فرود آورد و با آن انواع ميوه" رق زياد و اصناف و رنگهاي مختلف سفيد، سرخ، سياه خلق فرمود و از اصناف و در زمين كوهها و ط

."و اجناس حيوانات نيز به همين گونه مختلف آفريد) مرد و زن(انسان

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

273

جان توجه انسان را به مساله خداوند متعادل در آيه مذكور به وسيله رنگها و تنواع موجودات جاندار و بيرنگ صدها هزاران رنگ پديد آورده و از عناصر اين باشد كه چگونه از آب بي كند تا نشانگر توحيد جلب مي

جهت تبيين شگفتي رنگها، به خواص آنها از منظر . محدود و معين موجودات كامال متنوع و زيبا را آفريده است . كنيم آيات و روايات اشاره مي

خواص رنگ سبز ● :ز به عنوان رنگ لباس بهشتيان معرفي شده استرنگ سبدر قرآن كريم، از ميان همه رنگها به

"ويلبسون شبابا خضرا من سندس و استبرق"

.لباسهاي سبز حرير و ديبا بپوشند هاي دانشمندان يافته ●

. توان به موارد زير به عنوان فوايد ديگر سبز اشاره كرد هاي دانشمندان مي با توجه به يافتهخوابي، پايين آوردن فشار خون، درمان يا تسكين بعضي از بيماريهاي ردن بيتسكين درد ميگرن، از بين ب

لوكس تجاوز نكند، بنابراين رنگ سبز 200خواص مثبت اين رنگ تا زماني است كه از . عصبي، باالبردن ادراك .گياهان بهترين و معتدل ترين نوع اين رنگ است، و تمام خواص فوق را دارد

منابع زاده ن شناسي رنگها، مترجم ويدا ابيدكتر ماكس، روا

17عالمه محمد حسين طباطبايي، تفسير الميزان، ج راغب اصفهاني، مفردات، زير ماده بهج

5دكتر رضا پاك نژاد، اولين دانشگاه و آخرين پيامبر ج

هـر .ن اسـت يكي از ايـن ابعـاد روح و روان انسـا .انسان موجودي است كه از ابعاد گوناگون تشكيل شده است

طبيعت نيـز كـه انسـان در آن زنـدگي مـي كنـد و روزانـه .بعدي از انسان يك هماهنگي خاصي با طبيعت دارديكي از ابعاد جالب طبيعت وجود رنگهاي متنوع در .برخوردهاي گوناگوني با آن دارد،داراي ابعاد گوناگون است

.آن اســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتين و اصلي ترين راه تاثير رنـگ هـا از طريـق چشـم واز مهمتر.رنگ ها اثرات سازنده يا مخربي در انسان دارند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

274

در چشم آدمي سه رنگ .هر رنگي كه انسان مشاهده مي كند داراي طول موج خاصي است.طريق رؤيت آنهاستو رنگ آبي كـه . است 535رنگ سبز كه طول موج آن .است 570رنگ قرمز كه طول موج آن :اصلي وجود دارد

ــوج آن ــول مــــــــــــــــــــــــــ ــت 445طــــــــــــــــــــــــــ .اســــــــــــــــــــــــــ

اين رنگ ايمني بـدن را بـاال مـي بـرد .تسكين دهنده ناراحتي هاي پوستي و حساسيت هاي آن استز رنگ قرمرنگ قرمز حالت احساسات و حملـه را .واشتها را مرتب و هضم غذا را تنظيم مي كند و بدن را نيز گرم مي كند

هيجان انگيز است وبه انسان افزايش مي دهد، كشش را زياد مي كند،فشار خون را باال ميبرد،تنفس را كم ميكند،عصـب سـمپاتيك را .رنگ قرمز محرك و فعال كننده اسـت .نور قرمز حرارت و گرمي بخش است.نيرو مي دهد

رنگ قرمز بعد از رنـگ .فعال مي كند و محرك فكري است و التهاب را تشديد و فعاليت جنسي را زياد مي كندتخمير اگر از رنگ قرمز استفاده شود اسـيد بدسـت آمـده بـه هنگام .سفيد بيشترين تاثير را در رشد گياهان دارد

.حــــــــــــــــــــــــــــــداقل مــــــــــــــــــــــــــــــي رســــــــــــــــــــــــــــــد

رنگ آبي بهترين رنـگ .درد شكن،آرام بخش،تسكين دهنده و به ويژه براي دردهاي عصبي مفيد است رنگ آبيرنگ آبي بهترين رنگ براي افراد تب دار است و خصوصا براي افـرادي .براي افراد وسواسي و هيجان زده است

كشش را كم مي كند و آرام بخـش نـبض و تـنفس .حالت سرد كنندگي دارد.خواب هستند بسيار مفيد است كه .بـــــــــراي افـــــــــراد داراي فشــــــــــار خـــــــــون مفيـــــــــد اســــــــــت .اســـــــــت

نـور آبـي فاقـد .محافظ،حساس و جدي،دقيق و دورانديش و تعديل كننده اسـت .به انسان آرامش دروني ميدهدثر آنتي سپيتيكي دارد واز اينـرو ترشـحات چـركين را كـاهش مـي اشعه حرارتي شيميايي و الكتريكي است و ا

تخم مگس در نور آبي بيشتر نمو مي كند ولي خود آن از نور آبـي گريـزان .دهدو در معالجه سرطان مؤثر استاين رنگ مي تواند انسان را در مقابل تشعشعات مغزي افـراد منفـي نگـر .پشه ها جذب نور آبي مي شوند.است

ــد ودر ــظ كن ــه دارد حف ــان نگ ــم در ام ــم زخ ــخص را از چش ــع ش ــت .واق ــم اس ــوج آن ك ــول م ــون ط .چ

رنگ خوشرويي و خوش خويي است رنگ زرد بسـيار شـادي بخـش و نشـاط آور .گرم كننده است رنگ زردــت ــت .اســـ ــرده اســـ ــي كـــ ــاط آور معرفـــ ــش و نشـــ ــرت بخـــ ــگ زرد را مســـ ــرآن رنـــ .قـــ

.و برخي از حالت هاي عصـبي را آرام مـي كنـد رنگ زرد حالت ايده آل،روحاني،فيلسوفي،تحريك كننده دارد رنگ سبز تعديل كننـده .براي بهبود ناراحتي هاي عصبي وناماليمات روحي و رواني استفاده مي شود رنگ سبز

رنگ سبز زمينه شكيبايي را براي مردان مهيا مي .اعصاب،آرام بخش و در هيستري و خستگي اعصاب موثر است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

275

رنگ سبز اميدوار كننده،حساس،خنك كننده؛ مهيج،تعـديل كننـده نـور .زود بگذردسازد واجازه مي دهد كه ايام خورشيد،موثر در سيستم عصبي؛بي خوابي و خستگي است و كم كننـده فشـار خـون وتسـكين دهنـده ميگـرن

ــت ــد .اســـــــ ــي كنـــــــ ــم مـــــــ ــاه را كـــــــ ــد گيـــــــ ــبز رشـــــــ ــگ ســـــــ .رنـــــــ

اشعه الكتروشـيميايي خيلـي قـوي سرد كننده و داراي.اثر ضعيفي در ناراحتي هاي حاد عصبي داردرنگ بنفش .بـا وجـود ايـن رنـگ تخمير،سـريع تـر انجـام مـي گيـرد .است كه روي قلب و ريه هاي خوني عمـل ميكنـد

برانگيزنده و تهييج كننده است،آرام . اثر حرارتي روي سيستم گوارش داردوتابان و درخشنده است رنگ نارنجي

رنگـي مسـاعد بـراي .روي فشار خون اثـري نـدارد .مي كندبخش و تسكين دهنده است،به آرامي نبض را زياد اثر بهبودي و خوشحالي دارد،تحريك زياد آن ايجاد خستگي ميكند و هضم غذا را .زندگي دوست داشتني است

ــد ــي كنــــــــــــــــــــ ــب مــــــــــــــــــــ ــز مناســــــــــــــــــــ .نيــــــــــــــــــــ

.رنگ سفيد مليح،براق و نشانه پاكي و صداقت است و رنگ محبوب خداست

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

276

:قران اعجاز آيات در نور سرعت و نسبيت نظريه

"آمين" كريم را خدايا بر من ببخشاي اين جهل و دوري از قرآن

مطلب زير در تفسير علمي تنها يك آيه از قرآن است كه هم منطبق با نسبيت وهم مشخص كننده دقيق ...سال پيش در مكاني است كه 1400سرعت نور در

! آخرين پيامبر يك كتـاب بـود همه پيامبران معجزات خارج العاده اي براي امت خود داشتند ولي معجزه اصلي

آيندگاني متمدن تر كه به ظـاهر ديگـر فرصـت نداشـتند ! امتي كه در آينده زندگي ميكردند با پيامبري درگذشتهــزه اي ــيچ معجــ ــاهد هــ ــند شــ ــود باشــ ــم دوره خــ ــد هــ ــامبران جديــ ــه..... از پيــ ــافي چــ ...انصــ

ولـــي يـــك كتـــاب كـــه بـــه نظـــر ميرســـد سلســـله اي از اعجـــاز در گســـتره زمـــان اســـت در هر زماني هموراه برخي مطالب قرآن علمي و منطقي و قابل توجيه علمي نبوده، يا درك نميشود و يـا مـاورا .طبيعــــــــــــــــــــه در نظــــــــــــــــــــر گرفتــــــــــــــــــــه ميشــــــــــــــــــــود

ــه ــه (آيــــــــــــــ ــارج آيــــــــــــــ ــوره معــــــــــــــ ):4ســــــــــــــ

الـــروح لئكـــة والم ـــرجـــين ألـــف ســـنة تعسخم هارقـــدم كـــان مـــوفـــى ي ـــهإلي

ــه :ترجمــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــبه سوى او عروج مى كنند در آن روزى كه مقدارش پنجاه هزار سال ) فرشته مخصوص (فرشتگان و روح

ــت اســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــراي انســان اســت ( ــال ب ــزار س ــادل پنجــاه ه ــن مع ــه اي ــد ك ــى كنن ــروج م ــه او ع ــك روز ب )در ي

!بــــــــه جــــــــز يكــــــــم نســــــــبيت ! ظــــــــاهرا چيــــــــز خاصــــــــي نــــــــدارد گفته شده وقتي فرشته هاي حركت ميكنند براي آنها يك روز زمان ميبرد ولي براي انسانها پنجاه هزار سال طول ــد !ميكشـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

سال پيش با يك پيامبر كه از نظز آكادميكي بيسواد بوده،گفته زمان نسبي اسـت و بسـتگي بـه 1400يعني قرآن

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

277

ــاس ــك روز احســ ــته يــ ــرف دارد، فرشــ ــد طــ ــال ديــ ــزار ســ ــاه هــ ــان پنجــ ــد وانســ !ميكنــواقعا همچين جمله اي در نگاه علم گذشته قابل درك نبود و به شرط ايمان فوقش يـك مـاورا طبيعـه در نظـر .گرفتـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــه ميشـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــد ــه؟ ــتيكي ميمونـــــ ــل كـــــــش الســـــ ــان مثـــــ ــه زمـــــ ــاور كنـــــ ــه بـــــ ــي ميتونـــــ كـــــ

و صبر خدا بر اعمـال بنـدگان البته در جاهاي مكرر قران اين نسبيت زمان را داريم، به كرات در قيامت و برزخ ...و

؟!خــــــــــوب حــــــــــاال شــــــــــايد يــــــــــك شــــــــــانس و اتفــــــــــاق باشــــــــــد ــذريم .بگــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ــرا ــاال چـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ؟؟؟ 50000حـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

را در جــــــاي ديگــــــري هــــــم داريــــــم؟ 50000جالــــــب اســــــت كــــــه ايــــــن عــــــدد

طبق نظريه نسبيت وقتي چيزي سرعت بگيرد زمان براي او به نسبت ما كند احساس ميشود و در ديد ما خيلـي ــد ــول ميكشــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ....طــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

سـال،خوب نظرتـون چيـه كـه 50000زمان براي فرشته هاي در حال حركت اسالم يك روز است و براي مـا ــتĤوريم؟ ــه دسـ ــت بـ ــرآن را در حركـ ــته قـ ــك فرشـ ــرعت يـ ــيم و سـ ــل كنـ ــرعكس عمـ بـ

ــت ــن اسـ ــرعت ايـ ــب سـ ــر حسـ ــان بـ ــاط زمـ ــلي انبسـ ــول اصـ ــه فرمـ ــدانيم كـ ــه ميـ :همـ

ــرعت ــردن ســـ ــن ور و آن ور كـــ ــك ايـــ ــا يـــ ــه بـــ ــود كـــ ــاط ميشـــ ــاس انبســـ ــر اســـ :بـــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

278

345*50000روز دارند يعني ميزان اختالف زمان ما با يك فرشته در حال حركـت 345سال هاي قمري حدود .اســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتــيم ــايگزين ميكنـــــــــــــــــــــــــــ :پـــــــــــــــــــــــــــــس جـــــــــــــــــــــــــــ

يعني يك مقدار ناچيز كمتر از سرعت نور كه آنهم به قول يكي از سايتها حتما به دليل آن است كه فرشـته يـك !و جــــــــــــــــــرمش صــــــــــــــــــفر نيســــــــــــــــــت وجــــــــــــــــــودي دارد

قـرن پـيش اتفـاق 14شايد باز هم يك تصادف و شانس باشد، ولي تصادف عجيب و بسيار دقيقي است كهدر ــاده ــبيت؟ ! افتــــ ــا نســــ ــوده يــــ ــد بــــ ــال بلــــ ــامبر راديكــــ ــما پيــــ ــر شــــ ــه نظــــ بــــ

:طبق قرآن،آفريدگان عاقل سه دسته اند.... البته تصادفها تمام نشده و يك شانس ديگر هم وجود دارد

!فرشته كه از نور استسان كه از خاك است و جن كه از آتش است و ان

/ http://physicsquantom.blogfa.com:منبع

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

279

انسان پوست مورد در قرآن اعجاز

عبد الرؤوف مخلص :نوشته

در اين كنفرانس دانشمندان . هء اعجاز قرآن كريم بر پا گرديده بوددر يكي از كشورهاي اسالمي كنفرانسي در بار

.مشهوري كه به اسالم ايمان نداشتند نيز از اغلب نقاط جهان دعوت شده بودند

تا گاثات «پروفيسر تايلندي : كند داستان را اينگونه روايت مي عالمه شيخ محمد متولي الشعراوي

هان در زمينهء علم تشريح است در اين كنفرانس در بارهء اعصاب انسان كه از بزرگترين دانشمندان ج» تاگاسن

سخنراني او بيشتر روي اين محور متمركز بود كه اعصاب حسي مستقيما در زير پوست انسان . راند سخن مي

.رود قرار دارند به نحوي كه اگر پوست انسان بسوزد، ديگر احساس درد هم تماما از بين مي

در آن از را كه خداوند» نساء«سورهء 56يكي از دانشمندان قرآن پژوه به پا خاست و آيهء در اين هنگام

:گويد، تالوت كرد عذاب اهل دوزخ سخن مي

����...ذابذوقوا العيا لرهلودا غيج ملناهدب مهلودج تجا نضكلم����

و ) بسوزد(شان اند، در آتشي سوزان درآوريم كه هر گاه پوستهاي به زودي كساني را كه به آيات ما كفر ورزيده«

»بريان گردد، پوستهاي ديگري را برجايش نهيم تا عذاب را بچشند، آري خداوند توانا و حكيم است

خواهد به ما بگويد كه عذاب دوزخ براي كافران عذاب دائم و از آنجا كه خداي سبحان مي: و سپس گفت

داند كه پذيرد، و از آنجا كه خداي عليم كه خود آفرينندهء انسان است مي ز توقف نميمستمري است كه هرگ

رود، پس در اين آيه ما را به اين حقيقت متنبه ساخته وقتي پوست انسان بسوزد، احساس درد در او از بين مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

280

گردد ن آن مياست كه پوست بدن دوزخيان همينكه بسوزد، دوباره به فرمان وي پوست جديد ديگري جانشي

.تا احساس آنها به عذاب الهي همچنان مستمر و پيوسته باقي بماند

آيا به راستي اين سخن چهارده قرن قبل : تالوت گرديد، او گفت» تاگاثات تاگاسن«چون اين آيات بر پروفيسر

بنابراين ممكن . آخر اين حقيقتي است كه علم جديدا به آن پي برده است: آري؛ گفت: گفته شده است؟ گفتند

اينك وقت آن ! دانشمندان عزيز. نيست كه گويندهء آن بشري باشد و يقينا اين كالم، كالم خداي سبحان است

خدايي جز معبود يگانه نيست و اينكه محمد: فرارسيده كه من در محضر شما به اين حقيقت گواهي دهم كه

:رار كردآنگاه با نداي بلند شهادتين را تك. فرستادهء برحق اوست

»أشهد أن ال إال إال اهللا و أشهد أن محمدا رسول اهللا«

ترين از اين داستان كه بگذريم شما تصور كنيد كه اگر خداي عزوجل نحوهء استمرار عذاب دوزخيان را به دقيق

افتاد؟ يعني اگر اين حقيقت علمي كه اعصاب حسي كرد، چه اتفاقي مي شيوهء علمي آن براي ما بيان نمي

رود كشف مستقيما در زير پوست انسان قرار دارد و چون جلد بسودزد، احساس درد در انسان از بين مي

اكنون : گفتند كرد، آن وقت حتما كافران مي شد، اما قرآن كريم براي ما چگونگي استمرار عذاب را بيان نمي مي

ي ما در دوزخ پروردگار شما در چرا كه پوست بدنها. ديگر علم مشكل ما را با عذاب خداي شما حل كرد

) العياذ باهللا(پس ! كنيم سوزد و بعد از آن ديگر ما به هيچ وجه درد و رنجي را احساس نميترين مدت مي كوتاه

شما تا كنون پي هم از عذاب جاويدان سخن ! همه مباني دين شما بر اساس چنين پندارهايي بنا نهاده شده است

حاال ديگر ما بي پرواتر از هميشه بر راه كفرمان . ين جاودانگي شما را ابطال كردگفتيد و اينك علم آمد و امي

.رهنورديم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

281

شد، از آن روي كه پروردگار متعال در در اينجا بود كه واقعا ميان قرآن كريم و حقايق علمي تصادم رونما مي

:فرمايد مي» زخرف«از سورهء 75و 74آيات

����اب جهنم خالدون، ال يفتر عنهم وهم فيه مبلسونإن المجرمين في عذ����

»اند يابد و آنها در آنجا نوميد عذاب از آنها تخفيف نمي. بي گمان مجرمان در عذاب جهنم ماندگار اند«

آمده است » نساء«سورهء 56است و دين وي حق است، پس آيهء كريمه اما از آنجايي كه قرآن كتاب خداوند

.تا اين عالمات استفهام را براي هميشه از ميان بردارد

خوب؛ آيا فقط همين يك دليل مادي و علمي بر حقانيت قرآن كريم و بر وجود خالق متعال كافي نيست؟ و

هرگاه همين آيهء مباركه توانست يكي از بزرگترين دانشمندان جهان را به اعالم اسالم آن هم در برابر يك

س بين المللي در حالي وا دارد كه سخت تحت تأثير اعجاز علمي قرآن كريم قرار گرفته بود، پس آيا فقط كنفران

باشد؟تمام اهالي روي زمين به پذيرش اسالم بزرگ بسنده نمي همين يك آيه، براي قناعت ايماني

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

282

دريا تاريكى مورد در قران علمي اعجاز

شيخ محمد متولي الشعراوي: نوشته

]40سوره نور، آيه [ }موج من فوقه موج{

...امواج عظيمي كه بر فراز آن امواج عظيم ديگري قرار گرفته

له اين حقيقتي است آشكار كه امروزه از سوي بسياري از ايستگاه هاي مطالعاتي دريا و عكسبرداري بوسي... «

».ماهواره ها به اثبات رسيده است

.گوينده اين سخنان يكي از اقيانوس شناسان آلماني است

:وقتي با او صحبت مي كردم اظهار داشت

...با پيشرفت علم، نيازي به دين نيست

:اما وقتي آياتي از قرآن را شنيد، با شگفتي اظهار داشت

...امكان ندارد اين سخنان انسان باشد

:يكي ديگر از اقيانوس شناسان در مورد آنچه علوم جديد از آيه» دوگارو«پروفسور

بعض إذا أخرج أو كظلمات في بحر لجي يغشاه موج من فوقه موج من فوقه سحاب ظلمات بعضها فوق {

ن لمما وراهي كدي لم هدن نوريم ا لها فمنور له ل اللهعج40سوره نور، آيه [ } ي[

بسان تاريكيهايي در درياي ژرف مواجي است كه امواج عظيمي آن را فرا گرفته باشد و ) اعمال آنان(يا (

. زده باشندبر فراز آن امواج عظيم، امواج عظيم ديگري قرار گرفته باشد و بر فراز امواج ابرهاي تيره خيمه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

283

دست خود را بدر آورد ممكن نيست كه آن ) مسافر دريا(تاريكيها يكي بر فراز ديگري جاي گرفته، هرگاه

.)را ببيند و كسي كه خدا نوري بهره او نكرده، او نوري ندارد

:به آن رسيده است، اذعان مي دارد

لذا از زير . ست متر در عمق دريا بروددر گذشته به علت نبودن وسايل غواصي، كسي نمي توانسته بيشتر از بي

آب اطالعات زيادي نداشته اما امروزه با بكارگيري وسايل و ابزار مدرن مي توان تا عمق دويست متر به

.راحتي به زير آب رفت

.در اين عمق، تاريكي مطلق حكمفرما است

در واقع تصويري از آيه درياي ژرف و امروزه اكتشافات جديد: يعني} بحر لجي{: آيه كريمه مي گويد

.ارائه نموده و آن را تفسير كرده است) تاريكيها يكي بر فراز ديگري(} ظلمات بعضها فوق بعض{

با فرو ... ، قرمز)نارنجي پررنگ(آبي، زرد، سبز، پرتقالي : در واقع رنگها داراي هفت طيف اند، كه عبارتند از

با از بين رفتن هر يك از آنها بر تاريكي در عمق آب . ي شوندرفتن در آب، رنگها يكي بعد از ديگري ناپديد م

تا اينكه در عمق دويست متري رنگ ... ابتدا رنگ قرمز از بين مي رود، سپس نارنجي، زرد و. افزوده مي شود

با ناپديد شدن هر رنگ، مقداري بر تاريكي افزوده مي شود تا اينكه در عمق دويست متري . آبي از بين مي رود

.و اين قسمت آيه در واقع اشاره به همين مطلب دارد. يكي مطلق حكمفرما مي گرددتار

امواج عظيمي كه بر فراز آن( }موج من فوقه موج{ : اما در مورد اين فرموده خداوند متعال كه مي فرمايند

وجود صله كه ميان اليه سطحي و زيرين آب فا علم نوين ثابت كرده است )عظيم ديگري قرار گرفته امواج

امواج اليه زيرين كه تاريك هستند ديده نمي شوند . فاصله و جدايي بوسيله امواج پر شده انددارد و اين

!اما امواج فوقاني قابل رويتند و گويا امواج بر هم انباشته شده و موج بر روي موج قرار دارد

بوجود آمدن وسايل و ابزار مدرن اين حقيقتي علمي و كامال روشن است و در واقع آنچه كه قرآن قبل از

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

284

اقيانوس شناسي كه موجب بدست آمدن برخي اطالعات مي گردد به روشني و وضوح بدان اشاره داشته دليلي

ممكن :ت كه پروفسور دوگارو در مورد اين آيات مي گويدبه همين دليل اس. است بر اعجاز دين مبين اسالم

!نيست اين جزو اطالعات و علم بشري باشد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

285

كدام ذوالقرنين است؟ .كوروش يا اسكندر

ذوالقرنين يكي از . اي است عربي به معني دارنده دو شاخ، دو سده يا صاحب دويست سال ذوالقرنين واژهبر اساس قرآن، ذوالقرنين، سه لشكر كشي مهم داشت نخست به . هاي قرآن و كتاب مقدس است شخصيت

نجام منطقه اي كه در آن يك تنگه كوهستاني وجود داشت، او مرد مومن و موحد و غرب، سپس به شرق، و سرامهرباني بود واز طريق عدل و داد منحرف نمي شد و به همين جهت مشمول لطف خدا بود، او يار نيكوكاران و

هم به روز دشمن ستمگران و ظالمان بود و به مال و ثروت دنيا عالقه اي نداشت، او هم به خدا ايمان داشت ورستاخيز، او سازنده سدي بود، كه در آن به جاي آجر و سنگ از آهن و مس استفاده شده است و هدف او از

.ساختن اين سد كمك به گروهي مستضعف در مقابل ظلم و ستم قوم ياجوج و ماجوج بوده است

داستان ذوالقرنين در قرآن

:رح آمده استداستان ذوالقرنين در قرآن در سوره كهف به اين ش

ما او را در زمين مكانت ) 83. (خوانم براى شما از او چيزى مى: بگو. پرسند و از تو در باره ذو القرنين مى

تا به غروبگاه ) 85. (او نيز راه را پى گرفت) 84. (داديم و راه رسيدن به هر چيزى را به او نشان داديماى ذو : گفتيم. كند و در آنجا مردمى يافت ه غروب مىآلود و سيا اى گل ديد كه در چشمه. خورشيد رسيد

اما هر كس كه ستم : گفت) 86. (خواهى با آنها به نيكى رفتار كن خواهى عقوبتشان كن و مى القرنين، مىو (87. (برند تا او نيز به سختى عذابش كند آن گاه او را نزد پروردگارش مى. كند ما عقوبتش خواهيم كرد

و در باره او فرمانهاى آسان خواهيم . ان آورد و كارهاى شايسته كند، اجرى نيكو دارداما هر كس كه ايمكند كه ديد بر قومى طلوع مى. تا به مكان برآمدن آفتاب رسيد) 89. (باز هم راه را پى گرفت) 88. (راند

) 91. (احاطه داريمو ما بر احوال او . چنين بود) 90. (ايم غير از پرتو آن برايشان هيچ پوششى قرار ندادهدر پس آن دو كوه مردمى را ديد كه گويى هيچ . تا به ميان دو كوه رسيد) 92. (باز هم راه را پى گرفت

خواهى مى .كنند اى ذو القرنين، يأجوج و مأجوج در زمين فساد مى: گفتند) 93. (فهمند سخنى را نمىآنچه پروردگار من مرا بدان : گفت) 94(؟ خراجى بر خود مقرر كنيم تا تو ميان ما و آنها سدى برآورى

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

286

براى ) 95. (مرا به نيروى خويش مدد كنيد، تا ميان شما و آنها سدى برآورم. توانايى داده است بهتر است: و گفت. تا آن آهن را بگداخت. بدميد: چون ميان آن دو كوه انباشته شد، گفت. هاى آهن بياوريد من تكه

: گفت) 97. (نه توانستند از آن باال روند و نه در آن سوراخ كنند) 96. (ريزممس گداخته بياوريد تا بر آن اين رحمتى بود از جانب پروردگار من و چون وعده پروردگار من در رسد، آن را زير و زبر كند و وعده

)98. (پروردگار من راست است

ذوالقرنين در احاديث اسالمي

در كتاب نصايح چنين . امبر و پادشاه شرق و غرب معرفي شده استدر برخي احاديث اسالمي ذوالقرنين پي

:آمده است

كه نامش عياش - ذوالقرنين): بعد از حضرت نوح(خداوند هيچ پيغمبرى را پادشاهى نداد به جز چهار تن ...داود، سليمان و يوسف؛ ذوالقرنين بر شرق و غرب حكومت كرد - بود

مسجد و ساختمان بزرگي كه درازاي آن . جد ذوالقرنين نيز ياد شده استهمچنين در احاديث اسالمي از مس

درازاى هر تخته . هاي چوب و مس و الواح مسين استفاده شده است ذراع بوده، كه در ساختمان آن از تخته 400 و مجلسي به نقل از. ذراع گفته شده است 22ذراع و بلندى ديوارها 200ذراع و فاصله دو ديوار 224چوب

.خوانده است " پايان شرقى سرزمين ترك"ثعلبي محل ساخت سد ذوالقرنين را

وجود داستان پيش از اسالم

اند كه گفته شده است بيشتر اهل كتاب بودند، و اين نكته تعدادي از مردم مكه و مدينه از اين داستان خبر داشته

به خوبي »قالوا يا ذي القرنين«و »يا ذا القرنينقلنا «و »يسئلونك عن ذي القرنين«از متن چند آيه با جمله شود، اين داستان از پيش از اسالم مطرح بوده ولي بسياري از مردم به دليل كسب آگاهي بيشتر يا مشخص مي

و يهوديان چنين پرسشهايي را درباره ماجراي خضر. (براي امتحان پيامبر اسالم درباره آن از وي سوال كرده اند )يز پرسيده انداصحاب كهف ن

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

287

مشخصات ذوالقرنين

:ذوالقرنين داراى مشخصاتي بود، از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره كرد

.او شخصي با تاج يا كالهي با دو شاخ است *

.خداوند اسباب پيروزي ها را در اختيار او قرار داد *

به شرق و سرانجام به منطقه اى كه در آنجا يك نخست به غرب، سپس: او سـه لشگركشى مهم داشت * .تنگه كوهستانى وجود داشته، و در هر يك از اين سفرها با اقوامى برخورد كرد

.خداوند او را قدرتمند كرده بود و اختيار جان و مال انسانها و عذاب و پاداش به آنها را به او داده بود *

بود، و از طريق عدل و داد منحرف نمى شد، و به همين جهت مشمول او مرد مؤ من و موحد و مهربانى * .لطف خاص پروردگار بود

. او يار نيكوكاران و دشمن ظالمان و ستمگران بود، و به مال و ثروت دنيا عالقه اى نداشت *

.او هم به خدا ايمان داشت و هم به روز رستاخيز *

و اگر مصالح ديگر در ساختمان آن نيز به كار (از آهن و مس استفاده شد او سـازنده سدى است كه در آن * و هـدف او از سـاخـتـن ايـن سـد كـمـك بـه گـروهـى ) رفته باشد تحت الشـعـاع ايـن فـلزات بـود

.مستضعف در مقابل ظلم و ستم قوم ياجوج و ماجوج بوده است

درسلطنت و قدرت واختياري كه خير دنيا. رت رابه او عطا كرداو از كساني بوده كه خداوند خير دنيا وآخ * به او عطا شده بود و خير آخرت ، براي اينكه او به گسترش داد و اقامه حق و به صلح و بخشش و رفق و

.كرد كرامت نفس و گستردن خير و دفع شر درآدميان عمل مي

شد، و به او كمك پيغمبري از پيغمبران تاييد مي آيد كه او به وحي و يا الهام و يا بدست چنين بر مي * .كرد مي

اما از قرآن چيزى كـه صريحا داللت كند او پيامبر بـوده استفاده نمى شود هر چند تعبيراتى در قرآن * و ا: از بـسيارى از روايات اسالمى كه از پيامبر و ائمه نقل شده نيز مى خوانيم. هست كه اشعار به اين معنى دارد .پيامبر نبود بلكه بنده صالحى بود

به اين مفهوم كه با آنها جنگيد و آنها را (به جماعتي ستمكار در باختر برخورد و آنان را عذاب نمود * )شكست داد

سدي كه بر روي قوم ياجوج و ماجوج بنا كرده در غير باختر و خاور آفتاب بوده، چون پس از آنكه به *

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

288

است، و از مشخصات سد او افزون بر اينكه ه پيروي سببي كرده تا به ميان دو كوه رسيدهخاور آفتاب رسيدگفتيم در خاور و باختر جهان نبوده اين است كه ميان دو كوه ساخته شده، و اين دو كوه را كه چون دو ديوار

مس (آهن و قطر يعنى هاي و در سدي كه ساخته پاره. است اند به گونه يك ديوار دنباله دار در آورده بوده .به كار رفته است)گدازشده

گمانه زنيها در مورد كيستي ذوالقرنين

دانان از آن ميان ابوالكالم آزاد متفكر هندوستاني در كتاب ذو القرنين يا كوروش كبير و برخي از مفسران و تاريخارم شيرازي و سلطان حسين و شماري از مفسرين معاصر مانند مودودي، عالمه طباطبايي صاحب الميزان و مك

است ها آمده ها و داستان نورعلي تابنده گنابادي حكايت از آن دارد كه مشخصاتي كه از اين فرد در قران و تاريخ .با منش تاريخي كوروش بزرگ همسويي دارد

يمن ذكر اند، و برخي منابع ديگر ذوالقرنين را از ملوك برخي ديگر او را همان اسكندر مقدوني دانسته [8.[اند كرده

است كه ذوالقرنين، همان فريدون پسر اثفيان پسر جمشيد پنجمين پادشاه در كتاب روح المعاني چنين آمده * از سوي ديگر در كتاب صور االقاليم نوشته . پيشدادي ايران زمين بوده، و پادشاهي دادگر و فرمانبردار خدا بوده

به وحي بوده و در عموم تواريخ آمده كه او همه زمين را به تصرف در آورده ابي زيد بلخي آمده كه او مؤيد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

289

ميان فرزندانش بخش كرد، قسمتي را به ايرج داد و آن عراق و هند و حجاز بود، و همو او را صاحب تاج سلطنت كرد، قسمت ديگر زمين يعني روم و ديار مصر و باختر را به پسر ديگرش سلم داد، و چين و ترك و

رق را به پسر سومش تور بخشيد، و براي هر يك قانوني وضع كرد كه با آن دستور براند، و اين قوانين سه شو وجه تسميه اش به . يعني سه قانون بوده» سي ايسا«، چون اصلش !)؟(گانه را به زبان عربي سياست ناميدند

ك شد، و يا در درازاي روزهاي شود اين باشد كه او دو طرف جهان را مال مي» صاحب دو شاخ«ذوالقرنين سلطنت خود مالك آن گرديد، چون سلطنت او به طوري كه در روضة الصفا آمده پانصدسال درازاي كشيد، و يا

اشكال اين گفتار اين است كه . از اين رو بوده كه شجاعت و قهر او همه ملوك جهان را تحت الشعاع قرار داد .تاريخ بدان اعتراف ندارد

ذوالقرنين همان اسكندر مقدوني است: اند ديگر گفته بعضي *

و بر اين معنا . كه در زبانها نامي است، و سد اسكندر هم همانند يك مثلي شده، كه هميشه بر سر زبانها هستنقل شده، و داستان عقبة بن عامر از ) ع(رواياتي هم آمده، مانند روايتي كه در قرب االسناد از موسي بن جعفر

و بعضي از قدماي مفسرين از صحابه . تاده خدا، و داستان وهب بن منبه كه هر دو در الدرالمنثور نقل شدهفرس

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

290

به نقل الدرالمنثور نيز همين قول را اختيار - و قتاده -به نقل گردهمايي البيان -و تابعين، مانند معاذ بن جبل نامد، فخر كند او را به نام اسكندر ذوالقرنين مي يو بوعلي سينا هم وقتي اسكندر مقدوني را وصف م. اند كرده

: و خالصه آنچه گفته اين است كه. رازي هم در برداشت بزرگ خود بر اين ديدگاه پافشاري و پافشاري داردكند بر اينكه سلطنت اين مرد تا اقصي نقاط باختر، و اقصاي خاور و جهت شمال گسترش يافته، قرآن داللت ميهمان معموره آن روز زمين است، و همانند چنين پادشاهي بايد نامش جاودانه در زمين بماند، و اين به راستي

ماند چون او پس از مرگ پدرش همه ملوك روم و باختر را برچيده و اسكندر نيز در اين ويژگي با كوروش ميآنگاه در مصر . هم بگرفتبر همه آن سرزمينها چيره شد، و تا آنجا پيشروي كرد كه درياي سبز و سپس مصر را

به بناي شهر اسكندريه پرداخت، پس وارد شام شد، و از آنجا به قصد سركوبي بني اسرائيل به طرف بيت آنجا قرباني كرد، پس متوجه جانب ارمينيه و باب االبواب گرديد، عراقيها ) مذبح(المقدس رفت، و در قربانگاه

ستولي گرديد، و قصد هند و چين نموده با امتهاي خيلي دور جنگ و قطبيها و بربر خاضعش شدند، و بر ايران مو يا » زور«كرد، سپس به سوي خراسان بازگشت و شهرهاي بسياري ساخت، سپس به عراق بازگشته در شهر

اوال «: اشكالي كه در اين قول است اين است كه. روميه مدائن از جهان برفت، و مدت سلطنتش دوازده سال بودقبول نداريم، زيرا » پادشاهي كه بيشتر آباديهاي زمين را مالك شده باشد تنها اسكندر مقدوني استاينكه گفت

دهد كه ملكش اگر بيشتر از ملك چنين ادعائي در تاريخ مسلم نيست، زيرا تاريخ، پادشاهان ديگري را سراغ ميبرشمرده تاريخ براي اسكندر مسلم و دوم اوصافي كه قرآن براي ذوالقرنين. است مقدوني نبوده كمتر هم نبوده

ذو القرنين مردي مؤ من به خدا «فرمايد كه براي نمونه قرآن كريم چنين مي. كند داند، و بلكه آنها را انكار مي نميو روز جزا بوده و خالصه دين يكتاپرستي داشته در حالي كه اسكندر بر پايه داستان يونانيان خداپرست

ذو القرنين ((و نيز قرآن كريم فرموده . باني كردنش براي مشتري، خود گواه آن استاست، همچنان كه قر نبودهو تاريخ براي اسكندر خالف اين را » كرده يكي از بندگان درستكار خدا بوده و به داد و رفق مدارا مي

ماجوج به و سوم در هيچ يك از تواريخ آنان نيامده كه اسكندر مقدوني سدي به نام سد ياجوج و. است نوشتهاسحاق بن : در باره ذوالقرنين گفته» البداية و النهايه«و در كتاب . آن اوصافي كه قرآن ذكر فرموده ساخته باشد

آدمي از سعيد بن بشير از قتاده نقل كرده كه اسكندر همان ذوالقرنين است، و پدرش نخستين قيصر روم بوده، و آنگاه نسب او را به . (است رنين دوم اسكندر پسر فيلبس بودهو ولي ذوالق. است از دودمان سام بن نوح بوده

او مقدوني يوناني مصري بوده، و آن كسي بوده كه شهر :) گويد رساند و مي عيص بن اسحاق بن ابراهيم مياسكندريه را ساخته، و تاريخ بنايش تاريخ رايج روم گشته، و از اسكندر ذوالقرنين به مدت بس طوالني متاخر

دومي نزديك سيصد سال پيش از مسيح بوده، و ارسطاطاليس حكيم وزيرش بوده، و همان كسي بوده و. بودهدر دنباله كالمش . است كه دارا پسر دارا را كشته، و ملوك فارس را ذليل، و سرزمينشان را لگدكوب نموده

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

291

ه اين دو نام يك مسمي اند ك اين مطالب را بدان جهت خاطرنشان كرديم كه بيشتر مردم گمان كرده: گويد ميبرد همان كسي بوده كه ارسطاطاليس وزارتش داشته، و ذوالقرنين و مقدوني يكي بوده، و همان كه قرآن نام مي

آري اسكندر نخست، مردي مؤ من و درستكار . اند است، و از همين راه به خطاهاي بسياري دچار شده را داشتهست، كه به طوري كه پيشتر بازگو كرديم خود يكي از پيامبران ا و پادشاهي دادگر بوده و وزيرش خضر بوده

و ولي دومي مردي مشرك و وزيرش مردي فيلسوف بوده، و ميان دو عصر آنها نزديك دو هزار سال . بودهاست، پس اين كجا و آن كجا؟ نه بهم شبيهند، و نه با هم برابر، مگر كسي بسيار كودن باشد كه ميان فاصله بوده

زند دقت نمايد سپس به در اين سخن به كالمي كه پيشترها از فخر رازي نقل كرديم كنايه مي. شتباه كنداين دو اكند مراجعه نمايد، خواهد ديد كه اين آقا هم خطائي كه كتاب او آنجا كه سرگذشت ذوالقرنين را بازگو مي

شود كه دو هزار پادشاهي ديده نميمرتكب شده كمتر از خطاي فخر رازي نيست، براي اينكه در تاريخ اثري از سال پيش از مسيح بوده، و سيصد سال در زمين و در اقصي نقاط باختر تا اقصاي خاور و جهت شمال سلطنت كرده باشد، و سدي ساخته باشد و مردي مؤ من درستكار و بلكه پيغمبر بوده و وزيرش خضر بوده باشد و در

اصال در دوره صدر .حال چه اينكه اسمش اسكندر باشد و يا غير آن درخواست آب حيات به تاريكي رفته باشد،است اسكندر شخصيتي است كه در قرون بعد اسالم هيچگونه اطالعي از اسكندر در ميان اعراب وجود نداشته

.است و پس از ترجمه متون التين به عربي وارد ادبيات عرب شده

و » سـيره «و ابـن هشـام در كتـاب » تاريخ عرب پـيش از اسـالم «جمعي از تاريخدانان از قبيل اصمعي در * انـد كـه و ديگران، گفته»شمس العلوم«و نشوان بن سعيد در كتاب » آثار الباقيه«و ابو ريحان بيروني در » تيجان«

:انـد، يكـي گفتـه آنگاه در نام او اختالف كرده. كرده ذوالقرنين يكي از شاهان حمير بوده كه در يمن سلطنت ميمصعب بن عبداهللا بوده، و يكي گفته صعب بن ذي المرائد نخست تبابعه اش دانسته، و اين همان كسي بوده كه

اصـمعي . تبع االقرن و اسمش حسان بـوده : يكي ديگر گفته. در محلي به نام بئر سبع به سود ابراهيم دستور كردب به ملكي كرب دوم بوده، و او فرزند ملـك گفته وي اسعد الكامل چهارمين تبايعه و فرزند حسان االقرن، ملق

هاي حميريها و البته در برخي از سروده. است بوده» شمر يرعش«اند نامش بعضي هم گفته. است تبع نخست بودهالبدايـة و »از آن ميـان در كتـاب . بعضي از شعراي جاهليت نامي از ذوالقرنين به نام يكي از مفاخر بـرده شـده

و الصـعب ذوالقـرنين اصـبح :اسـت ابن هشام اين شـعر اعشـي را خوانـده و انشـاد كـرده نقل شده كه» النهايةثاويابالجنوفي جدث اشم مقيماو در بحث روايتي پيشين گذشت كه عثمان بن ابي الحاضر براي ابن عباس ايـن

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

292

ديگـر كـه قد كان ذوالقرنين جدي بي گمان ملكا تدين له الملوك و تحشدو دو بيـت : هاي را انشاد كرد سرودهبدان كه پـژوهش علمـاي اخبـار بـه اينجـا : گويد خود مي» الخطط«مقريزي در كتاب .برگردان اش نيز گذشت

مـردي عـرب «...و يسالونك عن ذي القـرنين «: منتهي شده كه ذوالقرنين كه قرآن كريم نامش را برده و فرمودهش صعب بن ذي مرائد فرزند حـارث رائـش، است، و نام اصلي ا هاي عرب نامش بسيار آمده بوده كه در سروده

فرزند همال ذي سدد، فرزند عاد ذي منح، فرزند عار ملطاط، فرزند سكسك، فرزند وائل، فرزند حميـر، فرزنـد سبا، فرزند يشجب، فرزند يعرب، فرزند قحطان، فرزند هود، فرزند رهگذر، فرزند شالح، فرزند أ رفخشد، فرزند

او پادشاهي از شاهان حمير است كه همه از عرب عاربه بودند و عرب عربـاء هـم و. است سام، فرزند نوح بودهو ذوالقرنين تبعي بوده صاحب تاج، و چون به سلطنت رسيد نخست تجبر پيشه كرده و سرانجام . اند ناميده شده

اسـت و كسي كه گمان كرده ذوالقرنين همان اسكندر پسر فيلـبس . براي خدا فروتني كرده با خضر دوست شدعربي است و ذوالقرنين از لقبهاي عرب براي پادشاهان يمن است، و اسـكندر » ذو«اشتباه كرده، براي اينكه واژه

خضر در روزهاي فريدون پسر ضحاك بوده البته اين ديـدگاه : ابو جعفر طبري گفته .لفظي است رومي و يونانيانـد در وسي بن عمـران، و بعضـي ديگـر گفتـه اند در روزهاي م عموم علماي اهل كتاب است، ولي بعضي گفته

و اين خضر در سـفرهايش بـا . است بوده قرار داشته() سرآغاز لشكر ذوالقرنين بزرگ كه در زمان ابراهيم خليل از همراهان ذوالقرنين نيـز . است، و به ذوالقرنين اطالع نداده ذوالقرنين به چشمه حيات برخورده و از آن نوشيده

. است برآيند اينكه تنها خضر جاودان شد، و او به باور علماي اهل كتاب همين اال ن نيز زنده كسي خبردار نشد،بوده همان فريدون پسر ضحاك بوده، و خضر در سرآغاز () ذو القرنيني كه در عهد ابراهيم : اند ولي ديگران گفته

رفت ملوك زمان نوشته بعد ازذكـر ابو محمد عبد الملك بن هشام در كتاب تيجان كه در مع. است لشكر او بودهدر آغاز . وي تبعي بوده داراي تاج: است ذكر حسب و نسب ذوالقرنين گفته :است حسب و نسب ذوالقرنين گفته

سلطنت ستمگري كرد و در پايان فروتني پيشه گرفت، و در بيت المقدس به خضر برخـورده بـا او بـه مشـارق خداي تعالي فرموده همه رقم اسباب سلطنت برايش فـراهم شـد و زمين و مغارب آن سفر كرد و همانگونه كه

و ولي اسكندر، يوناني بوده و او را اسـكندر . سد ياجوج و ماجوج را بنا نهاد و در پايان در عراق از جهان رفته؟ اند، از ابن عباس پرسيدند ذوالقرنين از چه نژاد و آب خاكي بود گفتند، و مجدوني اش نيز خوانده مقدوني مي

از حمير بود و نامش صعب بن ذي مرائد بوده، و او همان است كه خدايش در زمين مكنت داده و از هر : گفت. سببي به وي ارزاني داشت، و او به دو سده آفتاب و به رأس زمين رسيد و سدي بر ياجوج و مـاجوج سـاخت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

293

كار از اهل روم بود كه بـر كنـاره او مردي حكيم و درست: پس اسكندر چه كسي بوده؟ گفت: بعضي به او گفتندها دريا در آفريقا مناري ساخت و سرزمين رومه را گرفته به درياي عرب آمد و در آن ديار آثار بسياري از كارگاه

قـول درسـت نـزد مـا كـه از احبـار و : از كعب االحبار پرسيدند كه ذوالقرنين كه بوده؟ گفت .و شهرها بنا نهادين است كه وي از قبيله و نژاد حمير بوده و نامش صعب بـن ذي مرائـد بـوده، و ولـي ايم ا يشينيان خود شنيده

و رجال اسكندر، زمان مسـيح را درك . اسكندر از يونان و از دودمان عيصو فرزند اسحاق بن ابراهيم خليل بودهكهـالن بـن سـبا : هو همداني در كتاب انساب گفت. اند كردند كه از آن ميان ايشان جالينوس و ارسطاطاليس بوده

عميكـرب : هيثم گفته. است صاحب فرزندي شد به نام زيد، و زيد پدر عريب و مالك و غالب و عميكرب بودهعميكرب صاحب دو فرزند به نام ابو مالك فدرحا و مهيليل گرديد و غالب . فرزند سبا برادر حمير و كهالن بود

و عريب صاحب . يليل بن عميكرب بن سبا سلطنت يافتداراي فرزندي به نام جنادة بن غالب شد كه پس از مهو ايـن ابـا الصـعب . فرزندي به نام عمرو شد و عمرو هم داراي زيد و هميسع گشت كه ابا الصعب كنيه داشت

ذوالقرنين اسـمش صـعب بـن : گويند علماي همدان مي: (گويد همان ذوالقرنين نخست است، همداني سپس ميو ايـن . هـاي زيـادي هسـت ربيعة بن الحيار بن مالك، و در باره ذوالقرنين گفتـه مالك بن حارث االعلي فرزند

شود كه نخست فرنام ذوالقرنين مختص به شخص مورد بحث نبوده كالمي است فراگير، و از آن بهره گيري ميو دوم . يگـر اند، ذوالقرنين نخست، و ذو القرنينهـاي د بلكه پادشاهاني چند از ملوك حمير به اين نام ملقب بوده

ذوالقرنين نخست آن كسي بوده كه سد ياجوج و ماجوج را پيش از اسكندر مقدوني به چنـد سـده بنـا نهـاده و و مقتضاي آنچـه ابـن هشـام آورده كـه وي خضـر را در بيـت -و يا پس از او بوده () معاصر با ابراهيم خليل

و در () لمقدس چند سـده پـس از ابـراهيم المقدس زيارت كرده همين است كه وي پس از او بود، چون بيت اافزون بـر اينكـه تـاريخ . پس به هر روي ذوالقرنين هم پيش از اسكندر بوده -زمان داوود و سليمان ساخته شد

و اينكه اگر او عرب بود بي گمان بايد اطالعات كامل تري از او در زمان پيامبر وجود . حمير تاريخي مبهم استيكي اينكه اين ذوالقرنين كه تبـع حميـري . ماند قريزي آورده گفتار در دو جهت باقي ميداشت بنا بر آنچه م مي

دوم اينكه آن امت مفسد در زمين كه سد براي جلوگيري از تبـاهي آنهـا . است سدي كه ساخته در كجا است ؟يرامـون يمـن، از ساخته شده چه امتي بوده اند؟ و آيا اين سد يكي از همان سدهاي ساخته شده در يمن، و يا پ

قبيل سد مارب است يا نه؟ چون سدهايي كـه در آن نـواحي سـاخته شـده بـراي اندوختـه سـاختن آب بـراي هاي آهن و افزون بر اينكه در هيچ يك آنها تكه. است، نه براي جلوگيري از كسي آشاميدن، و يا كشاورزي بوده

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

294

و آيا در يمـن و حـوالي آن . ا اينچنين معرفي نمودهمس گداخته به كار نرفته، در حالي كه قرآن سد ذوالقرنين ركسـي ... امتي بوده كه بر مردم هجوم برده باشند، با اينكه همسايگان يمن به جز همانند قبط و آشور و كلـدان و

يكي از بزرگان و پژوهشگران معاصر ما اين قول را تاييد كـرده، . اند ؟ نبوده، و آنها نيز همه ملتهايي متمدن بودهذوالقرنين يادشده در قرآن صدها سال پيش از اسكندر مقدوني بـوده، پـس او ايـن : كند آن را چنين توجيه ميو

