Rozbudowa sieci elektroenergetycznych w ramach jednolitego ... · elektroenergetyczne Polska-Litwa (1) Zadaniem projektowanych linii i stacji jest stworzenie w Krajowym Systemie

Energia w dobrych rękach

Rozbudowa sieci elektroenergetycznych

w ramach jednolitego rynku energii

Henryk Majchrzak

Prezes Zarządu PSE S.A.

7 marca 2013 r.

Seminarium eksperckie Kancelarii Prezydenta RP

„Infrastruktura dla europejskiego rynku energetycznego”


BILANS MOCY KRAJOWEGO SYSTEMU

ELEKTROENERGETYCZNEGO

2

Energia w dobrych rękach 3

Ograniczenia w dostawach energii elektrycznej w latach 2010-2012

Lp. Wyszczególnienie

Rok

2010 2011 2012

[GWh] [GWh] [GWh]

1. Ograniczenia w dostawie energii

z powodu braku mocy w KSE 0,0 0,0 0,0

2. Ograniczenia w dostawie energii

z powodu awarii w sieci przesyłowej 0,0 0,0 0,0*

3.

Ograniczenia w dostawie energii

z powodu awarii w sieci

dystrybucyjnej

26,4 16,6 10,0

3.1 w tym z powodu złych warunków

atmosferycznych 24,4 14,8 8,6

4. Razem ograniczenia dostawy energii 26,4 16,6 10,0

* szczegółowa wartość bliska zeru tj.: 0,04 GWh


Planowane wycofania bloków JWCD z eksploatacji do 2020 roku

Łączna moc wycofań bloków do 2020 roku wynosi około 6400 MW.

Oprócz jednostek JWCD (5000 MW), do roku 2020 planowane są wycofania

jednostek nJWCD z grupy elektrowni i EC zawodowych o łącznej mocy około

1400 MW.


Plany budowy nowych jednostek wytwórczych

5

• Wytwórcy prezentują szerokie plany budowy nowych jednostek

wytwórczych (ponad 17 GW), obarczone dużą niepewnością

realizacyjną – część inwestorów wstrzymuje swoje projekty, część

projektów ma opóźnienia w realizacji.

• PSE S.A. dokonała wariantowej oceny stopnia zaawansowania

inwestycji w sektorze wytwórczym

• Za najbardziej prawdopodobne do realizacji uznawane są dwa warianty:

realistyczny – około 3800 MW nowych mocy wytwórczych,

umiarkowany – około 6500 MW nowych mocy wytwórczych.


ROZWÓJ POŁĄCZEŃ TRANSGRANICZNYCH

6


Połączenia transgraniczne – stan obecny

Niemcy:

• linia 400kV Krajnik – Vierraden (przejściowo pracująca na napięciu 220 kV) (2x408 MVA)

• linia 400kV Mikułowa – Hagenwerder (2x1386 MVA)

Czechy:

• linia 400kV Dobrzeń - Albrechtice (1386 MVA)

• linia 400kV Wielopole – Nosovice (1386 MVA),

• linia 220kV Kopanina/Bujaków – Liskovec (2x400 MVA)

Słowacja:

linia 400 kV Krosno Iskrzynia – Lemesany (2x831 MVA)

Ukraina:

• linia 220 kV Zamość – Dobrotwór (415 MVA)

• linia 750 kV Rzeszów – Chmielnicka (aktualnie wyłączona)

Białoruś:

• linia 220 kV: Białystok – Roś (aktualnie wyłączona)

Litwa:

• brak połączeń

Rosja:

• brak połączeń

Szwecja:

• linia kablowa 450 kV Słupsk Wierzbięcino – Storno (600 MW)

7 7


Relacja mocy wymiany do zapotrzebowania szczytowego

8

DANE DLA ROKU 2013

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

DE

FR

IT

GB

ES

SE

PL

NO

NL

FI

BE

CH

CZ

RELACJA ZDOLNOŚCI EKSPORTOWYCH DO ZAPOTRZEBOWANIA

SZCZYTOWEGO NA MOC

RELACJA ZDOLNOŚCI IMPORTOWYCH DO ZAPOTRZEBOWANIA SZCZYTOWEGO

NA MOC


Niemcy

Czechy

Słowacja

Ukraina

Białoruś

Litwa

Szwecja

Wariant 2b:

~900 MW

Rosja Obwód Kaliningradzki

600MW

po instalacji PF:

Import - 500 MW, Export – 1500 MW

po uruchomieniu 3 linii:

