ANNA RICEGodzina czarownicThe witching hour Tom 1Przeoya: Anna Czajkowska

Wydanie polskie: 1994

I deszcz myl barwiony, I uderzenie gromu bdce przypomnieniem. Stan Rice

1

Doktor ockn si, przeraony. Znowu przyni mu si ten stary dom w Nowym Orleanie. Raz jeszcze ujrza kobiet w bujanym fotelu i mczyzn z brzowymi oczami. I nawet teraz, w cichym pokoju hotelowym, wysoko ponad Nowym Jorkiem, ogarny go znane uczucia: niepewno i lk. Znw rozmawia z brzowookim mczyzn. Tak, pom jej. Nie, to tylko sen. Chc si z niego obudzi. Doktor usiad na ku. Ciszy nie mci aden dwik oprcz niskiego pomruku klimatyzatora. Dlaczego przyszo mu to do gowy teraz, w pokoju hotelu Parker Meridien? Przez moment nie mg si otrzsn ze wspomnienia tego starego domu. Przed oczami mia tamt kobiet jej pochylon gow, pusty wzrok. Nieomal sysza bzyczenie owadw obijajcych si o siatk na starym ganku. Za mczyzna o brzowych oczach mwi nie otwierajc ust. Niby woskowa lalka obdarzona yciem... Nie. Przesta. Doktor wsta z ka, bezszelestnie przemierzy dywan i stanwszy przy nieskazitelnie biaych zasonach, popatrzy na czarne jak sadza dachy domw i wiata neonw rozbyskujce na ceglanych murach. Midzy chmurami widocznymi ponad przeciwleg ponur, betonow fasad przewitywa ju blask wczesnego poranka. Tu nie ma ani morderczego upau, ani usypiajcego zapachu r i gardenii... Stopniowo zbiera myli. Raz jeszcze wrci myl do Anglika napotkanego przy barze w hotelowym hallu. To wanie przywoao wspomnienia sowa tego czowieka, ktry rzek do barmana, i wanie przyjecha z Nowego Orleanu, i e to rzeczywicie miasto duchw. Tak, w Anglik, sympatyczny czowiek, prawdziwy, zdawa by si mogo, dentelmen ze Starego wiata, w wskim garniturze w paski, z zegarkiem na zotym acuszku przymocowanym do kieszeni kamizelki. Gdzie w naszych czasach mona spotka kogo podobnego? o wyranej melodyjnej intonacji brytyjskiego aktora i jasnych, modych oczach. Wtedy, w hallu, doktor odwrci si do niego i rzek: Ma pan racj co do Nowego Orleanu. Ja sam widziaem tam ducha i to wcale nie tak dawno temu... Potem przerwa, zawstydzony i wlepi wzrok w krysztaowy kieliszek

burbona, na ktrego dnie ostro zaamywao si wiato. Brzczenie much pord lata; wo lekarstw. A tyle thorazyny? Czy to aby nie pomyka? Anglik jednake wykaza pene szacunku zaciekawienie. Zaprosi doktora na wsplny obiad. Powiedzia, e zbiera takie opowieci. Przez moment doktor walczy z pokus. Na zjedzie nie dziao si nic ciekawego, a ten mczyzna przypad mu do gustu, wzbudzi natychmiastowe zaufanie. Hall hotelu Parker Meridien by miym, wesoym, penym wiata, ruchu i ludzi miejscem, tak odlegym od ponurego zaktka Nowego Orleanu, od tego spoczywajcego w podzwrotnikowym upale, smutnego, starego miasta przeartego sekretami. Doktor jednak nie potrafi opowiedzie tej historii. Jeli kiedy zmieni pan zdanie, prosz zadzwoni rzek Anglik. Nazywam si Aaron Lightner. Potem wrczy doktorowi wizytwk, na ktrej widniaa nazwa jakiej organizacji. Zbieramy, jeli mona tak powiedzie, historie o duchach naturalnie te prawdziwe. TALAMASCA Obserwujemy Zawsze jestemy w pobliu Byo to osobliwe motto. Tak, to wanie przywoao wspomnienia. Aaron Lightner i jego dziwaczna wizytwka z europejskimi numerami telefonw, ten Anglik, czowiek wyruszajcy jutro na Wybrzee, eby si spotka z mczyzn z Kalifornii, ktry niedawno uton i zosta przywrcony do ycia. Doktor czyta o tej historii w nowojorskich gazetach chodzio o jednego z tych typw, ktrzy przeywaj mier kliniczn i wracaj ujrzawszy wiato. O tym topielcu te dyskutowali, doktor z Anglikiem. Widzi pan, on twierdzi, e zdoby zdolnoci parapsychiczne wyjania rozmwca. A to nas oczywicie interesuje. Podobno pojawiaj mu si obrazy, kiedy dotyka rnych przedmiotw goymi rkami. My nazywamy to psychometri. Doktor by wyranie zaciekawiony. Sam sysza o kilku podobnych pacjentach, zawaowcach, jeli pami go nie zawodzi, ktrzy wrcili do ycia, a jeden z nich twierdzi nawet, e pozna przyszo. ycie po mierci. W pismach naukowych mona znale coraz wicej artykuw dotyczcych tego fenomenu. Tak potwierdzi Lightner. Ten temat zosta najlepiej zbadany przez lekarzy, szczeglnie kardiologw. By chyba par lat temu taki film przypomnia sobie doktor o kobiecie, ktra powrcia z umiejtnoci uzdrawiania. Bardzo wzruszajcy. Podchodzi pan do tego bez uprzedze powiedzia wyranie uradowany Anglik. Na pewno nie chce mi pan opowiedzie o swoim duchu? Marz o tym, eby tego posucha. Wylatuj dopiero jutro, przed poudniem. Ach, co bym da, eby usysze pask opowie! Nie, tylko nie to. W adnym wypadku.

A teraz, samotny w penym cieni hotelowym pokoju, doktor znowu odczuwa lk. Gdzie tam, w Nowym Orleanie, w zakurzonym korytarzu cyka zegar. Zdawao mu si, e syszy szuranie stp swej pacjentki, kiedy pielgniarka wyprowadza j na spacer. Znw mia w nozdrzach wo nowoorleaskiego domu w lecie: upa i stare drewno. A tamten mczyzna mwi do niego... ***

Nigdy, a do owej wiosny w Nowym Orleanie, doktorowi nie zdarzyo si by w rodku rezydencji pochodzcej sprzed wojny secesyjnej. w stary dom mia od frontu charakterystyczne biae, obione kolumienki, wygldajce wspaniale, chocia farba ju z nich obazia. Mwiono o tym: styl klasycystyczny dugi fiokowoszary budynek w mocno zacienionym, prawie ciemnym zaktku Dzielnicy Ogrodw, a przy frontowej bramie, niby stranicy, dwa olbrzymie dby. Ogrodzenie z ozdobnych prtw udekorowane byo rozetami i girlandami pnczy fioletowych wisterii, tego dzikiego wina i bugenwilli w jaskrawym, ciemnorowym kolorze. Doktor lubi przystawa na marmurowych stopniach i spoglda w gr, ku doryckim kapitelom, ktre byy wieczone przez te kwiaty o usypiajcym zapachu. Wskie, pene kurzu snopy wiata przebijay si midzy spltanymi gami. Pszczoy brzczay w gstwinie jaskrawozielonych lici zwisajcych pod gzymsem, z ktrego odpadaa farba. C z tego, e byo tam ponuro i wilgotno? Nawet spacer opustoszaymi ulicami zdawa mu si nccy. Chadza powoli po spkanych lub wyboistych chodnikach z cegie ukadanych w jodek lub szarych pyt, pod cigncym si nieprzerwanie sklepieniem z dbowych gazi, gdzie wiato wpadao jak chmara plamek, a niebo byo zawsze osnute zieleni. Czsto zatrzymywa si przy najwikszym drzewie, ktrego nabrzmiae korzenie wypchny w gr elazne ogrodzenie. Jego pnia doktor nie zdoaby obj ramionami, za gazie sigay od chodnika a do samego domu, niby pokrzywione ramiona wczepiajce si w okiennice, natomiast licie wpltyway si w kwitnce pncza. A jednak niepokoi go panujcy tam rozkad. Pajki tkay swe malekie skomplikowane siatki na rozetach ogrodzenia. elazo miejscami pordzewiao tak, e dotknite rozsypywao si w proch. Tu i wdzie w pobliu balustrad drewniany ganek przegni na wskro. I jeszcze ten stary basen, dalej za ogrodem duy, wyduony omiokt obrzeony kamiennymi pytami, ktry zmieni si ju w bagnisko, pene czarnej wody i dzikich irysw. Sam zapach by odraajcy. W wodzie zalgy si aby, ktrych mona byo sucha o zmierzchu, kiedy zaczynay swoje zgrzytliwe, okropne piewy. Smutek ogarnia na widok stojcych po obu stronach basenu malutkich fontann, nadal tryskajcych strumieniami wody, ktre ukiem spaday w boto. Doktor marzy o tym, aby ten basen osuszy, wyczyci

gotw by wasnymi rkami oskrobywa ciany, gdyby zasza potrzeba. Pragn te zreperowa zaman balustrad i powyrywa chwasty z zaronitych urn. Nawet stare ciotki jego pacjentki panna Carla, panna Millie i panna Nancy miay w sobie co, co przywodzio na myl stchlizn i gnicie. I nie chodzi tu o siwe wosy czy okulary w drucianych oprawach. To bya kwestia ich obejcia i zapachu kamfory, ktrym przesiky ich ubrania. Kiedy doktor zaszed przypadkiem do biblioteki i zdj z pki ksik. Ze szpary wyroiy si mae uczki. Sposzony, odstawi ksik z powrotem. Zaoenie klimatyzacji wiele zmienioby. Ale stary dom by na to zbyt duy a przynajmniej tak wtedy mwiono. Sufity wznosiy si a na wysoko czterech metrw. Leniwe powiewy wiatru przynosiy ze sob zapach pleni. Jednak jego pacjentka miaa dobr opiek. To musia przyzna. Urocza czarna pielgniarka o imieniu Viola wyprowadzaa j na osonity moskitier ganek o poranku i zabieraa wieczorem. Ona nie sprawia adnych kopotw, panie doktorze. No, szybciutko, panno Deirdre, prosz pokaza doktorowi, jak panienka chodzi Viola unosia kobiet z fotela i popychaa j cierpliwie, krok za krokiem. Mija siedem lat, jak si ni opiekuj, panie doktorze, to moja sodka dziewczynka. Siedem lat w tym stanie. Nic dziwnego, e stopy kobiety zaczynay ju wykrzywia si w kostkach, a ramiona przywieray do klatki piersiowej, chyba e pielgniarka na si uoya je na jej kolanach. Viola oprowadzaa kobiet w koo po dugim salonie, obok harfy i fortepianu, obu pokrytych kurzem. Pniej szy do dugiej, obszernej jadalni, ozdobionej wyblakymi freskami, na ktrych wida byo omszae dby i uprawne pola. Stopy w kapciach szurajce po wytartym dywanie. Ta kobieta miaa czterdzieci jeden lat, a wydawaa si bardzo stara i moda zarazem zgarbione i blade dziecko, ktrego nie zbrukay troski i namitnoci dorosych. Deirdre, czy miaa kiedy kochanka? Czy kiedykolwiek taczya w tym salonie? Na pkach biblioteki stay pamitkowe ksigi, z ktrych kada miaa na grzbiecie dat wypisan wyblakym fioletowym atramentem: 1756, 1757, 1758... Na kadej byo te rodowe nazwisko Mayfairw wytoczone pozacanymi literami. Ach, te stare rody z poudnia, jake on im zazdroci ich dziedzictwa. To nie musiao si skoczy tak ruin. I pomyle tylko, e on sam nie zna imion swoich pradziadkw, ani ich pochodzenia. Mayfairowie klasyczna kolonialna rodzina. Na cianach domu widniay obrazy przestawiajce mczyzn i kobiety w strojach z osiemnastego stulecia; byy tam te dagerotypy, ferrotypy i wyblake fotografie. W hallu, w brudnych ramkach poka mapa San Domingo czy to si dalej tak nazywa? I jeszcze poczerniay obraz, a na nim wielka

plantatorska rezydencja. A prosz tylko spojrze na klejnoty, ktre nosi jego pacjentka. Scheda rodzinna, niewtpliwie ta staromodna oprawa. I c to za pomys, eby stroi w tak biuteri kobiet, ktra od ponad siedmiu lat nie wypowiedziaa ani sowa i nie poruszya si o wasnych siach? Pielgniarka powiedziaa mu, e nawet wtedy, kiedy kpie pann Deirdre, nie zdejmuje acuszka ze szmaragdowym wisiorkiem. Zdradz panu pewien sekret, doktorze. Niech pan nigdy tego nie dotyka! A dlaczego? mia ochot zapyta, ale nie powiedzia ani sowa. Patrzy z niepokojem, jak pielgniarka nakada pacjentce rubinowe kolczyki i piercionek z diamentem. Zupenie jakby ubieraa trupa, pomyla. Na zewntrz ramiona ciemnych dbw pezn w stron zakurzonych okien, i ogrd dry w tpym upale. A niech pan tylko spojrzy na jej wosy mwia opiekunka z luboci. Widzia pan kiedy tak pikne? Rzeczywicie byy czarne, gste, faliste i dugie. Pielgniarka uwielbiaa je szczotkowa, patrze, jak loki zsunwszy si ze szczotki zwijaj si na powrt. Oczy kobiety, mimo bezmylnego wejrzenia, byy bkitne i przejrzyste. Ale od czasu do czasu srebrzysta nitka liny spywaa z kcika jej ust, pozostawiajc ciemn plamk na przodzie nocnej koszuli. To cud, e nikt nie prbowa ukra tego wszystkiego powiedzia doktor na wp do siebie. Ona jest taka bezradna. Pielgniarka obdarzya go umiechem wyszoci osoby dobrze poinformowanej. Nikt, kto pracowa w tym domu, nie odwayby si na co takiego. Ale przecie ona godzinami siedzi na ganku sama. Wida j z ulicy. Odpowiedzi by miech. Niech pan si o to nie martwi, doktorze. Nikt w okolicy nie jest a tak gupi, eby wej przez t bram. Staruszek Ronnie kosi trawnik, ale tylko dlatego, e robi to od zawsze, bdzie ju ze trzydzieci lat. No i przy tym Ronnie nie cakiem dobrze ma w gowie. Niemniej jednak... Doktor sam sobie przerwa. I co ja najlepszego robi, rozmawiajc w ten sposb w obecnoci tej milczcej kobiety, ktrej oczy tylko od czasu do czasu wykonuj drobny ruch, rce le dokadnie tam, gdzie umiecia je pielgniarka, a stopy bezwadnie opieraj si o podog. Jake atwo mona si zapomnie, nie pamita o nalenym szacunku wobec tej tragicznej istoty. Nikt nie mia pojcia, czy ta kobieta cokolwiek rozumie. Nie zaszkodzioby czasami wyprowadza j na soce powiedzia. Jej skra jest taka blada. Wiedzia jednak, e spacer po ogrodzie nie jest moliwy, nawet daleko od smrodu idcego z basenu. Kpy ciernistych bugenwilli wystrzelay tam spod dzikich wawrzynw. Tuste cherubinki, pomazane szlamem, wyzieray niby duszki spod rozronitej werbeny. A przecie kiedy bawiy si tu dzieci.

