SPEECH OF PRESIDENT RODRIGO ROA DUTERTEDURING THE OPENING OF THE 2018 NATIONAL ICT SUMMIT

SMX Convention Center, Davao City22 June 2018

Salamat po. Kindly sit down.

Ah, well I am not really appropriately dressed for the occasion. May barong ako pero limitado ang barong ko dito sa --- I only have about three. [laughter] Oo. Sa Maynila marami kasi halos araw-araw eh. You dress out for the moment but they say that I do not wear it properly. Ahh... When I fold my barong, I just copied President Ramos before. If it suits him fine, why can’t I do it? At saka... Well, I feel comfortable by just folding it up.

But nung --- kagabi kasi nagpunta ako ng punerarya. [laughter] Tapos ‘yung nasuot ko na ‘yung dalawang barong. I’ve been to --- I think it was in Iloilo, Bacolod then to Isabela the following day. Naubos naman. [laughter] ‘Yung naiwan... Kasi I passed by Bacolod because ang isang li --- the few leaders that... Well, the few guys who supported me were there gathered because one of the leaders of the group died. Tumingin ako sa kabaong niya, ginanun ko. Nakita ko ‘yung barong niya pareho ‘yung burda ng barong na naiwan sa akin. [laughter] Sabi ko kanina ‘pag magbarong ako --- wear or not to wear. Naalaala ko I kind of --- morbid feeling. [laughter] So polo-polo na lang muna tayo ha. [laughter]

You know I always come with a prepared speech, if I think that the crowd will just simply listen and is in a hurry to get out. Most of the conventions outside, lalo na sa gobyerno, are pure b*** s*** ‘yan. [laughter] Junket lang ‘yan, sa totoo lang. And that is why I have discouraged government people calling a convention or a seminar in Manila. Sabi ko, “dito kayo mag-seminar, then we will call the resource persons here.” Much cheaper at lesser junket.

Malaking kakain ninyo ‘yan sa pera ng opisina. Pero kayo kay gasto man ninyo, okay lang. [laughter] Way problema dito kung... It’s a good crowd that’s really good. Nandito si Imee. Saan pa ‘yung magaganda dito? Wala man akong makita. [laughter] Ah puro magaganda, naghahanap lang ako nang mas maganda pala. [laughter]

1

Alam niyo itong technology and the desire of our country to at least it come to parity with the others in terms of modernization of technology has a very long story. The Secretary would know that because he was the one that I commissioned to convey the message. Alam mo itong mga --- mga ibinibigay na linya sa mga... I’m not trying to insult, I’m just saying that it’s a bad practice actually. We give the frequency ah libre, ah in order to encourage everybody to come in. But in our meeting discussing the third player that would come in, ah nagsalita si Secretary Rio na meron pa tayong dalawa na magagandang linya.

But apparently itong --- I will not mention names. Ah ‘yung magagandang linya it was... I don’t know. But it was in the hands of a --- this wheeler-dealer na --- who was there every administration. Ang nangyari ngayon, gusto ata ng mga pumasok na ‘yung dalawa pa --- gusto nila na makuha. Alam mo libre ‘yan eh. But these two giants actually got it from this wheeler- dealer, bought it a price. So wala naman akong ano diyan, negosyo ‘yan eh. But if it is given for free, and it was sold to them by this idiot, then they acquired the lines that ah --- ah at a price. Gusto ni --- sabi ni Secretary, magbayad daw ako.

Alam mo sa totoo lang, I could narrate to you the history of corruption in this country. It’s always the rich --- that’s to my chagrin, ‘yung akala ko malilinis na mga milyonaryo. The old government, 4 billion and it’s just compromised by the previous, 8 million na lang ang ibinigay ni --- hiningi ni Henares. At... You know this Faeldon, I do not think that he is really corrupt. You know why? He was responsible for government earning 40 billion in one sweep. Alam mo ano ‘yon? ‘Yung Mighty King.

The owner of Mighty King was really falsifying ‘yung fake cigarette stamps. And this has been going on for since time immemorial. Untouchable itong si Mighty King noon eh but he struts around like you know... May NBI ID ‘yan siya. Tapos from afar, if you’d know him, you’d suspect that he is a top government...

Ngayon, may nagbulong sa akin, si Faeldon na there are so many warehouses there containing the fake stamps or the cigarettes maybe were at least true. So ni-raid ni Faeldon ‘yon, and suddenly ‘yung lawyer offered 3 billion to settle the case of the fake stamps. Sabi ni Dominguez --- hindi masyado akong nag-ano. Sabi ko na, “Ilan dapat?” Sabi niya okay --- “he will pay more than.” So nag-haggle sila ni Dulay, Dominguez versus ‘yung Mighty, and finally I threatened to arrest him because for every stamp that you sell that is fake including --- for the cigarretes, you make it appear that the taxes were paid.

2

You... That’s one falsification case. Eh ilang karton na sigarilyo lumabas doon in the years?

Eh di kung sabihin mo ng 100 billion, meron. Wala namang bayad-bayad ang Mighty King eh. Tinitignan ko doon sa BIR. Million if at all. So sabi ko ikukulong kita plunder. Patikman talaga kita ng kulong. I will arrest you and place you inside the prison and I will see to it that you will not get out for the longest time. Which is which? Because tax cases can be settled. That’s basic. Maski na sabihin mo ‘yang may peke- peke, it’s a --- not tax evasion. But if you are willing to negotiate, compromise is always allowed.

And so he coughed up fif --- 40, 45 billion. Trabaho ni Faeldon ‘yon. Ang sabi ko kung -- - if this guy is corrupt, eh bakit pa niya ako sinabihan? Hindi na lang siya just went ahead and do it on his own. And he could have earned more --- more money that his third generation children can ever, ever spend.

So but dito sa mga --- itong mga big time. Itong maliliit, hindi ito. Example like a doughnut, 4 billion ka, magbayad ka lang ng 8 million. Papatikimin ko talaga itong mga ‘to. You take possession of the Mile Long and you were given 50 years of contract. Pero ‘yon ang haka-haka nila because actually there is no copy of the contract at all. So when the 50 years expired many years ago, depot ng ano ‘yan eh --- depot ng mga train noon, intended for a garage. I don’t know how you’d call it terminal or a garage. But they were using it, built the commercial buildings there and earned.

Despite the fact that there was no more contract with government. Eh you have your Inquirer and ‘yang --- cover your tracks. We’re just simply attacking officials for corruption the other way around. Iyan ang racket ng mga mayayaman.

Kaya dito sa pag-usapan dito it would be really useless about the technology. You are more in a position to know what should be --- what we are talking about. So ang ano ko lang dito is... Baka magalit naman ‘yung gumawa nito. [laughter] Sino ‘yung babae diyan. Pinaghirapan ito eh. [laughter] I’m sure that they were pumping the computer last night. So I’ll just read later on the last paragraph. [laughter] Consuelo unya kawawa naman.

So let me just talk about corruption, it’s still there, it’s alive. And most of the ‘yung mga big ano... Wala ‘yung mga container-container. Ito dito na --- all the years walang bayad. Pati lahat na. Kaya pagsabi na --- they acquired it at a cost. So sabi ni Secretary magbayad daw ako. Sabi ko, “Tell those f****** idiots I’m going to give them exactly three

3

days. Isauli ninyo ‘yang p***** i** kung hindi arestuhin ko kayo.” Even if their arrest is illegal. Just for show, I will go to your office and place a handcuff on you.

Pag idinemanda mo ako, eh ihulog kita sa hagdanan. [laughter] Ganun ‘yan. Alam mo ganun lang eh. You commit corruption, you threaten people, you destroy people, pays a mag --- a broadsheet national. Tapos lagyan mo lahat ng mga commentators na --- all that they can really bluster and master. Ito namang mga ‘to wala namang konsensiya, tingnan niyo muna ‘yung mga may-ari ng newspaper. If you will write for a column in a newspaper, kindly do not repeat the history of Inquirer and ABS-CBN.

