Viti II. Nr. 69, 17 dhjetor 2012

Editorial

3

Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim Europian, misionin e sajnë Serbi e filloi në vitin 2000. Përfaqësuesit e saj gjatë tërë kohësishin ata që shënuan dhe përjetuan bashkë me ne çdo ngjarje e cila uzhvillua në këto hapësira.

OSBE, ishte këtu kur zhvillohej luftë e armatosur midis lloj llojforcave militare e paramilitare serbe të sigurisë të zhvendosura ngaterritori i Kosovës, pas Marrëveshjes tekniko ushtarake tëKumanovës, dhe pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare për Preshevë,Medvegjë dhe Bujanoc të përkrahura nga vet populli shqiptarë i cilinuk e duronte do të dhunën e tepruar e cila nuk dinte të ndalur.

Ishte OSBE e cila në koordinim me përfaqësuesit e tjerë tëBashkësisë Ndërkombëtare duke luajtur rol kryesorë e angazhuar përarritjen e paqes dhe ndërprerjen e luftës së armatosur.

Misionarët e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim Europian,në vitin 2002 organizuan zgjedhjet me sistemin proporcional tëpërfaqësimit, duke ndryshuar sistemin i cili pas pesëdhjetë vitevediskriminimi arritën rezultatet e para reale të përfaqësimit tëshqiptarëve në Bujanoc.

Organizimi i kurseve për medie, hapja e RTV Preshevës dheplotësimi i RTV Bujanocit me Program Shqip si dhe hapja eRedaksisë në Gjuhën Shqipe në Radio Medvegjë, u bë po nga OSBE.

Projekti i Policisë Multietnike i iniciuar nga OSBE pati për qëllimkyçjen e pjesëtarëve shqiptarë në policinë lokale të Preshevës,Bujanocit dhe të Medvegjës, kthimi i besimit në organet shtetërore tërendit dhe ligjit ishte një sukses i pamohueshëm përkundërproblemeve të herëpashershme.

Kontributi i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim Europian nëpërmirësimin e jetës së qytetarëve jo vetëm shqiptarë në rajonin tonë,është i pamohueshëm.

Ndërkohë, roli i OSBE-së në formimin e Këshillit KombëtarëShqiptarë, është mjaftë aktiv, ndërsa përpjekjet e saja për arritjen erezultateve të KKSH-së janë të palodhshme, për çka jo vetëm KKSHpor i tërë populli shqiptarë i Luginës së Preshevës i është mirënjohësdhe falënderues.

Për dymbëdhjetë vite me radhë Misioni i OSBE-së e veçanërishtpjesëtarët e saj kanë demonstruar një kulturë të partneritetit si rrugë evetme e suksesit, alternativ e pazëvendësueshme për arritje të paqesafatgjate dhe krijimit të mirëbesimit ndërmjet popujve. Dukebashkëpunuar me qytetarë, politikan, gazetarë, pjesëtar të bashkësivefetare, atyre të forcave të rendit dhe ligjit, nxënës, mësues e të tjerë pamarrë parasysh përkatësit etnike, OSBE ka hyrë në historinë më të retë rajonit tonë si një organizatë e suksesit dhe e krijimit të besimitndër popujt që jetojnë në këtë zonë.

1 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Revistë e pëjavshme“Nacionali“

Themelues dhe botues:

Kryeredaktor:

Zv/kryeredaktor:

Redaktor teknik:

Lektore:

Bashkëpunëtorë:

Tel/fax:017/652-661E-mail:nacionali2011@hotmail.com

Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve

Baki Rexhepi

Jeton Ismaili

Kastriot Sinani

Kadushe Nuhiu

Faruk Daliu, Ardita Saqipi,Bilall Maliqi, Esat Shahini,Feride Salihu, Avni Selimi,Dinela Vehbiu, Rijad Demiri,Llukman Rrustemi

E regjistruar në ARE-BeogradISSN: 2217-4990 - BibliotekaKombëtare Beograd

Tirazhi: 1000 copë

Shtypet në shtypshkronjënVELSON-DEVA15 Nëntori 113, Preshevë

Dorëshkrimet dhe fotografitënuk kthehen

Adresa:Nacionali - sheshi “Karagjorgje“,p.n. ndërtesa e shtëpisë sëkulturës - Bujanoc

NACIONALIështë organi Këshillit Kombëtarëtë Shqiptarëve që jetojnëNë Serbi

Dymbëdhjetë viteme OSBE-në

1 7 d h j e t o r 2 0 1 24

Përmbajtja

Editorial

Përmbajtja

Aktuale

Politikë

Kombëtare

Reportazh

Opinion

Intervista

Shëndetësi

Kulturë

Ekonomi

Fjalëkryqi

Dymbëdhjetë vite me OSBE-në..........................................................................................................................3

.........................................................................................................................................................4

Përfaqësuesit e KKSH dhe Deputeti Halimi në 12 vjetor të OSBE-së në Beograd...........................................5Serwer: Hapja e zyrave ndërlidhëse hap pozitiv.................................................................................................6MSA për Kosovën, pas përmbushjes së prioriteteve afatshkurtra......................................................................7Kuvendi i Preshevës merr vendim për sigurimin material të pjesëmarrësve të LNÇ-së....................................8

Dyzet të punësuar në hapësirën pre 120 m² në RTB me “vetëm 300 mijë €uro buxhet vjetor”...................9-10Komuna e Bujanocit ndihmon materialisht shtrirjen ilegale të sinjalit të RTB në Preshevë............................11

Kosova miratoi buxhetin për vitin 2013 ndërkohë mbeten ende taksat për policat e sigurisë.........................12Shqipëria i thotë PO Bashkimit Kombëtar........................................................................................................13

