rf:

y..

-.'

I

^w'^>

r>

-^'

4

-3j

^

t

-^di(flitarur, VJdclicet in proprietateluatcnebrofa hilos,quod eft amicus Sopht.t hoc eft , ftpientia , quafi amor feu ftudium lapientix. Liquet ergo , quod a Grc-ecis fic vocatur , quatenus comprehen,

&

1

I

dit in fe'

amorem

fapientix

,

fcii

quia inipfius

tradlando fipientiam

homines ad

amoremtiquis

incicanturatquealliciuntur.

An-

i quippe qui eam hominum Ethnicorunxconceptibus ac pbantafijsjchimeris impreffit , ut etiam eledos (fi eflet poflibi, le)fubtilibus atque callidis liiis fallacijs decipiat.Hinc ergo tanta feminara eft a mundiorigine inter philofophiamatqueeffentialem , illamfalfam fcu adulterinam difcordia : hinc tantus philofophorum philofophix a mundanis contemptusNonne hoc totum h pagina finftahabe-

&

&

temporibus didta erat hsc fcientia Sophia,Ceu fapicntia tantum, at Pythagoras cgregius illc philofophus vocabulii Thilos tum poftea addidit , ut pote , qui fe maluit potius pro Philofopho , hoc clt , fapientix amatore, feu Itudiofo haberi ,quam titu-

mus fufficienter confirmatum ? Non in Sapientia carnali (ait Apoftolus) fed in gratia

Dei

verfati;

fumusin hocmundo- Atque2.Cot r,i2.

iterum

Prudentia carnis Mors eft , quoniam fapicntia carnis eft inimica Dei^ Prudentia ipiritus eft vita pax.Et alibi lucu-

&

lum

lapientis

fibi

impudenter arrogare.

lentius.-

Pra:dicatio raea

non

eftin perfua-

B

fionibus

!

SECTIONIS& humanae fapienriseverbis/cd in oilenfione fpiricus & vericaris fapientiamfionibus:

PRIM.fi LIB.h.Sapientia ver6 dc furfum defcedens eft de Dco :quibus 1 iquet,quod ut j uxta intcgram pagina: fancts harmonia , fadiabolica:

loquimur mtcr perfedos ; iapientiain autc non hujus mundi, fcd loquimur Dci Sapictiam in Myltericquarabfconditaeft^quamI.Cor.2.4.fuii &c: Quibus verbisdocemur primu, quod orationcs oratoru mundanoru fuaves & mcllifluje, qui fblo fermone & non reali virtute

Dcusrcvclavicclcclis pcr fpiritum

picntiaaccipitur , nimirumproterrena& mundana.que ett fpuria, hoc ett ,ab invenrionehumana, nec non fccunduclementa mundi parta (uti didum elt) ita ctia eft fapicntia verai]la,qu3e,

pura atque eifentialis nimirii

tuum ortum feu radicem habetin

funt fapietes,philofophique lbphifticri,quilinguis mujca pollicentur,effcGl:u

tame paplanc

Chrilto feu verbo Dei juxta illud fapientis: Verbum Dei altiflimi e(t fapientis fons.

runi aut nihil prxftare poiTuntfeu dlcntiales verba virtutea

;

fint

venti inanes, cu viceveria philofophi reales

Quod cum ita fic , non cum canto fervore feu vehementia a nobis Chriftianis adoranda atque ampledtandaadulterinavcrifTimaeft

Ecclef.1.7.

&

poteftatc

Philofophia illa

munita cdcrc foleat. Sccund6,quod fcrmo vero potenti philofophoprolatus, fit fruduofus florcfcens,quippe qui a^tcrniracis fiipietia non illa hu us mundi ftatuminatur ,qure lapidis Lydij examinatione folumodo potes invenitur. Tertio, quonia

&

mendax, cjue ab infideliii figmentis origincm fuam ducif, ut illaomniii

&

&

& clficaciflima.ut pote fuper fun,

&

j

verura Chriftum lefum unicu lapidem Angularem in contemptu haberetur, pro nitiiloplane penderetur, quippe'

damentum

&

fapiecia cccleftis

humano

generi

eft

myftiIblis

& no humana tradicione revelata,uf pote in potcftate divina folummodo &ccfanclis atqueclccftis

cujus Ibiius cft implere,fu(tcntare vivificare omnia: in ita faciendo Itultos

&

Nam

&

dcteda leu manifcfta

temerarios imitabimur Ifraelitas , de quibus Propheta Baruch inhoc lenfu:SapieticE

Baruch.3.