ABS-CBN before known as the Lopez Group of Companies. They borrowed money from DBP. Malaki ‘yon, panahon ni Marcos --- ah ni Aquino. And you were given that privilege because ABS was given to you back. Not only that, you borrowed heavily of the people’s money. The time frame for payment --- those debts were condoned --- billions. Tapos kayong ABS-CBN. Kaya sabi ko harap-harapan kay Gabby Lopez, “p****** i** ka, mukha kang pera.” Huwag kang mag-ano kayo ng nandito kami ngayon sa gobyerno ganun na lang ang trabaho namin. Pumapasok pa kami ng...

You know I was flying last night from Iloilo to Bacolod I was a --- na-thunderstorm kami. At bilib ako talaga sa mga sundalo ko. My pilots --- cool. We were four. But we got out there. But ‘yung kilat was right and left. Mag-kilat dito at kilat dito. Sabi ko, “bakit hindi dito sa ating helicopter para...?” [laughter] Eh magkatabi ‘yung... Kalalaki pa ng... Sus sabi ko matamaan ‘yang tangke diyan ah goodbye... Welcome Robredo, goodbye Duterte. [laughter]

Tapos kung ano-ano. Eh I went there to distribute more than 1,000 land titles sa land reform. Uubusin ko talaga ‘yan. With or without the talks with the communist, I will go ahead and forge a good land reform until the end of my term. [applause] Wala akong ano diyan. Uubusin ko ‘yan.

You know Boracay, itong Boracay you know marami kayong daldal eh --- kayong mga negosyante diyan. Ke ngayon mag-clean na, “so what is really the intention of Duterte?” Why are you questioning me? You polluted, contaminated, ngayon you are speculating if I will give it to the poor. Mga l**** kayong mga negosyante diyan. Remember that Boracay island is a forestal, agricultural category. So tandaan ninyo ‘yan because if I decide to make it a land reform, tabla na ang negosyo ninyo diyan.

4

I’ll give it to the farmers and to the Mangyans, the original people who never had the opportunity like somebody na make use of Boracay. Nagtayo kayo ng mga hotel pero your s*** was out to the sea and there is no working sewer or sewerage system in the place. Continued to rake profits, built a five-star... Whoever told you that you can play around with these f**** thing? Ang Boracay is agriculture. So I have declared it a land reform area. And I will get the lands and give it to the people there --- to the original, ‘yung mga Mangyans na wala talagang panahon sa buhay nila.

Now it’s carried nationally. That is my stand. Now ngayon itong mga negosyante who built the ‘yang Shangri-La diyan... Is it Shangri-La? Hindi naman ako nagpasok diyan. Well, I will give you maybe an act of mercy from the people. I will leave it to Congress to cut a strip there, maybe from the high or low tide where the water reaches and you can count about half kilometer. Then you delineate it between a commercial and agricultural. That ends your story there. No more, no less.

Kasi ang Boracay is really just a small place. Fill it with people, fill it with humanity, it cannot stand the ecological load. Kasi world-class eh. So marami diyan doon ‘yung mga mayaman they have cottages there, they have the chalets, they have the bungalows. It’s not yours to decide. I will destroy your house because the land belongs to the farmers. You are too presumptuous in this life na kayong ‘yung may mga pera akala ninyo you just can do it left and right the way you please.

Well, for the next few months until the end of my term --- how many months more --- ah umalis kayo diyan. But if Congress decides, I’ll leave it to Congress. If you can... If you want to save the businesses there, for your friends and for your what or masayangan ka and to maintain the crown jewel of the Western Visayas, ‘yung Boracay, you might consider just cutting a strip there. But it should go to the original occupants. So if they want to do business there, you can always borrow from Landbank. Because we will not allow anything that’s really substantially --- like a big hotel there. It cannot absorb the --- because however you treat the water, if it is really overloaded, pupunta talaga ‘yan sa dagat. The slippage or whatever it goes back there and you cannot maintain the balance of nature there.

‘Pag pinuno mo ‘yan, ganun pa rin. Maybe when I’m no longer there, they’d go back to the old ways. Kaya dito pa lang, gawain ko ng land reform. Dito sa Davao, sabi nila, “Duterte ‘yung ipinamigay mo na lupa, ipinagbili man nila ulit.” Sabi ko, “Hindi na ako naghintay ng land

5

reform. Bilihin ko nalang tapos ibigay ko sa kanila.” It’s what I do here. Sabi ko, “How many years na ba? How many years was it?” “It was about 11 years ago.” “Hayaan mo.” “Magkanong bili?” “Sabi ‘yung isa ipinagbili niya 200, ‘yung isa thousand, ‘yung isa --- diyan sa ipinagbili ng 150.” Sabi ko, “hayaan mo, hayaan mo ipagbili nila.”

Ako ang consuelo natin? Tao? Ang mga kababayan natin na mahirap at last nakahawak ng libo. Gastusin man nila ‘yan sa casino isang gabi, if that is his satisfaction, let it be. But for the first time in their lives, they have --- nandiyan sa kamay nila 300; 500,000. Eh ‘di tabla na. Wala na. At least, wala silang masabi na itong gobyerno na ito para lang sa mga... Binigyan kayo, ipinagbili ninyo eh di... Ang akin ‘yung nakahawak kayo ng pera... Alam ko ang history niyan because ‘yung pagpanalo ni Cory, may casino dito eh. I hate gambling. I do not want gambling. Ayaw ko...

Iyang Boracay, if you’re thinking of a gambling place there, forget it. You are dreaming. Ayaw ko talaga ‘yan. [applause] Alam mo bakit? Experience. LBC, magdating ‘yung allowance namin, t*** i**** ‘yan diretso sa jai alai. ‘Pag naubos, pan - utang pa, pati tubig isang --- kalahating... ‘Yan ang nangyayari ‘yung estudyante pero dumaan ako ng bread and... Mabuti pa itong mga pari, ang mga y*** na ito --- bread and wine pa. Kami, we subsisted on bread and ano... Kaya ayaw ko. Ayaw ko talaga ng...

I’d like to limit na ‘yan. Pero ‘yung mga --- ‘yang tong-its, tong-its... ‘Yang mga pulis pag hulihin niyo. Eh tong-its, tong-its, hulihin, ‘di pagpunta doon sa opisina. “Huhu Mayor, nahuli kami.” Tapos dala-dala ‘yung bata. Naka-s*** pa. Tong-its, piso, dalawang piso. Sinabi ko... Sabihin man nitong mga buang na pulis, “Eh sir naka-charge na eh.” “Ah p****** i**, sinabi ko sa inyo eh. O hanapan mo ng piyansa ‘yan.” [laughter] Tingnan mo, wala ng pagkain pa. ‘Yung isa naka-dodo pa, ‘yung isa sige iyak. “Huhu, hinuli ako ng ano...” Wala mang... “Bong, bayaran mo ‘yung bail, tapos sabihin mo sa judge na i-dismiss ‘yan. Anak ng p***.” [laughter] Iyang kind of gambling hayaan ninyo. Itong Pilipino, Governor, talagang sugarol. Mamatay ang mga...

Now, the economy is in the doldrums, actually now. Interest rates are picking up, are getting high so it destroys the existing... Eh itaas mo ‘yung iyo, ‘di bababa ‘yung --- bababa ‘yung atin, theoretically. So, sabi ko sa Manila, they’re starting on the mega projects well I supposed that they should be doing it on time. Pero sa mga provinces kasi, it’s a doldrums thing.