Masakra në SHBA “për një fjalë goje”.......................................................................................................14-16

Shekulli i paradoksit.........................................................................................................................................17Të (pa)drejtat e shqiptarëve në Luginën e Preshevës..................................................................................18-19

............................................................................................20-21

Helicobacter pylori......................................................................................................................................22-23

Një buqetë poetike dhe artistike…..............................................................................................................24-25Ura midis dy botëve…......................................................................................................................................26Havushe Kasumi-Ahmeti “Çdo gjë fillon me shpresën” (poezi)......................................................................27

Ndërtimi i një euroje më energjike..............................................................................................................28-29

........................................................................................................................................................30

Prelec: Serbia ende i mban “letrat” në rezervë

51 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Aktuale

Mbrëmë në takimin e organizuarme rastin e 12 vjetorit të OSBE-së nëSerbi, të ftuar nga ambasada nëBeograd, ishin edhe përfaqësuesit eKëshillit Kombëtar Shqiptarë.

Në manifestimin e rastit, morëpjesë mysafir të shumtë të jetëspublike, me ç'rast para të pranishmëvefoli Ambasadori i sapo emëruar PeterBurkhart diplomat Zviceran.

Gjatë mbrëmjes ambasadoriBurkhart, iu ka ndar shpërblimin“Personalitet viti” disa veprimtarëvetë dëshmuar për kontributin e tyre nëluftë kundër korrupsionit, reformavenë medie, reformave në polici dhe nëmbrojtjen dhe avancimin e të drejtavetë njeriut.

Një takim të vacant përshëndetësambasadori I ri I OSBE-së, PeterBurkhart, pati me deputetin Halimi,Kryetarin e KKSH-së Beqirin dhekryeredaktorin e Revistës NacionaliBaki Rexhepin.

Për dymbëdhjetë vite me radhOSBE, ka dhënë një kontributj a sh t ëzakon i sh t t ë madh nëp ë r m i r ë s i m i n e g j e n d j e s s ëshqiptarëve në Luginën e Preshevës,ndërkohë që qasja për demokratizim tëSerbisë nuk ka munguar. Projekti iPolicisë Multietnike, ai i Medieve dheprojektet tjera në përmirësimin einfrastrukturës ligjore në Serbi, për sai përket reformave për të drejtat eminoriteteve kanë qenë dhe vazhdojnëtë jenë pjesë e angazhimeve ëtpërditshme të Misionit të OSBE-së.

Bashkëpunimi i faktorit politik dheinstitucional të shqiptarëve të Luginësdhe përfaqësuesve të Misionit tëOSBE-së, ka qenë gjithnjë në niveldhe shumë miqësorë.

Gjatë mbrëmjes përfaqësuesit eKKSh-së dhe deputeti Halimi,

realizuan një varg takimesh mediplomat dhe zyrtar të lartë të cilët janëfaktor relevant për përmirësimin e

gjendjes së shqiptarëve në Luginën ePreshevës.

Përfaqësuesit e KKSH dhe Deputeti Haliminë 12 vjetor të OSBE-së në Beograd

1 7 d h j e t o r 2 0 1 26

Hapja e Zyrës Ndërlidhëse eKosovës në Serbi,e cila pritet tëfunksionalizohet në janar, sipasanalistit të njohur amerikan,Daniel Server është pozitive. Aithotë për gazetën “Jeta në Kosovë”se formati i shkëmbimit të këtyrezyrave për të cilat janë pajtuarkryeministrat e dy vendeve “ështëi pazakonshëm, por edhe pozitivsepse do të ndihmojnë nëvendosjen e marrëdhënievebilaterale në një kontekst tëintegrimit në BE”.

Diplomati amerikan DanielSerwer e quan shkëmbimin tëpazakonshëm, por pozitivë,hapjen e Zyrave Ndërlidhës tëKosovës, në Serbi.

Sipas tij hapja e këtyre zyravebrenda zyrave të BE-së në dykryeqytetet përkatëse,do t'i japëBE-së mundësi për kuptim më tëmirë të çështjeve dhe do tën d i h m o j ë n ë v e n d o s j e n emarrëdhënieve bilaterale ne mesKosovës dhe Serbisë në njëkontekst të integrimit në BE, kadeklaruar diplomati Server përgazetën Jeta në Kosovë.

Ai shtoi se e vlerëson hapjen ekëtyre zyrave në Beograd dhePrishtinë si një hap të rëndësishëmnë drejtimin e duhur.

“ U r i m e t e m i a p ë rkryeministrat Thaçi e Dacic qëkanë vendosur ta bëjnë këtë.Shpresoj se do të ndodhë sëshpejti”, tha Serwer.

“Zyrat do ta përmirësojnëk u p t i m i n e p o l i t i k ë s n ëkryeqytetet e njëri-tjetrit, do t'ijapin një kuptim më të mirë sëbashku BE-së dhe gjithashtu do tësigurojnë, shpresoj unë, shërbimepër qytetarët”, ka deklaruardiplomati amerikan DanielSerwer.

Ndryshe, zyrtarë të Qeverisë sëKosovës, kanë bërë të ditur sehapja e Zyrës Ndërlidhëse eKosovës në Serbi, pritet tëfunksionalizohet deri në janë tëviti 2012, përderisa emërimi iudhëheqësit të kësaj zyreje, pritettë bëhet gjatë dhjetorit.

Çështja e hapjes së ZyraveNdërlidhëse dhe emërimit tëzyrtarëve ndërlidhës ka qenë pjesëe agjendës së dakorduar ndërmjetKosovës dhe BE-së.