نيست، بلكه اين يكي از ملوك درستكار، از پيروان اذواء از ملوك يمن بوده، و از عادت اين تيره ايـن بـوده كـه همدان، و يا ذي غمـدان، و يـا ذي المنـار، و ذي ذي: گفتند دادند، براي نمونه مي فرنام مي» ذي«خود را با واژه

و اين ذوالقرنين مردي مسلمان، موحد، دادگر، نيكو سيرت، قوي، و داراي هيبت . االذغار و ذي يزن و همانند آنو شكوه بوده، و با لشكري بسيار انبوه به طرف باختر رفته، نخست بر مصر و سپس بر ما بعد آن مستولي شـده،

ن در كناره درياي سفيد به سير خود ادامه داده تا به كناره اقيانوس غربي رسيده، و در آنجا آفتاب و آنگاه همچناسپس از آنجا رو به خاور نهاده، و در راه خـود آفريقـا را بنـا . رود را ديده كه در عيني حمئة و يا حاميه فرو مي

ن سير خود را ادامه داده تا به شبه جزيره و و همچنا. مردي بوده بسيار حريص و خبره در بنائي و عمارت. نهادهصحراهاي آسياي وسطي رسيده، و از آنجا به تركستان، و ديوار چين برخورده، و در آنجا قومي را يافته كه خدا

ــود ــداده بــــــــ ــرار نــــــــ ــاتري قــــــــ ــاب ســــــــ ــان و آفتــــــــ ــان آنــــــــ .ميــــــــ

ــر ــوروش كبيــــــــــ ــا كــــــــــ ــرنين بــــــــــ ــابق ذوالقــــــــــ تطــــــــــ

:ش كبيــر اســت داليــل عمــده زيــر را مطــرح مــي كننــدمــورخيني كــه ادعــا دارنــد ذوالقــرنين همــان كــورو

ــاخ ــوروش و دوشـــــــــــــــــــ ــاط كـــــــــــــــــــ ارتبـــــــــــــــــــ

در قرن نوزدهم ميالدى در نزديكى استخر در كنار نهر مرغاب مجسمه اى از كـوروش كشف شد كه تقريبـا بـه قامت يك انسان است، و كوروش را در صورتى نشان مى دهد كـه دو بـال هماننـد بـال عقـاب از دو جـانبش

ايـن مـجـسـمـه كــه . هاى قوچ در آن ديده مى شود د، و تاجى به سر دارد كه دو شاخ همانند شاخ گشوده شنـمـونـه بسيار پر ارزشى از فن حجارى قديم است آنچنان جلـب توجـه دانشـمندان را نمـود كـه گروهـى از

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

295

ـات كتـاب مقـدس بــا از تـطـبـيــق مـنـدرجـ . دانشمندان آلمانى فقط براى تماشاى آن به ايران سـفر كردنـد مـشـخـصـات ايـن مـجـسـمـه ايـن احـتـمـال در نظر اين مورخين كامال قوت گرفت كه ناميدن كوروش بـه

از چه ريشه اى مايه مى گرفت، و همچنين چرا مجسمه سـنگى كـورش داراى ) صـاحـب دو شاخ (ذو القرنين ى از دانشمندان مسلم شد كه شخصـيت تـاريخى بـالهـايى هـمـچون بال عقاب است، و به اين ترتيب بر گروه

همچنين كوروش دو شـاخ گـاو را نمـاد و نشـانه هخامنشـيان . ذو القرنين از اين طريق كامال آشكار شده استاسـت و هاي فراواني از سر گاو و دوشاخ در بيشتر مناطق ايران و عراق از آن دوره به جا مانده ساخته و مجسمه

تواند به كـوروش تازگي پيدا شده با فردي با كاله خود همانند شاخ قوچ اين پيكر ميتصويري نيز نقش شده به برداشت مفسران درباره نسبت دادن ذو القرنين به اسكندر و يا مـردي از قبيلـه . و يا يكي از شاهان پارسي باشد

نظـر ن، قابل پـذيرش بـه عرب در يمن بداليل مختلفي اعم از معني و سياق آيات قران و دوم تاريخ يونان و ايراهاي كشف شده نيز آنچه تا كنون بدست آمده كه تاج با شاخ و يا تاج خروس باشـد در آثار و تنديس.رسد نمي

.هــــــايي اســــــت از دوره عيالمــــــي و هخامنشــــــي هــــــاي و يــــــا ســــــكه تنــــــديس

دادگـــــــــــــــــــــــــــــــــــري كـــــــــــــــــــــــــــــــــــوروش

ان شخصيت و صـفاتي سنگ نوشته هاي نقش رستم، منشور حقوق بشر كوروش بزرگ، و مورخين دوران باستسنگ نوشـته هـاي نقـش رسـتم و . از كوروش بيان مي كنند كه با ذوالقرنين قرآن كامال تطابق و سازگاري دارد

منشور حقوق بشر كوروش كامال مشهور و شناخته شده هستند به همين دليل از نقل آنها صرف نظر مي كـنم و :ر مــورد كــوروش كبيــر مــي پــردازم در ايــن نوشــتار بيشــتر بــه نظــرات مــورخين دوره باســتان د

كـوروش فـرمـان داد تـا سـپاهيانش جز به روى جنگجويان شمشير :هـردوت مـورخ يـونـانـى مـيـنـويـسـدنكشند، و هر سرباز دشمن كه نيزه خود را خم كند او را نكشند، و لشگر كوروش فرمـان او را اطاعـت كردنـد

كورش پادشاهى كريم و : هرودت در ادامه مي نويسند. نكردند س بطورى كه توده ملت، مصائب جنگ را احساسخى و بسيار ماليم و مـهـربـان بـود، و مـانـنـد ديـگـر پـادشـاهـان بـه انـدوخـتــن مـال حـرص نداشـت

چه بـلكـه نـسـبـت بـه كـرم و عـطـا حـريـص بـود، ستمديدگان را از عدل و داد برخوردار مى ساخت و هر

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

296

.ن خيــــــــــر بيشــــــــــتر بــــــــــود دوســــــــــت مــــــــــى داشــــــــــترا متضــــــــــم

كـوروش پـادشـاهي عـاقـل و مـهـربـان بـود و بـزرگــى مــلوك : مـورخ ديـگـر ذى نـوفـن مـى نـويـسـدبـا فضائل حكما در او جمع بود، همتى فائق و وجـودى غـالب داشـت، شـعــارش خـدمــت انـسـانـيــت و

ــماحت د ــع و س ــود، و تواض ــدالت ب ــذل ع ـــوى او ب ــود خ ــه ب ــب را گرفت ــر و عج ــاى كب ــود او ج .ر وج

جالب اينكه اين مورخان كه كوروش را اين چنين توصيف كرده اند از تاريخ نويسان بيگانه بودند نه از قـوم يـا ابناء وطن او، بلكه اهل يونان بودند و مى دانيم مردم يونان به نظر دوسـتـى بـه كـوروش نـگــاه نمـى كردنـد،

.ا بـــه دســـت كـــوروش شكســـت بزرگـــى بـــراى ملـــت يونـــان فـــراهم گشـــتزيـــرا بـــا فـــتح ليـــدي

انطبـــاق لشكركشـــي هـــاي كـــوروش بـــا لشكركشـــي هـــاي ســـه گانـــه ذوالقـــرنين

از همه گذشته كوروش سفرهايى به شرق غرب و شمال انجام داد كـه در تاريخ زندگانيش به طور مشروح آمده ــده قا ــر شـ ــرآن ذكـ ــه در قـ ــه اى كـ ــه گانـ ــفرهاى سـ ــا سـ ــت، و بـ ــد اسـ ــى باشـ ــاق مـ ــل انطبـ .بـ

نخستين لشكر كشى كوروش به كشور ليديا كه در قسمت شمال آسياى صغير قرار داشت صورت گرفت، و اين اگر نـقـشه ساحل غربى آسياى صغير را جلـو روى . كشور نسبت به مركز حكومت كوروش جنبه غربى داشت

هــاى كـوچــك غـرق مـى شـود، خود بگذاريم خواهيم ديد كه قسـمت اعـظــم سـاحــل در خـليـجــك قـرآن مــي گـويــد ذو القــرنين در . مخصوصا در نزديكى ازمير كه خليج صورت چشمهايى به خود مى گيرد

اين صحنه همان صحنه اى بود كه كـورش . سفر غربيش احساس كرد خورشيد در چشمه گل آلودى فرو ميرودبعضـي گمـان كـرده . (جك هاى ساحلى مشاهده كـرد در خلي) در نظر بيننده (به هنگام فرو رفتن قرص آفتاب

ــد ــي كنــ ــروب مــ ــل و الي غــ ــيد در گــ ــه خورشــ ــت كــ ــن اســ ــرآن ايــ ــور قــ ــد منظــ (!بودنــ

بـعــد از اين هجوم شرقى كـوروش: دومين لشكركشى كوروش به جانب شرق بود، چنانكه هردوت مى گويد. ى كوروش را به اين حمله واداشتفـتـح ليديا صـورت گـرفـت، مخصوصا طغيان بعضى از قبايل وحشى بيابان

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

297

حتى إذا بلغ مطلع الشمس وجدها تطلع على قوم لم (: قرآن لشكركشي دوم ذوالقرنين را اينطور تشبيه مي كندورشـيد بـر كه اشـاره بـه سـفر كوروش به منتهاى شرق است كـه مشـاهده كـرد خ )نجعل لهم من دونها سترا

.قومى طلوع مى كند كه در برابر تابش آن سايبانى ندارند اشاره به اينكه آن قوم بيابانگرد و صحرانورد بودند

سومين لشكركشي كوروش بـه سـوى شمال، به طرف كوههاى قفقاز بود، تا به تنگه ميان دو كوه رسيد، و براى . در آنجا بودند در برابر تنگه سد محكمى بنا كردجلوگيرى از هـجـوم اقوام وحشى با درخواست مردمى كه

ايـن تـنـگه در عصر حاضر تنگه داريال ناميده مى شود كه در نقشه هاى موجود ميان والدى كيوكز و تفليس هاي ديوار آهنى موجود است، اين ديـوار هـمـان سـدى نـشان داده مى شود، در همانجا كه تاكنون بازمانده

ـنـا نـموده زيرا اوصافى كه قرآن در باره سد ذو القرنين بيان كرده كامال بر آن تطبيق مى اسـت كـه كـوروش ب .كند

دكتر محمدابراهيم باستانى پاريزى، نشر كورش: كوروش كبير يا ذوالقرنين، ابو الكالم آزاد ترجمه : منابع

تهران -

نظريه اي كه ذوالقرنين را : 2يدانند وذوالقرنين راكوروش م: 1اما در اين بين رقابت بين دو نظريه كه .ميدانند بيشتر است اسكندر

...داليلي كه ثابت ميكند ذوالقرنين كوروش كبير نيست

واداشته منطبق ساختن افكار و روحيه و نشانه ) ترجمان القرآن(چيزي كه ابوالكالم آزاد را به نوشتن اين كتاباست در حاليكه آنچه مسلم است اين است كه ذوالقرنين در حكومت و مسافرتهاي ذوالقرنين به كوروش كبير

سال پس از هبوط 5013سال قبل از ميالد يعني حدود 559سال پس از هيوط ظاهر شده و كوروش در 3457سال بعد؛ در حالي كه بسياري از سالطين و حتي پيغمبران با هم تشابه كامل در فضيلت و 2115و به فاصله

يت داشته اند كه نميتوان آن ها را به هم مشتبه ساخت و صرف تشابه دليل يكي بودن اخالق و روش و ترب آنچه مسلم است سلسلة هخامنشي شش قرن قبل از ميالد بوده است و آنچه ثابت است ذوالقرنين مورد.نيست

ان خاله زاده ي او بود يعني در عصر لوط و نزديك زم) ع(بود و خضر) ع(بحث ما در زمان حضرت خضر .حضرت ابراهيم؛ و زمان بعيدي فاصله ي اين دو شخصيت است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

298

...داليلي كه ثابت ميكند ذوالقرنين اسكندر مقدوني نيست

.حال آنكه از كوروش هست. يادي از اسكندر در عهد عتيق نيست: 1

.اسكندر موحد و خداپرست نبوده، حال آنكه ذوالقرنين به توصيف قرآن خداشناس و مؤمن بوده است: 2

.ديگر اينكه سدي با مشخصات قرآني كه داراي مس و آهن باشد به اسكندر منسوب نيست: 3

:اما قرينه هاي مؤيد نظر موالنا ابوالكالم آزاد ازاين قرار است

A :كوروش شخصيتي است كه در كتاب مقدس يعني عهد عتيق از او ياد شده است.

B : تمكن در روي زمين و قدرت و اختيار داده است، و اين با ذوالقرنين قرآن شخصيتي است كه خداوند به اوشخصيت كوروش كه بر بخش عظيمي از آسيا و اروپا دست يافته و نخستين امپراطوري بزرگ تاريخ را تأسيس

.كرده است، توافق دارد

C :ذوالقرنين قرآن موحد و خداشناس ميباشد، و كوروش هم خداشناس و يكتا پرست بوده است.

D :قرنين اولين بار سفر يا لشكر كشي به سمت مغرب يا غرب داشته است و اين با لشكر كشي كوروش به ذوال .غرب ايران و شكست كروزس پادشاه ليديا و تسلط بر آن سرزمين انطباق دارد

E : ذوالقرنين فرآن با قومي وحشي مواجه شده است و اين با رفتن كوروش به سمت شمال و كوههاي قفقاز وموالنا ابوالكالم آزاد اين . كه به يك تعبير همان ياجوج و ماجوج ميباشند انطباق دارد» سكا«با اقوام وحشي نبرد

اقوام وحشي تجاوزگر را اقوامي دانسته اند كه در هر منطقه به نامي خوانده شده اند؛ از جمله در نزد يونانيان گاگ و » «گومر و ماگوگ«همچنين به . تاتار ناميده اند و در آسيا) مجار(يا ) ميگر(و در نزد اروپاييان ) ليت(

.نيز ياد شده اند» منغولي و يواشي«و » بادي و يادان«، »ماگاگ

چرا ذوالقرنين را به اين نام ميخوانند؟

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

299

:در اينكه چرا ذوالقرنين را به اين نام ميخوانند وجوهي نوشته اند

.رض شدند و او باقي مانددو قرن زندگي كرد و مردم دو قرن و دونسل منق: 1

اين است كه در سرش دو شاخ و يا . يك بار ضربتي به طرف راست سر او خورد در گذشت و باز زنده شد: 2عليه (همچنين از حضرت صادق . دو طرف سر مانند شاخ بلندي، بود كه از اين جهت وي را ذوالقرنين گفته اند

ه راه راست هدايت و به يگانگي دعوت ميكرد و آنقوم او را دو او هم قوم خود را ب....«روايت است كه) السالم »....مرتبه ضربت زدند كه بدين جهت او را ذوالقرنين گفته اند

.وجه تسميه ديگر اين است كه در تاج سلطنتش دو شاخ بود: 3

.آنكه دو قرن يعني دو طرف، شرق و غرب دنيا را گرفت و سلطنت كرد و سير و تماشا كرد: 4

.نكه دو گيسو در جانب سرش بودآ: 5

.آنكه خداوند نور و ظلمت را مسخر او كرد :6

:منابع و مؤاخذ

تاريخ انبياء و قصص قرآن از آدم تا خاتم

)قدس سره(تأليف آيت اهللا العظمي حاج شيخ حسين نجفي اهري = حديقه االحباب

من با اين حساب ميگويد اهللا اعلر رابطه با كيستي ذوالقرنيمطلب دخوانندگان محترم نويسنده اين

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

300

قرآن علمي معجزات از تعدادي

)بيشتر مي باشد تحقيق به نياز قسمت موضوع اين (

تاريخ فرود انسان به كره ماه

آيه قرار در اين سوره كلمه قمر در اولين. ماه شده است اشاره اي به ورود انسان به كره) ماه(در سوره قمر زمان قيامت نزديك شده و ماه شكافته شده است :معناي آيه مذكور چنين است. دارد

اولين باري كه . مي باشد )1389(قرآن دقيقا ل سوره قمردرايه او وانشق القمر جمع ابجد حروف جملهدر آيه مذكور . ميالدي بوده است 1969معادل ) 1389(هجري قمري سال به تاريخ انسان به كره ماه سفر كرد

زماني كه روي كره ماه فرود آمد ) 11(سفينه آپولوي . نيز استفاده شده است از كلمه شكافته شدن كسر شدناه را كره ماه را كند و با خود به زمين آورد كه مفهوم شكافته شدن م ه از خاك و سنگ رويچند تكروز ) 27(بار تكرار شده است كه مطابق با ) 27(به عنوان يك جسم فضايي ) ماه(در قران كلمه قمر .ميرساندمقدار آن دانشمندان هيچ گونه شايان ذكر است كه از اين حركت و. دوراني ماه به دور كره زمين است حركت

يان ذكر است كه از اين حركت و مقدار آن دانشمندان شا. وراني ماه به دور كره زمين است د .اطالعي نداشتندروز كره ماه كامال به ) 29(كه روي زمين به مدت . هيچ گونه اطالعي نداشتند و فقط اين موضوع روشن بود

به همين دليل . حال كه ماه هم به دور خورشيد در حال حركت است در همان . طور مشخص مشاهده ميشود به طور خالصه مي توان گفت كه قرآن كريم . دور كامل حول زمين گردش ميكند ماه با دو روز تاخير يك

.روز مينگارد ) 27(هماهنگ با علم ستاره شنا سي جديد چرخش كامل ماه حول محور زمين را

49 ستاره سيروس و عدد

اشاره شده است به آن ) ستاره(سوره نجم )49(پرنورترين ستاره در آسمان شب ستاره سيروس است كه در آيه دانشمندان حركت بي ثابت اين ستاره رادليلي بر . آيه مذكور اظهارمي داردهم او پروردگار شعري است .

الف سال يك بار به دور ستاره سيروس) 49(ستاره سيروس ب در طي . بزرگي و جفت داشتن آن مي دانند شارهاي به اين راز بزرگ دانست و اين در حالي سوره نجم را ميتوان ا) 49(نام اين ستاره در آيه .مي چرخد

.بزرگ ستاره سيروس ب قابل رويت نيست است كه بدون استفاده از تلسكوپ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

301

22حج وعرض جغرا فيايي

به . صدها سال است كه مسلمانان براي برگزاري مراسم حج از هر سوي دنيا به شهر مكه روي مي آورند به هنگام نماز خواندن رو به طرف قبله كه همان كعبه است مي ايستند همين ترتيب در همه جاي دنيا مسلمانان

به عبارت روشن تر . است 22م شماره سوره حج قرآن كري قرار دارد و در 22مكه روي عرض جغرافيايي . . قرآن مجيد است سوره حج بيست و دومين سوره

كد ژني زنبور عسل

هاي همانطوري كه گفتيم رمز جانداران DNA زم هاي ثابتي هستندزنبورها در همه جاي دنيا داراي كرومو درون كروموزم هاست

معموال در يك نوع جاندار نر يا ماده مقدار ثابتي كروموزم . آنها نيست و تفاوتي ميان تعداد كروموزم هاي جفت 16ماده عدد تك كروموزم و زنبور 16زنبور نر . وجود دارد فقط وضعيت زنبور كمي فرق مي كند

به همين جهت در اين قضيه زنبور با ديگر جانداران فرق دارد واين تفاوت در قرآن مجيد بيان . كروموزم دارد شانزدهين سوره قرآن كروموزم است كه مقدار كروموزم ) زنبور عسل(در قرآن مجيد سوره نحل . شده است

زم برخوردار هستندو اين رمزمندرج درقران خودپيغام است تمام زنبورها از همين مقدار كرومو 16هاي زنبورنيز .مهمي براي انسانهاست

:مثالي ديگردر ارتباط با كروموزم ها

)كرموزوم االغ(

اول در سوره لقمان كه سي ويكمين . ده است فقط در دو جاي قرآن كريم ذكر ش)) االغ (( ازميان چهار پايان و در 19در سوره لقمان آيه .سوره قرآن است و دوم سوره جمعه كه شصت و دومين سوره قرآن مي باشد

سوره لقمان سوره سي و يكم سوره جمعه سوره . اشاره كرده است ) االغ(به اسم حمار 5سوره جمعه آيه 31االغ جمعا . ره ها مشخص كننده مقدار كروموزم هاي االغ است شصت و دوم قرآن است كه شماره اين سو

. عدد كروموزم دارد 62جفت يعني

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

302

عظيم قرآن از عجيب بسيار حيرتي و بزرگ انفجار از قبل

براي شما روشن ميسازد آن زمان چه قبل از انفجار بزرگ چه روي داد؟ ميدانيد؟ پس به قرآن بنگريد چون ....سوره ي مباركه ي فصلت 12تا 9طبق آيات ! روي داده بود

المالع بر كا ذلادأند لون لهعتجن ويموي يف ضي خلق الأرلتكفرون بالذ نكم9( ينقل أئ ( ن فوم ياسوا ريهل فعجينولائاء للسوام سة أيعبي أرا فاتها أقويهف رقدا ويهف كاربا وه10( ق(

)11( ائعينثم استوى إلى السماء وهي دخان فقال لها وللأرض ائتيا طوعا أو كرها قالتا أتينا طذلك سبع سماوات في يومين وأوحى في كل سماء أمرها وزينا السماء الدنيا بمصابيح وحفظا فقضاهن

)12( تقدير العزيز العليم

ودمان را دارد طبق كه معناي همان زمين خ. ابتدا خداوند به خلقت ارض اشاره ميكند: توجه بفرماييد 9به آيه ي .آيــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــه ي بعــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدي آن

"هـا "و بـه . نشانه ي ادامه دار بودن آيه ي قبلي و ربط اين آيه به آن آيه هست و :توجه بفرماييد 10به آيه ي ــه ارض ــه بــــــ ــد كــــــ ــه بفرماييــــــ ــا توجــــــ ــين(در جعلهــــــ ــاره دارد) زمــــــ .اشــــــ

) آسـمان اوليـه (ق ارض به سماء از خل پس به اين معنا هست كه خداوند ثم :توجه كامل بفرماييد 11به آيه ي ــت ــرده اســــــــــــــــــــــــــــ ــي كــــــــــــــــــــــــــــ .تجلــــــــــــــــــــــــــــ

.به آفرينش هفت آسمان پرداخته است 12و طبق آيه ي

بـه خلق كرده است، سپس )نميدانيم هر روز چندين سال است؟(پس ميبينيد خداوند ابتدا زمين را در دو روز ــد ــي مينمايـــــــــــــــــــــــــــ ــمان تجلـــــــــــــــــــــــــــ . آســـــــــــــــــــــــــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

303

از زمين؟ آيا زميني كه خلق شد در همان دود آسـمان اوليـه ما نميدانيم كدام آسمان؟ كجا؟ و در چه فاصله اي (موجود بود؟ و يا اين آسمان اوليه و زمين از هم جدا بودند و پس از آفرينش هفت آسمان از آن آسـمان اوليـه،

ــا ــمان هـــــ ــي از آن آســـــ ــين در يكـــــ ــا(زمـــــ ــاي مـــــ ــد؟ )دنيـــــ ــرار داده شـــــ ). قـــــپس از آنكـه آسـمان اوليـه و زمـين از . ورت ميگيردسپس گفت و گويي ميان آسمان اوليه، زمين و خداوند ص

ما نميدانيم رفتن آنها به سوي خداوند به چه معناييست كه پس از (خداوند اطاعت ميكنند و به سوي او ميروند !). ميگردد) كه نميدانم طول آن روزها چقدر است؟(در دو روز رفتن آن دو خداوند سبب آفرينش هفت آسمان

مالحظه ميفرماييد خداوند پس از خلق هفت آسمان كه جهـان مـا يكـي از آن هفـت 12يه ي همانطور كه در آايـن بـه . زينت ميدهد) وديگر اجرام شناخته شده يا نشده ي جهان ما(آسمان است، دنياي ما را با نور ستارگان

د؟ آفـرينش گـوي ولي واقعا امر خـدا چـه بـو . اشاره شده است 12آيه ي دليل همان امر خداوند است كه درــه؟ ــمان اوليــ ــه آســ ــد از دود و مــ ــا گرديــ ــان مــ ــتار گــ ــرينش ســ ــث آفــ ــه باعــ ــين كــ آتشــــت؟ ــا رفــــــــــــــــــــ ــين كجــــــــــــــــــــ پــــــــــــــــــــــس زمــــــــــــــــــــ

آري زمين از پيش آفريده شـده ي . ام به نام جهان ما قرار گرفت xزمين پس از خلقت هفت آسمان در آسمان !ما

آفريد؟ آنهـم در را ي ما در آن قرار دارد كه زمين از پيش آفريده شده) جهان ما(ولي خداوند چگونه آسمان ما ؟ كه ما هنوز نميدانيم كجا هسـتند و !آسمان ديگر 6آسمان ديگر و همزمان با به نظم كشيده شدن آن 6كنار آن

ــع؟ ــه واقــــــــــــــــــــــــــــ ــتند بــــــــــــــــــــــــــــ ! چيســــــــــــــــــــــــــــيگـر بـه آسـمان د 6كنار ام به نام جهان ما در xهدي از آن اتفاقاتي باشيم كه آسمان آيا نميتوانيم به دنبال شوا

نظم كشيده شد؟ و اينكه چگونه زمين از ميان مه و دودي به جهان ما راه يافت و در جهان مـا جـاي گرفـت؟ د؟ آيا همان گوي جهان ما خلق شدند و باعث زينت جهان ما گرديدن و مهمتر از همه اينكه چگونه مصابيح در

به وجود آمد؟ ) دخان(ي آتشين از همان دود آتشين اوليه باعث آن شد؟ و اين گوي آتشين چيست؟ آيا اين گوــه روي داد؟ ــين چـــــــــــ ــوي آتشـــــــــــ ــار آن گـــــــــــ ــس از انفجـــــــــــ پـــــــــــ

ــمان ــابيح آســـ ــه مصـــ ــود كـــ ــان بـــ ــا همـــ ــكل داد؟ xآيـــ ــا را شـــ ــان مـــ ــي جهـــ ام يعنـــپرسشي كه امروز دانشمندان بسياري به دنبال آن هستند كه قبل از انفجار اين گوي چه رخ داده بود؟ آري زمين

همونطور كه ميبينيـد دانشـمندان هنـوز بـه دنبـال ! آسمان كنوني شكل گرفت 7ليه كه از آن بود و آن آسمان اوو اگر برسند هيجان آورترين بـراي ! واقعيت پيش از انفجار بزرگ هستند كه خداوند در قرآن خود فرموده است

ــود ــد بــــ ــا خواهــــ ــا و آنهــــ ــيم ! مــــ ــوانيم برســــ ــم ميتــــ ــا هــــ ــه؟. مــــ ــا چگونــــ امــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

304

ام به نـام جهـان مـا را xكمي بيشتر تامل كنيم و ببينيم خداوند واقعا چگونه آسمان همين آيات اينگونه كه در آفريد؟

هيچ دشمني با ما ندارند كه بخواهيم از آن ها )چه ايراني چه خارجي(همانطور كه ميبينيد دانشمندان امروزي يي بسته از جهان پر هياهوي ما آن ها در حال باز نمودن پنجره ها! دوري كنيم و يا بر سر آن ها شمشير بكشيم

به هيبت عظيم و بي منتهاي اين تجلي عظيم . پس بياييم واقع بينانه تر به جهان خود بنگريم. بر روي ما هستند .از ذات مطلق او

.لطفا چندين بار چيزهايي رو كه عرض كردم مطالعه بفرماييد تا متوجه عمق موضوع بشويد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

305

قرآن در نگاري انگشت

هظامع عمان ألن نجالإنس بسح�3أي� نانهب يولى أن نسرين على قاد�4ب�

قيامت : سوره

)3(پندارد كه هرگز استخوانهاى او را جمع نخواهيم كرد آيا انسان مى

)4(ط سر انگشتان او را موزون و مرتب كنيم آرى قادريم كه حتى خطو

قادرين على أن نسوى أ يحسب الانسان ألن نجمع عظامه ــ بلى ": سوره قيامت مي خوانيم 4و 3در آيه حتي خطوط (كه ؛ آيا انسان گمان مي كند كه استخوانهاي او را جمع نخواهيم كرد، آري ما قادريم بنانه ."انگشتان او را موزون ومرتب كنيم ) سر

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

306

القيامة: 75سوره

در روايات مي خوانيم، يكي از مشركن عرب به نام عدي بن ابي ربيعه، كه مردي بسيار لجوج و متعصب بود دم اگر آن روز را با چشم خو: آمد و از روز قيامت و چگونگي و زمان آن سوال كرد، و گفت) ص(نزد پيامبر

هم ببينم باز تو را تصديق نمي كنم و به تو ايمان نمي آورم، چگونه مي توان باور كرد كه خداوند اين . را گردآوري كند، اين باور كردني نيست) پوسيده(استخوانهاي

ه به معني اقامت گرفت» بن « آمده است، از ماده ) و گاه به معني سرانگشتان(در لغت به معني انگشتان » بنان « . شده، و از آنجا كه انگشتان مايه اصالح احوال اقامت انسان در جهان است، به اين ناميده شده است

انگشتان نقش بسيار مهمي درزندگي انسان دارند و از عجايب خلقت محسوب مي شوند، هر چند به واسطه ع شود، هيچ گونه كار ظريفي را اگر انگشتان دست كسي قط. اينكه دائما در اختيار ما است، از اسرار آن غافليم

نوشتن، ورق زدن كتاب، غذا خوردن بطور راحت، تلفن كردن، باز كردن درها به وسيله . نمي تواند انجام دهدكليد و انواع صنايع ظريف و دقيق و حتي صنايع ديگر، مانند انواع كارهاي مربوط به ماشينها، بلكه گرفتن

ر ممكن است، حتي كم شدن يكي از انگشتان مي تواند ضربه اي به اشياي سنگين با دست نيز براي او غيبه همين دليل چهار پايان به خاطر نداشتن انگشت بسياري از كارها را . بسياري از كارهاي روزمره انسان برند

. با دهان يا سر، انجام مي دهند

پيشرفت تمدن او است، و تعبير به وجود انگشتان در انسان، يكي از عوامل مهم : به تعبير ديگر مي توان گفتاز ماده اقامت و دوام، اشاره لطيفي به همين حقيقت است چرا كه بدون آنها، اقامت در جهان براي او » بنان«

. مشكل است

نه تنها استخوانهاي بزرگ كه استخوانهاي ريز و ظريف او را نيز مي توانيم در قيامت منظم : آيه فوق مي گويد . كنيم

مفسران نيز احتمال داده اند كه منظور از تسويه بنان متصل ساختن آنها به يكديگر، و به صورت سم جمعي از . چهارپايان در آوردن مي باشد، ولي اين تفسير هيچ گونه مناسبتي با ايات سوره ندارد

ت به خطوط به هر حال از نكاتي كه اين آيه، مي تواند اشاره به آن باشد كشف مهمي است كه در عصر ما نسبسر انگشتان شده است، زيرا اين معني مسلم شده كه خطوط سر انگشتان هر كس معرف شخص او است، و از

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

307

هر امضايي اطمينان بخش تر و دقيقتر است، امضايي كه هيچ كس نمي تواند آن را جعل كند، در حالي كه به صورت علمي در » انگشت نگاري « پيچيده ترين امضاها قابل جعل است، به همين دليل در عصر ما مساله

آمده و درمراكز انتظامي دايره مخصوصي براي آن وجود دارد، و از طريق آن بسياري از مجرمان شناخته ميشوند، كافي است كه يك سارق، هنگامي كه وارد اطاق يا منزلي مي شود، دست خود را بر دستگيره در، يا

ارد و اثرآن، روي آنها بماند يا اينكه در يك ماجراي قتل سالحي و صندلي بگذشيشه اطاق و يا قفل و صندوق كشف شود كه اثر انگشت كسي بر آن اسلحه باشد، فورا از آن نمونه برداري كرده و با سوابقي از سارقان و

.مجرمان، يا افرادي كه درآن حادثه مظنون به نظر مي رسند تطبيق مي دهند و مجرم را پيدا مي كنند

نه تنها ما مي توانيم استخوانهاي بزرگ و كوچك را جمع آوري كنيم بلكه حتي : ين تفسير، آيه مي گويدبنابراتوانايي داريم انگشتان و سرانگشتان هر كس را با تمام ويژگيهايش كه از ظريفترين خصوصيات بدن او است،

. تنظيم كنيم و به حال اول باز گردانيم

) منظم ساختن و مرتب نمودن است» تسويه«فراموش نكنيم كه (و تنظيم آن به تعبير ديگر بازگرداندن بنان . شامل تمام خصوصيات و جزئيات، و از جمله خطوط سر انگشتان مي شود

تناسب اين معني با مساله قيامت كه دادگاه بزرگ عدل الهي است و مجرمان و گنهكاران بايد در آن تعقيب . دنيا نيز از اين مساله، بيش از همه جا در دادگاهها بهره گيري مي شودشوند، بسيار جالب است، چرا كه در

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

186ص 8ج پيام قرآن)1(

: براي اطالعات بيشتر نگاه كنيد به

اعجاز از ناحيه ي انواع دانش

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

308

كوهها در كريم قرآن اعجاز

ابـرهـا در حركت مى باشند كوهـهـا مانند

بقلم الشيخ عبد المجيد الزنداني

]88[سورة النمل } وترى الجبال تحسبها جامدة وهى تمر مر السحاب{

نند ابرها اما آنها ما. هنگامى كه به كوهها نگاه مى كنى، فكر مى كنى كه آنها بر جاى خود ايستاده اند " .حركت مى كنند

چرا كه كوهها .او كامال از تمام اعمالتان آگاه است. چنين است ساخته خدا، كه همه چيز را تكميل كرد در اصل : "مرور".ز كره زمين بوده وكره زمين به دور خود وبه دور خورشيد ميگردد ، با طور منظم بخشى ا

و در آيه . سپري شدن يا نمودن است: ني ضمني خود بمعنيآمدن و گذشتن و رفتن است، و در مع: بمعنيكوهها : نكته آيه.استمتولد شدن و زندگي نمودن و مردن : شدن منظور از آمدن و رفتن و درگذشتن يا سپري

:مانند ابرها سپري مي شوند

بعد ابر شكـل . رود با تابش خورشيد به درياها و اقـيانوسها و آبهاي سطح زمين، آب بخار ميشود و به جو مياين روند و فرايند هميشگي تولد و زندگيو مرگابرها . زمين برمي گردد مي گيرد و در بارش آب مجددا به

بر اثر فـشار دروني زمين به باال شكل مي گيرند، يا بر اثر فشار به باال در جائي و كشش به كوهـها يا .استيا بـر اثر ر برخورد دو اليه زمين و چين خوردن زمين، وپائـيـندر جاي ديگرشـكـل مي گيرند، يا بر اث

رد شده و به دشتها و صدها هزار و ميليونها سال بر اثر عوامل فرسايشخ آتشفشان ايجاد مي شوند، و ضمندرياها برده مي شوند واز آنها چيزي نماندهو با زمين يكسان مي شـوند و كوهـهـاي جـديـد ديگـري در

درون و يا همزمان با فرسوده شدنو بين رفتن آنها از باال و از بيرون، فـشار. جاد مي شودجـاهـاي ديگر اي. وند و فرايند زندگي كوهها مانند روند و فرايند زندگي ابرها استاين ر. زميني پـيـوسـتـه آنـها را بلند مي كند

ميخ .مي شوند "سپري" ند مانند ابرهاهست "ثابت، استوار و پابرجا"و به اين شكل كوهـهـا كـه بـه گـمـان ما : "اوتادا" ؟"و آيا ما كوهها را ميخ وار نگردانيديم "]7[ سورة النبأ } والجبال أوتادا { واري كوهها در زمين

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

309

ـد و وتد است، بمعني» اوتاد«. مانند وتد: كاألوتاد، بمعني: تشبيه بليغ است، بمعني تكه چوب يا فلز : جمع وت. كه بخش بزرگتر آن در زمين يا ديوار كوبيده مي شود و بخش كوچكتري از آن بيرون مي ماندميخ مانندي

كوههاي سنگي : كوهها مانند وتد مي مانند: نكته آيه). مي گيردبيشتر براي بستن طناب چادر مورد استفاده قرار (ما از اين كوهها مي بينيم در آنچه . بخش بيشترشان در درون زمين است و بخش كمتري از آنها بيرون از زمين

. و اين دانش البته با قياسهاي جاذبه اي در بلنديها و پائينيهاي زمين بدست مي آيد. واقع بخش باالئي آنهاستاليه بيروني زمين كه روي آن زندگي ميكنيم و قاره ها و اقيانوسها را در بر ميگيرد و در جائي از آن كوه و در

تعدادي صفحه هاي بزرگ و كوچك تشكيل شده كه در سمت و سوهاي جائي ديگر آن دشت است ازكوههاي سنگي توازن و تعادل و يكپارچگي اين صفحه هاي در حال حركت را . گوناگون در حركت هستند

نقش . و به اين ترتيب كوههاي سنگي هم از نظر شكل مانند وتد مي مانند و هم از نظر كاركرد. حفظ مي كندو در زمين ]15[} والقى فى األرض رواسي أن تميد بكم سورة نحل {زمين ب دار شدنكوهها در عدم شي

مين از تعدادي اليه هاي كوچ و بزرگ جدا از قـشـر سطح ز! كوههائي درست كرد تا زير شما شيب پيدا نكندكي از آنها زير كه در حركت مي باشند، در جاهـائي ي اين اليه ها. هم تشكيل شده كه پيش از اين آنها را ديديم

بخشي از اليه اي كه زير اليه ديگر مي رود به مواد مذاب درون زمين مي رسد و ذوب مي . ديگري مي رودصه آتشـفـشـان ايجاد مي شود و مواد بيرون ريخته مي شود و كوه ايجاد مي كند، و با تنگ شدن عـر. شـود

باال حركت مي كند، به شكلي كه در تصوير مي بينيم مي گيرد و به همينطور اليه اي كه باالي اليه ديگر قرارنمي شد در ادامه كه اگر چنين چين بر ميدارد و رفته رفته چينها بزرگ مي شوند و به كوه تبديل مي شوند،

مـنطقه مزبور شيب پيدا مي رفـتن اليه اي زير اليه ديگر، اليه باالئي باال و بـاالتر مي آمد و سطح زمـيـن درمينطـور اگر برخورد دو اليه سريع اتفاق بيفتد نيز به شكلي كه در تصوير مي بينيم زمين چين مي خورد ه .كرد

اليه اي و به زير ن امكاني وجود نمي داشت نيز منجر به باال رفتنكه اگر چني. و رشته كوه درست مي شودح زمين مي شد و خانه ها مايل مي رفـتـن اليه ديگر مي شد كه در نـتيجه منجر به تمايل و شيب دار شدن سط

واسقينا وجعلنا فيها رواسي شامخات{ نقش كوههاي بلند باال در رسيدن باران و آب به مردم در جهان . شدندباال قرار داديم و آب گوارائي را به شما كوههاي بلند)در زمين( و در آن " }27[مرسالت } كم ماءا فرتا

چيزي كه بخشي از آن در زمين فرو رفته و استوار و پابرجا : سية است بمعنيجمع را: "رواسي" !"نوشانديم. ي شود و جابجا نمي شود ـــ كوه ــ لنگرديگ بزرگي كه در زمين يا چيز ديگري كاشته م: معاني دوم. است

سطح جهاني توزيع بارندگي در. چيز باال بلند پر ابهت و عظمت و ثمر بخش: جمع شامخ، بمعني: »شامخات«وسلسله كوههاي بلند باال نقـش اصلي را در روند و فرايند بادها بازي مي . به كمك بادها صورت مي گيرد

كـوهـهـا جـريان بـادهـا را بـه . عامل آن هـسـتـنـد را مي بينيم در تصوير جريان بادها كه كوهها. كنند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

310

. احي زير استوائي داراي فشار باال در درياها ميباشدچندينناحيه بزرگ تـقـسيم مي كنند كه نقطه آغاز آنها نومينطور بخار برخاسته ه. مي دهـد ميليون كيلومتر مربع زمين را آب 75بزرگترين آن آتالنتيك شمالي است كه

از آبهاي زمين با كوههاي بلند باال برخورد مي كند و چنانچه كوه سرد باشد بخارها جمع شده و به جريانهاي همينطور كوههاي بلند باال بادها را مجبور . مي شوند و سرچشمه آب رساني به مناطق ديگر مي شوندآب تبديل

و چنانچه بادها سرد بوده و بخار آب با خود داشته باشند، بخار متراكم شده و ابر . كه رو به باال بوزند مي كنندوههاي بلند باال در رسيدن آب و باران به و به اين ترتيب چنانكه آيه مطرح نموده ك. تشكيل مي دهد و مي بارد

.درآمدن برخي از كوهها از زير زمين. مردم نقش دارند

الم تر أن اهللا أنزل من السماء ماء فأخرجنا به ثمرات مختلفا ألوانها ، ومن الجبال جدد بيض وحمر { ]27[سوره فاطر } مختلف ألوانها وغرابيب سود

از آنثمرهائي را با آن درمي آوريم با رنگهـاي آورد پس از ابر باران پائين مي خدا: آيا نمي تواني ببيني" ."درمي آوريم گوناگون، و از كوههاكوههاي سفيد راه راهي، وسرخ با رنگهاي گوناگون، و سياه سياه را

و) يعني سرخ بدرجات مختلف(كوههاي سفيد راه راهي و كوههاي سرخ با رنگهاي گوناگون : نكته آيهكوههاي سفيد راه راهي : كوههاي سفيد راه راهي: از زمين در مي آيند) يعني سياه يكنواخت(كوههاي سياه سياه

كوهها چگونه تشكيل مي شوند و چگونه از زمين بيرون مي آيند؟ هنگاميكه باران اين. كوههاي رسوبي هستندكه در مسير آن باشد را با خود بر مي مي بارد جريان آب سنگ و خاك و گياه و پيكر حيوانات و هر چيزي

رفته رفته با كم شدن سرعت جريان آب، آنچه آب با خود برداشته رفته رفته در بستر رودخانه و . دارد و مي بردپيچ و خمهاي آن نشست مي كند و يا به انتهاي رودخانه كه ساحل دريا باشد برده مي شود و آنجا نشست مي

هر سال يك اليه جديدي روي اليه قديمي . د يك اليه رسوبي برجاي مي ماندكند، و از آنچه نشست مي كنو . با گذشت زمان و تكرار شدن اين كار اليه هاي زيادي از رسوبات روي هم جمع مي شوند. درست مي شود

من با بلند شدن زمين آن اليه هائي كه در ض. پس از آن فشار دروني زمين، زمين را در آن منطقه بلند مي كندهزاران سال و ميليونها سال رفته رفته روي هم دفن شده بودند از زمين بيرون زده مي شوند كوههاي سرخ با

كوههائي كه رنگ آنها سرخ است كوههائي هستند كه عنصر ):يعني سرخ بدرجات مختلف(رنگهاي گوناگون اكسيده مي شود و رنگ سرخي آهن در آنها از عناصر ديگر بيشتر است و آهن نيز در در اثر آب و رطوبت

از آنجا كه عنصر آهن در همه جاي آنها يكسان نيست ميزان اكسيده شدن و در نتيجه ميزان . بخود مي گيرداين نوع كوهها نيز بر اثر فشار دروني زمين از . سرخ شدن و سرخ بودن آنها در همه جايشان نيز يكسان نيست

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

311

در ميان كوههاي سياه كه به كوههاي آتشفشاني ): عني سياه يكنواختي(كوههاي سياه سياه .زمين بيرون مي آيندكوههاي سياهي كه در تصوير مي بينيم بر اثر فشار .معروفند نيز كوههائي هستند كه از زير زمين در مي آيند

ي كساني م.درون زمين بيرون زده و پيوسته تحت فشارنيروي دروني زمين بلند و بلند تر مي شوند دروني زميناز. وقتي ما مرديم و در زمين گم و گـور شـديـم ديگـر درآوردن و زنـده نمودن ما غير ممكن است :گفـته اند كه

را استدالل آورده "آوردن كوهها پس از رفتن آنها در زمينيا بودن آنها در زميندر ": آيه خطاب به آنهاو در زمين از "]10[سورة فصلت } اوجعل فيها رواسي من فوقه{ زمـيـن درست شدن كـوه از سـطـح.است

.كوهها درست كرد) سطح آن از(باالي آن

وقـتي مواد مذاب درون زمين راهي :زمين ــ با بلند شدن سطح: به دو شكل از سطح زمين كوه درست مي شودو كوه به بيرون پيدا نمي كند تا بشكل آتشفشان بيرون بزند، قـشر باالئي زمين را رفـته رفـته بلند مي كند

هم و رفتن بر اثر حركت قـشـرهـاي سطح زمين و برخورد آنها با:ـ با چين خوردن سطح زمين.مي شود درستين مي خورد و چين ها رفـته رفـته به شكلي كه در تصوير مي بينيم از حالت يكي زير ديگري، سطح زمين چ

.افـقي به حالت عمودي در مي آيند و كوه درست ميشود

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

312

فرد و زوج رياضي اعجاز

از محققان يكي. است سوگند ياد كرده »وفرد زوج« به جليل رب )والوتر والشفع( سوم آيه» والفجر» در سورةها و تعداد سوره كه است برده پي حقيقت اين و به رسيده جالبي نتيجه به آيه با اين دررابطه با تفكر و تحقيق

حاضر در در حال كه مقدار و ترتيب همين بايد به درست هرسوره آنها و تعداد آيات قرار گرفتن ترتيبديگر هر عبارت به(جا شوند اگرجابه شود و حتي آنها اضافه و يا به اگر از آنها كم. وجود دارد باشد قرآن

شده داده جاي در آن كه فرد و زوجي كد رياضي) آيد عمل به قرآن و آيات و تعداد سوره در شماره تغييري .دهد نمي جواب ، درست است

در ، نه در آينده نيابد، نه راه بدان باطلي هيچ . است گرانقدري كتاب» قرآن«يقينا «: فرمايد خداوند مي اينكه 42و 41، فصلت .» گذشته

. نيست جز آن و چيزي است حق مانند ساير آيات

: قرار است از اين ) جم كورش(انديشمند اين هاي اما يافته

آيه و تعدادي رديف ، شمارة آن بر اسم عالوه هرسوره كه است سوره 114 داراي قرآن دانيم مي كه سان همان 114 كلية اگر تعداد آيات. است7 و تعداد آياتش 1 رديفش شمارة» الفاتحه» قرآن سورة اولين مثالاسم. نيز دارد

ها را با هم خودسوره آيد و اگر شماره مي دست به) معتبر روايات طبق( 6236عدد كنيم جمع را هم قرآن سورةبا آياتش جمع به را با اعداد مربوط هر سوره به اگراعداد مربوط حال. آيد مي دست به 6555عدد كنيم جمع

:آيد مي زير بدست جدول كنيم جمع هم

رديف

سوره نام

سوره شمارة

تعداد آيات جمع

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

313

و تعداد آيات شماره جمع

1

2

الفاتحه

بقره

1

2

7

286

8

288

از و فرد بودن زوج ، بر حسب است آمده دست به هر سوره و تعداد آيات شماره از جمع عدد را كه 114 اينك . دهيم مي جاي» فرد«و » زوج» جدول نام به را در جدولي و هرگروه كنيم جدا مي هم

:اعجاز اين نكات

فرد در جدول سوره 57و زوج در جدول سوره57و فرد دقيقا زوج هاي ها در جدول سوره بندي با تقسيم -1 .گيرند ار ميقر

. است كريم قرآن تعداد آيات مجموع معادل درست يعني 6236برابر زوج اعداد جدول كل جمع -2

. است كريم قرآن هاي سوره شماره مجموع معادل درست يعني 6555فرد برابر اعداد جدول كل جمع -3

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

314

27و زوج با تعداد آيات سوره 30، دقيقا شده تشكيل سوره 57از هر يك كه قرآن» فرد«و » زوج» در جدول -4 .خورد مي چشم به فرد، در هر كدام با تعدادآيات سوره

:اعجاز نمودار اين

قرآن سوره 114

زوج با شماره سوره 57

فرد با شماره سوره 57

زوج با تعداد آيات سوره 30

فرد با تعداد آيات سوره 27

زوج با تعداد آيات سوره 30

فرد با تعداد آيات سوره 27

فرد قرآن جدول

قرآن زوج جدول

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

315

بزرگ انفجار!كن باور را خدا

. ستاين هستي بزرگ و حيرت آور كه حدي جلودار آن نيست كنجكاوي انسان را در هر زماني برانگيخته اانسان مي خواست و ميخواهد بداند اين هستي چگونه پديدار شد و كجا و چه وقت به پايان ميرسد و چه

.قوانيني در بين نظام دقيق آن حكم فرماست

دانشمندان بسياري در طول دوره هاي طوالني تحقيقات زيادي راجع به اين موضوع انجام داده اند و نظريه هاي انديشه ي غالب اين بود كه هستي انتهايي ندارد و از موادي 19در قرن . ئه شده است بسياري در اين باره ارا

.تشكيل شده كه از ازل وجود داشته و تا ابد باقي مي ماند

كه از ازلي و ابدي بودن وجود دفاع مي كرد و در همان اين فكر نظر اصلي فلسفه ي مادي را تشكيل مي داد .ار مي كردستي را انكهنگام، بودن خالقي براي اين ه

.فلسفه ي مادي فلسفه اي است كه ماده را وجود مطلق مي پندارد و هيچ چيز را جز اين نمي پذيرد

قوي شده و شهرت يافت و به 19اين فلسفه كه در تارخ متداوم بوده از زمان يونانيان وجود داشته و در قرن .فلسفه ي مادي كارل ماركس منجر گرديد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

316

براي مثال فيلسوف مادي . در فلسفه ي الحادي مهمترين فلسفه را هستي بي نهايت در نظر گرفتند مادي گرايانمي گويد هستي چيزي خلق شده نيست –مبادي اوليه براي فلسفه –جورج بوليدز را مي بينيم كه در كتابش

.واگر هستي مخلوق باشد پس ضروري است كه از طرف خدا در يك لحطه آفريده شده باشد…

وقتي كه بوليدز ظهور هستي و خلق شدنش را بر اساس همان نظريه ي هستي بي نهايت و ساكن كه در قرن آن نوزده غالب بوده انكار مي كند، چنين تصوري را داشته كه نظريه اي را در حال ارائه دادن است كه علم هم

نظريه ي هستي ساكن را ي يافتند وولي تكنولوژي و علم در قرن بيست توسعه ي بسيار. را ثابت كرده است .هستيم ميدانيم كه هستي بدايتي داشته است 21نابود كردند و آن را از ريشه در آوردند و حال كه ما در قرن