Jedno z nich, chopiec lub dziewczynka, wyryo sowo Lasher na grubym pniu gigantycznej urokliny, ktra rosa przy dalekim ogrodzeniu. Gbokie rysy wypowiay tak, e janiay biel na tle woskowej kory. C to za dziwne sowo. A drewniana hutawka wci wisi na gazi odlegego dbu. Doktor podszed wtedy do owego samotnego drzewa i na chwil przysiad na hutawce. Zardzewiae acuchy skrzypny, a nastpnie poruszyy si, kiedy wepchn stop w zgniecion traw. Poudniowe skrzydo domu wydawao mu si std kolosalne i przytaczajco pikne; zdobiy je kwitnce pncza, ktre piy si, obok okien z zielonymi okiennicami, a do podwjnego komina ponad drug kondygnacj. Ciemne bambusy, poruszone wiatrem, postukiway o otynkowane ciany. Bananowce o byszczcych liciach wyrosy tak wysokie i gste, e ty ogrodu, a do ceglanej ciany, zmieni si w dungl. Ta posiado przypominaa jego pacjentk pikna, lecz zapomniana przez czas, przez ludzk niecierpliwo. Twarz kobiety nadal odznaczaaby si urod, gdyby nie bya tak zupenie pozbawiona ycia. Czy ona dostrzega delikatne fioletowe pki wisterii, kiedy dr przy oknach, czy widzi poskrcane sploty innych kwiatw? Czy potrafi sign wzrokiem midzy drzewami, a do biaego domu z kolumienkami na drugiej stronie ulicy? Pewnego razu wraz z ni i pielgniark wjecha na pitro dziwaczn, ale wci sprawn, ma wind o drzwiach z brzu, wyoon wytartym dywanem. Wyraz twarzy Deirdre pozosta nie zmieniony, kiedy niewielka kabina zacza si unosi. On sam struchla, syszc terkot maszynerii. Nie potrafi jej sobie wyobrazi inaczej, jak tylko jako co poczerniaego, lepkiego, bardzo starego i pokrytego kurzem. Oczywicie wypytywa o to wszystko starego lekarza ze szpitala chorb psychicznych. Pamitam, kiedy byem w paskim wieku powiedzia mu staruszek pragnem wyleczy ich wszystkich. Chciaem przemawia do rozumu paranoikom, schizofrenikom przywrci poczucie rzeczywistoci, obudzi katatonikw. Synu, masz jej robi codziennie zastrzyk. I tyle tego. My robimy tylko, co w naszej mocy, eby si czasami nie rozbrykaa no i jeszcze, wie pan, to podniecenie. Podniecenie? I std te silne narkotyki? Nawet gdyby jutro przerwano zastrzyki, minie miesic, zanim cakowicie ustpi ich dziaanie. Stenie byo tak due, e innego pacjenta mogoby zabi. Do takiej dawki dochodzi si stopniowo. Czy ktokolwiek zna prawdziwy stan tej kobiety, skoro tak dugo podawano jej leki? Gdyby tylko mg zrobi elektroencefalogram... Zajmujc si tym przypadkiem ju od miesica, zwrci si o udostpnienie kart choroby. Proba bya rutynowa. Nikt nie zwrci na to uwagi. Doktor spdzi cae popoudnie przy swoim biurku w szpitalu zmagajc si z gryzmoami innych lekarzy, z niejasnymi i sprzecznymi diagnozami mania, paranoja, cakowite wyczerpanie, zudzenia, zaamanie

psychotyczne, depresja, prba samobjstwa. Najwyraniej zaczo si to ju wtedy, kiedy bya nastolatk. Nie, wczeniej nawet. Gdy miaa dziesi lat, kto bada j, podejrzewajc obd. Gdzie s fakty w tym zalewie abstrakcji? W jednym miejscu, pod grami pisaniny odkry informacj, e Deirdre w wielu lat osiemnastu urodzia dziecko, musiaa je odda, potem zapada na ostr paranoj. Czy wanie dlatego leczono j wstrzsami elektrycznymi w jednym zakadzie i szokiem insulinowym w innym? Co takiego zrobia pielgniarkom, ktre jedna po drugiej odchodziy z powodu fizycznych napaci? Ktrego dnia ucieka, potem zostaa oddana do zakadu wbrew swej woli. Dalej zabrako stron i powstaa luka w dokumentacji obejmujca cae lata. Nieodwracalne uszkodzenie mzgu zanotowano w 1976. Pacjentka odesana do domu. Przepisano thorazyn, aby zapobiec paraliowi; obd. By to nieciekawy dokument nie przedstawia adnej historii, nie odkrywa prawdy i w rezultacie wzbudzi w nim zniechcenie. Czy cae legiony lekarzy nie przemawiay ju do niej tak, jak on teraz, siedzc obok niej na ganku? Pikny dzie, prawda, Deirdre? Ach, ta tutejsza bryza, tak wonna. Zapach gardenii sta si nagle przytaczajcy, ale pomimo to doktor uwielbia go. Na moment przymkn oczy. Czy ona go nienawidzi, czy te mieje si z niego, czy w ogle zdaje sobie spraw z jego obecnoci? Dopiero teraz dostrzeg w jej wosach kilka pasm siwizny. Rk miaa zimn, nieprzyjemn w dotyku. Wesza pielgniarka z niebiesk kopert zawierajc fotografi. Od twojej crki, Deirdre. Widzisz? Ona ma ju 24 lata, Deirdre Viola uniosa zdjcie, eby doktor rwnie mg popatrze. Blondynka na pokadzie wielkiego biaego jachtu, wosy rozwiane wiatrem. adna, bardzo adna. Zatoka San Francisco, 1983. W twarzy kobiety nie zasza adna zmiana. Opiekunka odgarna jej z czoa czarne wosy i wepchna fotografi doktorowi. Widzi pan t dziewczyn? Ona te jest lekark! Tu kiwna mu gow z wyrazem wyszoci. Studiuje medycyn, kiedy bdzie lekark zupenie tak jak pan, to wita prawda. Czy to moliwe? Czy ta moda kobieta nigdy nie przyjechaa do domu, eby zobaczy wasn matk? Nagle poczu do niej niech. Bdzie kiedy lekark, a jake. Ile czasu mino, odkd jego pacjentka po raz ostatni miaa na sobie sukni lub par prawdziwych butw? Marzy o tym, eby jej wczy radio. Moe muzyka sprawi jej przyjemno. Pielgniarka miaa przecie swoje opery mydlane; telewizor gra cay dzie w kuchni na tyach domu. W kocu przesta ufa pielgniarkom, podobnie jak i ciotkom. Ta wysoka, ktra wypisywaa dla niego czeki panna Carla wci pracowaa jako

prawniczka, chocia na pewno przekroczya siedemdziesitk. Do swego biura na ulicy Carondelet i z powrotem jedzia takswk, bo nie bya ju w stanie wspina si na wysokie drewniane stopnie starego tramwaju. Pidziesit lat powiedziaa mu to kiedy, gdy j spotka przy bramie jedzia wszdzie tym tramwajem. O, tak rzeka pewnego popoudnia Viola szczotkujc wosy panny Deirdre bardzo delikatnie i powoli. Panna Carla jest tu najmdrzejsza. Pracuje dla sdziego Fleminga. Jedna z pierwszych kobiet, ktre ukoczyy szko prawnicz imienia Loyoli. Miaa siedemnacie lat, kiedy posza na studia. Stary sdzia Mclntyre to jej ojciec, i ona bya z niego taka dumna. Panna Carla nigdy nie odzywaa si do Deirdre, przynajmniej nie w obecnoci doktora. To ta zaywna ciotka, panna Nancy, odnosia si do niej nieprzyjemnie a przynajmniej tak mu si wydawao. Ludzie mwi, e panna Nancy nigdy nie miaa okazji, eby si uczy plotkowaa pielgniarka. Zawsze siedziaa w domu, opiekowaa si innymi. Bya tu jeszcze kiedy stara panna Belle. Panna Nancy sprawiaa ponure, niemal prostackie wraenie. Przysadzista, zaniedbana, zawsze w fartuchu, do pielgniarki zwracaa si jednak protekcjonalnym, sztucznym tonem. Kiedy patrzya na Deirdre, po jej ustach zawsze bdzi saby szyderczy umiech. No i jeszcze panna Millie, najstarsza ze wszystkich, ktra bya pono jak kuzynk typowa starsza dama w czarnych koronkach i sznurowanych butach. Pojawiaa si i odchodzia, zawsze w wytartych rkawiczkach i maym czarnym somianym kapelusiku z woalk. Zawsze miaa dla doktora wesoy umiech i causa dla Deirdre. Moja biedna kochana dziecinka mwia wtedy drcym gosem. Doktor natkn si kiedy na pann Millie stojc na popkanych pytach przy basenie. Nie ma gdzie zaczyna od nowa, panie doktorze powiedziaa mu ze smutkiem. Nie wypadao mu zaprzecza, ale co w nim zadrao, kiedy usysza potwierdzenie tej tragedii. Ach, jak Stella lubia tu pywa mwia staruszka. To ona zbudowaa ten basen, miaa tyle planw i marze. Zainstalowaa wind, wie pan. Oto wanie jedna z tych rzeczy, ktre lubia robi. A jakie wydawaa przyjcia. Ach, pamitam setki ludzi w tym domu, stoy na calutkim trawniku, i tych muzykantw, ktrzy nam przygrywali. Pan jest za mody, doktorze, eby pamita t pen ycia muzyk. To Stella kazaa uszy draperie w podwjnym salonie. Teraz s ju za stare, eby je czyci. Tak przynajmniej mi powiedziano. Rozsypi si, gdyby kto prbowa je odnowi. I to wanie Stella kazaa tu uoy cieki z kamiennych pyt, dookoa caego basenu. Widzi pan, tak jak te stare pyty naprzeciwko i wzdu ciany... Przerwaa, wskazujc w stron duszego boku domu i dalej, ku odlegemu patio zarosemu chwastami. Zdawao si, e nie jest ju w stanie powiedzie ani sowa. Powoli uniosa wzrok w stron wysokiego okna strychu. Doktor mia ochot zapyta, kim bya owa dama.

Biedna kochana Stella. Doktor wyobrazi sobie papierowe lampiony porozwieszane midzy drzewami. Moe one s po prostu za stare, wszystkie te kobiety. A ta moda, studentka chyba, przeszo trzy tysice kilometrw std... Panna Nancy ajaa milczc Deirdre. Miaa zwyczaj przyglda si, jak pielgniarka prowadza pacjentk, a potem krzycze jej do ucha: Podno nogi. Wiesz cholernie dobrze, e mogaby chodzi sama, gdyby tylko chciaa. Panienka Deirdre nie ma adnych kopotw ze suchem przerywaa jej Viola. Doktor powiedzia, e widzi i syszy znakomicie. Kiedy, gdy panna Nancy zamiataa korytarz na grze, prbowa z ni porozmawia, mylc, e moe w zoci rzuci nieco wiata na ca t spraw. Czy w jej zachowaniu zasza kiedy choby najmniejsza zmiana? Czy ona kiedykolwiek mwi... chocia jedno sowo? Przez dusz chwil kobieta przypatrywaa mu si ktem oka. Pot poyskiwa na jej okrgej twarzy, na nosie czerwieni si lad cikich okularw. Powiem panu, co ja chciaabym wiedzie! odrzeka. Kto zajmie si Deirdre, kiedy nas ju nie bdzie! Myli pan, e jej rozpieszczona creczka z Kalifornii bdzie si ni opiekowa? Ta dziewczyna nie wie nawet, jak jej matka ma na imi. To Ellie Mayfair przysya te zdjcia Nancy prychna. Stopa Ellie nie postaa w tym domu od dnia, kiedy urodzio si to dziecko, a ona przyjechaa je zabra. Tylko na dziecku jej zaleao, bo sama bya bezpodna i umieraa ze strachu, e m j opuci. On jest tam prawnikiem to gruba ryba. Wie pan, ile Carla zapacia Ellie za zabranie dziecka? I za to, eby dziewczyna nigdy nie wrcia do domu? Ach, tylko j std zabierzcie mwia. Tak to byo. Zmusia Ellie, eby podpisaa jaki papier. Kobieta umiechna si gorzko, wycierajc rce w fartuch. Wysali j do Kalifornii z Ellie i Grahamem, eby sobie tam mieszkaa w piknym domu nad zatok San Francisco, oto co si stao z crk Deirdre. Ach, a wic ta moda kobieta o niczym nie wie, pomyla, ale zachowa to dla siebie. A Carla i Nancy niech zostan w domu i zajm si wszystkim! mwia dalej kobieta. Tak to ju jest w tej rodzinie. Niech Carla wypisuje czeki, a Nancy niech gotuje i sprzta. Czy Millie zrobia co kiedykolwiek, u diaba? Ona tylko chodzi sobie do kocioa i modli si za nas wszystkich. Czy to nie wspaniae? Z ciotki Millie jeszcze mniej poytku ni kiedy z ciotki Belle. Powiem panu, co ciotka Millie potrafi najlepiej. Pielgnowa kwiaty. Przycina czasem re, te, ktre dziczej w ogrodzie. Nancy wybuchna gonym, nieprzyjemnym miechem i minwszy go, ruszya do pokoju chorej, ciskajc w doni zatuszczony kijek szczotki. A wie pan, e pielgniarki nie mona poprosi o zamiecenie podogi! O nie, do tego to one si nie zni. Moe mi pan askawie wyjani, dlaczego pielgniarka nie moe zamie podogi?

