Rola RIPOK we współpracy z gminami.

Jak wypracować dobry model współpracy w celu stworzenia

„mocnego” systemu gospodarki odpadami.

19-20 maja 2016 r., Hotel Faltom, Rumia

System gospodarowania odpadami komunalnymi

Nowy system zakłada, że samorząd, który jestodpowiedzialny za wszystko to, co służy lokalnejspołeczności, powinien być również odpowiedzialnyza odebranie i właściwe zagospodarowanieodpadów. W nowym systemie gospodarki odpadamikomunalnymi gmina ma wpływ na każdy z jegoelementów i dzięki temu powinna kształtowaćsposób gospodarowania odpadami komunalnymi naswoim terenie. Jednakże najpierw każda gminamusiała zorganizować system gospodarki odpadamikomunalnymi, zgodnie z zapisami ustawy oraz zuwarunkowaniami miejscowymi.

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – obowiązki gmin

Art. 3 ust. 2 pkt 1–16 u.u.c.p.g. zawiera rodzaje działań, któresłużą organizacji systemu gospodarowania odpadamikomunalnymi. Zadania, jakie (w szczególności) gminy musząpodejmować: tworzą warunki do wykonywania prac związanych z

utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lubzapewniają wykonanie tych prac przez tworzenieodpowiednich jednostek organizacyjnych;

zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lubwspólnych z innymi gminami: regionalnych instalacji doprzetwarzania odpadów komunalnych;

obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na tereniegminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi;

nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tymrealizację zadań powierzonych podmiotom odbierającymodpady komunalne od właścicieli nieruchomości;

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – obowiązki gmin

ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnychobejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów:papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowańwielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegającychbiodegradacji;

tworzą punkty selektywnego zbierania odpadówkomunalnych;

zapewniają osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu,przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymimetodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnychulegających biodegradacji przekazywanych do składowania;

prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresieprawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, wszczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadówkomunalnych;

udostępniają na stronie internetowej urzędu gminy oraz wsposób zwyczajowo przyjęty określone informacje.

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – obowiązki gmin

Art. 3b. 1. u.u.c.p.g. wskazuje, że gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.:

1) poziom recyklingu i przygotowania doponownego użycia następujących frakcjiodpadów komunalnych: papieru, metali, tworzywsztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50%wagowo;

2) poziom recyklingu, przygotowania doponownego użycia i odzysku innymi metodamiinnych niż niebezpieczne odpadów budowlanych irozbiórkowych stanowiących odpady komunalnew wysokości co najmniej 70% wagowo.

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – obowiązki gmin

Art. 3c. 1. wskazuje, że gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania:

1) do dnia 16 lipca 2013 r. – do nie więcej niż 50%wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania;

2) do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie więcej niż 35%wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania

– w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.

Co to jest regionalna instalacja ?

Art. 35 ust. 6 ustawy o odpadach:

Regionalną instalacją do przetwarzania odpadówkomunalnych jest zakład zagospodarowania odpadów,o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania iprzetwarzania odpadów z obszaru zamieszkanego conajmniej przez 120 tys. mieszkańców, spełniającywymagania najlepszej dostępnej techniki, o którejmowa w art. 207 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. –Prawo ochrony środowiska, lub technologii, o którejmowa w art. 143 tej ustawy, w tym wykorzystującynowe dostępne technologie przetwarzania odpadówlub zapewniający:

Co to jest regionalna instalacja ?

1) mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanychodpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanychodpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub wczęści do odzysku, lub

2) przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych iinnych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu owłaściwościach nawozowych lub środków wspomagającychuprawę roślin, spełniających wymagania określone wprzepisach odrębnych, lub materiału po procesiekompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku wprocesie odzysku R10, spełniającego wymagania określone wprzepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4, lub

3) składowanie odpadów powstających w procesiemechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanychodpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowaniaodpadów komunalnych o pojemności pozwalającej naprzyjmowanie przez okres nie krótszy niż 15 lat odpadów wilości nie mniejszej niż powstająca w instalacji domechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanychodpadów komunalnych.