ما ميدانيم هستي در نتيجه انفجاري عظيم خلق شده كه فيزيك جديد آن را با مشاهده ها و حساب و كتاب ها .ستوتجربه هاي بسيار ثابت كرده ا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

317

واقع شده واين اكتشافات در واقع انقالبي در علم و امروزه اين حقيقت توسط تمام اقشار علم مورد قبول .محسوب مي شود

دانشمند اختر شناس آمريكايي هابل در رصد خانه اش به اكتشافاتي دست يافت كه كه از 1929در سال .مهمترين اكتشافات تاريخ بود

ي عظيم در آسمان دقت ميكرده است، متوجه مي شود كه ستاره ها نور قرمزي را مي هنگامي كه او با تلسكوپ .فرستند كه به طور فرضي با دوري ستاره متناسب است و اين بدان معنا بود كه آن ستاره از ما دور مي شود

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

318

ستارگان در مشاهدات هابل طيف هاي ستارگان به سمت رنگ قرمز متمايل مي شدند واين بدين معني بود كه .به طور دائم از ما در حال دور شدن هستند و اين كشف صدايي گسترده در علم پديد آورد

هابل چيز مهم ديگري را نيز كشف كرد و آن اين بود كه ستارگان و كهكشان ها تنها از ما دور نمي شوند بلكه ي ازيكديگر هستند فقط در بين خود نيز در حال دور شدن هستند پس در اين هستي كه اشيا در حال دور

.ميتوانيم به اين نتيجه برسيم كه هستي توسعه و امتداد مي يابد

هستي هر چه توسعه بيابد فاصله ي اشيا هم از هم بيشتر و بيشتر مي شود و اين حقيقت قبل از هابل هم كشف د با حساب و كتاب در واقع آلبرت انشتين كه از بزرگترين دانشمندان قرن بيستم به حساب مي آي. شده است

هايي كه در فيزيك نظري به دست آورده بود به نتيجه مي رسد كه هستي نمي تواند ساكن باشد ولي به دليل . تفكر غالب بوده اكتشاف خودش را كنار گذاشت اين كه با تفكر هستي ساكن مخالفت نكند كه در آن موقع

.كب شده استبعد گفت كه اين رفتارش بزرگترين اشتباهي بوده كه مرت

؟حال ميخواهيم بدانيم هستي در حال گسترش است يعني چه

تا وقتي كه هستي ما در حال گسترده شدن است پس ما اگر به عقب برگرديم به عنوان نتيجه اي منظقي به اين حقيقت دست مي يابيم كه هستي از يك نقطه آغاز تشكيل شده و محاسبه ها نشان داده تمام جسمي كه از

تمام هستي از انفجار اين اين . پديدار شده در اين نقطه متمركز شده بوده كه حجمي معادل صفر داشته هستي .نقطه پديدار شده است

و به اين نظريه ، نظريه ي انفجار بزرگ گفته مي به اين انفجار كه بدايت هستي را تشكيل داده انفجار بزرگ .شود

فر گفته اي نظري است كه علم براي اين كه بتواند مفهوم عدم و حقيقت اين است كه گفتن از حجمي معادل صدر واقع . از تعبير نقطه با حجم صفر استفاده مي كند _كه از خيال انسان فراتر است_نيستي را تعريف كند

.مفهوم نقطه اي با حجم صفر يعني همان نيستي يعني اين كه هستي از نيست آفريده شده است

قرن پيش به وسيله ي قرآن به ما 14گ كه علم در اواخر اين قرن به آن رسيده، بيش از اين حقيقت بسيار بزر .بيان شده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

319

والسماء بنيناها بأيد وإنا لموسعون«

»الذاريات ) 47(را گسترديم ] آسمان[گمان ما و آسمان را به قدرت خود برافراشتيم و بى

ن داد كه مواد موجود در هستي در كنار هم بودند سپس از هم گسسته شدند و اين نظريه ي انفجار بزرگ نشا :بيان كرده قرن پيش زماني كه آگاهي هاي انسان از هستي بسيار كم بوده اين گونه 14حقيقت را قرآن

ناهما وجعلنا من الماء كل شيء حي أفلا أولم ير الذين كفروا أن السماوات والأرض كانتا رتقا ففتق« يؤمنون

آيا كسانى كه كفر ورزيدند ندانستند كه آسمانها و زمين هر دو به هم پيوسته بودند و ما آن دو را از هم »نبياء اال) 30(آورند ايمان نمى] باز هم[اى را از آب پديد آورديم آيا جدا ساختيم و هر چيز زنده

دانشمندان اخترشناسي كه به فلسفه ي مادي معتقد بودند ، در برابر نظريه ي انفجار بزرگ مقاومت كردند و .سعي كردند انديشه ي هستي بي نهايت و ازلي را پايدار نگه دارند، اما نتوانستند

هور كرده به نظرم شرم آور اين نظريه كه طبيعت ناگهاني ظ: رادينگتون يكي از فيزيكدانان مادي گرا مي گويد .است

او كسي بود كه . بيشتر از دانشمندان ديگر از نظريه ي انفجار بزرگ عصبي شد -دانشمند انگليسي –فرد هويل نظريه اي كه شبيه نظريه هاي غالب در قرن نوزده بود و دقيقا . نظريه ي هستي مستقر و ساكن را ارئه داد

.مخالف نظريه ي انفجار بزرگ بود

رفداران اين نظريه مدت زماني طوالني در برابر نظريه ي انفجار بزرگ مقاومت كردند، ولي علم برضد آن ها ط .عمل كرد

اگر انفجار بزرگي وجود داشته پس ضروري است اين انفجار تشعشعات نوري : جورج گامو گفت1948در سال تمام نواحي هستي به طور مساوي وجود را از پس خود بر جاي گذارد و نيز گفت كه بايد اين تشعشعات در

.داشته باشد

.اين گفته خيلي زود ثابت شد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

320

اين تشعشعات را هنگام يكي از “ رابرت ويلسون”و “ آرونو پنزياس”دو دانشمند به نام هاي 1965در سال صدر آن زيرا م. را برآن گذاشتند ) شعاع هاي هستي(آزمايشات خود كشف كردند و نام دورنماي انرژي تابشي

تشعشعات بازمانده از دوره هاي و نيز دريافتند كه اين تشعشعات، ن نبوده، بلكه در تمام هستي منتشر شده زمي .اين كشف سبب شد كه هر دو جايزه ي نوبل را دريافت نمايند. اوليه ي انفجار بزرگ بوده است

اطالعت در مورد همين پرتوهاي سازمان ناساي آمريكا ماهواره اي را براي به دست آوردن 1989در سال اين ماهواره كه بر آن نام كوب را گذاشتند، داراي دستگاه هاي به روز و حساسي بود و . هستي به فضا فرستاد

را اثبات و تشعشعات باقي “ ويلسون”و “ پنزياس”زمان نياز داشت تا حرف دقيقه 8براي اندازه گيري تنها .مانده از انفجار بزرگ را كشف كند

برهان و دليلي بزرگ و واضح بر ) گفته شد كه به آن بزرگترين كشف آسماني در طول قرن ها(اين كشف .وقوع انفجار بزرگ بود

در واقع مشخص . مقدار هيدروژن و هليم موجود در هستي است) درمورد وقوع انفجار بزرگ(دليل مهم ديگر با توجه به زمان فرضي سپري شده از انفجار (ايد از آنها شده كه نسبت اين دو گاز در حال حاضر با نسبتي كه ب

.وجود داشته باشد تطابق مي كند) بزرگ

چرا كه اگر هستي بدايتي نداشت، مي بابيست تمام . دليل ديگر بر وقوع انفجار بزرگ، وجود هيدروژن است .هيدروژن به هيليم مي سوخت

.انفجار بزرگ شدتمام اين داليل واضح منجر به قبول عمومي نظريه ي

كه از نظريه هستي مستقر براي سالها دفاع كردند، درشرايط سختي افتاده بودند كه “ دنيس سياما”و “ فرد هويل” :از نظريه ي انفجار بزرگ مي توانيم آن را بفهميم “ سياما”از طريق تاييد خود

رغبت خودم براي صحيح ”ليل از نظريه ي هستي مستقر براي اين كه صحيح بوده دفاع نكردم، بلكه به داما بعد از اين كه داليل تراكم مشخص شد براي ما نيز تبيين گشت كه بازي تمام شده . از آن دفاع كردم“ بودنش

.و بايد نظريه ي هستي مستقر را رها كرد

:گويد پروفوسور جورج آبل از دانشگاه كاليفرنيا به پيروزي نهايي نظريه ي انفجار بزرگ اشاره مي كند و مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

321

داليل موجود در حال حاضر به اين نكته اشاره مي كند كه هستي ميليارد ها سال قبل، از انفجار بزرگي نشأت .“نظريه ي انفجار بزرگ”به همين دليل ديگر براي ما چاره اي نمانده جز قبول . گرفته است

به ي را تشكيل مي دادظريه ي مادمفهوم ماده ي ازلي از بين رفت و مفهومي كه اساس ن با پيروزي اين نظريه .جزئي از تاريخ پيوست

اما سوال اين است كه چه چيزي قبل از انفجار بزرگ وجود داشته و چه كسي است كه هستي را از نيستي آفريده است؟

در مورد آن گفت كه “ ادينگتون”بدون شك اين سوال حقيقتي فلسفي را به ذهن انسان مي آورد، همانگونه كه .ور براي ياران فلسفه ي مادي بوده، زيرا كه به وجود خالقي براي اين هستي اشاره مي كنديقتي شرم آحق

:در اين باره مي گويد “ انتوني فلو”فيلسوف ملحد معروف

اعتراف از جهت نفساني به نفع انسان است، و من اعتراف مي كنم كه قطعا انفجار بزرگ چيزي بسيار شرم آور اين . زيرا كه علم، انديشه اي را اثبات كرد كه كتاب هاي ديني از آن دفاع مي كردند. وده استبراي ملحدان ب

.انديشه كه هستي بدايتي داشته است

)عجايب پس از انفجار(خدا را باور كن

هر بار كه در داليل دقت كرديم همواره با همان حقيقت رو به رو شديم ، و : جورج گرين اشتاين مي نويسد .پيدايش اين هستي دخالت داشته است ين است كه نيرويي فراتر از طبيعت درآن ا

به استثناي كساني كه به الحاد به شكلي كوركورانه متمسك هستند، دانشمندان اكنون اين را مي پذيرند كه هستي به (ها منزه است و هم زمان را آفريد و از هر دوي آن خالقي كه هم ماده. خالقي دارد، با قدرتي پايان ناپذير

).عبارتي ديگر از زمان و مكان منزه است

اگر ماده و زمان با هم در نتيجه ي انفجار بزرگي پيدا شده باشند : فيزيك دان آمريكايي هوگ روس مي گويدپس بر به وجود آورنده ي زمان و مكان الزم است كه مستقل از آن دو باشد، و اين به ما نشان مي دهد كه

.همه ي ابعاد و اندازه گيري ها فراتر استخالق، از

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

322

اين . انفجار بزرگ با فرو پاشي نقطه اي آغاز شد كه ماده در آن متمركز شده بود، آن هم با سرعتي بسيار زيادو تمام اجرام آسماني را به صورت متوازن و ماده همه جا گسترده شد و كهكشان ها، ستارگان، خورشيد، دنيا

قوانيني كه . عالوه بر اين قوانيني شكل گرفت كه انسان آن قوانين را فيزيك ناميد. آفريدداراي نظامي زيبا بيليون سال تغيير نكرده و نظامي دقيق به وجود 15درهمه جاي هستي معتبر است و از زمان ظهورش قبل از

.ميلي متر نظم آن به هم بخورد، همه چيز دچار اختالل مي شود1تنها آورده كه اگر

حال اگر ببينيم كه پس از . مي دانيم انفجار ها فقط خرابي به باور مي آورند و نظام اوليه را مختل مي كنند ماانفجاري نظامي دقيق بر جاي مانده، معناي آن اين است كه پشت آن دخالتي غير معمول و فوق طبيعي وجود

زيبا و در بين نظامي هماهنگ و متوازن جمع دخالتي كه تمام ذرات ماده اي پراكنده را تحت سيطره اي داشته، .كرده است

اعتراض كرد، نهايتا اين موضع را پذيرفت ) بيگ بنگ( كه سال ها نسبت به نظريه ي انفجار بزرگ “ فرد هويل”نظريه ي انفجار بزرگ مي گويد كه هستي در نتيجه ي انفجاري بزرگ شكل گرفته ، ولي ما ميدانيم كه : و گفت

ماده را پراكنده مي كند آن هم بدون هيچ نظمي، ولي بيگ بنگ عكس اين را انجام داد، به شكلي هر انفجاري .يعني اين كه ماده را با هم براي تشكيل كهكشان ها جمع كرد. كه پر از راز است

در نتيجه ي بيگ بنگ رخ داده باشد، پس بايد دخالتي الهي در هر لحظه ازو شكي نيست كه اگر نظامي دقيق از طرف ديگر پيدايش زمين بسيار شگفت انگيز است؛ سياره اي كه . لحظات اين انفجار بزرگ موجود باشد

مناسب زيستن است و غير ممكن است كه همه شرايط الزم براي قابل حيات بودن سياره ي ما در نتيجه ي .تصادفات پراكنده باشد

مينه ي سرعت پراكنده شدن هستي انجام داد و تحقيقاتي در ز“ پاول ديويس”فيزيك دان نظري پروفيسور محاسبات نشان مي دهد : او ميگويد. فهميد كه اين سرعت به اندازه اي دقيق است كه عقل آن را باور نمي كند

كه سرعت گسترده شدن هستي در سيري حركت مي كند كه باورش سخت است، به نحوي كه اگر گسترده خرابي داخلي در نتيجه ي جاذبه مي رفت و اگر فعلي آن بود، به سمتشدن هستي ذره اي آهسته تر از سرعت

و اگر سرعت . اين سرعت ذره اي بيشتر از سرعت فعلي آن بود، ماده ي هستي و خود هستي پراكنده مي شدمتفاوت بود، ) 0.000000000000000001(“ يك به روي ده به توان هيجده”انفجار از سرعت فعلي به اندازه ي

پس انفجار بزرگ انفجاري معمولي نيست بلكه كاري حساب شده از . في بود تا توازن الزم مختل گردداين كا .تمامي جهات و بسيار منظم است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

323

توازن هاي موجود در هستي بر : فيزيك دان مشهور در كتاب تاريخ مختصر زمان مي گويد“ استيفان هاوكينگ” و در مورد سرعت . ست كه ما توان درك آن را داشته باشيماساس محاسباتي دقيق بنا شده و فراتر از آن ا

سرعت گسترش هستي سرعتي بسيار باور نكردني است، تا اندازه اي كه اگر در ثانيه : گسترش هستي مي گويدكمتر بود هستي به دور )0.000000000000001(“ يك به روي ده به توان پانزده”ي اول انفجار، اين سرعت از

.د، قبل از اين كه به وضع امروزي اش برسدخود خراب مي ش

بسيار سخت است كه عقل مدركي را انكار : توازن الزم اين هستي را شرح مي دهد و مي گويد“ پاول ديويس”اين ارقام بسيار دقيق كه در اصل . كند كه بنيه ي اين هستي را آفريده و مبتني بر محاسبات بسيار حساس است

.دليلي بسيار قوي بر وجود تصميمي در ضمن هستي استموازنات هستي وجود دارد

هر بار كه در داليل دقت كرديم : مي نويسد“ جورج گرين اشتاين” در مورد اين حقيقت دانشمند اختر شناسپيدايش اين هستي دخالت داشته همواره با همان حقيقت رو به رو شديم كه قدرتي دانا و فوق طبيعي در

.است

و عمل منظم آن خيلي دقيق هستي تأمل كنيم مي بينيم كه پيدايش هستي و توازن موجوداگر ما در نظام .پيچيده است، به نحوي كه نمي توان با تصادفات توصيفش كرد

بدين معنا كه كامال غير ممكن است پيدايش تمام اين نظام دقيق و توازن حساس آن در پشت انفجاري حيرت .ورانه باشدآور، در نتيجه ي تصادفاتي كورك

.و پيدايش اين نظام بعد از انفجاري بزرگ غير ممكن است مگر در نتيجه ي خلقتي با نيروي ماوراي طبيعت

و او اين نظام داللت بر وجود خالقي دارد كه هستي را از نيستي آفريد و خلقتش را با تمام دقت نظم بخشيد .اهللا، پروردگار جهانيان است

انبياء و المرسلين و الحمد هللا رب العالمين و ال اله اال هو الرحمن الرحيمو صلي اهللا علي خاتم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

324

مهبانگ نظريه

مي 30در سوره انبياء آيه . قرآن توصيف تجسمي دقيق از نظريه مهبانگ درباره خلقت عالم ارائه مي دهد : فرمايد

»...ند كه آسمان ها و زمين به هم پيوسته بودند و ما آنها را از يكديگر باز كرديمآيا كافران نديد«از خلقت عالم از يك سياه چالي است كه سپس منفجر شده » كافر«ين درست همان نحوه تصوير دانشمندان ا

اينكه دانشمندان همه اشياي عالم هستي را خيلي پيشتر از » ريشه مشترك«بنابراين، قرآن . است و ناميده مي شودقرآن مدعي است كه اين كتاب، كالم خداي عالم مطلق . درقرن بيستم، آن را توصيف كنند، به ما گفته است

اگر اين ادعا درست نباشد، چگونه مي توان، اين اطالعات موجود در اين كتاب را تبيين كرد؟. است شهر مين شناسي دانشگاه جانس گاتنبرگپروفسور آلفرد كرونر رئيس دپارتمان زمين شناسي موسسه علوم ز

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

325

درباره فيزيك اتمي چيزي ] مي زيسته و[سال پيش 1400كسي كه «: ماينز آلمان درباره اين آيه از قرآن مي گويدنمي دانسته است، به نظر من نمي توانسته است در موقعيتي باشد كه مثال از اندرون ذهن خود دريابد كه زمين و

واحدي داشته اند و نيز نمي توانسته است بسياري از ديگر مسائلي را كه ما در اينجا آسمان ها مبدأ و ريشه ».مورد بحث قرار داديم، فهم كند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

326

قرآن در رياضي اعجاز

الم خدا است هر فرد نا مسلمان منصفي با خواندن مطالب زير ايمان ميĤورد كه قران ك

چه رسد به افرادي كه مسلمان هستند

سوره مدثر در مورد جهنم آمده 74:31و 74:30است، و در آيه حرف 19”بسم الله الرحمن الرحيم “جمله :است

ــأمورينش " ــوزده مــ ــد نــ ــداديم، .نفرنــ ــرار نــ ــتگان قــ ــز فرشــ ــأمورينش را جــ و مــراي امتحان كافران معين كرديم، تا اهل كتاب ايمـان بياورنـد و ايمـان مـؤمنين را فقط ب) 19عدد (تعداد آنها و

زيادتر شود

ديگر شكي نداشته باشند؛ و بيماردالن و كافران گويند خدا با اين مثل چه خواسته و اهل كتاب و مؤمنين است؟

"...را بخواهد هدايت ميكند و هر كس) مطابق قوانينش بي راه ميگذارد(خدا هر كس را بخواهد گمراه ميكند عدد اول عددي است كه فقط بر خودش و بر . است) prime number( عدد اول 19ما ميدانيم كه عدد

.يك قابل تقسيم باشد

. افراد مختلفي در گذشته و حال سعي كرده اند كه به رمزهاي معجزات رياضي قرآن پي ببرند

در اين "هاي زيادي در اين مورد انجام داد و به موفقيت هاي زيادي در گذشته، يكي از اين افراد پيگيري . رسيد "مورد

نشان كه در زمان حاضر در تهران زندگي ميكند با يك ماشين حساب كوچك در سالهاي اخيرآقاي كورش جم اي رسيد به نتيجه

:بصورت زير جمع كرد او شماره هر سوره را با تعداد آيات آن. كه شما ميتوانيد آن را امتحان كنيد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

327

شماره سوره تعداد آيه جمع

1 + 7 = 8 زوج

2 + 286 = 288 زوج

3 + 200 = 203 فرد

4 + 176 = 180 زوج

5 + 120 = 125 فرد

... ... ... ...

... ... ... ...

113 + 5 = 118 زوج

114 + 6 = 120 زوج

جمع سوره ها يه هاجمع آ جمع فردها جمع زوج ها

6236 6555 6236 6555

عدد ميباشد كه اين خود به 57عدد و فردها نيز به همان تعداد يعني 57ها قابل توجه است كه تعداد زوج .تنهائي يك معجزه است

ست آيد كه مساوي ا بدست مي 6236هاي زوج را با هم جمع كنيم اما معجزه ديگر اينست كه اگر حاصل جمع .هاي قرآن با تعداد كل آيه

بدست ميايد كه مساوي است با جمع 6555هاي فرد را با هم جمع كنيم و معجزه ديگر اينكه اگر حاصل جمع .هاي قرآن كل شماره سوره

بدست ميĤيد كه خود ضريب 38جمع كنيم، عدد 6236هاي را با رقم 6555هاي و معجزه ديگر اينكه اگر رقم :دارد 19

2 * 19 =38 ) =6+2+3+6) + (5+5+5+6(

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

328

114 = 19 * 6 :دارد 19 هاي قرآن ضريب همانطور كه تعداد سوره

ها را با هم عوض كنيم هاي قرآن را كم يا زياد كنيم يا فقط جاي سوره لطفا توجه كنيد كه اگر تعداد آيه

ديگر چنين روابطي وجود نخواهد داشت،

ها نيز به همين ترتيب بوده ه اينست كه تعداد آيات قرآن همين اندازه و ترتيب سورهو اين نشان دهند

. و در نتيجه قرآن نميتواند كار دست انسان باشد

آقاي عبداهللا اريك متوجه شدند كه

. رابطه رياضي وجود دارد 18” الرحيم“و "الرحمن"و "اهللا"و "بسم"در چهار كلمه

.رابطه ميشود 19 آقاي مهندس جواد رحماني بدست آورده اند كه روي همو يك رابطه ديگر را

.به آن رسيد) كه در قديم به آن ابجد ميگفتند(كه با محاسبه ارزشهاي عددي حروف الفباي عربي

:حرف عربي را نشان ميدهد كه بترتيب از يك تا هزار بترتيب زير شماره گذاري شده 28حروف ابجد

وف ابجدرزشهاي عددي حرا

100= ق 20= ك 1= ا

200= ر 30 =ل 2= ب

300= ش 40= م 3= ج

400= ت 50= ن 4= د

500= ث 60= س 5= ه

600= خ 70= ع 6= و

700= ذ 80= ف 7= ز

800= ض 90= ص 8= ح

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

329

900= ظ 9= ط

1000=غ 10= ي

عددي حروف الفباي عربي الزم به تذكر است كه اين ارزشهاي

.هاست كه مورد استفاده بوده است قرن )Roman Numerals(مانند ارزشهاي عددي حروف التين

:حرف بسم اهللا الرحمن الرحيم و ارزشهاي ابجدي مربوطه 19

بسم ارزش ابجدي عربي شماره حرف

2 ب 1

60 س 2

40 م 3

اهللا 1 ا 4

30 ل 5

30 ل 6

5 ه 7

الرحمن 1 ا 8

30 ل 9

200 ر 10

8 ح 11

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

330

40 م 12

50 ن 13

الرحيم 1 ا 14

30 ل 15

200 ر 16

8 ح 17

10 ي 18

40 م 19

”بسم اهللا الرحمن الرحيم“معجزه رياضي

چنان با يكديگر، بنابر يك سيستم رياضي متشكل گرديده )رحمن الرحيم بسم اهللا ال( حرف 19چهار كلمه و است

اين سيستم قابل تعمق، بر اساس ارزشهاي ابجدي اين . كه با دانش و احساس بشري غير قابل انجام ميباشد حروف بدست ميايد

.نشان داده شده است صفحه بعدكه اطالعات مورد نياز براي شرح آن بطور خالصه در

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

331

:شماره حروف عربي هر كلمه و ارزشهاي ابجدي آنها” بسم اهللا الرحمن الرحيم“چهار كلمه

ارزشها جمع ارزشهاي ابجدي تعداد حروف شماره كلمات

102 2/60/40 3 ب س م 1

66 1/30/30/5 4 ا ل ل ه 2

329 1/30/200/8/40/50 6 ا ل رح م ن 3

289 1/30/200/8/10/40 6 ا ل ر ح ي م 4

جمع 19

786جمع ارزشها

.حرف است 19بسم اهللا الرحمن الرحيم -1

اگر شماره ترتيب هر كلمه را بنويسيم، بعد از هر شماره تعداد حروف آن را بنويسيم -2

. است 19بدست ميايد كه قابل قسمت به 13243646 عدد

):قرمز نوشته شده شماره ترتيب هر كلمه براي تشخيص بهتر(

*19*19 36686 = 13243646

: دارد 19اگر ترتيب كلمات را با شماره آن از آخر بنويسيم باز ضريب -3

46362413 =19 *2440127

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

332

اگر بجاي تعداد حروف هر كلمه جمع ارزش ابجدي آن را پس از شماره ترتيب آن بگذاريم باز قابل -4 :است 19قسمت به

110226633294289 =19* 5801401752331

:است 19ابجدي هر حرف را پس از شماره ترتيب كلمه بگذاريم، باز قابل قسمت به اگر ارزش -5

1260402130305313020084050413020081040 =

19 * 66336954126595422109686863843162160

هاي ابجدي آن كلمه را با مجموع ارزش اگر پس از شماره ترتيب هر كلمه حاصل جمع تعداد حروف هر -6 كلمه بگذاريم

:يعني. دارد 19باز ضريب

110527033354295 =19 * 5817212281805

)3 +102 =105(, )4 +66 =70(, )6 +329 =335(, )6 +289 =295(

روف كلمات قبل از آن ـ اگر پس از شماره ترتيب هر كلمه تعداد حروف هر كلمه را به اضافه مجموع ح7 دارد 19بگذاريم باز ضريب

1327313419 =19 *69858601

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

333

)0 +3 =3(, )3 +4 =7(, )3 +4 +6 =13(, )3 +4 +6 +6 =19(

هاي ابجدي اگر پس از شماره ترتيب هر كلمه حاصل جمع ارزش ابجدي هر كلمه را باضافه مجموع ارزش -8 قبل از آن بگذاريم

:دارد يعني 19باز ضريب

1102216834974786 =19* 58011412367094

) 168= 66+ 102(, )497= 329+ 66+ 102(, )786= 289+ 329+ 66+ 102( چون

.ميباشد

را قبل از شماره ترتيب آن حرف ) بسم اهللا الرحمن الرحيم(حرف 19اگر ارزش ابجدي هر حرف از -9 بگذاريم

:دارد يعني 19باز ضريب ) قمي بدست ميايدر 62عدد (

21602403 1430530657 183092001081140125013 11430152001681710184019 =

19* 113696858647 *(...

كشي اين خط .خط كشيده شده است( بسم اهللا الرحمن الرحيم)زير اعداد مربوط به هر يك از چهار كلمه .براي درك نكات بعد مفيد ميباشد

كشيده شده است اضافه را در آخر هر عددي كه زير آن خط) 1و 2و 3و 4(اگر شماره ترتيب هر كلمه -10 كنيم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

334

. دارد 19كه باز هم ضريب ) رقمي 66عدد (عدد جديدي بدست ميĤيد

216024031 14305306572 1830920010811401250133 114301520016817101840194 =

19 * 113696855849*…(

66و 102(هاي ابجدي هر كلمه مجموع ارزش) 4و 3و 2و 1(اگر پس از هر كلمه بجاي شماره ترتيب -11 را بگذاريم، ) 289و 329و

.دارد 19رقمي بدست خواهد آمد كه باز هم ضريب 73يك عدد

2891143015200168171018401932918309200108114012501366143053065710221602403 =

19 * 111369685843*…(

را در ابتداي هر كلمه ميگذاريم، باز 289و 329و 66و 102هاي ابجدي هر كلمه در اين مرحله ارزش -12 .است 19رقمي جديدي بوجود ميĤيد كه ضريبي از 73هم عدد

1143015200168171018401928918309200108114012501332914305306576621602403102 =

19 * 5379790738* …(

:نكات زير را مينويسيم) بسم اهللا الرحمن الرحيم(براي هركلمه -13

ه حرف تشكيل شد 3از "بسم "تعداد حروف هركلمه، مثال كلمه -1

.باشدمي 102جمع ارزش حروف آن "بسم " جمع ارزش ابجدي هر كلمه، مثال كلمه -2

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

335

تشكيل گرديده ) ب، س، م(از حروف "بسم "مه، مثال كلمه ارزش ابجدي هر حرف در هر كل -3

.ميباشد) 40و 60و 2( كه ارزش هر حرف به ترتيب

اگر پس از تعداد حروف هر كلمه جمع ارزش ابجدي هر كلمه و بعد ارزش ابجدي هر حرف آن كلمه را بگذاريم

. دارد 19رقمي بوجود ميĤيد كه باز ضريب 48يك عدد

130200810402891302008405063291303056666040421023 =

19 * 1632768634* …(

در اين مرحله پس از تعداد حروف هر كلمه ارزش هر حرف آن كلمه و بعد جمع ارزش حروف آن را -14 مينويسم

. ميباشد 19رقمي بدست مي آيد كه باز هم ضريبي از 48كه اين بار هم عدد

289613020081040329613020084050664130305102326040 =

19 * 1716000539*…(

هاي بعد جمع كنيم اگر شماره ترتيب حروف هركلمه را با شماره ترتيب حروف كلمه -15

.ميباشد 19رقمي بدست ميĤيد كه باز هم ضريبي از 12عددي

123 +4567 +8910111213 +141516171819 =

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

336

150426287722 =

19 * 7917173038

رقمي بدست ميĤيد 23اگر شماره ترتيب هر كلمه را پس از شماره ترتيب حروف هر كلمه بگذاريم عدد -16

ميباشد 19كه باز هم ضريبي از

123145672891011121331415161718194 =

19 * 648135120479* …(

آن را بعد از آن ) 19(يم و تعداد حروف را اول بنويس) 4( "بسم اهللا الرحمن الرحيم"اگر تعداد كلمات -17 بنويسم

. ميباشد 19رقمي بوجود ميايد كه ضريبي از 6آن را بنويسيم عدد )786(و بعد حاصل جمع ارزش ابجدي

).براي تشخيص زير آن اعداد خط كشيده شده است(

4 19 786 =19 *22094

.خواهد داشت 19را برعكس بنويسيم ضريب 17اگر رقم هاي رابطه -18

36206 * 19 = 4 91 687

) 19(كه اولين آيه قرآن است بنويسيم و بعد تعداد حروف آن ( بسم اهللا الرحمن الرحيم) اگر شماره آيه - 19 را بنويسم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

337

.ميباشد 19و بعد تعداد حروف هر كلمه را بنويسيم باز ضريبي از

174 * 19 * 19 * 19 = 3466 19 1

10بايد توجه داشت كه هر يكي از اين رقمها اگر بخواهد درست سر جاي خود قرار گيرد احتمال آن يك به .ميباشد

.را دارد 9چون احتمال بين صفر تا

مي 6و 6شامل رقم هاي 66مي باشد و عدد 2و 0و 1شامل رقم هاي 102عدد 4در شماره :براي مثال باشد

مي باشد، لذا امكان 9و 8و 2شامل رقم هاي 289مي باشد و عدد 9و 2و 3ل رقم هاي شام 329و عدد

.باشدمي 1/ 1000000000000000يعني ) - 15به توان 10( درست كردن آن يك ميليون ميليارديم يعني

بار 19ق حساب ابجد وجود دارد براي اينكه ارقامش مطاب "بسم اهللا الرحمن الرحيم"اگر چهار كلمه اي كه در باشد، 19قابل تقسيم به

. است 1/ 19 ضرب در 1/ 19بار 19 امكان آن

1/ 37589973457545958193355601يعني

آيا فكر ميكنيد اين روابط رياضي تصادفي است ؟

بزرگ را انصافي اين حقيقت ايد با كمال بي ايد و خواسته انصافي كرده اگر اينطور فكر كنيد خيلي بي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

338

و تمام مردم آن زمان نيست، ) ص(كه قرآن كالم خدا است و نه تنها كار محمد

بلكه حتي مردم اين زمان هم با وجود كامپيوتر نميتوانند چهار كلمه پيدا كنند كه اينهمه روابط رياضي داشته . باشد

.باشد … * 19= ?4?3?2?1 چون بيشتر اين روابط بايد در قالب

.ي عالمت سؤال پس از شماره ترتيب بايد عدد خاص آن چهار كلمه وجود داشته باشديعني بجا

ميباشد 189753يك در برابر ، 2اي كه با كامپيوتر شده، احتمال مرحله مطابق محاسبه

ميليارد ميباشد 36يك در كمتر از ، 4و 2و احتمال مرحله

. كاترليون ميباشد 6.832يك در كمتر از ،5و 4و 2و احتمال مرحله

.رابطه تقريبا صفر يعني محال است 19در نتيجه احتمال تصادفي بودن اين

چه قرن پيش عربستان است؟ 14كار مردم اندكي فكر كنيد و منصفانه قضاوت كنيد كه آيا محاسبه اين روابط .رسد به يك شخص

و ) ص(و حسابگر كه خدا باشد نيست و پيامبري محمد دهنده يك وجود بسيار بسيار دانا آيا اين روابط نشان الهي بودن قرآن را نشان نميدهد؟

حاال كه معلوم شد قرآن واقعا كالم خدا است،

.آن را با دقت هر چه بيشتر بخوانيد و در آيات آن انديشه و فكر كنيد تا راه درست زندگي را پيدا كنيد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

339

چند معجزه رياضي ديگر

ار در قرآن آمده است ب 19كلمه اسم

19*142 بار يعنـي 2698ها است، اول سوره” بسم اهللا الرحمن الرحيم“بدون حساب اهللا كه در )اهللا(لمه ك . بار آمده است

بار 3*19بار يعني 57كه يكي از صفات انحصاري خدا است، ) الرحمن(كلمه

بار آمده است 6 *19بار يعني 114كه بصورت صفت خداوند آمده ) رحيم(و كلمه

مـورد صـفت ذكـر شـده اسـت، نـه در ) ص(سوره توبه در مورد صـفت پيغمبـر اسـالم 9:128كلمه رحيم ( ).خداوند

سوره مانـده بـه آخـر قـرآن 19 نازل شده) ص(آيه اول آن اولين آياتي است كه به پيغمبر 5سوره علق كه قرآن است 96يعني سوره

حـرف اسـت يعنـي 76كلمـه دارد و 19نازل شـده ) ص(ول آن كه اولين آياتي است كه بر پيغمبر آيه ا 5و

4*19= 76

. حرف دارد 15 *19حرف يعني 285آيه و 19 سوره علق

114 =6*19 آيه دارد يعني 6است و ) 114سوره (سوره ناس آخرين سوره قرآن

كلمـه دارد و آيـه 19نازل شده ) ص(اي است كه بر پيغمبر ين سورهقرآن كه بقولي آخر 110ره نصر سوره سو . حرف دارد 19 اول آن

كلمـه دارد كـه 38نـازل شـده، ) ص(قرآن كه دومين آياتي است كه بـه پيغمبـر 68آيه اول سوره قلم سوره 9 . ميباشد 2 * 19مساوي

كلمه دارد 57نازل شده كه ) ص(يغمبر قرآن، سومين آياتي است كه بر پ 73آيه اول سوره مزمل سوره 10 3 *19= 57يعني

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

340

) 42سوره (و در سوره شوري ) 50سوره (در سوره ق ” ق“حرف

3* 19بار تكرار شده است يعني 57كه در حروف مقطعه اول اين دو سوره ذكر شده

.رابطه است 200در تمام حروف مقطعه قرآن اين روابط رياضي وجود دارد كه حدود

7* 19= 133بار آمده است يعني 133) 68ه سور(در سوره قلم ” ن“ف حر

15* 19= 285 :بار آمده است يعني 285) 36سوره ( در سوره يس ” س“و ” ي“حروف

بار 26) 19 سوره (بار و در سوره مريم 97) 7سوره (در سوره اعراف ” ص“حرف

مي باشد ) 29+ 26+ 97= 152(آن در سه سوره بار آمده كه جمع 29) 38سوره (” ص“و در سوره

8* 19= 152 :يعني

.شروع ميشود "م"و "ح"وجود دارد كه با حم ) 46تا 40سوره هاي (در قرآن هفت سوره پياپي

.ها با هم روابط رياضي عجيبي دارند كه نامي جز معجزه بر آنها نميتوان گذاشت اين سوره

113* 19ميشود كه مساوي است با 2147فت سوره را جمع كنيد عدد اين ه” م“و ” ح“اگر تعداد

هاي بدست آمده را باهم هاي آنها را جدا جمع كنيد و بعد رقم” م“هاي اين هفت سوره را جدا و ” ح“و اگر جمع كنيد

. بدست ميايد 113درست همان عدد

.ميباشد) 4(و )6(، 64، و رقمهاي عدد )0(و ) 8(و ) 3(، 380منظور از رقمها عدد نيست مثال رقمهاي عدد

بترتيب ” م“و ” ح“در اين هفت سوره تعداد

،380و 64 ،) 40سوره (در سوره مؤمن يا غافر

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

341

،276و 48 ،)41سوره (در سوره فصلت

300و 53 ،) 42سوره (در سوره شوري

324و 44 ،) 43سوره (در سوره زخرف

150و 16 ،) 44سوره (در سوره دخان

200و 31، ) 45سوره (در سوره جاثيه

.ميباشد 225و 36 )46سوره (در سوره احقاف

64 +380 +48 +276 +53 +300 +44 +324 +16 +150 +31 +200 +36 +225 =2147

=19 *113

:حاال اگر رقمهاي اين اعداد را با هم جمع كنيم

6+4+3+8+0+4+8+2+7+6+5+3+3+0+0+4+4+3+2+4+1+6+1+5+0+3+1+2+0+0+3+6+2+2+5 =113

.است 19به 2147رج قسمت يعني مساوي خا 113بينيم حاصل جمع اين رقمها درست مي

بكنيم باز ) 42و 41و 40سوره (حاال اگر همين كار را با سه سوره اول

” ح“تقسيم كنيم مساوي حاصل جمع رقمهاي 19ها را اگر به هاي اين سوره” م“و ” ح“بينيم حاصل جمع مي . اين سه سوره ميشود” م“و

64 +380 +48 +276 +53 +300 =1121 =19* 59

6+4+3+8+0+4+8+2+7+6+5+3+3+0+0 =59

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

342

باز همين رابطه بدست را مورد امتحان قرار دهيم 46و 45و 44و 43هاي سوره بعد يعني سوره 4حال اگر .آيد مي

44 +324 +16 +150 +31 +200 +36 +225 =1026 =19 *59

4+4+3+2+4+1+6+1+5+0+3+1+2+0+0+3+6+2+2+5 =54

ميشود 1045 را با هم جمع كنيم 43و 42و 41سه سوره ” م“و ” ح“حال اگر

. مساوي است” م“و ” ح“دست ميايد كه با حاصل جمع رقمهاي ب 55كنيم عدد 19كه اگر آنرا تقسيم به

48 +276 +53 +300 +44 +324 =1045 =19 *55

4+8+2+7+6+5+3+3+0+0+4+4+3+2+4 =55

بدست ميايد 1102را با هم جمع كنيم عدد 41و 46و 45و 44چهار سوره ” م“و ” ح“حال اگر

.مساوي است” م“و ” ح“قمهاي بدست ميايد كه با حاصل جمع ر 58عدد 19ه كه خارج قمست آن ب

16 +150 +31 +200 +36 +225 +64 +380 =1102 =19* 58

1+6+1+5+0+3+1+2+0+0+3+6+2+2+5+6+4+3+8+0 =58

.باشند رقم ديگر پيدا كنيد كه چنين خاصيتي داشته 14حاال شما سعي كنيد با كامپيوتر

.هاي آن چنين خاصيتي داشته باشند” م“ها و ”ح“حاال فكر كنيد كه اگر بخواهيد هفت مقاله بنويسيد كه

چه زماني بايد صرف كرد؟

حاال فكر كنيد اگر كسي بخواهد بطور عادي هفت سخنراني بكند كه چنين روابطي در آن وجود داشته باشد، امكان دارد يا نه؟

:ميفرمايد) ص(سوره عنكبوت به پيغمبر 29:48اوند در آيه با توجه به اينكه خد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

343

تو قبال كتابي نخوانده بودي و با دستت چيزي ننوشته بودي "

"چون در آن حال كساني كه در صدد باطل ساختن رسالت تو هستند شك ميكردند

.يعني پيغمبر سواد خواندن و نوشتن نداشت

يدا كنيد كه چنين حالتي داشته باشد تا بدانيد قرآن نميتوانسته كار رقم ديگر پ 14شما سعي كنيد با كامپيوتر .قرن پيش باشد 14پيغمبر بيسواد

اند چنين كاري بكنند بلكه تمام مردم آن زمان هم نميتوانسته

.رابطه رياضي در آن باشد 19بسازيد كه )بسم اهللا الرحمن الرحيم(و بيائيد واقعا سعي كنيد چهار كلمه مثل

.حتي سه رابطه رياضي از لحاظ حروف ابجد در آن باشد يا

البته توجه داشته باشيد در آن زمان چرتكه هم وجود نداشته، چه رسد به ماشين حساب و كامپيوتر

:منبع

www.eHolyQuran.com

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

344

قرآن رياضي اعجاز از هايي گوشه برسي

في االتقاندر كتاب سيوطياز پيشينه اين نوع برخورد با قرآن اطالع چنداني در دست نيست، ولي از آنجا كه ن حال توجه با اي. توان دريافت كه اين موضوع چندان غريب نبوده به اين موضوع پرداخته، مي القرآن علوم

او ادعا كرد كه نظمي رادر قرآن . آغاز شد خليفه رشادجدي به اين موضوع در دهه هفتاد ميالدي، با ادعاهاي .رود بوده و يكي از بزرگترين وجوه اعجاز آن به شمار مي است كه ويژگي خاص قرآن كشف نموده

كشف رابطه رياضي در قرآن، موجب گرديد كه برخي از پژوهشگران مسلمان براي كشف اسرار و رموز برخي از شاگردان يا پيروان رشاد، چون . بيشتري از قرآن به آمارگيري از تعداد حروف و كلمات قرآن بپردازند

با اينحال برخي ديگر از . تكميل نمودند» عدد نوزده«ا چاپ كتابي، نظريات او را در باب ب» عبداهللا آريك« .انديشمندان اسالمي نيز بودند كه به طرح نظريات جديد رياضي و مستقل از رشاد پرداختند

در توبه سورهپس ازآنكه رشاد خليفه، نظرياتش را بسط داد، با استفاده از همان نظريه رياضي، دو آيه آخر از ام نموده است و ن ميثاق رسولو نهايتا ادعا نمود خداوند او را ]2[]1[شده و افزوده شده دانست، قرآن را تحريف

به » احاديث«و » پيامبر سنت«خليفه همچنين از ساير متون مذهبي در كنار قرآن مثل . او در قرآن كد شده استهاي و در تضاد با قرآن، ياد كرد و كشف واقعيت اين متون و آموزه محمدعنوان منابع جعلي نسبت داده شده به

اين امر موجب شد تا محققين اسالمي شروع به نقد نظريه ]4[. ]3[.جعلي را از وظايف رسالت خويش دانست ]5[.او نموده و ادعاهاي وي را انكار كنندرشاد و ديگر همكاران و پيروان نظريات

بخصوص آنكه در اين . جداي از درستي يا نادرستي، نظريات رياضي در حيطه قرآن قابل بررسي و تامل استاند اما كامال مستقل از نظريه رشاد ميان، نظريات ديگري پديد آمدند كه اگرچه از ديدگاه رياضي به قرآن پرداخته

اش مورد تعرض جدي ، نام برد كه تاكنون نظريهبازرگان مهديتوان از اند، از آن جمله مي وي بوده 19و عدد ]6[.است مخالفان واقع نشده

ها تناسب تعداد تكرار واژه

هايي را در قرآن به صورت ، تعداد دفعات تكرار واژهنوفل عبدالرزاقو بازرگان عبدالعليپژوهشگراني چون ]10[]9[]8[]7[:ها به شرح زير اند برخي از اين واژه. اي يافته اند ويژه

]11[.با تكرار شده كه برابر تعداد روزهاي سال است 365در قرآن ) به معناي روز(» يوم«واژه •

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

345

]12[.هاي سال است تعداد ماه بار تكرار شده كه برابر 12در قرآن ) به معناي ماه(» شهر«واژه • . ر قرآن به كار رفته كه برابر تعداد نمازهاي يوميه مسلمانان استبار د 5) به معناي نماز(» صلوة«واژه • امامي دوازده شيعياندر قرآن آمده كه برابر تعداد امامان ) هم به صورت جمع و هم مفرد(بار 12» امام«واژه •

و ما هر چيزي را در امام روشنگري «: آمده است يس سوره 12مثال در آيه . ارتباط دارد جابر حديثاست و با ]13[».ايم جمع نموده

هاي تكرار دو واژه مرتبط برابري

. اند بار آمده 24با هم برابرند و هركدام ) به معناي زن( ]15[»امراة«و ) به معناي مرد( ]14[»رجل«هاي تعداد واژه

اگر مشتقات . اند بار آمده 68با هم برابرند و هركدام » شيطان«و ) به معناي فرشتگان(» مالئكه«هاي تعداد عين واژه ) بار 88( .آنان را هم به شمار آوريم، باز هم برابر هستند

. اند بار آمده 115با هم برابرند و هركدام » آخرت«و » دنيا«هاي تعداد واژه

بار 180با هم برابرند و هركدام ) به معناي گناهان(» سيئات«و ) ها به معناي نيكي(» الحسنات«هاي تعداد واژه . اند آمده

. اند بار آمده 145با هم برابرند و هركدام ) اي مرگبه معن(» الموت«و ) به معناي زندگي(» الحياه«هاي تعداد واژه

نظريه رشاد خليفه

و پس از » ، معجزه عددي در قرآن19عدد«اي منتشر كرد بنام مقاله خليفه رشادميالدي )يالديم(1972در سال ها، كلمات و حروف ها، آيه نظريه خود، مبني بر كشف يك رابطه رياضي در تعداد سوره ]16[آن در كتاب خود

او انگيزه خود را اثبات اعجاز و غير بشري بودن قرآن خواند تا بدين ترتيب اثبات . را رونمايي كرد قرآنكتاب .كند كه قرآن همانند انجيل نوشته دست بشر نيست و انشاي خداوند است

مذكور در 19است كه با عدد اي را در متن قرآن يافته ارتباط عددي ويژه رايانهوي ادعا نمود كه با استفاده از .حروف مقطعه يكي ديگر از اساس نظريه اوست. ارتباط دارد) مدثر( 74 سوره

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

346

شوند شروع مي مقطعه حروفاي كه با اين حرف از در دو سورهرا » ق«او در شروع كار خود تعداد حرف را بررسي نمود كه نتيجه بررسي او اين بود كه تعداد اين حرف در هر دو سوره ) »ق«و » شوري«هاي سوره(

هاي بار در دو سوره كه اين عدد با تعداد سوره 114است، يا به عبارتي مجموعا بار تكرار شده 57يكسان و » ق«كه صفت قرآن در همان ابتداي سوره (» مجيد«كلمه ابجدي مقداراز طرفي برابر بودن . قرآن برابر است

هاي قرآن با اين عدد، عقيده او را به وجود در كل سوره» قرآن«كرار كلمه و برابر بودن تعداد ت 57با عدد ) است ]17[.يك رابطه رياضي در قرآن تقويت نمود

يشهده * كتاب مرقوم كند را اينگونه ترجمه ميكند و آن استناد مي مطففين سوره 21تا 19رشاد به آيات مطففين [)تا بوسيله كساني كه به من نزديك هستند مشاهده شود*كتابي است كه با اعداد بنا شده: ترجمه( المقربون

- 20-21[ ]18[]19[

]20[:با تاييد كلي نظريه رشاد خليفه چنين مي گويد بازرگان مهديفرزند مهندس بازرگان عبدالعلي

عاهاي باطلي كرد و بعد ها ادهرچند ( محقق مصري ، در كشف كد رياضي قرآن » رشاد خليفه «مالحظات مضرب مشترك بودن . حقايق غير قابل انكاري را آشكار ساخت) برخي يافته هايش جاي چون و چرا دارد

سوره اي كه با حروف مقطعه آغاز مي شوند ، و صدها شاهد آماري براي اثبات اين نكته و 29در 19عدد 7از جمله روابط بسيار حيرت آوري كه اعداد ( نكات رياضي فراواني كه توسط او يا شاگردانش مطرح گرديد

نشان داد كه حتي يك كلمه را نمي توان در قران جا به جا كرد ، چه آنكه ) در قرآن دارند. . . و 40و 9و .خواسته باشيم اجتهاد اصحاب را در ترتيب فعلي قرآن دخيل بدانيم

برخي جزئيات نظريه :گويد كند و مي ا بسيار مشكل دسته بندي ميرشاد خليفه كد رياضي قرآن را از ساده ت

حقايق پيچيده به كمك ماشين . توان آنها را بررسي كرد حقايق ساده مشاهداتي است كه بدون هيچ وسايلي مياي احتياح ندارد، اما خواهشمند است بررسي حقايق زير به هيچ وسيله. حساب يا كامپيوتر قابل رويت است

]17[.اينها به متن عربي اصلي اشاره دارد بخاطر داشته باشيد كه همه

. حرف است 19بسم اهللا، شامل"، معروف به )1:1(اولين آيه .1 . 6*19شود است كه مي سوره 114قرآن داراي .2 . 234*19شود است كه مي 6346مجموع آيات در قرآن .3

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

347

6234شود است كه مي شماره گذاري نشده) بسم اهللا(آيه 112است و آيه شماره گذاري شده 6234[ 19شود مي 6+3+4+6كنيد كه توجه ] 112+6234=

) است دو بار تكرار شده 27درسوره ( 9است، با وجود غيبت مرموز آن در سوره مرتبه تكرار شده 114بسم اهللا .1 6*19= 114و

. است سوره 19، دقيقا27تا بسم اهللا اضافي در سوره 9از غيبت بسم اهللا در سوره .2 18*19يا 342) = 9+10+11+12+......+26+27( 27تا 9ها از مجموع شماره سوره .3 18*19= 342، و 27همچنين مساوي است با مجموع كلمات بين دو بسم اهللا سوره ) 342(اين مجموع .4 . است كلمه 19شامل) 1:96-5(اولين آيات معروفي كه اول وحي شد .5 4*19حرف است 76اي، داراي كلمه 10اين اولين وحي .6 . است آيه 19است، داراي اولين سورهكه از نظر ترتيب زماني 96سوره .7 . مين سوره است19است، از انتهاي قرآن، كه از نظر ترتيب زماني اولين سوره 96سوره .8