W sypialni panowaa czysto bya to chyba najwiksza sypialnia w domu, wielki, przewiewny pokj z oknami wychodzcymi na pnoc. Popi w marmurowym kominku. A na jakim ku spaa chora! By to jeden z owych masywnych mebli, jakie wykonywano pod koniec stulecia; wznosi si nad nim baldachim z orzechowego drzewa i pikowanego jedwabiu. Wo wosku do podg i wieego ptna wydaa si doktorowi przyjemna, sam pokj jednak wypeniay okropne dewocjonalia. Na marmurowej serwantce staa kiczowata i odraajca figurka Dziewicy z nagim czerwonym sercem na piersi. Obok lea krucyfiks, a na nim pokrcone, wygite ciao Chrystusa, wszystko w naturalnych kolorach, nawet ciemna krew cieknca spod wbitych w donie gwodzi. Obok uschnitej palmy pony wieczki w czerwonych kieliszkach. Czy ona dostrzega te religijne cacka? Diaba tam! odpara panna Nancy. Z szuflad serwantki rozszed si zapach kamfory, kiedy kobieta doprowadzaa do porzdku ich zawarto. Nie na wiele si to wszystko przydaje pod tym dachem. Na mosinych rzebionych lampach umieszczono race; wisiay nawet na wyblakych satynowych abaurach. Zdawa by si mogo, e od dziesicioleci nic si tutaj nie zmienio. te koronkowe firany byy sztywne i miejscami przegnie. Kiedy padao na nie wiato, zdaway si je przechwytywa, promieniujc wasnym, smolistym i ponurym blaskiem. Na stoliku przy ku staa szkatuka z biuteri. Otwarta. Zupenie jakby jej zawarto nie bya bezcenna, a przecie tak wanie byo. Nawet doktor, cho niewiele zna si na takich rzeczach, wiedzia, e te klejnoty s prawdziwe. Obok szkatuki stao zdjcie owej licznej, jasnowosej crki. Pod nim o wiele starsza i wyblaka fotografia tej samej dziewczynki, malutkiej, ale nawet wtedy uroczej. Na dole pospiesznie nabazgrane sowa. Zdoa tylko odczyta: Szkoa w Pacific Heights, 1966. Kiedy dotkn pluszowej pokrywy szkatuki, panna Nancy odwrcia si i prawie na niego wrzasna: Niech pan tego nie rusza, doktorze! Dobry Boe, kobieto, nie sdzi pani chyba, e jestem zodziejem! Jest wiele rzeczy, ktrych pan nie wie o tym domu i o tej chorej. Jak pan myli, doktorze, dlaczego okiennice s cae popkane? Prawie wypadaj z zawiasw? Albo dlaczego tynk obazi z cegie? Zaciskajc blade usta, Nancy potrzsna gow. Jej obwise policzki zadygotay. Niech no tylko kto sprbuje naprawi te okiennice. Niech no tylko kto sprbuje wej na drabin i odmalowa dom! Nie rozumiem pani odrzek. Niech pan nawet nie dotyka tych klejnotw, doktorze, oto co chciaam powiedzie. Prosz nie rusza tu niczego, jeli pan nie musi. Ten basen w ogrodzie, na przykad. Cay zapchany limi i mieciem, ale fontanny wci lej do niego wod, czy pan si kiedy nad

tym zastanawia? Niech no pan tylko sprbuje zakrci te kurki, doktorze! Ale kto...? Naley zostawi jej klejnoty w spokoju. Oto moja rada. Jeli co tu zmieni, czy to j zmusi do mwienia? zapyta odwanie, bo traci ju cierpliwo, a ta ciotka nie budzia w nim takiego lku jak panna Carla. Kobieta parskna miechem. Nie, jej to by do niczego nie zmusio odpara z nut pogardy, zatrzaskujc drzwiczki etaerki. Szklane paciorki raca zadzwoniy o ma figurk Jezusa. A teraz, jeli mi pan wybaczy, musz te posprzta w azience. Doktor patrzy na brodatego Jezusa, ktry wskazywa palcem cierniow koron wok swego serca. By moe one wszystkie s wariatkami. By moe on sam dostanie obdu, jeli nie wydostanie si z tego domu. ***

Pewnego razu, znalazszy si samotnie w jadalni, znw zobaczy to sowo Lasher wypisane w kurzu, ktry grub warstw pokrywa st. Zrobiono to chyba czubkiem palca. Due L byo wielkie, fantazyjne. I c to moe oznacza? Kiedy zjawi si tam nastpnego popoudnia, napis zosta ju starty, a by to w rzeczy samej pierwszy raz, kiedy ktokolwiek porusza tutaj kurz, w tym pokoju, gdzie srebrny serwis w kredensie zupenie sczernia od niedzi. Freski na cianach wyblaky, jednake gdy przyjrza si im bliej, zdoa dostrzec krajobraz plantacji tak, ten sam dom, co na obrazie w korytarzu. Dopiero po duszej obserwacji yrandola zda sobie spraw, e nigdy nie przystosowano go do elektrycznoci. Na lichtarzykach wci jeszcze lea wosk. Ach, c to za smutne miejsce, ten stary dom. W nocy, w swoim nowoczesnym mieszkaniu z oknami wychodzcymi na jezioro, doktor wci rozmyla o chorej. Zastanawia si, czy w ku ley z otwartymi oczami. Moe mam wobec niej obowizek... Ale jeli tak, to jaki? Jej lekarz jest szanowanym psychiatr. Nie godzi si podawa w wtpliwo jego orzeczenia. Lepiej nie robi adnych gupstw takich jak zabranie jej na przejadk po okolicy, czy wyniesienie na ganek radia. A moe nawet zaprzestanie kuracji rodkami uspokajajcymi, eby zobaczy, co si wtedy stanie? A mgby nawet chwyci za telefon i zadzwoni do crki, tej studentki medycyny. Zmusia Ellie, eby podpisaa jaki papier. Dwudziestoczteroletnia dziewczyna jest chyba do dorosa, aby si dowiedzie paru rzeczy o wasnej matce. Nawet zdrowy rozsdek nakazuje przerywa od czasu do czasu kuracj Deirdre. A moe by tak dokona cakowicie nowej oceny? Musia przynajmniej zoy tak propozycj. Niech pan po prostu robi jej te zastrzyki powiedzia mu stary lekarz. I posiedzi z ni

codziennie przez godzin. Tylko tego si od pana wymaga. Usysza ledwo wyczuwalny chd w gosie. Stary gupiec! Nic dziwnego, e tak si ucieszy owego popoudnia, kiedy po raz pierwszy zobaczy, e chor odwiedza jaki mczyzna. By to pocztek wrzenia i wci byo ciepo. Minwszy bram, doktor dostrzeg na ganku obok Deirdre mczyzn, ktry najwyraniej mwi co do niej, trzymajc rk na oparciu krzesa. Wysoki, do szczupy mody czowiek o kasztanowych wosach. Doktor poczu ukucie dziwacznej zazdroci. Nieznany mu mczyzna z jego chor. A jednak nie mg si doczeka spotkania z nim. Moe wytumaczy mu to, czego nie potrafiy wytumaczy kobiety. Z pewnoci by to jej przyjaciel. Fakt, e stan tak blisko, sposb, w jaki pochyla si nad milczc Deirdre w tym wszystkim zna byo zayo. Ale kiedy doktor wyszed na ganek, nie byo tam adnego gocia. Nie znalaz te nikogo we frontowych pokojach. Wie pani, przed chwil widziaem tu mczyzn oznajmi pielgniarce, kiedy wesza do pokoju. Rozmawia z pann Deirdre. Ja go nie widziaam odpara niedbale Viola. Panna Nancy, ktr znalaz w kuchni przy obieraniu grochu, mierzya go wzrokiem przez dusz chwil, a potem potrzsna gow, wysuwajc brod. Nie syszaam, eby ktokolwiek wchodzi. No, i czy to nie koszmar? Musia jednak przyzna, e widzia go tylko przez moment mczyzna mign mu za moskitier. Ale nie, przecie naprawd go tam zobaczy! Gdyby do mnie przemwia powiedzia Deirdre, kiedy byli sami, przygotowujc si do zastrzyku. Gdyby tylko zechciaa mi powiedzie, e pragniesz mie goci, jeli to ma jakiekolwiek znaczenie... Jej rami byo takie chude. Kiedy zerkn na ni trzymajc przygotowan ig, patrzya wprost na niego! Deirdre? Serce walio mu w piersiach. Oczy chorej ucieky w lewo i po chwili znw utkwia wzrok przed siebie, milczca i apatyczna jak poprzednio. Upa, ktry doktor zdy ju polubi, nagle wyda mu si uciliwy. Zakrcio mu si nawet w gowie, zupenie jakby mia za chwil zemdle. Za poczernia, zakurzon siatk chodnik zdawa si porusza. Do tego dnia nigdy w yciu nie straci przytomnoci i kiedy si nad tym zastanawia, a raczej prbowa si nad tym zastanawia, zda sobie spraw, e rozmawia z tajemniczym mczyzn... tak, on jest tutaj, to znaczy wie, w tej chwili go nie ma, ale by tu dopiero co. Prowadzili nawet rozmow, a teraz doktor zupenie zgubi wtek... chocia nie, nie tak, chodzi o to, e nagle nie mg sobie przypomnie, jak dugo gawdzili i czy to nie dziwne, e mwili ze sob przez cay ten czas, a on nie potrafi odtworzy w pamici pocztku tego

wszystkiego. Prbowa zebra myli i przyjrze si dokadniej swojemu rozmwcy... tylko co on przed chwil powiedzia? Mia zupeny mtlik w gowie przecie nie ma tu nikogo, z kim mgby zamieni choby jedno zdanie, nikogo oprcz niej, a jednak wanie przed chwil odpowiedzia ciemnowosemu mczynie: naturalnie, trzeba przerwa zastrzyki... nie sposb wtpi w zasadno tej decyzji, a stary lekarz... (Tak, to gupiec!, zgodzi si mczyzna o kasztanowych wosach)... bdzie musia go posucha! To wszystko jest potworne jeszcze ta crka w Kalifornii. Doktor otrzsn si i wsta. Co si stao? Zasn siedzc w wiklinowym fotelu. Co mu si nio. W uszach mia brzczenie pszcz, ktre stao si nagle niepokojco gone; wo gardenii nagle wydaa mu si odurzajca. Jego wzrok poszybowa ponad balustrad w lewo, w kierunku patio. Czy co si tam poruszyo? To tylko gazie drzew, przez ktre przemkn powiew wiatru. Widzia to ju chyba z tysic razy, ten uroczy taniec, w ktrym jedno drzewo zdaje si podawa wiatr drugiemu. I ten rozkoszny wszechogarniajcy upa. adnych wicej zastrzykw! Ona si boi. Tu przed nim duy tropikalny motyl powoli i niezgrabnie wspina si po moskitierze. Wspaniae skrzyda. Stopniowo jednak uwaga doktora skupia si na korpusie owada, malutkim, lnicym, czarnym. Motyl przemieni si w jakiego robaka ohyda! Musz wraca do domu powiedzia na gos nie zwracajc si do nikogo. Czuj si nie najlepiej, chyba powinienem si pooy. Imi tajemniczego mczyzny. Jak ono brzmi? Jeszcze przed chwil mia je w pamici, takie nadzwyczajne imi ach, a wic std to sowo, ty jeste... faktycznie bardzo pikne nie, chwileczk. To si dzieje znowu. Nie pozwol na to! Panno Nancy! doktor zerwa si z fotela. Chora patrzya w przestrze, nie zmieniona; ciki szmaragdowy wisior lni na jej koszuli. Cay wiat peen by zielonego wiata, drcych lici, rozmazanych konturw bugenwilli. Tak, ten upa szepn doktor. Czy zrobiem jej zastrzyk? Dobry Boe. Na dodatek upuci strzykawk, a ona si stuka. Woa mnie pan, doktorze? odezwaa si panna Nancy. Oto i ona, stoi w drzwiach salonu, wlepiajc w niego oczy i wycierajc rce o fartuch. Murzynka te tam staa, a za ni pielgniarka. Nic, nic, to tylko ten upa wyszepta. Upuciem j, upuciem strzykawk. Naturalnie mam jeszcze jedn. Jake one na niego patrzyy, jak go obserwoway. Mylicie, e ja te wariuj? W nastpny pitek po poudniu jeszcze raz zobaczy tajemniczego mczyzn. Tego dnia mia dodatkow prac w szpitalu i spni si. Ulic Pierwsz przeby biegiem wrd wczesnego jesiennego zmierzchu; nie chcia przeszkadza rodzinie pacjentki w czasie

obiadu. Bieg jeszcze, kiedy znalaz si przy bramie. Mczyzna sta w cieniu przy ganku. Oparty ramieniem o frontow kolumn, z rkami skrzyowanymi na piersiach, patrzy na doktora duymi ciemnymi oczami, jakby by zatopiony w mylach. Ach, wic tu pan jest mrukn doktor gono. Westchnienie ulgi. Podchodzc do schodw wyciga ju do. Jestem doktor Petrie. Jak si pan miewa? A wtedy jak to opisa? Po prostu nikogo ju tam nie byo. Dalibg, ja wiem, e to si zdarzyo! poinformowa w kuchni pann Carl. Zobaczyem go na ganku, a on po prostu rozpyn si w powietrzu. To, co pan zobaczy, to nie paski interes odpara kobieta Osobliwy dobr sw. Jaka twarda z niej dama. Staro nie przyniosa ze sob niemocy. Staa wyprostowana w granatowym kostiumie z gabardyny, patrzc na niego gronie zza okularw w drucianej oprawie, zacisnwszy usta w cienk lini. Panno Carlo, widziaem tego mczyzn z moj pacjentk. A ona, jak wszyscy wiemy, jest bezbronn kobiet. Jeli nieznana osoba wchodzi i wychodzi z tej posiadoci... Ale sowa nie miay adnego znaczenia. Nie wierzya mu, albo nic jej to nie obchodzio. Panna Nancy, siedzca przy kuchennym stole, ani razu nawet nie podniosa oczu znad talerza, z haasem nabierajc jedzenie na widelec. Za to wyraz twarzy panny Millie, o, to byo co stara panna Millie wyranie si przeja, a jej oczy wci latay ku Carli i z powrotem. Co za rodzina! Zdenerwowany wkroczy do zakurzonej windy i nacisn czarny guzik na mosinej tablicy. Pluszowe draperie byy zacignite i w sypialni panowaa ciemno; mae wieczki skwierczay w czerwonych kieliszkach. Na cianie podrygiwa cie Dziewicy. Z pocztku doktor nie mg znale wycznika. A kiedy go wreszcie namaca, tylko jedna maa arwka zapona w lampie przy ku. Otwarta szkatuka staa tu obok lampy. C za efektowny przedmiot. Dostrzegszy kobiet lec na ku z otwartymi oczami, poczu ucisk w gardle. Jej czarne, rozczesane wosy spoczyway na poplamionej powoczce. Policzki chorej zabarwiy si kolorem, ktrego przedtem na nich nie widywa. Czy jej wargi si poruszaj? Lasher... Sowo zostao wypowiedziane szeptem. Co powiedziaa? Ach, Lasher, czy nie tak? Imi, ktre widzia na pniu drzewa i na zakurzonym stole w jadalni. Kto mu ju o nim wspomina... Std wanie wiedzia, e to imi. Katatoniczka, ktra mwi na myl o tym zimne ciarki przebiegy mu po plecach. Nie, z pewnoci mu si wydawao. Tak bardzo pragn, eby to si zdarzyo taka zmiana w stanie chorej. Teraz ley przecie niewiadoma, jak zawsze. Dawka aplikowanej thorazyny jest tak dua, e kogo innego mogaby zabi...