Co to jest ponadregionalna instalacja ?

Art. 35 ust. 6a ustawy o odpadach:

Ponadregionalną instalacją do przetwarzaniaodpadów komunalnych jest spalarnia odpadówkomunalnych o mocy przerobowejwystarczającej do przyjmowania i przetwarzaniazmieszanych odpadów komunalnych zebranych zobszaru zamieszkanego co najmniej przez 500tys. mieszkańców, spełniająca wymaganianajlepszej dostępnej techniki, zwana dalej„ponadregionalną spalarnią odpadówkomunalnych”.

Co to jest region gospodarki ?

Art. 35 ust. 5 oraz 5a ustawy o odpadach:

Region gospodarki odpadami komunalnymi stanowiobszar sąsiadujących ze sobą gmin liczących łącznieco najmniej 150 tys. mieszkańców i obsługiwany przezinstalacje, o których mowa w ust. 6; regionemgospodarki odpadami komunalnymi może byćrównież obszar gminy liczącej powyżej 500 tys.mieszkańców.

Region gospodarki odpadami komunalnymi możeobejmować sąsiadujące ze sobą gminy z różnychwojewództw, jeżeli przewidują to wojewódzkie planygospodarki odpadami tych województw.

Uchwalone regiony gospodarki odpadami w poprzednim planie

WPGO 2014

7 Regionów gospodarki odpadami

Proponowane regiony gospodarki odpadami w projekcie planu WPGO 2022

4 Regiony gospodarki odpadami

Problemy i nieprawidłowości w funkcjonowaniu RIPOK - gminy

1. Brak współpracy lub niewłaściwa współpraca zgminami obsługiwanymi przez RIPOKi;

2. Niewłaściwie zbudowane systemy zbieraniaodpadów w gminach – przyczyny – w momencietworzenia regulaminów i podstaw systemuzbierania odpadów brak doświadczenia kadrydesygnowanej do budowy systemu ze stronygmin, brak wzorców, brak badań morfologiiodpadów powstających na ich terenie;

3. Brak porozumienia pomiędzy poszczególnymigminami należącymi do danego RIPOK;

Problemy i nieprawidłowości w funkcjonowaniu RIPOK - gminy

4. Gminy należące do tego samego RIPOK-uprzygotowały całkowicie odmienne systemyzbierania odpadów;

5. Tak zróżnicowane strumienie odpadów trafiłydo instalacji regionalnych;

6. Różne częstotliwości odbierania odpadówzmieszanych – powoduje to kłopoty na liniachdo segregowania odpadów.

Gminne PSZOKi

Art. 3 ust 2 pkt 6) Gminy zapewniają czystość iporządek na swoim terenie i tworzą warunkiniezbędne do ich utrzymania, a w szczególności:

tworzą punkty selektywnego zbierania odpadówkomunalnych w sposób zapewniający łatwy dostępdla wszystkich mieszkańców gminy, które zapewniająprzyjmowanie co najmniej takich odpadówkomunalnych jak: przeterminowane leki i chemikalia,zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzętelektryczny i elektroniczny, meble i inne odpadywielkogabarytowe, zużyte opony, odpady zielone orazodpady budowlane i rozbiórkowe stanowiące odpadykomunalne, a także odpadów komunalnychokreślonych w przepisach wydanych na podstawieart. 4a.