6

Ngayon kung wala akong pampalit sa jueteng, ano ang gawin ko? Madali lang man ‘yan. ‘Pag may isang sugal na nambara, sabihin ko, “Relyebo ka, umalis ka diyan. Ikaw...” Hulihin man nila ‘yan lahat. Then what is the activity --- economic activity? Wala. Eh kung may jueteng, may pasan, at least umiikot ‘yung pera. ‘Yung iba gutom pero ‘yung iba naman kumakain and there’s a commercial activity there. If I cannot replace it --- itong, with a strong --- itong lotto, hayaan ko muna kasi nandiyan na ‘yan eh. Ang mga jueteng lords are lording it over even sa lotto. Sinasakyan nila. So hindi ko man mahuli lahat. I’m just maybe brainstorming with everybody in the Cabinet of how to come up with a system that would guarantee income to the government but allow ‘yung ano lang... I do not want --- mahirap ‘yang puro sugal lang sa isip. It’s a temptation.

And the other is drugs. Wala hindi kasali ito sa... Pero if you read the survey, ang tao takot. Sabi ng SW, nabasa ko kagabi, tao takot, pagalis ng bahay, kasi all day he’s thinking that somebody will break in --- breakage into the house and steal his possession. Or if he has children, mga bata pa, he’s worried that a maniac would go there after a hit tapos do something unimaginable.

Ngayon, itong debate namin dito sa drugs. Matindi ‘to. Hindi naman kasi nakikinig ‘tong mga p***** i** eh. I never said arrested. But if you are drinking diyan sa alley, ‘yung mga squatter’s area. If you are there, making a sala out of the road there, t*** --- huhulihin talaga kita. Dito sa Davao walang makita mga ganun. Magpasyal kayo. Sige ‘yung ganitong oras, walang mag-tindig-tindig diyan sa... Alam mo, para malaman na nitong mga u*** na constitutionalists na ito that loitering is not a crime. Of course it is not. Pero itong mga loitering, ako kasi, nagda-drive ako ng taxi. Alam ng lahat ng tao ‘yan. ‘Pag kasi ako naka-dalawang pick-up, malaman ng tao ako ‘yan kasi may dalawang itim na pick-up. I use only pick- up. Even dito ngayon, pick-up ang gamit ko papunta dito.

Ngayon, mag-taxi ako, mag-parking ako magtitingin lang ako sa ano --- diyan sa Doctor’s Hospital, ‘yung dito sa --- itong mga call center. Magpa-parking ako niyan tapos manuod ako. Alam mo ‘yung ginawa ng mga istambay diyan? Pagdaan ng mga babae... There’s no more complaint actually.

Alam mo itong mga opposition, even how --- sabihin mong mga bright ‘yang mga babae. Huwag gyud kayong magkamali diyan. ‘Yung lahat nasa political horizon. You’re better off with young people. Wala akong ano sa... Sabi ayaw ko ng babae, ayaw ko talaga ng babae. Gusto ko lalaki kasi marami akong utos. Suddenly, I would just tell

7

you, “You go to Marawi because nobody is supervising there.” Mapagawa ko ba ‘yan sa babae? Ipasubo mo?

Ako nasanay ako sa baba --- ah lalaki. Pero ‘yung mga position na hindi naman kailangan --- Tourism. O di... Iyon nga nakatawa ito. Malisyosya ka Marie. Imee. ‘Yung mga babae. There’s one... Nakita natin kagabi, nung isang gabi sa Iloilo. Maganda siya ‘no? Matanda na lang. [laughter] But she is graduating. Hindi nandiyan si Imee. Binabantayan ‘yung landi ko, sige tingin, itong si Imee. Sabi ko na, “Ma’am wala ka ng trabaho?” Sabi niya, “Wala na.” “Graduate ka na? “Oo.” “Saan ka magpunta?” Sabi niya, “Ewan ko.” Sabi ko, “Hindi ako papayag mapunta ka sa iba. Either akin ka or magkagulo ito.” [laughter] Wala biro lang man ‘yan. Itong mga babae na ano marinig nila. “Misogynist” ganun.

Alam mo kung anong sakit nila? It’s a phallic syndrome. It is a phallic syndrome. ‘Yang mga ganun na ano --- i-connect kaagad palibhasa p***** i** wala sila, matagal na. Ang papangit kasi. [laughter] Paano ka man ma-excite. Tingnan mo mga itsura. Eh totoo. Magpostura dito... May nakita ako sa [unclear] o gusto niyo sabihin ko? Naka-ano pa. Pinapasok pa ang -- - eh ‘pag ididiin mo dito, lalabas dito naman ‘yung... [laughter]

Misogynist? I’m just trying to call your attention that you’re doing it the wrong way. Ang lalaki ng --- tapos idiin niyo nang mabuti. “Bakit ang kili-kili nito may bola?” [laughter] Para sa inyo ‘yan mga babae. Kailan pa man ako nag-ano ng babae? Totoo man ‘yan. Hindi pala ako makasalita. Sige lang daw... [laughter] I’m a woman-hater. [Anong oras na bang y***? What time is it?] Alas-dose na o. [laughter] Palibhasa itong relo ko parang pang-special occasion. ‘Yung pang-robo-robo ko ‘yung ordinary. Seiko totoo. Sir, IWC ito.

Well, anyway. Ito, maghanap kayo ng kandidato ngpresidente o presidente na nagpa-hostage. Tanungin niyo ‘yung taga-Davao. Para lang mabuhay ang babae pati bata. Woman-hater ako? Sixteen women plus one child were taken hostage in the penal colony in Panabo. It’s a national reservation there. One day, may prayer rally. ‘Yung mga photographers diyan... It’s all recorded in the --- they were all here. It was a two-day standoff. Nag-agaw sila bigla ng isa-isa. Sixteen sila si Pugoy. Naging sine ‘yun. Na-immortalized pa ‘yung p**** i****, u*** na ‘yon, The Pugoy Story.

Inagaw nila. So ako ‘yung regional chairman for law, peace, and order. Ako ‘yung tinawagan ni Aquino. So I was --- President Aquino, Cory. I was in the Church. Ngayon, wala na. Noon kasi... Nawala ang respeto ko sa... Hindi lahat pari. But nawala ‘yung respeto ko sa

8

Katoliko. Hierarchy. It’s full of s***. Then sabi niya, “What’s happening there?”Sabi ko, “Ma’am, bakit ma’am?” “Hindi mo ba alam?” Parang nag-ano siya. Sabi ko, “hindi ma’am.” “May hostage taking.” Ganun ganun blah blah blah blah.

So bumalik ako sa simbahan, sinabi ko sa asawa ko na may problema ako. So I went to the airport, took a military chopper and sabi ko, “Saan na sila?” So they were proceeding to Monkayo, near the boundary of Surigao na. Sabi ko sa military na i-interdict. So may dalawang armored car, para sila. So I arrived. Naghubad kaagad ako. Ang problema noon kay laki ng tiyan ko, naka- ganun o. Uminom ako tubig kasi mainit eh. Stressed eh. Pagbaba ko, kita ko na ‘yung jail puro dumi ng tao. Doon na sila mag-ihi, mag-dumi. Nagpapalak-palak ‘yung... So negotiate... Lumapit ako, sabi ko, “‘Adre si Mayor Duterte ako. Pwede tayo mag- usap?” “Hindi, hindi. Huwag ka lumapit.” Tapos ginaganun ‘yung...

Tapos ‘yung superintendent na doktor, sabi niya, kinalabit niya ako, sabi niya, “Iyong bata diyan o. Kita mo? Mamamatay ‘yan.” The child got separated from the mother kasi doon sa loob ang sister-in-law ang may karga ng bata. And they were able to scamper outside of the ‘yung --- in the area where they were --- holding room ng mga visitors. So nakita niya, sabi niya, blue na ‘yung kamay. Eh di lumapit ako, blue na nga. Sabi ko, “Pakawalan ninyo ‘yung bata. Ako ang magpa-hostage.”