Postawi torb obok ka. Ostronie napeni strzykawk, mylc jednoczenie nie po raz pierwszy: moe by tego nie robi, moe zmniejszy ilo o poow, o trzy czwarte, moe nie da nic, a potem usi przy niej i patrze, a wtedy, kto wie... Oczami wyobrani ujrza, jak j podnosi i wynosi z domu. Zobaczy siebie, jak wywozi Deirdre na wie. Trzymajc si za rce szli ciek pord trawy, a dotarli do grobli nad rzek. Tam ona umiechna si do niego, a jej wosy rozwiewa wiatr... C za nonsens. Ju wp do sidmej, a wic bardzo spni si z zastrzykiem. Strzykawka bya przygotowana. Nagle co go popchno. Tego by pewien, cho nie potrafiby powiedzie, jak to si stao. Nogi si pod nim ugiy i upad, a strzykawka poleciaa na ziemi. Kiedy przyszed do siebie, klcza w pmroku pokoju, wpatrzony w kbki kurzu, ktre zebray si na pododze pod kiem. Co u diaska... zakl na gos, zanim zdoa si powstrzyma. Nigdzie nie mg dostrzec strzykawki. Wreszcie zobaczy j, par metrw dalej, za szaf. Bya zamana, strzaskana, zupenie jakby kto na ni nadepn. Caa dawka thorazyny wycieka ze zmiadonej plastikowej fiolki na nagie deski. No nie, chwileczk! wyszepta. Podnis strzykawk i sta patrzc na zniszczony przyrzd spoczywajcy w jego rku. Naturalnie mia inne, ale to ju drugi raz, kiedy podobna rzecz... Nagle znw sta. Znalaz si przy ku, patrzc w d na nieruchom kobiet, mylc: a wic jak dokadnie to si... To znaczy, co si tu dzieje, na Boga? Nagle oblao go intensywne gorco. W pokoju co si ruszao, cicho postukujc. Ach, to tylko koraliki owinitego wok lampy raca. Doktor otar pot z czoa. Potem, bardzo powoli, zacz sobie uprzytamnia, e przez cay czas, kiedy on przyglda si Deirdre, po drugiej stronie ka staa jaka posta. Dostrzeg ciemne ubranie, kamizelk, paszcz z czarnymi guzikami. Potem jego oczy powdroway wyej i doktor rozpozna tajemniczego mczyzn. W uamku sekundy jego niedowierzanie przeszo w strach. Tym razem myli mu si nie pltay, caa scena nie wydawaa si nierealna jak sen. Mczyzna by tam, patrzy na niego. A potem po prostu znikn. W pokoju powiao chodem. Podmuch wiatru poruszy draperie i wtedy doktor zorientowa si, e krzyczy, a jeli chodzi o ciso, wrzeszczy na cae gardo. ***

O dziesitej tego samego wieczora Deirdre nie bya ju jego pacjentk. Stary psychiatra przyjecha a do jego domu z widokiem na jezioro, eby mu to powiedzie osobicie. Razem poszli nad wod i przechadzali si po wybetonowanym nabrzeu. Z tymi starymi rodzinami nie ma dyskusji. I nie radz panu naraa si Carlotcie Mayfair. Ta kobieta zna wszystkich. Zdumiaby si pan, gdyby wiedzia, jak wiele osb ma

dug wdzicznoci za to lub owo, wobec niej lub wobec sdziego Fleminga. Za do tych ludzi naley prawie cae miasto, wic jeli pan by chcia... Przysigam, e to widziaem! odpar doktor. Ale stary psychiatra zbyt go niczym. Kiedy mierzy wzrokiem modszego koleg, w jego oczach zna byo ledwo skrywan podejrzliwo, cho uprzejmy ton gosu nie zmieni si ani na chwil. Wie pan, te stare rodziny powtrzy. Nigdy ju nie wolno mu byo odwiedzi tego domu. Doktor nie powiedzia ani sowa wicej. Po prawdzie czu si gupio. Nie by przecie czowiekiem, ktry wierzy w duchy! W tej chwili nie mg si jednak zdoby na to, eby w inteligentny sposb przedstawi spraw samej chorej, jej zdrowia, potrzeby okresowej oceny jej stanu. Jego wiara w siebie lega w gruzach. A mimo to by pewien, e widzia t posta. I to trzy razy. Nie mg te zapomnie owego popoudnia, kiedy miaa miejsce ta mglista, wyimaginowana rozmowa. Tajemniczy mczyzna by tam, owszem, cho zdawa si nierealny. A on zna rwnie imi tego czowieka i, naturalnie, brzmiao ono... Lasher! Jednake nawet gdyby nie bra pod uwag tej wynionej konwersacji, obarczy win za ni spokj panujcy w domu, ten piekielny upa i wyrzezane na pniu drzewa sowo, ktrym doktor si zasugerowa nie mona przecie lekceway faktu, e to zdarzyo si trzy razy. Widzia tam materialn, yw istot. Nikt nigdy nie zdoa go zmusi, eby temu zaprzeczy. W miar jak mijay tygodnie, a praca w szpitalu nie wystarczaa, by odcign jego myli od przeszoci, doktor zacz zapisywa swoje wczeniejsze przeycia, notujc najdrobniejsze szczegy. Kasztanowe wosy tajemniczego mczyzny byy lekko faliste. Oczy due. Skra rwnie biaa jak u tej biednej chorej kobiety. By mody, mia najwyej dwadziecia pi lat. Na twarzy nie odznacza si aden szczeglny wyraz. Doktor pamita nawet jego rce. Nie byo w nich nic specjalnego, ot, normalne, adne rce. Uderzyo go rwnie, e modzieniec, chocia chudy, by wyjtkowo zgrabnie zbudowany. Tylko ubranie zdawao si dziwne i to nie z powodu fasonu, ktry by cakiem zwyczajny. Chodzio raczej o struktur materiau. Podobnie jak twarz mczyzny, by niewytumaczalnie gadki. Miao si wraenie, jakby caa posta ubranie, ciao, twarz powstaa z tego samego surowca. Pewnego poranka doktor ockn si z jedn osobliw wyran myl: tajemniczy mczyzna nie chcia, aby Deirdre zaywaa rodki uspokajajce! Wiedzia, e to jej szkodzi. Ona sama bya naturalnie bezradna; nie moga przemwi w swojej obronie. Widmo starao si j chroni! Ale kto, na Boga, gotw byby w to wszystko uwierzy? myla doktor. Wolaby by teraz w domu, w Maine, pracowa w klinice ojca, a nie w tym wilgotnym, obcym miecie. Ojciec by go zrozumia. Chocia pewnie nie przelkby si tylko. Prbowa wic zatopi si w pracy. Ale, mwic szczerze, w szpitalu panowaa nuda i

niewiele mia tam do roboty. Stary psychiatra przydzieli mu kilka nowych przypadkw, ale aden z nich nie by jako szczeglnie interesujcy. Mimo to musia pracowa dalej, eby z umysu swego przeoonego wymaza najmniejszy lad podejrze. W miar jak jesie skaniaa si ku zimie, doktor zacz ni o Deirdre. Widzia j wyleczon, pena ycia, kroczc wawo ulicami miasta, z wosami powiewajcymi na wietrze. Czasem, kiedy budzi si z takiego snu, zastanawia si, czy biedna kobieta nie umara. To byo ju bardziej prawdopodobne. Kiedy nadesza wiosna, a on mia ju za sob cay rok spdzony w Nowym Orleanie, poczu, e musi raz jeszcze zobaczy dom Mayfairw. Dojecha wic tramwajem do alei Jacksona, a stamtd ruszy piechot, jak to zazwyczaj robi w przeszoci. Dom wyglda zupenie tak samo wok gankw ukwiecone cierniste bugenwille, w zaronitym ogrodzie chmary maych biaych motyli, mae pomaraczowe kwiatki lantany przepychajce si midzy czarnymi prtami ogrodzenia. A na ganku, za zason z pordzewiaych siatek, Deirdre w bujanym fotelu. Doktor poczu trosk, ktra zaciya mu jak ow. Przez cae ycie chyba jeszcze nic nie przysporzyo mu takiej zgryzoty. Kto musi co zrobi dla tej kobiety. Pniej wczy si bez celu, dotarszy wreszcie do brudnej i ruchliwej ulicy. Tam wpada mu w oko ndzna lokalna knajpa. Wszed do rodka, z wdzicznoci witajc lodowaty powiew wentylatora i wzgldny spokj, w ktrym tylko kilku starych mczyzn ciszonymi gosami rozmawiao przy barze. Doktor zanis swj kieliszek do ostatniego drewnianego stolika przy cianie. Stan Deirdre Mayfair nie dawa mu spokoju. Tajemnicza zjawa jeszcze pogarszaa spraw. Przysza mu na myl owa crka z Kalifornii. Czy odwayby si do niej zadzwoni? Porozmawia jak lekarz z lekarzem... Ale przecie nie zna nawet imienia tej dziewczyny. Poza tym nie masz prawa si wtrca wyszepta na gos. Upi yk piwa, rozkoszujc si jego chodem. Lasher szepn. Skoro ju o imionach mowa, c to za imi: Lasher? Ta studentka z Kalifornii uznaaby go za wariata. Pocign kolejny gboki yk. Nagle wydao mu si, e w barze robi si coraz cieplej. Zupenie jakby kto otworzy drzwi, przez ktre do rodka wtargn pustynny wiatr. Nawet staruszkowie rozprawiajcy nad piwem zdawali siei to dostrzega. Doktor zauway, jak jeden z nich nagle ociera twarz brudn chustk, a potem wraca do przerwanej tyrady. A potem, kiedy unosi szklank, zobaczy tajemniczego modzieca, ktry siedzia na wprost niego, przy stoliku obok drzwi wychodzcych na ulic. Ta sama woskowa twarz, te same brzowe oczy i niczym si nie wyrniajce ubranie o niezwykej strukturze, tak gadkie, e a sabo lnio w przymionym wietle baru. Chocia mczyni w pobliu nie przerywali rozmowy, doktor poczu znany ju, przeszywajcy strach, ktry odczu kiedy w mrocznym pokoju Deirdre Mayfair. Mczyzna siedzia zupenie nieruchomo, nie odrywajc od niego wzroku. Dzielio go od

doktora nie wicej ni sze metrw. Jasne wiato dnia dochodzce z frontowych okien baru padao cakiem wyranie ponad jego ramieniem, owietlajc jedn stron twarzy. On tam naprawd jest. Do ust doktora napyna lina. Mia wraenie, e zaraz zwymiotuje. Zdawao mu si, e lada moment straci przytomno. Wszyscy pomyl, e si tutaj upi. Bg jeden raczy wiedzie, co si wydarzy... Usiowa powstrzyma drenie rki ciskajcej szklank. Stara si nie ulec cakowicie panice, tak jak kiedy w pokoju Deirdre. Nagle, bez adnego ostrzeenia, tajemniczy mczyzna zafalowa, zupenie jakby by tylko wywietlonym na ekranie obrazem, a potem, na oczach doktora, znikn. Przez bar przemkn zimny powiew. Barman odwrci si, aby zapa brudn serwetk, ktrej o mao nie unis wiatr. Gdzie trzasny drzwi. Rozmowy chyba zabrzmiay goniej. Doktor poczu w gowie saby pulsujcy bl. Wariuj! wyszepta. Po tym wydarzeniu adna sia na ziemi nie zmusiaby go, aby zaszed w poblie domu Deirdre Mayfair. Jednake nastpnej nocy, kiedy jecha do swego domu, znw zobaczy tajemniczego mczyzn; sta on pod uliczn latarni przy cmentarzu na bulwarze Przy Kanale, wyranie widoczny w jej tym wietle na tle kredowobiaego cmentarnego muru. Doktor widzia go jedynie przez mgnienie oka, wiedzia jednak, e si nie pomyli. Chwyciy go gwatowne dreszcze i przez chwil zdawao mu si, e nie pamita, do czego su urzdzenia w samochodzie. Potem pojecha dalej, na olep, bezmylnie, tak jakby mczyzna go ciga. Poczucie bezpieczestwa odzyska dopiero wtedy, kiedy zamkn za sob drzwi mieszkania. W nastpny pitek ujrza mczyzn w biay dzie, stojcego nieruchomo na trawniku na placu Jacksona. Przechodzca kobieta odwrcia gow, aby przypatrze si ciemnowosej figurze. Tak, on tam naprawd jest, tak samo jak przedtem! Doktor wraca biegiem uliczkami dzielnicy irlandzkiej. Znalazszy takswk przed wejciem do hotelu, kaza kierowcy, eby go stamtd zabra, gdziekolwiek, niewane gdzie. W miar jak dni mijay, jego lk przeszed w przeraenie. Nie je ani spa. Nie potrafi si skupi. Ponury nastrj nie opuszcza go ani na chwil. Z niem wciekoci patrzy na starego psychiatr, kiedy tylko ich cieki si krzyoway. W jaki sposb, na Boga, mgby wyjani temu monstrum, e nie zamierza si zblia do tej aosnej kobiety siedzcej na ganku? adnych wicej igie, adnych zastrzykw! Czy nie widzisz, e ju nie jestem waszym wrogiem! Poprosi o rad lub zrozumienie ktregokolwiek ze znajomych znaczyoby narazi na szwank reputacj, moe nawet przyszo w tym zawodzie. Psychiatra, ktry oszala, podobnie jak jego pacjenci. Doktor by zrozpaczony. Musi uciec przed t istot. Kto wie,