دهند كه به برخي از آنها در حقايق ساده اشاره تشكيل مي) پاراف قرآني(بخش اصلي نظريه را حروف مقطعه :است نموده

29دهند كه در ابتداي را تشكيل مي) 2:1م، از . ل. مانند ا(لف مخت» پاراف قرآني« 14حرف مختلف عربي، • . 3*19يا 57=29+14+14شود مجموع اين اعداد مي. سوره قرار دارند

: شود است مي در آنها آمده» پارافهاي قرآن«اي كه سوره 29مجموع •

. 44*19، يا 836شود مي) مجموعه پارافها 14( 14+822، و 7+3+2+..........+68+50=822

. 19x38سوره بدون پاراف وجود دارد 38، )68(و آخرين سوره پاراف دار ) 2(بين اولين سوره پاراف دار • . مجموعه پاراف دار و بدون پاراف وجود دارد 19هاي پاراف دار بين اولين و آخرين سوره •

ن «رسد، استدالل نمود كه ب 19مضربي از 133براي آنكه به عدد » قلم«در سوره » ن«همچنين در شمارش تعداد ]21[.نوشته شود» نون والقلم و مايسطرون«ها، بايد به شكل ،كتابت رايج در قرآن »والقلم و مايسطرون

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

348

ادعاي تحريف قرآناش هماهنگ ا كه با نظريهاز قرآن ر) اهللا سوره بدون بسم( توبه سورهرشاد در بسط نظريه خود، دو آيه پاياني

ها كند، و اين آيه وي را نقض مي 19جا تئوري كد 9او مدعي بود كه اين دو آيه در . نبود، تحريف شده دانستمحمد افزوده شده و اين امر طبق اسنادي مورد مخالفت سال پس از مرگ محمد توسط كاتبان در مدح 19

به اسالم پيامبرهمچنين در يكي از اين آيات، ]23[]22[.بود واقع شده) يكي از كاتبان( ابيطالب بن عليشديد خليفه اين دو آيه را جعلي ناميد و آنها را از ]24[.است خوانده شده) يكي از اسماء خداوند(» رحيم«صراحت .قرآن خود حذف كرد هاي جديدتر ترجمه ويراست

]26[]25[.بعدها توسط ديگران روابط ديگري هم كشف شد. رياضي براي اثبات اين ادعا يافت رابطه 71او

ادعاي رسالت و جعلي بودن احاديث و سنتوي پس از بسط دادن نظريات . رشاد خليفه همچنين ادعاي رسالت كرد و نام خود را از قرآن استخراج نمود

است و اين واقعا يق رياضي بعنوان رشاد خليفه كد شدهاسم رسول ميثاق خدا در قرآن از طر«خود اعالم نمود آشكار شدن «و پس از آن استدالل نمود كه » بهترين روش معرفي رسول خدا به دنيا، در عصر كامپيوتر است

، كه پس حديثو سنتخليفه همچنين ]27[»هاي مهم رسالت او است معجزه قرآن بواسطه رشاد خليفه، از نشانهو در تضاد با قرآن، دانست و محمداز قرآن منبع اصلي مسلمانان هستند، را منابع جعلي نسبت داده شده به

]29[]28[.هاي جعلي را نيز از وظايف رسالت خويش دانست كشف واقعيت اين متون و آموزههاي او ممنوع اعالم وي از سوي محافل مذهبي سني و شيعه رد شده و نوشتهاين سبب شد كه ادعاهاي

.تسليم شدگان رد شدادعاي محافل مذهبي هم از سوي ]مرده پيوند[]30[.شود

نقد نظريه رشادهرچند ادعاي كشف رابطه رياضي در قرآن، در ابتدا شادي مسلمانان و محافل علمي اسالمي را به همراه داشت، اما پس از آن و با مطرح شدن ساير ادعاهاي بعدي رشاد خليفه، محققين اسالمي شروع به نقد علمي نظريه

.عاهاي وي را انكار كردندرشاد و نظريات او نموده و يا ادبنظر برخي از ايشان، تاكنون در احاديث از پيامبر اسالم يا امامان شيعه و سيره عملي آنها و يا در تفاسير قبلي،

همچنين . اند اند بلكه آن را كتابي روشن و پرمحتوي خوانده قرآن را كتابي اسرارآميز و معماگونه وصف ننمودهز بزرگان و علمايي چون خواجه نصير يا شيخ بهايي نيز مـطالبي هرچند به صورت در آثار متقدمين، هيچيك ا

نظر ايشان، به. ضمني و تلويحي در مورد تعداد حروف و كلمات قرآن و روابط رياضي بـيـن آنـهـا نيامده بود كه چرا مردم بهكند رويه قرآن نيز بر همين اساس است، چراكه قرآن بعد از ذكر داستان آنها، اظهار تاسف مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

349

اي نموده و بر سر تعداد اصحاب كهف جاي آنكه به پيام اين قصه توجـه كنند، خود را مشغول مطالب حاشيه: است، در قرآن آمده همينطور در مورد تعداد نگهبانان دوزخ، كه استناد رشاد به همين آيه. كنند باهم جدال مي

ايم، بلكه خود جهت كه اسرار و رموزي در اين عدد درنظر گرفته، نه بدان »تعدادشان رانوزده نـفر قرار داديم«گويد، فقط به اين مـنـظـور كـه چـون و چـراي كافران رابرانگيزيم و نيز ايمان مؤمنان را قرآن در آيه بعد مي ]5[ ]31[تقويت كرده بـاشيم

نظريه مهدي بازرگانعي رابطه رياضي بر اساس سير نزول مدعي كشف نو قرآن تحول سيردر كتاب خود بازرگان مهديمهندس

.آيات بر پيامبر اسالم استبه عنوان نمونه او معتقد است آياتي كه در ابتدا نازل شده است از كلمات و آيات كوچكتري تشكيل شده است و اين سير همين طور به صورت خطي افزايش مي يابد و آياتي كه در سالهاي آخر نازل شده است داراي

.ر و آيات بزرگتري استكلمات بزرگت، كه قرآن )سال گفته مي شود 23آنچه كه معموال (سال و چند ماه 21همچنين او معتقد است، كه در هر سال از

.نازل شده است، دقيقا با اختالف چند آيه، تعداد آيات مساوي بر پيامبر اسالم نازل شده است )خليفه رشاد دكتر( توسط كامپيوتر و قرآن همقال

از دانشگاه آريزوناي آمريكاست كه PhDداراي درجه دكتراي ) دكتر رشاد خليفه(مقاله قرآن و كامپيوتر توسط :اينك ادامه مقاله. را كليد رمز اعجاز آميز بودن قرآن دانست 19سوره مدثر كه عدد 31تا 11با الهام از آيه

. حـــــرف عربـــــي اســـــت 19داراي » بســـــم اهللا الـــــرحمن الـــــرحيم « آن اولـــــين آيـــــه قـــــر ). 19× 6. (قســمت اســت 19ســوره تشــكيل شــده اســت و ايــن عــدد بــه 114قــرآن مجيــد از -2 . نـوزدهمين سـوره از آخـر قـرآن اسـت ) 96شـماره (اولين سـوره اي كـه نـازل شـده اسـت سـوره علـق -3ــق -4 ــوره علـــــــــــــــــــــــــ ــه دارد 19ســـــــــــــــــــــــــ . آيـــــــــــــــــــــــــ . دارد) 19× 15(رف حــــــــــــــــــــــ 285ســــــــــــــــــــــوره علــــــــــــــــــــــق -5 . كلمـه اسـت 19آيـه اولـي سـوره علـق را آورد كـه شـامل 5اولين باركه جبرئيل امين با قرآن فـرود آمـد -6ــن -7 ــه ، 19اي ــرف 76كلم ــت ) 19× 4(ح ــرحيم اس ــرحمن ال ــم اهللا ال ــروف بس ــداد ح ــه تع ــه ب . دارد ك. كلمه اسـت 38را آورده كه شامل ) 68ماره ش(آيه اولي سوره قلم 9دومين باري كه جبرئيل امين فرود آمد -8)2 ×19. (

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

350

. كلمه اسـت 57را آورد كه شامل ) 73شماره (آيه اولي سوره مزمل 10سومين باركه جبرئيل امين فرود آمد -9)3 ×19 .(

ن بـر آ « را آورد كه آخـرين آيـه آن ) 74شماره (آيه اولي سوره مدثر 30چهارمين باركه جبرئيل فرود آمد -10ــد 19دوزخ ــته موكلنـــــــــــ ــد» فرشـــــــــــ ــي باشـــــــــــ ــه . (مـــــــــــ ) . 30آيـــــــــــ

را انتخـاب كـرده 19سوره مدثر به ما ياد مي دهد كه چرا عدد 31آفريننده ذوالجالل و عظيم الشأن با آيه -11ــت ــد . اســــــــ ــي فرمايــــــــ ــان مــــــــ ــر را بيــــــــ ــل زيــــــــ ــنج دليــــــــ : پــــــــ

. بــــــــــــــــي ايمانــــــــــــــــان را آشــــــــــــــــفته ســــــــــــــــازد) الــــــــــــــــفــه ) ب ــد كـــ ــان دهـــ ــارا اطمينـــ ــود و نصـــ ــان يهـــ ــه خوبـــ ــت بـــ ــماني اســـ ــرآن آســـ . قـــ . ايمــــــــــــــــــــان مومنــــــــــــــــــــان تقويــــــــــــــــــــت نمايــــــــــــــــــــد) ج . تـــا هـــر گونـــه اثـــر شـــك و ترديـــد را از دل مســـلمانان و خوبـــان يهويـــت و مســـيحيت بزدايـــد ) د . تــــا منــــافقين و كفــــار را كــــه سيســــتم اعــــدادي قــــرآن را قبــــول ندارنــــد رســــوا ســــازد ) ه

ويكـي از )سوره مدثر 31آيه (تمام جهانيان است آفريننده بمامي آموزدكه اين نظم اعدادي قرآن تذكري به -13 ).35آيـــــــــــــــه . (معجـــــــــــــــزات عظـــــــــــــــيم قـــــــــــــــران اســـــــــــــــت

قابـل 19هركلمه از جمله آغازيه قرآن بسم اهللا الرحمن الرحيم در تمام قرآن بنحوي تكرار شده كه به عدد -14بـار 57” الـرحمن ” لمـه ، ك)19*42(بـار 2698” اهللا ” باركلمـه 19” اسم ” تقسيم است ،بدين ترتيب كه كلمه

ــه ) 19*3( ــرحيم ” وكلمـــــــــ ــار 114” الـــــــــ ــود )19*6(بـــــــــ ــده ميشـــــــــ .ديـــــــــهر گاه از سوره توبه شروع كرده . همانطور كه در باال اشاره شد سوره توبه فاقد آيه افتتاحيه بسم اهللا است -16

م ، مالحظه مـي آنرا سوره شماره يك وسوره يونس را سوره شماره دو فرض نموده وبه همين ترتيب جلو بروياز اين نظم نتيجه مي گيـريم .كه بسم اهللا تكميلي را دارد ) 27سوره (شود كه سوره النمل نوزدهمين سوره است

.كــه قرآنــي كــه اكنــون در دســت ماســت بــا قــرآن زمــان پيــامبر از لحــاظ ترتيــب ســوره هــا يكــي اســت ــل -17 ــوره النمــ ــم اهللا ســ ــه بســ ــين دو آيــ ــود بــ ــات موجــ ــداد كلمــ ــد) 19*18(342تعــ .ميباشــما موسي را براي جهل شب احضار كرديم ،ما هفت آسـمان : مثال .قرآن مجيد شامل اعداد بيشماري است -18

ــديم ــرآن .را آفريـــــ ــام قـــــ ــداد در تمـــــ ــن اعـــــ ــمار ايـــــ ــد) 19*15(285شـــــ .ميباشـــــــداد -19 ــر اع ــع 285اگ ــل جم ــيم ، حاص ــع كن ــم جم ــا ه ــوق را ب ــود )19*9189( 174591ف ــد ب .خواه .خواهـد بـود ) 19*8534( 162146اعداد تكراري را از عدد فوق حـذف نمـاييم حاصـل جمـع حتي اگر -20سوره با حروف رمزي شروع ميشود كه معنـي ظـاهري 29يك كيفيت مخصوص به قرآن مجيد اينست كه -21

سوره هـاي اين حروف در ابتداي.ندارند ، اين عالمات در هيچ كتاب ديگري و در هيچ جايي ديده نمي شوند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

351

اولـين نشـانه ايـن ارتبـاط .بنا شده اسـت 19قرآن بخش مهمي از طرح اعدادي اعجاز آميز مي باشد كه بر عدد وتعـداد خـود رمزهـا 14تعداد حروف الفبا دراين رموز.سوره از قرآن با اين عالمات شروع ميشود 29اينست كه

جمـع كنـيم ، حاصـل جمـع )14(راباتعـدادرمزها )14(وحـروف الفبـا ) 29(هرگـاه تعدادسـوره هـا .ميباشد14نيزــود ) 19*3(57 ــد بــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .خواهــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي شــود -23 ــا حــرف ق شــروع م ــه ب ــاف ك .حــروف ق اســت) 19*3(57شــامل ) 50شــماره (ســوره قكه اگـر حـروف ) 42سوره شورا شماره (حروف ق را در عالمت رمزي خود دارد ” سوره ديگري در قرآن -24

.بـار تكـرار شـده اسـت ) 19* 3( 57كـه حـرف ق ق را در اين سوره شمارش نمائيد، مالحظه خواهيد كـرد شـامل ) 57،57(به اندازه همديگر ) 42و 50شماره (بدين ترتيب در مييابيد كه دو سوره قرآني فوق الذكر -25

چون سوره ق بدين نحو آغاز مي . برابر است) 114(حرف ق هستند كه مجموع آن دو با تعداد سوره هاي قرآنسوره هاي 114ق مذكور گواه 114تصور حرف ق به معني قرآن مجيد مي نمايد و ” جيدق و القرآن الم”: شود

سوره قرآن ، تمـام قـرآن را تشـكيل مـي 114اين احتساب اعداد آشكار و گويا ، مدلل مي دارد كه . قرآن است .دهنــــــــــــــــد و چيــــــــــــــــزي جــــــــــــــــز قــــــــــــــــرآن نيســــــــــــــــتند

57(ق آغاز مي شود ، داراي تعـداد معينـي ق آمار كامپيوتر نشان ميدهد كه فقط اين دو سوره كه با حرف -26هستند ، گوئي خداوند توانا مي خواهد با اشاره و كنايه بفرمايد كه خودش تنها از تعداد حروف الفبـا در ) مورد

.ســـــــــــــوره هـــــــــــــاي قـــــــــــــرآن بـــــــــــــا خبـــــــــــــر اســـــــــــــت يـد بـه از سوره ق مدلل مي دارد كه هر كلمه و در حقيقت هر حـروف در قـرآن مج 13يك نمونه در آيه -27

دستور الهي و طبق يك سيستم اعدادي بخصوصي كه بيرون از قدرت بشر است گنجانيده شده است اين آيه مي خواننـده . در تمام قرآن مردمي كه لوط را نپذيرفتند ، قوم ناميده مي شـوند ” عاد ، فرعون و اخوان لوط ”فرمايد

بكار بدره مي شـد چـه اتفـاقي مـي » قوم « كلمه در سوره ق » اخوان « بالفاصله متوجه مي شود كه اگر بجاي بـه 58بار تكرار مي شد و عدد 58در اين سوره » ق« در اين صورت ذكر كلمه قوم بجاي اخوان، حرف . افتاد

كه در سوره شورا مطابقت نمي كرد و جمع آن دو با تعداد سـوره » ق« 57قابل قسمت نيست و لذا با تعداد 19 .، بدين معني كه با جايگزين كردن يك كلمه بجاي ديگـري نظـم قـرآن از بـين ميـرود هاي قرآن برابرنمي شد

دارد كه به » ن « 133اين سوره ) 6شماره ( آغاز ميشود ، سوره قلم است » ن « تنها سوره اي كه با حرف -28 ).19×7( قابــــــــــــــــــــــــــل قســــــــــــــــــــــــــمت اســــــــــــــــــــــــــت 19شروع ميشـوند، » ص« كه با حروف ) 38اره شم( و ص ) 19شماره ( مريم ) 7شماره (سه سوره اعراف -29

).19×8( دارنـــــــــــــــــــــــد » ص « حـــــــــــــــــــــــرف 152جمعـــــــــــــــــــــــا ــه -30 ــوره طـ ــماره (در سـ ــروف ) 20شـ ــداد حـ ــع تعـ ـــ« و » ط « جمـ ــد 344» هـ ) .19× 18( ميباشـ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

352

ــوره -31 ــس « در ســـــ ــروف » يـــــ ). 19×15( ميباشـــــــد 285» س« و » ي « تعـــــــداد حـــــبنـابراين ) 19*14(ميباشـد 2166شروع ميشوند تكرار حروف » حم« كه با رمز 46تا 40در هفت سوره -32

بدون اسـتثناء در روش اعـددي اعجـاز آميـز . تمام حروف اختصاري كه در ابتداي سوره هاي قرآن قرار دارند بايد توجه داشت كه اين روش اعدادي قرآن ، در مواردي سـاده و در خـور فهـم اشـخاص . قرآن شركت دارندا در موارد ديگر ، بسيار مشكل و پيچيده بوده و براي درك آنها اشخاص تحصيل كرده بايد از معمولي است ، ام

ــد ــك بگيرنــــــــــــــــ ــي كمــــــــــــــــ ــينهاي الكترونيكــــــــــــــــ . ماشــــــــــــــــشروع ميشوند تعداد حروف الف ، الم » الم « كه با رمز 32و31و30و19و13و7و3و2در سوره هاي شماره -33

ــا ــيم جمعــــ ــه 26676، مــــ ــمت بــــ ــل قســــ ــورد و قابــــ ــند ميب 19مــــ ).19*1404( اشــــآغـاز ) ط ، س(يـا يكـي از دو حـرف مزبـور » طـس « كه با رمز 42و36و28و27و26و20در سوره هاي -34

ــرف ــداد دو حـــــــ ــوند تعـــــــ ــد 494» س«و » ط « ميشـــــــ ــورد ميباشـــــــ ).19*26( مـــــــراء ( اد آغاز مي شوند تعدا الف ، الم ، راء به اضافه تعد» الر« كه با رمز 15و14و12و11و10در سوره هاي -35 ).19*511(مـي باشـد 19مـورد اسـت كـه ايـن عـدد قابـل قسـمت بـر عـدد 9،97تنها در سوره سيزدهم ،)

آغاز مي شوند ، تعداد حروف طاء و سين و ميم ” م”و ” س” ”ط”در سوره هايي كه با رمز يكي از حروف -36ــد 9177 ــي باشـــــــــــــــــــــــ ــورد مـــــــــــــــــــــــ ).19*438(مـــــــــــــــــــــــ

) الف ، الم ، ميم، را (آغاز مي شود ، تعداد حروف ” المرا”رمزي كه با حرف) 13شماره ( در سوره رعد -37 ).19*79(مــــــــــــــــــــــــــورد مــــــــــــــــــــــــــي باشــــــــــــــــــــــــــد 1501

مـورد ، 2572” الف”شروع مي گردد تعداد وقوع ” المص”كه با حروف رمزي ) 7شماره (در سوره اعراف -38سـت مـي بد 5358مـورد كـه جمعـا عـدد 98” ص”و حـرف 165” مـيم ”مـورد ، حـرف 1523” الم”حرف

ــد ).19*282(آيــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــكاف ، ها ، يا ، عـين ، (شروع مي شود ، تعداد حروف ” كهيعص”كه با حروف ) 19شماره (در سوره مريم -39

ــاد ــد 798) صــــــــــــــــ ــي باشــــــــــــــــ ــورد مــــــــــــــــ ).19*42(مــــــــــــــــحـا ، مـيم ، عـين، (شروع مي شود ، تعداد حروف ” حم عسق ”كه با حروف ) 42شماره (در سوره شورا -40

).19*30(مـــــــــــــي باشـــــــــــــد مـــــــــــــورد 570) ســـــــــــــين ، قـــــــــــــاف ، 12، 11، 10، 7، 3، 2سوره هاي شماره (در لغت رمزي آنهاست ” الف”در سيزده سوره اي كه حرف -41ــود ) 15و32، 31، 30، 29، 14، 13 ــاي موجـ ــف هـ ــع الـ ــد 17499جمـ ــي باشـ ــورد مـ ).19*921(مـ ).19*620(مـــورد مـــي باشـــد 1870” الم”در ســـيزده ســـوره فـــوق الـــذكر جمـــع حـــروف -42، 26، 32، 13، 7، 3، 2سوره هاي شماره (در لغت رمزي آنها ست ” ميم”در هفده سوره اي كه حروف -43

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

353

).19*457(مورد مي باشد 8683” ميم”جمع حروف ) 46، 45، 44، 43، 42، 41، 40، 30، 31، 29، 28عددي تنظيم شده باشد بر اين حقيقـت عـالوه بـر درتاريخ ، كتابي سراغ نداريم كه مانند قرآن طبق يك سيستم

ــت 43 ــادقي اســــــ ــواه صــــــ ــز گــــــ ــر نيــــــ ــوارد زيــــــ ــين ، مــــــ ــد پيشــــــ :بنــــــو تعـداد حـروف ) 19* 142(اسـت 19مرتبه در قرآن تكرار شده كه مضربي از عـدد 2698” اهللا”كلمه : الف

” قل هو اهللا احد ”ص بعد از مسئله جالب اينكه در سوره اخال. مورد مي باشد 19نيز ” بسم اهللا الرحمن الرحيم”از نظر دسترو زبـاني بايـد . مي آمد ، جمله صحيح بود” هو الصمد”آمده در صورتي كه اگر ” اهللا الصمد” جمله

مي آمد ، سيستم رياضـي قـران بهـم مـي ” هو” ”اهللا”آمده است ، اگر بجاي ” اهللا”مي آمد اما با اين حال ” هو ” .”ق”در ســـوره ” قـــوم”و ” اخـــوان”ارد بـــه همـــان ريخـــت و ايـــن مســـئله شـــباهت زيـــادي د

مورد جالب ديگر در سوره مريم حروف مقطعه كهيعص مي باشد كه بصورت حروف آغازين آمده اسـت ، : ب” ه”مرتبـه، حـرف 137” ك”حـرف : اين حروف در سوره مريم ، بصورت جداگانه ، با اين تعداد بكار رفته اند

جمع اين ارقام به اين صورت . مرتبه 26” مرتبه، حرف ص 122” ع”حرف مرتبه ، 345” ي”مرتبه ، حرف 168 :اســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت

يعني مجموع تكرار حروف پنجگانه ) 19*42(مي باشد 19كه مضروب عدد 897= 168+137+122+26+ 345تعداد حروف بسـم اهللا الـرحمن ( 19عالوه بر آنكه برعدد ) 19سوره شماره (سوره مريم ) ك، ه ، ي ، ع ، ص،(

).14*57=798(نيز قابل تقسيم مي باشد) كه تعداد حروف مقطعه است( 14قابل تقسيم است، بر عدد ) م الرحي. در قرآن بعضي از كلمات با كلمه هاي ديگر كه از نظر معني با همديگر تناسب دارند يكسان به كار رفته اند: پ

ــثال :مــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــمـوت يـا ”كلمـه ) بـار 145(است و به همان تعداد بار با مشتقات آن در قرآن بكار رفته 145” حيوه”كلمه -1

. بـــــــــــــا مشـــــــــــــتقاتش بكـــــــــــــار رفتـــــــــــــه اســـــــــــــت” مـــــــــــــرگ . بــــار بكــــار رفتــــه اســــت 115هــــم ” آخــــرت”بــــار و كلمــــه 115” دنيــــا ”كلمــــه -2 .بار بكار بـرده شـده انـد 88نيز به همان تعداد ” شياطين”بار در قرآن آمده است و كلمه 88” مالئكه”كلمه -3 . بــار بكــار بــرده شــده انـــد 40يعنـــي ســرما نيــز ” بــرد ” بــار و كلمــه 40مــا يعنــي گر ” حــر ”-4 بـــــــــار 75نيـــــــــز ” شـــــــــكر”بـــــــــار و كلمـــــــــه 75” مصـــــــــائب”كلمـــــــــه -5 .بـــــــــار 32نيـــــــــز ” بركـــــــــات”بـــــــــار و كلمـــــــــه 32كلمـــــــــه زكـــــــــات -6ــه -7 ــل”كلمــ ــتقات آن ” عقــ ــه 49ومشــ ــار و كلمــ ــور”بــ ــتقاتش ” نــ ــا مشــ ــز بــ ــار 49نيــ .بــ . بـار بكـار رفتـه انـد 12بـار و 365به معنـي مـاه در قـرآن بـه ترتيـب ” شهر”و به معني روز” يوم ”كلمه -8 . بـار در قـرآن بكـار رفتـه انـد 24بـه معنـي زن نيـز ” امـرأه ”بـار و كلمـه 24به معني مـرد ” رجل”كلمه -9

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

354

ــه -10 ــام”كلمـــ ــع ” امـــ ــرد و جمـــ ــورت مفـــ ــت 12بصـــ ــده اســـ ــرآن آمـــ ــار در قـــ .بـــ آيـــــــــــــــــــــا اينهـــــــــــــــــــــا تصـــــــــــــــــــــادفي اســـــــــــــــــــــت؟

مجموع حروف ” درصد”ضمن بررسي سوره مريم و زمر ديدم كه نسبت . يي د رحدود يك ده هزارمتفاوتها: تدر هردو سوره مساوي است با اينكه بايد در سوره مريم بيش از هر سوره ديگر باشد زيرا ) ك، ه ، ي ، ع، ص(

ه نسبت گيري حروف دو اما هنگاميكه محاسبات مربوط ب. اين حروف مقطعه فقط در آغاز سوره مريم قرار داردسوره را از رقم سوم اعشار باالتر بردم روشن شد كه نسبت مجموع اين حروف در سوره مـريم يـك ده هـزارم

ــت ) 0001/0( ــر اس ــوره زم ــيش از س ــت . ب ــرت آوراس ــب و حي ــتي عجي ــي راس ــاي جزئ ــن تفاوته .ايــت ــه اســ ــر در آن نهفتــ ــعادت بشــ ــه ســ ــد كــ ــل كنيــ ــد و عمــ ــرآن را بخوانيــ ــالمي قــ .اســ

ــا ــرين يــــــــــــــــــــــــــــ ــل المتحيــــــــــــــــــــــــــــ دليــــــــــــــــــــــــــــآن 109ميالدي چند هواپيما با برجهاي دوقلوي نيويورك در خيابان جرف هاربا طبقـه 2001در يازدهم سپتامبر

اصابت مي كند كه اين امر موجب بوجود آمدن تشنج هاي سياسي واقتصادي و اجتماعي شـد و نشـان داد بنيـا سال پيش توسط پيامبر خـود در 1400اوند سبحان نهاي چپاول و غارتگري سست و بي پايه مي باشد ؛ كه خد

ــد ــي كنـــــــ ــاره مـــــــ ــوع اشـــــــ ــن موضـــــــ ــه ايـــــــ ــريم بـــــــ ــرآن كـــــــ .قـــــــــزء ــه ؛ جــ ــوره توبــ ــوره 11ســ ــد 9و ســ ــي باشــ ــريم مــ ــرآن كــ ــه . قــ 11/9/2001: روز حادثــ

ــه ــد 2001كلمـــ ــي باشـــ ــار مـــ ــرف هـــ ــرج . آن جـــ ــل بـــ ــار : محـــ ــرف هـــ ــان جـــ خيابـــ 109: اصابت طبقه .سوره به خرابي بنا اشاره مي فرمايد 109خداوند در آيه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

355

كريم قرآن در شناسي جنين

DNAآفرينش انسان از مولكول

)37انبيا (خلق الإنسان من عجل سأريكم آياتي فلا تستعجلون

ل واري آفريده شده است« جـ به شما نشان خواهم داد "در آينده"ود را آيات خ. انـسان از چيز عـ . .»بنابـر ايـن بيتابي نكنيد

اشاره مي كند كه از نظر دانشمندان نقطه ي آغاط آفرينش است و صفات را DNAخداوند در اين آيه به .از يك نسل به نسل ديگر منتقل مي كند

.وار از آن ياد شده استمولكول نردباني شكل خميده است كه در قرآن به شكل عجل DNAمولكول

در قسمت دوم آيه اشاره مي شود كه

. به شما نشان خواهم داد "در آينده"آيات خود را

با كشف (نكته ي بسيار جالب اين است كه خداوند در اين آيه اشاره مي كند كه در آينده .انسان به اين نشانه پي خواهد برد)ميكروسكوپ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

356

وران شباهت جنين انسان با ساير جان

ظامنا العوا فكسظامضغة عضغة فخلقنا الملقة ملقة فخلقنا العخلقنا النطفة ع خلقا ثم أنشأناه ا ثمملح )14- 12مومنون ( آخر فتبارك الله أحسن الخالقين

مضغه گردانيديم و آنگاه مضغه را ] به صورت[قه درآورديم پس آن علقه را آنگاه نطفه را به صورت علآفرينشى ديگر پديد ] جنين را در[استخوانهايى ساختيم بعد استخوانها را با گوشتى پوشانيديم آنگاه

آورديم آفرين باد بر خدا كه بهترين آفرينندگان است

ه ساير موودات شباهت دارد و سپس تغيراتي در آن خداوند در اين آيه اشاره مي كند كه جنين انسان ب .پديد مي آيد و آن را به انسان مبدل مي سازد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

357

!زالو شباهت جنين انسان به

ظامنا العوا فكسظامضغة عضغة فخلقنا الملقة ملقة فخلقنا العخلقنا النطفة ع ثم ا ثممخلقا لح أنشأناه )14مومنون (آخر فتبارك الله أحسن الخالقين

مضغه گردانيديم و آنگاه مضغه را ] به صورت[آنگاه نطفه را به صورت علقه درآورديم پس آن علقه را ى ديگر پديد آفرينش] جنين را در[استخوانهايى ساختيم بعد استخوانها را با گوشتى پوشانيديم آنگاه

آورديم آفرين باد بر خدا كه بهترين آفرينندگان است

ز لحاظ علمي صدق مي كنداتوضيح در عربي علق به معناي خون بسته و زالو است كه در هر دو حالت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

358

تـركـيـب نـطـفـه زن و مـرد

عفج يهتلشاج نبن نطفة أمان ميرا إنا خلقنا الإنسصا بيعمس لناه

انسان ( آزماييم بدين جهت او را شنوا و بينا قرار داديم ما انسان را از نطفه مختلطى آفريديم و او را مى2(

وجود جنس ماده و نر در نطفه ي نر

ثم كان علقة فخلق فسوى

ن ساخت بسته در آمد و خداوند او را آفريد و موزو سپس بصورت خون

فجعل منه الزوجين الذكر والأنثى

)39و 38سوره قيامت آيه ي (و از او دو زوج مرد و زن آفريد

را داشته yاست و فردي كه xyو كروموزوم مرد شامل xxهمانطور كه مي دانيد كروموزوم زن شامل است كه هم شامل نطفه xyنطفه ي مرد شامل را داشته باشد زن است و xxباشد مرد و كسي كه هر دو

!ي زن و هم شامل نطفه ي مرد است

سال پيش از اين موضوع 1400كشف شد در حالي كه قرآن 20و 19ساختار نطفه ي مرد و زن در قرن !خبر داده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

359

اشاره قرآن به پرده هاي جنيني

نهل معج ة ثمداحن نفس وطون خلقكم مي بف خلقكماج يوة أزيانام ثمن الأنعأنزل لكم ما وهجوا زإلا ه لا إله لكالم له كمبر الله كمذل ثلاث اتي ظلمخلق ف دعن بخلقا م كماتهرفون أمفأنى تص و

سى واحد آفريد سپس جفتش را از آن قرار داد و براى شما از دامها هشت قسم پديد آورد شما را از نفم شيمه و رحم [در تاريكيهاى سه گانه ] ديگر[شما را در شكمهاى مادرانتان آفرينشى پس از آفرينشى

خدايى جز از آن اوست] و حكومت مطلق[خدا پروردگار شما فرمانروايى خلق كرد اين است] و شكم )6الزمر ( شويد برگردانيده مى] و كجا از حق[او نيست پس چگونه

همانطور كه مي دانيد پرده هاي جنيني شامل سه اليه ي داخلي مياني و خارجي كه در پزشكي به است ) اكتودرم مزودرم و آندودرم (نامهاي

)از جفت(اشاره قرآن به پس گرفته شدن برخي از مواد توسط جنين

م ما تحمل كل أنثى وما تغيض األرحام وما تزداد وكل شيء عنده بمقدارالله يعل

كاهند و آنچه را آنچه را كه رحمها مى] نيز[گيرد و بار مى] در رحم[اى داند آنچه را كه هر ماده خدا مى 8ي عد، آيهي ر سورهاى دارد افزايند و هر چيزى نزد او اندازه مى

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

360

همانطور كه مي دانيد جنين در دوران بارداري از طريق لوله اي به نام جفت موادي را از مادر مي گيرد و مواد زايد را دفع مي كند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

361

قرآن از الهام با مرواريد آب درمان داروي ساخت

به نقل از .داروي درمان آب مرواريد را بسازد) ع(فق شد با الهام از آيات سوره يوسفيك پزشك مصري موعبدالباسط محمد و با استفاده از تركيبات نام دارد، توسط دكتر » داروي قرآن«تايمز، اين دارو كه روزنامه يمن

ام از آيات قرآن براي دكتر عبدالباسط محمد درباره نحوه اله .موجود در عرق بدن انسان ساخته شده استاين سوره 93تا 84بودم كه آيات ) ع(يك روز صبح در حال خواندن سوره يوسف«: گويد ساخت اين دارو مي

: گويد خطاب به برادران خود مي 93كه اكنون عزيز مصر است، در آيه )ع(حضرت يوسف . نظر مرا جلب كرد .»دازيد تا بينا شودحال اين پيراهن مرا ببريد و بر روي صورت پدرم بيان«

هايش سفيد ها چشم كند و بر اثر اين گريه بسيار گريه مي) ع(در فراق فرزند خود يوسف ) ع(حضرت يعقوب بر روي چشمان پدر، بينايي حضرت ) ع(اما با انداختن پيراهن يوسف . دهد ميشده و بينايي خود را از دست

».گردد بازمي) ع(يعقوب

توانست اثر شفابخش مي) ع(من با خود فكر مردم كه چه چيز در پيراهن يوسف «: زايداف اين محقق مصري مي تواند عامل نمي) ع(ق بدن يوسف گذارد و سرانجام به اين نتيجه رسيدم كه چيزي جز عر) ع(بر چشمان يعقوب

» .بينايي چشمان پدر باشد

ها به نتايج ان و آزمايش آن بر روي خرگوشمن با مطالعه بر روي تركيبات عرق انس«: وي در ادامه اظهاركرد درصدي 99بيمار مبتال به آب مرواريد و احراز 250پس از آزمايش داروي خود بر روي . مثبتي دست يافتم

» .اي از سوي قرآن بود اين دارو، برايم مسجل شد كه اين معجزه اثربخشيرا كه بدون عوارض جانبي است و » ي قرآندارو«شود، قرار است يك شركت داروسازي سوئيسي يادآوري مي

. درصد موثر بوده و به تاييد موسسات تحقيقاتي اروپا و آمريكا رسيده است، به توليد انبوه برساند 99

سني نيوز:منبع

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

362

ارتفاعات در اكسيژن كمبود در قرآن علمي ي معجزه

:خداوند مي فرمايد. لمي قرآن كه در قالب تشبيه آمده؛ عدم وجود اكسيژن در آسمان استيكي از مسائل ع

فمن يرد اهللا ان يهديه يشرح صدره لالسالم و من يرد يضله و يجعل صدره ضيقا حرجا كانما يصعد في " ؛السماء

سازد، و آن كس را ، گشاده مي ماسال) پذيرش(آن كس را كه خدا بخواهد هدايت كند، سينه اش را براي بخواهد گمراه سازد، سينه اش را آن چنان تنگ مي كند كه گويا مي خواهـد ) به خاطر اعمال خالفش(كه

"...بــــــــــــــــه آســــــــــــــــمان بــــــــــــــــاال بــــــــــــــــرود

تنگـي فـوق "و حرج بـه معنـي "گشاده ساختن"به معني "شرح"و "سينه"در لغت به معني "صدر"واژه ي ــاده ــت "العـــــــــــــــــ ــديد اســـــــــــــــــ ــدوديت شـــــــــــــــــ .و محـــــــــــــــــ

منظور از گمراهي و هدايت الهي اين است كه، فراهم ساختن يـا . وق در بيان هدايت و گمراهي مردم استآيه ف

از ميان بردن مقدمات هدايت در مورد كساني است كه آمادگي و عدم آمادگي خـود ار بـراي پـذيرش حـق بـا هاي روشني فرا راه آن ها قرار اعمال و كردار خويش اثبات كرده اند آناني كه پويندگان راه حقند خداوند چراغ

مي دهد و روح و فكر آن ها را وسعت و گستش مي دهد اما آن هايي كه بي اعتنـايي خـود ار نسـبت بـه ايـن افراد لجـوج و بـي ايمـان كـه وسـعت فكرشـان كوتـاه و : حقايق ثابت كرده اند از اين اندادهاي الهي محرومند

راين آيه در بيان اين نيست كـه انسـان هـا در هـدايت وصـالت روحشان فوق العاده كوچك و ناتوان است بنابــرار دارد ــر قــــ ــاب بشــــ ــار و انتخــــ ــاللت در اختيــــ ــدايت و ضــــ ــه هــــ ــد بكلــــ مجبورنــــ

تشـــــــــــــــــــــــــــــــــــــبيه لطيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــف

در آيه فوق تشبيه لطيفي به كار رفته است و اركان تشبيه چهار چيزاست، مشـبهه، مشـبه بـه، وجـه شـبه، ادات

"؛ سينه اش را به خاطر اعمال خالف تنگ مي كندل صدره ضيقا حرجاو يجع"تشبيه، مشبهه در آيه اين است ؛ كسي كه به طرف آسمان مي رود و وجه تشبيه در آيه تنگي سـينه كانما يصعد في السماء": و مشبه به در آيه

ــت ــا اســــــــــــ ــه كانمــــــــــــ ــبيه در آيــــــــــــ ــت، و ادات تشــــــــــــ .اســــــــــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

363

به كسي كه بـه طـرف آسـمان مـي رود سوالي كه در اين جا مطرح است اين است، چرا خداوند تنگي سينه را

براي پاسخ . تشبيه كرده است؟ مگر آسمان داراي چه ويژگي هايي است كه منجر به تنگي سينه و نفس مي شود .بـــه آن و فهـــم بهتـــر از آن تشـــبيه، بـــه اكســـيژن و عـــدم آن در آســـمان و ارتفاعـــات مـــي پـــردازيم

ــدن ــاز بـــــــــــــــــــــ ــيژن و نيـــــــــــــــــــــ اكســـــــــــــــــــــ

د نياز به يك منبع انرژي دارند و آن محصول احتراق سوخت قند و نشاسته بافت هاي زنده بدن براي حيات خوــروتئين ( ــا پـــ ــي يـــ ــت ) چربـــ ــيژن اســـ ــا اكســـ ــوخت بـــ ــدن ســـ ــه شـــ ــي آميختـــ .يعنـــ

سوختن چربي در آتش و در بدن دقيقا همان مقدار گرما توليد مي كند هر فرد عادي در حال استراحت كامل به

. سي سي اكسيژن بـه كـار ببـرد 250و براي توليد اين ميزان گرما بايد كالري در دقيقه نيازمند است 102حدود 750ليتر هوا را در دقيقه با عمل دم به درون مي برد اين مقدار هوا حاوي 75/3انسان در حال استراحت حدود

15آن براي توليد كالري به كار مي رود در حين تنفس عميق و سريع بـه حـدود 3/1سي سي اكسيژن است كه .برابـــــــــــــــــر بيشـــــــــــــــــتر هـــــــــــــــــوا نيـــــــــــــــــاز داريـــــــــــــــــم

انـرژي، آب، دي اكسـيد كـربن، گـردش خـون : فرآورده هاي نهايي اكسيده شدن مواد در بدن انسان عبارتند از

اكسيژن را به بافت ها مي رساند و در آن جا به دي اكسيد كربن تبديل شده و در گردش خون وارد شش ها مي .شـــــــــــــود و بـــــــــــــا بـــــــــــــازدم دفـــــــــــــع مـــــــــــــي گـــــــــــــردد

درصـد 03/0درصد اكسيژن و مقدار ناچيزي 21درصد ازت و 78ه در داخل ريه هاي مي شود داراي هوايي ك

گاز كربنيك است و به وسيله موهاي دهليز بيني و مژك هاي سلول هاي سطحي مخاط مجاري تنفسـي تصـفيه ــود ــي شـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .مـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

د و بيرون دادن نفس نتيجه فرو بردن نفس به وسيله انقباض عضالت تنفسي است كه قفسه سينه را فراخ مي كن

برگشت اين عضالت به حال استراحت و تنگ شدن قفسه سينه مي باشد حركات تنفسي بر اساس جثه حيـوان .مرتبــه نفــس مــي كشــد 16مرتبــه و انســان بــالغ 40مرتبــه و نــوزاد 150اســت مــثال مــوش در هــر دقيقــه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

364

كمبـــــــــــــــــــــود اكســـــــــــــــــــــيژن در ارتفاعـــــــــــــــــــــات

مايلي هوا خـالي از اكسـيژن 67در سطح زمين را تشكيل مي دهد و در ارتفاع درصد هواي موجود 21اكسيژن هـزار 6هزار متري به تنگي نفس، سر درد و تهوع دچار مـي شـود و در ارتفـاع 4انسان در ارتفاع . خواهد بود

.نـد متري و باالتر به واسطه نرسيدن مقدار الزم اكسيژن به سلول هاي مغز از هوش مي روند و سـپس مـي مير

علت آن اين است كه در ارتفاعات با كاهش جو مواجه مي شويم اولـين كسـي كـه فشـار جـو را كشـف كـرد بود وي ميزان اين فشار را معادل فشار عمود هواي دور كرده زمين بر يك سـانتي "تورشيمي"دانشمندي به نام

ي متر است هر چـه از سـطح زمـين سانت 76متر مربع از آن تخمين زد كه معادل فشار عمودي از جيوه به طول باالتر برويم از ميزان اين فشار كاسته مي شود و اين امر باعث ايجاد اختالل در رسيدن هوا از طريق ريه هـا بـه

و از طرفي كاهش فشار خون باعث انبساط گارهاي موجود در معده و امعاء شـده و بـه همـين . خون مي گردد .اين امر موجب ايجاد نارسايي در كار انبساط ريه ها و تنفس مـي گـردد علت ديافراگم به طرف باال مي رود و

اما هم اكنـون در هواپيماهـاي . عدم آشنايي بشر به اين پديده علمي سبب از بين رفتن هزاران خلبان شده است

كه عـدم مدرن، دستگاه هاي كنترل فشار و اكسيژن تعبيه شده است آن چه قرآن بدان اشاره كرده و با وجود اين قرن گذشته پرداخته، مي توان آن را يكي از شـگفتي 14اكسيژن در آسمان ها در قرون اخير كشف شده و قرآن

.هاي قرآن به حساب آورد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

365

قرآن اعجاز از هايي بخش

برخي ازنمونه هاي آنرا كه .شتر نمايان مي گرددهر چه زمان ميگذرد قدرت اعجاز علمي قرآن براي بشرناتوان بي . انسان ، موفق به درك آن شده است را ذكر مينمايم

اول ـ وحدت هستيجديدترين نظريه علمي ثابت كرده است كه زمين جزئي از منظومهء شمسي بوده و به مرور زمان از آن جدا

اي صحت اين نظريه به وجود آتش فشان ها در بر. شده، به سردي گرايده و قابليت زندگي را پيدا كرده است .بطن زمين و زمين لرزه ها در اثر اين آتش فشان ها اشاره ميكنند

:اين نظريهء علمي جديد آنچه را كه در قرآن بدان اشاره شده است تأييد ميكند

يء حي، أفال تؤمنونأولم يرالذين كفروا أن السموات وألرض كانتا رتقا ففتقناهما و جعلنا من الماء كل ش

آيا نديدند كسانيكه كافر شدند، هر آيينه بود آسمانها و زمين خشك و بهم چسپيده، ما گشاديم آنرا و .( )آيا ايمان نمي آورند؟. زنده گردانيديم از آب همه چيز را

لـم ثابـت كـرده ع. اين يكي از معجزات علمي قرآن است كه علمي جديد آنرا تأييد ميكند: استاد طباره ميگويد منظومهء شمسي ما در نتيجهء . است كه اين هستي يك كتلهء متصل با هم بوده و به مرور زمان تقسيم شده است

ايـن ) …و جعلنـا مـن المـاء كـل شـيء حـي ( هر چه بخـش دوم از آيـت . همين انقسامات بميان آمده استبيشـترين كاووشـهاي . نـرا كشـف كـرده انـد آشكارترين اشاره به تأييد حقيقت علمي است كه دانشمندان راز آ

ـ رتـق بمعنـاي بـا 1. كيمياوي به آب ضرورت دارد و آب عنصر اساسي ادامهء زندگي در هستي و نباتات استــا ــل و يكجــــــ ــم متصــــــ ــز 2. هــــــ ــان دو چيــــــ ــدايي ميــــــ ــق جــــــ ــ فتــــــ .ـــــــ

راي مخلوقاتش ديگر اينكه؛ اين آيت نشان ميدهد كه خالق و ايجادگر اين هستي آنرا بگونه اي ساخته است كه باگر درجهء حرارت بحد زياد پايان باشد درجهء آكسيجن در آن بسياز زيادي است، وقتي آب . قابل زندگي باشد

و . جامد ميشود حرارت زيادي از آن بيرون رانده ميشود و زير آبرا براي زندگي حيوانات آبـي مسـاعد ميسـازد ــيار ارزشــ ــات بس ــا كلم ــه، ب ــت ك ــي اينس ــت قرآن ــرين حكم ــدارد عجيبت ــان مي ــدگي را بي .مندي راز زن

آسمان بهم چسپيده بود و بـاران نمـي : روايت شده است كه، در تفسير اين آيت فرموده اند) رض(از ابن عباسباريد، زمين خشك بود و گياه نميروييد، وقتي در زمين مخلوقات پيدا كرده شد آسمان با بـاران كشـوده شـد و

187ص 3تفســـــير ابـــــن كثيـــــر ج. روييـــــدزمـــــين هـــــم گشـــــوده شـــــد و از آن گياهـــــان

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

366

من بدين نظر هستم كه؛ اين يك تفسير خوبي است و ازباب استعاره مفسرين پيشين بدين نظـر انـد، ولـي ايـن مانع اين نيست كه در قرآن نكات علمي وجود داشته باشد كه در گذشته مفسرين بدان آگاهي نداشـتند و علـم

اينجا هيچ مانع از فهم اسرار قـرآن . احتمال چندين توجيه را دارند امروزي آنرا كشف كرده است و آيات قرآني: فرمـوده اسـت ) ج(خداونـد . وجود ندارد و ميشود كه متأخرين چيزهاي را بدانند كه متقـدمين نداسـته بودنـد

قـدرت بزودي مينمايم ما برايشان نشانه هـاي . ( سنريهم آياتنا في اآلفاق و في أنفسهم حتي يتبين لهم أنه الحق )و در ذات خودشـان، تـا برايشـان ثابـت گـردد كـه ايـن قـرآن حـق اسـت ) طبيعـت ( خود را در كناره جهان

.در قرن بيستم توسط انسان آنرا كشف كرده است) ج(شايد اين از نشانه هاي اعجاز باشد كه خداوند

:دوم ـ پيدايش هستي

ازهاي بوده اند كه در فضا طور منظم وجود داشـتند اولين مادهء هستي بشكل گ: ميگويد) جينز( دانشمند فضايي .و مجموعــــهء كهكهشـــــانها از كثافــــت وتجمـــــع ايــــن گـــــاز هــــاي پديـــــد آمــــده انـــــد

هستي در وهلهء اول پيدايشش پر از گازهاي بوده كه طور منظم در فضـا : ميگويد) جامو( دانشمند ديگري بنام

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

367

ــه ــاز يافتــــ ــوين آغــــ ــهء تكــــ ــا عمليــــ ــد و از آنجــــ ــده بودنــــ ــع شــــ ــتتوزيــــ .اســــاگر نص قرآني در رابطه موجود نميبـود شـايد اكثـر مـا ايـن . اين نظريه اي است كه قرآنكريم آنرا تأييد ميكند

: .فرضيهء علمي را نادرست ميپنداشتيم و يا به آن بديدهء شك مينگريستيم

.طائعين ثم استوي إلي السماء و هي دخان، فقال لها و لألرض إتيا طوعا أو كرها، قالتا أتينا

بعد از آن بسوي آسمان شد كه از دود بود، و گفت بـراي آن و زمـين بياييـد بفرمـان مـن خواسـته يـا ( ــد ــته، گفتنــــــــ ــانبردار : نخواســــــــ ــته و فرمــــــــ ــديم خواســــــــ )آمــــــــ

دود چيزي اسـت . معرفي كرده است) دخان( درين آيت كريمه قرآن مصدر پيدايش و خلقت اين هستي را دودآيا چهارده قرن قبل در مقدور يـك . آنرا درك ميكردند كه در حقيقت همان گاز استكه عربها از اشياء ملموس

شخص كه خواندن و نگاشتن نميدانست بود كه اين كشف علمي قرن بيستم را بداند، آنهم در زمانيكه مـردم از !هستي و اسرار آن چيزي نميدانستند؟

:سوم ـ تجزيه اتم

د كه كوچكترين مادهء هستي اتم است كه در يكي از عناصر وجود دارد و اتم تا آخر قرن نوزدهم اعتقاد برين بوغير قابل تجزيه است، اين نظريه چندين قرن وجود داشت و در چندين دههء گذشته دانشمندان توجه بيشترين

الكترون شان بر اتم بود تا اينكه مؤفق به تجزيهء آن شدند و پي بردند كه اتم داراي اجزاء پروتون، نيترون و شيطان پناه ميبرم از شر) ج(بخداوند. بواسطهء اين تجزيه مؤفق به ساختن بم اتم و بم هايدوژني شدند. است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

368

.رجيمو ما يعزب عن ربك مثقال ذرة في األرض و ال في السماء وال :به اين قول پرودگار دانا و توانا توجه كنيد