& per confeques Ethnicis fapietibus atqueintidelibusincognita:& tameiftifuntpraecipui philofophi^ Chriftianorum compolitores, qua ipfi , vcrs ac divin^ philofophi^ leges rclpucntes vel falte ignorantes , tan-

fontem reliquit Ifrael

,

hoc cft,ncglexit fa-

fa tiducia

& conamine vcncratur atque in&

fequuntur,ac fi divinitas a cccloelTet nobis

Coloff2,S,

hominibus dcmiira- Cum niliilominus nos cx Apofroli verbis colligimus,quod ipfifit fallax, vana fbphiftica,quatenusortaeft cx traditionc hominii fecundij clementa hujus mundi fabricata non a Chrifto vcro lapidc angulari ,in quo habicatplcnitudo Divinicacis corporalicer: Hinc ergo ide alicer:Nos non fpiricum hujus mundi accepinius, fed fpiricum, qui cil ex Deo, qui ab eo donacus fuic nobis loquimur , non in dodis humana: fapiencix vcrbis , fed in

prudenciam in excraneis gentiliii nationibus quererent,in quibus non erat invcnicnda, licuc fecerunt Agareni illi , quifuerunt , in Therna, qui hac via ad ver.^ fapientise perfedionem attingcre haud'poruerunt:N6nne in tali philotbphi^ verie negledtu Prophcrisdivin? prsceptii violabilnus?Quod i"em.io.2, ett,ut vias gentiliu minimc dilcamus: quo-

pientia veram, ut artes, fcicnria

&

&

& &

niam leges populorum funt

vanse-

Et Apo-

ftolus hitce paucis nobis innotcfcere vide-

&

tur extremam illam varietate dillbnanriam,quie ett,inter duas iltas tapientis fpecies. Sapicntiam(inquit)gritci qu3:rebant; Iuda:i figna,nos Chriftum crucifixij prxdi-

&

i.coi.1.22.

;

camus &c

:

Quo quidem fermone arouere

doclnnaj.cor 2.12.

fpiricus

,

fpiricualibus fpiricualia

c6parantes:Animalis cnim homo,non percipit ea qui^ funt fpiritusDci^Stultitia enim cltilli&nonpotcttintelligerc&c. Atque iterum Sapicntia hujus mundi eft ftulcicia:

videtur,contemplacivam grxcoru phSofopliiam,qu2 ex craditione hominum &fola imaginarione ttipata eft orta, cujus patronierant Peripaterici,

Itoici

& Epicurasi.

Ac

philofbphia practica erat illa,quam afFecerunt luda;i ( noluerunt enim crcdcre fincpradticis philofophix cffcdibus ac in ulti-

i,cor.3. 15.

apud Deu Deus enim novic cogitationes lapicncu, quod fhilca* fint &c. Q^ibus ctia dccernerc potliimus, qubd fic fapictia falt"6.

moCtii,

phia:

loco nominare vidctur vcra- philofbmedullam, fivc ttudium fapicntia: re-

fapientia: conquarc tlulta ab Apottolo d"i(fi:itatur j atqueidco conccptus ieu imaginationestalium fapientum feu Philofophorum cum tuisDifcipulis(utcunqueopnmede fe ipfisfcnciancjtunc revcra ttultx nuUiusfic

doda Sc in eftedu vera;:

traria

&

qu? confiftitinlcfu Chrilto crucifixo, quc ex tolo Deo eft,quatenus fapicria hujus philolbphif ab ore lehovc eft cgreffa^quo- Ecclef.24. j. nia cjus fos(ut didtu)eft verbum Dci Hincin fua propria pcrfona fic loquituriapienriaifta vera:

&

icttimationis

coram Deo- Dehujufmodi

verb philofophis Propheta hxc: Ve,qui di-

if.iio-.io.