kiedy znw mu si ukae? A jeli zjawi si tu, w tych pokojach, co wtedy? Wreszcie w poniedziakowy poranek, majc rozstrojone nerwy i drce rce, pojawi si w gabinecie starego psychiatry. Nie zdecydowa si jeszcze, co powie, oprcz tego, e duej nie wytrzyma ciaru pracy. I zanim si zorientowa, ju si rozgada na temat tropikalnych upaw, blw gowy, bezsennych nocy i tego, jak wane jest, aby jego rezygnacja zostaa szybko przyjta. Wyjecha z Nowego Orleanu jeszcze tego samego popoudnia. Gdy by ju bezpieczny w biurze swego ojca w Portland, w stanie Maine, wtedy dopiero wyjawi ca histori. W jego twarzy nigdy nie widziaem groby wyjania. Wrcz przeciwnie. Co osobliwe, nie miaa ani jednej zmarszczki. Bya rwnie pozbawiona wyrazu jak oblicze Chrystusa na portrecie, ktry wisia u niej na cianie. Ta istota po prostu patrzya si na mnie. Ale przecie nie chciaa, ebym zrobi chorej zastrzyk! Prbowaa mnie odstraszy. Ojciec doktora by czowiekiem cierpliwym. Nie odpowiedzia od razu. Potem bez popiechu zacz mwi o wszystkich dziwnych zdarzeniach, ktrych sam by wiadkiem w szpitalach psychiatrycznych kiedy to lekarze najwyraniej zaraali si od swoich pacjentw ich neurozami i psychozami. Pewnego razu widzia nawet, jak pord katatonikw lekarz sam zapad w katatoniczny sen. Najwaniejsze, eby wypocz, Larry stwierdzi ojciec. To pozwoli osabn wpywom tej przygody. I eby tylko nikomu innemu o tym nie mwi. Mijay lata. Praca w Maine przebiegaa bez zarzutu. Doktor Larry Petrie stopniowo doszed do solidnej praktyki zupenie niezalenie od ojca. Jeli za chodzi o widmo, zostawi je za sob w Nowym Orleanie, wraz ze wspomnieniem Deirdre Mayfair, wiecznie siedzcej w bujanym fotelu. A mimo to pozostaa w nim obawa, e pewnego dnia, tu czy tam, znw zobaczy dziwn istot. Lka si, e skoro co takiego zdarzyo si raz, moe si powtrzy z zupenie innych przyczyn. W trakcie owych czarnych dni w penym wilgoci Nowym Orleanie doktor pozna smak prawdziwego przeraenia i jego wizja wiata zmienia si bezpowrotnie. ***

A teraz, stojc przy oknie w mrocznym hotelowym pokoju w Nowym Jorku, Petrie zda sobie spraw, e caa ta historia na powrt zaczyna, go przytacza. Znw analizowa t dziwn opowie, cho robi to ju tysice razy. Poszukiwa w niej gbszego znaczenia. Czy ta istota naprawd go ledzia, czy te le odczyta intencje milczcego widma? Moe mczyzna wcale nie stara si go przestraszy. Moe w rzeczywistoci baga go, aby nie zapomina o tej kobiecie! Niewykluczone, e byo to jakie dziwaczne odzwierciedlenie penych rozpaczy myli Deirdre, obraz przesany mu przez umys, ktry nie

zna adnych innych sposobw porozumiewania si? Ach, to wytumaczenie nie przynosio mu ulgi. Co za okropna wizja: ta bezradna kobieta bagajca go o pomoc za porednictwem widmowego wysannika, ktry z nieznanych przyczyn nie mg mwi, a tylko pojawia si na krtk chwil. Ale kt potrafiby objani t tajemnicz materi? Kto odwayby si przyzna, e doktor ma racj? Aaron Lightner, Anglik, zbieracz historii o duchach, ktry wrczy mu wizytwk z nazw: Talamasca? W barze mwi, e chce pomc niedoszemu topielcowi z Kalifornii. Moe on nie wie, e to si zdarzao innym. Jestem tam potrzebny, aby mu powiedzie, e s ludzie, ktrzy take, znalazszy si na granicy mierci, powracali z podobnym darem. Tak, to by pomogo. wiadomo, e inni rwnie widywali duchy? Jednak widok zjawy nie by tu najstraszniejszy. Co gorszego ni lk przywiodo go z powrotem do tego ganku i siedzcej na nim wymizerowanej kobiety. To poczucie winy, ktr bdzie ze sob nosi cae ycie e nie stara si bardziej, aby jej pomc, e nigdy nie zadzwoni do jej crki, przebywajcej gdzie tam na zachodzie. Nad miastem rozjarzao si wiato poranka. Doktor patrzy, jak zmienia si niebo, jak delikatna jasno okrywa brudn cian naprzeciw. Potem podszed do schowka i wycign z kieszeni paszcza wizytwk Anglika. TALAMASCA Obserwujemy Zawsze jestemy w pobliu Doktor podnis suchawk. ***

Opowie zaja mu godzin, co przyj z zaskoczeniem, ale wszystkie szczegy hurmem toczyy mu si do gowy. Zupenie nie przeszkadza mu may magnetofon i jego byskajce czerwone wiateko. Ostatecznie nie podawa adnych nazwisk, numerw ulic, nawet dat. Nowy Orlean, stary dom, tak powiedzia. A potem mwi, i mwi, i mwi. Teraz zda sobie spraw, e nawet nie tkn niadania, jeli nie liczy kawy, ktrej filianki oprnia raz za razem. Lightner okaza si doskonaym suchaczem odpowiada z umiarkowaniem, nigdy nie przerywa. Mimo to doktor nie poczu si lepiej. Kiedy skoczy opowie, byo mu w zasadzie gupio. Patrzc, jak Lightner zabiera may magnetofon i wkada go do teczki, omal nie poprosi o oddanie tamy. To Lightner, kadc kilka banknotw na rachunku, wreszcie przerwa milczenie. Musz panu co wyjani powiedzia. Wydaje mi si, e to przyniesie panu ulg. Czy cokolwiek mogoby mu uly?

Pamita pan cign Anglik powiedziaem panu, e zbieram historie o duchach. Tak. No c, ja znam ten stary dom w Nowym Orleanie. Widziaem go. Notowaem te opowieci innych ludzi, ktrzy spotkali mczyzn opisywanego przez pana. Doktor oniemia. Lightner wygosi te sowa z cakowitym przekonaniem. Wicej, wypowiedzia je z tak powag i pewnoci siebie, e doktor uwierzy mu bez zastrzee. Po raz pierwszy przyjrza si bliej swemu rozmwcy. Anglik by starszy, ni to si na pierwszy rzut oka wydawao. Szedziesit pi lat, moe siedemdziesit. Raz jeszcze wyraz jego twarzy, tak miy, ufny i budzcy zaufanie, uj doktora za serce. Inni ludzie wyszepta doktor. Jest pan pewien? Syszaem wiele relacji, niektre z nich byy bardzo podobne do paskiej. Mwi o tym, aby pan zrozumia, e nie mia do czynienia z wytworem wasnej wyobrani. I eby ta historia przestaa pana drczy. A tak na marginesie nie mg pan pomc Deirdre Mayfair. Carlotta Mayfair nigdy by na to nie pozwolia. Powinien pan zapomnie o tym wydarzeniu. Prosz si ju nigdy tym nie trapi. Przez chwil doktor odczuwa ulg, jakby znalazszy si w katolickim konfesjonale usysza sowa ksidza: udzielam ci rozgrzeszenia. Pniej dotaro do niego pene znaczenie rewelacji Lightnera. Pan zna tych ludzi! wyszepta, czujc jak twarz oblewa mu si czerwieni. Czyby Deirdre bya te pacjentk Anglika? Nagle poczu si zupenie zdezorientowany. Nie, ja tylko syszaem o nich odpar Lightner. I potraktuj pask relacj jako rzecz o charakterze cakowicie poufnym. Zapewniam cakowit dyskrecj. Prosz pamita, w tym nagraniu nie wymienialimy nazwisk. Nie pado nawet paskie lub moje. Niemniej musz pana poprosi o zwrot tamy rzek doktor wzburzony. Nie dochowaem tajemnicy lekarskiej. Nie miaem pojcia, e pan ich zna. Lightner natychmiast wycign niewielk kaset i wsun j w rk doktora. Nie zdradza najmniejszego zdenerwowania. Oczywicie, moe j pan zabra powiedzia. Rozumiem to. Jeszcze bardziej zmieszany, doktor wymamrota podzikowanie. A przecie poczucie ulgi nie opucio go cakowicie. Inni te widzieli t istot. I Anglik o tym wie. On nie kamie. Doktor nie by szalony, ani teraz, ani przedtem. Narasta w nim al do przeoonych w Nowym Orleanie, do Carlotty Mayfair, do upiornej panny Nancy... Najwaniejsze powiedzia Lightner eby si pan ju tym duej nie trapi. Tak odrzek doktor. To wszystko takie okropne. Ta kobieta, te narkotyki. Nie, nawet nie prbuj... Zamilk, patrzc na kaset, a potem na swoj pust filiank. Ta kobieta, czy ona nadal... Bez zmian. Pojechaem tam w zeszym roku. Panna Nancy, ta ktrej pan tak nie lubi, umara. Panna Millie odesza jaki czas temu. Od czasu do czasu dostaj wiadomoci od ludzi

z miasta, a z ich relacji wynika, e stan Deirdre si nie zmieni. Doktor westchn. Tak, pan rzeczywicie co o nich wie... te wszystkie imiona powiedzia. Wobec tego prosz mi uwierzy odrzek Lightner e inni te widzieli t zjaw. Nie by pan szalony, ani troch. I nie wolno panu postpowa nierozsdnie martwic si takimi rzeczami. Doktor znw bez popiechu mierzy go wzrokiem. Lightner zamyka teczk. Potem obejrza swj bilet lotniczy i, najwyraniej zadowolony z inspekcji, wsun go do kieszeni paszcza. Pan pozwoli, e dodam co jeszcze odezwa si. A potem bd ju musia apa samolot. Niech pan nikomu nie opowiada tej historii. Nie znajdzie pan zrozumienia. W podobne rzeczy wierz tylko ci, ktrzy je widzieli. To tragiczna, lecz niezmienna prawda. Tak, wiem o tym przyzna doktor. Mia tak wiele pyta, ale nie mg ich zada. Czy pan...? nie dokoczy. Tak, widziaem go odrzek Lightner. To byo rzeczywicie przeraajce. Dokadnie tak, jak pan opisa. Wsta, chcc odej. Czym on jest? To demon? A moe duch? W zasadzie nie wiem. Wszystkie opowiadania s bardzo podobne. Tam nic si nie zmienia. Rok za rokiem, wszystko odbywa si tak samo. Teraz naprawd musz i, i raz jeszcze dzikuj panu, a gdyby kiedykolwiek mia pan ochot znw ze mn porozmawia, wie pan, jak si ze mn skontaktowa. Ma pan moj wizytwk. Lightner wycign do. Do widzenia. Niech pan zaczeka. Crka Deirdre, co si z ni stao? Ta studentka na zachodzie? Ona? Jest teraz chirurgiem odrzek Lightner, zerkajc na zegarek. Neurochirurgiem, jak mi si zdaje. Niedawno zdaa egzaminy. Przyjto j do zawodu, czy nie tak si to nazywa? Tylko ze widzi pan, ja jej rwnie nie znam. Od czasu do czasu dochodz mnie tylko suchy o niej. Chocia nasze cieki kiedy si skrzyoway przerwa, potem rzuci doktorowi szybki, niemal oficjalny umiech. Do widzenia, i jeszcze raz dzikuj. Potem przez dugi czas doktor siedzia sam, zatopiony w mylach. Rzeczywicie byo mu lepiej, nieopisanie lepiej. Trudno temu zaprzeczy. Nie aowa, e opowiedzia swoj histori. W istocie cae to spotkanie zdawao mu si darem, ktry los mu przysa, aby pozbawi go najwikszego ciaru, jaki kiedykolwiek dwiga na swoich barkach. Lightner zna i rozumia ca spraw. Zna te crk z Kalifornii. Lightner powie tej modej lekarce wszystko, co powinna wiedzie o ile jeszcze tego nie zrobi. Tak, pozbawiono go ciaru. Drczcy balast znikn. By moe spoczywa teraz na barkach Lightnera, ale to ju nie miao znaczenia. Potem przysza mu do gowy myl bardzo osobliwa, co, o czym nie myla od lat. Nigdy nie by w tym starym domu w Dzielnicy Ogrodw w czasie burzy. Ach, to byoby urocze,

oglda deszcz zza tych wysokich okien, sucha, jak bije w dachy gankw. Co za szkoda, e straci tak sposobno. Wtedy myla o tym czsto, ale nigdy nie trafi na odpowiedni por. A deszcz w Nowym Orleanie jest taki pikny. A wic uwolni si od tego wszystkiego, czy nie tak? Znw stwierdzi, e traktuje zapewnienia Lightnera jak sowa wypowiedziane w konfesjonale, sowa poparte jakim religijnym autorytetem. Tak, trzeba si wyzby tych przykrych wspomnie. Gestem przywoa kelnerk. Czu gd. Skoro mg ju je, mia ochot na niadanie. I nie zastanawiajc si nad tym wiele, wycign z kieszeni wizytwk Lightnera, zerkn na numery telefonw, pod ktre mg zadzwoni, gdyby mia jakie pytanie, a pod ktre nie zamierza dzwoni nigdy. Potem podar kartk na kawaeczki, ktre wsypa do popielniczki i, wycignwszy zapak, podpali.