من ذلك وال أكبر إال في كتاب مبين أصغر

پوشيده نيست از پروردگارتوم چيزي قدر ذره در آسمان و زمين، نه كوچكتر از آن و بزرگتر از آن مگر .( اينكه در كتاب بيان كننده و واضح است

وال ( و درين قول پروردگـا . در قرآنكريم اشاره به همين امكان تجزيهء اتم است) كوچكتر از ذره(كلمه أصغر (خواص اتم در زمين همان خواص اتم در موجودات فضاي مثل آفتاب، ستاره ها و بيانگراينست كه ) في السماء

ــت ــياره هاســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .ســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــايـن ! خواص اتم را خوانده و براي تجزيهء آن در زمين و آسمان تـالش كـرده بـود ؟ نـه خيـر ) ص(آيا محمد

.بزرگترين معجزهء علمي قرآن و دليل است برينكه اين كتاب وحي الهيست

]1[ سنريهم آياتنا في اآلفاق وفي أنفسهم حتى يتبين لهم أنه الحق:يداهللا تعالى مي فرما

به زودي نشانه هايمان، كه در آفاق و درون خوشان است، را به آن ها نشان خواهيم داد تا براي آن ها " ".حقيقت است) اهللا و نشانه هاي او(روشن شود كه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

369

مسواك زدن

:مقدمــــــه

حمد از آن اهللا متعال است كه با قلم حكمت خويش آدمي را آموخت، آن چه را كه آدمي نمي دانست به او آموخت، و سالم و درود بر سرور آموزگاران و آخرين پيام آور رحمت، به بشر آموخت در حالي كه خود او بي

به نور علم هدايت نمود، اين چنين شد كه مايه رحمت و سواد بود، جاهالن را از تاريكي جهل بيرون و .بخشودگي مؤمنان گرديد

اهللا متعال او را برانگيخت و با كتاب شريفش فرستاد تا در بين مردم با حقيقت و عدالت قانون گذاري كند و و سنت هايي پاك حكم نمايد، اين چنين شد كه قوانين و احكام او وحيي شد از طرف اهللا قادر و متعال، قوانين

و در همان قرآن شريف به ما امر نموده كه با يقين كامل . و محترم كه در آن ها نه زياده روي شده و نه كم رويبه او ايمان آوريم و به رسالت او و تمام آن چيزهايي كه از طرف اهللا حكيم و عليم براي ما آورده است، معترف

:اري از آلودگي حضرت مي فرمايدشويم؛ اهللا تعالى در مورد سنت خالص و ع

ىحوي يحإلا و وإن ه ىون الهق عنطا يم2[ و[

محمد صلى اهللا عليه وسلم از روي هوا و هوس سخن نمي گويد، و چيزي جز وحيي كه بر او مي شود " ".نمي گويد

]3[أال إني أوتيت الكتاب ومثله معه :و خود حضرت مي فرمايد

ن طور كه قرآن، آيات و معاني و احكامش معجزه است، سنت نبوي نيز معجزاتي فراوان داردكه هر كس كه هما .آن سنت ها را ترك كند بسيار به گمراهي مي افتد

پس واي برما، چرا كه با اين پس اگر از پيروي كردن از او سر باز زنيم و از طريقت و روش او روي بگردانيم، .ظلم كرده و هالك كرده ايمكار بر خود بسيار

:اهللا تعالى مي فرمايد. با اين نطق منظور قرآن كريم به روشني تمام و كمال بيان مي گردد

]4[ فĤمنوا بالله ورسوله والنور الذي أنزلنا والله بما تعملون بصير

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

370

كه نازل كرديم ايمان آوريد، و اهللا متعال بر آن ) و احكام دينقرآن (پس به اهللا و فرستاده اش و نوري " ".چه كه انجام مي دهيد بيناست

تركت فيكم ما إن تمسكتم به لن تضلوا بعدى أبدا كتاب اهللا وسنتي : صلى اهللا عليه وسلم فرمودو رسولش ]5[

پايدار و –اين كه قانون الهي استبه اعتبار –در اين تحقيق به اين مسئله خواهم پرداخت كه چگونه سنت نبوي ؟ و اين كه هر آن چه كه با سنت نبوي باقي مي ماند، تا زماني كه اهللا زمين را به اهل ايمان به ارث برساند

.مخالفت كند قطعا به خطا و نابودي مي رود

ده بود، و نيز علم جديد، جز در زماني نه چندان دور به اطالعاتي كه سنت در اختيار ما گذاشته است، نرسيپس نبي اكرم صلى اهللا عليه وسلم . اطالعاتي در سنت وجود دارد كه علم روز هنوز به آن ها دست نيافته است

اين اعمال را چشم بسته و تصادفي انجام نداده است و تمام زندگي وي قانوني براي امت است، بعد از اين كه داشتن و حفظ آن افتخار مي كنيم و تاريخ بزرگي كه به ميراثي غني و ارزشمند براي ما باقي گذاشت، كه به

و ريسمان محكم الهي است كه اخبار و شگفتي بزرگي و عزت امتش شهادت مي دهد، قرآن كريم قانون أمت اما ما در اين تحقيق به حديثي از سنت رسول اهللا صل اهللا عليه و سلم خواهيم . هاي آن به پايان نمي رسد

.پرداخت

:ن سنت و طبمسواك بي

.در اينجا به يكي از جوانب اعجاز علمي در سنت خواهم پرداخت، و اين جنبه سنت مسواك زدن است

]6[ السواك مطهرة للفم مرضاة للرب -صلى اهللا عليه وسلم مي فرمايد -رسول اهللا

.)مسواك زدن، دهان را پاك و پروردگار را راضي مي نمايد(

است و دانشمندان علم لغت "پاك كردن"نگاهي بكنيم، مي فهميم كه به معني ) ر . هـ . ط ( اگر به اصل كلمه درقرآن كريم نيز با ]. 7[اين كلمه را به معناي پاكي و نظافت از تمام آلودگي هاي جسمي و معنوي مي دانند

.همين دو معنا به كار رفته است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

371

: ي فرمايدم اهللا تعالى در اشاره به وجوب پاك شدن از آلودگي هاي جسمي

)و لباست را پاك بگردان](8[ وثيابك فطهر

:و اين گونه مؤمنان را تمجيد و احترام مي كند

]9[فيه رجال يحبون أن يتطهروا والله يحب المتطهرين

".وست مي دارددر آن مرداني هستند كه دوست دارند كه پاك گردند و اهللا پاكان را د"

. ه كوچك، استبه معناي برطرف كردن ناپاكي و آلودگي، چه بزرگ باشد و چ تطهير يك چيز، در لغت عربيبليغ تر از اين اصطالح اگر در زبان عربي جستجو كنيم اصطالحي، با مفهوم برطرف كردن ريزترين چيزها،

]10.[نخواهيم يافت

و آن كار مسواك زدن است و آلتي نجام دادن كاري اطالق مي شودسواك از لحاظ لغوي به ا: نووي مي گويد ]11.[گويند " مسواك"را كه با آن مسواك زده مي شود

.بيش از يكصد حديث در خصوص مسواك در كتب حديث آمده است كه متأسفانه ما از آن ها اطالع نداريم

كنم كه در باره آن احاديث بسياري در مورد سنت تعجب مي"صاحب كتاب سبل السالم، مي گويد صنعاني،آمده است در حالي كه بسياري از مردم و فقهاء آن احاديث را رها و فراموش كرده اند، و اين كار زيان و

]12[".خسران عظيمي است

:مسواك زدن در فقه

]13[لوال أن أشق على أمتي ألمرتهم بالسواك مع كل وضوء: رسول اهللا صلى اهللا عليه وسلم مي فرمايد

".اگر بر امت من سخت نبود حتما به آن ها دستور مي دادم كه با هر وضويي مسواك بزنند"

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

372

در مورد سالمتي امت شان و هر كوچك و –صلى اهللا عليه وسلم - از اينجا، ميزان دلسوزي و تالش نبي اكرمو نماز، على الراجح پس از نظر علماء، مسواك زدن، هنگام وضوء . بزرگي از امت، بر ما آشكار مي شود

]14.[مستحب و سنت مؤكده است

زماني كه در عراق بود به خاطر اين كه درخت اراك بسيار –رضي اهللا عنه –همه مي دانيم كه امام شافعي رفت و ديد كه درخت اراك در آن جا كم ريافت مي شد، مسواك زدن را واجب مي دانست، اما وقتي به مص

. باح دانستياب است، حكم مسواك را م

اراك چيست؟

سالوادورا "، نام علمي آن ]15.[است "سالوادور"درخت اراك در تقسيم بندي گياهان از گروه و در مناطق بياباني بسيار و در كوه ها كم مي رويد، آب و هواي گرم اين درخت است، ]16["پرسيكا

دليل در تعدادي از سرزمين هاي قاره آسيا مثل به همين. استوائي محل مناسبي براي رشد اين درخت مي باشد. در برخي نواحي يمن، هند و إيران يافت مي شود ير، أبها وجيزان، و هم چنين عربستان، به خصوص در عس

أما در قاره آفريقا آب و هواي مناسب براي رشد آن كم ياب است و در برخي از نواحي مصر، مثل الوجه القبلي .در وفرة، در جنوب سودان، يافت مي شود و شبه جزيره سيناء و

و در تمام مدت سال سرسبز مي باشد، از نظر ارتفاع نيز كوتاه است، درخت اراك شبيه درخت انار است، باريك و گرد،و برگ هاي ارتفاع آن بين دو تا پنج متر و قطر ساقه آن به يك قدم مي رسد، اما شاخه هاي آن

سبز رنگ، درخشان است، و شيره اي به رنگ زرد مايل به سبز روشن از آن آن به خاطر وجود ماده روغنيخارج مي شود، و از گل آن ميوه اي حاصل مي آيد شبيه به گيالس و به صورت خوشه است و خورده مي

.شود

]17:[چوب اراك زير ميروسكوپ

ن و خيس كردن آن در البته بعد از جوشاند(محققان با كمك برش عرضي از چوب أراك و تحقيق روي آن اليه زير تشكيل 3متوجه شدند كه چوب اراك از ) محلولي متشكل از مقادير مساوي از آب، الكل و گليسيرين

:شده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

373

.اليه خارجي، كه بافت پارچه مانند دارد – 1

اليه وسطى كه بافت چوبي دارد، اين دو بخس قسمت خارجي را، كه بخش سوم را بر در مي گيرد، – 2 .شكيل مي دهندت

.، تشكيل شده استاليه داخلي كه از ألياف سلولزي، با ساختاري باشكوه – 3

شبيه پيوندهاي (ألياف آن براساس نظامي دقيق در كنار يكديگر مرتب شده اند و به صورت يك مدل يكپارچه ترين مسواك طبيعي را ، و در كنار هم كامل )موجود در ميوه ليمو، كه هر بند آن داراي ده ها ليف كوچك است

.براي دفع خطر قريب الوقوع بر دندان ها را تشكيل مي دهند

:مكانيزم پوسيدگي دندان

به دليل وجود ]18["پالك"در طي ساليان، ممكن است با مكانيزم تشكيل مواد مخرب روي دندان ها معروف به از بين اين حقايق به . نا شده باشيدپديده هاي باليني و در زمره حقايق بيشماري كه شناخته شده است، آش

.روشني مشخص شد كه دندان ها بدون وجود پالك نمي پوسند

پالك چيست؟ چه خطري دارد ؟ ارتباط آن با چوب اراك چيست؟

وجود دارند كه در "گروه ميكروب هاي دهاني "موجودات حيرت انگيز كوچك به نام در دهان ما تعدادي هر اين حفره، لب ها از قسمت جلو، دو گونه از دو طرف صورت كه دو فك و . دحفره دهاني زندگي مي كنن

آن چه كه در فك قرار دارد را احاطه كرده است، دندان ها، غدد بزاقي، زبان، رگ هايي كه به وسيله خون به هر ا شامل مي كدام از اين اعضاء غذا رساني مي كنند و أعصابي كه به حركت و احساس در دهان كمك مي كنند، ر

. شود

ميليارد ميكروبدر هر سانتيمتر 5/5اگر ميكروب هاي موجود در هر سانتيمتر مكعب از بزاق را بشماريم، بيش از بين تمامي ميكروب هاي دهان وهم چنين بين ميكروب . نوع ميكروب مي رسد 29كه به مكعبخواهيم يافت،

درحقيقت ايمني طبيعي كه در . مسالمت آميز وجود دارد، توازن دقيق و هم زيستي )ميهمان(ها و بدن إنسان آن ها قادر نيستند كه هيچ گونه ضرري به بدن انسان وارد عث مهار ميكروب ها مي شود و دهان وجود دارد با

كنند، اما طولي نمي كشد كه اين رفتار ميكروب ها تغيير مي كند و اين حادثه جايي رخ مي دهد كه بقاياي مواد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

374

ه ساخت مولكول هاي ها بين دندان ها باقي مي ماند، در اين حالت ميكروب ها به سرعت شروع بقندي غذايك ماده ژالتيني محكم و چسبنده، بر روي سطح دندان ها، مي كنند و محيط مناسب و خوشايندي براي زندگي

و تكثير مي كنند و يك سپس باكتري ها شروع به رشد . و رشد ميلياردها باكتري در درون دهان فراهم مي كننداين پالك به صورت اليه اي ]. 21[ايجاد مي كنند]20[ريايييا پالك باكت "]19[پالك دنداني"اليه معروف به

آن چه . ليز و لغزان و رنگ متمايل به سفيد است، برخي اوقات هم بدون داشتن رنگ مشخصي ظاهر مي گردد .ميليون سلول در هر ميلي گرم تشكيل شده است 300حدود مهم است، اين است كه اليه پالك ميكروبي از

اين گونه است كه خطر واقعي، كه بر دندان ها يورش مي برد، ظاهر مي گردد، سپس لشكري از باكتري ها از و امثال اين ها پيوسته أنزيم هايي آزاد كرده كه باقيمانده قند را تجزيه "الكتوباسلس"، "استربتوكوكس"جمله

ا وقتي كه اين قند ها را به قند ساده، مثل گلوكز، تبديل مي كنند، سپس به وسيله يك عامل اين مي كنند ت .قندهاي ساده به اسيدهايي مثل الكتيك، بيروفيك، خليك و بروبيونيك تبديل مي شوند

واضح است كه اين اسيدها قادر هستند كه قسمت محكم متصل به ميناي دندان ها را ذوب كنند و باعث شوند، سپس سطح دندان ساييده شده و آماده براي ورود لشكر جديدي "شكاف پوسيدگي ناشي از اسيد"جاداي

.از باكتري هاي مخرب به اعماق داندان مي شود، تا جايي كه تخريب دندان به ريشه آن مي رسد

نمي گيرد، در اين هنگام مكانيزم پوسيدگي در تركيب پالك مستقر مي شود، بدون پالك پوسيدگي صورت .با پالك مبارزه كرده و آن را از بين ببرد بايدكسي كه مي خواهد دچار پوسيدگي دندان نشود

]22[اليه پالك چه عملي انجام مي دهد؟

ميكروب هاي اليه پالك . ميليون ها ميكروب را در خود جمع مي كند –اگر زود از بين نرود –اليه پالك باعث تركيب با باقيمانده غذا، كه در تمام سطوح دندان ها منتشر شده اند، فرصت را غنيمت شمرده و پيوسته با

ايجاد التهاب ساده در لثه مي شود، اين التهاب واقعا ساده و كوچك است، ولي با گذشت زمان و بي توجهي به ليفي و مواد سمي حاصل از التهاب ها به سرعت مشغول نابود كردن بافت هاي :آن ببين چه اتفاقي مي لفتد

و كانون آلودگي و چرك را در زير لثه، درون . ريشه دار متصل كننده در لثه هاي اطراف دندان ها، مي شوداينجاست كه فاجعه رخ مي دهد پيوسته آن حفره فساد و آلودگي، . استخوان ها و ريشه دندان ها ايحاد مي كند

ا و باقيمانده غذا تركيب شده است، پر مي ميكروب ه با مخلوطي از چرك و فساد، كه با سلول هاي مرده و .مبتال مي شود، و دندان ها در معرض تخريب و افتادن قرار مي گيرند]23["ورها" شود، تا وقتي كه لثه به

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

375

. وال حول وال قوة إال باهللا

، تأثير پالك به )18(السواك مطهرة للفم مرضاة للرب)، وقتي فرمودي)ص(راست گفتي سرورم اي محمد جا ختم نمي شود بلكه ضرر آن پيشروي مي كند تا وقتي كه به اعضاء داخلي بدن مي رسد و اين چيزي همين

.است كه در اين جا مشاهده خواهيد كرد

]24[بر دستگاه هاي داخلي بدن تأثير پالك

از –در لثه مي شود و آلودگي ها و سموم آن "اوره "در قسمت قبل متوجه شديم كه حفره چركي باعث .آن ها مي شودبه دستگاه ها و أعضاء بدن نفوذ كرده و باعث آسيب ديدگي –طريق خون

بورفيروموناز "گزارش هاي علمي جديد حاكي از آن است كه برخي از باكتري هاي دهاني، مثل باكتري :اول و در زماني . د، مي توانند به شريان هاي قلب نفوذ كرده و باعث آسيب ديدگي ديواره قلب شون"جينجيا فالس

.دور يا نزديك باعث انسداد در قلب و بروز سكته مي گردند

گزارش هاي ديگري نيز حاكي ازآن است كه بسياري از افراد مبتال به زخم معده، دردهان شان تعداد : دوم نفوذ كند اين نوع مخرب از باكتري مي تواند به معده . يافت شده است "هليوكوباكتربيلوري "فراواني از باكتري

و وارد ديواره معده شده و سوراخ هاي كوچك در آن ايجاد كند، اين سوراخ هاي كوچك كم كم گسترش يافته .و معده را زخمي مي كنند

. هم، راه يابد نيز اظهار مي دارند كه خطر باكتري هاي دهان ممكن است به مغز گزارش هاي ديگري :سوم ش ي را توليد مي كند كه تراكم چربي در شريان هاي شاهرگ گردن را افزايبدين طريق كه اين باكتري آنزيم هاي

مي دهد، تا اين كه باعث كاهش خون رساني به سلول هاي مخ شده و مغز را با سكته قريب الوقوعي تهديد مي .كند

كليه تنها همين نيست، خطر باكتري هاي دهان ممكن است به چشم ها، ريه ها، كيسه صفراء، پوست، :چهارم ها و به مفاصل بدن هم راه يابد و تأثيرات اين كانون و حفره چركي، به قسمت هاي مختلف بدن راه مي يابد، با اين وجود مي شود از تمامي اين خطرات جلوگيري كرد، البته زماني كه اليه پالك، كه دليل اصلي تمامي اين

.هاست، از بين برود خطرات و بيماري

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

376

تواند پالك را از بين ببرد؟ و چگونه باعث جلوگيري از بيماري هايي، كه قبال ذكر چوب اراك چگونه مي كرديم، مي شود؟

]25[ اعجاز سنت در مسواك زدن

، مدير "روادارت "م، به نقل از مقاله اي از داشمند .1961مجله آلمان شرقي در شماره چهارم خود در سال :ويسدمركز ميكروب شناسي دانشگاه روستوك، مي ن

من در سفرنامه افرادي كه به سرزمين اعراب سفركرده بودند در مورد مسواكي كه عرب ها استفاده مي كنند "چيزهايي خوانده بودم، اين امر برايم به حالت مسخره آميز جلوه كرد، وليلي شد كه من اين قوم را عقب افتاده

چرا در وراي اين : با خود گفتم. را تميز مي كنند تلقي كنم، كه در قرن بيستم با يك تكه چوب دندان هاي خود تكه چوب يك واقعيت علمي نباشد؟

به سرعت شروع به تحقيق كردم، تكه اي از آن چوب را كوبيده و مرطوب كردم، سپس اين خمير را در مزارع فريد ريك "ر كشت باكتري قرار دادم و متوجه شدم كه آثاري هم چون تأثيرات پنيسيلين در آن آشكار شد، دكت

".افزود، وي در طي هفت سال گذشته غير از چوب اراك از مسواك ديگري استفاده نكرده است "فيستر

روايت مي –صلى اهللا عليه وسلم –از رسول اهللا –رضي اهللا عنه -شايد اين همان چيزي است كه أنس بن مالك

:، حضرت فرمود- در فتح البارى نيز آمده است–كند

]26[ في السواكأكثرت عليكم

]27[تركيب شيميائي چوب اراك

در اين بخش مطالبي را در مورد چوب اراك ارائه مي كنم تا هر گونه شك و ترديد در اين مورد از ذهن دانشمندان بعد از اين كه آزمايش كردند تركيب شيميائي چوب اراك، شايد با مطالعه و . خواننده حذف گردد

، كه )صلى اهللا عليه وسلم(راك، داليل انتخاب اين مسراك را توسط نبي اكرم ديدن تركيب شيميائي مسواك ا :وحي شده است، را درك كنيم) صلى اهللا عليه وسلم(قطعا وحيي بوده است كه به رسول اهللا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

377

تحقيقات اخير بر اين نكته تأكيد دارد كه مسواك سبز از چوب اراك حاوي مقدار زيادي ماده تيز مزه – 1 .وتقويت آن مي شود ماده ضد عفوني كننده و پاك كننده و باعث جلو گيري از خون ريزي لثه است، اين

با بوي تند و مزه اي تيز در مسواك را اثبات كردند، اين ]28["سنجرين"تحقيقات وجود ماده اي تيز به نام – 2 .ماده به كشتن باكتري ها كمك مي كند

راه با سيليكا تأكيد دارد، اين ها موادي است كه باعث سفيدي دندان دكتر طارق الخوري بر وجود كلرايد هم– 3 ]29.[ا مي شود، اين ماده چسبناك ميناء را مي پوشاند و از پوسيدگي دندان ها جلوگيري مي كنده

اين ماده پاك . باعث بهبود زخم هاي لثه و رشد سالم آن مي شود]30["ميتل آمين 3 "هم چنين وجود – 4در رشد ميكروبي "غير مستقيم "اصالح و كاهش شاخص هيدروژني حفره دهاني، كه به صورت كننده، باعث

]31.[هم چنين محققان مقداري مواد ضد تورم در اين چوب كشف كردند. دهان مؤثر است، مي شود

ي هم چنين بعد از آزمايش بسيار در تركيب شيميايي چوب اراك و استخراج تركيب و بررسي ارزش داروي – 5، اين ماده باعث صالبت و استحكام آن متوجه شدند كه در چوب اراك مقدار زيادي عنصر فلورين وجود دارد

دندان ها و نيز جلوگيري از تأثير اسيدها براي جلوگيري از پوسيدگي، مي شود، كار بزرگ تر فلورين در مرحله .شكل گيري و نمو دندان ها آشكار مي گردد

ها را از بين عنصر كلر نيز در چوب اراك يافت مي شود، كه رنگ بد دندان ن، مقداريغير از عنصر فلوري – 6مي برد و هم چنين ماده سيليكا كه نقش آن در محافظت از سفيدي دندان ها را فهميديم، نيز در چوب اراك

.وجود دارد

يه پالك را از سطح دندان در چوب اراك يافت مي شود، اين ماده ال% 4به نسبت "سيليس "ماده معروف به– 7 .ها دور كرده و حذف مي كند

را هم از ياد نمي بريم، گروه معالجه دندان، در انجمن دندان پزشكان آمريكا بر "كربنات سديمبي "ماده – 8 ]32.[نقش اين ماده در معالجه و بهبود دندان ها تأكيد مي كنند

يافتند كه باعث ممانعت از سوراخ شدن و "فا يوريا سيل "در چوب اراك ماده اي به نام دانشمندان – 9 .)توضيح آن قبال گذشت. (ال آن جلوگيري از تشكيل مركز و حفره چركي در دندان مي شودپوسيدگي و به دنب

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

378

. تجزيه چوب اراك وجود مقداري از اسيد انيسيك، كه به دفع خلط از سينه كمك مي كند، را اثبات كرد – 10دو ماده باعث تقويت ري اسيد اسكوربيك و ماده سيتوسيترول نيز در ان چوب وجود دارد، اين عالوه بر آن مقدا

.شريان هاي خوني غذارسان به لثه، مي شوند

على صاحبها أفضل الصالة -إمام ابن القيم فوائد فراوان مسواك زدن را بيان كرده و در مورد إعجاز سنت نبوي ]33.[نددر مسواك زدن، تأكيد مي ك -والسالم

خوشبو كننده روغني يافت مي شود كه دهان را با عطر خود خوشبو مي مواد% 1در چوب اراك به ميزان – 11 .كنند

يافتند كه در تقويت اشتهاء غذا خوردن و "انثراليتون "هم چنين محققان، در چوب اراك ماده اي به نام – 12 .هم چنين در تنظيم حركت روده ها مفيد است

:عد از اين تفاصيل مي خواهم سؤالي مطرح كنم ب

را تصديق كنيم وقتي كه حضرت –صلى اهللا عليه وسلم –پس كي مي خواهيم اين حديث نبي اكرم ]34["السواك مطهرة للفم مرضاة للرب":فرمود

:تفاوت بين چوب اراك و خمير دندان

و در خمير دندان به كار ببريم آيا همان تأثير بعضي سؤال مي كنند اگر مواد موجود در چوب اراك را جدا كرده چوب اراك را دارد و همان كار را انجام مي دهد؟

وي با انجام تحقيقات و . يك از بزرگترين دانشمندان علم دندانپزشكي در جهان به اين سؤال پاسخ گفته استده و به صورت خمير دندان آزمايشات بسيار و صرف هزينه فراوان مواد موحود در چوب اراك را استخراج كر

فارما بازل "گذاشت، اين خمير دندان توسط يك شركت سوئيسي به نام Qualimeswaksدرآورده و نام آن را .در بازار عرضه شد، اما تأثيري كه در چوب اراك بود در اين خمير دندان وجود نداشت "ليمتد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

379

علت چيست؟

اين چوب حاوي عناصر ديگري . ن در چوب اراك بر مي گردددليل اين قضيه به وجود تركيبات شيميايي فراواهم است كه تنها بعد از واكنش با بزاق دهان ظاهر مي گردند و ناباورانه، در بزاق تركيبات جديدي يافت شد كه

.در عصاره آزمايشگاهي اراك يافت نشده بود

اين تركيبات از كجا آمدند؟

ق دريافتند كه اين تركيبات در اصل جزو تركيبات اراك طبيعي است، دانشمندان بعد از تجزيه و تحليل هاي دقياما اين درخت داراي تركيبات ديگري نيز هست كه تأثير آن تنها زماني آشكار مي شود كه با آنزيم هاي بزاق دهان تركيب شود، بعد از تركيب در بين دسته هاي باكتري هاي مضر دهاني جوالن كرده و در زماني اندك مي

.ميكروب ها را از بين ببرد% 97واند ت

گرداند و آن نيروها عبارتند عالوه بر آن، نيرو هاي سه گانه اي هست كه چوب اراك را متمايز مي "حياتي –شيميائي –ميكانيكي ":از

اثبات كرد كه دهان ها و دندان ها تعتبر از بين مي برد مضن مثالية براي رشد و تكثير آزمايشات و تحقيقاتساختند، و در آن از مواد پاك كننده و ضد عفوني كننده و ميكروب ها در همين زمان بود كه خميردندان ها را

انواع آنتي بيوتيك هاي كشنده ميكروب، به مقدار فراوان استفاده كردند، طولي نكشيد كه اختراع شان نتيجه مستقيم در ايجاد اختالل در توازن طبيعي عكس داد، چون دندان پزشكان متوجه شدند كه اين خميردندان عامل

.)به ديگر سخن اين مواد عوارض جانبي دارند. (و دقيق بدن است

اما چوب اراك، بدون ايجاد اختالل در توازن طبيعي بدن انسان، تمام نقش ها و وظايف خود را انجام مي دهد، .درجات توازن طبيعي ممكن دست يابد و بلكه بالعكس به بدن انسان كمك مي كند تا به بهترين و باالترين

عالوه بر اين، برخي از حاالت مسموميت كودكان آمريكايي در نتيجه خوردن ماده فلورايد موجود در خمير ]35.[دندان نيز مشاهده شد

به مسواك" ].36[أمرت بالسواك حتى خشيت أن يكتب على: )فرمود –صلى اهللا عليه وسلم –رسول اهللا ".آن گونه كه ترسيدم بر من فرض گردد زدن امر شدم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

380

):دارويي براي ترك اعتياد(نقش تربيتي مسواك زدن

تحقيقات حاكي از آن است كه بين دست و دهان گرايش فيزيولوژيكي و ارتباط ميكانيكي وجود دارد كه أساس كودكان در مكيدن نمونه اين واقعيت عكس العمل. ساخت سيگار و نيز عامل مشترك بين بيماري و درمان است

]37.[دست است، اعتياد در حالت عدم وجود جايگزين مناسب براي سالمتي رخ مي دهد

به مناسبت روز جهاني اعتياد 2001در نوار ويديوئي كه سازمان بهداشت جهاني در سال "دريد لحام "آقاي :منتشر كرد اين گونه اظهار كرد

".يزم حركتي است كه بين دهان و دست رخ مي دهداعتياد به سيگار اساسا اعتياد به مكان"

]38)[نكته مهــم : ( بدان

امروزه بسياري از دانشمندان با صراحت تمام فرياد مي زنند كه مسواك وخمير دندان بهتر است و دليل مي .آورند كه در با گذشت زمان قوانين تغيير مي كنند

ارات مسلمان، پاسخ آن ها را دادند واظه ز دانشمندان قبل ا –غير مسلمانان –جعمي از دانشمندان غربي و رؤساي بخش هاي دندان پزشكي در دانشگاه هاي مختلف جهان، عالوه بر آن چه , پزشكان مصري و دمشقي

.قبال در اين تحقيق ذكر كرديم، در مورد تأثير اين مسواك را تأييد مي كنند

واك چوبي، با اين بهانه كه با گذشت زمان قوانين و احكام حكم به استعمال مسواك و خمير دندان به جاي مسپس در زمان هاي عقب ماندگي إسالم و . تغيير مي كنند، و با گرفتن چيز پست تر به جاي چيز بهتر، صادر شد

مسواكي كه وارد زندگي ما شد، ارزش و فايده كم تري نسبت به چوب –در زمينه صنعت –پيشرفت غرب .اراك داشت

جمعيت داندان پزشكان آمريكا بيان مي كند كه مسواك ) A.D.A( بر اين، گزارش هاي صادره از عالوه، بر فعاليت باكتري ها تأثيري ]39)[ماده بزاق(پالستيكي، به دليل عدم قدرت آن بر نفوذ به اليه مخاط دهاني

صيت كشش و انجذاب، است ندارد و فقط آن ها را مي پوشاند و همان تكه مسواك چوبي، به دليل داشتن خا .ها مي باشد كه قادر به كشتن باكتري

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

381

روز استفاده از 14هم چنين گزارش هاي صادره از انجمن دندان پزشكان آمريكا حاكي از آن است كه بعد از ]40.[مسواك پالستيكي، باكتري ها بر روي آن رشد مي كنند

.دندحقيقت همين است كه دشمنان اسالم هم به آن اعتراف كر

بعد از اين سلسله بحث ها در مورد يكي از جنبه هاي اعجازسنت نبوي و بعد از اين كه با براهين و داليل :علمي ثابت شد هيچ جاي شك باقي نمي ماند كه

مسواك زدن از ديدگاه علمي بحته موضوع از عرصه شبهات و سؤاالت طرح شده درباره آن، خارج شد و بر " ."ي مؤثر در سالمتي بدن و دهان در كشورهاي پيشرفته امروزي جاي گرفتسرير سيادت مواد طبيع

:و مي گويم

شد و روش –صلى اهللا عليه وسلم –مسواك زدن از قوانين فطري انسان بود، سپس روش زندگي نبي اكرماين كار تا زمان وفات به -صلى اهللا عليه وسلم -نبي اكرم. زندگي پيامبر بهترين روش براي زندگي است

كه حضرت محمد، صلى اهللا عليه وسلم، در هنگام وفات، امت رابه مسواك زدن روايت شده. پايبند بودند ]41.[وصيت فرمود

.والمحافظة على السنة سبب رباني للتمكين في األرض

".رعايت سنت دليل الهي براي حكومت بر زمين مي گردد"

در نبرد نهاوند و ديگر حوادث به خاطر مسواك بيان مي كنند، شايد آن چه مورخان در مورد پيروزي مسلمانان .بهترين نمونه براي آن باشد

:و اي تمام كساني كه از دين فهم اشتباه داريد

است كه پيش روي ما قرار داده و براي ما نقل –وسلم صلى اهللا عليه –اين سنت حبيب ما، حضرت محمد كه در مورد ما بسيار با حرص و تالش رفتار مي نمود –ه وسلم صلى اهللا علي –فموه است، همان معصومي

فوءن رينؤمبالم كمليع صريح تمنا عم هليز عزيع كمن أنفسل موسر كماءج لقدميح42[ر[

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

382

دروغ نمي گويد، و هر كس با آن حكم قرآن كه قانون امت مسلمان است و كسي كه به وسيله آن سخن بگويد،كند عدالت ورزيده است، و هر كس آن را ترك كند ستمكاري است كه اهللا متعال عمر و بركت او را كم مي

.كند، و كسي كه از راه هدايت بخش آن طغيان كند اهللا متعال او را گمراه مي كند

م و خبير از آن راضي مي گردد، روي گردان هستيم پس چرا از روش و قانوني كه اگر به آن عمل كنيم، اهللا حكي بشر مثلنا ال يملكون موتا وال حياة وال نشورا ؟و نتطفل على فتات موائد وقوانين

]43[سنريهم آياتنا في الĤفاق وفي أنفسهم حتى يتبين لهم أنه الحق

در آفاق و درون خوشان است، را به آن ها نشان خواهيم داد تا براي آن ها به زودي نشانه هايمان، كه " ".حقيقت است) اهللا و نشانه هاي او(روشن شود كه

انجام دادم، اگر درست بود، اين –صلى اهللا عليه وسلم –اين تالشي بود كه در جهت معرفي سنت نبي اكرمالش در اين جهت و اهميت دادن به آن بود، همان تهمان چيزي است كه آرزوي آن را داشتم و اگر درست ن

.مرا بس است

:تمامي وجدان هاي بيدار و منصف به آن پاسخ دهند پرسم كه بايد حال سؤالي مي

]44["كبر مقتا عند اهللا أن تقولوا ما ال تفعلون* يا أيها الذين آمنوا لم تقولون ما ال تفعلون "

ايمان آورده ايد چرا سخني مي گوييد كه به آن عمل نمي كنيد، در پيشگاه اهللا بسيار سخت اي كساني كه( ؟؟؟.)و مورد غضب است كه حرفي بزنيد كه به آن عمل نمي كنيد

.آخر دعوانا أن الحمد هللا رب العالمين

مهم ترين منابع و مؤاخذ

قرآن كريم جل من أنزله – 1

:حديث شريف -2

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

383

ح الجامع آلبانيصحي –مسند اإلمام أحمد –سنن الدار مي –سنن النسائي -حيح مسلم ص –صحيح البخاري .صحيح ابن خز يمه –الموطأ إمام مالك -

.المجموع شرح المهذب إمام نووي، - 3

.ابن القيم، زاد المعاد في هدى خير العباد – 4

. سبل السالم، ، دار الفجر صنعانى، 5

.دمشق : چاپ نى الحقائق الطبية في اإلسالمعبد الرازق كيال-6

.الطب النبوي في ضوء العلم الحديث غياث األحمد / د –7

.محمد نزار الدقر / روائع الطب اإلسالمي بخش چهارم، د –8

) 2003آوريل – 319( مجلة العلم المصريه شماره -9

10- http/www.siwak.net

:گردآوري از

أحمد حسين خليل حسن

Ahmed_gz@yahoo.com دانشگاه األزهر –دانشكده الدراسات اإلسالميه

53سورة فصلت آيه]1[

4, 3النجم ]2[

صحيح الجامع ،آلباني: ك.ر -صحيح ]3[

8التغابن ]4[

"با تصرف", آلباني آن را از أبى هريرة صحيح دانسته است]5[

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

384

.ة رضي اهللا عنها نقل مي كندو أحمد در مسندش از عائش,أخرجه النسائي والدا رمى ]6[

.لغت نامه المحيط، فيروزآبادى ]7[

4المدثر]8[

. 108التوبه ]9[

.لغت نامه المحيط ]10[

"با تصرف" –صحيح مسلم بشرح نووي ؛ المجموع شرح المهذب ]11[

دار الفجر: چاپ –فضل السواك –سبل السالم ]12[

و بخارى آن را ,و ابن خزيمه آن را صحيح دانسته است,سنن أحمد در مسنده و النسائي ,مالك در الموطأ ]13[اسناد آن : ابن منده مي گويد "عند كل صاله"والحديث متصل لكن بلفظ , بهصورت حاشيه ذكر كرده است

.اللؤلؤ والمرجان : ك.ر ,صحيح اند همگي

.بداية المجتهد ونهاية المقتصد، ابن رشد ]14[

]15[ .Salvadoraceae

]16.[ salvadora Persica

تحقيق دكتر فوزي عبد القادر الفيشاوى، استاد دانشكده ) م 2003آوريل - 319(مجله العلم المصريه ]17[ دانشگاه أسيوط –كشاورزي

]18[ .Plaque

]19[ .Dental Plaque

]20[ .Bacterial Plaque

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

385

.مرجع قبلي ]21[

آلبانىصحيح الجامع، : ك.ر -تخريج آن قبال گذشت]22[

.اوره به رسوب گذاري مئاد غذايي در بدن اطالق مي شود]. 23[

دمشق: چاپ –عبد الرازق كيالنى / الحقائق الطبيه فى اإلسالم د]24[

[25] www.siwak.net

فتح البارى: ك.ر –صحيح البخارى ]26[

2004آوريل – 319(مجله العلم ]27[

[28]. Sinnigirin

[29] http/ www.siwak.net

[30]. Tri methyl amin

محمد نزار الدقر/ ، د4جـ -روائع الطب اإلسالمى]31[

) 2003آوريل - 319(المصريه شماره مجله العلم]32[

"با تصرف" –خير العباد، ابن القيممن هدى زاد المعاد]33[

.صحيح الجامع : ك.ر – 2، ص 1(حاشيه شماره -تخريج آن قبال گذشت]34[

م 2003آوريل - 319م المصريه شماره مجله العل]35[

صحيح الجامع، آلبانى –آلباني آن را حسن دانسته است]36[

]37[ http/ www.siwak.net

.مرجع قبلي]38[

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

386

[39] . Mucin

.مرجع قبلي]40[

غياث األحمد/ د –الطب النبوي في ضوء العلم الحديث ]41[

128التوبه ]. 42[

53فصلت ]. 43[

4و 3صف . 44

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

387

معجزه ال اله اال اهللا

حيدر رحمانپور: برگردان

اند و كسي كه آخرين سخنش در فرمايد، اين عبارت بهترين سخني است كه پيامبران گفته همچنان كه پيامبر مين آن بنا شده است، و آ اين عبارت كلمه توحيد است كه ايمان بر. شود باشد وارد بهشت مي ال اله اال اهللا دنيا

به همين خاطر خداوند حروف اين عبارت را طوري مرتب كرده و نظم بخشيده است تا . كليد بهشت است .باشد هاي هفتگانه مي كه او خالق آسمان داللت بر وحدانيت او تعالي باشد و اين

الف، الم، ها: اين عبارت از سه حرف ابجد تشكيل شده است

آيا امكان دارد انسان بتواند فقط با سه حرف عبارتي با معنا و ! ودش از اينجاست كه معجزه لغوي آن آشكار مي ؟!مفهومي بس عظيم و گسترده تركيب كند

به همين خاطر خداوند در اين عبارت اعجاز عددي قرار داده . ممكن است كسي با معجزه لغوي قانع نشود .است، تا دليلي باشد بر صدق اين مطلب و يكتايي خداوند

و از ) اهللا(گذاري كند حرف را برگزيده تا خودش را با آن وصف كند و نام 3ن حروف عربي خداوند از مياترين، بهترين و بامعناترين عبارت را تركيب كرده است بزرگ) ا، ل، ه ( حروفي كه اسمش از آن تشكيل شده

.باشد مي ال اله اال اهللاي كه همان كلمه طيبه

انگيزي كنار اين حروف را طوري ترتيب داده و نظم بخشيده و به طور حيرتتنها به اين هم اكتفا نكرده بلكه .هم قرار داده كه دليلي بر علم واسع خداوند است

اي بسازد كه معرف پذير است براي انساني كه از حروف اسمش جمله پرسيم آيا امكان در اينجاست كه مي .عددي قرار دهدانگيز شخصيت خودش باشد و آن را با ترتيب دقيق و شگفت

اي فراموش نكنيم كه اولين كلمه. آيد ي اين كار برنمي واضح است كه جز پروردگار هفت آسمان كسي از عهدهباشد و كسي كه مي ال اله اال اهللاگذارد همان كه بايد به گوش انسان مسلمان بخورد وقتي پا به اين دنيا مي

. كه پيامبر به ما فرموده است شود همچنان د بهشت ميباشد وار ال اله اال اهللاآخرين سخنش در دنيا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

388

انگيز عددي در اين عبارت وجود دارد و حروف و كلمات به شد كه تناسب شگفت دبه زودي متوجه خواهياين تناسب يك دليل ظاهري . كه تسلسل كلمات رعايت شده است اند بطوري ي خاص كنار هم قرار گرفته شيوه

.صدق و اعجاز اين كلمه و صدق معاني و مفهوم آن و مادي قوي است مبني بر

:19تناسب عجيب ال اله اال اهللا با عدد

زير هر كلمه تعداد . انگيز عددي حروف اين عبارت شويم نويسيم تا متوجه بناي شگفت ابتدا اين عبارت را مي .نويسيم حروف آن كلمه را مي

اهللا اال اله ال

2 3 3 4

كه هست بدون جمع يا ي مباحث اعجاز عددي جديد بر اين اساس استوار است كه اعداد را همچنان انديشه 19كه اين عدد دو بار بر 4332توان نوشت تغيير دادن آن بخوانيم، بنابراين عددي كه در مقابل ال اله اال اهللا مي

)باشد مي» 4332«جمع اعداد 12(و ) 12 ضربدر 19 ضربدر 19مساوي 4332. (باشد ير ميبخش پذ

.باشد مي 7هاي عجيب اين است كه اين اعداد را از هر طرف بچينيم از مضرب

:7تناسب عجيب ال اله اال اهللا با عدد

.پذير است باشد و بر آن بخش مي 7هاي از دو طرف از مضرب) 121919(عدد -1

121919 تقسيم بر 7= 17417 )17417ضربدر 7= 121919( از چپ به راست

919121تقسيم بر 7= 13133 )13133ضربدر 7= 919121( از راست به چپ

.باشد مي 7هاي از دو طرف از مضرب 191219همچنين عدد -2

191219تقسيم بر 7= 27317 )27317 ضربدر 7= 191219( از چپ به راست

912191تقسيم بر 7= 13133 )13133ضربدر 7= 912191( از راست به چپ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

389

: پذير است از دو جهت بخش 7بر 191912و باالخره عدد -3

191912 تقسيم بر 7= 27416 )27416 ضربدر 7= 191912( از چپ به راست

219191 تقسيم بر 7= 31313 )31313 ضربدر 7= 219191( از راست به چپ

:تناسب عجيب با تعداد ايام سال، ماه و هفته

الف ( مرتبه تكرار شده است، يعني 2 مرتبه و ها 5مرتبه تكرار شده است، الم 5در عبارت ال اله اال اهللا، الف حرف تشكيل شده است، 3ي ال اله اال اهللا از اين كه قبال اشاره كرديم كلمه چنان ) 2= و ها 5= والم 5=

در زير تعداد تكرار هر حرف را زير حروف كلمه اهللا . ي اهللا از اين سه حرف تشكيل شده است كه كلمه همچنان :نويسيم مي

لــلــه ا

5 5 5 2

:توجه كنيم. تبخش پذير اس 7بدست مي آيد كه بر 2555كه عدد

2555تقسيم بر 7= 365 )365ضربدر 7= 2555(

.به تعداد ايام سال اشاره دارد 365شويم كه عدد در اين نتايج عددي متوجه مي

بين سال شمسي و قمري ارتباط 19عدد ) كه قبال از تعداد حروف ال اله اال اهللا بدست آورديم( 12و 19اعداد و 12( جاست كه اگر اين اعداد سه گانه جالب اين. باشد هاي سال مي بيانگر تعداد ماه 12كند و عدد برقرار مي

7هاي پذير است و از مضرب بخش 7بار بر 3بينيم كه مي 1219365را كنار هم قرار دهيم يعني ) 365و 19 .باشد مي

) 1219365تقسيم بر 7= 174195تقسيم بر 7= 24885تقسيم بر 7= 3555(

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

390

3555 ضربدر 7 ضربدر 7 ضربدر 7= 1219365

اين . كند ي ال اله اال اهللا ارتباط پيدا مي ي اهللا با كلمه بنابراين لفظ جالله. اشاره به روزهاي هفته دارد 7عدد باشد و مي 12هاي سال كه اشد و با تعداد ماهب مي 7تناسب در حروف اين عبارت با تعداد روزهاي هفته كه

بنابراين ال اله اال اهللا هميشه و تا ابد شعار توحيد . باشد قابل مشاهده است روز مي 365تعداد روزهاي سال كه .خواهد بود

:تناسب در اول و آخر كلمه

"اهللا"باشد و در آخر عبارت لفظ مي 2آمده است كه تعداد حروفش "ال"ي در ابتداي عبارت ال اله اال اهللا كلمه .باشد مي 4آمده است كه تعداد حروفش

اهللا اال اله ال

2 4

.باشد مي 7هاي عدد كه از مضرب 42شود اگر اين دو عدد كنار هم قرار دهيم مي

)42تقسيم بر 7= 6( )6ضربدر 7= 42(

.روز بيافريد 6هاي هفتگانه را در رساند كه خداوند آسمان را مي كه اين پيام

اي كنار هم قرار داده و نظم ي حكيمانه رسد كه خداوند عبارت ال اله اال اهللا را به شيوه از اين نتيجه به اثبات ميتا گواه و قرار داده است 7پذير بر بخشيده است و بين اول و آخر تناسب برقرار كرده است و آن را بخش

.شاهدي بر وحدانيت خداوند سبحان باشد

كه تناسب قرار داده است بطوري 12ي ال اله اال اهللا را همچنين خداوند تبارك و تعالي تعداد حروف كلمه طيبهيعني اگر شماره حروف كلمات عبارت ال اله اال اهللا را از چپ به راست كنار هم ( هم برقرار است 7با عدد

.بخش پذير است 7بر قرار دهيم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

391

لــلــه ا لــا ا لـــه ا لـا

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

.پذير است بخش 7بر 121110987654321يعني عدد

)121110987654321 تقسيم بر 7= 17301569664903(

17301569664903 ضربدر 7= 121110987654321

نيز شمارش كنيم ) حروف خود كلمه به اضافه حروف ماقبلش(هللا را به صورت تراكمي اگر حروف ال اله اال ا .بخش پذير است 7شويم كه باز هم بر متوجه مي

ال الـه الـا اللـه

2 5 8 12

.باشد مي 7هاي از مضرب 12852يعني

)12852يم بر تقس 7= 1836( 1836 ضربدر 7= 12852

صورت مشخص شد كه حروف ال اله اال اهللا با همديگر ارتباط تنگاتنگ و محكمي دارند و هرگز جدا از و بديناگر در . انگيز را در چهار كلمه اين عبارت مشاهده كرديم ي اين تناسبات و نظم شگفت همه. همديگر نيستند

يب اين قرآن پاياني ندارد و راست گفته آنجا كه پيامبر شويم كه عجا ديگر آيات قرآني نيز دقت كنيم متوجه مي .رواه الترمذي . عجايب قرآن پايان ناپذير است. "و ال تنقضي عجائبه": فرمايد درباره قرآن مي) ص(

ايم تا به عظمت احكام آن پي ببريم؟ پس آيا در قرآن تدبر كرده

وند در قرآن كريم قرار داده است تا دليلي مادي و اي است كه خدا الزم است تأكيد كنيم كه اعجاز عددي وسيلهگونه تحريف و تغيير و تبديلي در آن رخ نداده كه قرآن از جانب خداوند است و هيچ عملي باشد مبني بر اين

مثال اگر جاي يكي از حروف ال اله اال اهللا تغيير كرده بود يا حرف ديگري آمده بود ساختار اعجاز عددي . است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

392

ي پس پاك و منزه است آن خدايي كه همه. شد و ديگر تناسب و نظمي بين حروف وجود نداشت مختل مي :فرمايد مي خداوند. حروف كتابش را حفظ نموده است

" 9حجر ). إنا نحن نزلنا الذكر و إنا له لحافظون(

م نمودكه ما قرآن را فرو فرستاديم و ما آن را حفظ خواهي بدرستي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

393

:پژوهشي درباره حروف مقطعه

.»...المــــــــــــــــر تلــــــــــــــــك آيــــــــــــــــات الكتــــــــــــــــاب«

و يـا » فواتح السور«سوره ديگر با حروفى آغاز شده است كه در اصطالح مفسران آنها را 28اين سوره، به سان

: تاست و آنها عبارتنـد از اند چهارده سوره وارد شده 29و مجموع حروفى كه در آغاز . نامند مى» حروف مقطعه«همه اين حروف در اين جملـه زيـر . الف، الم، ميم، صاد، راء، كاف، هاء، ياء، عين، طاء، سين، حاء، قاف و نون

ــد جمــع شــده ــي حــق نمســكه؛«: ان ــى، حــق اســت صــراط عل ــى. راه عل ــگ م ــه آن چن ــا ب ــيم م .»زن

در تفسير ايـن حـروف بيـان ) 1( آراى زيادى مفسران در تفسير اين حروف به بحث و گفتگو پرداخته و اقوال و .انـــــد كـــــه نقـــــل و انتقـــــاد ايـــــن اقـــــوال از حوصـــــله بحـــــث بيـــــرون اســـــت نمـــــوده

در ميان اين نظريات، سه نظر نزديك به واقع و حايز اهميت است و پذيرفتن هر كدام مانع از پـذيرش ديگـرى .باشــــــــــند نمــــــــــى» مانعــــــــــة الجمــــــــــع«نبــــــــــوده و بــــــــــه اصــــــــــطالح

انـد اى اند عالوه بر ايـن كـه متضـمن چنـين اشـاره اى حسنى اشاره دارند و برخى افزودهاين حروف به اسم. 1و مـيم » لطيف«و الم به » الله«به » الف«: كنند سوره رعد را چنين تفسير مى» المر«سوگند به آنها نيز هستند؛ مثال