Serwer: Hapja e zyravendërlidhëse hap pozitiv

Aktuale

Shefat e diplomacive të vendeveanëtare të BE-së të mbledhur sot nëBruksel nuk janë pajtuar për të nisurnegociatat për MSA-në me Kosovën.Vendimin i pari e ka bërë publik nëTwitter, Komisioneri për Zgjerim,Stefan Fyle. “BE-ja ka konfirmuarmundësinë që Kosova të hapënegociatat për Marrëveshjen eStab i l i z im Asocc imi t kur tëp ë r m b u s h e n p r i o r i t e t e tafatshkurtëra”, ka shkruar Fyle.

Raportohet se komentet përKosovën nga ky takim kanë qenë seduhet të vazhdojnë negociatat mëSerbinë, Kosova të bashkëpunojë meEULEX-in dhe të mbështetet medëshmi konkrete në luftën e anti-korrupsionit.

As për Serbinë nuk ka datë përnisjen e negociatave për anëtarësim,edhe pse është thënë se ajo ka bërëprogres. Shefat e diplomacive tëvendeve anëtare të BE-së i kanërekomanduar Këshillit të BE-së që tëpropozoj hapjen e negociatave meSerbisë “gjatë presidencës sëardhshme”, nëse vazhdon përparimin.

Shefi i diplomacisë suedeze, CarlBildt u ka thënë gazetarëve pas takimitnë Bruksel, i cili ka zgjatur gati pesëorë se kur bëhet fjalë për Serbinë, nëkonkluza përmendet “korniza kohore”e lidhur me caktimin e datës përfillimin e negociatave me BE-në.

I pyetur se a bëhet fjalë përqershorin e vitit të ardhshëm dhe se adihet data konkrete, ai ka thënë se nukbëhet fjalë për datë, por për periudhëkohore. Bildt ka thënë se përpërparimin e mëtejmë do të diskutohetnë takimet e ardhshëm të Këshillit të

Evropës.

Edhe Ministri shtetëror për çështjeevropiane i Gjermanisë, MichaelLink, ka theksuar se specifikimi idatës konkrete për fillimin ebisedimeve është shndërruar në njëprirje të keqe. Sipas tij, në rastin eSerbisë, është e nevojshme tëshqyrtohet synimi i këtij vendi përanëtarësim në BE, si rast unik. (RTK)

Link: Synimi i Serbisë për praninnë BE - rast i veçant

Ministri shtetëror për çështjeevropiane i Gjermanisë, MichaelLink, tha se specifikimi i datëskonkrete për fillimin e bisedimeveështë shndërruar në një prirje të keqe.

Sipas tij, në rastin e Serbisë, është enevojshme të shqyrtohet synimi i këtijvendi për anëtarësim në BE si rastunik.

“Ne gjithnjë themi natyrisht, seduke dhënë data të sakta gjithmonë

është në rastin e çështjeve të zgjerimitdiçka që ne e kishim bërë në tëkaluarën shumë shpesh, pasi kjoçdoherë rrezikon që të mos jepenstimulse. Por, kjo është një rregull epërgjithshme, që nuk është specifikevetëm për Serbinë, por qasje epërgjithshme se çka ka mësuarBashkimi Evropian nga situatat ekaluara”, i tha Link Radios Evropa eLirë.

Megjithatë, ai ka theksuar se ështëe domosdoshme të lëvizet përpara men d j e n j ë n e q ë l l i m i t d h e t ëpërgjegjësisë.

“Pjesa më e rëndësishme për neështë se secili që dëshiron realisht tëjetë anëtar i BE-së, pra ai ose ajo, nukdo të duhej të lëvizte vetëm nëmomentin e fundit të mundshëm”, thaministri Link në Bruksel, duke folurpër gjasët që Serbisë t'i jepet data efillimit të negociatave për pranim.

71 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Aktuale

MSA për Kosovën, pas përmbushjessë prioriteteve afatshkurtëra

Është mbajtur seanca e radhës e

rregullt e Kuvendit Komunal në

Preshevë, ku nuk kaloj pa fjalë fyese të

ndërsjella të këshilltarëve komunal,

madje edhe kërcënime.

Siç raporton Titulli, ndërmarrja

“Moravica” ngjalli më shumë debate

dhe reagime, si nga opozita po ashtu

edhe nga pozita, pasi ajo gjendet në

“kolaps” nga borxhet, dhe pas shumë

debateve dhe replikave më i “pa

përmbajtshmi” u tregua Naser Aziri

(UDSH), i cili iu vërsul njërit prej

këshilltarëve të PDSH-së dhe për të

kaluar nga kjo situatë u dashtë të

ndërhyjë Nadër Sadiku, shef i i grupit

të këshilltarëve të PVD-së.

E sigurisht kjo situatë pa dyshim se

e nervozoi kryetarin e Komunës së

Preshevës Ragmi Mustafën, i cili u

detyrua që të ngjitet në foltore dhe ftoj

kryetarin e Kuvendit që të qes në

votim këtë pikë të rendit të ditës.

Gj i thashtu për gjendjen e

“Moravicës” ai fajësoj më së shumti

qytetarët e Komunës së Preshevës të

cilët nuk i përmbushin detyrimet ndaj

kësaj ndërmarrje, duke thënë se: “çdo

anëtar i çdo familje ka më së paku nga

një pajisje celulari, dhe nuk kursejnë

që çdo ditë ta mbushin atë me impulse,

d h e t ë b ë j n ë s h p e n z i m e t ë

panevojshme, ndërsa nuk mund të i

japin nga 450 dinarë për të paguar

detyrimet ndaj “Moravicës”.

Pika tjetër që u diskutua më së

shumti ishte ajo e grupit të

këshilltarëve të UDSH-së për

ndryshimin dhe emërimin e rrugëve,

vendbanimeve e të shesheve në

Preshevë.