“Ikaw?” “Oo, ako,” sabi ko. Alam mo Tagalog ‘yan eh. If you go to a penal colony, Tagalog ‘yan sila diyan. Anywhere. Pagpasok mo ng ano, penal colony Tagalog ang talkaties nila diyan. Alam mo, bakit? Puro Tagalog ‘yang mga animal ‘yan. Galing ‘yan sa Maynila, dito ipinadala. ‘Yun naman dito, ipapadala doon sa ibang lugar. Ganyan ang setup. So sabi ko, “Bitawan mo ‘yang bata pati babae. Ako na.” Eh siya, “sandali, sandali,” ganun siya. O ano, maingay. “O sige.”

“Oo, sige.” Diretso ako. Tapos pabayaan mo ‘yang bata. Pero sinabi ko sa military, ‘pag nakita ninyo ako may dugo maski saan, ubusin na ninyo kami. Ipinarinig ko talaga lahat. “Finish us. All of us.” ‘Yung military, military pa ‘yon... Si ano, si Magno. He’s still alive. General Magno. Who remember him sa Mindanao command? “Mayor, Mayor...” “Kung hanggang dito lang tayo, hanggang dito lang tayo.” So we were talking, sabi ko, “Punta na lang tayo sa opisina ko, at least may...” Sabi ko, “Paano tayo makaka... ‘Di magkain tayo dito. Pati ‘yang kamay ninyo. You cannot even hold the food. So doon na lang sa opisina ko”

9

So we traveled, transferred to a bus. Naka-ganun ako tapos punta kami ng City Hall. Overnight, na-hostage ako... Kasama ko ‘yung mga babae, 16. Eventually, we were able to --- Sabi nila, “O sige surrender kami pero pardon.” Sabi ko, “Oo pardon.” “Kailan?” Sabi ko, “Bukas, tawagan ko si Presidente. Sabihin ko release kayong lahat.” “Totoo?” “Oo.”“Eh, istorya mo lang ‘yan.” Sus. Mas sanay ako doon sa nanay ko kung mag-bola. [laughter] “Totoo ka?” “Oo, pardon ‘yan.” “Pati ito ngayon?” “Oo.”

Sa madaling sabi, ni-release nila. Kaya itong si Dureza --- kasi itong si Pugoy, sabi ko pagbaba sa hagdanan, babarilin ko ito sa ulo. Talagang... Eh siya ang leader eh. But ang hiningi niya sa hagdanan, ang kanyang nanay. So balik kami sa itaas. I had the mother fetched by Air Force plane. Dinala ‘yung nanay. So another three hours. Pero eventually bumigay.

Ganito ang nangyari. So that you will know me, kung gaano ako ka sabi nila misogynist or what? O, ganito ang nangyari. After one month and a half, this time in Metrodiscom, ‘yung dinala doon sa Panabo. May nagpunta na namang prayer warriors. Anak ka ng... Kasama ‘yung Australyana. So hindi kami naka... Balik naman ako doon. Sabi ko na, “papasok ako.” Ayaw na ngayon nila General Magno na... Kay sabi ng mga pulis galit sa... They were listening. Eh, nagtabi sila, galit sa akin because walang nangyari ‘yung pardon the day after. “Oo, pardon ‘yan?”“Ay sus, wala ‘yan. Madali ‘yan. Papel lang. Istorya man lang...” Sus Ginoo ko.

Ngayon naghostage, tag-isa pa rin. So pagka hapon, naghingi ng bus. Silang lahat pumayag. Sabi ko, “hindi. P**** i**, hindi ako papayag. Diyan lang kayo.” So they attempted to get out. Mag-jailbreak talaga. Sabi ko sa mga sniper, kaya itong sundalo, delikado talaga ‘to. They were there tuwing --- almost mga 24 hours na. Alam mo ‘pag ang tao, pati sundalo, alam ko na ma-stress ‘yan. Konting ano ‘yan... Eh ‘yung mga sniper naka-target pero alam mo na. Sabi ko, “Ayan, mag-24 hours under stress na.” Maski sino. Alam ko sundalo --- sabi ko, “hindi na. They can only last...” Gugulo ‘to. Ah pag-ano, niratratan, pati ‘yung madre patay. Hindi ‘yung...

So inilabas namin. Now ito ang --- talagang this is my exact words. Totoo talaga ‘yan sinabi ko. Sabi ko, “p****** i***** mga ‘to.” Sabi ko, “kapangit-pangit ng mga unggoy na mga kriminal, nauna pa doon sa mga gwapa.” Kay pagka umaga sabi ko ng gabi, “huwag ninyong

10

rape-in ang mga babae. ‘Pag ginawa ninyo ‘yan, patayin ko kayong lahat.” ‘Pag umaga, nakalabas ‘yung iba dahil kasi ‘yung patay, nakita ko puro dugo. Sabi nung isang pastor, “sir, ni-rape ‘yang...” Sabi ko sa kanila, “patagalan na tayo dito.” Sabi, “mag-usap, mag-usap.”“Ah l****. Shut up.”

‘Di pinaputol ko lahat --- tubig, ano. Maya-maya ‘yun pati ako bumigay. Mag hapon na naman, sabi ko, “atakihin na ninyo. Patayin ninyo lahat.” So ‘yan ang totoo. Patay. Sixteen. Tapos kinuha ng mga punerarya kay marami man --- ah takbuhan ‘yung punerarya basta... Pera eh. Hala, takbuhan sila doon nagkuha ng mga patay. Maya-maya tumawag sa... Sino daw kay... Inilagay na sa kabaong eh. Sabi ko, “ilibing ‘yan within 24 hours.”

Pero dinala muna sa patay, sa forensics. Sabi niya, magbayad raw ako ng coffin. L*****. Pinuntahan ko sa punerarya, sinipa ko ‘yung... Hinulog ko talaga lahat. P**... Ako pa magbayad? Eh p*****, sinabi ko na sa iyo huwag mong rape-in, tapos ngayon pabayarin mo ako? ‘Yung pulis sabi ko, “magbili ka ng banig sa Bohol Trading.” Ayan diyan... Ayan dito ng... Bohol Trading. [laughter]

Bili ka ng banig. P****** i**, kaarte nitong coffin-coffin, l****. Ayun, nagbili ako banig. Tapos tinawagan ko ‘yung kasamahan na ano caretaker sa cemetery, eh NPA ‘yung buang na ‘yan. Sabi ko na, “ilibing kaagad sa isang butas lang kasi kailangan ko ‘yang lupa para sa matitino na namatay na walang --- no spaces.” Eh sige sila kamot. Sabi, “sir tubig naman.” “Tubig. Mabuti nga ‘yan. Malamig. Papunta ito sa impyerno ‘tong mga ‘to.”

Isang butas, 16 bodies patong-patong sila sa banig. Tapos “o, coveran. Tama na ‘yan.” “Sir baka magsingaw.” “Eh singaw-singaw diyan. Ilang araw lang ‘yan.” ‘Yan ang totoo doon. ‘Yung sa madre, totoo talaga ‘yung sinabi ko, sa galit ko. Sabi ko, “p****** i**** mga ‘to, kapangit-pangit ng animal naunahan pa ang mayor.” Totoo ‘yan. Totoo ‘yan. [laughter] But it was more of a statement of derogation of their manhood. Kagaya sa klase noon.

‘Yung kapitbahay namin ‘yang Holy Spirit tapos mga classmate namin, magligaw kami ng magaganda. Pati pa ‘yung pinaka-pangit, ang p***, ‘yun pa ang sinagot. [laughter] Buang-buang man itong mga babae sa Manila. [laughter] Karami pang... Maganda ‘yung babae na ‘yun. O ‘di maglabas-labas, silip-silip kami. Kanya-kanyang bidahan eh.