& bonum malum, facietcs & luce tenebras, ponentes amarum in dulce, & dulce in amarum- Vae,citis

malu bonu

tcnebra'; lucem,

ab orealciffimi prodij &c- Atque hacdccaufaApoftolus diftcrcnriam inccr philofbphiam Gr^corum , que erat fpuria, imaginana phantaftica , atque iftam veram realem of tendcns , hanc nobis pro-

&

&

ponit cautela:

Vt

(inquir)conlblcturcorda,

Coicff.2.2.

qui tapientcs cltis in oculis veftris coram vobifmet ipfis prudcntcs, Nonneetiam affignat p.Iacobus, infigne inter has fapientias difcrcpantiain ? Sapiencia(inquic)

&

ipfbrum

,

inttrudti in charitatc

& in omChrifci,

ncsdivicias plcnitudinis inceilcctus inag-

nicionc myfccrij Dei Pacrisin tjuocie|

&

letij

con

funcomncs chcfauri

fapieci^

&

fcie-"

bcob.

;.i5.

tradicens verirati

non elt de furfum dcfce-

abfcondici.Hoc dico,ut

nemo vosdeciergo acccpiltis

dcns apatrcluminis, fcdterrcna,animali$;

piac in lubliinitate fcrinonii.- ficut

DE PHILOSOPHIA MOYSAICA.Chriftum Dominum noftrum, in iplb ambulate, radicati Sc abundances in grntiarum adionc. Videre,ne quis vos deinanem fallacia cipiat pcr philofophiampitliislefum

Fol.fJ.realis

& confcqaenter eos in verz 8c

Phi-

&

lofophi? fundamentis, inltruxiflet) eorum nonnulIireplicaveruntdicentesQuid vult ^^ fcminiverbius hic dicerc?Alij ver6,d:Emo-

j_ ^g^

fccundum tradicione hominum &fecunnon fecundum dum clemcnta mundi

&

niorum vidctur ifte annunciator: Quibus tandem refpondct philofophus vere Chri^itianus in

Chriftum Icfum quia in ipfo habitat om;

verbahxc: Viri Athenienres, pcr

nisplcnitudoDivinitatis corporaliter , eftis in illo repleti , qui cft caput Principatus

Prxteriens enim & videns fimulachra ve& potcftatis&c: exquibusverbisres ftra inveni & aram in qua fcriptum erat IGNOTO DEO- Hunc ergo quem ignoift? notatu dignf funt rcfpiciend? & cum, ,

&

omnia

quafi fuperfticiofiores vos vidco:

diligentia obfervandf.

Prima

clt

,

qaod

rantes colitis

,

hunc ipfum annuncio vobis

omnis

intelligenti?

&

fcientie plcnitudo

&c.Noca

hic obicer,qu6diftofermone ar- Aa.t7.22.

confiftit in revelatione

& fcicntia myfterijlefuQuoniam(ut

Deiaic coloffi.j,

& Filij &

cjusChrifti

Apoftolus ) in Chrifto folo confiftit fafcicntig Thefaurus; Vndc Chripicntieftus inharc

guicipfos verum fyncer^ philofophig fundamentum ignoraffe ; ut potc , qui verum DcQ, qui eft ver^ fapientig fcaturigo haud cognoverunt. Tunc in hunc modum progrcditur:

verba:Qu:erite regnum Dci

&

Deus

(inquit)qui fecit

mundum,

cstera adijcientur vobis.Et per conlequcsinmera ftultitiaad veram fcientiam tclledum atque fapientiam inquircnda ab ipfis, qui eam nonnabcnt. Secunda , quodeft