2

Dziewita wieczr. W pokoju panowa mrok, rozwietlony jedynie bkitnaw powiat telewizora. To panna Havisham, widmo w sukni lubnej, z jego ukochanych Wielkich nadziei. Gdyby przyszo mu do gowy wyjrze na zewntrz, za przejrzystymi, pozbawionymi ozdb oknami mgby dojrze, niby gwiazdozbir lnicy w rzadkiej mgle, wiata rdmiecia San Francisco, a tu poniej, po drugiej stronie ulicy Wolnoci, spadziste dachy nieduych domw w stylu krlowej Anny. Jake on kocha t ulic. Jego dom by najwyszy w okolicy, niegdy zapewne rezydencja, a teraz po, prostu pikny budynek, wznoszcy si majestatycznie pord skromniejszych budowli, ponad zgiekiem i bieganin ulicy Castro. On sam odrestaurowa t posesj. Zna kady gwd, kad belk, kady gzyms. W socu, bez koszuli, sam ukada dachwki, a nawet bez niczyjej pomocy wylewa betonem chodnik. Teraz czu si w tym domu bezpiecznie tu i nigdzie indziej. Od czterech tygodni nie wychodzi ze swego pokoju, jeli nie liczy odwiedzin w maej przylegej azience. Godzina za godzin mijaa, a on lea na ku, gapic si na upiorny ekran telewizora. Donie paliy go w czarnych skrzanych rkawicach, ktrych nie mg i nie chcia zdj. Pozwala, aby telewizor nadawa ksztat jego snom poprzez ukochane filmy, ktre oglda razem z matk wiele lat temu. Teraz mwi o nich film z domami, poniewa w kadym z nich bya nie tylko cudowna fabua i wspaniali ludzie, bdcy dla niego idolami, ale i cudowne domy. W Rebece byo Manderley. W Wielkich nadziejach zrujnowana posiado panny Havisham. W Gasncym pomieniu uroczy domek na londyskim placu. Za w Czerwonych pantofelkach posiado nad brzegiem morza, gdzie liczna tancerka dowiedziaa si, i wkrtce zostanie primabalerin swego zespou. Tak, filmy z domami, te z dziecicych snw, w ktrych bohaterowie byli rwnie wspaniali jak ich posiadoci. Oglda je, pijc piwo za piwem. Usypia, budzi si i od nowa. Rkawice sprawiay mu bl. Nie odbiera telefonw. Nie wpuszcza goci. Ciotka Vivian zajmowaa si tym wszystkim. Od czasu do czasu zagldaa do jego pokoju. Przynosia mu kolejne piwo, jakie jedzenie.

Rzadko mia na nie ochot. Michael, prosz, jedz mwia wtedy. On umiecha si w odpowiedzi: Pniej, ciociu Viv. Nie chcia spotyka si ani rozmawia z nikim oprcz doktora Morrisa, ale ten nie mg mu pomc. Przyjaciele rwnie byli bezradni. Poza tym nie chcieli ju z nim gada. Znudziy im si opowieci, jak to przez godzin by martwy, a potem powrci. A ju z ca pewnoci nie zamierza rozmawia z setkami ludzi, ktrzy chcieli, aby im zademonstrowa swoje paranormalne umiejtnoci. Mia ju po dziurki w nosie tych swoich nowo nabytych zdolnoci. Czy naprawd nikt nie rozumie? Przecie to salonowa rozrywka: cign rkawice, dotkn jakiego przedmiotu i nagle ujrze zwyke, codzienne zdarzenia. Ten owek dostaa pani dzisiaj w swoim biurze od jakiej kobiety. Ona ma na imi Gert Albo: Ten medalion. Wyjwszy go dzisiejszego ranka postanowia go pani zaoy, ale tak naprawd nie miaa pani na to ochoty. Lepiej byoby zaoy pery, ale si gdzie podziay. Zwyke zjawisko fizyczne, owa umiejtno jaki zmys, ktry by moe wszyscy ludzie posiadali tysice lat temu. Czy ktokolwiek potrafi zrozumie prawdziw tragedi? To, e nie by w stanie przypomnie sobie, co ujrza, kiedy ton? Ciociu Viv, powtarza, prbujc od czasu do czasu jeszcze raz jej to wyjani, Ja naprawd widziaem tam w grze ludzi. Wszyscy bylimy martwi. Mnie dano wybr, wraca czy nie. I przysano mnie z powrotem w jakim celu. Ciotka Vivian, blady cie jego zmarej matki, kiwaa tylko gow. Wiem, kochanie. Moe kiedy sobie przypomnisz. Kiedy. Przyjaciele wreszcie zaczli traktowa go szorstko. Michael, gadasz gupstwa. Bywa tak, e ludzie ton i wracaj do ycia. Nie ma w tym adnego specjalnego celu. Pleciesz jak czubek, Mike. Theresa zalewaa si zami. Michael, posuchaj, nie zostan tutaj, to bez sensu. Nie jeste ju sob. To prawda, nie by sob. Tamten Michael uton. Niezliczona ilo razy stara sobie przypomnie swoje ocalenie kobiet, ktra wycigna go z wody i przywrcia mu przytomno. Gdyby tylko mg z ni jeszcze raz porozmawia, gdyby tylko doktor Morris zechcia j odszuka... Pragn tylko usysze z jej ust, e nie powiedzia ani sowa. Marzy, aby zdj rkawice i trzyma jej rk w swoich doniach, kiedy bdzie jej zadawa to pytanie. Moe dziki niej zdoaby sobie przypomnie... Doktor Morris chcia, aby Michael wrci do szpitala na dalsze badania. Zostawcie mnie w spokoju. Prosz tylko odnale t kobiet. Wiem, e to moliwe. Mwi mi pan, e do pana dzwonia. Powiedziaa, jak si nazywa? Mia ju dosy szpitali, bada mzgu, elektroencefalogramw, zastrzykw i pastylek.

Jedyn rzecz, na ktr mia ochot, byo piwo. Dziki niemu czasami jakby powracao wspomnienie... ...zobaczy tam jak krain. Ludzie tak wielu ludzi. Czasem obraz przedstawia mu si w caoci, niby wielka pajcza sie. Widzia j... kim ona jest! Powiedziaa... A potem znw wszystko znikao. Zrobi to, zrobi. Chobym mia umrze ponownie, zrobi to. Czy naprawd im to powiedzia? Jake mgby wymyli te wszystkie rzeczy, tak odlege od jego wiata, ktry wypeniao to, materialne i rzeczywiste... i skd te dziwaczne wizje, w ktrych widywa siebie samego, daleko std, z powrotem w domu, w miecie swego dziecistwa? Nie wiedzia. Nie mia pojcia o niczym, co miaoby jakiekolwiek znaczenie. Pamita, e nazywa si Michael Curry, e ma czterdzieci osiem lat kilka milionw w garci i nieruchomoci warte drugie tyle, co wyszo mu tylko na dobre, bo jego firma budowlana stana, i to na amen. Nie by ju w stanie ni kierowa. Najlepsi stolarze i malarze odeszli do innych zespow. Odebrano mu due zamwienie, ktre kiedy tak wiele dla niego znaczyo odnowienie starego hotelu na ulicy Unii. Wiedzia, e jeli tylko zdejmie rkawice i dotknie czegokolwiek: cian, podogi, puszki piwa, otwartego tomu Dawida Copperfielda, ktry mia przed sob znw zaczn mu si pojawia informacje bez znaczenia, a wtedy oszaleje. Naturalnie jeli ju nie jest szalony. Wiedzia te, e przed utoniciem by szczliwy nie byo to szczcie idealne, ale jednak. Nie mg narzeka na swoje ycie. Rano, przed owym wielkim wydarzeniem, Michael obudzi si pno, marzc o wolnym dniu a marzenie to ogarno go we waciwym czasie. Pracownicy radz sobie wietnie, moe nawet do nich nie zajrzy. By pierwszy dzie maja, a jego nawiedzio najdziwniejsze wspomnienie jak to kiedy, jako chopiec, wyjechawszy z Nowego Orleanu na Floryd, odby samochodem dug podr nad brzegami Zatoki. Zdarzyo si to najprawdopodobniej w czasie wielkanocnych ferii, nie by jednak cakowicie pewien, a wszyscy ci, ktrzy co na ten temat wiedzieli matka, ojciec, dziadkowie ju nie yli. Utkwia mu w pamici jedynie czysta, zielonkawa woda nad bia pla, pod stopami piasek niby cukier i to, jak tam byo ciepo. O zachodzie soca wszyscy poszli nad morze, aby si wykpa; nie ochodzio si ani troch, i chocia pomaraczowa kula soca wci wisiaa w bkicie nad zachodnim horyzontem, wysoko nad ich gowami wiecia ju powka ksiyca. Matka wskazaa mu go palcem: Popatrz, Michael. Nawet ojciec zdawa si napawa tym widokiem; on, ktry nigdy takich rzeczy nie dostrzega, potwierdzi teraz cichym gosem pikno tego miejsca. To wspomnienie sprawio mu bl. Chd by jedyn rzecz, jakiej w San Francisco naprawd nie cierpia, dlatego zrobi co, czego pniej nie potrafi nikomu wytumaczy ot pami o poudniowych upaach podsuna mu pomys wyprawy na miejsk pla. Czy nad Zatok San Francisco jest gdziekolwiek miejsce chodniejsze ni Plaa? Dobrze wiedzia,

e woda pod wyblakym, ponurym niebem bdzie bura i pospna, a morski wiatr zmrozi go; przez ubranie. A mimo to pojecha. Wyruszy sam, aby w to blade, bezbarwni popoudnie stan na poudniowej Play z gow pen wizji ciepego morza, wspominajc, jak to kiedy jecha starym packardem z opuszczonym dachem, poddajc si pieszczocie agodnego poudniowego wiatru. Mknc przez miasto nie wczy radia, nie usysza wic ostrzee o przypywie. A gdyby nawet, to co? I bez tego wiedzia, e Plaa nie jest bezpieczna. Kadego roku ludzie zarwno turyci, jak i tubylcy ginli tam porwani przez morskie fale. Moe i przemkno mu to przez gow, kiedy wdrowa po kamieniach tu pod restauracj Cliff House. Tak, te skay zawsze byy zdradliwe i liskie. On nie lka si jednak ani upadku, ani wody, ani niczego innego. Znw opady go wspomnienia z Poudnia; myla o tych letnich wieczorach w Nowym Orleanie, kiedy kwitnie jamin. Wspomina zapach dziwaczkw w ogrodzie babki. Po uderzeniu fali musia straci przytomno, bo nie pamita, jak zabierao go morze. Mia jednak wyranie w pamici, jak unosi si w przestrze, spoglda na swoje ciao, ktre tam w dole koysze si w falach przeboju, na ludzi, machajcych rkami i wskazujcych na ocean, albo biegncych do restauracji, aby zadzwoni po pomoc. Owszem, wiedzia, co oni wszyscy robi. Obserwowa ich nie tyle patrzc z wysokoci, co bdc w pewien sposb wiadom wszystkich ich dziaa. A jak dobrze mu byo tam w grze, jak bezpiecznie si tam czu ach, bezpiecznie to zbyt mao, aby to doznanie opisa. Czu si wolny do tego stopnia, e zupenie nie potrafi zrozumie ich zaniepokojenia, troski o to ciao, ktrym rzucay fale. Potem zacza si cz druga. To ju musiao by wtedy, kiedy umar na dobre; pokazywano mu mnstwo cudownych rzeczy i byli tam inni zmarli, a on zrozumia, poj wszystko, od najprostszych do najbardziej skomplikowanych, pozna rwnie przyczyn, dla ktrej musi powrci... tak, chodzi o wrota, o obietnic... a potem nagle wlizgn si niewako w obolae ciao lece na pokadzie odzi, ktre przez godzin byo tylko zwokami topielca, i wrci do ycia patrzc ku grze, wiedzc o wszystkim, gotw zrobi dokadnie to, czego od niego wymagano. Caa ta wspaniaa wiedza! W trakcie pierwszych kilku sekund rozpaczliwie usiowa opowiedzie o miejscu, ktre odwiedzi, i rzeczach, ktre widzia, o caej tej dugiej, cudownej przygodzie. Z pewnoci si stara! Ale teraz pozosta mu w pamici jedynie intensywny bl w piersiach, w rkach i stopach, i niewyrana sylwetka kobiety u jego boku. Krucha istota o delikatnej, bladej twarzy, w czarnym czepku kryjcym wosy. Przez moment jej szare oczy zamigotay przed nim jak lampki. agodnym gosem nakazaa mu spokj, obiecaa, e kto si nim zajmie. A trudno uwierzy, e ta niedua kobieta wycigna go z morza i wypompowaa wod z puc. Wtedy jednak nie zdawa sobie sprawy, e to ona ocalia mu ycie.

Jacy mczyni podnosili go, kadli na nosze, przywizywali do nich, a on wi si z blu. Wiatr smaga go po twarzy. Oczy zamykay si same. Nosze uniosy si w powietrze. Pniej wszystko mu si pomieszao. Czy znowu straci przytomno? Czy wtedy nadszed ten moment, kiedy pami opucia go cakowicie? Najwyraniej nikt nie mg ani potwierdzi, ani zaprzeczy, co wydarzyo si, gdy wieziono go do szpitala. Wiedzia tylko, e pospiesznie przetransportowano go na brzeg, gdzie czekaa ju karetka i reporterzy. Byski fleszy, to zapamita, ludzie wypowiadajcy jego nazwisko. Zdawao mu si, e usysza gos ciotki Vivian. I jeszcze wntrze karetki, gdzie kto prbowa wbi mu w y ig. Baga ich, eby tego nie robili. Musi usi prosto. Nie, nie mog go znowu przywizywa! Niech pan si trzyma, panie Curry, niech pan si trzyma. Hej, pomcie mi z tym facetem! A jednak przywizywali go ponownie. Traktowali jak winia. Opiera si, ale na prno. Wiedzia, e wstrzyknito mu jaki lek. Widzia nadcigajc ciemno. A potem oni wrcili, istoty, ktre widzia tam w grze; znowu mwili co do niego. Rozumiem odpowiedzia. Nie pozwol na to. Pojad do domu. Wiem, gdzie to jest. Pamitam... Ockn si w silnym, sztucznym wietle. Sala szpitalna. Podczony do jakich urzdze. Przy ku siedzia jego najlepszy przyjaciel, Jimmy Barnes. Michael usiowa odezwa si do Jimmyego, ale lekarze i pielgniarki udaremnili mu to, otaczajc go ze wszystkich stron. Macali go, jego rce, stopy, zadawali pytania. Jednak nie potrafi si skupi i dawa waciwych odpowiedzi. Wci mia jakie zwidy przed oczami migay mu obrazy pielgniarek, salowych, szpitalnych korytarzy. Co to wszystko znaczy? Zna nazwisko doktora Randy Morris wiedzia te, e przed wyjciem z domu doktor da causa swojej onie, Deenie. No i co z tego? Informacje po prostu wpaday mu do gowy. Nie mg tego znie. By jak zawieszony midzy jaw o snem, rozgorczkowany, przeraony. Michael zadra, starajc si myle przytomnie. Suchajcie powiedzia. Ja si staram. Wiedzia przecie, co to wszystko oznacza, cae to macanie. Topi si, a teraz oni chc sprawdzi, czy nie zosta uszkodzony mzg. Prosz sobie nie zawraca gowy. Wszystko w porzdku. Chc std wyj i spakowa bagae. Czym prdzej musz wraca do domu... Zarezerwowa samolot, zamkn firm... Brama, obietnica i w cel, ktry jest absolutnie rozstrzygajcy... Ale co to byo? Dlaczego musia wraca do domu? Wtedy znw przemkny mu obrazy pielgniarka sprzta sal, kto wyciera chromowan poprzeczk ka. Dziao si to kilka godzin temu, kiedy on pogrony by we nie. Stop! Musz wrci do sedna, do istoty caej tej historii, do...