Import - 1500 MW, Export – 500 MW

2015 r.: 500 MW

2020 r.: 1000 MW

220kV

400kV

700kV

Transgraniczne

zdolności

wymiany mocy Przekrój synchroniczny (2020 r.) –

przyrost zdolności wymiany mocy:

Kierunki rozwoju połączeń transgranicznych


Relacja mocy wymiany do zapotrzebowania szczytowego

10

DANE DLA ROKU 2020

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

DE

FR

IT

GB

ES

PL

SE

NO

NL

FI

BE

CH

CZ

RELACJA ZDOLNOŚCI EKSPORTOWYCH DO ZAPOTRZEBOWANIA

SZCZYTOWEGO NA MOC

RELACJA ZDOLNOŚCI IMPORTOWYCH DO ZAPOTRZEBOWANIA SZCZYTOWEGO

NA MOC


• Umowa z 50Hertz Transmission GmbH:

• Umowa została zawarta 18 grudnia 2012 roku.

• Udostępnienie funkcjonalności zbliżonej do fizycznego przesuwnika fazowego

bez potrzeby budowy fizycznych urządzeń.

• Zasada aktywacji:

• Przekroczony określony poziom przepływów mocy na połączeniu DE-PL

(aktualnie 1 600 MW).

• Zagrożenie bezpiecznej pracy KSE.

• Import energii elektrycznej do Polski niższy niż ustalony limit (aktualnie 500 MW).

• Operatorzy podejmują działania w celu zmniejszenia przepływu DE -> PL

• Całość kosztów ponoszona przez 50Hertz.

11

Bieżące działania dla poprawy zdolności wymiany mocy

Wirtualny przesuwnik fazowy (vPST)

Energia w dobrych rękach 12 12

Cele i zadania inwestycji wchodzących w skład Projektu Połączenie

elektroenergetyczne Polska-Litwa (1)

Zadaniem projektowanych linii i stacji jest stworzenie w Krajowym Systemie Przesyłowym połączenia z systemem przesyłowym Litwy w celu:

• Umożliwienia transgranicznej wymiany energii, a tym samym spełnienie Dyrektyw Unii Europejskiej mówiących o podejmowaniu przez Państwa Członkowskie działań mających zagwarantować właściwy poziomu połączeń międzysystemowych dla rozwoju rynku wewnętrznego.

• Zapewnienia poprawy jakości i niezawodności zasilania odbiorców energii elektrycznej w centralnych i północno – wschodnich obszarach Polski.


GBL

GRU

WLA

PAT

KON

OLM

OLS

ELK

PLO

PDE

MSK

SOC MIL

PIA

SDU

KOZ

NAR

JAN

ROG

OLT

MORWTO

WSI

OST

ALY

WWS

LMS

Etap I do 2015 roku 500 MW:

• Budowa stacji: Ołtarzew, Ełk Bis,

Łomża, Stanisławów, Siedlce

Ujrzanów

• Rozbudowa stacji: Ostrołęka, Narew

• Budowa linii: Narew – Łomża –

Ostrołęka, Ełk – Łomża, Miłosna –

Siedlce Ujrzanów, Ełk – Granica RP

Etap II do 2020 roku 1000 MW:

•Budowa linii: Ostrołęka – Stanisławów

(kierunek Miłosna), Kozienice – Siedlce

Ujrzanów, Płock – Olsztyn Mątki

•Rozbudowa stacji: Ostrołęka, Siedlce

Ujrzanów, Kozienice, Olsztyn Mątki,

Płock

GBL

GRU

WLA

PAT

KON

OLM

OLS

ELK

PLO

PDE

MSK

SOC MIL

PIA

SDU

KOZ

NAR

JAN

ROG

OLT

MORWTO

WSI

OST

ALY

WWS

LMS

STN

13

Cele i zadania inwestycji wchodzących w skład Projektu Połączenie

elektroenergetyczne Polska-Litwa (2)


• Plan rozwoju paneuropejskiej infrastruktury elektroenergetycznej.

• Ponad 100 projektów o kluczowym znaczeniu europejskim, w tym

8 projektów PSE S.A.

─ Bezpieczeństwo dostaw.

─ Nowe połączenia transgraniczne – integracja wewnętrznego rynku energii.

─ Przyłączenie i wyprowadzenie mocy z OZE i konwencjonalnych źródeł energii.

• 52 300 km nowych linii.

• Wartość inwestycji – ok. €104 mld.

• Punkt wyjścia do ogólnounijnego wykazu projektów będących

przedmiotem wspólnego zainteresowania.