11

Tapos ‘yung sinagot ‘yung maiksi ‘yung leeg. [laughter] Sabi ko, “anong klase itong babae na ito.”

Well anyway, ‘yan ang pagkatao ko. Hindi naman ako... May, may... Faults? Plenty. I’ve been mayor for 23 years. But look at Davao now. It’s hitting 9.6 in economic growth. Pag nagpasyal ka dito, maski saan maglakad ka, walang gagalaw sa iyo. And noon sinabi ko. Nandiyan man taga-Davao lahat. Nandiyan man kayo. I am trying --- I am not a soldier, I am not a policeman. But I am going to build a city that would be comfortable for everybody maski gaano kahirap tayo. [applause] Sabi ko, do not destroy my city because I will kill you. Do not destroy our children with drugs because I will kill you. Huwag kayong magkidnap dito kung ano-ano. Alam ng mga iba dito na na-experience nila ‘yan.

Mag-rape ka ng bata tapos patayin mo? Ba-bye. Human rights, ba-bye. Ngayon, isang salita lang. Palakpak kayo kay nandiyan si Imee. [applause] O ayan, sunod lahat. O, tama na, tama na. Kita mo, isang salita lang, pakpak. [laughter] Tama na. O hinto. [laughter] ‘Yan ang... Hindi, hindi, biro lang ha. Do not be offended. Do not be offended, guys. I’m just joking.

Just to illustrate to you gaano ka... Pero sa sabi nila ang taga-Davao, they ano raw, sa panahon ko, better. Ito daw si Inday ngayon napaka higpit daw. [laughter] ‘Yan ang sabi ng mga taga-Davao, mahigpit daw talaga. Basta Inday ‘yung sarahan mo ‘yung kalsada... ‘Yan ang style niya. Sarahan mo ang kalsada, mag-basketball ka? Ah p***, sigurado ka. Karga ka sa pu --- oo.

Tapos ‘yang sayaw-sayawan na --- nandiyan ‘yan eh every Saturday night. “Ribbon --- ribbon na rid (red).” Bisaya. “Ribbon na bluw (blue).” [laughter] Bibili ka lang niyan tapos sayaw. Wala na. A few years, a few hours, Davao is tahimik. Tahimik talaga ang Davao. Mamayang alas-onse, alas-dose. Wala. Wala ka nang makitang tao.

Tsaka ‘yang tambay. I never said, “arrest them.” Napaka-g*** naman nitong mga... Bakit ninyo... Why don’t you at least listen o i-rewind mo ‘yung, ano ‘yung sinabi ko. Di ba ang sinabi ko, do not --- “You go home. Do not congregate.” Kasi doon sa SWS kagabi lumabas. About 58, ang worry nila is street crimes. ‘Yan ang talaga pati ‘yang hold-up sa sasakyan. ‘Yan ang ano ng Pil --- sa survey ha. And yet, ‘yung isang page ng briefer ko, itong mga senador kung ano, trying to postulate something, hindi naman abogado.

12

Of course I can accost you. Sabihin ko, “what are you doing here?” If you are a minor under the power of parens patriae, you are the father of the nation, you can always give an advice for people kagaya ng minors. ‘Yang nakahubad ka. Ang pantalon pa naman ngayon ng uso sa mga lalaki, hindi ‘yung pantalon kagaya namin. ‘Yung halos nakalabas na ‘yung... Tapos maka-inom. Kaya sabi ko ‘pag --- if you are unruly talagang sabihin ko, “uwi ka kundi arestado ka.” That is a police power of the state.

Now, let them contest sa Supreme Court. O ‘di sabihin ko. Kung hindi --- ‘di niyo ako --- bawalan ninyo ako. O sige. Larga kayong lahat. Lahat ng gustong mamasyal, lahat ng hold-upper sige lumabas kayo. Bigyan ko kayo until the end of the year. Do it. Tingnan natin. Alam mo, ngayon with the advent of drugs it has become far worse. When the monkey rides on the back and starts scratching, the craving is there. They have to have the fix, mga buang ‘yan and they will commit crimes.

Remember shabu, of all the narcotics, shabu has the classic characterization. Shabu use or use of shabu will produce bizarre and violent behavior. Eh kita mo ‘yung nanay na bulag, ‘yung asawa, ‘yung anak na babae pati ‘yung one- year-old pakialaman mo pa. Kung akong mayor dito sa Pilipinas, maligaya ako niyan? Just simply say, “o ito ‘yung pinatay ni Duterte, 7,000.” And you want justice? Magsabi ka ng 7,000 killed by Duterte, is that all? [laughter]

May I ask you, who was my 50th victim, kung ako? Where was he killed? What was the weapon used? Where was it? How?

Tapos sabihin mo lang propaganda, human rights. Kung akong ang nilagay mo, sabi ko, you will never acquire jurisdiction over my person. You know, it’s a decided case. Itinago ko lang ‘yan eh because I wanted to see how many stupid people there are in this country. Itinago ko ‘yang defense ko.

You know De Lima started to f*** with sa... Pumunta ‘yan siya dito. She conducted an en banc investigation. Wala. She became the Secretary of Justice, wala. Tapos nag-investigate siya as Senator, wala. At ngayon sige lang siya this issue --- siya na lang ang nakulong, sinabi niyang halik ko daw doon sa Koreana was lascivious ganun-ganun. ‘Yung ganun. Ako daw ang bastos. Siya ‘yung nagpakita --- [laughter] Siya ‘yung nag-razzle-dazzle ng X-rated. [laughter] [kiss] sugasa uy. [laughter] May mga [kiss] ah. Tapos ako ang lascivious.

13

How incongruity the woman can get? Siya ‘yung nag good time na. Ako na ‘yung lascivious pati bastos.

You know when you are desperate, anything can happen. Totoo ‘yun. ‘Yung kay De Lima. Totoo ‘yan. I’m telling you now, itaya ko pagkatao ko. Totoo lahat ‘yun. ‘Yung bigayan na ano. Driver niya. Matagal ko nang alam.

Remember, I testified in the Senate ‘yung sa rice smuggling. I was called by Enrile. So I went there, I testified. Then Enrile said, “if there is a rice smuggler sa inyo....” ‘Yung p***** i*** ‘yan. Anong pangalan nun si...? “If you see him in Davao, what will you do?” Sabi ko, “I’ll kill him for smuggling rice, for stealing money from the people.”

Doon, she criticized me, she took offense of my statement. Kasi lumaki ang ulo nga ng g*** eh kasi Secretary of Justice siya. Sabi niya, I should be sued. Itong kabu... Pareho kaming abogado ha. Sabi niya dapat, i-demanda daw ako sa threat ko sa kay... Sino ‘yun? Basta ‘yung Chinese. You know, when I do it in an official proceedings in the Senate or in the House, the only complainants that can you get would be the Senators. Sila ‘yung offended parties. If you are an outside, you are just a Secretary of Justice, you are not part of the Senate so you cannot just say na, “i-demanda mo.”

Doon ko nakita, “bugok ito,” sabi ko. Talaga naman. The way she was presenting, sabi ko, “Mahina ito. Huwag ka maniwala bright ito.” Kaya sabi ko sa pari, t*** i** isauli ko ‘yang diploma ko. Bakit niyo pinasa itong u***... Pareho man kami eskwelahan. Pareho kami ng eskwelahan niyan. Pero sige lang. Eh may Diyos naman. God, at the end of this, will even things amongst us.

Ako, pag tinanong ako ni... “Bakit sabi ng human rights marami kang pinatay?” “Because I had to do it God.” Buti sana kung bumaba ka doon at ikaw ang nagdala ng hatsa. Eh kung sige lang kami dasal sa iyo walang... Can the --- ikaw, maniwala ka nung sinasabi ng Katoliko? Kayong mga taga --- Ateneo man tayo lahat halos. Cathechism. Grade 4? And God who was lonely, who is... And there was nobody to please Him. Ngayon ko lang nalaman na ang God ma-lonely pala. Buti’t na lang walang babae sa tabi siguro. God was lonely.