بنابر اين معناى آيه مورد بحـث . هست حال سوگند به آنها نيز اشاره دارد و در عين» رحمان«و راء به » مجيد«به چه از پروردگار تو نازل ، اين آيات كتاب است و آن»به خداى لطيف و مجيد و رحيم سوگند«: شود ما چنين مى

ــت ــحيح اســــــــــــــــــــــــــــ ــد صــــــــــــــــــــــــــــ .شــــــــــــــــــــــــــــممكـن اسـت كـه : گويـد عباس مـى ابن) 2.(اند از ميان مفسران اين نظر را ابن عباس و سدى و عكرمه برگزيده

بـه » مـيم «و » لطيـف «به اسـم مبـارك » الم«خداوند و » و اوليت و آخريت و ازليت و ابديت احديت«به » الف«ــماى ــك«اســـــــ ــد«، »ملـــــــ ــان«و » مجيـــــــ ــد » منـــــــ ــوده باشـــــــ ــاره بـــــــ .اشـــــــ

اشـاره دارد و » كـافى «بـه » كـاف «يك نوع ستايشى است از خداوند در مورد خويش و » كهيعص«: گويد باز مىــاء« ــه » هــــ ــين«و » هــــــادى«بــــ ــه » عــــ ــاد«و » عــــــالم«بــــ ــه » صــــ .»صــــــادق«بــــ

از اميـر مؤمنـان نقـل شـده كـه . شود كه اين حروف، خود اسماى الهى هستند نه اشاره بـه آنهـا گاهى گفته مىــى ــود مــــــــ ــيعص «: فرمــــــــ ــا كهــــــــ ــق «،»!يــــــــ ــم عســــــــ ــا حــــــــ .»!يــــــــاند كه اگر با هم تركيب شوند به صورت يكـى شود كه اين حروف اجزا و قطعاتى از اسماى الهى و نيز گفته مى

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

394

شـود اگـر مى» الرحمان«را با هم تركيب كنيم مجموع آنها » نون«و » حم«و » الر«آيند؛ مثال هر گاه ىاز اسما درمــت ــا نيســــ ــوان مــــ ــر در تــــ ــروف ديگــــ ــى در حــــ ــين تركيبــــ ــال چنــــ ــه اعمــــ .چــــ

اين سه نوع تفسير، كه امام رازى آن را نظر دوم و سوم و پنجم قرار داده است قريب و نزديك به هم هسـتند و چنين چهار نظر ديگرى كه آنها را امام رازى نظر ششم و ما همه را تحت نظر اول ذكر كرديم و هماز اين جهت

، قريب به هم و در عين حال، همگى نيز قريب به اين سـه )3(هفتم و هشتم و نهم ذكر كرده است هر چهارنظرــه در ايــــــــن نظــــــــر شــــــــمرده مــــــــى ــا نقــــــــل شــــــــد شــــــــوند كــــــ .جــــــو عالمـت دادن هـر » خنـدق «و » بنـى قريظـه «هاى ى مسلمانان در جنگمؤيد اين نظر اين است كه، شعار نظام

مقصود از اين شعار اين بوده كـه بـه ) 4.(بوده است »حم الينصرون«مسلمانى به مسلمان ديگر در مواقع لزوم،

ما حاميم ال ينصرون؛ هر موقع به ش: إذا بيتم فقولوا«در حديث وارد شده كه، . شويد خدا سوگند، شما پيروز نمىاللهـم ال «:ابن اثير حـديث مزبـور را چنـين معنـى كـرده اسـت . »شوند حاميم پيروز نمى: شبيخون زدند بگوييد

)5.(»ينصــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــروندهـد كـه در ها و صفات خدا باشد، مطلبى تشكيل مى اساس اين نظريات را، كه هر يكى از حروف اشاره به نام

اى به نخستين حـرف آن اكتفـا ر كلمات و از هر كلمهگويند و حقيقت آن، اختصا مى» نحت«ادبيات عربى به آن كردن است و اين مطلبى است كه بعدها در ادبيات عربى و فارسى كامال رواج يافته و از ديرباز به جـاى صـلى

و بـه » خ«و » م«و به جاى مقـدم و مـؤخر حـرف » ع«و به جاى عليه السالم حرف » ص«اهللا عليه وآله، حرف ها و شهرها و رود و اين شيوه در نقل نام كتاب به كار مى» ح«و به جاى حينئذ » اه«يا » الخ«جاى الى آخره، لفظ

ملقـب » كشـاجم «زيسته به رود؛ مثال محمد بن حسن، كه در قرن سوم هجرى قمرى مى ها زياد به كار مى بخشكـه مشـاغل و مناصـب وى » مـنجم «و » جامع«، »اديب«، »شاعر«، »كاتب«: بوده و اين لفظ از ابتداى اين كلمات

.بـــــــــــــــــــــوده، گرفتـــــــــــــــــــــه شـــــــــــــــــــــده اســـــــــــــــــــــت اند و هـدف از آوردن آنهـا ها آمده هايى از حروف تهجى هستند كه در آغاز برخى از سوره اين حروف نمونه. 2

ها و آيات، كه همه بشر در مقابله با آن عاجز و اين است كه قرآن مجيد از اين حروف تركيب يافته و اين سوره. ند، از اين مواد و عناصر تشكيل يافته و در حقيقت خميرمايه قرآن همين حروف و مانند آنهاسـت ا ناتوان ماندهبوده و او با فكر بشرى خود، از ايـن حـروف قـرآن را ) ص(كنيد قرآن ساخته و پرداخته فكر محمد اگر فكر مى

اى ماننـد ديگـر سـوره ساخته است، شما نيز برخيزيد از همين مواد، كه در اختيار همگى است، بـه كمـك يـك

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

395

هاى آن بسازيد و حجت و دليل او را ابطال نماييد و اگر بـا داشـتن چنـين امكانـات در مقـام مبـارزه، بـا سورهرو شديد، اعتراف كنيد قرآن ساخته فكر بشر نيست، بلكه وحى الهى است كه بر او نـازل گرديـده شكست روبه

.اســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتست كه پيامبران پيوسته براى وصول به هـدف و مطلـوب از وسـايل در اين ا» صنعت«و » اعجاز«اصوال تفاوت

دادنـد العاده، پايه قرار مـى اى را براى وصول به هدف خارق كردند و امر بسيط و ساده اى استفاده مى بسيار سادهگران كه از وسايل پيچيده علمى و دقيق، كه حقيقت آن براى نوع مردم معلوم نيست، براى نيـل برخالف صنعت

ــى ــتفاده مـــــــــــــــ ــدف اســـــــــــــــ ــه هـــــــــــــــ ــد بـــــــــــــــ .كننـــــــــــــــروح و سـاده بـود كـه آن را در همـه مـوارد، حتـى بـردن وسيله موسى براى اعجاز، همان عصاى خشك و بى

كرد و همگان بـا ديـدگان خـود ديـده برد و در مقام اعجاز از همان وسيله استفاده مى گوسفندان خود به كار مىآيد؛ در حالى كه جـادوگران مصـر، از ابـزار اى در مى بودند كه چوب خشكى است كه به صورت حيوان درنده

ــده و ريســمان ــى پيچي ــوه اســتفاده م ــو از جي ــد هــاى ممل ــا آگــاه نبودن ــردم از حقيقــت آنه ــوع م ــد و ن .كردنهـا پـرواز كـرد، در حـالى فضـانوردان شـرق و غـرب، بـا ترين وسيله به سوى آسمان با ساده) ص(پيامبر اكرم

صد هزار مغز اى كه براى ساختن يك واحد آن، از سى نهند؛ وسيله يا گام در ماه مى روند و به فضا مى» آپولوها«دان دان و شـيمى هاى الكترونى كمك گرفته شده و هزاران مهندس و تكنيسين و فيزيـك انسانى و صدها دستگاه

د ويـژه آن بـه هـاى متعـد مساعى كرده و سفينه را با دستگاه در تركيب قطعات و ساختن اجزاى آن تشريك... وــى ــرواز درمــــــــــــــــــــــــــــ ــد پــــــــــــــــــــــــــــ .آورنــــــــــــــــــــــــــــ

بـه ) يعنى حروف الفبـاء (ترين ابزار قرآن نيز كه معجزه جاودان پيامبر خاتم است از اين راه وارد شده و از سادهترين ابزار، كه در اختيار همگان قرار داشـت و دارد، كتـابى عرضـه ترين هدف دست يافته است و از ساده عالى

هاى آن مرتب و كلمات آن در بلنـدترين پايـه ست و معانى بزرگى در بر دارد، جملهكرد كه كلمات آن موزون اريزد كه تاكنون نظيرى بـراى آن ديـده از فصاحت قرار دارد و معانى بلند و ژرف را در قالب زيباترين الفاظ مى

ــده اســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت .نشــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــس و ريشه اين قرآن را همين سوره اشاره به اين است كه، اى مردم، اسا 29هدف از آوردن اين حروف در آغاز

كنيد كـه دهد و ابزارى كه در اختيار من است در دسترس شما نيز قرار دارد؛ هرگاه تصور مى حروف تشكيل مىهاى اى به سان يكى از سوره اين كتاب فكر من و ساخته انديشه بشر است برخيزيد از اين ابزار و اسباب، سوره

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

396

ــازيد ــرآن بســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .قـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــكه خواهيم گفت مورد تأييد روايـاتى كـه از پيشـوايان معصـوم كه مؤيد قرآنى دارد چنان اين نظر گذشته از اين

ــت ــز هســ ــده نيــ ــن : وارد شــ ــام حســ ــدوق از امــ ــيخ صــ ــكرى شــ ــى) ع(عســ ــل مــ ــد نقــ :كنــ» الـم ذلـك الكتـاب «:گويـد قريش و يهود به قرآن تهمت زدند و آن را جادو تصور كردند؛ در حالى كه خدا مى

تركيـب و تشـكيل يافتـه » ميم«، »الم«، »الف«ام از همان حروف بى كه به تو فروفرستادهاين كتا! يعنى اى محمدگوييـد هـر گـاه در ايـن است و اين كتاب كه به زبان شما نازل شده از حروفى تركيب يافته كه با آن سخن مى

ــد ــر آن را بياوريـ ــتابيد و نظيـ ــديگر بشـ ــك يكـ ــه كمـ ــد و بـ ــتيد برخيزيـ ــتگو هسـ ــبت راسـ )6.(نسـاى دارد كه تا حدى مؤيد گويد جمله در حديثى كه در مورد قرآن، نه حروف مقطعه سخن مى) ع(هشتم پيشواى

: فرمايـــــــــــــد جـــــــــــــا كـــــــــــــه مـــــــــــــى ايـــــــــــــن اســـــــــــــت؛ آن هرگاه انس و جـن : گفته، سپس فرمود خداوند بزرگ قرآن را با حروفى نازل كرد كه تمام عرب با آن سخن مى

)7.(نخواهنـد توانسـت هـر چنـد يكـديگر را پشـتيبانى نماينـد دور هم گرد آيند و نظير اين قـرآن را بياورنـد هاى مريم، اند جز در سوره هاى بيست و نه گانه كه با اين حروف آغاز شده مؤيد اين نظر اين است كه در سوره

عنكبوت، روم و قلم در همگى، پس از ذكر اين حـروف سـخن از قـرآن و كتـاب بـه ميـان آمـده اسـت؛ مـثال :فرمايـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــد مـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــى

ــ« ــه؛ الــــــــــ ــب فيــــــــــ ــاب الريــــــــــ ــك الكتــــــــــ )8(م ذلــــــــــ

.»ايـــــــن اســـــــت كتـــــــابى كـــــــه در آن شـــــــك و ترديـــــــدى نيســـــــت

:فرمايـــــــــــــــــــــد و در جـــــــــــــــــــــاى ديگـــــــــــــــــــــر مـــــــــــــــــــــى

» ــاب ــك الكتــ ــزل عليــ ــوم نــ ــوالحى القيــ ــا هــ ــه إلــ ــا إلــ ــه لــ ــم أللــ )9(؛...الــ

ـ اوسـت زنـده و بـى . خداوندى كه جز او خـدايى نيسـت .»و نـازل كـرده اسـت نيـاز، كتـاب را بـر ت

ــم ــوره هـ ــيارى از سـ ــين بسـ ــت چنـ ــده اسـ ــا وارد شـ ــاز آنهـ ــروف در آغـ ــن حـ ــه ايـ ــر كـ ــاى ديگـ .هـسوره آورده و نيم ديگر را ترك كرده است و از انواع حروف، 29كه قرآن نيمى از حروف تهجى را در آغاز اين

نيمى از آن ) 10(»حروف مهموسه«مثال از نيمى از آن را آورده و نيم ديگر را نياورده، بدين نكته هم، اشاره دارد؛حـروف «چنين نيمـى از هم. صاد، كاف، هاء، سين و حاء آورده و نيم ديگر را ترك گفته است: را كه عبارتند از

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

397

.الف، الم، ميم، راء، عين، طاء، قاف، ياء و نون، آورده و نيم ديگـر را نيـاورده اسـت : را كه عبارتند از» مجهوره، نيمـى )11(»منخفضه«و » مستعليه«و » منفتحه«و » مطبقه«و » رخوه«و » شديده«حروف نيز، مانند از انواع ديگر

خالصـه در مـورد تمـام انـواع حـروف، چنـين كـارى را انجـام داده . را آورده و نيم ديگر را ترك گفته اسـت ــت )12.(اســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

كـه از شـايد علـت ايـن . ز خالى نيستطور مسلم چنين تبعيضى خالى از نكته نبوده و از اشاره به اين وجه ني بهحروف تهجى و انواع حروف نيمى را آورده و نيم ديگر را ترك گفته است اين باشد كه نيمى از اعجاز قرآن به

ها، نيمى كه قرآن در مجموع اين سوره و از اين. زيبايى لفظ و نيمى ديگر آن به عظمت معانى قرآن مربوط استانديشيد كه زيبايى ظاهر و اعجاز لفظى آن، مولـود قريحـه سته است برساند اگر مىاز حروف الفبا را آورده خوا

ــا و معجــزه ــالم زيب ــين ك ــواد و عناصــر چن ــين م ــد از هم ــز برخيزي ــما ني ــامبر اســت ش ــد پي )13.(اى بياوريرا بيـان هـا اكنون ايـن اشـكال . اند كه بيانگر عدم تأمل كافى در آن است برخى به اين نظريه ايراد و خرده گرفته

:كنـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــيم مـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــى .كنـد عبـارات عربـى را تـالوت مـى ) ص(ها متوجه بودند كه حضرت محمد موقع نزول قرآن خود عرب) الفكـه در در چند سوره از قرآن تصريح شده است كه خدا اين قرآن را به زبان عربى نازل كـرده اسـت چنـان ) ب

ــه ــعراء آيـ ــوره شـ ــى 192سـ ــد مـ ــين «: فرمايـ ــى مبـ ــان عربـ ــان ع؛ بلسـ ــه زبـ ــنبـ ــى روشـ .»ربـ

اگر اين نوع حروف به حروف زبان عربى اشاره دارد؛ چرا تمام حروف ذكر نشده و برخى از حروف، چنـد ) ج )14(بـــــــــــــــــــــار تكـــــــــــــــــــــرار شـــــــــــــــــــــده اســـــــــــــــــــــت؟

شـده و از حـروف عربـى هدف از آوردن حروف بيان اين نكته نيست كه اين قرآن به زبـان عربـى نـازل : پاسخخواهد باشد و اصـال كـار بـه زبـان آن به هر زبانى مى -اين قرآن تشكيل يافته است، بلكه هدف اين است كه

كنيد اگر تصور مى. از همين حروف تشكيل يافته و مواد نخستين و خمير مايه قرآن، همين حروف است -ندارد و ايـن هـدف، . كه اين قرآن زاييده انديشه و ساخته فكر من است برخيزيد به كمك يكدگير نظير آن را بياوريد

.يـــر از آن اســـت كـــه بگـــوييم هـــدف از آوردن ايـــن حـــروف، اشـــاره بـــه عربـــى بـــودن آن اســـت غدانستند ريشه و اسـاس قـرآن همـين حـروف ها مى كه همه عرب ماند و آن اين جا پاسخ يك سؤال باقى مى اين

ــود ــاره شـ ــب اشـ ــن مطلـ ــه ايـ ــت بـ ــى داشـ ــه لزومـ ــر چـ ــت ديگـ ــى اسـ ــاى عربـ ــايى و الفبـ .هجـزيرا جامعه عربى اگر چه توجه داشتند اين قرآن از همـين كلمـات تركيـب يافتـه پاسخ اين سؤال روشن است؛

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

398

اى كه قرآن از اين مقدمه روشن گرفته است كامال غافل بودنـد؛ زيـرا قـرآن از ايـن مقدمـه است، ولى از نتيجهيـن صـورت، تواند ساخته فكر بشر باشد، چـرا كـه در ا گيرد كه اين قرآن نمى روشن و همگانى چنين نتيجه مى

ــد ــام دهنــــــــ ــارى انجــــــــ ــين كــــــــ ــد چنــــــــ ــد بتواننــــــــ ــه بايــــــــ .همــــــــرشته امور فطـرى و وجـدانى و هاى قرآن در ارشاد و توجه مردم به حقايق، اين است كه از يك يكى از نوآورى

:فرمايـــــــد گيـــــــرد؛ مـــــــثال مـــــــى تـــــــرين نتيجـــــــه را مـــــــى همگـــــــانى، عـــــــالى )15(إنــــــــــــــــــــك ميــــــــــــــــــــت و إنهــــــــــــــــــــم لميتــــــــــــــــــــون؛«

.»آنـــــــــــان نيـــــــــــز خواهنـــــــــــد مـــــــــــردميـــــــــــرى و تـــــــــــو مـــــــــــىكه چراغ عمر پيامبر و تمام افراد بشر به خاموشى خواهد گراييـد، سـخنى نيسـت؛ ولـى هـدف قـرآن از در اين

يادآورى اين موضوع اين است كه آنان را توجه دهد براى پس از مرگ فكرى كنند و به اين عمر محـدود، ايـن ــه ــند كـ ــرى باشـ ــدگى ديگـ ــر زنـ ــه فكـ ــد و بـ ــت ندهنـ ــدر اهميـ ــت قـ ــدود اسـ ــته و نامحـ .پيوسـ

كه از هر نوعى، نيمـى كه همه حروف را نياورده است از توضيحى كه قبال داديم روشن شد؛ زيرا از اين دليل اينرا آورده؛ مثل اين است كه همه حروف را آورده است تو گويى ذكر همه حروف گاهى به صورت ذكر افـراد و

.م انـــــــواع آنهـــــــا اى از تمـــــــا آحـــــــاد آنهاســـــــت و گـــــــاهى ذكـــــــر نمونـــــــه ها تواند چنين نظرى را، كه احاديث اسالمى و تناسب اوايل اين سوره ها نمى خالصه، اين نوع سؤاالت و پرسشــى ــد مــــــــ ــد آن را تأييــــــــ ــوه دهــــــــ ــحيح جلــــــــ ــر صــــــــ ــد، غيــــــــ .كننــــــــ

ها هزار دالر، همراه با يـك جهـان شـوق و عالقـه و فكـر و گير و صرف ده دكتر رشاد خليفه با زحمات پى. 3وانسته است پرده از روى چهره ديگرى از اعجاز قرآن بردارد و از طريق محاسبات علمـى، كـه جـز بـا ابتكار ت

پذير نبود، ثابت نمايد، محال است اين كتـاب محصـول فكـر انسـان باشـد و اگـر كمك مغز الكترونيكى امكانست هر چند پشتيبان يكـديگر هاى جهان دور هم گرد آيند و بخواهند كتابى مثل اين بياورند نخواهند توان انسان

ــند .باشــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــسوره اسـت و 29اى كه در آغاز گير استاد، براى اين بوده است كه ثابت كند ميان حروف مقطعه هاى پى كوشش

ها، رابطه خاصى وجود دارد و رعايت اين رابطه، جز براى بشـرى كـه بـا جهـان غيـب ديگر حروف اين سوره .پــــــــــــــــــــذير نيســــــــــــــــــــت ارتبــــــــــــــــــــاط دارد، امكــــــــــــــــــــان

ترين مجله بزرگ(را در اختيار خبرنگار مجله معروف مصرى، آخر ساعة متن نظر ايشان، كه خود استاد آناكنون

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

399

ــرار داده اســـــــت در ايـــــــن) مصـــــــور خاورميانـــــــه ــا، مـــــــى قـــــ ــم جـــــ )16:(آوريـــــ 28سوره در مكـه نـازل گرديـده و 86سوره دارد كه از ميان آنها 114دانيم قرآن مجيد مى: گويد دكتر رشاد مى

.سوره است كه در آغاز آنها حروف مقطعـه آمـده اسـت 29هاى قرآن، مدينه، و از ميان مجموع سوره سوره دردهد و آنها به ترتيب گانه الفباى عربى را تشكيل مى 28كه اين حروف مجموعا درست نصف حروف جالب اين

ــد از ــورانىحــر«ا، ح، ر، س، ص، ط، ع، ق، ك، ل، م، ن، ه، ى، كــه گــاهى آنهــا را : عبارتن ــد مــى» وف ن .نامنهاى قرآن خواستم بدانم معناى اين حروف به ظاهر از هم بريده در آغاز سوره ها بود كه من مى سال: گويد او مى

چيست و هر قدر به تفاسير مفسران بزرگ و آراى مختلفى كه در اين زمينـه داده بودنـد مراجعـه كـردم پاسـخ كه خودشان تصريح داشتند تفاسيرى كه درباره ايـن حـروف شـده ناى نيافتم؛ به خصوص اي كننده صريح و قانع

از خداونـد يـارى جسـتم و بـه مطالعـه . كند و شايد از اسرار باشد نمى تجاوز است از حدود حدس و تخمينكردم شايد اين حروف با اسماى حسناى خداونـد ارتبـاط دارد ولـى گاهى فكر مى: گير و مداومى دست زدم پى

ــ ــن نشـــــــــــــ ــات مـــــــــــــ ــتمطالعـــــــــــــ ــين نيســـــــــــــ .ان داد چنـــــــــــــرا نفـى اى هست؛ ولى مطالعات من آن هاى انبيا و پيامبران رابطه كردم شايد ميان اين حروف و نام زمانى فكر مى

ــرد .كــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــانـد اى كـه آنهـا در آغـازش قـرار گرفتـه ناگهان به اين فكر افتادم كه شايد ميان اين حروف و حروف هر سوره

.اى وجــــــــــــــــــــود داشــــــــــــــــــــته باشــــــــــــــــــــد رابطــــــــــــــــــــهسوره قرآن و تعيين نسبت هر يك از آنها و محاسـبات فـراوان 114گانه نورانى در 14سى تمام حروف اما برر

لذا . پذير باشد بايست در اين زمينه بشود چيزى نبود كه بدون استخدام مغزهاى الكترونيكى امكان ديگرى كه مىمجموع حروف سوره را دقيقـا تعيـين چنين طور جداگانه و هم سوره قرآن به 114قبال تمام حروف مزبور را در

كرده و با شماره هر سوره به مغز الكترونيكى، براى انجام محاسبات پيچيده بعدى سپردم و به اصـطالح مغـز را ــه كـــــردم ــد . تغذيـــ ــال عملـــــى شـــ ــر، در مـــــدت دو ســـ ــار و مقـــــدمات ديگـــ .ايـــــن كـــ

نتيجـه ايـن . اشاره شـد بـه كـار گـرفتم گاه مغز الكترونيكى را يك سال تمام براى انجام محاسباتى كه به آن آنمحاسبات و آن همه زحمات، بسيار درخشان و عالى بود و براى نخستين بار در تـاريخ اسـالم پـرده از حقـايق

هاى ديگر، از نظر رياضى و نسبت حـروف قـرآن، شگفت انگيزى برداشته شد كه اعجاز قرآن را عالوه بر جنبهــى ــن مـــــــــــــــــــ ــامال روشـــــــــــــــــــ ــاخت كـــــــــــــــــــ .ســـــــــــــــــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

400

ــاب ــه اعجـــــــــــ ــبات نتيجـــــــــــ ــز محاســـــــــــ انگيـــــــــــ :دهــــد ســــپس دكتــــر رشــــاد ضــــمن توضــــيحاتى نتــــايج كــــار خــــود را چنــــين شــــرح مــــى

گانـه در هـر سـوره از 14مغز الكترونيكى با محاسبات خود براى ما روشن ساخت كه ميزان هر يك از حروف كـه يـابيم سوره قرآن، به نسبت مجموع حروف آن سوره، چند درصد است؛ مثال پـس از محاسـبه در مـى 114

) درصد 6/70.0(ترين رقم را دارد بزرگ» فلق«نسبت حرف قاف كه يكى از حروف نورانى قرآن است در سوره ــوره ــان ســ ــه اول، در ميــ ــت و در درجــ ــرآن اســ ــاى قــ ــوره (هــ ــتثناى ســ ــه اســ ــه بــ ).ق البتــ

) درصـد 39.07(هـاى آن نسـبت بـه حـروف سـوره مزبـور قرار دارد كه تعداد قـاف » قيامت«بعد از آن، سوره ).درصــــــــد 39.06(و پــــــــس از آن ســــــــوره والشــــــــمس اســــــــت . باشــــــــد مــــــــى

درصد است و به همين ترتيب ايـن .01فقط » والشمس«و » قيامت«كنيم تفاوت سوره طور كه مالحظه مى همانآوريم نه تنها درباره اين يك حـرف بلكـه دربـاره تمـام حـروف سوره قرآن به دست مى 114نسبت را در تمام

.شـود هـا بـا مجمـوع حـروف روشـن مـى و به ايـن ترتيـب، حـروف هـر يـك از سـوره . گانه نورانى چهاردهــد ــه فرمايي ــده توج ــت آم ــه دس ــبات ب ــن محاس ــه از اي ــرت آورى ك ــب و حي ــايج عجي ــه نت ــون ب :اكن

23هاى قرآن بدون استثنا بيشتر است؛ يعنى آيـاتى كـه در طـى از تمام سوره» ق«در سوره » ق«نسبت حرف . 1سوره ديگر قرآن آمده آن چنان هست كه حرف قاف در آنها كمتر به كـار رفتـه 113آن در سال دوران نزول قر

23است و اين راستى حيرت آور است كه انسانى بتواند مراقب تعداد هر يك از حروف سخنان خود در طـول ــد ــان كنـ ــى بيـ ــرين تكلفـ ــدون كمتـ ــود را بـ ــب خـ ــه مطالـ ــال، آزادانـ ــين حـ ــد و در عـ ــال باشـ .سـ

ها جز به كمـك دان ترين رياضى رى از عهده يك انسان بيرون است حتى محاسبه آن براى بزرگمسلما چنين كاــت ــن نيســـــــــــــــــ ــى ممكـــــــــــــــــ ــاى الكترونيكـــــــــــــــــ .مغزهـــــــــــــــــ

ها و آيات قرآن، بلكه حروف قرآن نيز روى حساب و نظام خاصى است دهد كه نه تنها سوره اينها همه نشان مىــت ــظ آن اســــــــ ــر حفــــــــ ــادر بــــــــ ــد، قــــــــ ــط خداونــــــــ ــه فقــــــــ .كــــــــ

در سوره ص نيز همـين حـال را دارد؛ يعنـى مقـدار آن بـه » ص«دهد كه حرف حاسبات نشان مىچنين م هم. 2ــت ــتر اســـ ــرآن بيشـــ ــر قـــ ــوره ديگـــ ــر ســـ ــوره از هـــ ــروف ســـ ــوع حـــ ــب مجمـــ .تناســـ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

401

تنها استثنايى كه در اين زمينه . سوره قرآن دارد 114ترين رقم نسبى را در در سوره ن و القلم بزرگ» ن«حروف امـا جالـب ايـن . در آن بيشتر از سوره ن و القلم اسـت » ن«ت كه تعداد نسبى حرف وجود دارد سوره حجر اس

ها كه آغـاز باشد و بعدا خواهيم ديد اين سوره مى» الر«هايى است كه آغاز آن است كه سوره حجر يكى از سورهست خواهـد است بايد همگى در حكم يك سوره محسوب گردد و اگر چنين كنيم نتيجه مطلوب به د» الر«آنها

ــداد ــبت تعـ ــى نسـ ــد؛ يعنـ ــد » ن«آمـ ــد شـ ــر خواهـ ــم كمتـ ــوره ن و القلـ ــا از سـ ــوع آنهـ .در مجمـهـا و صـادهايى كـه در ايـن ها و مـيم را در آغاز سوره اعراف در نظر بگيريد، اگر الف» آلمص«چهار حرف . 3

ه تعداد مجموع آن، سوره وجود دارد با هم جمع كنيم و نسبت آن را با حروف اين سوره بسنجيم خواهيم ديد ك .از هـــــــــــــر ســـــــــــــوره ديگـــــــــــــر قـــــــــــــرآن بيشـــــــــــــتر اســـــــــــــت

در آغـاز سـوره » كهـيعص «در آغاز سوره رعد همين حال را دارد و نيز پنج حرف » المر«چنين چهار حرف هم .مريم اگر روى هـم حسـاب شـوند، بـا مجمـوع ايـن پـنج حـرف بـر هـر سـوره ديگـر قـرآن فزونـى دارنـد

كنيم كه نه تنها يك حرف جداگانه در اين كتاب آسـمانى روى ترى برخورد مى جا به چهره تازه و پيچيده در اينــد ــرت آورى دارن ــع حي ــين وض ــز چن ــدد آن ني ــروف متع ــه ح ــده، بلك ــاص آورده ش ــم خ ــاب و نظ .حس

تاكنون بحث درباره حروفى بود كه تنها در آغاز يك سوره قرآن قرار داشت امـا حروفـى كـه در آغـاز چنـد . 4گيرد و آن اين كه بر طبق محاسبات مغز الكترونيكى شكل ديگرى به خود مى» الم«و » الر«انند سوره قرار دارد، م

گـردد حسـاب شـود و آغـاز مـى » الم«هايى كه با اگر در مجموع سوره) م -ل -ا (مجموع اين سه حرف، مثال ى ديگـر قـرآن بيشـتر هـا ها به دست آيد از ميزان آن در هر يك از سوره نسبت آن با مجموع حروف اين سوره

.اســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتترى به خود گرفته و آن اين كه نه تنها حروف هر سوره قرآن تحت ضـابطه جا باز مسأله، صورت جالب در اين

ضمنا علـت ايـن . هاى مشابه نيز ضابطه و نظام واحدى دارند و حساب معينى است، بلكه مجموع حروف سورهآغاز شده و اين موضـعى » الر«يا با » الم«ه مختلف قرآن با شود كه از چه لحاظ، چند سور موضوع نيز روشن مى

ــى ــادفى و بـــــــــــــــــــ ــت تصـــــــــــــــــــ ــل نيســـــــــــــــــــ .دليـــــــــــــــــــانجام داده است كه براى اختصار از آن صرف » حم«هاى مشتمل بر ترى روى سوره دكتر رشاد محاسبات پيچيده

ــر مــــــــــــــــــــــــــــــــى ــيم نظــــــــــــــــــــــــــــــ .كنـــــــــــــــــــــــــــــــ ه كـه بـه ضـميمه نكـات استاد مزبور در ضمن اين مطالعات به نكات جالب و شگفت آور ديگرى دسـت يافت

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

402

:آوريــــــم جــــــا مــــــى ايــــــم در ايــــــن اى كــــــه مــــــا اســــــتنتاج كــــــرده تــــــازه

ــرآن . 1 ــلى قــــــــــ ــط اصــــــــــ ــم الخــــــــــ ــظ رســــــــــ حفــــــــــ

الخط اصـلى و قـديمى قـرآن دسـت گويد تمام محاسبات فوق در صورتى صحيح خواهد بود كه به رسم او مىق و زكـاة و صـالة؛ چـون در نزنيم؛ مثال اسحق و زكوة و صلوة را به همين صورت بنويسيم نه به صورت اسحا

غير اين صورت محاسبات ما به هم خواهد ريخت و به همين دليل بر مسلمانان الزم است رسم الخط قديمى و .اصــــــلى قــــــرآن را، كــــــه حــــــافظ ايــــــن نكتــــــه اعجــــــاز اســــــت، حفــــــظ كننــــــد

دليـــــــــل ديگـــــــــرى بـــــــــر عـــــــــدم تحريـــــــــف قـــــــــرآن . 2

ريم كه در قرآن مجيد حتى يك كلمه و يك حرف كـم و توانيم اين نتيجه را نيز بگي از تحقيقات استاد مزبور مىآمـد و كلمـات و زياد نشده است و گرنه به يقين محاسبات كنـونى روى قـرآن فعلـى، صـحيح از آب در نمـى

پس اين خود نشانه ديگرى بـر عـدم .ريخت حروف حساب شده، نظام كنونى حروف قرآن را به كلى به هم مى .ســـــــــــت تـــــــــــرين تحريـــــــــــف در قـــــــــــرآن مجيـــــــــــد ا كوچـــــــــــك

10000هـــــــــــــــــــايى در حـــــــــــــــــــدود تفـــــــــــــــــــاوت. 3

بـه جـا » زمر«و » مريم«ضمن بررسى علميات محاسباتى كه با مغز الكترونيكى روى سوره : گويد دكتر رشاد مىدر هر دو سوره مسـاوى اسـت بـا ) ص -ع -ى - 'ه -ك (مجموع حروف ) درصد(آوردم ديدم كه نسبت مى

ديگر باشد؛ زيرا اين حروف مقطعه فقط در آغاز سوره مـريم قـرار اين كه بايد در سوره مريم بيش از هر سوره .دارد

گيرى حروف دو سوره را از رقم سوم اعشار باالتر بردم روشن شد كه اما هنگامى كه محاسبات مربوط به نسبتهـاى ايـن تفـاوت . اسـت » زمر«بيش از سوره ) 10000(ده هزارم نسبت مجموع اين حروف در سوره مريم يك

ــى ــت جزئــــــــــــ ــرت آور اســــــــــــ ــب و حيــــــــــــ ــتى عجيــــــــــــ .راســــــــــــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

403

اشـــــــــــــــــــــــــــــــــــارات پرمعنـــــــــــــــــــــــــــــــــــا. 4

هاى قرآن كه حروف مقطعه در آغاز آنها هسـت پـس از ذكـر ايـن حـروف، بالفاصـله بـه در بسيارى از سوره

الم الله ال إله « و )17(» الم ذلك الكتاب ال ريب فيه«: هايى مانند حقانيت و عظمت قرآن اشاره شده و با جملهحروف مزبور بدرقه شده است و اين خود اشاره لطيفى ) 18(» ...هو الحى القيوم نزل عليك الكتاب بالحق إلا

ــت آن دارد ــت و حقاني ــرآن و اهمي ــاز ق ــا اعج ــوزى ب ــه مرم ــور رابط ــروف مزب ــه ح ــن ك ــه اي ــت ب .اس گوييـد داريـد؟ يك روز بـا آن سـخن مـى آيا شما حساب كلمات و حروفى را كه در): دقت كنيد(نتيجه بحث

توانيـد بـه خـاطر بسـپاريد؟ اگر فرضا چنين باشد تعـداد كلمـات و حـروف سـخنان يـك سـال خـود را مـى فرضا چنين باشد آيا هرگز امكان دارد نسبت اين حروف با يكديگر در روز و ماه و سال در عبـارات شـما، مـدــد؟ ــان باشـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ نظرتـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

.توانيد ايـن محاسـبات را انجـام دهيـد ها نيز نمى ؛ زيرا با وسايل عادى طى قرنمسلما چنين چيزى محال استسال، با آن همه گرفتارى سـخنانى آورد كـه نـه تنهـا مضـامين آنهـا 23آيا اگر مشاهده كرديم انسانى در مدت

و عددى ترين صورت ممكن بود، بلكه از نظر نسبت رياضى حساب شده و از نظر لفظ و معنا و محتوا در عالىحروف، چنان دقيق حساب شده بود كه نسبت هر يك از حروف الفبا در هر يك از سخنان او، يك نسبت دقيق

پايـــان پروردگـــار سرچشـــمه گرفتـــه اســـت؟ فهمـــيم كـــه كـــالم او از علـــم بـــى رياضـــى دارد، نمـــىطرز تقسيم بنـدى هاى مختلف اعجاز قرآن از حيث محتويات و تعبيرات، كوتاه سخن اين كه، قطع نظر از جنبه

هاى مختلف قرآن نيز، كه بر طبق نظام بسيار دقيقـى صـورت حروف آن و تعداد هر يك و پخش آنها در سورهگرفته است، خارق العاده و بيرون از قدرت بشر است و اين همان چيزى است كـه نـام اعجـاز قـرآن از جنبـه

ــده ــه آن داده شــــــــــــــــــ ــى بــــــــــــــــــ ــت رياضــــــــــــــــــ .اســــــــــــــــــ

انتقادهــــــــــــــــــــــــــــــــــــاى نــــــــــــــــــــــــــــــــــــاروا

اى علمـى بـه مصـدر اصـلى آن رهاى ناشايست براى نويسنده باهدف اين است كه در انتقاد از نظريهيكى از كا

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

404

هاى اين و آن اكتفا ورزد؛ آن هـم مراجعه نكند و به جاى اين كه مطالب را از مصدر دست اول بگيرد به ترجمهى كه هر روز بايد در صـفحات ا ترجمه افرادى كه مايه علمى درست ندارند و جز تهيه كردن خبر براى روزنامه

.كننـــــــد زيـــــــادى منتشـــــــر گـــــــردد، هـــــــدف ديگـــــــرى را تعقيـــــــب نمـــــــى چه انتقادهـاى . ها در اختيار افراد قرار گرفت دچار همين گرفتارى گرديد نظريه دكتر رشاد، كه از طريق روزنامه

اه نبوده و تكيه گـاه غير اساسى از اين نظريه شد كه همگى حاكى از آن بود كه منتقدان از حقيقت نظريه وى آگ .آنهــــا تيترهــــاى روزنامــــه و مطالعــــه چنــــد ســــتون از ترجمــــه غيــــر اصــــيل آن بــــوده اســــت

گيران، كه انتقادهاى وى در روزنامه اطالعات پس از انتشار نظريه دكتر رشـاد نيـز چـاپ گرديـد، يكى از خردهرى به يارى مغـز الكترونيـك در دكتر رشاد خليفه، شيمى دان مص: نظريه دكتر رشاد را چنين خالصه كرده است

ها دال بر كثرت استعمال آن حـروف در مدت سه سال به اين نتيجه رسيده است كه حروف واقع در آغاز سورهدهد، سه حـرف الـف و الم و مـيم، در آغاز سوره بقره نشان مى» الم«تر مثال هاست؛ به تعبير روشن همان سوره

ــى ــاى عربـ ــر الفبـ ــروف ديگـ ــه حـ ــتر از همـ ــت بيشـ ــه اسـ ــار رفتـ ــه كـ ــوره بـ ــان سـ )19.(در همـيك چنين تقرير در بيان نظريه دكتر رشاد خليفه حاكى از آن است كه نويسنده به منبـع اصـلى مطلـب مراجعـه

هاى غير صحيح اكتفا ورزيده است؛ زيرا هر گز دكتر رشـاد يـك چنـين نكرده و يا دسترسى نداشته و به ترجمهدر سوره ص بيش از حـروف ديگـر » ص«؛ چون بنابراين تقرير بايد حرف اساسى را ادعا نكرده است مطلب بى

.دهـد باشد در صورتى كه يك نظر اجمالى و محاسبه كوتاه درباره حروف اين سـوره، خـالف آن را نشـان مـى در سوره ق بيش از حروف ديگر است؛ زيرا هرگز تعـداد » ق«خواهد بگويد تعداد حرف چنين او هرگز نمى هم

هاى سوره بقره نيست، بلكه مقصود وى در تمام موارد، يك تفوق نسبى اسـت و »ق«ن سوره بيش از در اي» ق«در اين سوره به حروف ديگر در حدى است كه اين نسبت به اين پايـه در » ق«و يا » ص«كه نسبت حروف اين

» ق«د آن در سـوره در سوره بقره ممكن اسـت بـيش از تعـدا » ق«ها وجود ندارد؛ يعنى تعداد هيچ يك از سوره ).20( باشد؛ ولى آن نسبتى را كه اين حرف در سوره ق نسبت به حروف ديگر دارد در سوره بقره موجود نيست

اشــــــــــــــــــــــكاالت ديگــــــــــــــــــــــر نويســــــــــــــــــــــنده

انجام داده است اشـكاالت ديگـرى » فواتح سور«نويسنده مقاله كه به مناسبت يادنامه پدر خود پژوهشى در باره ــاد دار ــر رشـــ ــه دكتـــ ــر نظريـــ ــى بـــ ــى مـــ ــدگان گرامـــ ــر خواننـــ ــه از نظـــ ــذرانيم د كـــ :گـــ

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

405

تحقيق دانشمند مصرى صرفا لفظى است و حسن تعبير، اگر چه پايه اصلى بالغت و شيوايى است امـا لفـظ . 1جاست كه شنونده يا خواننده را به معنا نقش و وظيفه لفظ تا آن. وسيله است نه هدف؛ هدف معنا و مفهوم است

متأسفانه مسلمانان بـه ايـن نكتـه مـذكور . انجام گرفته شد وظيفه آن انجام يافته استراهبر شود؛ چون اين امر اند كه كوششى كه در آداب تجويد و قرائت قرآن شده صد يك آن در فهم معـانى آيـات قـرآن بـه توجه ننموده

ن شـود اغلـب بـه شـمردن حـروف و كلمـات قـرآ عمل نيامده است و از آثار اين قصور است كه مشاهده مـى اگر اين دانشمند بر اعجازى دست يافته است . اين تحقيق جديد دكتر رشاد نيز از همين مقوله است. اند پرداخته

ــدارد ــاطى نــ ــوم ارتبــ ــا و مفهــ ــه معنــ ــت و بــ ــورى اســ ــى و صــ ــازى لفظــ ــرفا اعجــ ).21(صــست، بلكـه هاى لفظى و شيوايى ظاهرى و زيبايى الفاظ آن ني جاى گفتگو نيست كه اعجاز قرآن منحصر به جنبهتواند امرى خـارق العـاده دهد و قرآن از جهات گوناگونى مى اين مطلب يك بخش از اعجاز قرآن را تشكيل مى

ــد ).22(باشــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــفرسـايى در مـورد الفـاظ و حـروف قـرآن تحقيـق ولى جاى سخن اين جاست كه اگر مردى با زحمـات تـوان

آن افزود، نبايد آن را به بهانه اين كه مربوط به الفاظ و اى انجام داد و از اين راه بر تعداد جهات اعجاز قر شايستهطور كه گفته شد يكى از جهـات صورت قرآن است و به معنا و مفهوم ارتباطى ندارد، ناديده بگيريم؛ زيرا همانها و آيات آن است و اگر محققى اعجاز قرآن مسأله زيبايى الفاظ و رسايى تعبير و جاذبه و كشش الفاظ و جمله

.اين قسمت كار كرد نبايد كار او را به دليل اين كه مربوط به اين بخـش از اعجـاز قـرآن اسـت، نقـد كنـيم درهايى كه دانشمندان بزرگ فن فصـاحت و بالغـت، پيرامـون الفـاظ و اگر اين انتقاد صحيح باشد بايد كليه بحث

هاى دالئـل االعجـاز شـيخ شود و كتاب اند، كم ارزش شمرده هاى ادبى و لفظى قرآن انجام داده تعبيرات و جنبههـا كتـابى كـه در ايـن زمينـه نوشـته شـده اسـت و ده) 23( عبدالقاهر جرجانى و اعجاز القرآن باقالنى و رافعى

ــم ــد كــــــــــــــــــــــــــ ــداد گردنــــــــــــــــــــــــــ .ارزش قلمــــــــــــــــــــــــــگذشته از اين، هرگاه دكتر رشاد و امثال او جهات اعجاز قرآن را منحصر به جنبه لفظى و صـورى و آمـارگيرى

د جا داشت كه چنين انتقادى از شيوه كار و نتيجه انحصارى وى انجام بگيرد، ولى اگر هدف خـدمت بـه نمو مىيك گوشه از جهات اعجاز قرآن باشد نه تنها، جاى مالمت و انتقاد نيست، بلكـه جـاى تشـكر و سپاسـگزارى

ــت )24.(اســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــيـا ايهـا «ه؟ هنگامى كه قـرآن بـا نـداى آيا قرآن مجيد پيش از اختراع مغز الكترونيكى معجزه بوده است يا ن. 2

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

406

اند؟ قدر مسلم ايـن اسـت كـه مردم را مخاطب قرار داد مردم دنيا در چه حدى در فرهنگ و تمدن بوده» الناسها بـه يـارى درك آنان در باب معجزه بودن قرآن بر مبناى روش آمارى نبوده كه دانشمندى پس از گذشت قرن

)25.(لعـــه و تحقيـــق و آزمـــايش بـــه آن پـــى بـــرده اســـت مغـــز الكترونيـــك و ســـه ســـال رنـــج مطا قرآن كتاب بشرى نيست كه محتويات و معانى محدودى داشته باشد و تمام . پاسخ اين اعتراض نيز روشن است

چه را ياران مفاهيم و معانى آن براى همه مردم در روز نخست روشن باشد و مردم قرون و اعصار بعدى جز آن .يــــــــــز ديگــــــــــرى نفهمنــــــــــدفهميدنــــــــــد چ رســــــــــول خــــــــــدا مــــــــــى

مفـاهيم و حقـايق . يك چنين نظرى درباره قرآن، نوعى اهانت و جسارت غير قابل عفو به ساحت قـرآن اسـت چنين مطالبى كه در مورد اسرار خلقت و جهـان آفـرينش و ديگـر فلسفى و علمى و تقنين و تشريع قرآن و هم

آن روز نيست و اگر از قرآن از طريق صـحيح و معارف بيان كرده است، محدود به فهم مردم و فرهنگ و تمدن معقول مطلبى را فهميديم كه عقل و خرد و تمدن و فرهنگ مردم آن روز قدرت درك آن را نداشت نبايد آن را .به جرم اين كه مطلب از افق فرهنگ عصر نزول قرآن باالتر و برتر است، ناديده بگيريم و بر ديده دل مهر بزنيم

دهد، چه بسـا حقـايقى در ت بلكه روش مسلمانان و تجربه و آزمايش بر خالف آن گواهى مىنه تنها چنين نيسنهايت ناپـذيرى «قرون بعدى از قرآن به دست آمده كه بر مردم آن زمان كامال مخفى و پنهان بوده است و گواه

اند؛ بـا ايـن كرده كه صدها متخصص روى كشف معانى و درك مفاهيم عالى قرآن كار اين است كه با اين» قرآنهاى گرانبهايى دارد كه پنجه فكر بشر به آنها دست نيافتـه اسـت و هـر چـه دربـاره وجود هنوز اسرار و گنجينه

تعاليم عالى و قوانين استوار و معارف بلند، و قوانين اخالقى و اجتمـاعى و معجـزات علمـى آن، غـور و دقـت تـو گـويى . تخصصان پيشين قرآن بر آن دست نيافته بودندگردد كه م بيشترى به عمل آيد، حقايقى مكشوف مى

تـوان توان به ژرفاى آن رسيد و با هيچ نيرو نمى ست كه با هيچ قدرت نمى اى قرآن، اقيانوس ژرف و ناپيدا كرانه .هـــــــــاى آن بـــــــــه پـــــــــرواز درآورد بـــــــــال انديشـــــــــه بشـــــــــر را در كرانـــــــــه

تـر گـردد و هـر چـه ها عميـق تر و ديده ا وسيعه تو گويى قرآن نسخه دوم جهان طبيعت است كه هر چه بينشدرباره آن تحقيقات و مطالعات زيادترى انجام گيرد، رموز و اسرار آن تجلى بيشترى نمـوده حقـايق نـوى از آن

ــى ــف مـــــــــــــــــــــــــــــ ــود كشـــــــــــــــــــــــــــــ .شـــــــــــــــــــــــــــــكتاب او . رود البته از كتابى كه از جانب خداى نامتناهى براى هدايت بشر فرستاده شده است جز اين انتظار نمى

د به سان خود او نامتناهى بوده و در نماياندن انتساب خود به مبدأ جهان و عالم وحـى، بـه دليـل و برهـانى باي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

407

.نيازمند نگردد و مانند آفتـاب، كـه دليـل و راهنمـاى خـود اسـت و حقيقـت و واقعيـت خـود را نشـان دهـد كـه دربـاره -تـاريخى خـود در سـخنان ) خصيصه نهايت ناپذيرى قـرآن (قدر اسالم به اين حقيقت پيامبر عالى

:چنـــــين تصـــــريح نمـــــوده اســـــت -اهميـــــت و عظمـــــت قـــــرآن ايـــــراد فرمـــــوده ــق « ــه عميــــ ــق و باطنــــ ــاهره أنيــــ ــه؛ ... ظــــ ــى غرائبــــ ــه و التبلــــ ــى عجائبــــ )26(اليحصــــ

.»شـود هـاى آن كهنـه نمـى ناپذير است و تازه هاى آن پايان شگفتى. قرآن ظاهرى زيبا و باطنى عميق دارد

:هاى خود، از قرآن چنين ياد كرده است در يكى از خطبه) ع(ن مكتب الهى، اميرمؤمنان علىتربيت يافته ممتاز اي )27(ســــــــــراجا التخبــــــــــو توقــــــــــده، و بحــــــــــرا اليــــــــــدرك قعــــــــــره؛ «

گرايد و درياى عميقى است كه فكر بشـر قرآن مشعل فروزانى است كه فروغ و تابش آن، به خاموشى نمى .»رســــــــــــــــد بــــــــــــــــه ژرفــــــــــــــــاى آن نمــــــــــــــــى

نگرد به روشنى بينى عظيمى به قرآن مى شر امروز كه با ديد وسيع و معلومات سرشار و جهاناين حقيقت براى بقـدر مفسران عالى. شود تر مى تجلى كرده و روز به روز ايمان و عقيده او به نهايت ناپذيرى قرآن زيادتر و افزون

نـد هـر روز حقـايق تـازه و نماي كه با امكانات و تجهيزات علمى كـافى قـرآن را مطالعـه كـرده و بررسـى مـى .آورنــــــــــــد انگيزتــــــــــــرى از آن بــــــــــــه دســــــــــــت مــــــــــــى شــــــــــــگفت

چه گفته شد اين است كه، قرآن معجزه جاويـدانى عالوه بر آن) ناپذيرى نهايت(شايد يكى از علل اين خصيصه چنان عميق و نامتناهى باشد كه براى آيين ابدى و هميشگى است و كتابى كه داراى چنين موقعيتى است بايد آن