Gminne PSZOKi

Cele funkcjonowania PSZOKów:

1. Zmniejszenie ilości odpadów niebezpiecznych wstrumieniu odpadów komunalnych;

2. Zmniejszenie ilości odpadów biodegradowalnychkierowanych na składowiska;

3. Zwiększenie ilości selektywnie zbieranego ZSEE;

4. Zwiększenie ilości selektywnie zbieranych baterii;

5. Selektywne zbieranie odpadówwielkogabarytowych w celu zmniejszenia ichobjętości;

6. Poprawa życia mieszkańców.

Problemy i nieprawidłowości w funkcjonowaniu RIPOK - wytwórcy

1. nieprzestrzeganie przez mieszkańców regulaminówutrzymania czystości a także własnych zobowiązańw postaci złożonych deklaracji o segregowaniuopadów;

2. często małe zróżnicowanie w cenach za odbiórodpadów zmieszanych i segregowanych;

3. zmiana UoUCIPWG może to zmienić;

4. niewykorzystywanie przez gminy posiadające strażgminną środków karnych dla właścicielinieruchomości nieprzestrzegających przepisów;

5. konieczność konsultowania zmian w systemiezbierania odpadów w gminach z instalacjami doktórych te odpady będą trafiać – przykłademodpady bio – 20 01 08 lub 20 01 99 oraz popioły zdomowych palenisk 20 01 99 lub 20 03 99.

Problemy i nieprawidłowości w funkcjonowaniu RIPOK

1. RIPOKi były projektowane i budowane w oparciu orozwiązania techniczne i technologiczne sprzed ok.10 lat – cykl powstawania dokumentacji orazpozyskiwania środków do realizacji projektów;

2. Projektowano RIPOKI w oparciu o cząstkowe lubprzy braku badań morfologicznych – zmiana tejmorfologii w ostatnich 10 latach;

3. Projektanci często nie wykorzystywali metodnowych, innowacyjnych – cena oraz konserwatyzmzamawiających;

4. Część instalacji pomimo, że powstały stosunkowoniedawno zmuszona jest do przeprowadzeniamodernizacji – zmiana przepisów prawnych - np.kompostownie.

Problemy i nieprawidłowości w funkcjonowaniu RIPOK

5. Część instalacji regionalnych posiadasortownie nie wyposażone w sorteryautomatycznie sortujące zmieszane bądźselektywnie zebrane odpady - w kolejnych ilośćsorterów znacznie większa niż potrzebywynikające ze strumienia sortowanychodpadów;

6. Duże zróżnicowanie w kosztach budowyposzczególnych instalacji o zbliżonych mocachprzerobowych;

7. Różne koszty przetwarzania 1 Mg odpadów wposzczególnych RIPOKach.

Działanie systemu w województwie pomorskim

Województwo Pomorskie - jako jedno z najszybciej porządkujących system

gospodarowania odpadami w Polsce – powstały już wszystkie instalacje przewidziane do obsługi

utworzonych regionów gospodarki odpadami.

Działanie systemu w województwie pomorskim

1. Region Szadółki – RIPOK Szadółki;

2. Region Eko Dolina – RIPOK Eko Dolina;

3. Region Północny – RIPOK Czarnówko;

4. Region Północno-Zachodni – RIPOK Sierżno;

5. Region Północno-Zachodni – RIPOK Bierkowo;

6. Region Północny – RIPOK Chlewnica;

7. Region Wschodni – RIPOK Gilwa;

8. Region Wschodni – RIPOK Tczew;

9. Region Południowy – RIPOK Stary Las;

10.Region Południowo-Zachodni – RIPOK ZZO Nowy Dwór

Działanie systemu w województwie pomorskim

Do tej pory system gospodarowania odpadamikomunalnymi polegał na funkcjonowaniuregionalnych instalacji przetwarzania odpadówkomunalnych oraz instalacji do zastępczej obsługiregionu. Ten stan zmieni się najpóźniej do dnia 1lipca 2018 r., bowiem instalacjami do zastępczejobsługi regionu będą mogły być wyłącznie inneregionalne instalacje przetwarzania odpadówkomunalnych przeznaczone do przetwarzania tegosamego rodzaju odpadów co RIPOK (art. 35 ust. 4au.o.).

