Romeo J. Soriano Panimulang Linggwistika

ARALIN ___ KAHULUGAN NG PONEMIKA

Pangalan: __________________________ Petsa: __________

Kurso/Taon/Seksyon: _______________ Iskor: __________

Layunin:

1. Nakapagbibigay ng mga ideyang may kaugnayan sa ponemika.

2. Naibibigay ang mga angkop na kahulugan ng ponemika.

3. Natutukoy kung tama o mali ang mga impormasyon.

Pagsasanay 1

Panuto: Magbigay ng mga ideyang may kaugnayan sa

ponemika. Isulat ang sagot sa ibaba.

Pangalan: __________________________ Petsa: __________

PONEMIKA


Pagsasanay 2

Panuto: Magbigay ng tatlong kahulugan ng Ponemika. Isulat

ang sagot sa mga larawan sa ibaba. ( 5 puntos bawat

sagot)

Pangalan: __________________________ Petsa: ____________

1.______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Kurso/Taon/Seksyon: _________________ Iskor: __________

Pagsasanay 3

Panuto: Iguhit ang simbolong ito sa patlang kung ang

isinasaad ng mga impormasyon ay tama at kung mali

ay iguhit naman ang simbolong ito (5 puntos).

__________ 1. Ang ponemika ay isang paraan ng pag-aaral ng

tunog.

__________ 2. Ang pag-aaral sa tunog ay mahalaga subalit hindi

masyadong mahalaga sa mga mag-aaral at guro.

__________ 3. Ang mga guro ng Filipino ay kailangang magkaroon

ng sanligang kaalaman sa anumang bagay lalo na sa

pag-aaral sa mga makahulugang tunog na ginagamit

sa pagsasalita.

___________4. Ang pag-uuri-uri sa iba’t-ibang makahulugang tunog

na ginagamit sa pagsasalita ay walang kaugnayan sa

ponemika.

__________ 5. Ang mga makahulugang tunog ay tinatawag na

morpema.

ARALIN ___

MAKAHULUGAN AT DI-MAKAHULUGANG MGA TUNOG

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Layunin:

1. Natutukoy ang mga mahahalagang impormasyon sa mga

inilalarawan sa mga pahayag.

2. Naibibigay ang mga mahahalagang na detalye na may

kaugnayan sa makahulugan at di-makahulugang mga tunog.

3. Natutukoy ang mga tunog ng mga salita kung makahulugan o di-

makahulugan mula sa mga inilalarawan ng mga naibigay na

pahayag.

Pagsasanay 4

Panuto: Tukuyin at ayusin ang “rumbled word”. Isulat sa

kahon sa ibaba ang sagot.

1. Ito ang iba pang tawag sa mga di-makahulugang mga tunog.

2. Ito ang iba pang tawag sa mga makahulugang mga tunog.

EOONTPKI

Sagot:

3. Ito ang naghuhudyat na may tunog o mga tunog na nakukulong ng

mga braket na di-ponemiko.

4. Ito ang unang-unang ginagawa ng isang dalubwika kapag sinusuri

niya ang lahat ng iba’t-ibang tunog na kanyang naririnig sa mga

nagsisipagsalita ng nasabing wika.

5. Ito ang naghuhudyat kapag ang mga tunog na nakukulong ng mga

pahilis na guhit ay tiyak na mga ponemiko.

Pangalan: __________________________ Petsa: __________

OPIMENOK

Sagot:

LATATAGAP

TARSNRKPIONGSY AMPNOPEKOTI

Sagot:

Sagot:

SYONGTARSNRKPI KOMIPONEPMA

Sagot:


Pagsasanay 5

Panuto: Magbigay ng mga salita o detalye na may kaugnayan

Sa mga makahulugan at di-makahulugang mga tunog

Isulat sa mga kahon ang sagot.

Pangalan: __________________________ Petsa: __________

MAKAHULUGAN DI-MAKAHULUGAN


Pagsasanay 6

Panuto: Tukuyin kung ang mga sumusunod ay mga makahulugan o di- makahulugang mga tunog ng mga salita. Isulat sa kahon sa ibaba ang iyong sagot.

1. kape-cafe 6. tila-tila

2. mesa-misa 7. pormal-formal

3. sue-zoo 8. pala-bala

4. bansa-banta 9. aso-uso

5. zigzag-sigsag 10. pana-bana

ARALIN ___

PARES-MINIMAL

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Layunin:

1. Nakabubuo ng mga pares –minimal buhat sa mga “rumbled word.”

Pagsasanay 7

Panuto: Ayusin ang mga sumusunod na “rumbled word” upang makabuo ng mga pares-minimal. Isulat ang sagot sa ibaba. (20 puntos)

1. gpaih spagi

2. rmoa arum

sbaa

amat3. amad

4. apas

7. aymad

4. apas

kyama

5. ayhab uhayb

6. sou aos

8. gayla gayta

ARALIN ___

9. msae

10. upos

sami

psoo

1.