رسـانى و منـد شـوند و بهـره در تمام اعصار، دانشمندان جهان به فراخور دانـش و اطالعـات خـود از آن بهـره ــد ــوص نباشـــ ــانى، مخصـــ ــا دوره و زمـــ ــى و يـــ ــرى و جمعيتـــ ــه قشـــ ــانى آن بـــ .نورافشـــ

چرا همواره قرآن تـازه اسـت و خوانـدن و مطالعـه آن، نـه تنهـا از طـراوت آن : پرسيد) ع(مردى از امام صادق افزايـــــــــد؟ هـــــــــاى آن مـــــــــى اهـــــــــد، بلكـــــــــه بـــــــــر تـــــــــازگىك نمـــــــــى

نكته آن اين است كه، خداوند قرآن را براى عصـر محـدود و اشـخاص معينـى نفرسـتاده : فرمود) ع(امام صادق )28.(است از اين جهت آن در هر عصرى و نزد هـر گروهـى تـازه و طـراوت آن تـا روز قيامـت بـاقى اسـت

به نهايت ناپذيرى آن از نظر » اوت و تازگى خود را حفظ خواهد كردقرآن تا روز قيامت طر«: امام با جمله خوداى از حقـايق عـالى رو بايد در هر عصرى در انتظار كشـف تـازه ازاين. نمايد زيبايى ظاهر و عمق معنا اشاره مى

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

408

ــود ــرآن بـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .قـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

--------------------------------------------------------------------------------

ــا ــا پــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ :ورقى هــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

) 47-51 ، ص1ج (نظر، و شيخ طوسـى در تبيـان 21) 162 - 160، ص 1ج (خطيب رازى در مفاتيح الغيب . 1 .انـــــــــــــــــــد از ده قـــــــــــــــــــول ذكـــــــــــــــــــر نمـــــــــــــــــــوده***** مــرى، ج . 2 ــير طبـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .66، ص 1تفســـــــــــــــــــــــــــــــــــــ .خالصه چهار نظر اين است كه اين حروف، به صفات ذات، صفات فعل، يا به فرشته و پيـامبر اشـاره دارنـد . 3 .226، ص 2؛ ســــــــــيره ابــــــــــن هشــــــــــام، ج 8، ص 1واقــــــــــدى، مغــــــــــازى، ج . 4 .73تــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاريخ القــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرآن، ص . 5ــان، ج . 6 ــير برهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .34، ص 1تفســـــــــــــــــــــــــــــــــــــلئن اجتمعت اإلنـس ":ان اهللا تبارك و تعالى انزل هذا القرآن بهذه الحروف التي يتداولها جميع العرب ثم قال«. 7

.162 توحيد صدوق، ص - "»هذا القرآن ال يأتون بمثله و لو كان بعضهم لبعض ظهيراأن يأتوا بمثل والجن علىــره. 8 ــه ) 2(بقـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .2و 1آيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .3 - 1آيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــات ) 3(آل عمـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــران. 9

آيـد حروفى كه اعتماد هر يكى به مخرج خود ضعيف است و هنگام تلفظ، صدا به نرمى و آهسته بيرون مى. 10نامند؛ مانند كاف، خاء، حاء، ثاء، شين، سين، صاد، و غيـر مى» مهموسه«گردد ريان بوده و قطع نمىو نفس در ج

ــا را ــد مـــــــــــــــــــــى» مجهـــــــــــــــــــــوره«آنهـــــــــــــــــــ .نامنـــــــــــــــــــ .33-39 فقيـد علـم و ادب، مرحـوم مـدرس تبريـزى، نثراللئـالى، ص : ك.درباره توضيح صفات حـروف ر . 11ــه . 79 - 78، ص 1تفســير كشــاف، ج . 12 ــاب ب ــن كت ــور در اي ــان شــده اســت ط ــب بي ــن مطل .مشــروح ايــخ . 13 ــزة الـــ ــتانى، المعجـــ ــه شهرســـ ــرآن، ص . 14عالمـــ ــكله قـــ ــات مشـــ ــير آيـــ .11تفســـ .30آيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــه ) 39(زمـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــر. 15

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

409

متن عربى آن را دانشمند محقق، جناب آقاى مكارم بـه ). 1973يناير 24، 1392ذوالحجه 20( 1996شماره . 16بـا تشـكر از . درج شـده اسـت ) چهـارم، سـال چهـاردهم شماره (فارسى ترجمه كرده و در مجله مكتب اسالم

زحمات ارزنده ايشان، براى رعايت امانت و احتياط بيشتر ترجمه ياد شده را به طور اجمال با متن عربى آن يك ــدم ــه دقـــت خوانـ ــار بـ ــد بـ ــى آن را چنـ ــتن عربـ ــود مـ ــن، خـ ــر ايـ ــالوه بـ ــوده، عـ ــق نمـ ــار تطبيـ .بـ

ــره . 17 ــه ) 2(بقــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .2و 1آيــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .3- 1آيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــات ) 3(آل عمـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــران . 18 .5يادنامــــــــــه اســــــــــتاد، مقالــــــــــه دكتــــــــــر جعفــــــــــر شــــــــــعار، ص . 19 : بــــراى توضــــيح بيشــــتر بــــه مــــتن عبــــارت عربــــى دكتــــر رشــــاد توجــــه كنيــــد . 20

إن حرف القاف مثال يظهر متفوقا حسابيا في سورة القاف؛ أي إن نسبته فـي هـذه السـورة إلـى بقيـة الحـروف «ــي ج ــبته فـ ــا عـــن نسـ ــرى أعلـــى منهـ ــة األخـ ــريم األخـــرى األبجديـ ــور القـــرآن الكـ .ميـــع سـ

في المصحف الشريف هي التي تحتوي على أعلى نسـبة 50و قد شاء الله أن تكون هذه السورة التي تحمل رقم لحرف القاف بين مختلف سور القرآن الكريم و شاءت أرادته أيضا أن تبدأ هذه السـورة بحـرف القـاف كفاتحـة

ــورة ا ــم ســـــــــ ــا اســـــــــ ــق عليهـــــــــ ــورة و أن يطلـــــــــ ــافللســـــــــ .»...لقـــــــــ .7 - 5يادنامـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــه اســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــتاد، ص . 21ــان : ك.ر. 22 ــه(آالء الرحمـ ــامبر )مقدمـ ــرين پيـ ــرآن و آخـ ــاز؛ قـ ــاى اعجـ ــدى؛ مرزهـ ــوحى المحمـ .؛ الـــاز : ك. ر. 23 ــاى اعجــــــــــ ــبحانى، مرزهــــــــــ ــر ســــــــــ ــه(جعفــــــــــ ).مقدمــــــــــظيفـه آن گويد نقش الفاظ تا آن جايى است كه معنا را برساند و هر موقع اين كار انجام گرفت و اين كه مى. 24

هايى است كه نقشى جز افاده معنا ندارند و امـا آن رشـته الفـاظ و به پايان رسيده است درباره آن الفاظ و جملهدر اين موارد، رسالت ) مانند قرآن(هايى كه عالوه بر رسانيدن معنا، خود جمله و الفاظ، جنبه اعجاز دارند جمله

اين رو، قرآن عالوه بر جهات ديگر، از نظر تركيب و جمله بنـدى و از . رسد الفاظ با رسانيدن معنا، به آخر نمى .الفـــــــاظ و تعـــــــابير، معجـــــــزه اســـــــت و بحـــــــث پيرامـــــــون آنهـــــــا ادامـــــــه دارد

.7يادنامــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــه اســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتاد، ص . 25ــنگى، ص . 26 ــاپ ســـــــــــــــ ــافى، چـــــــــــــــ ــول كـــــــــــــــ .591اصـــــــــــــــ .193البالغــــــــــــــــــــــــــه عبــــــــــــــــــــــــــده، خ نهــــــــــــــــــــــــــج. 27

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

410

إن اهللا تعالى لم يجعله لزمان دون زمان و النـاس : قالما بال القرآن اليزال عندالنشر والدرس إال غضاضة؟ ف«. 28الـده، ص .18 ، ص1 تفسـيربرهان، ج -» دون ناس؛ فهو في كل زمان جديد و عند كل قوم غض إلى يوم القيامـة

122.

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

411

:حروف مقطعه از نگاهي ديگر

باشد كه در قرآني مي هاي يكي از مسائل مطرح در حوزه قرآني فواتح سور يا همان سرآغاز سورهها به اين نتيجه كتابهاي تفسيري و علوم قرآني به آن پرداخته شده، با نگاهي در سرآغاز سوره

: ها به ده صورت مختلف شروع گرديده كه به طور اجمال به اين ترتيب است رسيم كه سوره ميتن خدا از صفات نقص ستايش خداوند كه شامل اثبات صفات مدح براي خدا و تنزيه ومبرا داش -1

. باشد مي ) پردازيم حروف مقطعه، كه به بررسي اين نوع مي(حروف تهجي -2 نداء -3 جمله هاي خبريه -4 قسم و سوگند -5 شرط -6 صيغه امر -7 استفهام -8 ) نفرين(دعا -9

تعليل -10 : پردازيم طعه مياز ميان ده نوع ياد شده در اينجا، به بررسي نوع دوم كه همان حروف مق

علت نام مگذاريشوند كه بايد بيست و نه سوره آن با حروفي آغاز مي قرآن كريم از مجموع يكصدو چهارده سوره

باشند و جدا جدا و با اسامي عربي خوانده شوند هر چند برخالف ظاهرشان كه به صورت كلمه مي گويند زيرا مقطعه يعني قطعه قطعه و چون بايد بصورت قطعه قطعه خوانده شوند حروف مقطعه مي

. جدا جداباشد تا جائيكه در طول تاريخ اسالم سابقه تحقيق درباره حروف مقطعه قرآني بسيار طوالني مي

مطالعه درباره آنها توقف نيافته بلكه تالش درباره حروف مقطعه قرآني تا آنجا پيش رفته كه بعضي هم معاني ومفاهيم حروف چرا كه ف. اند حتي از كامپيوتر نيز براي رسيدن به اين هدف استفاده نموده

را حروف مقطعه متشابهات قرآنباشد تا جائيكه دانشمندان يكي از مباحث مقطعه بسيار مشكل مي . اند ذكر نموده

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

412

نحوه استعمال حرف مقطعه در قرآن باشد حروف مقطعه در قرآن به شكلها متعددي استعمال گرديد كه در برخي موارد فقط يك حرف مي

سوره ص و حرف قاف در سوره ق و حرف نون در سوره قلمدر حرف صاد : مانندشود كه شامل شروع مي) حم ( باشد كه هفت مورد آن با در ده مورد متشكل از دو حرف مي

هاي غافر، فصلت، شوري، زخرف، دخان، جاثيه، احقاف، و سه مورد ديگرش سوره طه، طس، سوره . باشد يس مي

شود كه شامل شروع مي) الم ( اش با حرفي است كه شش سورهسيزده سوره نيز سرآغازشان سه شروع ) الر ( باشد و پنج سوره با هاي بقره، آل عمران، عنكبوت، روم، لقمان و سوره سجده مي سوره

( هاي يونس، هود، يوسف، ابراهيم، حجر، و دو سوره شعراء و قصص با شود كه شامل سوره ميو ) المص ( متشكل از چهار حرف مي باشد كه سوره اعراف با افتتاح مي شود و دو سوره) طسم

اي تنها سوره) كهيعص ( و سوره مريم با پنج حرف . باشند جز اين گروه مي) المر ( سوره رعد با .است كه از پنج حرف مقطعه تشكيل يافته است

ها با حروف مقطعه فلسفه افتتاح سورهها به اين صورت شروع خداوند متعال كالمش را در اين سورهدانشمندان مطالبي در مورد اينكه چرا

: پردازيم اند كه به طور فهرست وار به بيان آنها مي نموده بيان كرده

تحدي قرآن

ها با حروف مقطعه اين است كه اين قرآن از همان حروفي كه طبق يك نظريه، حكمت افتتاح بعضي از سورهنويسند، تشكيل يافته است منتهي اين حروف در برخي كنند و مي گفتگو مي شناسند و با آن مردم عرب آن را مي

موارد به صورت جدا جدا و در برخي مورد به صورت كلمه و جمله استفاده شده است تا دليل ناتواني و عاجز بودن عرب از آوردن مثل آن باشد، چرا كه قرآن از همان حروفي است كه در گفتگوها و سخنرانيها از آن

رسند كه قرآن از طرف خداوند توانند با قرآن تحدي كنند به اين حقيقت مي كنند و وقتي كه نمي استفاده ميباشد چون ها به منظور تاكيد و تاييد همين نكته مي باشد و تكرار اين گونه حروف در ابتداي بعضي از سوره مي

. نمايد ا تكرار ميخواهد مطلبي را درست به طرف مقابل بفهماند آن ر عرب وقتي مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

413

. داند حروف مقطعه اسراري هستند كه جز خداوند آنها را كسي نمي

هاست فلذا معتقدند اين حروف از طبق اين نظريه هر كتابي را سري هست و سر قرآن كريم همان سرآغاز سوره . است كه جز خدا كسي عالم به تاويل و توضيح آن نيست متشابهاتي

آينده نگري

ن نظريه اين حروف رمزي است به مدت بقاء امت مسلمان به عنوان مثال مقاتل بن سليمان گفته كه ما طبق اياين حروف را منهاي حرفهاي تكراري حساب كرديم جمع آنها هفتصد و چهل و چهار شد كه رقم بقيه مدت

. كند اعتماد معرفي مي البته ابن حجر عسقالني اينگونه محاسبه را باطل و غير قابل. باشد عمر اين امت مي

باشد ها مي نام سوره .1

. اند ها بيان كرده اين حروف را نامهاي قرآن يا نامهاي برخي سوره طبري و ابن كثير

اي به اسماء صفات خداوندي است رمز و اشاره .2

ه به اعلم است كه به گويند كه الف اشاره به انا، الم اشاره به اهللا و ميم اشار مي) الم ( طبق اين نظريه، در مورد . جاي انا اهللا اعلم آمده

. باشد اشاره به انا اهللا اعلم و افصل مي)المص ( يا گويند كاف به جاي كاف و هاء به جاي هاد و ياء به جاي حكيم و عين به جاي عظيم و ) كهيعص ( و معتقدند كه

. باشد ص به جاي صادق مي

رمز اسماء اعظم الهي .3

شود مثال استخراج مي اسم اعظم الهياگر بدرستي بتوانيم اين حروف مقطعه را به هم پيوند دهيم گويند مينيز معتقد سعيدبن جبيريابيم البته به اسم اعظم الرحمن دست مي "ن"و "حم"و "الر"گويند با تركيب مي

. شيمبا است كه ما قادر بر پيوند حروفي كه اسم اعظم الهي از آن استخراج شود نمي

سوگندهاي خدا به نامهاي خود .4

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

414

باشد مانند اخفش كه ها، اسامي خداوند مي زيرا طرفداران اين نظريه معتقدند كه هر يك از سرآغاز سوره . گويد حكمت سوگند خداوند به حروف مقطعه، اين است كه حروف مزكور داراي شرافت است مي

هاي قبلي آنها نشانه سرانجام و پايان سورهعده ديگري نيز معتقدند اين حروف مانند الم و حم .5 . باشد مي

: جلب توجه كفار .6

چون مشركين با هم قرار گذاشته بودند نه تنها به قرآن گوش نكنند بلكه به هنگام تالوت قرآن، سرو صدا ا كشيدند تا آيات قرآني را كسي نشنود بر اين اساس خداوند اين حروف ر زند و سوت مي كردند يا كف مي مي

شوند براي فهميدن ها قرار داد تا مشركين با سخنان غريب و نامانوس كه مواجه مي در ابتداي بعضي از سوره . ها زنده شود مفاهيم آن به قرآن گوش دهند و به دنبال آن شوق استماع آيات در آن

ه حروف مقطعه استفاده شده و آخر اينكه شخصي به نام رشاد خليفه با استفاده از كامپيوتر به اين نتيجه رسيده ك

اي كه با الم شروع شده در آن اي بيش از ساير حروف الباء در همان سوره به كار رفته مثال سوره در يك سورهسوره به ترتيب الف بيشتر از الم، الم بيشتر از ميم و ميم بيشتر از ساير حروف الفبا در آن سوره استفاده شده

.است

صحيحترين نظريه .1از بيان نظرات و آراء مختلف در باب حروف مقطعه نوبت به بررسي بهترين آراء درباره االن پس

: رسد و آن اينكه حروف مقطعه ميرسد معقولترين با يك نظر اجمالي بر نظرياتي كه در مورد حروف مقطعه ابراز گرديده بنظر مي

ه حسن بيان و بالغت سخن باشد ايشان معتقدند كه ن نظريه، نظريه مربوط به محمد رشيدرضا ميو تعبير در اين است كه گوينده، شنونده را به هدفهاي اصلي سخن خود آگاه ساخته در او شوق درك منظورش را ايجاد نمايد تا شنونده به شنيدن سخن گوينده ترغيب گردد، براي اين منظور

قرآن كريم نيز براي اين كند، نظر شنونده را گاهي با ذكر اداوت تنبيه مانند اال، اما، جلب مي. اي خاص از حروف و ادوات تنبيه كه حروف مقطعه نام دارند استفاده كرده است منظور از گونه

دليل دوم نيز به منظور جلب توجه شنونده، حاالت و كيفياتي است كه گوينده در ميان سخن كننده و ايجاد حالت گيرد مانند آهسته و بلند نمودن صدا، فريادهاي تهديد گفتنش به خود مي

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

415

كه با نگاهي بر مردمي كه قرآن بر آنها نازل گرديده، لحاظ كردن . استرحام و لحنهاي تشويق آميزرسد بهترين نظريه حكمتهاي فوق با داليل استفاده از حروف مقطعه در فواتح سور به نظر مي

واهللا عالم . باشد

منابع

تر نشر فرهنگ اسالمي چاپ سيزدهم سيد محمد باقر حجتي، تاريخ قرآن كريم، دف .11378

سيوطي، ترجمه االتقان، مترجم سيد مهدي حائري قزويني چاپخانه سپهر چاپ سوم .21380

1377علي حبيبي، راهنماي تدريس روخواني قرآن كريم ، زمستان .3

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

416

درباره حروف مقطعه تفسير آيت اهللا جوادي آملي

گزيده تفسيرقرآن كريم با حروفى آغاز مى شود كه آن حروف چون ناپيوسته قرائت مى شود، به حروف برخى از سوره هاى

.مقطعه موسوم شده است تبيين اين حروف از آغاز تاريخ تفسير تا كنون همواره توجه مفسران و قرآن پژوهان را به خود معطوف داشته و

) صلى اهللا عليه وآله (ن خداى سبحان و رسول اكرم برخى آن را راز و رمزى ميا: در تحليل آن دو راه پيموده انددانسته و از اين رو آن را غير قابل تفسير مى دانند و گروه ديگر كه بيشتر مفسران و قرآن شناسان هستند،برآنند

.كه اين حروف نيز مانند ساير آيات قرآن گرچه معرفت اكتناهى آن ميسور نيست ، ليكن تفسيرپذير است ير حروف مقطعه قرآن آراى گوناگونى دارند كه چون رو در روى يكديگر نيست ، اگر آن آرا با اينان در تفس

است ؛ گرچه زمينه فحص و ارزيابى نهايى درباره حروف مقطعه دليل معتبر اثبات شود، همه آنها قابل پذيرش .همچنان وجود دارد و شايد در مناسبتهاى ديگر مطرح شود

تفسير مقطعهويژگيهاى حروف

از آغاز تاريخ تفسير قرآن كريم تا كنون تفسير حروف مقطعه همواره اهتمام مفسران را به خود مشغول داشته و حروف مقطعه داراى . افزون بر آنچه در كتب تفسير آمده ، درباره آن كتابها و رساله هاى مستقلى نيز نگاشته اند

:فسيرى با آنها آشنا شويم ويژگيهايى است كه الزم است پيش از ورود به بحث ت .اين حروف از مختصات قرآن كريم است و در ساير كتابهاى آسمانى مانند تورات و انجيل سابقه ندارد -1سوره مكى و در دو سوره مدنى آمده 27اين حروف اختصاص به سوره هاى مكى يا مدنى ندارد؛ زيرا در -2

.است بقره ، آل عمران : طعه است به ترتيب ، عبارت است از سوره هاى بيست و نه سوره اى كه داراى حروف مق -3

، اعراف ، يونس ، هود، يوسف ، رعد، ابراهيم ، ابراهيم ، حجر، مريم ، طه ، شعراء، نمل ، قصص ، عنكبوت ، .، فصلت ، شورى ، زخرف ، دخان ، جاثيه ، احقاف ، ق و قلم )غافر(روم ، لقمان ، سجده ، يس ، ص ، مومن

طس ، : حروف مقطعه اوايل سوره ها، برخى يك حرفى است ؛ مانند ص ، ن و ق و برخى دو حرفى ؛ مانند -4المص و المر و برخى : الم ، الرا، و طسم و برخى چهار حرفى مانند: يس ، طه و حم و برخى سه حرفى ؛ مانند

.قسم منقسم است پس حروف مقطعه از اين جهت به پنج. كهيعص و حم عسق : پنج حرفى ؛ مانند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

417

برخى از حروف مقطعه در شمارش آيات سوره ها، يك آيه سوره محسوب شده غست ؛ مانند الم در سوره -5هاى بقره ، آل عمران ، عنكبوت ، روم ، لقمان ، سجده ، و المص در سوره اعراف و كهيعص در سوره مريم و

وره يس و حم در سوره هاى مومن ، فصلت طه در سوره طه و طسم در سوره هاى شعراءو قصص و يس در س .، زخرف ، دخان ، جاثيه و احقاف

حم عسق در : برخى از حروف مقطعه در شمارش آيات ، دو آيه در طليعه سوره محسوب شده است ؛ مانندالر در سوره هاى يونس ، هود، : سوره شورى ، و در ساير موارد، جزئى از اولين آيه سوره شمرده شده ؛ مانند

پس ، . يوسف ، ابراهيم ، حجر و المر در سوره رعد و طس در سوره نمل ص در سوره ص و ق در سوره قلم .از اين جهت حروف مقطعه به سه بخش منقسم است

از آنها دوبار تكرار شده ؛ مانند ص كه در برخى از اين حروف اصال تكرار نشده ، مانند ن و ق ؛ بعض -6ذكر شده و در سوره اعراف جزو المص قرار گرفته ؛ برخى از آنها شش بار تكرار سوره ص به طور استقالل

شده ؛ مانند الم و بعضى از آنها هفت بار تكرار شده ؛ مانند حم و آن سوره هاى هفتگانه به حواميم سبعه .پس ، از اين جهت حروف مقطعه به چهار بخش منقسم است . موسوم است

ا، ح ، ر، س ، ص ، ط، ع ، ق ، ك ، ل ، م ، ن : حرف است 14مكررات آنها حروف مقطعه پس از حذف -7 .، ه ، ى

در ابتداى همه سوره هايى كه با حروف مقطعه آغاز مى شود به استثناى سوره هاى چهارگانه مريم ، -8قرآن است ، عنكبوت ، روم و قلم واژه كتاب يا قرآن آمده است و در آغاز يا متن آنها سخن از وحى و عظمت

در . ليكن با بررسى بيشتر معلوم مى شود كه در آن چهار سوره نيز سخن از وحى و رسالت و قرآن مطرح است آمده و در سوره مريم ، قصه بسيارى از پيامبران ، ) 2آيه (سوره قلم آياتى مانند ما انت بنعمه ربك بمجنون

س محور مطلب سوره مريم نيز نبوت عامه و برخى از پ. ذكر شده است ) عليهماالسالم (مانند يحيى و عيسى .نبوتهاى خاصه است ؛ چنانكه عصاره مطالب سوره عنكبوت و روم نيز وحى و نبوت و اعجاز است

سوره اى كه حروف مقطعه دارد، از جمله حواميم سبعه و طواسين ، در آغاز يا متن آنها 29حاصل اين كه ، و در نتيجه يكى از مطالب مشترك بين سوره هاى داراى حروف مقطعه ، سخن از وحى و نبوت و كتاب است

.نبوت و رسالت الهى است .بين حروف مقطعه هر سوره با محتواى آن سوره ارتباط خاصى است -9

بر اين اساس ، همه سوره هايى كه با حروف مقطعه همگون آغاز مى شود در خطوط كلى مضامين نيز همگون همه سخن از وحى و رسالت و عظمت ) حواميم سبعه (سوره اى كه با حم آغاز مى شود است ؛ مثال، هفت

همچنين سوره هايى كه با الم شروع مى شود همه در آغاز خود . قرآن كريم به شيوه خاص و مضمون ويژه دارد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

418

.سخن از نفى ريب از قرآن دارده دو سوره ديگر است ، به تنهايى جامع بر همين اساس ، سوره اى كه به تنهايى داراى مجموع حروف مقطع

محتواى آن دو سوره نيز هست ، مانند سوره اعراف كه با المص شروع مى شود و جامع معارف سوره هايى است به با الم و ص شروع مى شود و سوره رعد كه با المر شورع مى شود و جامع معارف سوره هايى است كه

.با الم و الر افتتاح مى شودبا اين حروف ، پس از حذف مكررات آنها مى : ى مفسران در بيان ويژگيهاى حروف مقطعه گفته اندبرخ -10

.توان جمله هايى مانند صراط على حق نمسكه يا على صراط حق نمسكه يا على حق ، نمسك صراط ساخت . جمله هاى ديگرى نيز با اين حروف تاليف يافته كه در كتب علوم قرآنى آمده است

يژگى گرچه لطيف است ، ليكن دليل معتبر آن را تاييد نمى كند؛ افزون بر آن كه ، با اين گونه روشها نمى اين و :توان عقايد و مبانى دينى را اثبات كرد؛ زيرا شيوه اى است نقدپذير، چنانكه آلوسى مى گويد

وف مقطعه ، پس از از حر) عليه السالم (از ظرايف اين است كه شيعيان براى اثبات خالفت حضرت على حذف مكررات آنها، جمله صراط على حق نمسكه را ساخته اند و اهل نست نيز مى توانند براى تاييد راه خود با همين حروف جمالتى مانند صريح طريقك مع السنه را بسازند؛ يعنى ، راه و روش تو در صورت هماهنگى

. صحيح است ) برداشت خاص اهل سنت از اسالم (با سنت ما بايد به گونه اى سخن بگوييم كه نقدپذير نباشد؛ سخنى كه پشتوانه معقول يا منقول نداشته باشد با نقد

.مستدل به نحو نقص يا منع يا معارضه فرو مى ريزد :زمخشرى درباره برخى از ويژگيهاى حروف مقطعه مى گويد -11

وره ها آورده تامل كنى مى بينى آنها نيمى از و بدان كه تو هر گاه در حروف مقطعه اى كه خداوند در آغاز س ...است ) حرف 14(حروف معجم

حرف 14است و اگر در ) حرف 29(و سوره هايى كه با اين حروف آغاز مى شود، به تعداد حروف معجم ... مقطعه تامل كنى مى يابى كه مشتمل بر نصف هر يك از اجناس حروف است

مهموسه ، مجهوره ، شديده ، رخوه ، : است كه حروف اوصافى دارد؛ مانند مراد زمخشرى از جمله اخير اينهر يك از اينها وصف گروهى از حروف الفباست كه نيمى از ... مطبقه ، منفتحه ، مستعيله ، منخفصه ، قلقله و

حروف هر دسته در ميان حروف مقطعه يافت مى شود؛ مثال از حروف مهموسه ، نصف آن كه ص ، ك ، ه ، .و ح است در ميان حروف مقطعه وجود دارد س(

گرچه ممكن است هر يك از اين ويژگيها درست باشد، ليكن ضابط جامعى را اثبات نمى كند و اينها از قبيل مناسبات ذكروها بعد الوقوع است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

419

آراى مفسرانه قرآن به بحث و مفسران و قرآن شناسان از آغاز كاوشهاى تفسيرى و قرآن شناسانه خود درباره حروف مقطعاكنون به نقل و نقد . بررسى پرداخته ، آراء و احتمالهاى گوناگونى ابراز داشته اند كه از قول و احتمال مى گذرد

.برخى از آنها مى پردازيم راى يكم

حروف مقطعه از متشابهاتى است كه علم آن مخصوص خداى سبحان است و درك آن ميسور غير خدا نيست ، هو الذى انزل عليك الكتاب منه آيات محكمات هن ام الكتاب و اخر : چنانكه خداى سبحان مى فرمايد )90(

الفتنه و ابتغاءتاويله و ما يعلم تاويله و ما يعلم متشابهات فاما الذين فى قلوبهم زيغ فيتبعون ما تشابه منه ابتغاء ... تاويله اال اهللا

حروف مقطعه قرآن را نمى توان از متشابهات به شمار آورد؛ زيرا متشابه آيه اى است كه مى تواند :پاسخ ل حق نما و داللت بر معنايى روشن داشته باشد يا مى توان از آن معنايى را استظهار كرد، ليكن آن معنا، باط

.پيروى از آن فتنه انگيز باشد، در حالى كه حروف مقطعه چنين نيست ، يعنى معنى حروف مزبور روشن نيست : توضيح اين كه ، در قرآن كريم واژه متشابه گاهى به معناى شبيه است ، چنانكه درباره ميوه ها مى فرمايد

زمين ، آب ، نور، هوا، حرارت و باغبان واحد برخوردار متشابها و غير متشابه ؛ ميوه هاى يك باغ با اين كه ازدر ابتداى سوره زمر نيز تشابه به اين معنا . است ، برخى يكسان و شبيه هم است و برخى بى شباهت به يكديگر

اهللا نزل احسن الحديث كتابا متشابها؛ آيات قرآن : را وصف سراسر قرآن شمرده است ) همگونى و شباهت ( .م حق بودن ، اعجاز، برهانى بودن و حكمت بودن همگون و شبيه است كريم در كال

اما تشابهى كه در طليعه سوره آل عمران مطرح است ، وصف برخى از آيات قرآن و بدين معناست كه برخى آيات قرآن داراى چند معناست كه بعضى از معانى آن سالم و بخى شبهه انگيز است و به عبارتى ديگر، باطل

عليه السالم (ست ؛ چون شبيه مراد متكلم است ، ولى مراد متكلم نيست ؛ چنانكه حضرت اميرالمومنين حق نما .... و انما سميت الشبهه شبهه االنها تشبه الحق : درباره شبهه مى فرمايد)

دارد، بدين معنا كه لفظ گاهى در معناى حق ظهور. متشابه به معنايى كه ذكر شده از نسخ داللتهاى لفظى است ولى گاهى محتمل بين چند معناست كه برخى حق و برخى باطل است و حروف مقطعه چون مدلولش روشن

آيه اى كه مدلول روشنى دارد ولى باطل حق (نيست تا شبهه انگيز و پيروى آن فتنه انگيز باشد از متشابه .به شمار نمى آيد) نماست

هات نيز باشد، تفسيرپذير است و نمى توان گفت از امورى است افزون بر اين ، حتى اگر حروف مزبور از متشاب

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

420

كه خداوند علم آن را براى خود برگزيده و ديگران از فهم آن عاجزند؛ زيرا مفسران مى توانند با ارجاع آنها به محكمات آنها را تفسير كنند؛ محكمات ، مادر و سامان بخش متشابهات است و هر متشابهى در دامان محكمات

ناى راستين خود را باز مى يابد و تفسير مى پذيرد و آنچه علمش مخصوص ذات اقدس الهى است و غير از مع ... و ال يعلم تاويله اال اهللا ...واخر متشابهات : خدا كسى آن را نمى داند تاويل متشابه است ، نه تفسير آن

قسم اول : است ، دو قسم است ) م عليهم السال(امورى كه علمش مخصوص خداى سبحان يا معصومان : تذكرقسم اول علومى است كه خداوند : است ، دو قسم است ) عليهم السالم (علومى است كه خداوند يا معصومان

به غير خود تعليم نكرده اند و ديگران نه توان درك آن را دارند و نه مكلف به آن ) عليهم السالم (يا معصومان تعليم ) عليهم السالم (البته در آن تامل است كه آيا خداوند آنها را به معصومين .هستند؛ مانند اسماء مستاثره

ولى ديگران بر اثر . اولى و اصرب است ) عليهم السالم (گرچه تعليم كردن آنها به معصومين . كرده است يا نه .عدم ظرفيت و عاء وجودى آنان را فراگيرى چنان دانشى محرومند

ه گرچه باالصاله از آن خداوند است ، ليكن از اسرار ويژه الهى نيست ،، بلكه خداوند قسم ديگر علومى است كآن را براى آموختن نازل كرده است ، ليكن آموختن آن ، راه ويژه اى دارد كه براى پيدا كردن راه آموزش آن

رجوع مالزم هم است ؛ بايد به خدا مراجعه كرد و مراجعه به خدا همان مراجعه به سنت آنان است ، و اين دو .البته مرجع بالذات يكى است . چنانكه آن دو مرجع متالزم يكديگر است

آنچه علمش از اسرار الهى است و اصال به غير خدا نمى رسد، متشابه هم نيست ؛ زيرا متشابه نيز تفسيرش ر معنايى دارد، گرچه حاصل اين كه ، تشابه از اوصاف داللت است در آياتى كه ظهور د. ميسور غير خداست

.ندارد تا شبهه ناك باشد آن معنا شبهه ناك است ، در حالى كه حروف مقطعه اصال ظهور در معنايى خاص راى دوم

چنانكه سوره هاى يس و طه و ص و ق هر كدام به نام حروف . حروف مقطعه هر سوره نام همان سوره است ز اسمهاى متعددى دارد كه يكى از اسامى آنها نيز همان برخى سوره ها ني. مقطعه خود موسوم شده است

.حروف مقطعه آغاز آن سوره هاست و در واقع نامهاى ديگر مشهور و حروف مقطعه نام مستور آن است :مرحوم شيخ طوسى اين راى را در تفسير حروف مقطعه بهترين راى دانسته ، مى گويد

: ام سوره است ، جزو سوره قرار گرفته ؟ در پاسخ مى گوييم اگر اشكال شود كه چرا اين حروف را اين كه نهمان طور كه كلماتى نظير بقره و آل عمران هم نام سوره است و هم جزو سوره ، الم نيز مى تواند در عين اين

. كه جزو سوره است نام سوره نيز باشد گرچه نامگذارى اشيا يا اشخاص در مواردى ارتجالى است : پاسخ دليل مى طلبد؛ گرچه ما دليلى بر نفى ت خاصى نمى طلبد، ليكن اثبات مدعاى مزبور در مورد خاص و مناسب

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

421

تسميه سوره ها به اين نامها نيز نداريم ، ولى دليلى بر اثبات نيز نيست ؛ از اين رو در بوته احتمال قرار مى .گيرد

راى سوم . امهاى قرآن كريم است حروف مقطعه نامهاى قرآن است ؛ چنانكه فرقان و ذكر ن

گرچه اين احتمال نيز محال عقلى نيست ، ولى اثبات آن ، دليل معتبر مى طلبد و دليلى از سوى صاحبان :پاسخ .نمى كند تجاوز اين راى ارائه نشده است ؛ از اين رو از محدوده احتمال

از آنها كلمه القرآن يا ساير نامهاى ، اگر اين حروف نام قرآن باشد الزمه اش آن است كه بتواند به جاى هر يك القرآن ذكر : بتوانيم بگوييم ...) ذكر رحمت ربك #كهيعص (مانند فرقان يا ذكر، نهاد، مانند اين كه به جاى

البته تالى مزبور نزد صاحبان راى سوم باطل نيست ، چنانكه را اصل تالزم نيز مى توانند ملتزم .... رحمت ربك .شوند

راى چهارمهر يك از حروف مقطعه عالمت اختصارى و اشاره اى به اسمى از اسماى حسناى الهى وبرخى نيز رمز اشاره

است ؛ هر يك از نامهاى الهى مركب از چند حرف است و از هر نامى ) صلى اهللا عليه وآله (به نام پيامبر اكرم .رائت مى شودحرفى گزينش شده و به صورت ناپيوسته در ابتداى برخى سوره قرآن ق

نحوه گزينش اين حروف نيز متفاوت است ؛ گاهى از ابتداى نام خدا انتخاب شده ؛ مانند الف كه از اسم اهللا و كاف كه از اسم كافى برگرفته شده و گاهى از حروف ميانى آن ؛ مانند حرف ى از اسمهاى عليم ، حكيم و

ند حرف م كه از نامهاى عليم و حكيم و رحيم اتخاذ گاهى نيز حرف پايانى اسم گزينش شده است ؛ مان. رحيم .شده است

ذكر حروف رمز اختصارى براى داللت بر كلمات ، در فرهنگ عرب زبانان مرسوم : در تاييد اين راى گفته شده :است ؛ مانند قول شاعر

قاف ال تحسبى انا نسينا اال يجاف: قفى قالت : قلنا لهاكفى بالسيف : در حديث نيز آمده است . عالمت اختصارى قد وقفت است حرف ق در اين شعر حرف رمز و

. شا، كه شا رمز كلمه شافيا است مرحوم شيخ رئيس ابوعلى سينا نيز در رساله نوروزيه خود كه در شرح و تفسير حروف مقطعه نگاشته ، معتقد

انند اين كه الف ناظر به است كه هر يك از اين حروف ، رمز و عالمت اختصارى كلمه اى خاص است ؛ م . بارى تعالى است و ب ناظر به عقل اول و ج ناظر به نفس كلى و د ناظر به عالم طبيعت

:در تاويالت كاشانى نيز آمده است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

422

به همه هستى اشاره كرده است ؛ زيرا الف اشاره به ذاتى است كه اول وجود است ) الم (خداوند با اى حروف كه آخر ) صلى اهللا عليه وآله (و ميم اشاره به محمد ... ال كه به جبرئيل موسوم است وو الم اشاره به عقل فع

. وجود است و به او دايره هستى پايان مى پذيرد و به آغاز آن متصل مى گردد

اين احتمال نيز محال عقلى نيست ، ولى چنانكه در پاسخ راى سوم گفته شد اثبات آن دليل مى طلبد و :پاسخ ر آن اقامه نشده جز رواياتى كه يا از نظر سند مرسل و يا از نظر داللت و يا از نظر داللت ضعيف است و دليلى ب

.در بحث روايى ذكر خواهد شداين گونه احتماالت در معنا و تفسير حروف مقطعه قرآنى ، هم فاقد دليل نقلى معتبر است و هم فاقد برهان

.عقلى شعار عرب ذكر شد نيز ناتمام است ؛ زيرا استفاده از حروف رمزى و اختصارى آنچه در تاييد اين احتمال از ا

براى داللت بر كلمات در نثر، در ميان عرب زبانان مرسوم نيست و اشعارى كه مفسران بدان استناد كرده اند؛ بر فرض صحت به جهت ضرورت شعرى است و روشن است كه آنچه در نثر و كالم عادى رواى نيست در نظم

.هنگام ضرورت رواست اما آنچه شيخ رئيس ابوعلى سينا درباره حروف مقطعه گفته اند نيز فاقد دليل معتبر است و ذكر اين گونه تناسبها

كه چون الف در حروف ابجد اولين حرف است و بارى تعالى اولين موجود است ، پس الف اشاره و رمزى به (را اوليت حق از امور تكوينى و حقيقى است و اوليت الف در اطمينان بخش نيست ، زي) آن ذات مقدس است

حروف ابجد از امور اعتبارى ، كه به اعتبار معتبران وابسته است و امور اعتبارى نمى تواند نشانه امور تكوينى .باشد؛ بين امور تكوينى و امور اعتبارى موازنه اى نيست تا يكى بر ديگرى باشد

تبارى چون به قرارداد معتبران متكى است جايگاه آنها در ميان امتها متفاوت است ؛ افزون بر اين كه ، امور اعدر . حروف ابجد تنها حروف الفباى برخى از مردم روى زمين است ، نه حروف الفباى همه اقوام و ملل

.اشارات پايانى بحث روايى راه تصحيح اين گونه احتمالها مطرح مى شود :در پاسخ به اين احتمال مى گويد) دس سره ق(استاد عالمه طباطبايى

استفاده از رمز در جايى است كه گوينده نمى خواهد جز مخاطب ، كسى به مراد او پى ببرند؛ در صورتى كه در موارد فراوانى از سوره -كه صاحبان اين راى ، حروف مقطعه را نشانه آن مى دانند -اسماى حسناى الهى

ويح ذكر شده است و با اين وجود، فايده اى در اشاره به آن اسماء بوسيله حروف هاى قرآن به تصريح يا تل . رمزى باقى نمى ماند

راى پنجم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

423

حروف مقطعه عالمت اختصارى و رمز يكى از اسماى الهى معرفى شد، ليكن در اين قول مدعا اين است كه از حروف مقطعه الر و حم و ن الرحمن كه اسم تركيب اين حروف اسم اعظم پديد مى آيد؛ مانند اين كه از تلفيق

عج اهللا تعالى فرجه الشريف (اعظمى لفظى است پديد مى آيد؛ چنانكه براى اشاره به نام مبارك حضرت مهدى .از حروف مقطعه م ح م د استفاده مى شود)

.دصاحبان اين راى به برخى روايات استناد كرده اند كه در بحث روايى به آن اشاره خواهد شاسم اعظم گاهى بر اسماى لفظى ختدا اطالق مى شود و گاهى بر اسمهاى تكوينى او، نامهاى لفظى :پاسخ

كلماتى است كه بر ذات و صفات الهى داللت دارد دارد و برخى عظيم است ، مانند قدير، عليم ، حكيم ، حى و دو نام آن است كه ساير نامهاى خداى سر اعظم بودن اين . رزاق و برخى اعظم است ، مانند اهللا و الرحمن

سبحان را زير پوشش دارد؛ چنانكه اسم شافى زير پوشش اسم رزاق است و اسم رزاق زير پوشش اسم خالق و آن زير پوشش اسم قادر و آن زير پوشش اسم جامع و اعظم اهللا كه بر ذات جامع همه كماالت داللت دارد و

شايان ذكر است كه ، غير از اهللا و . بر همه رحمتهاى الهى داللت دارد همچنين زير پوشش نام اعظم الرحمن كهالرحمن هر نامى كه بر نام ديگر احاطه دارد، نسبت به نام زير پوشش خود اسم اعظم نسبى است ، اما اهللا و

.الرحمن اسم اعظم مطلق است ين مصطلح اهل معرفت است كه از نه لفظى و مفهومى و ا: گاهى نيز مراد از اسم اعظم ، اسم تكوينى است

در اصطالح اهل معرفت ، اسم عبارت است از . اتخاذ شده است ) عليهم السالم (ادعيه و روايات اهل بيت .ذات حق با تعيين خاص ؛ يعنى ، ذاتى كه صفتى از صفات وى مورد نظر ما باشد

:نكته بايد توجه داشت درباره تركيب حروف مقطعه براى دستيابى به اسم اعظم الهى ، به چند .اين وجه را به عنوان تفسير حروف مقطعه نمى توان پذيرفت ؛ زيرا فاقد هر گونه دليل معتبر است -1نامهاى اهللا و الرحمن كه از اسماى اعظم لفظى خداوند سبحان است ، به صراحت در قرآن كريم آمده است -2

.با آنها دست بيابيم و نيازى نيست تا از تلفيق و تركيب حروف مقطعه اسم اعظمى كه آثار تكوينى همانند : درباره اسم اعظم ، چنانكه در تفسير سوره حمد گذشت ، بايد گفت -3

احياى مردگان و يا طى االرض دارد از سنخ لفظ نيست و توقع چنان آثارى از لفظ بر پايه پندارى نادرست مى حصولى نيست تا با فراگيرى آن بتوان مردگان را زنده همچنين اسم اعظم ، مفهو. درباره اسم اعظم است

كرد يا طى االرض داشت ، بلكه اسم اعظم مقامى است كه باريافتگان به آن ، گرچه هم نگويند با صرف اراده .بر چنين كارهايى قادرند

ن با امور در نظام هستى كه بر اساس حق عينى و در مدار عليت و معلوليت حقيقى اداره مى شود نمى توابر امور تكوينى اثر گذاشت ؛ در چنين نظامى هر علت موثرى ) رابطه لفظ و مفهوم (اعتبارى مانند لفظ و مفهوم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

424

البته مى توان با نيايشهاى ويژه در قرائت آيات يا ادعيه استعداد . بايد بر معلول خود فائق و از آن قويتر باشدكه به اذن خداوند سبب فاعلى هستند، علت پيدايش اثر تكوينى مناسب قابلى را فراهم كرد تا مبادى فائقه

.نيايشگر شوند، ليكن در اين حال تاثير از آن مبدا ملكوتى است ، نه لفظ يا مفهوم ذهنى شخص انسانهاى ملكوتى و فرشته منشى كه به مقام اسم اعظم بار يافته اند بر امور ملكى فائقند و در نظام تكوينى

) عليه السالم (كنند، همانند آصف بن برخيا كه به بهره گيرى از علومى كه حضرت سليمان هستى تصرف مىبه وى آموخته بود، در زمانى كوتاهتر از برهم خوردن پلك چشم ، تخت ملكه سبا را از منطقه اى دور، يعنى از

انسانى كه به .يك طرفك قال الذى عنده علم من الكتاب انا اتيك به قبل ان يرتد ال: يمن به فلسطين آورد :مقام بار نيابد از الفاظ يا مفاهيم ذهنى او كارى ساخته نيست

گر انگشت سليمانى نباشد

چه خاصيت دهد نقش نگينى

عمرو بن معدى كرب كه از سلحشور نامدار عرب بود شمشيرى موسوم به صمصامه داشت كه برندگى زبانزد

صمصامه تو، بر : كارآيى مطلوب را در آن شمشير نيافت به عمرو نوشت خليفه دوم آن را خواست و چون . بودمن شمشير برايت فرستادم ، نه : عمرو نيز در پاسخ خليفه نوشت . خالف شهرتى كه دارد، برندگى الزم را ندارد

. ساعد، و شهرتى كه صمصامه در برندگى دارد مرهون بازوى توانمند من است ت كه تا در دست انسان سلحشورى قرار نگيرد موثر نيست و مقام خاص اسم الفاظ همچون صمصامه اى اس

.اعظم تكوينى ساعدى است گاهى با صمصامه الفاظ ويژه ، در هستى تصرف مى كنداگر : مى فرمايد) سالم اهللا عليه (آثار تكوينى كه درباره سوره حمد آمده نيز، از همين قبيل است ؛ امام صادق

لو قرات الحمد على ميت سبعين مره ثم ردت فيه : دگان را زنده كند شگفت آور نيست قرائت سوره حمد مر . الروح ما كان ذلك عجبا

رابطه الفاظ و معانى آنها، اعتبارى و قراردادى است و از اين رو واژه هايى كه در يك فرهنگ مستعمل است ، كه كلمه عين در زبان عربى داراى هفتاد معناست و در ساير فرهنگها مهمل و بى معنا به شمار مى آيد؛ مانند اين

. در برخى قصايد شعرى در هفتاد بيت به هفتاد معنا آمده است ، ليكن در فرهنگهاى ديگر لفظى مهمل است .تاثير عينى الفاظ در امور تكوينى مستلزم تاثير امور اعتبارى در امور تكوينى است و بطالن اين امر بديهى است

ه ، اسم اعظم مقام است و درجاتى دارد و بار يافتگان به آن مقام گاهى بى لفظ در جهان تكوينى حاصل اين ك

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

425

با . سوره حمد نيز اگر بر زبان آنان جارى شود عامل احياى مردگان است . اثر مى گذارند و مستجاب الدعوه اندپس . ه با لفظ و مفهوم اعتبارى اسم اعظم تكوينى كه مقام ملكوتى است مى توان در نظام هستى تصرف كرد، ن

، گرچه از تركيب برخى حروف مقطعه قرآنى اسمهاى اعظم مانند اهللا و الرحمن ساخته مى شود، ليكن اينها .اسم اعظم لفظى است ، نه تكوينى تا آثار تكوينى داشته باشد

نيز در حقيقت آثار مقام همان طور كه اشاره شد آثار تكوينى كه براى ادعيه و اذكار ذكر مى شود - 1تذكر دعاكننده بر اثر قرب خاصى كه به ذات اقدس الهى دارد، در جهان هستى اثر مى گذارد، يا . خاص داعى است

به هر تقدير، . آن كه با نيايش و ابتهال ، نصاب قابلى را به كمال مى رساند تا مبدا فاعلى ، آثار و يژه را ارائه كند .داعى يا مبدا برتر باز مى گرددتاثير تكوينى به نفس قدسى

از برخى ادعيه و روايات كه مراد از اسماى الهى نامهاى لفظى و مفهومى نيست ، بلكه اسمهاى تكوينى -2است و آنچه را ما تلفظ مى كنيم اسم االسم است و اين اسماى لفظى اسمهاى حقيقى خداى سبحان نيست ؛

است كه اركان هر چيزى را فرا گرفته و با آن ، زمين گسترده شده زيرا در اين ادعيه و روايات سخن از اسمى .يا سلسله جبال برافراشته شده يا بهشت و دوزخ سخن از لفظ عربى و غير آن نيست

و باسمائك التى مالت اركان كل شى ء، واسالك : به خداى سبحان عرض مى كند) سالم اهللا عليه (اميرالمومنين همچنين رسول ... بذلك االسم يا اهللا ) حمله العرش (و حملتهم ... شك و كرسيك باسمك الذى اقمت به عر

اسالك باسمك الذى خلقك به مالك ، : در نيايش جامع خود به خدا عرض مى كند) صلى اهللا عليه وآله (اكرم ... النيران . ..باسمك الذى فتحت به ابواب الجنان ... باسمك الذى غرست به اشجار الجنان ... خازن النيران

باسمك ... باسمك الذى خلقت به جنه عرضها كعرض السماء واالرض ... باسمك الذى فجرت به عيون الجنان باسمك الذى تميت به جميع خلقك ... الذى خلقت به واحييت جميع خلقك بعد ان كانوا امواتا بذلك االسم

باسمك الذى تحشر به جميع ... بين يديك باسمك الذى تحيى به جميع خلقك للقيام... عند فناء آجالهم باسمك ... باسمك الذى تنوم به العيون ... باسمك الذى قذفت به الخوف فى قلوب الخائفين الراجين ... خلقك

باسمك الذى انزلته على عيون محبيك فطار ... الذى انزلته على عيون اهل الغفله فغفلوا عنك فناموا عن طاعتك ... لعظمه ذلك االسم عنهم النوم اجالال

پس امور عينى و . همه آيات الهى اسماى تكوينى اوست ؛ هر موجودى كه آيه حق است سمه و عالمت اوست .مقامهاى تكوينى اسماى حقيقى خداست