14

Dziesięcioletni Plan Rozwoju Sieci Przesyłowej ENTSO-E


Rozporządzenie w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej

infrastruktury energetycznej

Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania (PCI)

15

Projekty o statusie PCI muszą znajdować się w

Dziesięcioletnim Planie Rozwoju Sieci Przesyłowej ENTSO-E.

Ułatwienia w realizacji inwestycji:

Status priorytetowy dla projektów PCI:

•Preferencyjne traktowanie w Krajach Członkowskich.

•Przyśpieszenie wydawania decyzji środowiskowych.

Jeden organ odpowiedzialny za wydawanie pozwoleń.

Trzy lata na wydanie decyzji.

Wielokryterialna analiza kosztów i korzyści.

Ułatwienia dla projektów transgranicznych.

Pierwsza lista projektów zaadoptowana do 31 lipca 2013.

Łącząc Europę - Finansowanie

Dotacje na studia i roboty budowlane

Budżet dla sektora energii – €5,126 mld.

Projekty zgłoszone przez PSE S.A.

Budowa połączenia Polska – Litwa.

Budowa trzeciego połączenia Polska – Niemcy.

Instalacja przesuwników fazowych na liniach

Krajnik-Vierraden i Mikułowa-Hagenwerder.

Rozbudowa sieci przesyłowej w celu

przyłączenia nowych OZE i źródeł

konwencjonalnych:

Ciąg 1 – Dunowo – Żydowo – Piła Krzewina – Plewiska.

Ciąg 2 – Słupsk – Żydowo – Gdańsk Przyjaźń – Pelplin – Grudziądz – Jasiniec – Pątnów.

Pozostałe Projekty ujęte w TYNDP:

Linia Ostrołęka – Olsztyn Mątki dla

wyprowadzenia mocy z Elektrowni Ostrołęka.

Linia Kozienice – Ołtarzew dla wyprowadzenia

mocy z Elektrowni Kozienice.

Linia Dobrzeń – Wrocław/Pasikurowice dla

wyprowadzenia mocy z Elektrowni Opole.


ROZWÓJ EUROPEJSKIEGO RYNKU ENERGII

ELEKTRYCZNEJ

16


Model Docelowy 2014:

• Termin realizacji: grudzień 2014 (decyzja Rady Europejskiej).

• Flow-Based Market Coupling dla Rynku Dnia Następnego.

• Continuous trading dla Rynku Dnia Bieżącego.

• Zharmonizowany Rynek Długoterminowych Praw Przesyłowych.

• Transgraniczny rynek bilansujący.

Wymagania określone poprzez:

• III pakiet energetyczny.

• Wytyczne Ramowe opracowane przez regulatorów z krajów europejskich.

• Kodeksy Sieciowe opracowane przez operatorów systemów przesyłowych.

Implementacja w ramach inicjatyw regionalnych:

2013: Projekt NWE (połączenie NORDPOOL – CWE – UK).

2013: Q4, planowane połączenie rynków Polski, Rumunii i CZ+SK+HU.

2014: połączenie wszystkich inicjatyw regionalnych.

17

Rynek energii elektrycznej w Europie


• Metodyka alokacji transgranicznych zdolności przesyłowych.

• Zalecana dla docelowego pan-europejskiego rynku energii.

• Koordynacja wymiany handlowej i odwzorowanie współzależności

pomiędzy transakcjami wymiany transgranicznej a przepływami mocy

w sieci połączonej:

• Optymalne wykorzystanie europejskiej sieci przesyłowej – alokowanie zdolności

przesyłowych do najkorzystniejszych transakcji.

• Zapewnienie bezpieczeństwa – uwzględnienie wpływu wszystkich transakcji

handlowych na najważniejsze elementy sieci przesyłowej.

• Dla zapewnienia maksymalnej efektywności wymaga poprawnej definicji

obszarów rynkowych

• Transakcje wewnątrz obszaru nie wpływają istotnie na przepływy

w innych obszarach.

18

FBA: Flow Based Allocation


Rynek Dnia Następnego (Single Price Coupling):

• Aukcje w systemie implicit, lub inaczej market coupling.

• Jednoczesny obrót energią i alokacja transgranicznych zdolności przesyłowych w zależności od cen na rynkach giełdowych.

• Dotyczy wszystkich rynków Dnia Następnego i wszystkich zdolności między-obszarowych w Europie.

• Jeden punkt obliczeniowy, wyznaczający jednocześnie ceny dla każdego obszaru rynkowego oraz wolumeny wymiany.

19

Model Docelowy rynku energii elektrycznej w UE

Rynek Dnia Bieżącego:

Zgodny z zasadą „handlu ciągłego”: „Continuous implicit allocation”.