Për këtë pikë pat i shumë

propozime nga të gjitha partitë si ato

që qeverisin po ashtu edhe ato

opozitare.

Në mesin e shumë propozimeve

ishte edhe ajo e Naser Azirit (UDSH),

e cila ishte që çdo subjekt politik të

ketë nga një përfaqësues në komision i

cili do të merret në mënyrë më të

detajuar me këtë iniciativë.

Edhe pse kjo pikë u votua

unanimisht, ata u shprehen shumë

pesimist pasi siç thanë, dihen

qëndrimet e Qeverisë së Serbisë ndaj

komunës.

Por para se të shkojë ky propozim

në Ministri, fillimisht duhet marrë

pëlqimin nga Këshilli Kombëtar

Shqiptar. Të njëjtin propozim kishin

aprovuar edhe në Kuvendin e

Bujanocit, por një gjë të tillë nuk e

lejoj Ministria.

Për këtë rend të ditës ishin paraparë

17 pika, në mesin e të cilave ishin edhe

këshillat drejtues dhe mbikëqyrës të

shtëpisë së kulturës, NP “Moravicës”,

qendrës për punë sociale, shtëpisë së

shëndetit, bibliotekës, OKF-s dhe

Radio Televizionit Presheva, ku një

zëri u miratuan.

Gjithashtu këshilltarët njëzëri kanë

miratuar edhe vendimin mbi

ndryshimin e vendimit mbi sigurimin

material të pjesëmarrësve të luftës

Nacional Çlirimtare të komunës së

Preshevës

1 7 d h j e t o r 2 0 1 28

Aktuale

Kuvendi i Preshevës merr vendimpër sigurimin material

të pjesëmarrësve të LNÇ-së

Çka bëjnë 40 të punësuar prej tëc i l ë v e 1 6 g a z e t a r ë n ëradiotelevizionin e Bujanocit?Ishte kjo pyetje e parashtruar ngavet kryetari i komunës sëBujanocit, Nagip Arifi, në takimine Këshillit Komunal. Por si duket,si Arifi ashtu edhe drejtuesit eRTB-së e kanë të vështirë t'iarsyetojnë rreth 300 mijë euro tëcilat planifikohen të ndahen vitin eardhshëm për këtë ndërmarrjepublike.

Kryetari i komunës madjei n s i s t o i q ë u r g j e n t i s h t t ë

sistematizohen vendet e punës nëkëtë ndërmarrje ose t'ia “vejnëdrynin “.

“A ka logjikë që keni 16gazetarë kurse raportin e kenipërgatitur vetëm në serbisht “ i'udrejtua Arifi drejtorit të RTB-së,Abedin Raqipi.

Njeriu i parë i komunës patedhe një sërë vërejtjesh tjera nëpunën e RTB-së, dhe në njëmoment parashtroi edhe çështjene 300 mijë eurove. “ Çka do të bëhejpoqese këto mjete do t'i kishimorientuar diku në prodhim “,

parashtronte pyetje të pareshturaArifi.

Megjithatë, shumë përgjigje tëkëtyre pyetjeve ngelin pa përgjigjedhe trashëgohen vit pas viti.

Në mediat e pavarura pajtohense komuna e Bujanocit po tenton tëlegalizoj punët e liga që janë kryergjatë katër viteve të fundit në RTB.

Sipas kolegut nga rtv Spektri,Jeton Ismaili, nëse komuna eBujanocit ngrit buxhetin e RTB-sëatëherë pranon të gjitha dukuritënegative që e kanë karakterizuarkëtë ndërmarrje, përfshirë edhepranimin në punë të kuadrove nëmënyrë të paligjshme.

“Paramendoni nëse nga 25buxheti i RTB-së ngritet në 33milionë dinarë. Atëherë ku mbesinkritikat e zyrtarëve komunal tëcilët me javë të tëra kritikoninstafin e RTB-së për keq menaxhimgjatë mandatit të kaluar. Nësendodh kjo gjë atëherë i bie seudhëheqësia e sotme është mëmanipulative se e kaluara “, thotëIsmaili.

Edhe drejtori menaxhues iportalit të pavarur informativTitulli.com, Skender Saqipi, është

91 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Polit ikë

Dyzet të punësuar në hapësirënprej 120 m² në RTB me

“vetëm 300 mijë euro buxhet vjetor”

1 7 d h j e t o r 2 0 1 21 0

k u n d ë r t e n d e n c a v e q ë t ëlegalizohet gjendja në RTB.

“ Më mirë ta bëjnë strehimoresociale sesa medium. Nga 40 sajanë as 15 nuk e meritojnë tëmarrin paga në RTB. Komunanjëherë e përgjithmonë duhet ti japfund mospunës dhe kështu t'ikursej taksapaguesit dhe djersën etyre “, shprehet decidivisht Saqipi.

Si Saqipi ashtu edhe Ismailik r i t i k o j n ë a d m i n i s t r a t ë nkomunale ngase nuk e sheh tëudhës të paktën të organizoj njëtakim konsultativ me mediat epavarura.

“Edhe ne jemi pjesë e kësajkomune, e nuk kemi rënë ngaMarsi. Është e palogjikshme qëfare mos të përfillemi të paktën nëfund të vitit kur bëhen planet përvitin e ardhshëm“, thonë ata.

Në këtë drejtim, Rtv Spektrid h e T i t u l l i . c o m k ë r k o j n ëurgjentisht të zhvillohet një takimmidis krerëve komunal dhemediave për të parë se kah poshkojnë mediat në komunën tonë.

Këto mediume thonë se e kanëtë hartuar planin e tyre se si do tësillen në të ardhmen në rast sepozita e informimit në Bujanocnuk rishikohet.