Then He created paradise and that’s planet earth, okay? And He saw that the paradise, the product of His industry was beautiful. Birds, fish, lahat. Tapos --- and so God said, “I will create man.” So pa-ganun. [whistles] Ayun si Adam. ‘Yung gusto kong tanungin sa p***** i**** mga bishop na ‘yan... Nandiyan na si Adam. Okay na sana ‘yun. Sabi

14

ni God --- God found that Adam will be lonely. So he took one of his ribs, bone, and created the woman. Na-l***** na. [laughter] ‘Di kung si Adam lang, mag-dumugan na tayo lahat ng lalaki dito. Okay na ‘yun. Okay lang.

Grade 4 --- Ateneo ha, Ateneo, San Be --- Katoliko, Ateneo, San Beda ako. Tapos sabi niya, “And God doubted His creation.” So tinesting (testing) niya. Tinawag niya ‘yung ahas. [whistles] “Come here.” Tapos binigyan niya ng apple, ipinakagat niya doon sa bunganga. Tapos sabi niya sa ahas, “Dalhin mo itong apple doon kay Eve and tempt her to eat it, taste it.” So ang g***** ahas, walang utak... Pareho diyan sa --- karamihan diyan sa gobyerno ganun man. Mga ahas sa ganun. Dineliver (deliver) doon kay Eve. And Eve, because apple eh. Naka-balot pa ‘yung parang foam na net. [laughter] “Made in China.” [laughter] Ang ginawa niya --- kinain ni Eve. Tapos si Eve ginising si Adam. Siguro katatapos lang. Kumain ka rin. So kinain ni Adam. Then malice was born.

Who is this stupid God? Estupido talaga itong p***** i** kung ganun. You created some --- something perfect and then you think of an event that would tempt and destroy the quality of your work. How --- how can you rationalize a God? Maniwala ka? Ikaw, Imee, maniwala ka? Kaya nga sabi ko diyan ‘wag ka maniwala niyang... So tayo ngayon, all of us are born with an original sin. Ang original sin --- ah sin --- ano man ‘yan? Was it the first kiss? O... What was the sin? Bakit original? Nasa womb ka pa, may kasalanan ka na. C****-c**** man lang ‘yun ng nanay pati tatay mo. Wala ka mang kasali. Tapos ngayon may original sin ka. T**** i**** klase. Anong klaseng relihiyon ‘yan.

Eh ‘yan ang hindi ko matanggap. Very stupid proposition. Anong kasalanan? Original sin, tapos i-baptize ka. Basain pa ‘yang ulo mo ng tubig. Maniwala ka niyang pari na ‘yan.

Ako, I believe that is a universal mind. But to what extent is the influence of that... You know, I cannot picture Him as a human being in the image of God. I... But I really believe there’s a... I have this faith and abiding thing about... Pero ‘yang relihiyon? Sus maniwala kayo diyan. Tama ‘yung ano mo...

Alam mo, Imee, in one week, three times ako to --- two, three times ako nasa altar. Nakaganun. Nanay ko --- susmaryosep. Sabi ko may duda ako ang nanay ko ang descendant nung nag-palo ni Kristo nang walang hanggan. Kasi ang nanay ko magpalo sa akin. Kaya ganun ako katindi.

15

That is why during my term as mayor I was very strict about physical hurt sa bata. Istrikto talaga. ‘Pag malaman ko pinalo, sinasampal ko talaga. Kasi I have this ex... Ang nanay ko grabe. Basta walang katapusan. Tapos dalawang oras.

Si... Ang aming krus doon sa bahay, si Jesus Christ naka-ganun. Ngayon, ‘yung simula namatay nanay ko, hindi na ako pumunta sa bahay niya, ‘yung ancestral home namin. Ayaw kong pumasok doon. But the last time nung nagkasakit siya, si Hesukristo naka- ganun na. [laughter] Sus Ginoo.

‘Pag gising ko pa lang, ‘yung --- nandoon na ‘yung si Jesus naka-pako na. Hanggang ngayon naka-pako pa rin. [laughter] Imbes kalimutan na natin ang sakripisyo niya, every year, ipaalaala mo tuloy ‘yung kastigo niya is... Why do you have to remember a sad thing about the killing of our God? Ako ang Diyos, gawain mo sa akin ‘yan? Ay p***** i**. Para kang karne norte [laughter] if you do that. I am God and you... Ah that is the end of our --- hindi man ‘to evangelism, so... [laughter]

Bakit kayo tahimik diyan? Kumain na kayo? [laughter] Hindi pa? [crowd: kumain na po.] Ah kaya pala. Eh ‘pag busog na eh... Kasi kung hindi pa, mag --- ma-ano ‘yang... ‘Yung sa likod mo, siya, “P***** i**** Duterte. Kailan ba maghinto?” [laughter] Galing ako diyan. [laughter] Piskal ako eh. So everytime may --- I go into a seminar noon sa DAP, you do not see the sun for two days. Oo ‘yung sa Carmen, ‘di ba ‘nung... Ang kwarto ng --- nandoon doon sa baba eh. Dalawang araw hindi ko makita ang... Sabi ko, p***** i**** ito. Buti pa hindi ako pumunta dito. Gusto kong sumibat. Nag-plano na talaga ako ng... Sabi ko si ano, “Sibat tayo. P***** i**** ‘to.”

Kaya si Barredo --- may God bless his soul. Justice Barredo. Siya ‘yung last. Sige siya salita. Sige kami tingin. Paniudto naman ito uy. 11:40, 45, ayaw pang huminto. Sabi ko, “P***** i** mamatay ka sana.” [laughter] P***** i** pagka next year, namatay. [laughter] P***. Namatay nga.

May ikwento ako sa inyo. Gusto mo kwento? [laughter] Itong pari. Pari rin. Alam mo, actually, if you look at the ‘yung bed --- ‘yung yearbook namin, Class ’72, wala ako diyan. Wala akong picture. Ah tingnan niyo. Wala akong picture.

Kasi anyway, ayaw kong --- ayaw ko, ayaw ko ipag --- pang-yabang pa eh. Ayaw ko ‘yang slur ‘no, ‘yang Ilocano tapos ganun. Ikaw, Igorot

16

ka, Bagobo ka, Bisaya. Ayaw --- ayaw ko ng ganun. Istrikto ako maski diyan sa mga... Ito mga sundalo halo ‘to eh. I do not want bigotry. Sa madaling sabi, nagpa-practice na kaming mag-martsa. T*** i** may --- may ‘yung g*** naga-ganun-ganun. Bully eh. So sabi ko, “’Adre, p***** i** ‘pag tinamaan mo ako, babarilin kita.”

P***** i** talagang tinamaan. ‘Pag ganun, ah p***** i** ka. Bang. Natumba. Tapos nakita ko ‘yung dugo na kumakalat. Susmaryosep. Ah lukso ako doon sa likod sa swimming pool ng sa school, doon sa side ng Holy Spirit. Ambak ako doon.

Tapos nag-barko ako kasi alam ko hinahanap na ako ng Metrodiscom. Martial law. Martial law lawyers kami. Uwi ako dito. Sabi ng nanay ko, “O Rodrigo.” Rodrigo man tawag sa akin. “Rodrigo...” Sabi niya, “kailan ako mag-ano --- ako magpunta? Kay magbili pa ako ng ticket.” So magpa-reserve pa.