Jedna platforma typu „bulletin board” pozwalająca na handel pomiędzy dowolnymi rynkami w Europie: oferty

mają być widoczne w zależności od dostępności zdolności.

Zdolności przesyłowe są alokowane bezkosztowo: na zasadzie kolejności przychodzenia zleceń tzn. first come

first served.

Rynek Bilansujący:

Optymalne wykorzystanie rezerw w systemie europejskim: • Koordynacja mechanizmów pozyskiwania i aktywacji rezerw.

• Wykorzystanie najtańszych dostępnych rezerw.

• Unikanie aktywowania rezerw w przeciwnych kierunkach.

Wykorzystanie zdolności przesyłowych pozostałych po handlu energią - • Rezerwacja zdolności przesyłowych możliwa tylko w szczególnych przypadkach.

Harmonizacja zasad rozliczania: rezerw, energii bilansującej, niezbilansowania.


PLAN ROZWOJU KSP z uwzględnieniem podpisanych umów przyłączeniowych

i wydanych warunków przyłączenia

dla nowych źródeł wytwórczych: konwencjonalnych i OZE

20


Plan Rozwoju Sieci Przesyłowej

• Okres planowania do 2025 r. - szacowane nakłady

ok. 23 mld zł (ceny stałe 2011 r.).

• Plan Zamierzeń Inwestycyjnych na lata 2013 – 2017 – szacowane

nakłady 9,9 mld zł (ceny stałe 2012 r.).

• Projekt aktualizacji planu rozwoju został uzgodniony przez Prezesa

URE w dniu 4 lutego 2013 r. w zakresie obejmującym lata 2013-2017.

• Główne cele:

— Wzrost bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej.

— Przyłączenia i wyprowadzenie mocy z nowych elektrowni systemowych.

— Przyłączenia i wyprowadzenie mocy z OZE.

— Rozwój połączeń transgranicznych.

21 21


Nowe moce wytwórcze wnioskowane do przyłączenia do sieci

przesyłowej

22 22

Przyłączenia Moc, MW

(łącznie)

Zawarte umowy o przyłączenie 19 923

Lądowe farmy wiatrowe 5 080

Jednostki węglowe i gazowo-parowe 14 638

Jednostki opalane biomasą 205

Wydane warunki przyłączenia 6 898

Lądowe farmy wiatrowe 1 736

Morskie farmy wiatrowe 2 245

Jednostki węglowe i gazowo-parowe 2 917

SUMA 26 821


PRZYŁĄCZANIE FARM WIATROWYCH DO KSE

23


Moc farm wiatrowych przyłączonych w KSE wynosi około 2,6 tys. MW.

OSP oraz OSD zawarli umowy o przyłączenie dla farm wiatrowych o mocy ponad 14 tys. MW (w tym OSP około 5 tys. MW).

Poza już zwartymi umowami, OSP oraz OSD określili warunki przyłączenia dla farm wiatrowych o łącznej mocy ponad 6 tys. MW (w tym OSP na około 4 tys. MW).

Suma mocy farm wiatrowych, dla których określono warunki przyłączenia znacznie przewyższa wartości zawarte w dokumentach rządowych.

Moc zainstalowana farm wiatrowych na poziomie 8,9 tys. MW praktycznie wyczerpuje możliwości przyłączeniowe dla kolejnych farm wiatrowych do roku 2020 przy zachowaniu bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego.

Przeprowadzone analizy wykazują, iż możliwości przyłączenia farm wiatrowych do roku 2025 mogą wzrosnąć do poziomu ok. 10 tys. MW.

Czynnikiem decydującym o tym fakcie jest brak możliwości odebrania wyprodukowanej energii elektrycznej z farm wiatrowych z przyczyn bilansowych.

Zwiększenie możliwości przyłączania źródeł wiatrowych może być osiągnięte pod warunkiem, że będą one wyposażone w instalacje do magazynowania wytworzonej przez nie energii elektrycznej. Wymaga to zmian w ustawie Prawo energetyczne.

24

Dopuszczalny poziom mocy zainstalowanej w źródłach wiatrowych

ze względu na bilansowanie mocy w KSE

Energia w dobrych rękach 25 25

System Niemiecki

2012 System Polski

2020

Moc zainstalowana [GW] 172,3 46

Moc farm wiatrowych [GW] 29,4 9

Minimalne zapotrzebowanie na moc w okresie jesienno-

zimowym (w dni robocze) [GW] 55* 17,5

Moc farm wiatrowych do mocy zainstalowanej 0,17 0,19

Moc farm wiatrowych do minimnalnego

zapotrzebowania (w dni robocze) 0,53 0,51

*) – dane dla roku 2011

Porównanie mocy zainstalowanych w systemie niemieckim oraz

polskim


PROJEKT USTAWY

O KORYTARZACH PRZESYŁOWYCH

26


1. Brak mechanizmów prawnych zobowiązujących gminę do wprowadzenia

inwestycji do mpzp, pomimo iż są to inwestycje celu publicznego.