Polit ikë

Në seancën e sotme të KëshillitKomunal të Bujanocit është kuptuar senë këtë komunë mund të punohetilegalisht dhe se gjëra të tillapërkrahen edhe materialisht.

Duke folur në pikën e tretë të rendittë ditës, në propozim raportin për viti2013 të N.P. Rtv Bujanoci, drejtori ikëtij institucioni, Abedin Raqipi, kafalenderuar personalisht kryetarin ekomunës së Bujanocit, Nagip Arifin,për ndihmën e ofruar gjatë muajit tetornë përforciimin e sinjalit televiziv.Madje edhe vet kryetari Arifi nëfoltore ka pranuar se RTB ështëndihmuar me mbi një milion dinar nëpërforcimin e sinjalit.

Një fakt i këtillë ka ngjallurreagime të menjëhershme tek mediumtjetër elektronik në këtë komunë, RtvSpektri.

“ Ka dy muaj që RTB është dukeemetuar sinjal të jashtë ligjshëm nëkomunën e Preshevës pa lejen eA g j e n c i o n i t R e p u b l i k a n p ë rRadiodifuzion me aparaturën evendosur në pikën “ Reljanski rid “,shprehet drejtori i RTV Spektri, JetonIsmaili.

“ Ky është një akt i cili sipas ligjevenë fuqi shkakton vepër penale ngaseka të bëjë me ushtrimin e paautorizuartë veprimtarisë. Përveç Ligjit Penalkjo sanksionohet me Ligjin përRadiodifuzion, dhe ne do të ankoheminë RRA për konkurrencë jo lojale ngaana e RTB-së. Është indikative se sikryetari i komunës lejoj gjëra të tillakur vet me profesion është magjistër ishkencave juridike “, pyetet ihamendur Ismaili.

Sipas Ligjit Penal të Serbisëushtrimi i paautorizuar i veprimtarisësanksionohet me burgim deri në dy

v j e t , n d ë r s a m e L i g j i n p ë rRadiodifuzion vendosja e aparaturësemetuese në lokacione pa lejen eRRA-së gjobitet me një milion dinarë

për personin juridik dhe deri nënjëqind mijë dinarë për personinpërgjegjës.

1 11 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Polit ikë

Komuna e Bujanocit ndihmonmaterialisht shtrirjen ilegale të sinjalit

të RTB në Preshevë

1 7 d h j e t o r 2 0 1 21 2

Me 64 vota për, 26 kundër dhe 1

abstenim, Kuvendi i Kosovës ka

miratuar në leximin e dytë, Ligjin për

buxhetin e vitit 2013, në shumë prej 1

miliard e 586 milionë euro. Mirëpo në

këtë ligj nuk ka arritur që të hyjë

amandamenti i cili ka të bëjë me

fillimin e kompensimit material për

ish-të burgosurit e Kosovës.

Për këtë çështje ka folur edhe

kryeministri i vendit, Hashim Thaçi i

cili ka thënë se duhet të qartësohet

numri dhe kategorizimi i të

burgosurve.

“Ne kemi diskutuar me Shoqatën e

të Burgosurve Politik dhe ka qenë

prioritet, që të zgjidhim çështjen e të

burgosurve politikë, por definitivisht

duhet të qartësohet numri dhe

kategorizimi i të burgosurve prej cilës

periudhë deri në cilën periudhë, sepse

tek e fundit edhe ai që ka qëndruar

vetëm një moment ka qenë i burgosur

nga Serbia dhe meriton trajtim

institucional”, tha Thaçi.

Ai ka shprehur zotimin që këtë

çështje të zgjidh sa më shpejt, por siç

ka thënë ai në gjashtë mujorin e

ardhshëm, pasi që është marrëveshje

me FMN-në.

Ndryshe në buxhetin e Kosovës

për vitin e ardhshëm janë planifikuar

të hyrat e përgjithshme prej 1 miliard e

423 milionë euro, kurse shpenzimet

prej 1 miliard e 586 milionë eurosh.

Ndërsa investimet kapitale

parashihen në vlerë 621 milionë euro,

40 për qind e të cilave do të dedikohen

për projektin e autostradës Morinë

Merdar, kurse 30 milionë për fillimin e

autostradës së re në drejtim të Hanit të

Elezit. Në buxhetin e Kosovës për

vitin e ardhshëm janë planifikuar të

hyrat e përgjithshme prej 1 miliard e

423 milionë euro, me një rritje prej 3

për qind krahasuar me këtë vit, kurse

shpenzimet prej 1 miliard e 586

milionë eurosh, me një rritje prej 4 për

qind.

Të hyrat doganore parashihet të

jenë 915 milionë euro, kurse ato

vendore 301 milionë euro. Ndërkaq

deficiti primar është parashikuar të

mbulohet nga bartjet e këtij viti.

Përkundër këtij buxheti, për të cilin

Kryeministri Hashim Thaçi pohon të

jetë buxheti më I madh ndonjëherë I

miratuar, mbeten ende taksat për

policat e sigurimit të cilat siç duket po

I paguajnë vetëm shqiptarët e Luginës,

derisa serbët po gjejnë alternativa të

ndërrimit të targave në mes zonë

kufitare duke I ikur obligimeve për

pagesën e taksave në fjalë.

Mos heqja e taksave, tarifat e të

cilave janë te papërballueshme, në

mënyrë direkt e ka dëmtuar Buxhetin

e Kosovës, duke zvogëluar kështu

numrin e blerësve nga Lugina sidomos

në pjesën e Anamoravës, ndërkohë që

ka izoluar shqiptarët e Luginës për

shkak të mos arritjes së pagesës së

taksave në fjalë.