&

omnia,queineo funtihiccoelifit

& terrse Aa.i;.24,

&

cum

Dominus,non in manu fadis teni,

plis habitat,

melliftui oratores Sc dolofiphiftae

& fallaces fofint

nec manibus humanis colitur, nec in diget aliquo cum ipfe dct omnibus omnia &c. Aufculinlpiratione vica

vanique iftius mundi philofophi

& tate &&

&

lummopere evitandi & nullo modo crededii quippe quorum docftrina lcu vcrba funtvix probabilia,quatenus rei fupertiv:ialia veritate pro fua in ftrudura baii nihil aliud

obiervate(obfecro)fapientisiftiu9 philolbphi excellencia,qui his verbis philo-

&

habent,

quam figmentum

inanc

& imagi-

qu6d fit Philofophia & confcquenter fapicncia quiedam quseinicium fjum ducit ab invetione feu tradii.ione hominum & fecundum elemcnta huj us munnon lecundum Chriftum, acque idc6 di omni conatu h verisChriftianis evitanda ac propulfanda vel falce non tanca fyncencatc obfervanda, ac fi k quadam divinitatc efletnariu.Tertia,,

Ibphos hofce mundanos fapiencia divina per confequens philofophiam Eflentialc perfpicue docct^Nam per textum iftum indicat qu6d Spiritus Dei , qui eft Chriftus lefus templa artificialia non inhabitet, fcd rem quam libet creata faciat fuum fandua,

& inter omnes alias creaturas ipliim homine templum fuum carncum facit perrium,fuperexcellenciamritus fapientia:,

&

ur in

exdem contextu

liquet, atque ide6 affirmar,

deccelis in terram emiflIIi.Quirra,qu6d ilper conleques laficphilolbphia fyncera,

&

fecundum Chrilti natura,quippe in quo omnis perfeda fcientia& cognitionis atque fapientis Thefauri funtfiti: atqueiftadodrinafabricatur non juxta hominum dodrina feu traditiones, ncc fccundum mundi elementa , quseftfapientia vera,

qux

eft

quod idem fpifandus dctomnicreatura: omnia. Quarc fi vitain,& inlpirarione omni rei tunc nulla reftat res in inundo, quj non animatur ab eo,quippe liiam vita, in ifta diexiftentiam ab rcipirationc

&

&

&

vinafapientiahauriens,&proptcrirtamra-Jr r J Jtione h fcripturis Lapis haud immcrito didicatur Angularis, quatenus fcilicet fuper in ipiaomnis creaturi^ fabrica conipfa

1

>

1011.1.4.!?,

&

tcrrena animalis

,

j^iabolica

,

& contradi-

cens veritati ; fed fecundum eara , quce ^ Deo, PatreLuminum defcendit, uti ab A1 )b.3.i;.

radicaliterinnicitur.Quareevi- Tim 6.i^ des eft,qu6d ipfe folus fit mundi Iux,in qua r.cor ij.aji. ' ColoU.I.IO. ,.7,1 ,, r/^L eft vita ula,qu^ vivificat omnia ; Et qui ett i.coi. la.i-io omnia in omnibus: In ipfo condita lunt ufiftit,ciquc

poftolo lacobo docemur-Super huj us ergofapientis humanse feu

niverfa in ccclis

mundana:

bafes ere-

fibiIia,omnia per

d:a eft(uti diximus)ea fapientia Grscorum (quxcft prxcipua philofophia: Chrilliana

Et

ipfc eft:

& in terris vifibilia & invi& in ipfo creata funr ante omnes & omnia in ipfoipfii

hodicrno die columna) HocqueproEro ari videtur in eo ; primum , quia ApoftolusPaulus ncgat ipfam efle veram philofophiam, quatenus fuper Lapide Angularcm Chriftum lefum non xditicatur : cjuemad' modumcxfermonibusejus,phiIoibphisAtheiiiefibus prolatis.liquido llttiscxplicatur.

conltant lUe implet omnia, operatur orania in omnibus.Nonne videtur etiam Salo-

mon huic rei aftipulari, dum alferit, Spiritum Dei incorruptibilem:

inctfe

omni

rei? sap.i^d.