Wtedy zrozumia. Nie potrafi sobie przypomnie ani celu, ani tego, co zobaczy, kiedy by martwy! Caa ta przygoda, wszystkie szczegy ludzie, miejsca, przesanie wszystko umkno mu z pamici! Nie, to by nie moe. Przecie kady szczeg by tak cudownie wyrazisty. A oni mu zaufali. Powiedzieli: Michael, wiesz, e nie musisz wraca, moesz odmwi, a wtedy on obieca, e, e... e co? To z pewnoci powrci w jednej chwili, jak sen, ktry zaciera si w pamici, a potem nagle odywa! Usiad na ku, wyrywajc z ramienia jedn z igie i poprosi o papier i dugopis. Nie wolno panu si podnosi. Chwileczk. Musz to zapisa. Jednak nie by w stanie tego zrobi. Pamita, jak sta na kamieniach, mylc o dawno minionym lecie, o Florydzie, o ciepych falach... Potem ta zimna, przemoczona, obolaa rzecz na noszach, ktr by on sam. Wszystko umkno. Zanikn oczy, starajc si ignorowa dziwaczne ciepo w doniach i pielgniark, pchajc go z powrotem na poduszki. Kto kaza Jimmyemu wyj z sali. Ten nie chcia sucha. Czemu znw widzi te dziwne, nic nie znaczce rzeczy jeszcze raz salowe, potem m pielgniarki, no i nazwiska, skd je wszystkie zna? Niech mnie pani tak nie dotyka powiedzia. Wydarzenie na oceanie, oto, co si liczy! Raptem sign po dugopis. Jeli tylko bdziecie cicho... Dotkn pira tak, znowu pojawia si wizja: oto pielgniarka wyjmuje je z szuflady w recepcji. Papier obraz mczyzny wkadajcego bloczek do metalowej skrzynki. Stolik przy ku? Obraz kobiety, czyszczcy go cierk pen zarazkw z ssiedniej sali. Potem mign mu mczyzna z radiem. Jaki czowiek robi co przy odbiorniku... A ko? Ostatnia pacjentka, ktra je zajmowaa, pani Ona Patrick, zmara wczoraj o jedenastej rano, jeszcze zanim on zdecydowa si pojecha na Pla. Nie! Wycz to! Wizja jej ciaa w szpitalnej kostnicy. Nie wytrzymam tego! Co si stao, Michael? pyta doktor Morris. Mw do mnie. Jimmy kci si w korytarzu. Do uszu Michaela doszed gos Stacyego Jimmy i Stacy byli jego najlepszymi przyjacimi. Michael zadygota. Dobra, oczywicie odpowiedzia lekarzowi szeptem. Pogadam z panem. Pod warunkiem, e nie bdzie mnie pan dotyka. W rozpaczy uj w donie wasn gow, przeczesa palcami wosy i nareszcie nie zobaczy nic. Ponownie zapada w sen, mylc, no c, wspomnienia powrc jak przedtem, zobacz j i wtedy zrozumiem. Ale jeszcze zanim usn, zda sobie spraw, e nie wie, kim ona jest. Musia jednak pojecha w swoje rodzinne strony, tak, wrci po tych wszystkich latach, tych dugich latach, w trakcie ktrych jego dom zmienia si w swego rodzaju rojenie... Wracam tam, gdzie si urodziem wyszepta. Tak trudno byo teraz mwi. Czu nieopanowan senno. Jeli dacie mi wicej narkotykw, zabij was, przysigam.

***

To Jimmy przynis nastpnego dnia te skrzane rkawice. Michael nie wierzy, e to si uda. Okazao si jednak, e warto byo sprbowa. Ogarno go ju takie rozdranienie, e bliski by szalestwa. Poza tym mwi zbyt wiele, do wszystkich. Kiedy reporterzy dodzwonili si bezporednio do sali, opowiedzia im w wielkim popiechu o tym, co si dziao. Kiedy wepchnli si do rodka, on rozprawia dalej, raz po raz powtarzajc swoj relacj, lamentujc: Nie mog sobie przypomnie! Oni dawali mu przedmioty, ktrych mia dotyka i mwi, co zobaczy. To nie ma adnego znaczenia. Aparaty fotograficzne pstrykay wrd niezliczonych elektronicznych dwikw. Wreszcie obsuga szpitala wyrzucia wszystkich dziennikarzy. Michael ba si nawet dotkn widelca czy noa. Nie chcia je. Z caego szpitala schodzili si pracownicy, aby wkada mu w rce rne przedmioty. Kiedy bra prysznic, dotkn ciany. Znw zobaczy t kobiet, pacjentk, ktra umara. Leaa w tym pokoju przez trzy tygodnie. Nie chc prysznica, mwia, Czy wy nie rozumiecie, e jestem chora? Synowa zmusia j, eby tu stana... Michael nie mg duej zosta w tej kabinie. Pad wyczerpany na ko, wsuwajc rce pod poduszk. Kiedy po raz pierwszy wygadza na palcach rkawice, zamajaczyo mu kilka obrazw. Potem powoli zaciera donie, tak, aby wszystko si rozmyo, aby owe majaki zmieszay si jeden z drugim, a wreszcie utrac wyrazisto; wszystkie imiona zgiekliwie przebiegy mu przez gow a potem zapada cisza. Powoli sign po lecy na tacy n. Dostrzeg co, ale wizja bya blada, bezgona i zaraz umkna. Podnis szklank, wypi mleko. Jedynie mgliste zarysy. Doskonale! Rkawice naprawd dziaay. Sekret polega na tym, aby kady gest wykonywa prdko. I jeszcze wydosta si std! Ale nie pozwalano mu na to. Nie chc bada mzgu mwi. Mj mzg ma si doskonale. To rce doprowadzaj mnie do szalestwa. Mimo to wszyscy starali si mu pomc doktor Morris, gwny staysta, przyjaciele i ciotka Vivian, ktra godzinami przesiadywaa u jego boku. Na prob Michaela doktor Morris skontaktowa si zaog karetki, ze stra przybrzen, lekarzami z ostrego dyuru, wacicielk odzi, ktra ratowaa go, zanim stra zdoaa j odszuka z kadym, kto mgby pamita jego sowa, jeli powiedzia co wanego. W kocu nawet pojedynczy wyraz mg odblokowa jego pami. Ale adnych sw nie byo. Michael wymamrota co, kiedy otworzy oczy, stwierdzia wacicielka odzi, ale ona nie zdoaa uchwyci adnego okrelonego sowa. Zdawao jej si, e jedno zaczyna si na L, by moe byo to imi. Nic wicej. Potem zabraa go stra przybrzena. W karetce zacz si awanturowa, trzeba go byo obezwadni.

Mimo to aowa, e nie moe porozmawia z tymi ludmi, przede wszystkim z kobiet, ktra przywrcia go do przytomnoci. Powiedzia to dziennikarzom, kiedy przyszli go wypytywa. Jimmy i Stacy co wieczr siedzieli przy nim do pna. Ciotka Vivian zjawiaa si kadego ranka. Wreszcie przysza Therese, oniemielona, przelkniona. Nie lubia szpitali. Nie znosia towarzystwa chorych ludzi. Michael parskn miechem. Oto i caa Kalifornia, pomyla. eby powiedzie co takiego! Potem wykona impulsywny gest. Zerwa rkawic i schwyci dziewczyn za rk. Boj si, nie podobasz mi si, jeste orodkiem uwagi, daj z tym wreszcie spokj, nie wierz, e rzeczywicie utone, to mieszne, chc std wyj, tak, powiniene by do mnie zadzwoni... Id do domu, kotku poradzi. Kiedy podczas tych cichych godzin pielgniarka wsuna mu do rki srebrne piro. Spa wtedy smacznie, a rkawice leay do stoliku. Powiedz mi jej nazwisko rzeka. Nie znam. Widz tylko biurko. Postaraj si. Pikne mahoniowe biurko, a na nim zielona suszka. A kobieta, ktra uywaa pira? Allison. Tak. Gdzie ona jest? Nie wiem. Sprbuj jeszcze raz. Mwi ci, e nie wiem. Daa ci piro, ty je woya do torebki i wyja dzi rano. To tylko wizje, obrazy, nie mam pojcia, gdzie ona jest. Siedzisz w kawiarni i tym pirem rysujesz co na serwetce. Mylisz o tym, eby mi je pokaza. Ona nie yje, czy tak? Nie wiem, mwiem ci. Nie widz tego. Allison, tyle tylko dostrzegam. Zapisywaa nim list zakupw, na mio bosk, mam ci powiedzie, co byo na licie? Musisz zobaczy co wicej. C, nic z tego! Na powrt naoy rkawice. Nic go nie zmusi, eby je znowu zdejmowa. Nastpnego dnia Michael opuci szpital. Potem przez trzy tygodnie przechodzi pieko. Zadzwonio do niego kilku funkcjonariuszy stray przybrzenej, a take jeden z kierowcw karetki, ale nie mieli do powiedzenia nic, co mogoby mu pomc. Jeli chodzi o d, ktra go wyratowaa, jej wacicielka nie chciaa mie ze spraw nic wsplnego. I doktor Morris przyrzek jej to. Tymczasem stra przybrzena przyznaa wobec dziennikarzy, e nie udao im si zanotowa

nazwy odzi, ani jej numeru z rejestru. Jeden z dziennikarzy okreli j jako penomorsk kabinow d motorow. By moe jest ju na drugim kocu wiata. Do tego czasu Michael zda sobie spraw, e zbyt wielu ludziom opowiedzia swoj histori. Wszystkie popularne magazyny w kraju chciay z nim przeprowadzi wywiad. Nie mg wyj z domu, eby jaki reporter nie zastpi mu drogi; zupenie obcy ludzie wpychali mu do rki portfele lub fotografie, telefon dzwoni bez ustanku, przy drzwiach rosa sterta listw. I chocia wci pakowa bagae, nie mg si zdoby na wyjazd. Zamiast tego pi najpierw lodowate piwo, a potem burbon, gdy piwo przestao przynosi otpienie. Przyjaciele prbowali by lojalni. Na przemian wpadali na pogawdk, starali si go uspokoi, namwi, aby zaprzesta picia, ale na nic si to nie zdao. Stacy czyta mu nawet ksiki, bo on sam nie mg tego robi. Powoli wyczerpywa ich cierpliwo i dokadnie zdawa sobie z tego spraw. On tymczasem mia gow nabit mylami. Prbowa rozgry tajemnic. Jeli nie potrafi sobie przypomnie, moe przynajmniej postara si zrozumie ca t przygod, owo doniose, straszliwe wydarzenie. Wci jednak tylko plt i plt o yciu i mierci, o tym mu si przydarzyo tam w grze, o tym, jak granice midzy bytem i niebytem zacieraj si zarwno w sztuce masowej, jak i powanej. Czy nikt tego nie dostrzega? Filmy i powieci zawsze odzwierciedlaj oczywisto. eby to dostrzec, wystarczy je dokadnie analizowa. Przecie on sam zauway to jeszcze przed wypadkiem. Wecie tylko film Bergmana Fanny i Aleksander. Zmarli chodz sobie tam spacerkiem i rozmawiaj z ywymi. To samo ma miejsce w Ironweed. A Krzyki i szepty, czy zmarli nie wstaj tam po prostu na nogi i nie zaczynaj mwi? Bya jeszcze jaka komedia, ktra dopiero co pojawia si w kinach... jeli wzi pod uwag filmy lejsze, tam zdarza, si to jeszcze czciej. Wecie na przykad Juli, w ktrej zmare dziecko przeladuje w Londynie Mi Farrow. Michael, jeste rbnity. I to nie tylko horrory, nie widzicie? W sztuce to si pojawia wszdzie. Wemy t powie, Biay hotel, czy kto z was j czyta? Wtek nie koczy si wraz ze mierci bohaterki, ale cignie si dalej w ycie pozagrobowe. Mwi wam, co si wkrtce wydarzy. Nastpi jaki przeom. Ja sam rozmawiaem ze zmarymi i wrciem do ycia; my wszyscy podwiadomie zdajemy sobie spraw, e bariera midzy tymi dwoma wiatami zaczyna ju pka. Michael, musisz si uspokoi. Ta historia z rkami... Nie chc o tym rozmawia. Musia jednak przyzna, e jest rbnity, i nie zamierza si zmienia. Podobao mu si to. Podnis suchawk, eby zamwi kolejn skrzynk piwa. Nie ma potrzeby, aby ciotka Viv wychodzia po cokolwiek. A, jest jeszcze szkocka wdka Glenlivet, ktr sobie zachomikowa. I Jack Daniels. Och, wystarczy, aby by pod gazem a