Kombëtare

Kosova miratoi buxhetinpër vitin 2013 ndërkohë mbetenende taksat për policat e sigurisë

Fondacioni “Kult”, me qendër nëTetovë, ka prezantuar sot në Tiranërezultatet e një sondazhi të opinionitpublik në Republikën e Shqipërisë, nëlidhje me pikëpamjet e popullsisë nëmoshë madhore rreth bashkimitkombëtar dhe përkrahjen e elektoratitpër partitë e ndryshme politike tëvendit.

“Kampioni i sondazhit u përbë prej1200 të intervistuarve dhe u përzgjodhnë dy faza: 1) Me përzgjedhje tërastësishme u përcaktuan 100 qendravotimi të shpërndara në krejt vendin;2) Për çdo qendër votimi upërzgjodhën rastësisht 12 shtetas tëmoshës madhore. Intervistat u kryenfaqe-më-faqe në shtëpitë e tëintervistuarve. Për intervistim upërzgjodh anëtari i familjes që kishteditëlindjen më të afërt me datën eintervistimit, për të arritur njëkampion me shpërndarje sa mëpërfaqësues të moshave. Marzhi igabimit statistikor për këtë kampionështë +/- 3.1 për qind,” thuhet nënjoftimin e fondacionit.

Rezultate kryesore të sondazhit

1. A doni që bashkimi i Shqipërisëme Kosovën të ndodhë para bashkimit

me Evropën?

Po64 për qind

Jo25 për qind

Nuk e di11 për qind

2. A mendoni se bashkimi iShqipërisë me Kosovën do të kryhetpara bashkimit me Evropën?

Po43 për qind

Jo42 për qind

Nuk e di15 për qind

3. Cila parti po bën punën mëkonkrete për bashkimin sa më tëshpejtë të Shqipërisë me Kosovën?

AK39 për qind

PD32 për qind

PS19 për qind

LSI2 për qind

PDIU2 për qind

Nuk e di6 për qind

4. Në qoftë se zhvillohen zgjedhjetsot, a do të votoni dhe a e keni ndarëmendjen se për cilën parti do tëvotoni?

Do të votoj dhe kam përcaktuarpartinë71 për qind

Do të votoj, por ende nuk e kampërcaktuar partinë9 për qind

Nuk jam i sigurt nëse do të votoj5për qind

Nuk do të votoj15 për qind

5. Ju që keni përcaktuar partinë, amund të na tregoni për cilën parti do tëvotoni?

PS-36.5 për qind

PD29.6 për qind

AK14.1 për qind

LSI4.7 për qind

FRD4.1 për qind

Tjetër3.2 për qind

Nuk tregon7.8 për qind

1 31 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Kombëtare

Shqipëria i thotë PO Bashkimit Kombëtar

Debati me katër anëtare të stafittë mësuesve të shkollës SandyHook, tre prej të cilave tashmë janëtë vdekura, duke se ka qenëshkaku i çmendurisë ekstreme të20-vjeçarit Adam Lanza, i riu që imori jetën 27 personave, përfshirëkëtu 20 fëmijë 5 deri në 10 vjeç dhetë ëmës së tij.

Autoritetet amerikane vijojnë tëhetojnë për të kuptuar se ç'e shtyuautorin drejt masakrës. Burimenga grupet hetimore citohen ngamediat amerikane, se një ditë paramasakrës , 20 -v jeçar i i sh teparaqitur në ambientet e shkollëspër fëmijë.

Aty ka nisur një zënkë me katërpjesëtare të stafit pedagogjik tëinstitucionit, mes të cilave edhedrejtoresha e shkollës, psikologiadhe një mësuese tjetër, që të tria tëvdekura, ndërsa mësuesja e katërte përfshirë në zënkën me 20-vjeçarin nuk ndodhej në ambientete shkollës në minutat e masakrës.

M e d i a t a m e r i k a n e eidentifikojnë si Lauren Rousseau,30- vjeç. Autoritetet kanë marrë nëpyetje atë dhe pritet që dëshmia esaj të zbardhë masakrën, e për mëtepër atë që ka ndodhur një ditë mëparë mes katër mesuesve dheautorit të vrasjeve.

Tragjedia ka rindezur debatinnë Shtetet e Bashkuara mbi ligjinpër posedimin e armëve të zjarrit.

S H B A n j i h e t s i v e n d i iindustrializuar ku lehtësitë përmarrjen e një arme janë tëpapërfillshme, kjo nën një nentradicional të Kushtetutës që ecilëson këtë të drejtë si e drejtë epersonit.

Mediat në SHBA sjel l inshembuj dhe shifra tronditëse tëjetëve të marra nga armët e zjarrit,pikërisht për shkak të këtyrelehtësive. CNN thotë se mbi 9 mijëamerikanë kanë humbur jetën nëvitin 2011 nga armët e zjarrit nëShtetet e Bashkuara, një shifër kjoshumë herë më e lartë po tëkrahasohet me vendet evropianeku ligjet për armë-mbajtjen janë tëashpra.

Si për rastësi, një sulm ingjashëm ndaj një institucioni

arsimor ndodhi edhe në Kinë, kunjë person i armatosur me thikësulmoi fëmijët e një shkollë. Mbi 20ishin viktimat e sulmit, thotëCNN, por vetëm dy prej tyre poluftojnë për jetën, ndërsa të tjerëtkanë marrë plagë të lehta.

E ndërsa përparësia tani ështëshërimi i zemrave të lënduara, siçdo të deklaronte presidentiObama, në ditët, javët, muajt apondoshta edhe vitet në vazhdim,SHBA do të ziejë nga debatet përligjin e armëve.