اسمهاى لفظى اسم اسم االسم است ؛ زيرا اسمهاى لفظى به طور مستقيم اسم و سمه : با تاملى بيشتر بايد گفت امور عينى نيست ، بلكه نامهاى لفظى سمه معانى ذهنى است كه با علم حصولى ادراك مى شود و ) عالمت (

معانى ذهنى حصولى اسم و سمه امور عينى ، و امور عينى و مقامهاى تكوينى سمه حقيقى خداى سبحان است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

426

:و همان طور كه كالم خدا همان فعل اوست در نتيجه بايد . او نيز امور و اعيان تكوينى است ، نه امور اعتبارى و انما كالمه سبحانه فعل منه ، اسم حقيقى

در جهان عينى تنها از اسم حقيقى اثر تكوينى و عينى بروز مى كند، نه از اسم االسم كه مفهوم حصولى : گفت .ذهنى است و نه از اسم اسم االسم كه كلمه لفظى است

مانند سيد بن طاووس ، ابن فهد حلى و سيد بحر العلوم شده مقامهاى معنوى كه نصيب احدى از عالمان ربانىامام . ، كارساز است ، نه الفاظ و مفاهيمى كه عمر انسانهاى عادى با آنها مى گذرد و از آن طرفى نمى بندند

كسى كه در قلبش جز رضاى حق خطور نكرد، مستجاب الدعوه است و من : فرمودند) عليه السالم (مجتبى . و انا الضامن لمن لم يهجس فى قلبه اال الرضا ان يدعو اهللا فيستجاب له : م ضامن آن هست

وارد، درباره شرايط استجابت بررسى موارد استجابت و عدم استجابت دعا از يك سو، و ارزيابى نصوص تاثير ادعيه ، نيايش و موانع آن ، مانند اللهم اغفر لى الذنوب التى تحبس الدعاء از سوى ديگر نتيجه مى دهد كه

راجع به الفاظ اعتبارى يا مفاهيم ذهنى آنها نيست ، بلكه با تحقق معانى آنها در نفس دعا كننده نصاب قبول به البته الفاظ و مفاهيم ذهنى آنها زمينه حصول استعداد . تماميت مى رسد و فيض از مبدا فاعلى دريافت مى شود

.را فراهم مى كند راى ششم

گندهايى است كه خداوند ياد كرده است بر اين كه قرآن كالم و كتاب اوست و سر سوگند به حروف مقطعه سواين حروف آن است كه حروف الفبا داراى شرافت و حرمت است ؛ زيرا كتب آسمانى و اسماى الهى از همين

. حروف تشكيل شده است هيچ گونه دليل معتبرى آن را تاييد نمى اين احتمال نيز گرچه استحاله عقلى ندارد، ليكن از يك سو، :پاسخ

اگر بپذيريم كه يس به . كند و از سوى ديگر، احتمال مزبور تفسير حروف حروف مقطعه محسوب نمى شودمعناى سوگند به يس است همچنان اين پرسش باقى است كه مراد از اين مقسم به چيست ؟ و آنچه به عنوان

.گانه نداردسر، ياد شد، اختصاصى به حروف چهارده اسماى : خورشيد و ماه يا غير آنها مانند: آنچه در قرآن كريم بدان سوگند ياد شده ، اعم از جمادات مانند

پس در اين راى دو ابهام . حسناى خداوند، معنايش روشن است ، ولى معناى حروف مقطعه روشن نيست .اى مقسم به يكى در اصل سوگند بودن حروف مقطعه و ديگرى در معن: وجود دارد

قسم براى كسى است كه در صحت . مخاطبان سوگند بايد بدانند لفظى كه بدان سوگند ياد شده چه معنايى داردرسول اكرم و ساير معصومان . دعوى مدعى شك داشته باشد و گوينده بخواهد با سوگند، شك او را بزدايد

صحت دعوى الهى شك ندارند نيازى به سوگند كه به راز و رمز اين حروف آگاهند، چون در) عليهم السالم (

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

427

.ندارند و ديگران كه بر اثر شك نيازمند اين سوگندها هستند به معناى آنها راه ندارند راى هفتم

اين حروف بر اساس حساب ابجد اشاراتى است به مدت بقاى اقوام و امتها و اجل آنها و نعمتها و بالها؛ اين راى از برخى روايات گرفته . چنانكه در روايات آمده است كه المص ناظر به انقراض دولت اموى است

.شده است حروف و خواص هر حرف گرچه اعتبار علم. رواياتى كه مويد اين قول است ، اعتبارش معلوم نيست :پاسخ

آنچه در اين جا . مانند علم اعداد و آثار ويژه هر عدد، نزد مدعيانش پذيرفته است و دليلى بر بطالن آنها نيست مطرح است اين است كه آيا مدلول حروف مقطعه اشاره به تحديد برخى اقوام و تهديد به زوال و انقراض

.است بعضى امت هاست ؟ كه ظاهرا مدعايى بى دليل راى هشتم

.اين حروف بر اساس حساب جمل كه نوعى محاسبه است ، اشاراتى به مدت بقاى امت اسالمى است اين وجه نيز احتمالى صرف است و نه تنها دليل معتبرى بر آن نيست ، بلكه با قرآن كريم نيز ناهماهنگ :پاسخ

و ما تدرى : يا امتى اجل مقدر خود را نمى داند هيچ فرد فرد: است ؛ زيرا قرآن كريم به صراحت اعالم مى كندنيز به تعليم الهى از زمان ) عليهم السالم (نفس ماذا تكسب غدا و ماتدرى نفس باى ارض تموت معصومين

بنابراين ، نمى توان پذيرفت كه از يك سو خداى سبحان . ارتحال خود باخبرند، ولى ديگران چنين علمى ندارندمرگ خود را نمى داند و از سوى ديگر حروفى نازل كند كه با جمع بندى آنها زمان بگويد هيچ كس زمان

. برخى مفسران اين راى را سخيف ترين راى درباره حروف مقطعه دانسته اند. انقراض امت اسالمى معلوم شودبودن همان طور كه در پاسخ راى هفتم گذشت ، گرچه حساب جمل نزد مدعيانش مقبول است ، ليكن اشاره

.مدلول جملى حروف مقطعه به آجال امم نيازمند به دليل است راى نهم

.مراد از اين حروف الفباست كه به عنوان مثال و نمونه ذكر شده و تفصيل آن در بيان راى يازدهم خواهد آمدن تفسير حروف حتى اگر حروف مقطعه را مثال و نمونه اى از حروف الفبا بدانيم ، اين وجه را به عنوا: پاسخ

مزبور نمى توان پذيرفت ؛ مگر آن كه گفته شود از اين حروف متنوع ، بسيط و مركب هيچ معنايى اراده نشده ، و فقط به عنوان اشاره به تركيب قرآن از سنخ اين حروف نازل شده است كه در اين حال ، تفسيرى نخواهد

.داشت راى دهم

ان بوده است ؛ آنان به يكديگر سفارش مى كردند كه به قرائت قرآن حروف مقطعه براى تنبيه و اسكات كافر

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

428

گاهى نيز در . ال تسمعوا لهذا القرآن و الغوافيه : پيامبر گوش فرا ندهند و با ايجاد جنجال مانع شنيدن آن شوندصلى (م هنگام تالوت قرآن با كارهايى مانند سوت زدن ، و صداهاى دسته جمعى ، مى كوشيدند تا پيامبر اكر

از اين رو خداى سبحان در آغاز برخى . را از خواندن قرآن منصرف يا در آن دچار اشتباه كنند) اهللا عليه وآله سوره ها اين حروف را نازل كرد تا مشركان با شنيدن اينها كه نه نظم بود و نه نثر، و چون بى سابقه بر

.اعجابشان را برمى انگيخت ، ساكت شوند و گوش فرادهنداسم اعظم يا عظيم خداوند يا اسم قرآن يا اسم (توضيح اين كه ، بر اساس ين راى حروف مقطعه اسم نيست

جز اين كه حروفى مانند اال و . بلكه حروفى نظير حروف تنبيه است ))صلى اهللا عليه وآله (سوره و يا نام پيامبر رايج است و مزيت قرآن كريم بر لغت ها حرف تنبيه رايج و شايع است و حروف مقطعه حروف تنبيه غير

عرب همين است كه در هر زمينه از جمله زمينه هاى ادبى نوآورى دارد؛ چنانكه فخر رازى در ذيل آيه شريفه و ، در پاسخ شبهه اديبان و لغويان كه گفته اند وزن تفعله در مصادر ثالثى مجرد ال تلقوا بايديكم الى التهلكه

:نيامده مى گويدتكليفات نحويان در اين گونه موارد در شگفتم ؛ زيرا آنان اگر شعرى مجهول بيابند كه شاهد مدعايشان من از

در كالم ) تهلكه (اس ، خوشحال مى شوند و آن را دليلى محكم به شمار مى آورند در حالى كه ورود اين لفظ . هترى است بر صحت اين لفظالهى كه موافقان و مخالفان ، همه به فصاحت آن گواهى مى دهند، دليل ب

اين اشكال براى كسى مطرح است كه وحى و كالم اهللا بودن قرآن براى وى ثابت : مراد فخر رازى اين است كه اما كسى كه اعجاز قرآن برايش به ثبوت رسيده است قرآن كريم خود بزرگترين منبع ادب عربى . نشده باشد

پس از ثبوت اعجاز قرآن نبايد آن را با شعر و نثر شاعران يا بنابراين ، در مورد حروف مقطعه هم . است . ساربانان عرب زبان سنجيد و نمى توان گفت به دليل عدم استعمال عرب زبانان ، اينها حرف تنبيه نيست

است يا تنبيه) صلى اهللا عليه وآله (صاحبان اين راى اختالف كرده اند كه آيا اين حروف براى تنبيه پيامبر اكرم .مشركان

اين وجه نيز اوال، يك احتمال صرف است كه دليلى بر اثبات آن وجود ندارد، گرچه برهانى بر نفى آن :پاسخ ثانيا، اين وجه را به . نيز نيست و در بحث روايى خواهد آمد كه روايات مويد اين راى نيز اطمينان بخش نيست

اگر اين حروف براى اسكات باشد بايد عتايق از سور ثالثا،. عنوان تفسير حروف مزبور نمى توان پذيرفت قرآنى داراى حروف مقطعه باشد و سوره هايى كه پس از هجرت نازل شده مشتمل بر آن نباشد، در حالى كه

هم برخى سور اوليه فاقد آن و هم سوره هاى پس از هجرت واجد آن است ؛ حروف مزبور در عتايق سور رابعا، در تاريخ نقل نشده كه مشركان حجاز با شنيدن اين حروف . ز يافت مى شودكمتر آمده و در سور مدنى نيخامسا، حتى اگر در هنگام شنيدن اين حروف سكوت كرده باشد، چرا هنگام . تعجب و سكوت كرده باشند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

429

از شنيدن ساير آيات سكوت كرده باشند؛ زيرا ساير آيات براى آنان تازگى نداشت و مشابه آياتى بود كه پيشالبته اگر اگر طبق شواهد معتبر ثابت شود كه حروف مقطعه از نظر قرآن كريم ، حروف تنبيه . آن شنيده بودند

است و به معناى اال و مانند آن به كار مى رود، يا اصل جعل آنها براى اسكات مخاطبان عنود بوده ، معنايى غير .به تفسير ندارداز هدف يا؛ شده ندارد، آنگاه مورد قبول است و نيازى

، )صلى اهللا عليه وآله (اگر اين حروف براى تنبيه باشد حتما براى تنبيه ديگران است ، نه تنبيه رسول اكرم : نكته به كارهاى دنيوى اشتغال داشت خداوند براى ) صلى اهللا عليه وآله (چون پيامبر اكرم : برخى مفسران گفته اند

اين سخن ناصحيح است ؛ زيرا پيامبر اكرم . ن حروف را نازل كردتنبيه آن حضرت و توجه وى به وحى ايقلبش متيم به حب خدا بود و خداى سبحان به او شرح صدر عطا كرده بود و هرگز دلش ) صلى اهللا عليه وآله (

از كاملترين آنهاست چيزى آنان را) صلى اهللا عليه وآله (از ياد خدا غافل نبود؛ زيرا مردان الهى كه رسول اكرم رجال ال تلهيهم تجاره و ال بيع عن ذكر اهللا : ياد خدا غافل نمى كند

انه على قلبى و انى ال ستغفر اهللا بالنهار سبعين مره : استغفار مى كنم آن قلب مطهر، از هر غين و غبار غفلت و گناه منزه است . براى تعليم ديگران است ، نه براى خود آن حضرت

از سوى ديگر، اگر اين حروف . هير به نحو مطلق همه رجسها را از حريم قلب نفى مى كند؛ زيرا آيه شريفه تطبراى تنبيه پيامبر باشد وجهى ندارد كه جزو متن و نص قرآن قرار گيرد، مگر آن كه نظير كلمه قل باشد كه هم

.خطاب به پيامبر است و هم جزو متن صحيفه دينى قرار گرفته است راى يازدهم

طور كه به اجمال در راى نهم بيان شد، خداى سبحان با اين حروف تحدى كرده است و آوردن اين همان حروف در صدر سوره ها از قبيل شمارش و بيان حروف الفباست و بدين معناست كه شما اگر در معجزه بودن

پديد آورديد يا ده سوره يا قرآن ترديد داريد؛ با همين حروفى كه قرآن از آن فراهم آمده ، كتابى همانند قرآن حداقل يك سوره مانند آن بسازيد و عجز شما از نگاشتن كتاب يا سوره اى همانند قرآن با حروفى كه با آن

محاوره مى كنيد و قرآن نيز از همان حروف ساخته شده ، نشانه اعجاز قرآن كريم و استناد آن به خداى سبحان .است

ميوه ها و انسانها از خاك پديد آمده اند و جز خدا كسى نمى تواند از خاك همان گونه كه انواع خوراكيها، . انسان يا ميوه بيافريند، آيات قرآن نيز از همين حروف است ، ليكن غير خدا كسى قادر برساختن آن نيست

روف مويد اين وجه آن است كه ، چنانكه در بيان ويژگيهاى حروف مقطعه گذشت ، بيشتر سوره هايى كه با حمقطعه آغاز مى شود، نخستين آياتش درباره عظمت قرآن و اعجاز آن يا وحى و رسالت است ؛ چنانكه در همه

سوره هايى كه با حم شروع مى شود و به حواميم سبعه موسوم است ، سخن از وحى و قرآن است و اين

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

430

.تناسب ، مايه تقويت اين راى است كه مراد از اين حروف تحدى است گرچه اين وجه مانند برخى از آراى ديگر از مناسبترين وجوهى است كه درباره حروف مقطعه گفته :پاسخ

.شده و فى الجمله قابل قبول است ، ليكن دليل معتبرى آن را تاييد نمى كنده اين گونه وجوه كه نه دليلى بر اثبات آن است و نه برهانى بر نفى آن اقامه شده ، آنچه در جهت تقرير آن گفت

متوسطان از انسانها از تراكم وجوه استحسانى به . شود استحسان و آنچه در نفى آن بازگو شود استبعاد است طمانينه مى رسند؛ زيرا آنان متراكم را علم مى پندارند و به گمان رسيدن به علم از تحقيق دست برمى دارند،

سر تبيين وجوه . رغبت تحقيق بيشتر مى يابند ولى محققان علمى كه در كنار وجوه استبعادى را نيز مى نگرند .استحسانى آن است كه در مراحل تحقيق به صرف آن بسنده نكنيم

اما آنچه در تناسب اين وجه با نخستين آيات سوره هاى داراى حروف مقطعه گفته شده ، صحيح است ؛ زيرا م ، عنكبوت ، قلم و روم ، همه در سوره هايى كه با حروف مقطعه آغاز مى شود به استثناى سوره هاى مري

نخستين آياتش سخن از وحى و قرآن دارد و چهار سوره مزبور نيز، گرچه صدر آن متعرض عنوانهايى مانند .وحى و كتاب نيست ، ليكن در اثناى آنها از وحى و قرآن سخن به ميان آمده است

ن حروف تشكيل شده است ، ليكن ذكر اين گرچه مردم مى دانستند قرآن به زبان عربى است و از همي: تذكرپيامبر يك نفر است و كتابى اعجازآميز كه از همين : خداى سبحان مى فرمايد. حروف الزمه تحدى است

حروف ساخته شده آورده است و شما حتى اگر همه جن و انس را به يارى بطلبيد نمى توانيد حتى يك سوره .مانند سوره هاى قرآن بياورند

اين وجه الزم نيست حروف مقطعه بر معنايى خاص داللت كند؛ زيرا معنايش جز اين نيست كه اين بر اساسمواد خام در جهان غيب و دور از دسترس شما نيست ، اگر قرآن كتابى بشرى است ، شما نيز همانند آن را

اسماى حسناى الهى همان طور كه همه : يكى از وجوه تحسينى اين راى آن است كه گفته شده . پديد آوريدداراى يك يا چند حرف مقطع است ، همچنين هيچ آيه اى در قرآن يافت نمى شود كه برخى از حروف مقطعه

ان علم االنسان ما لم يعلم ، : در آن نباشد؛ يعنى حروف هر آيه يا فقط از حروف مقطعه متشكل است ، مانندال يمسه اال : يا مركب از حروف مقطعه و غير آن است ؛ مانند... هلك عنى سلطانيه و مع العسر يسرا

. كه واو از حروف مقطعه نيستالمطهرون براى آن است كه حروف مقطعه از اين رو مى توان حدس زد كه تصدير بعضى از سور به چهارده حرف مزبور

.در هر آيه از آيات قرآن حضور دارد و بر اين اساس ، تحدى با ذكر حروف مزبور به مورد خواهد بود راى دوازدهم

وف مقطعه در اوايل سور مخصوص نشانه غلبه حروف مزبور در كلمات آن سور است و اين خود يك .حر

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

431

در سوره هاى مشتمل بر حروف مقطعه ، درصد حروف مزبور صاحبان اين راى معتقدند كه . معجزه است مثال حرف ق در هر يك از . نسبت به ساير حروف آن سوره ، بيشتر از همين درصد در ساير سوره هاست

بار تكرار اين حرف در سوره ق ، درصد 57بار تكرار شده است و با توجه به 57سوره هاى ق و حم عسق ، است كه در اين درصد حرف ق در سوره ق از درصد حرف ق در 88/37ن سوره آن نسبت به همه حروف اي

.هر يك از سوره هاى قرآن بيشتر است به جز سه سوره شمس ، قيامت و فلق سوره اعراف با حروف مقطعه المص آغاز مى شود؛ بررسى و تحليل آمارى نشان مى دهد كه تعداد : مثال ديگر

و 97و تعداد حرف ص 1164و تعداد حرف م 1530عداد حرف ل و ت 2529حرف الف در اين سوره است و اين درصد حروف 558/37است كه درصد اين رقم نسبت به همه حروف همين سوره 5320مجموعا

سوره ديگر سنجيده شود و به مكى و مدنى بودن و طول و قصر 113المص اگر با درصد همين حروف در .ر سوره اعراف بيشترين درصد را نسبت به همه سوره ها داردسوره ها نيز توجه شود، المص د

بر خالف آنچه شهرت يافته ، صاحبان اين راى مدعى نيستند كه مثال، حرف ق در سوره ق از ساير حروف آن درصد حرف : سوره بيشتر است يا حرف ق در آن سوره از حرف ق ساير سوره ها بيشتر است ، بلكه مى گويند

پس ممكن است تعداد . حروف اين سوره ، بيشتر از همين درصد، در ساير سوره هاست ق نسبت به ساير .حرف ق در سوره بقره بيشتر از تعداد آن در سوره ق باشد و اين ناقض آن مدعا نيست

همچنين مدعاى آنان اين نيست كه مثال در سوره مباركه اعراف حرف الف بيش از الم و الم بيش از ميم بيش از .و صاد از ساير حروف الفبا بيشتر است صاد

اگر اين وجه اثبات شود از معجزات لفظى قرآن به شمار مى رود؛ زيرا سوره اى مانند سوره بقره كه طى :پاسخ ماه نازل شده اگر چنين نظمى داشته باشد نشانه اعجاز آن است ؛ زيرا بشر عادى هرگز نمى تواند 18يا 12

اعجاز عددى قرآن در ساير موارد نيز شگفت انگيز است ، مانند اين كه كلمه شهر چنين سخن بگويد؛ چنانكهبار، به عدد روزهاى سال تكرار شده است و 365در قرآن كريم دوازده بار، به عدد ماههاى سال و كلمه يوم

) بار 115هر يك . (رقم واژه هاى دنيا و آخرت يكسان است و داراى چنين نظم رياضى است ، اگر اين نظم عددى در حد گمان نيز سال نازل شده است 23كتابى كه طى

.براى ما پيامى داشته باشد سودمند است اما درباره تحليل آمارى حروف مقطعه بايد گفت گرچه كوشش نيكويى است ، ليكن به دليل موارد نقض آن ،

كه آيا مدعاى مزبور تنها در سطح هنوز قابل اعتماد نيست و الزم است قرآن پژوهان دقيقتر بررسى كنندقابل ارزيابى است يا در سطح همه سوره ... مجموعه هاى همسان ، مانند سوره هاى طوال ، مئين ، مفصل و

به هر تقدير، در اين بخش تا كنون راى قابل اعتماد و نقض ناپذيرى ارايه . هاى قرآن كريم ، تا نقض پذير نباشد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

432

.انينه و روان شناختى نه اطمينان منطقى پديد آمده باشدنشده است ، گرچه ممكن است طم راى سيزدهم

. حروف مقطعه برى مرزبندى بين سوره ها و نشانه انقضاى سوره قبلى و شروع سوره بعدى است كافى است ، چنانكه در ) بسم اهللا الرحمن الرحيم (اوال، براى تفكيك سوره ها از يكديگر، آيه كريمه :پاسخ

ايات آمده است كه در عصر نزول وحى نزول اين آيه كريمه نشانه پايان يافتن سوره پيشين و آغاز برخى روثانيا، . ابتدا لالخرى ) بسم اهللا الرحمن الرحيم (و انما كان يعرف انقضاء السوره بنزول : نزول سوره جديد بود

داراى حروف مقطعه باشد، ) لين سوره به استثناى او(اگر اين حروف براى مرزبندى است ، بايد همه سوره ها .سوره آمده است 29در حالى كه تنها در

راى چهاردهم . اين حروف به منزله خالصه و پيام اجمالى و محتواى سوره است

در اين صورت بايد ساير سوره ها نيز داراى چنين عنوانى باشد؛ زيرا كتاب منسجمى مانند قرآن بايد در :پاسخ اهللا نزل احسن : منسجم باشد؛ چنانكه خداى سبحان درباره همگونى همه اجزاى قرآن مى فرمايد اين بخش نيز

. الحديث كتابا متشابها مثانى راى پانزدهم

صاحبان اين راى به برخى روايات استناد كرده اند كه مستند آنها در . حرف مقطعه مقدمه و مفتاح سوره هاست .. حروف مقطعه جز افتتاح سوره ها هيچ نقش ديگرى ندارد: نيز گفته اندبرخى . بحث روايى ذكر خواهد شد

85الزمه اين راى آن است كه همه سوره هاى قرآن داراى چنين مقدمه و مفتاحى باشد، در حالى كه :پاسخ ود سوره قرآن فاقد آن است ، همچنين با توجه به ناشناخته بودن حروف مقطعه ، الزمه اين قول آن است كه حد

يك پنجم سوره هاى قرآن مبهم و ناشناخته باشد، زيرا اين حروف در آغاز يك پنجم سوره ها قرار گرفته و تا كنون معناى دقيق آنها ناشناخته است و وقتى كليد گنجيه اى روشن نبود آن گنجينه نيز مبهم است ، زيرا از در

.بسته نمى توان وارد شد راى شانزدهم

بلند كسانى كه مى گويند حروف مقطعه ناظر به اسماى عظيم و اعظم الهى است و يا از در مقابل راى و سخناين حروف ناظر به نامهاى كسانى : تركيب آنها اسم اعظم خداى سبحان پديد مى آيد، برخى مستشرقان گفته اند

م ناظر به نام مغيره بن است كه نسخه هاى قرآن را در اختيار داشتند، مثال س ناظر به نام سعد بن ابى وقاص و شعبه و ن ناظر به نام عثمان بن عفان و ه ناظر به نام ابوهريره و طه ناظر به نام طلحه و حم و ناظر به نام

!عبدالرحمن است كه در جمع آورى قرآن نيز نقشى داشته اند

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

433

ن حروف جزء وحى بى پايگى اين سخن روشن است ، زيرا اوال، مبتنى بر اين اساس باطل است كه اي :پاسخ و كالم خداى سبحان نيست و كلماتى است كه نص قرآنى افزوده شده و اين مخالف اجماع همه مسلمانان

قرآن كنونى ، بدون هيچ كم و كاست ، همان است كه از جهت لفظ و معنا بر قلب مطهر : است كه معتقدنده در تاريخ ثبت شده و در روايات متعدد نيز آمده ثانيا، چنانك. نازل شده است ) صلى اهللا عليه وآله (رسول اكرم

ثالثا، نامبردگان كاتبان وحى و صاحبان . نيز اين حروف را قرائت كرده اند) صلى اهللا عليه وآله (، پيامبر اكرم نقل ) صلى اهللا عليه وآله (نسخه هاى اصلى قرآن نبوده اند؛ قرآن كريم كه به صورت متواتر از لسان پيامبر اكرم

.ده در خانه آن حضرت و نزد بسيارى از صحابه بوده است شرا مرجع مسلمانان معرفى مى كند و ) عليهم السالم (حديث شريف ثقلين كه قرآن كريم و عترت طاهرين

نقل شده است و صحت هر ) صلى اهللا عليه وآله (همچنين روايات عرض على الكتاب كه از پيامبر اسالم را در گرو هماهنگى با قرآن كريم مى داند، نشان مى دهد كه قرآن در ) غير متعارض اعم از متعارض و(حديثى

جمع آورى شده بود؛ نه اين كه سوره هايى پراكنده باشد كه بر روى چوب و ) صلى اهللا عليه وآله (عصر پيامبر .شدپوست و كاغذ از صحابه بود نمى توانست مرجع عمومى هدايت امت و معيار سنجش روايات با

رابعا، اگر اين حروف ناظر به نامهاى صاحبان نسخه ها باشد، بايد مانند ساير عالمتهاى اختصارى در صدر در حالى كه حروف مقطعه ، پس از بسم اهللا ... نسخه يا در پشت جلد نسخه نوشته شود، نه پس از آيه بسم اهللا

مقطعه چنين توجيهى ارائه كرده اند، نه براى خامسا، صاحبان اين راى تنها براى برخى از حروف . آمده است .همه آنها

اين راى از نظر سخافت نازلترين احتمالى است كه در تفسير حروف مقطعه گفته اند، چنانكه راى كسانى كه مى كوشند تا از تلفيق اين حروف اسم اعظم بسازند، گرچه نياز به اثبات دارد، برترين احتمال است ؛ ببين تفاوت

كجاست تا به كجا؟ره از راى هفدهم

.محتمل است اين حروف به گونه اى ناظر به تعداد آيات سوره ها باشدسوره قرآن حروف مقطعه ندارد پذيرش 85اين وجه نيز از وجوه استحسانى و فاقد دليل است و چون :پاسخ

.چنين وجهى دشوار است راى هجدهم

اوند مى دانست گروهى از اين امت به قدم قرآن قائل مى شوند، از ابوبكر تبريزى نقل شده است كه چون خداين حروف را در ابتداى برخى سوره ها آورد تا انسانها بدانند كه قرآن از همين حروف حادث تشكيل شده

پس قرآن قديم نيست ؛ اگر كسى قائل شود قرآن قديم است ، بايد اين حروف را نيز قديم بداند و چون . است

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

434

. حروف را قديم نمى داند، قرآن را نيز نبايد قديم دانست كسى اين افزون بر اين كه ، قائالن به قدم قرآن ، به . اين راى نيز فاقد هر گونه برهان عقلى و دليلى نقلى است :پاسخ

.قدم حروف آن نيز فتوا مى دهند راى نوزدهم

:گويددر تفسير حروف مقطعه مى ) قدس سره (استاد عالمه طباطبايى شروع مى ) الم ، الر، طس يا حم (با تدبر در سوره هايى كه حروف مقطعه همسان دارد، مانند سوره هايى كه با

شود، درمى يابى كه سوره هاى داراى حروف مقطعه مشترك ، در مضامين و سياقها نيز با يكديگر مشابه و .وره ها وجود نداردمتناسب است و اين تشابه ويژه ميان سوره هاى مزبور با ساير س

يكى از شواهد اين مدعا آن است كه سوره هاى داراى حروف مقطعه همسان با الفاظى همانند يا نزديك به هم يا الفاظ ديگرى كه مفيد همين ) تنزيل الكتاب من اهللا (با ) حم (آغاز مى شود، چنانكه در سوره هاى مصدر به

است و همين طور سوره هايى ) طس (سوره هاى مصدر به مضمون است شروع مى شود و نظير اين مطلب در .آغاز مى شود، در آغاز آن نفى ريب از قرآن مطرح شده است ) الم (كه با حروف مقطع

بر اساس شواهد مذكور مى توان حدس زد كه بين حروف مقطعه و مضامين سوره هايى كه با حروف مزبور .آغاز مى شود پيوند خاصى است

شواهد اين مدعا، همان طور كه قبال به اجمال اشاره شد، اين است كه هر گاه سوره اى داراى يكى ديگر ازحروف مقطعه دو سوره ديگر باشد، جامع محورهاى اصلى محتواى آن دو سوره نيز خواهد بود؛ چنانكه سوره

آغاز مى شود و يا ) ص (و ) الم (آغاز مى شود جامع محتواى سوره هايى است كه با ) المص (اعراف كه با . شروع مى شود) الر(و ) الم (آغاز مى شود جامع محتواى سوره هايى است كه با ) المر(سوره رعد كه با

كه بر ما ) صلى اهللا عليه وآله (حاصل اين كه ، حروف مقطعه رموزى است ميان خداى سبحان و رسول اكرم كه بدانى بين حروف مزبور و بين مضامين سوره مستور است و فهمهاى عادى ما به آن راهى ندارد جز اين

. مصدر به آنها ارتباط خاص است گرچه كوششى ارزشمند در جهت دستيابى به تفسير حروف مقطعه است ) قدس سره (راى استاد عالمه : پاسخ

دارد؛ و شواهدى نيز آن را تاييد مى كند، ليكن براى رسيدن به نصاب پذيرش نياز به بررسى و مداقه بيشترىيعنى ، اثبات تشابه ويژه بين سورهاى مصدر به حروف مقطعه خاص و اثبات نفى آن تناسب مخصوص در همه

سور ديگر نيازمند به صبر و تبسم و تحليل فراگير است كه تنها با ادعا يا به صرف مشاهده برخى شواهد اكتفا بتوان با رسيدگى نهايى به چنين نتيجه اى البته زمينه فحص و ارزيابى كامل موجود است و شايد . نمى شود

.رسيد

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

435

را صائب دانست كه اوال جهات مشترك ويژه اى ) رحمه اهللا (البته وقتى مى توان حدس حضرت استاد عالمه بين سوره هاى مصدر به حروف مقطعه خاص يافت شود و ثانيا وجوه مشترك در ساير سور يافت نگردد و

داشتن وجوه مشترك ديگر چنين ت مشترك ديگر نداشته باشد و رابعا بر فرض ثالثا ساير سور با يكديگر جهاحدس زده شود كه هر گونه وجوه اشتراكى موجب يا مصحح تصدير سور به حروف مقطعه نيست ، بلكه وجوه

. مشترك ويژه كه در سوره هاى مصدر به حروف مقطعه است ، موجب يا مرجح آنها به حروف مقطعه مى شودرا ) قدس سره (ست كه بعد از طى همه اين مراحل صعب بلكه ، آنگاه مى توان حدس حضرت استاد روشن ا

.تصويب كرد؛ ليكن تا كنون حدسى بهتر از حدس ايشان به نظر نمى رسد راى بيستم

آراء و وجوهى كه تا كنون تبيين شد، همه در جهات تفسير حروف مقطعه بود و مبناى همه آنها اين بود كه اما راى بيستم كه در مقابل آراى پيشين قرار دارد، اين است كه حروف مقطعه . ف مزبور تفسيرپذير است حرو

و مراد از آن افهام ديگران ) صلى اهللا عليه وآله (رمز و سرى است ميان خداى سبحان و حبيب او، رسول اكرم :نيست ، چنانكه آلوسى مى گويد

وانى است ، ولى آنچه به نظر راجح مى آيد اين است كه تفسير اين درباره تفسير حروف مقطعه اقوال فراسر الهى است ، : از اين رو گفته اند... حروف علم مستور و سر محجوبى است كه عالمان از آن درك عاجزند و

:در پى فهم آن نرويد

بين المحبين سر ليس يفشيه

قول و ال قلم للخلق يحكيه

جز اولياى الهى كه وارثان علوم آن حضرت هستند، كسى به ) صلى اهللا عليه وآله (رم بنابراين ، بعد از رسول اك . اين راز پى نمى برد

و ديگران ) عليهم السالم (عده اى از بزرگان معتقدند اين حروف رمزى است ميان خدا و رسول و اولياى الهى .به آن دسترسى ندارند و بايد از باب ايمان به غيب آن را بپذيرند

بسيارى از دستورهاى دين نيز رمز و سر است و چنانكه خداى سبحان ما را به افعالى وا مى دارد كه راز و رمز افعال رمزى مانند . آن براى ما روشن نيست ، به اقوالى نيز مامور مى كند كه فهم معناى آن ميسور ما نيست

و هروله ) قربانى براى تحقق احرام حج قرآن آويختن كفش بر گردن شتر يا گوسفند (رمى جمره و تعليق هدى

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

436

.بين صفا و مروه در حج ، و اقوال رمزى مانند حروف مقطعه قرآنى بر اساس راى مزبور نبايد براى فهم معناى حروف مقطعه كوشش كرد و اين در صورتى است كه ما بخواهيم از

ن راز و رمز نيز به طور كلى بسته نيست ، راه علوم متعارف حصولى بدان دست يابيم ، ليكن راه رسيدن به ايعارف نامدار، ابن عربى . چنانكه اولياى الهى از راه قرب فرايض و نوافل دستيابى به آن برايشان ميسور است

.نيز از كسانى است كه اين حروف را رمز و سر مى داندور الفاظ مستعمل است ، نه دستور تدبر در قرآن شامل حروف مقطعه نيز مى شود؛ زيرا حروف مزب :پاسخ

مهمل و براى بسيط يا مركب آنها معنايى قابل فهم است و ادعاى رمز بودن آنها حتما بعد از پذيرش معنادار .بودن آنهاست

گرچه ثبوتا ممكن است ، ليكن ) عليهم السالم (اما ادعاى انحصار فهم آن معنا به رسول اكرم و اولياى معصوم كه حرمت مس كتابت قرآن بدون طهارت ) ال يمسه اال المطهرون(ست ؛ چنانكه آياتى مانند اثباتا محتاج دليل ا

از آن مستفاد است ، شامل حروف مقطعه نيز مى شود و بدون طهارت ، مس و حتى بوسيدن حروف مقطعه نيز .جايز نيست

)كتاب هدايت و بيان و تبيان (رمز بودن حروف مقطعه با ذكر آن در قرآن افال : (سازگار نيست ؛ قرآن كريم مى فرمايد) به نحو عموم يا اطالق (دستور تدبر در همه آيات آن و با

و چون حروف مقطعه نيز جزو قرآن است ، امر به تدبر شامل آن نيز مى ) يتدبرون القرآن ام على قلوب اقفالهااييد نمى كند، تا بتواند سبب تخصيص شود و رمز بودن با تدبر هماهنگ نيست و دليل معتبرى نيز اين راى را ت

.عموم يا تقييد اطالق گرددجناب آلوسى در جمع بين رمز بودن حروف مقطعه و دستور تدبر در قرآن ، دستور تدبر را شامل اين حروف

تسبيبى و : گرچه تدبر دو قسم است . عدم شمول يا به انصراف است و يا به صرف و دليل ديگر. نمى دانديعنى انسان گاه خود معناى آيه را با تدبر مى فهمد و گاهى مى فهمد براى فهم معناى آيه و تدبر در مباشرتى ،

كه اهل الذكر هستند رجوع ) عليهم السالم (آن به چه كسى مراجعه كند، مانند اين كه مى داند بايد به اهل بيت مقطعه بنا به رمز بودن آن هيچ يك از دو ليكن درباره حروف ،)فاسئلوا اهل الذكر ان كنتم ال تعلمون (: شود

.طريق وجود ندارد و اين با عموم يا اطالق تدبر در سراسر قرآن هماهنگ نيست يا ) صلى اهللا عليه وآله (مراد ما از اين پاسخ ، نفى هر گونه راز و رمز ميان خداى سبحان و رسول اكرم :تذكر

) صلى اهللا عليه وآله (ر معراج اسرار فراوانى به رسول اكرم ساير اولياى الهى نيست ، چنانكه خداى سبحان دها : به كميل بن زياد نخعى فرمودند) عليه السالم (آموخت و آن حضرت نيز علوم فراوانى به اميرالمومنين على

ان هيهنا لعلما جمالو اصبت له حمله ؛ علوم فراوانى در سينه دارم كه كسى را ياراى تحمل آن نيست ، اما

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

437

.حروف مقطعه كه جزئى از قرآن است ، از موارد آن رموز نبوده ، يا رمز بودن آن معلوم نيست اما بزرگان اهل معرفت ، همچون عارف نامدار ابن عربى ، مى توانند از راه شهود به بخشى از اسرار عالم آگاه

. ى براى اثبات آن نداريم شوند و امورى را كشف كنند، ليكن كشف آنان براى ديگران حجت نيست و ما راهاهل شهود اگر بتوانند مشهودات خود را معقول و برهانى كنند، براهين آنان بر ميزان صحت و سقم ، يعنى علوم

خالصه آن كه ، قرآن به . متعارفه يا اصول منتهى به آن عرضه مى شود و در صورت تاييد پذيرفته خواهد شدر است تا دليل بر اختصاص نورانيت آن اقامه نشود، نسبت به همه وصف نور بودن ستوده شده و چيزى كه نو

بنابراين ، الزم است دست كم برخى از مراتب فهم . اجزاى آن نور است ، گرچه مراتب ديدن مختلف است .معناى حروف مقطعه بهر ديگران شود

لطايف و اشارات اشتراك سوره ها در عدد حروف مقطعه - 1

قابل تسرى نسبت به اشتراك ) سره قدس (الصابه حضرت استاد عالمه طباطبايى حدس صائب يا محتمل اسور مصدر به حروف مزبور از جهت ديگر،، يعنى عدد نيز خواهد بود و آن اين كه سه سوره مشترك است و

در اين كه هر كدام داراى يك حرف مقطع است و چهار سوره شركت در اين دارد كه حروف مقطع آنها دو ى است و سه سوره داراى حروف مقطع سه حرفى است و دو سوره چهار حرفى و دو سوره پنج حرفى حرف

.شايد براى اشتراك در عدد، رمز خاص باشد و همچنين در ساير جهات مشترك . است راه حل دو معضل - 2

ت حرفى در وضع حروف اعتبارى است و با تفاوت قرار دادها متفاوت مى شود و بر اين اساس ، ممكن اسهمان . زبان قومى براى معناى ويژه نهاده شده باشد و همان حرف در زبان ملت ديگر، مهمل باشد، نه مستعمل

طور كه درباره اصل كلمه ، نيز چنين است ؛ زيرا اين ويژگى حروف و كلمات امرى تكوينى نيست تا اوال، براى موجودهاى تكوينى برتر مانند موجود مثالى ، عقلى و مافوق همه اقوام و ملل يكسان باشد و ثانيا، پيوند عينى با

آنها داشته باشد، ليكن معضل اعتبارى بودن وضع حرف از يك سو و اعضاى پيوند اعتبار و تكوين از سوى ديگر همان طور كه درباره اصل آيات قرآن كريم مطرح است درباره حروف مقطع نيز وجود دارد و براى حل

مقبولى با استمداد از مبانى عرفان و استعانت از مسئله خالفت انسان كامل و تنظيم پيوند آن پاسخ معقول وموجود اعتبارى با موجود حقيقى در محدوده هستى خليفه اهللا ارائه مى شود؛ يعنى ، انسان كاملى كه بر اثر قر

ته و فوز ويژه الهى در نوافل و فرايض ، فيض خاص خداوند در همه مجارى ادراكى و تحريكى او ظهور ياف .همه شئون هستى وى زهور پيدا كرده است

در اين صحنه ، در مرحله اول عارفان و در مرحله بعد حكيمانى كه صبغه عارفان را در سيرت خود استمرار

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

438

داده اند و يا در مقطع خاص به تدوين رساله عرفانى مبادرت كرده اند از راز و رمز حروف مقطعه سخن گفته ، پرده نشين محجوب را براى برخى از اصحاب سر، شاهد بازارى كرده اند وا ين انزال ماوراى حجاب به آن

بيرون ، و تنزيل سر مستور به مقام مشهور با حكم ازلى منافات ندارد زيرا گرچه حكم ازلى درباره گالب و گل :اين بود كه گالب پرده نشين مستور و گل شاهد مشهور باشد

و گل حكم ازلى اين بود در كار گالب كاين شاهد بازارى و آن پرده نشين باشد

ليكن در همان ازل چنين ترسيم شده كه برخى اسرار افشا نشده ، مشهور شود، ولى نه براى هر كس ، بلكه .براى خواص كه راهى مستور و مصون از غبار غيريت و طريقى از حبل الوريد دارند

گفتسر خدا كه عارف سالك به كس ن در حيرتم كه باده فروش از كجا شنيد

: آنچه حيرت زدايى كرده ، راز همين راز نگفته را فاش مى كند آن است كه

كه عشق ندا مى كند بلندساقى بيا * كان كس كه گفت قصه ما هم ز ما شنيد

دست به افشاگرى يعنى ، بيگانه اى دخالت نكرده و نامحرمى رازدان و رازگو نشده ، بلكه خود صاحب سر بنابراين ، فتواى عقل حازم و خرد جازم بعد از ديدن نمونه تنزل ام الكتاب و كتاب مبين كه . ويژه زده است

موجود عينى و تكوينى است در كسوت آيات و سور عربى مبين كه موجود عينى و تكوينى است در كسوت ن است كه از اظهار برخى از پرده داران اسرار، آيات و سور عربى مبين كه موجود وضعى و اعتبارى است ، اي

ابراز شگفتى نشود و استبعاد به جاى استحاله قرار نگيرد و عدم االدراك جايگاه ادراك العدم را اشغال نكند و قول ال ادرى در مطالب معرفتى كه فوق مسائل دارج و رايج است ، ترك نگردد وگرنه در محكمه عرفان ناب به

.تله محكوم خواهد شد كه اين چنين محكوميت عقل در دادگاه عشق خسران عظيمى است حكم اصيبت مقااكنون كه سورت استبعاد راى اهل معرفت شكست و صولت انكار خردورزان و انديشه پيشگان در ساحت

محترمان شهود و مدعيان صعود قله عرفان تعديل شد، به نقل برخى از كلمات پيش كسوتان اين حرفه و پيشگامان اين كوى در اشارت بعد اكتفا مى شود تا پيام اصحاب بصر همراه با سخن ارباب نظر در يك صحيفه

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

439

صف آرايى شود و متغذيان مائده قرآنى و مغتذيان مادبه آسمانى هر كدام برابر سعه وادى خود از سراب برهند فسالت :... اء خويش ساء شوندو سر آب آيين و سيراب گردند و سائالن مسائل غيبى به وسعت هندسه وع

:و آن اشارت اين است ... اوديه بقدرها سخنان ابن عربى درباره حروف مقطعه - 3

است به طور كلى و جامع ) بعد از حذف مكرر(حرف مقطع 14سوره كه مصدر به 29محى الدين عربى درباره و هفت گانه مطلبى درباره حروف در طليعه سوره هاى بقره و آل عمران بحث كرده و در ساير سور بيست

مقطعه ارائه نكرده و تنها در مطلع سوره هاى يس ، ص و قلم مقدارى درباره آنچه در طليعه اين سه سوره ذكر :عصاره مطالب ايشان در اين پنج سوره به شرح زير است . شده ، بحث كرده است

داراى رسولند، و در همان جا كه قرار دارند حروف امتى از امم بود، مخاطب و مكلفند، و از جنس خود. الف داراى نامهايى هستند و براى هر عالمى فرستاده اى از جنس خودشان است ، و آنان داراى شريعتى هستند كه به

آن متعبدند و آنان دو صنف لطيف و غير ، و تنها خطابى كه متوجه آنهاست ، امر است و نزد آنها نهى وجود .ندارد

الخاص و گروهى صفاء خالصه خاص بعضى عام و برخى خاص و عده اى خاص . راى مراتبندحروف دا: ب .الخاص هستند و حروف اوايل سور از سنخ خاص و فوق عامند

معرفت حقيقت اوايل سور يعنى حروف مقطعه بهره كسى است كه از آفرينش انسان به صورت رحمان و از : ج .ه باشد و او كسى است كه به مقام خالفت و اصل آمده باشدخلقت آدم به صورت الهى بهره مند شد

.بيست و نه سوره مصدر به حروف مقطعه است ؛ همانند منازل بيست و نه گانه ماه : دداست و اين رقم ، مراتب كمالى ايمان است و ايمان كسى كامل 78رقم حروف مقطعه بدون حذف مكرر : هه

د و اندى آن را حيات كند و اگر كسى حقيقت آن حروف را بدون تكرار نمى شود مگر آن كه همه مراحل هفتا .بفهمد، آگاه مى شود كه خداوند در آن حروف به حقيقت ايجاد و فراوانى بودن قديم تنبه داده است

الف براى وجود ذات . اول آن حروف در نوشتن الف است و در خواندن ، همزه است و آخر آنها نون است : و، چون نيازى به حركت ندارد و نون براى وجود نيمى از عالم و نصف دايره هستى است كه نيمى از كامل است

.آن محسوس و نيم ديگر معقول است و نقطه نشانه نيم دايره بودن است حروف مقطعه گاهى يك حرف و گاهى بيش از آن تا پنج حرف است و حروف پنج رقمى برخى متصل : ز

و علم حروف فقط نزد اولياء اهللا است كه ) عسق #حم (و برخى منفصل است ، مانند ) كهيعص (است ؛ مانند ...مكشوف آنهاست و حكيم ترمذى اين علم را علم االولياء ناميد

حروف مقطعه اجساديند كه ارواح و فرشتگان ويژه حافظان آنها هستند و هر گونه تاثيرى كه با كتابت يا : ح

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

440

الف ، الم ، ميم ، : رد مستند به آن مالئكه است ؛ هنگامى كه قرائت كننده گفت تلفظ آن حروف صورت مى پذيهنگامى كه قرائت كننده آنچه را كه بعد از اين حروف قرار . چه مى گويى : سه فرشته به او جواب مى دهند

...راست گفتى : دارد بخواند، فرشتگان سه گانه مى گويندالف در قياس با ساير حروف همانند واحد، در قياس با مراتب عدد . است اشاره به توحيد) آلم (الف ، از : ط

الف ، نزد كسى كه بويى از . است ، همان طور كه واحد، عدد نيست ولى عدد، به سبب واحد، ظاهر مى شودحقايق برده است ، از حروف نيست ، گرچه حروف به وسيله الف پديد مى آيد و توده مردم آن را حرف مى

مقام الف . الف حرف است ، آن را به نحو مجاز در تعبير مى گويد، نه حقيقت : هنگامى كه محقق گفت . نامند، مقام جمع است و نامى كه دارد اسم اهللا است و از صفات قيوميت برخوردار و واجد همه مراتب حروف است

لف و ميم قرار دارد براى وساطت ميم اشاره به ملك و سلطانى است كه هرگز هالك نمى گردد و الم كه بين ا. .بين ذات و سلطنت پايدار است

امور نه گانه مزبور برخى از مطالب تفسير ابن عربى است كه آن را در ذيل آيه اول سوره بقره مرقوم : تذكر . داشتند

از آن ، بسيط و يكى مركب است كه ، الم الف ، باشد و اين حرف 28است كه 29مجموع حروف تهجى : ى اسم براى ، باء، جيم ، و ، جاء و حروف ديگر، ليكن معنا براى ... مركب اشارت به عبارت از حق و عبد است

. الف است ، چون الف سازنده همه حروف و حاضر و ظاهر در همه آنهاست ، نظير واحد نسبت به ارقام عدد راى ابن عربى درباره يس و ص - 4

فسران است از حروف مقطعه محسوب مى شود، ليكن در تفسير ابن گرچه ، يس ، طبق آنچه معروف بين م .عربى ، اين كلمه منادى مرخم تلقى شده است

يس ، نداى مرخم و مراد از آن يا سيد است ؛ چنانكه مراد از يا اباهر، : از اين رو در آن تفسير چنين آمده است وف متصل تشكيل شده ، نه آن كه حروف آن ناپيوسته كلمه اى است كه از حر بنابراين ، يس . يا اباهريره است

.بوده ، مجموع آن حروف ، عنوان كلمه نداشته باشدجناب ابن عربى از يك سو در مطلع سوره يس را منادى مرخم مى داند و از سوى ديگر در طليعه سوره بقره

كه مصدر به دو حرف از رقن مى داند، چنانكه براى سوره هايى 29مجموع سور مصدر به حروف مقطعه را بنابراين ، جمع ميان دو بيان . و طه مثال ياد مى كند) حواميم سبعه (حروف مقطعه است به طس ، يس ، و حم

.مزبور قابل تامل است ؛ زيرا در ابتداى امر، ناهماهنگ به نظر مى رسدپس حرفى . رت است صاد حرفى از حروف صدق ، صون و صو: ابن عربى در مطلع تفسير سوره ص مى گويد

اين تعبير منافات با حرف مقطع بودن ص ندارد، برخالف آنچه در طليعه تفسير سوره . است شريف و عظيم

ي پيرامون برخي از آيات قرآنمجموعه مقاالت سير اسرار

441

يس گذشت ، زيرا در سوره ص تصريح نشد كه مراد از اين حرف ، خصوص مطلب معين است كه حرف ص بيان كرده اند اجمالى از آن در مطلع سوره جزئى از اجزاى نام آن است و اما آنچه درباره ن در طليعه سوره قلم

.بقره آمده و منافاتى با حرف مقطع بودن ن ندارد

كبا رمو هليكل عتوو هدبفاع ر كلهاألم عرجي هإليض واألرو اتاومالس بغي لهللون وما تعمل عبغاف

شود پس او را پرستش كن و بر او نها و زمين از آن خداست و تمام كارها به او بازگردانده مىو نهان آسما دهيد غافل نيست توكل نماى و پروردگار تو از آنچه انجام مى

پايان