ProcTdit autcm Apoftolus in iftiufmodi orationis filo Fecitque (ait)exunoomne

Nam quando fcdse Epicursoru & ftoicorum colloquium cum co habuiffcnt (poft-

Sam rationibus divins philofophiaeipfos,

Idololatria& deorum falforu atqueignotorum vcneratione difiuafiflct ipfisque fapientia: vcra: lefu Chrifii Icges,futuram-

que a mortuis refurredionem prxdicalTer,

genus humanum inhabitare fuper univer- ^^-^7'^^ lam facicm terrze,dcfiniens ftatuta tempoterminos habitationis coru, qusrere ra, Deum 5 fi fortc attradent eum ,aut inveniant quamvis non longc lit ab unoquoque noltrum: in ipfo "enim vivimus, movemur fumus ficut quidam vcftrorum poetarum dixerunt &c. En ecce admirabilem Lapidis divini iftius virtutem&

&

:

&

:

&

&

B

2

ftupendaS

e

SECTIONIS PRIM>(^upendiis illiusin creaturis operationcs! Et

LIB.II.

nota

,

quod lcmpcr inpotcftatehominis

pcr confcqucns omne in omni.Quod cbm ita fitjapertis vidcre licct oculis, quam lon-

pulfiitione cft, ut iplius inouifitione , polTit :id luam ralutcm acquiri. Hic eft in-

&

gc

k vcritate Pliilofophia;

illa

Grscanica

diftcc

atquc hac de caufa minime'a pijsilla

& incxplicabile vere Philofophis fubjccflum & fummum verorum philofoeffiibilc,

Chriftianis cft

amplcdenda, fed potius

phorum bonum quod tantis laudibus a veteri & novo Tcftamentis exaltatur & ebuccinatur. Quarc non inconfultc dixit,

injEternum relegandaexilium: ciimkfacris fcripturis via magis rcdta , completa perfcda ad fapicntis xtemz myfteria dignofcenda vereque philofophiae arcana

&

Cloff.^.J.

inloco prffdidtoApoftoIus : InChrifto fapicntix funt omncs Thefauri fcientix abfconditi &'c: Qiiibus infcrre vidctur A-

invcftigandapatct

&

, delineatur. Deniquein eo quod Graecorum Philofopnia atquc , ideo raundana five humana illa fapientia,

poftolus,qu6d nullafit vera philofophia, quxnon habet fpiritualcm iftam fundationcm,nimirum lefum Chriftum , in quo cftqui plcnitudo , diviniratis corporaliter , fupcrioris Nadt capuc tam Angelica: turar , quam Crcaturarum inferiorumi

fuper

quam

ftruitur talis philofophia fic

& diabolica,& fapientia: & philofophiae verae contradicat, atque obterrcna, animaiis

&

&

iftam rationem necelTeeft ,qu6d fit falfa fpura in fequcntibus aperte demon-

&

&

ftrabitur.

CAPVT.

II,

In quo, qaid fitfapientui humana , ^ quis homo animalis-^ ac repione, quidSapientia divtna, C? quis hemofpi^titualis, enucleati difcutitur.

difcurfu progrcdiamur, opera: crit pretium,ut mundoinprimis ortus feu originis

SEd

priusquam

ulterius in

hoc noftro

tam

fipicntije

humana:

five

mundanae

&

hominis animalis ( de quibus fcripturs plurimus in locis)quim illius divinae atquc hominis ipiritualis rationem aperiamus. Scicndum cft ergo quod fuprcma fapientiafitipfius anima: guftus , intelligentia,

ejus vifioquifitio

,

mcnsejus oculus, ratioejusin

riarum rerum fenfibilium five prKfentium five ablencium imprefTionem recipic, ex varijs rerum fenfibiiium rcalium fpeciebus fimilcs laborat fpccics in conccptu excrahere , Ec (cum ulcra reproducere rum nacuralium , fenficivarum, fubftantiarum corporearum cognicionem cranl^ cendere non poflic)impofribilc(inquam) eft, quin anims feuincclligencixnocioncs cales lenfibiles rcpriefencec , quas objeda

&

&

&

alpcdus, atquc ipfa ratiocinacio objefti,

ut , nbi intelligentia non accipiat

ejus (pecialiaeiafiignanc : Hincergoev^nic, quod animus fcu incelligencia in per0gibiles

guftumciofalli

'iapicntia

laporem liium primarium i luprema,ibi fa:picule in fuo judiatque decipi folet, nec eft fatis , utfeu

habcatviiio,

mcntcm pro oculo , cujusadufit quippc quse verlatur tam in infcrio-

rum, quam in Iliperiorum intuitu : Sed neccire cit, ut reda judicium ;i fapiencia proccdac. Eft ergo inrelligencia nofcicilla

animae fa-

cultas leu potcftas,quanomopercipic,cog-

piendo redc juftc res quaflibccincellicognofcendo difcerncndo decipicuciidque e6 prsfertim magis quo phantafia ad conccptum aliquem alicujus rci intelligibilcs imaginarium,arcbus quibufdam lcnfibilibus extrahere acquc clicerc conacur : Nam in Cali adione incclligencia feu animus(ad moduin ab ipfa phancafia fcdudus)facillimecirca calem rcm in difcer,