2.

3.

4.

5.

6.

8.

7.

9.

10.

KANYA-KANYANG KALIGIRAN

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Layunin:

1. Natutukoy kung ang mga salita ay may kaligiran.

Pagsasanay 8

Panuto: Tukuyin kung ang mga sumusunod na salita ay may kaligiran o wala. Isulat ang K kung may kaligiran at WK kung walang kaligiran. Isulat ang sagot sa mga Kahon sa ibaba.

ARALIN ___

1. tila-tela

2. asal-tasa

3. loro-lolo

4. pala-alab

5. ulap-puti

6. puso-poso

7. laga-tasa

8. sabaw-sabay

10. sira-sera

9. haba-basa

MALAYANG PAGPAPALITAN

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Layunin:

1. Nakapagbibigay ng mga salitang malayang nagpapalitan ng

dalawang ponema nang hindi nagkakaroon ng epekto sa kahulugan

ng salita.

Pagsasanay 9

Panuto: Magbigay ng labindalawang (12) halimbawa ng mga

salitang malayang nagpapalitan ng dalawang ponema

nang hindi nagbabago ang kahulugan ng salita. Isulat

ang sagot sa kahon sa ibaba.

Halimbawa:

u-o pinanunuod

pinanunood

ARALIN ___ANG ALOPONO

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Layunin:

1. Natutukoy ang mga mahahalagang impormasyon sa mga

inilalarawan ng mga pahayag.

2. Naibibigay ang tatlong katangian ng alopono.

3. Nakikilala ang apat na alopono ng ponemang /t/ sa Ingles

(Buchanan 1963); aspirado, di-aspirado, pigil at tap.

Pagsasanay 10

Panuto: Tukuyin kung ano ang inilalarawan ng mga

sumusunod na pahayag. Piliin ang sagot sa kahon

at isulat ang sagot ibaba.

PAGPIPILIAN NG SAGOT

Aspirado spectrogram

Tono bargram

Tap pigil

Punto alopono

Artikulasyon di-aspirado

Paglalagyan ng Sagot

1.

5.

3.

2.

6.

4.

1. Isang sensitibong instrumentong maaaring gamitin lamang upang mapatunayan ang pagkakaiba-iba sa bigkas ng /t/.2. Ito ang tawag sa alopono ng ponemang /t/ sa Ingles kapag ang /t/ ay sumusunod sa /s/.3. Ang pangkat ng mga tunog na itinuturing na halos magkatulad sa isang wika.4. Ito ang tawag sa alopono ng ponemang /t/ sa Ingles kapag ang /t/ ay nasa pusisyong inisyal.5. Ito ang tawag sa alopono ng ponemang /t/ sa Ingles kapag ang /t/ ay nasa pagitan ng dalawang patinig.6. Ito ang tawag sa alopono ng ponemang /t/ sa Ingles kapag ang /t/ ay nasa pusisyong pinal.

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Pagsasanay 11

Panuto: Ibigay ang tatlong katangian ng alopono. Isulat

ang sagot sa mga larawan sa ibaba.

1.1.

3.3.

2.2.

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Pagsasanay 12

Panuto: Tukuyin ayon sa apat na alopono ng ponemang

/t/ sa Ingles (Buchanan 1963) kung ang mga

salita ay aspirado, di-aspirado , pigil at tap.

Isulat ang A-kapag aspirado at DA-di-aspirado,

P-pigil at T-tap.

1. stole

2. bitter

3. stop

4. tin

5. stand

6. water

7. mint

8. tip

9. butter

10. sit

ARALIN ___ANG PONEMA

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Layunin:

1. Nakapagbibigay ng mga salitang may kaugnayan sa ponema.

2. Naibibigay ang tamang katuturan ng sumusunod na salita upang

mabuo ang graphic organizer.

3. Naipapaliwanag ang mga parirala buhat sa kahulugan ng ponema

mula kay Gleason.

4. Naipapaliwanag ang apat na ponemang suprasegmental.

Pagsasanay 13

Panuto: Magbigay ng mga salitang may kaugnayan sa ponema. Isulat sa larawan sa ibaba.

PONEMA

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Pagsasanay 14

Panuto: Ibigay ang angkop na katuturan ng mga hinihingi ng sumusunod na salita upang mabuo ang graphic organizer.

Ponema/Phoneme

phone eme

1. 2.

Morpema/morpheme

morph 3.

4. makahulugan

allo 6.

5.

tunog7.

8.

morph9.

10.katulad

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Pagsasanay 15

Panuto: Ipaliwanag ang mga parirala buhat sa kahulugan ng

ponema mula kay Gleason.