“U tmerrova, shpëtova mirë, ufsheha në një dhomë të vogëlbrenda në shkollë”. Ky ështërrëfimi i vajzës 9-vjeçare, VenesaBajraliu, i treguar nëpërmjet vëllaittë saj.

1 7 d h j e t o r 2 0 1 21 4

Repor tazh

Masakra në SHBA “për një fjalë goje”

28 persona humbën jetën në njëshkollë fillore në Konektikat, pasinjë i ri 24- vjeçar qëlloi me breshërimbi nxënësit e shkollës ku mamajae tij (edhe ajo viktimë) jeptemësim.

Mërgim Bajraliu është 17 vjeçdhe është nxënës po në atë shkollë.Në momentin e çmendurisë aindodhej në shtëpinë e tij bashkëme të ëmën, pak metra largshkollës. Pasi dëgjuan të shtëna,ata vrapuan menjëherë për tek emotra, Venesa 9-vjeçare.

"Isha ndër personat e parë qëshkuan aty, ndërkohë që krismatvazhdonin ende. Një vajzë doli mefytyrë të gjakosur. Nuk di tapërshkruaj me fjalë se çfarë ndjevakur pashë atë vajzë dhe nuk pogjeja dot motrën time. Motra mëtha që policët i kishin kërkuar asajdhe fëmijëve të tjerë që mbijetuan,që të mbyllnin sytë për të mos parëse ç'kishte ndodhur përreth",rrëfen Bajraliu për “GazetaShqiptare”.

Derisa në të gjitha mediet ehuaja, emri i shqiptarit MërgimBajraliu përmendej si një prejdëshmitarëve kryesorë, ai ukontaktua nëpërmjet rrjetit socialFacebook, ku tregoi se çfarë kishteparë motra e mbijetuar dhe ai vetëdje. Bisedën do ta botojmë të plotëmë poshtë.

Mërgim, ku ishe në momentin

që ndodhi ngjarja?

Në momentin që ndodhi ngjarjandodhesha në shtëpi me mamin. Ekemi shtëpinë pak metra larg ngashkolla. Unë nuk kisha shkuar nëshkollë. Në një moment dëgjuamtë shtëna dhe atëherë edhe alarmine policisë. Shkova me mamin mevrap tek shkolla dhe ishim ndërnjerëzit e parë që mbërritën aty.Fëmijët akoma s'kishin dalë tëgjithë.

Çfarë pe kur shkove atje?

Sapo mbërrita pashë tre fëmijë,dy prej të cilëve besoj se ishin tëvdekur. Njëri ishte i plagosur dhe imbuluar i gjithi me gjak. Ishte etmerrshme.

Motrën, e gjetët?

Pas 20 minutash doli edhemotra ime, Vanesa Bajraliu. Tëgjithë fëmijët që dolën ishin shumëtë frikësuar, po ashtu edhemësuesit. Ulërinin, qanin dhevraponin sa andej-këtej.

Si është?

Është trembur shumë, porfizikisht është mirë. Ama kam njëshok vëllai i të cilit vdiq. Kur emendoj, ndihem aq keq.

Sa vjeçe është Vanesa?

Vesa është vetëm nëntë vjeçe.

Arritët ta shihnit vrasësin?

Jo. As unë e as Vesa nuk e pamë.

Çfarë ju tregoi motra?

1 51 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Repor tazh

Është e tmerruar, po për fatshpëtoi. Na tha: "Kisha shumëfrikë, isha e tmerruar. I dëgjova tëgjitha… Isha me shoqet dhe ufutëm në një dhomë të vogëlbrenda në shkollë. Më pas erdhënpolicët që na thanë t'i mbyllnimsytë, duke na ndaluar të shohin seç'kishte ndodhur përreth. Edhepasi dolëm nga shkolla, policët naurdhëronin të gjithë fëmijët që tëmbyllnim sytë". Këtë na tha motra.

Kishte fëmijë të tjerë shqiptarëqë mund të jenë vrarë?

Unë nuk di për fëmijë të tjerëshqiptarë. Nuk besoj. Por, edhemund të ketë.

Prindërit e tu si janë? Janëtrembur?

Babi nuk është këtu, ka shkuarnë Kosovë. Pasi kishin kaluar dyorë nga ngjarja, folëm me të e itreguam. Mami është tremburshumë.

Nga cili qytet i Kosovës jeni?

Jemi nga Prishtina.

Sa vite keni që jetoni nëAmerikë?

Unë dhe Vanesa kemi lindur nëAmerikë. Prej shumë viteshfamilja jonë jeton këtej.

Në statusin e tij në Facebook,Mërgimi ka shkruar: “Shpresoj të

gjeni kohën për të lexuar mbitragjedinë në “Sandy HookSchool”. Motra ime mëson atje.Dëgjova krismat që nga shtëpia.Nuk kisha shkuar sot në shkollë,por shkova pastaj menjëherë memamanë time. Isha ndër personate parë që shkuan aty, ndërkohë qëkrismat vazhdonin ende. Gjëja eparë që pashë ishte një vajzë që enxorën jashtë. Akoma po vazhdojt'i lutem Zotit për të. Ishte gjëja eparë që më panë sytë. Më pasfillova të lutesha për motrën time.Pesë minuta më vonë, që m'udukën si orë, Vanesa erdhi jashtëduke qarë. Të gjithë fëmijëtvrapuan jashtë me ulërima e dukeqarë. Një vajzë doli me fytyrë tëgjakosur. Nuk di ta përshkruaj mefjalë se çfarë ndjeva kur pashë atëvajzë dhe nuk po gjeja dot motrëntime. E gjithë jeta pranë motrës, mëerdhi përpara syve. Fillova të

kërkoja falje me veten time, përçdo të keqe që mund t'i kem bërëasaj. Nisur nga kjo, dua t'ju them tëgjithëve: Ju lutem shijojeni çdomoment të jetës pranë familjestuaj. Është e pabesueshme se si njëperson i sëmurë e i pështirë mundtë ndryshojë rrjedhën e gjithçkaje.Në fund, ju kërkoj të luteni përçdokënd që është dëmtuar në këtëngjarje. Jeni të gjithë në lutjet emia".