&

&

& difcernic rcs omnes incelligibilcs:

nendonus res

& pcrcipiendo decipi queac:quace^illa incelligibilis fic ipiricualis,

.

Acqueintelligcredcbcmus , quodvifioifciuli-nodiHattnbusmodis , nimirum vel pcr afTiftcntiam fcnfuum cxceriorum cunc vcrliicur mcdiance phanCafia circa corpora lcnfibilia, qusfolcncquandoque, imo vero plcrunquc, hominis nacuralis intcUcdum arquc racionemdirigcre& affifterc : vcl pcr folum phancafia: ipiricum, Sc tunc verliitur circa corporum fpiricualiumfimulacraimaginaria :acquein amba. bus iftis vidcdi fpeciebus incellecflus facilc

ac fu-

pernacuralis

&

& per confcquens circulum

capacicacis humansc racionis exccdic : VerbigraCia,cummenciohomini nacuralifive animah fiac de Dco Excrcicuum , cunc efH-

gies ftatim in fpiricu cjus phantattico alicujus fcnfibilis&corporciPoCencacus , feu

&

Imperacoriseminentisfuisprincipibusmunitusdepingitur. Porro fi SpiritumSan-

dum arguere velitminemuslus

,

impreflionem coluni-

baevcllinguasardentcsfiflasipfc

& hujusmoconcadus ia,

corumpacur,& racionc phancafix mediace qua cognicio rerum corporaliu inCelligibilium conducicur & ofterturrarioni.actande inrclledlui i-fcduci queac: Nam impoffibile cft , quin phancalia (cum fic inccrior iiiculcas fenficiva,qux ptofundam in fe va-

dialiaprxleferct. Etiamfi feraphin no,

cwm

fcx alis

fpiricu phancaftico apparebic

uc

diaalacusin eo vidcbitur , igncus bolus cornutus , pcdibusfifli5& in cffigie terribili more phantaftico lu eoprarlcn-

&

& Ange&

&

tftbitur

DE PHILOSOPHIA MOYSAICA.tabitur &c: At fi immediatc a fefibus in fpi-

F0I.7.in

ricum phantalticum vcniat ico, tunc etiam objccl;um tale vilioncm incellcdualcm fallit. Exempli gratia : Baculus redusin aquapofitus, apparcbitvifui curvus , LI B.

I r.

Tcm,utiquetencbrx vclut crcpufculoobvoluant n'ic,atque nox clUux circamc,ita obtenebrare polTunt, quin tu pra:vidcas ; fed nox u t dies illuilrat &c. Quamobrcm manifeltumeil, quod

afTignavit^ut ampliori ipfius prjefentia 5c poilefrione ca:tera animantia excellerec

tencbrajquiciem

Integrum hujus ncgocij philoibphict fcopum fcriptis, oti a fcriptqris cxpreile aperte' recitatur , mandare nimis forctla-

&

fit realis

ipiritus

Dci

& non

aliqua virtus

borioflim

:

Nam

fi

introfpiciamusopera

accidcncalis (uti nonnulli falfo imaginantur) qui impictliaias hasc:

Moyfis , libros lofua:hiitoviam

& ludicum lcgamus,

omnia.

Dc quo propbcta; :

Rcgum & Chronicorum obfer,

Iciem.23,:4.

rr1l.104.24.

EfcielT.1,10.