Sampaguita kami nun ‘yun favorite hotel ng ta --- diyan sa --- diyan mismo sa... So nagpa-reserve ako ng kwarto. Ang sabi ko, “Ma, sabi man ng pari na magulo ang Mendiola. Sige barilan, demonstration. Sabi ng pari ipagliban na lang daw pero some other time, ‘yung peaceful na. Kay gusto man talaga nila diyan.” Sabi niya, “Ganun ba?” So binobola ko nanay ko. Malapit na siguro tawagin na any moment. Hanggang nakalimutan na lang.

Nagpunta kayo ng Bukidnon? You should go there. There’s a church there called the Transfiguration of --- Transfiguration of.... Makinig ka diyan sa misa. It’s very solemn. Ang kumakanta diyan mga pari. Kahusay. Taga-San Beda ka, sir? Hanggang ngayon mga pari. So diyan nagpupunta ‘yung mga --- ang mongha ng itong Benedictines. So ‘yung mga maestra pati si Father Lacson, nagpunta diyan. Tapos itong si Lacson na ito, sabi niya, “Punta na lang tayo ng Davao. Si Mayor ang --- si Duterte ang mayor diyan.” “Sige, sige, ganun. Ilang oras?” “Two hours lang ‘yan, three hours.”

Nagpunta nga dito. Ang kinontact (contact), si Aquino. Eh Puro San Beda ‘yan eh. Si... Eh di party, party. Patawag lahat ng mga Bedista. Wala man ako, sa Taiwan ako. Ang inimbita, ang nanay ko. T*** i**** ‘yan. ‘Di nandun ang nanay ko. Pag --- “Nanay ni mayor,” ganun. “Bedista ‘yun.” Tapos sabi ng nanay ko, “Father, kailan ba ang graduation talaga nila? Hindi na ba ‘yun na-ano?” Tapos sabi Father Lacson, “Ha? Bakit?” “Hindi, sabi ni Rodrigo na na-postpone ‘yung graduation nila kasi magulo man ‘yang Mendiola noon.”

Sabi niya na, “Hindi pa sinabi ang totoo sa ’yo ni Rodrigo pala?”

17

Sabi niya, “Wala man siya sinabi?” “Hindi niya sinabi na binaril niya ‘yung isang classmate niya doon sa classroom?” “Hindi.” Kaya pag-uwi ko, by the tone of the message, malaman ko eh. “Tumawag ang nanay mo, magpaluto siya ng inun-unan.” Ano bang inun-unan? Anong inun-unan sa ---? Paksiw. Magluto siya ng paksiw na tulingan. Masarap ‘yan eh. Meaty, but chewy.

Kung sabihin, puntahan ko --- “papuntahin ka daw.” So by the tone of the --- by the --- “papuntahin ka ng nanay mo sa bahay niya ngayon.” Alam ko kung ano ‘yan. Palo nanaman ito. Susmaryosep. Aba pagpunta ko sabi niya, “Bakit ‘di mo sinabi ‘yung...?” Sabi ko lumuhod ako sa nanay ko, in front of her. Hinawakan ko, sabi ko, “Ma, patawarin mo talaga ako.” ‘Yung mga ganun.

Gusto pa ninyo istorya? [laughter and applause] Anong ---- anong oras na? [It’s 8:38. 8:38. Pwede pa ho.] Ako talaga, alam mo ‘yan, matindi talaga ako. Matindi ako pag --- lalo na ‘yung mga kriminal.

Minsan, binigyan ako ni --- namatay na ‘yun, Colonel Arriola. ‘Yun ang nagpalit kay Lorenzana dito sa 75th Battalion. Ranger Regiment. So one day, pumunta sa bahay very early. Sabi niya, “Mayor, may encounter kahapon. May na-recover kami na carbine.” Mahilig ako sa baril eh. Ano ito, parang bago. Talagang bago pa. Green. ‘Yang green pa ‘yung balot. Sabi ko, “Salamat ha? Sa iyo na ‘yan.”

Tapos ‘yung asawa ko, ‘yung unang asawa ko, si Zimmerman pati si Inday, mga 16 years old pa ‘yan, paalis sila. In my excitement, sabi ko, “Hindi, hindi, sandali. Mag- toothbrush lang ako tapos maghilamos.” Wala nang ligo-ligo. Wala na nag-deodorant. Diretso. Sabi ko, “Ihatod --- ihatid ninyo ako sa barracks.” Barracks ang tawag namin niyang --- kasi back... Sundalo ‘yan noon eh.

Pagdating ko, tumindig ‘yung si Abaday. ‘Yung chief of police. “O, Mayor.” Sabi ko, “may binigyan ako ng army ng ano para hindi ako ma-illegal possession. Issuhan (issue) mo ako ng galing sa opisina ninyo sa property na inyo ‘to tapos ano... Mission --- memorandum receipt and mission order para madala ko sa labas.” Upo na ako doon. Dumating itong mga pulis na buang kasi sabi ko may tao noon na ‘yung over over. ‘Yung ano pa... Ang mga babae niyan, it was fashion na, it was the vogue at that time na meron kang ganun. Fad ‘yun eh.

Pero may ilang mga g*** dito. Lapitan ‘yung babae tapos sabihin, “Pwede mahiram sandali kasi may hold-up diyan. Tawagan lang namin si Mayor.” Gamitin nila ‘yung pangalan ko. So ang tao, ma-ano kaagad --- “Ah, si Mayor.” Di ibigay. Itakbo na. Tatlong beses na. Eh

18

sinabihan ko ‘yung pulis diyan sa --- “T*** i**. Sabi ko, pag hindi niyo nahuli, bantay kayo sa akin. I’ll give you 24 hours.” So ganun ang takbo ng events. So maya-maya, ‘yung pulis nakahuli, dumating. Sabi niya, “Mayor, nahuli na namin ‘yung magnanakaw ng radyo. Gusto mo dalhin namin dito?” Sabi ko, “Hindi. Bugbugin ko ‘yang p***** i**** ‘yan.” Sabi ko, “Maraming media ditong magdatingan.” Sabi ko, “doon lang sa 401st.” 401st Building itong sa army noon sa PC. Pulis na ngayon ‘yan, headquarters. “Ah, hindi. Puntahan ko lang.” Sabi niya, “Maski diyan sa likod niyan.” Sabi ko, “Hindi. Mamaya.” ’Yun ang usapan.

Itong mga pulis, mga babae, lapit. Maraming pirnipirma ‘yung chief of police. Maya bigla lang nang --- dito sa, nakaupo ako dito, nakatalikod. Sabi ni Abaday, t*** i**** Abaday na ‘yan oy. Sarap patayin. Patay na eh. Sabi niya, “Ayan o. Ano...” ‘Yun lang sinabi niya, “Oo ‘yan.” Nakita ko butas ‘yung t-shirt, naka- tsinelas. Ang kuko, kadumi pa ng y***. Tumindig ako. Tumindig ako. So nag-iba na ang mukha ko. Sabi ko, “P***** i** ka.” Eh busy siya doon sa mga dalawang policewoman. Hindi nila napansin ‘yung drama --- evolving na drama.

“P***** i** ka.” Labas. Pag labas di ba may parang concept doon na sa harap ng --- ‘yung istambay ng pulis. ‘Yung parang nipa hut. ‘Yung bamboo. Para lang --- parang waiting room doon mga pulis. Paglabas sabi ko, “Halika. T*** i** ka. Ilan ang radyong nanakaw mo? Sabihin mo sa akin ang totoo. Barilin kita dito.” Ang sagot niya, “Mayor, tatlo man lang ‘yung hindi ma-account.” Ako, “Ano? Account- account ka pa diyan p***** i** ka --- ikaw kawatan.” Sabi ko, “batuta.” Sabi ng pulis, “Sir, bawal na ang batuta ngayon.” P***** i** mga ‘to. ‘Yung mga pulis may kawa. Siyempre kawa ng mga... Nag-chi-chip-in ‘yan sila ng ulam, gulay, ganun, may pirasong karne. Nakakaawa naman talaga ako sa kanila. Sabi ko --- pumunta ako doon sa mga --- eh may bamboo naka-ganun. Kinuha ko ‘yung firewood na hindi --- hindi pa nasunog lahat. Pero may pulis diyan, apat ha. Pati yung pulis ko na driver, si Sonny.

