ROZWÓJ

KOMPETENCJI DIAGNOSTYCZNYCH

MŁODYCH PSYCHOLOGÓW

mgr Agnieszka Baran, mgr Joanna Biegańska

Kraków, 2013 Zakład Psychologii Lekarskiej, CM UJ

Kompetencje

diagnostyczne psychologa

Diagnoza - „rozpoznanie istoty i uwarunkowań złożonego

stanu rzeczy na podstawie obserwacji jego cech (objawów)

oraz znajomości ogólnych prawidłowości panujących w danej

dziedzinie” (Paluchowski, 2007, s. 12).

Kompetencje – „(...) predyspozycje w zakresie wiedzy,

umiejętności i postaw, zapewniające realizację zadań

zawodowych na poziomie skutecznym i (lub) wyróżniającym,

stosownie do standardów określonych przez organizację dla

danego stanowiska” (Król, 2006, s. 82).

Kompetencje

diagnostyczne psychologa

Kompetencja diagnostyczna – „umiejętność posługiwania

się odpowiednimi metodami w celu określenia istotnych - ze

względu na świadczoną usługę - właściwości badanej osoby,

grupy, organizacji lub sytuacji”.

(Stemplewska-Żakowicz, 2009, s. 23)

Diagnoza psychologiczna

jako przedmiot kształcenia

Standardy kształcenia – treści kierunkowe: Diagnoza psychologiczna, Psychometria

Uniwersytet Warszawski: Diagnoza psychologiczna (30 w), Standardowe techniki diagnostyczne (30 ćw), Swobodne metody diagnostyczne (30 ćw)

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej: Diagnoza psychologiczna (30-45 godz.)

Uniwersytet Jagielloński: Diagnoza psychologiczna (30 w, 135 ćw)

Katolicki Uniwersytet Lubelski: Diagnoza psychologiczna (30 w, 30 ćw)

Możliwe obszary doskonalenia kompetencji

diagnostycznych psychologów

Edukacja akademicka

Doskonalenie zawodowe: szkolenia, kursy, warsztaty,

konferencje

Samokształcenie

Praktyka zawodowa

Kompetencje diagnostyczne

psychologa

Cel badań

Poszukiwanie odpowiedzi na pytania:

Jak młodzi psycholodzy oceniają swoje kompetencje diagnostyczne?

Gdzie je zdobywają i doskonalą?

Z jakimi głównymi trudnościami z zakresu diagnozy psychologicznej spotykają się w swojej pracy zawodowej?

Jak rodzaj placówki, w której pracują i jej uwarunkowania wpływają na realizację zadań diagnostycznych?

Które formy doskonalenia kompetencji psychologicznych oceniają jako najbardziej przydatne?

Młodzi psycholodzy

90 psychologów w wieku 24-53 lat

(średnia wieku: 29 lat)

92% kobiet, 8% mężczyzn

Lata pracy

w zawodzie:

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

Do 1 roku od 1 do 4 lat od 5 do 10 lat

34,4%

43,3%

21,1%

51% - pierwsza

praca w zawodzie

Ukończone studia

Ukończona uczelnia

Uniwersytet Jagiellonski 61%

Katolicki Uniwerystet Lubelski 7%

Uniwersytet Śląski 9%

Inne uczelnie

10%

Uniwersytet Gdański 7%

Szkoła Wyższa Psychologi

Społecznej 9%

1,1% 1,1%

3,3% 4,4% 4,4%

5,6% 5,6% 6,7%

4,4%

18,9%

24,4%

13,3%

6,7%

1996 2001 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Rok ukończenia studiów psychologicznych

36% - inny kierunek

Ścieżki ukończone w ramach studiów

Kliniczna i kliniczna

dziecka 51,1%

Sądowa 16,7%

Organizacji 6,7% Rozwojowa

3,3%

Transportu 3,3%

Inna ścieżka 12,2%

Brak ścieżki 25,6%

Społeczna 4,55% Zdrowia 4,4%

28% - więcej niż 1

Obszary aktualnego zatrudnienia

47,8% sektor

państwowy

37,8% sektor

prywatny

6,7%

państwowy i

prywatny

7,7% NGO

Terapia 52,2%

Służba zdrowia 43,3%

Szkolnictwo 35,6%

Interwencja kryzysowa

13,3%

Sądownictwo 10,0%

Biznes i zarządzanie

7,8%

Inne 25,0%

64% - praca w kilku obszarach

Zadania diagnostyczne

w miejscu pracy

76 % badanych zajmuje się diagnostyką w pracy

Główne metody diagnostyczne:

84% - obserwacja i wywiad

61% - metody kwestionariuszowe/testowe

26% - metody projekcyjne

Gdzie psychologowie nauczyli się

jak stosować narzędzia diagnostyczne

Podczas praktyk/staży

67,8%

Samodzielnie podczas pracy

zawodowej 62,2%

Na dodatkowych szkoleniach,

kursach 22,2%

Na studiach 54,5%

Od bardziej doświadczonych kolegów/koleżan

ek 50,0%

Nie nauczyli się dotąd 3,3%

Ocena przygotowania na studiach

35,3 % badanych uważa, iż studia raczej

nie przygotowały ich do wykonywania

zadań w zakresie diagnozy

psychologicznej, 11,8%, - nie, a 10,6% -

zdecydowanie nie

29,4% respondentów czuje się raczej dobrze

przygotowanych przez uczelnię do tego typu zadań,

9,4% dobrze, a 3,5% zdecydowanie potwierdza, ze

uczelnia dobrze ich przygotowała w tym zakresie

Doskonalenie kompetencji

diagnostycznych po studiach

Literatura fachowa – 68%

Rozmowy z innymi psychologami – 53%

Warsztaty, szkolenia, seminaria – 50%

Rozmowy z innymi psychologami – 41%

Zajęcia w studiów podyplomowych – 36%

Konferencje – 34%

Zajęcia w ramach szkolenia na psychoterapeutę – 28%

Najbardziej przydatne formy

doskonalenia zawodowego

Warsztaty, szkolenia – 75 %

Praktyki, staże – 68 %

Literatura fachowa – 43%

Rozmowy z innymi psychologami – 41%

Zajęcia w ramach specjalizacji – 31 %

Zajęcia w ramach szkolenia psychoterapeutycznego – 31%

Konferencje – 20,5% KO

MP

ET

EN

CJ

E D

IAG

NO

ST

YC

ZN

E

Kompetentny diagnosta

w oczach badanych

Wiedza: „znajomość metod i narzędzi

diagnostycznych, kryteriów diagnostycznych,

psychometrii”

Umiejętności: „interpretacji, analizy, syntezy,

korzystania z narzędzi, słuchania, dedukcji,

wyciągania wniosków, tworzenia przyjaznej atmosfery”

Cechy osobowe: „cierpliwość, dokładność, otwartość”

Postawy: „chęć dokształcania się”

Praktyka i doświadczenie

Ocena wiedzy i umiejętności

diagnostycznych

WIEDZA UMIEJĘTNOŚCI

2,3 % wysoka

71,6% wystarczająca

10,2% niska

12,5% nie wystarczająca

3,5 % wysokie

69% wystarczające

12,5% niskie

11 % nie wystarczające

Główne trudności diagnostyczne

Koszty zakupu narzędzi – 48%

Brak dostępności narzędzi

diagnostycznych w miejscu pracy – 45%

Zbyt mało czasu na diagnozę – 36%

Brak odpowiednich narzędzi diagnostycznych na

polskim rynku – 26%

18% - brak trudności

Podsumowanie

Młodzi psychologowie raczej dobrze oceniają swoje kompetencje

diagnostyczne.

Choć ponad połowa z nich czuje, iż studia nie do końca

przygotowują do wykonywania zadań diagnostycznych wydaje się,

iż dzięki różnym formom doskonalenia zawodowego oraz w toku

praktyki zawodowej udaje im się osiągnąć zadowalający poziom

kompetencji w tym zakresie.

Otwartym pozostaje jednak pytanie o poziom posiadanych

kompetencji diagnostycznych, w szczególności gdy weźmiemy pod

uwagę, iż ponad 60% badanych twierdzi, że doskonali je bez

wsparcia innych – bardziej doświadczonych koleżanek/kolegów.

Podsumowanie

Warto więc zastanowić się jak najefektywniej wesprzeć młodych

psychologów w podejmowanych przez nich działaniach

samokształceniowych.

Z pośród różnych form doskonalenia zawodowego w zakresie

kompetencji diagnostycznych najbardziej cenią sobie udział w

warsztatach i możliwość praktykowania pod okiem bardziej

doświadczonych kolegów i koleżanek.

Głównych trudności diagnostycznych młodzi psychologowie

dopatrują się raczej w warunkach zewnętrznych (brak narzędzi,

czasu na badania) niż we własnych brakach w wiedzy czy

umiejętnościach.

Podsumowanie

Pojawiające się pytania:

- Jaki jest związek między samooceną kompetencji

diagnostycznych a faktyczną efektywnością diagnozy (trafnością

diagnostyczną)?

- Czy istnieją różnice w samoocenie kompetencji diagnostycznych

między młodymi a bardziej doświadczonymi psychologami,

a jeśli tak to w jakim zakresie?

- Które kompetencje diagnostyczne (wiedza/umiejętności/wartości)

są doskonalone najbardziej efektywnie z wykorzystaniem

różnych form doskonalenia zawodowego?

Kontynuacja badania:

http://www.ankietka.pl/ankieta/123240/

praktyki-diagnostyczne-psychologow.html

Kontakt: agnieszka.baran@uj.edu.pl

joanna.bieganska@uj.edu.pl

Bibliografia:

Roe R. A. (2002). What Makes a Competent Psychologist?

European Psychologist, Vol. 7, No. 3, pp. 192–202.

Słysz A. (2011). Rozwój zawodowy psychologów w zakresie

kompetencji diagnostycznych. Psychologia rozwojowa. 16 (4),

s. 47-65.

Stemplewska- Żakowicz K. (2009) Diagnoza psychologiczna.

Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk:

GWP.

Standardy kształcenia dla kierunku: Psychologia.

http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_05/1ce38c28

8f0711cbd7fde4439592214e.pdf

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!