Coclum eil fedcs mea tcrra autem fcabcllum pedum mcorum Et leterram nunquid imremias Ccclum pleo- lam vero ut fciatis quomodo hoc fiat , fcdulo verbo Davidis Regi aufcultetis velim , dicentis In iapientia omnia fecilH replcta cil terra poireiTione tua &c: hoc eit, fpiritu tuo, qui implctomnia , informat & in aclum reducit omnia. Vnde etiam filiusSyrach: (Iipientiam fuam effudit Dcus iiiper omnia opera fua&fupcr omnem carnem juxta datum iijum , Ac fi dixiilet, quod ipiritus lit iecundumplus v-el minus in omni re,nimirum juxta illam:

vemus

&;

,

j

Narrationem lobi auicultcmus, , Pfalmos Davidis provcrbia Ecclefiallen,Canticum Canticorum Sapientiam Salomonis perquiramus:monumenta Prophetarum , fubjeftum Ecclefiaftici atque MaccabtTorum fcrutemur, ac tandem, re-

&

&

:

lationes ac

dida

cumtia,

diligentia

Chrifti Apoftolorum animadvertamus ; pcrci,

&

piemus evidcnrertibus

quod

ifta facra

iapicn-

cum efifentialibus ipfius virtutibus, ac-

& efFcdtibuscam

in vaiba totius

ram

fu-

perni,quam inferni mundicaritateficbafis fundamencum tocius dodrin^e

&

&

fcienciffi,

in rcbus nacuralibus,

,

quam

huic iiveaiTentSap.S.J,,

proportionem, quam Creatori placuit,vel illi creaturxcam ailignarc.Atque iilaeil ratio, qu6d Salomon inaliolocoiapientiam operari omniajjuxta

fupcrnaturalibus , feu potius

qus

concer-

etiam Apoftoli iiipra didum : Dcus operatur omnia in omnibus : Qu6d cum ita fic , quid quastb obibt quin audader inferamus , quod ipiritus ifte iit prsientia]icer& ellcnrialiter ubique,&perconfequcns in omni re ? Quid plura , nonne nos docct Moy fes egrcgius lUe noilcr in philolbpbia iacra prsccptor , qu6d ibatutis coclorum Elcmentorum fundamentis quslibet creatura ex ipfis confiata, &in ipfismovens ac vivens,tam cxiitentiam, quam pr^fervationem fuamab illounicoillud,

nunt adus Dei in tabernaculis fuis creatis, feu aqueis tcgumentis , qux ipfe vel induic vel exuit iecundum voluntatem fuam, uti fcripta illa iacra ubique fere loci teftantur,

lam vero

relidis generalibus,

ad parti,

cularia defcendiim

& oftendam &

quomo-

do fit Sapientianium:

ifta

xterna ccntralis fons

& Lapis Angularis,fcilicct

inprimisartiumom-

&

Ipiricu acciperet

:

vidclicec,

quod Sol , Lu-

& catera cccli fydcra,& iemina rerum, & arbores & hcrb.-e & omnia alia in gena,,

Thcologu-e Mcdicinse, Aftronomia:, Mufices, Arichmcticje, Geometris , Rhctorica:, ac tum poilea , quomodoicictia Ivkteorologica in ipliusadu virtute dependcat Dcinde quaratione fcientia Ethica fcu Moralis Gubcrnatio politica ab inftrudionibus diredionibus ipfius oriantur: Ac tandem declarabo,

&

&

&

quomodo omnes adus iccretificiantur; illum

nere vegetabilia , atque ex animali rcgno reprilia quadrupedia , volatilia atque

, revclationes myiticje atque miraculofa; ab ipla per-

&

confirmandolocum:

fcrip-

etiam

homofuerintab uno eodemquc Spiritu crcata : Verum cnim vcro Deus majorcm fpiritusfui portionem hominiipfc

turx

,

ubi dicitur

Cjeterx fcientix funt

ancillx hujus-

De hiicc ergo omnibusor-

dinein iequcntibus.

CAPVT.Iii

IV;

hoe capiteprobatur

jnentum omnium artium

qubd verajophia feu fapientia (itbafis Sfunda^ ;^ per confequens ,qubd li ipfa homini debita inqaifitione reveletur ille ab ea quafi unicafa' pentijfima ^ effentialiffima magifra lioceri atque erudtri boteji., ,

Colnff.J.^. \ 101.2.6.