Sabi ko, “Lagay mo ang kamay mo diyan.” Wala man ring nagsabi na, “Mayor anong gawin mo?” Paglagay ng --- lagay ng kamay, p***** i**. Bang! ‘Yung tatlong kuko man gud --- tuo gud ‘tong umalsa. Sabi niya... [crying in pain] Tapos nagtindigan ang mga pulis, “Sir, bakit sir?” ‘Yung drayber ko, ginanun ako. Yung ganun --- “Sir, ngano man na, sir? Unsa man na sir?” Sabi ko, “eh hindi ba ito ‘yung magnanakaw ng radyo?” Siya, “hindi, sir. ‘Yung property officer namin ‘yan, sir.” [laughter] Naa pa ba si Canos diha o wala na? Retire na?

19

“P***** i** ka. De-account-account ka pa, hindi mo ako --- l***** ka, kawatan. Lagay mo ‘yang kamay mo diyan.” Eh talagang todo na... Nakita ko talaga ‘yung kuko na tumindig. Sinabi ‘di ‘yan --- “Sir, hindi ‘yan --- si Canos --- ‘yan ang property officer namin.” [laughter] “P***** i** ka. L**** ka. ‘Di umalis ka.”

Unya sabi ko ‘yung papel --- ‘yung serial number iniwan ko sa babae. Sabi ko, “Halika. O, gawaan mo ako niyan. Kunin ko ngayong hapon. ” Sabi ng mga pulis, “Sir, ito si --- paano ‘to si Canos sir? Ganun na eh.” [laughter] Ah, sabi ko, “g*** yan.” Hindi ‘yan nagsabi, “Sir, bakit mo ako...”

Sabi ko, “Ito, kayong mga pulis, utro rin kayo. Bakit hindi niyo ako pinigil?” Sabi niya, “Sir, masama na kasi ang mukha mo eh. [laughter] Akala namin may kasalanan rin talaga si Canos. Sabagay sabi niya hindi niya ma-account tatlong radyo. Ayun na ‘yun. [laughter] So ganun. ‘Yun, pulis ‘yon ha? Hindi --- hindi kriminal ‘yun. Eh isipin mo ‘yung kriminal.

Tapos naawa ako. One week after, nakita ko naka-semento. Sabi ko, “O Canos, eh t******* ka pala eh.” Sabi niya, “Sir, sorry talaga, sir, kasi akala ko na nagtanong ka nung --- na hindi na- turn-over ng mga...” Alam mo g*** ‘yang mga pulis. ‘Pag ma-transfer ‘yan, dala-dala nila yang issue. Ah ganun ‘yan. Pulis? P***** i**. Pulis pa iyo. Eh nakita ko, sabi ko sa drayber ko, “Sino itong g***? Saan ba ito nakatira?” “Sa malayo ‘yan sir, sa boundary ng Davao City --- Panabo.” Binilihan ko nalang ng... “Bong, bilihan mo nalang ng motor para pambawi.” Wala ng kamay, naka-ganun na eh. [laughter]

Ang g*** namang Canos --- siyempre napahiya siya na nabudyakan siya, ikot-ikot siya doon sa barracks. Oh sabi niya, “Oh, napalo nga pero tingnan mo --- tingnan mo naman...” [laughter] Ang pulis p**... Ang --- ang... Love hate kami niyang pulis eh. Paglabas ko sa barracks, may apat na mga ung --- g*** talaga ‘yang mga pulis. Naka-ganun. “Sir, hampasin mo ang kamay namin, sir.” [laughter]

‘Yan ang buhay ng mayor. Si Imee marami rin ‘yan. But anyway, one of the longest na salita ko. Narrator ‘yung --- oo. [applause] Dala yabang, pero totoo. Maalaala. Sino ho – sinong abogado dito? [laughter] UP kayo? Ateneo? Dumaan kayo kay Solidum? Justice Solidum sa Criminal Law. Si --- ikaw ma’am? Dumaan ka kay Justice Solidum? Criminal Law. Ilonggo ‘yun. Malaking tao, itim. Takot kaming lahat. Nagtuturo ‘yan, UP, Ateneo, San Beda. Pareho, pareho kami --- Criminal Law. Pero ang ma-pronounce niya ang last syllable lang.

20

Terror talaga yun. T*** i**. Magtanong ka na--- magtanong ka kung sinong --- kung kilala mo Solidum? Lahat kami noon.

Ako minsan sa klase, ang mapronounce niya yung katapusan lang. Pag sinabi mong Canos pati Ramos, ganun. “Mos!” [laughter] ‘Yun. Ako pati si Laurente. So kung Lauren- -- Duterte, “Te!” [laughter] P***, tumindig ako. Pero ‘yun ang naglibre sa akin. Kasi ayaw ako i-certify ng pari. Sabi ni Ricardo Puno, on succession. Si Ricardo Puno pati si Solidum, sabi niya “no, no. Where will this boy go if you do not certify him?”

Hindi ka makakuha ng bar. Talagang pinalusot ako. Kasi ang problema nga naman ng binaril ko, may baril siya pero walang lisensya. Ang akin may lisensya, nakuha. [laughter] So may kaso rin siya. Sabi nga ng propesor, tabla nalang. So --- kaya narestore ako. Nakakuha ako ng bar. Minsan “Te!” Di tindig rin si Laurente, tindig rin ako. Tapos sabi ni Solidum --- ganun yung antipara niya hanggang dito nalang o. Sabi niya -- - hindi naman niya hilain ng ganun, eh ganunin niya. [laughter]

Hindi man itulak ng ganun, so mag-ganun siya. “G***** Duterte why are you standing?” [laughter] “I did not call you g******!” [laughter] Sabi ko, “sir, I’m sorry.” Oo ganun. Tanungin mo yung mga ... “I am sorry, sir.” “Sorry – sorry.” “Sir, I did not hear my name. ““Because you are always talking at the back. Come here in front. Diyan.” [laughter] So lipat ako. Na --- hindi mo ba napropesor si Solidum, Imee? [laughter] So pagdating ko sa front, di upo ako. “Okay, Laurente sit down. You recite.”

O di, tindig ako. Kamot tayo. Sabi niya, “start answering.” [laughter] So ako naman, sabi ko pambawi, “Sir, there is no question yet, sir.” P***** i** lalong nagalit. Sabi niya, “Duterte, do not scratch your head and scatter your dandruff in this room. Keep it in your head. That’s the only one you have.” [laughter] Ah, maski sinong --- basta dumaan diyan may insulto ‘yan. Magtanong kayo ng mga abogado, na-under kay Solidum. Kaya ang tawag sa akin nila noon is “dandruff.” “Si dandruff o.” [laughter]

Pero noong mayor ako, ipinatawag ko yung classmate ko, “dandruff-dandruff kayo, p***** i** ihulog ko kayo diyan sa --- you...” [laughter] “Sir.” Pulis ito. “We still have one next engagement. Private wedding.” Oo nga pala, nakalimutan ko. [Tumawag na?] May kasal, eh ninong ako, civil. Yun nalang kay---yun naman ang...

21

‘Yan totoo yan. Maski magtanong ka ng Class ’72. Class ’72 kami, martial law kami. Lumabas yung result, ’73. Class ’72, bar 72. ‘Yang Solidum na ‘yan. “Keep it in your head.” [laughter] Ilonggo eh. “That is the only one you have.” [laughter]

Salamat po. [applause]

*W*M*

22