2. Możliwości odwoławcze na każdym szczeblu postępowania administracyjnego

i cywilnego.

3. Uznaniowość wielu decyzji (wydłużenie czasu pozyskiwania decyzji od kilku

miesięcy do kilku lat, praktycznie może to prowadzić do wstrzymania inwestycji).

4. Nieuregulowany stan prawny do gruntów, na których posadowione są istniejące

sieci oraz niejednoznaczność przepisów prawa umożliwiających ich uregulowanie

(brak przeprowadzenia postępowań spadkowych, etc.).

5. Brak obligatoryjnych kryteriów i sposobu ustalania rekompensaty za ustanowienie

służebności przesyłu (pomimo, że działalność przesyłowa podlega regulacjom

ustawowym).

6. Brak skutecznej formy „uwłaszczenia” przedsiębiorstw energetycznych w celu

usankcjonowania i legalizacji stanu istniejących urządzeń i instalacji

wybudowanych w latach 50-90-tych.

27

Problemy rozbudowy liniowej infrastruktury elektroenergetycznej (1)


7. Długotrwały proces pozyskiwania praw do dysponowania nieruchomością na

cele budowlane (w trybie postępowania administracyjnego lub sądowego

ustanowienia służebności przesyłu).

8. Żądania właścicieli nieruchomości znacznie przekraczające realną wartość

nieruchomości (w przypadku linii Kromolice – Plewiska żądania właścicieli

nieruchomości ośmiokrotnie przekraczały oszacowaną wartość z operatu).

9. Sztywne stanowisko właścicieli nieruchomości wobec planowanej inwestycji

liniowej (w przypadku linii Kromolice – Plewiska właściciele wykorzystywali

każdą możliwą ścieżkę odwoławczą w celu zablokowania budowy linii, brak

możliwości negocjacji i wypracowania konsensusu).

10. Brak szybkich ścieżek rozstrzygania protestów (groźba utraty pozwolenia na

budowę, co spowodowałby kilkuletnie opóźnienie w inwestycji).

11. Trudności ze stałym dostępem do infrastruktury liniowej w celu

przeprowadzenia prac modernizacyjnych i remontowych na skutek braku zgody

właścicieli na wejście na nieruchomość.

28

Problemy rozbudowy liniowej infrastruktury elektroenergetycznej (2)


Celem ustawy jest stworzenie odpowiednich i stabilnych warunków dla

realizacji celu publicznego w postaci budowy, eksploatacji

oraz modernizowania infrastruktury technicznej niezbędnej

do zapewnienia nieprzerwanego dostarczania energii elektrycznej,

gazów w tym dwutlenku węgla, ciepła, ropy naftowej i produktów naftowych.

29

Projekt ustawy o korytarzach przesyłowych – cel ustawy


• Postępowanie w sprawie korytarza przesyłowego wszczynane na wniosek

przedsiębiorcy, którego urządzenia są lub mają znaleźć się w korytarzu przesyłowym.

• Możliwość pozyskania w jednej decyzji wojewody: lokalizacji, prawa do dysponowania

nieruchomością na cele budowlane, służebności przesyłu i pozwolenia na budowę.

• Ograniczenie możliwości wzruszania decyzji.

• Z chwilą ustanowienia korytarza przesyłowego, nieruchomości znajdujące się

w korytarzu przesyłowym zostaną, z mocy prawa obciążone służebnością przesyłu.

• Wprowadzenie jednoznacznych kryteriów i obowiązku ustalania rekompensaty za

ustanowienie służebności przesyłu.

• Ograniczenie konfliktów społecznych i negatywnych efektów środowiskowych poprzez

grupowanie różnych urządzeń przesyłowych w tym samym korytarzu.

30

Projekt ustawy o korytarzach przesyłowych - główne zalety


Dziękuję za uwagę

Henryk Majchrzak

Prezes Zarządu PSE S.A.

31

Documents

Rozbudowa sieci elektroenergetycznych w ramach jednolitego ... · elektroenergetyczne Polska-Litwa (1) Zadaniem projektowanych linii i stacji jest stworzenie w Krajowym Systemie