INChriftoditi:

(

ait

Apoftolus

)

funtomnesabicon-

thefauri fipientiie

&

icientia:

, docebit vos omnem veritatem- Efdras gultavitde fapientia iltaci-

tusveritatis

Ecc;f.24.4(5.Ii^h.loii.

142(5.16.13,

EtSalomon. Sapientiam datDomiexorecjusprudcntia& icientia : Ecclcfiaiticus: Thciauri zabit fuper virum fcicntiam & intcllecftum juititia:. Atque iccrum:Ego doctrinam, quafi prophctiamnus,

fentiali,

induta veit^ raatcriali,nimirum in

&

formapoculi cujufdam ignei.cujus hauftu adc6 fpiritu divino erat rcplctus.ut volumi na fipientia: pcr integros quadraginta dies dictarct:quorum omniom ca fcriptis mandantes rccordati iunt ejus fcriba-. EtSaloSip.7,7.

efftindam rclinquam illam qusrcntibus lapicntiam: Etverbum incarnatum , leu Cnriilus Icius ait:Spiricus fandus vos docc bitomnia, Etalibi: Cumvencritillefpiri-

&

monait

:

Sapientiamoptavi ,&datuse qu6 reddatur tanco animohor,

movcndam

cire

vaccafitvarijs diftinda coloribusfcutulatus

qu6d qu6d

mida

&

quod aqua fit hu, qu6d Dcus fic Calis , qualcni

Scut poflitea , qus de rcbus naturahbus &fuper naturalmus, atqueetiamdc Dci eflentia de creaturis divinis ac mundo

ipfieum elTe cx traditionibus Ethnicorunl lomnianc , ac quod mundus fit setcrnus.

&

iixc

addidicit, aHjs viciflim conrtacer

& magno

& fimilia phaieratisfuis ibphiftica-

animoproponere: Quodemumfadto, putatis hbcros illos veftros eo modo imbutos atque inftitutos , elTc optimos ac dodisfimos oratores 3c concionatorcs ita quide, ut nemo eos valcat difputandu ac edilierenj

tionibus ade6 norunt pingere nare , ut vd fomnolenttim ctiam

&

cxor-

canem

valeant per ea cx cinerib us provacare:Ciim

interimneminimiquidem grani des Mignncrtctns proprietatcs

& virtutcs.vel mita-

nima faltcm ex parte cognofcant Et

vincere vel fuperare. Ad qux tamen fciredebetis, quoderretis totoccelo, fiqui-

do

demneclcripcurasnccvirtutem Dei fciatis- Anne aae6 fagaccs cftis , &per fpicatamcn non intelligitis , quidDeus ccs , k vobis requirat ? Neque enim animadvertitis , quod multo majori ac difficihori labore exfcriptis Ethnicorum ineptise illae pucris inculcenrur qu^m fi in timore Dei

mcndociti nihilominus haberivolunt , ac dilputaredeDcoaeoperibuscjui , inquibusrevcra mngis csci funt,quJlm lucem fugiens talpaejus, quae:

6 miferi

&

vercmini diiputare de

& occcecati An nori Deo & operibusI

non novifiis

?,

Neqtieenimnififolus

quif-

quam

novit

Deum

Spiritus

,

Dei. Quoniam igitur vos tanquam veri' Ethnici Spiritum Domini non habecis , at-

& prsceptis diviniserudiantur. Etenira,fi jnfans quatuor vel quinque annorumlegerc difcat decalogum & memoria eum re,

que ea etiam de caufacitisi

Deum non

cognoC-

quomod6deDeo?

&

creaturis ejus

uUotis

folidae veritatis

fiandamento diflerc-

fuo fatis fecit officio. Pofte^ brcves uc , illis intcrpretationes funt tradends excrceant illas ad invicem per quatftioncstineat,

aut fcribetis

Ecenim hic attendendum

cft

ad

illud

,

quaritc primiim

regnum

& refponfioncs:Et quamvis hsc omnia perjnfantiam non fatis inteUigant , tamcn eam inde utilitatem pcrcipiunt, ut poflint ea rctinerefirma memoria , ufque dum adolefin cant,maturum judiciu conleauantur, vcrumeorum fenfum ac intelledlum inquir