do mierci. Nie ma sprawy. Ostatecznie, te przez telefon, zamkn swoj firm. Przedtem, kiedy prbowa co robi, pracownicy bez osonek kazali mu wraca do domu. Nie sza im robota przy akompaniamencie jego bezustannej gadaniny. Przeskakiwa z tematu na temat. I jeszcze ten reporter, ktry prosi go, aby zademonstrowa swoje zdolnoci dla kobiety z hrabstwa Sonoma. Poza tym Michaela nkao co jeszcze, z czego nie mg si zwierzy nikomu: ot od spotkanych ludzi odbiera pewne niewyrane, emocjonalne sygnay niezalenie od tego, czy dotyka tych osb, czy nie. Bya to, jak si zdaje, swego rodzaju samoistna telepatia oczywicie rkawice nie mogy na to poradzi. Nie docieray do niego adne informacje, jedynie silne wraenia: sympatia, antypatia, prawda lub kamstwo. Czasami te impulsy tak go pochaniay, e dostrzega jedynie poruszajce si ludzkie wargi, a nie sysza sw. Owa, jeli mona to tak okreli, intensywna zayo, staa si przyczyn dojmujcego wyobcowania. Michael zerwa wszystkie kontakty, znalaz zatrudnienie dla kadego pracownika, wreszcie zamkn nieduy sklepik na ulicy Castro, w ktrym sprzedawa klasyczne wiktoriaskie instalacje. Dobrze byo zosta w domu, pooy si do ka, zacign zasony i pi. Ciotka Viv podpiewywaa w kuchni gotujc mu posiki, ktrych nie chcia je. Od czasu do czasu prbowa przeczyta kawaek Dawida Copperfielda, pragnc uciec od wytworw wasnego umysu. We wszystkich najgorszych chwilach jego ycia zawsze ukrywa si w jakim odlegym zaktku wiata i wertowa Dawida Copperfielda. Tak naprawd najbardziej lubi Wielkie nadzieje, Dawid by jednak atwiejszy i lejszy. Teraz zdoa przebrn przez t ksik tylko dlatego, e zna j w zasadzie na pami. Therese wyjechaa na poudnie Kalifornii, eby odwiedzi brata. Kamstwo, wiedzia o tym, cho nawet nie dotkn suchawki, usysza tylko jej gos nagrany przez automatyczn sekretark. No i dobrze. egnaj, Therese. Kiedy z Nowego Jorku zadzwonia Elizabeth, jego dawna dziewczyna, Michael gada tak dugo, a wreszcie straci przytomno. Nastpnego ranka kazaa mu zwrci si o pomoc do psychiatry. Grozia, e rzuci prac i przyleci do niego, jeli jej nie przyrzeknie, e to zrobi. Michael da obietnic. To byo kamstwo. Nie mia ochoty zwierza si komukolwiek, ani te opisywa tych nowych intensywnych odczu. A ju z ca pewnoci niej chcia mwi o swoich rkach. Pragn jedynie rozmawia o wizjach. Jednak wszyscy mieli dosy wysuchiwania jego opowieci o tym, jak uchyla si kurtyna, ktra oddziela ywych od martwych. Kiedy ciotka Viv pooya si ju do ka, Michael zwyk by przeprowadza drobne eksperymenty z moc, ktra tkwia w jego doniach. O kadym przedmiocie mg si wiele dowiedzie, jeli tylko powoli obraca go w palcach. Kiedy zadawa swojej tajemniczej sile

pytania to jest, kiedy prbowa ni kierowa zdoby jeszcze wicej informacji. Jednak wszystkie te obrazy przemykajce przez jego gow nie sprawiay mu przyjemnoci. Jeli obdarzono go tak wraliwoci z jakiego konkretnego powodu, umkn mu z pamici wraz z wizjami i wiadomoci celu, z jakim powrci do ycia. Stacy przynosi mu do czytania ksiki o ludziach, ktrzy wrcili z krainy mierci. To doktor Morris powiedzia mu o tych dzieach klasycznych studiach nad yciem po yciu Moodyego, Rawlingsa, Saboma i Ringa. Zmagajc si z pijastwem, rozdranieniem i po prostu niemonoci duszej koncentracji, Michael przebrn przez niektre z tych opowiada. Tak, zna to! To wszystko prawda. On te opuci ciao, i to nie by sen; nie dostrzeg jednak cudownego wiata, nie spotka ukochanych zmarych i nie zobaczy adnego nieziemskiego raju, penego kwiatw i piknych kolorw, do ktrego pozwolono by mu wej. W grze przydarzyo si co zupenie innego. Zosta tam niejako przechwycony, przedstawiono mu prob, wyjaniono, e musi wykona bardzo trudne zadanie, od ktrego wiele zaley. Raj. Jedyne podobne miejsce, jakie kiedykolwiek zna, to miasto swojej modoci; ciepy, uroczy zaktek, ktry opuci jako siedemnastolatek, ten ogromny czworobok, skadajcy si moe z dwudziestu piciu ulic, znany w Nowym Orleanie jako Dzielnica Ogrodw. Tak, powrci tam, w to miejsce, gdzie wszystko si zaczo. Do Nowego Orleanu, ktrego nie odwiedza od lata owego roku, kiedy skoczy siedemnacie lat. Najdziwniejsze, e kiedy spojrza wstecz na swoje ycie, co pono zdarza si wszystkim toncym, przysza mu na myl przede wszystkim owa odlega noc, gdy jako szecioletnie dziecko odkry muzyk klasyczn, suchajc starego radia w penym woni pmroku, na kuchennym ganku domu swego dziadka. Dziwaczki janiejce w ciemnoci. Cykady grajce wrd drzew. Dziadek, siedzc na schodku, pali cygaro... a potem w ycie chopca wkroczya ta niebiaska muzyka. ***

Dlaczego kocha j tak bardzo, chocia nikt wok niego nie podziela tego uczucia? Od samego pocztku si wyrnia, tak to ju z nim byo. I nie mona tego wytumaczy pochodzeniem matki. Dla niej kada muzyka to haas, tak mwia. A maego Michaela oczarowaa tak bardzo, e sta tam, dyrygujc patykiem, wymachujc nim zamaszycie w ciemnoci i nucc pod nosem. Mieszkali wszyscy w irlandzkiej dzielnicy, caa ciko pracujca rodzina Currych. Wraz z jego ojcem trzecie pokolenie zamieszkao w maym dwurodzinnym domku w dzielnicy nad rzek, gdzie osiedlio si tak wielu Irlandczykw. Przodkowie Michaela uciekli przed godem, stoczeni na statkach, ktre przywizszy do Liverpoolu bawen wracay puste do poudniowych stanw Ameryki po bardziej dochodowy adunek.

Wrzucano ich, tych zgodniaych, odzianych w achmany emigrantw, do mokrego grobu, aby ebrali o prac i marli jak muchy na t febr, suchoty i choler. Ci, ktrzy przetrwali, kopali w miecie kanay, bdce istn wylgarni moskitw. Palili w kotach wielkich parowcw. adowali na statki bawen. Pracowali przy kolei. Zostawali policjantami i straakami. To byli twardzi ludzie, a Michael odziedziczy po nich potn sylwetk i determinacj. Rwnie umiowanie pracy rcznej mia po nich, i ono wreszcie zwyciyo w nim mimo lat nauki. Dorasta wysuchujc opowieci o dawnych czasach, o tym, jak pracujcy Irlandczycy sami wybudowali wielki koci w. Alfonsa, jak cigali znad rzeki kamienie, kadli zapraw, zbierali pienidze na pikne posgi sprowadzane z Europy. Widzisz, trzeba byo przebi Niemcw, wiesz, e budowali koci Marii Panny zaraz po drugiej stronie ulicy. adna sia na ziemi nie zmusiaby nas, ebymy na msze chodzili razem. Dlatego wanie zamiast jednego kocioa parafialnego stany dwie wspaniae budowle, a w nich co ranka ci sami ksia odprawiali msze. Dziadek Michaela pracowa jako policjant na nabrzeach, tam gdzie jego ojciec adowa niegdy bele baweny. Pewnego dnia zabra tam chopca, eby mu pokaza, jak do portu wpywaj statki z bananami i jak tysice tych owocw uoonych na tamach znikaj w magazynie; ostrzeg go te przed wielkimi czarnymi wami, ktre potrafi chowa si w odygach bananw a do chwili, kiedy wywiesza si je na rynku. Ojciec Michaela by straakiem a do owego popoudnia, kiedy zgin w poarze na ulicy Tchoupitoulas. Michael mia wtedy siedemnacie lat. By to w jego yciu punkt zwrotny, bo dziadkowie nie yli i matka zabraa go ze sob do miasta, w ktrym si urodzia: do San Francisco. Nigdy ani przez chwil nie wtpi, e w Kalifornii byo mu dobrze. Uwaa, e wiek dwudziesty dobrze go potraktowa. Jako pierwszy ze swego klanu zdoby dyplom wyszej uczelni, jako pierwszy wkroczy w wiat ksiek, obrazw, eleganckich domw. Ale nawet gdyby ojciec nie umar, ycie Michaela nie byoby yciem straaka. Zbudziy si w nim potrzeby, ktrych jego przodkowie chyba nigdy nie odczuwali. I nie chodzi jedynie o muzyk, o t letni noc, lecz o mio do ksiek, ktra ogarna go, skoro tylko nauczy si czyta; o to, jak poera Dickensa, kiedy mia dziewi lat, i jak ten autor na zawsze zaskarbi sobie miejsce w jego sercu dziki Wielkim nadziejom. Wiele lat pniej w San Francisco nada t nazw swej ukochanej firmie budowlanej: Wielkie nadzieje. W szkolnej bibliotece zazwyczaj zagbia si w lekturach, podczas gdy inni chopcy rzucali w niego papierowymi kulkami, szturchali w rami i grozili, e dadz mu wycisk, jeli nie przestanie zachowywa si jak cioek. W dzielnicy irlandzkiej tym epitetem okrelano kogo, kto nie ma do rozumu, eby pozowa na twardziela i brutala, i pogardza wszystkim,

co nie daje si atwo zdefiniowa. Nikt jednak nigdy go nie pobi. Michael wzi po ojcu do zdrowej zawzitoci, eby ukara kadego, kto by si na to poway. Nawet jako chopiec by krzepki i niezwykle silny jak czowiek, ktremu wysiek, nawet gwatowny, przychodzi cakiem naturalnie. Przy tym lubi si bi. Dzieciaki w kocu zostawiy go w spokoju, on za nauczy si ukrywa sekrety swojej duszy na tyle, e przebaczono mu kilka potkni i otoczono ogln sympati. A spacery, co z tymi dugimi wdrwkami, na ktre nie wybiera si nigdy aden rwienik? Pniej nawet jego dziewczyny nie potrafiy tego zrozumie. Rita Mae Dwyer wymiewaa go. Marie Louise nazywaa wariatem. Co to ma znaczy, tak po prostu chodzisz? On jednak od najmodszych lat lubi spacerowa; przemyka si przez Sklepow, gwn granic oddzielajc wskie, spalone socem uliczki, miejsce w ktrym przyszed na wiat i szerokie, ciche aleje Dzielnicy Ogrodw. W Dzielnicy Ogrodw stay najstarsze arystokratyczne rezydencje miasta pogrone we nie za potnymi dbami i obszernymi ogrodami. Tam wanie przechadza si w milczeniu po ceglanych chodnikach; wepchnwszy rce w kieszenie, czasem pogwizdujc, myla sobie, e pewnego dnia on te bdzie tu mia wielki dom z biaymi kolumienkami od frontu, ze ciekami z kamiennych pyt. W pokoju postawi fortepian, taki jak ten, ktry kiedy widzia za wysokimi oknami. Bdzie mia koronkowe firanki i wieczniki. Na cae dnie pogry si w lekturze Dickensa, siedzc w chodnej bibliotece, gdzie ksiki dochodz do sufitu, a krwistoczerwone azalie drzemi za balustrad ganku. Czu si wtedy jak bohater Dickensa, may Pip: obserwowa to, co pragn posiada, lecz znajdowa si tak daleko od owego wymarzonego celu.; W swoim zamiowaniu do dugich przechadzek nie by jednak cakowicie odosobniony. Matka rwnie lubia spacerowa i to zamiowanie byo zapewne jednym z kilku najbardziej znaczcym darw, jakie od niej otrzyma. Podobnie jak Michael, ona rwnie rozumiaa i kochaa domy. Kiedy by jeszcze malutki, prowadzaa go do tego cichego sanktuarium starych budowli, wskazywaa swoje ulubione zaktki i wielkie, gadkie trawniki, czsto prawie zasonite przez krzaki kamelii. Ona nauczya; go sucha gosw ptakw wrd dbw, i muzyki ukrytych fontann. By tam pewien mroczny dom, ktry ona wyjtkowo kochaa, a on nie potrafi go zapomnie; duga pospna budowla, ktrej boczne ganki pokryway sploty pncej bugenwilli. Nierzadko, kiedy przechodzili obok, Michael dostrzega niezwykego mczyzn stojcego samotnie wrd kudatych krzakw, daleko na tyach zaniedbanego ogrodu. Sylwetka dziwnego czowieka zdawaa si gin wrd rozpasanej, spltanej zieleni, tak cakowicie wtopiona w cieniste listowie, e inny przechodzie mgby go nie zauway. W tamtych czasach Michael i jego mama bawili si nawet w pewn gr, ktra dotyczya tajemniczego mczyzny. Ona powtarzaa zawsze, e go nie widzi. Ale on tam jest, mamo mwi wtedy Michael, a ona odpowiadaa:

No dobrze, Michael, powiedz mi, jak wyglda. No, ma kasztanowe wosy i brzowe oczy, jest bardzo elegancki, zupenie jakby szed na przyjcie. Mamo, on na nas patrzy, chyba nie powinnimy sta tutaj i gapi si tak. Michael, tam nie ma adnego mczyzny zwyka wtedy mwi matka. Ojej, ty si zawsze ze mn droczysz. Pewnego razu jednak i ona z ca pewnoci zobaczya owego bruneta, i wcale si jej nie spodoba. Nie byo to w pobliu starego domu. Ani te w zniszczonym ogrodzie. Zdarzyo si to w okresie Boego Narodzenia, kiedy Michael by jeszcze bardzo may. Przy bocznym otarzu kocioa w. Alfonsa gdzie zrobiono stajenk, wystawiono wanie ogromn koysk z dziecitkiem Jezus. Michael i jego matka podeszli, aby klkn przy balustradzie otarza. Jake cudo