Działanie systemu w województwie pomorskim

Z art. 35 ust. 4 pkt 2 u.o. wynika, że instalacje dozastępczej obsługi regionu będą funkcjonowały wprzypadku, gdy znajdująca się w regionieinstalacja RIPOK uległa awarii lub nie możeprzyjmować odpadów z innych przyczyn oraz doczasu uruchomienia regionalnych instalacji doprzetwarzania odpadów komunalnych.

Działanie systemu w województwie pomorskim

Instalacja zastępcza, aby mogła mieć taki status musibyć wskazana w wojewódzkim planie gospodarkiodpadami (WPGO). Jeżeli instalacja przeznaczona doprzetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych,odpadów zielonych oraz przeznaczonych doskładowania pozostałości z sortowania odpadówkomunalnych i pozostałości z procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadówkomunalnych nie zostanie wskazana w WPGO, tozgodnie z art. 38a u.o. (wprowadzonym u.z.u.o.), niezostała ujęta w wojewódzkim planie gospodarkiodpadami, to organ ma obowiązek odmowy wydaniadla niej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,pozwolenia na budowę, pozwolenia zintegrowanegolub zezwolenia na przetwarzanie odpadów (w tejinstalacji).

WNIOSKI

1. Konieczność wzmocnienia technologicznegoistniejących instalacji – modernizacja w oparciuo technologie innowacyjne;

2. Zmniejszenie i to radykalne ilości odpadówskładowanych poprzez ich rzeczywisteprzetworzenie i zagospodarowanie – recykling iodzysk;

3. Uszczelnienie systemu odbierania odpadów –część RIPOKów obserwuje odpływ odpadówpomimo zamknięcia instalacji niebędących wsystemie i w zapisach WPGO;

WNIOSKI

4. Jest 2016 rok a budowa instalacji do spalania wwojewództwie pomorskim jest opóźniona – co z frakcjąenergetyczną – na dzisiaj tylko jedna instalacja wwojewództwie pomorskim – RIPOK w Chlewnicywytwarza paliwo i nie ma problemu z zakazemskładowania jaki obowiązuje od 1 stycznia 2016 r.;

5. Aby można było zastosować technologie innowacyjneRIPOKi muszą posiadać wystarczające ilości odpadówdopływających z terenu Regionu;

6. Zwiększenie stopnia automatyzacji procesów sortowania– odchodzenie od sortowania manualnego;

7. Zmiana sposobu zagospodarowywania odpadów bio zprocesów tlenowych na procesy beztlenowe zwykorzystaniem uzyskanego w ich efekcie biogazu.

WNIOSKI

8. Konieczność ściślejszej współpracy pomiędzyRIPOKAMI a Gminami należącymi do tego samegoRegionu. (Obowiązki gmin nie kończą się w momenciewybudowania RIPOK dotyczą utrzymywania RIPOKrównież w trakcie eksploatacji);

9. Większe zaangażowanie gmin w budowanie i kontrolęsystemu zbierania odpadów – nacisk na selektywnązbiórkę i wymuszanie selekcji na właścicielachnieruchomości;

10.Zbyt duże upolitycznienie problemu odpadówkomunalnych – od fazy ustawowawczej po wykonawcząna poziomie gmin;

11.Obowiązki gmin w zakresie edukacji i promowaniasystemu selektywnej zbiórki;

12.Wzmocnienie systemu zbiórki w PSZOKACH – aby stałysię istotnym elementem systemu.

WNIOSKI

13.Dla gmin istotne jest jaki koszt przetworzenia iunieszkodliwienia odpadów komunalnychponoszą rocznie;

14.Obecny powolny wzrost wymaganychwskaźników redukcji odpadów bio czyrecyklingu odpadów opakowaniowych wnajbliższych latach znacznie przyśpieszy i tylkościsła współpraca RIPOK – gminy możezapewnić osiągnięcie tych wskaźników.

DZIĘKUJĘ

ZA UWAGĘ