1. Ang ponema ay isang grupo ng magkakahawig na tunog.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2. Na magkakatulad sa punto at paraan ng artikulasyon.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.3. May kanya-kanyang sistema ng distribusyon.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.4. Sa Wikang pinag-uusapan.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Pagsasanay 16

Panuto: Ipaliwanag ang apat na ponemang suprasegmental.

Isulat ang sagot sa mga larawan.

1.Haba ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Tono________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Antala________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Diin________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ARALIN ___ANG MORPEMA

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Layunin:

1. Nakapagbibigay ng mga salitang may kaugnayan sa salitang

morpema.

2. Natutukoy kung tama o mali ang mga pahayag.

3. Nakapagbibigay ng mga halimbawa sa mga uri ng

pagbabagong Morpoponemiko.

Pagsasanay 17

Panuto: Magbigay ng mga salitang may kaugnayan sa morpema. Isulat ang sagot sa larawan sa ibaba.

Morpema

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Pagsasanay 18

Panuto: Tukuying kung tama o mali ang mga pahayag tungkol

sa morpema.Isulat ang salitang LANGIT kung tama at

kung mali naman ay isulat ang LUPA. Isulat ang sagot

sa larawan sa ibaba.

1. Sinasabing ang morpema ay naiiba sa

ponema sapagkat may mga morpema na

may kahulugan kahit na nag-iisa.

2. Ang pagkilala sa mga morpema ng isang wika ay hindi madali kung alam ng nagsusuri ng wika.

3. Ang isang karaniwang paraan ng pag-alam ng mga morpema ng isang wika ay ang pagkuha ng sapat na daming mga salita na nagkakatulad sa ginagampanang bahagi sa pananalita.

4. Ang bawat wika ay may sariling sistema sa pagbubuo ng mga salita.

5. Ang morpema ay binubuo ng isa o higit pang alopono.

6. Masasabi na ang ponema ay morpema rin.

7. Ang morpema ay mauuri sa dalawang klase ang salitang –ugat at panlapi.

8. Ang morpema (mo) ay hindi malayang morpema.

9. Hindi natin masasabing morpema ay isang pantig.

10. Ang nakalaing morpema (bound morpheme) ay maaari ring tawaging di-malayang morpema.

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Pagsasanay 19

Panuto: Magbigay ng mga halimbawa ng mga uri ng pagbabagong

Morpoponemiko.

1. ASIMILASYON

Parsyal-Halimbawa___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ganap-Halimbawa ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. PAGPAPALIT NG PONEMA

A.) D – R ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________B.) O – U ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. METATESIS

H – N ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. PAGKAKALTAS NG PONEMA

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ARALIN ___MGA NOTASYONG O SIMBOLONG ATING GINAGAMIT

Pangalan: __________________________ Petsa: __________


Layunin:

1. Naipapaliwanag ang mga simbolong o notasyong gingamit.

2. Naiguguhit ang tamang simbolo o notasyong ating ginagamit.

Pagsasanay 20

Panuto: Tukuyin ang mga simbolong nailalarawan at pagkatapos ay iguhit ang simbolo. Isulat ang sagot sa mga larawan.

Transkripsyong ponetiko:___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Simbolo: _______________

Notasyong morpemiko:____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Simbolo: _______________

3. Notasyong Panipi:___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Simbolo: _______________

Notasyong Asteris: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Simbolo: _______________

5. Notasyong Impit na tunog : ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Simbolo: _______________

Notasyong Tutuldok : ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Simbolo: _______________

Answer:Punto ng Artikulasyon

- inilalahad kung saang bahagi ng bibig nagaganap ang saglit na pag-abala ng papalabas ng hangin sa pagbigkas ng isang katinig.

Mga Punto ng Artikulasyon:

1. Panlabi - /p,b,n/

2.Pangngala-ngala (palatal) - /y/

-Pangngala-ngala (velar) - /k,g,h,w/

Transkripsyong ponemiko:___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Simbolo: _______________

Notasyong salin kahulugan:____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Simbolo: _______________

3. Glottal

-paimpit

-pasutsot

5. Panggilagid - /s,l,r/

6. Pangngipin - /t,d,n/

Answer:Paraan ng Artikulasyon

-naiilarawan kung paanong lumalabas ang hinihinga (sa bibig o ilong) sa pagbigkas ng isang katinig.

Mga Paraan ng Artikulasyon:

1. Pasara - /b,t,k,p,d,g/

2. Pailong - /m,n,ng/

3. Pasutsot - /s,h/

4. Pagilid - /l/

5. Pakatal - /r/

6. Malapatinig - /w,y/

Documents

Romeo J. Soriano Panimulang Linggwistika