Pas masakrës në shkollën eNewtonit , Amerika vajton.Motivet e masakrës ende nuk janëtë njohura.

1 7 d h j e t o r 2 0 1 21 6

Repor tazh

Shkruan: Shaip KAMBERI

Arrestimet spektakolare dheakuzat për “terrorizëm e krime lufte”,pabarazia dhe pamundësia në punësimnë organet shtetërore (polici, gjyqësi,doganë, kadastër, inspeksione),pabarazia në zhvillim ekonomik,kufizimet në qarkullim të lirë dhepamundësia e përdorimit të të drejtaveqë shprehin identitetin (përdorimizyrtar i gjuhës në organet shtetëroredhe përdorimi i simboleve kombëtare)paraqesin dëshmi se shqiptarët eLuginës së Preshevës janë tëdiskriminuar edhe sot njësoj sikur në“shekullin e paradoksit'.

1 0 d h j e t o r i ë s h t ë D i t andërkombëtare e të drejtave të njeriut,e cila shënon ditën e aprovimit tëDeklaratës universale për të drejtat enjeriut (1948) nga ana e OKB-së.Rezoluta 217A (III) e AsamblesëGjenerale të Kombeve të Bashkuara eka shpallur Deklaratën Universale përtë drejtat e njeriut “standard tëpërbashkët të të arriturave për gjithënjerëzit dhe kombet”.Edhe psenjerëzimi gjatë historisë kishteaprovuar dokumente të ndryshme qëmund të konsiderohen pararendëse tëmbrojtjes të të drejtave të njeriut(Magna karta libertatum, apoDeklarata e Pavarësisë së SHBA-veetj), megjithatë Deklarata ështëdokumenti më origjinal dhe më ipërgjithshëm që njeh të drejtën e gjithënjerëzve në “jetë, liri dhe siguri paasnjë dallim.

Por, përkundër faktit se mesi ishekullit XX shënon arritjen më tëo r g a n i z u a r n ë m b r o j t j e nndërkombëtare të të drejtave të njeriut,s h e k u l l i X X m u n d e d h e t ëkonsiderohet “shekull i paradoksit”(siç e quan autori i librit “Pajtimi ivështirë”, Enver Gjuliman).

“Në shekullin kushtuar njeriut”,shkruan autori, ”janë bërë përpjekje tëshumta që të garantohen katër liri: liriae mendimit, liria e fesë, liria nga frikadhe liria nga mjerimi”. “Por”, vazhdonai “e drejta elementare e njeriut, edrejta në jetë, ka qenë e rrezikuar mëshumë se kurdoherë”.

Shekulli që e lamë pas ështëvulosur me Deklaratën universale përtë drejtat e njeriut, por, është edheshekulli në të cilin njerëzit kanë vrarëmë shumë përfaqësues të llojit të vet senë gjithë historinë e njerëzimit.

Një autor amerikan, ZbigniewBrzezinski, ish-ë këshill tar ipresidentit amerikan për sigurikombëtare, na sjell shifra frapante qëvërtetojnë thënien e mëparshme.

Në veprën e vet “Jashtë kontrollit”,Brzezinski sqaron se në Luftën e ParëBotërore janë vrarë 33 milionë të rinjprej 18 deri në 38 vjet. Sipas tij nëLuftën e Parë Botërore, nga të gjithapalët ndërluftuese, janë vrarë edhe 8,5milionë ushtarë, në Luftën II Botërorejanë vrarë 15 milionë ushtarë, ndërsa,në luftërat tjera edhe 6 milionë të tjerë.

Krahas këtyre vrasjeve në Luftën IBotërore janë vrarë edhe 13 miliongra, pleq dhe fëmijë, ndërkohë që nëLuftën II Botërore 2o milionë civilë.Rreth 6 milionë kinezë janë vrarë nëluftën Kino-Japoneze. Në gjithë këtoshifra masive nuk janë të përfshirakrimet, që në emër të komunizmit,ndaj kundërshtarëve politikë, janëbërë në ish- shtetet e socializmit dhenë vetë BRSS-në.

Mu për shkak të këtyre vrasjevemasive nëpër luftëra miratimi iDeklaratës Universale paraqet aktkrucial në historinë moderne tënjerëzimit, në të cilën “kombet e botësjanë mbledhur që të tentojnë qënjëherë e përgjithmonë të varrosinpasojat e gjenocidit të ndodhur në

Luftën e Dytë Botërore”.Për të instituciaonalizuar edhe më

tej mbrojtjen e të drejtave të njeriut, nëhistorinë e re janë aprovuar edhedokumente tjera të rëndësisëndërkombëtare apo rajonale, prej tëcilave më e rëndësishmja do të ishteKonventa Europiane për të Drejtat eNjeriut, e cila paraqet themelin esistemit unik për mbrojtjen e tëdrejtave të njeriut dhe që i mundësonsecilit që beson se të drejtat e tij janërrezikuar e cenuar të kërkojëmbrojtjen e tyre pranë GjykatësEuropiane për të Drejtat e Njeriut.

Në këto kushte të ekzistimit tëmbrojtjes, ndërkombëtarisht tëgarantuar, të drejtave të njeriut, edhepërkundër faktit se Serbia ka ratifikuargjithë këto dokumente ndërkombëtaredhe rajonale dhe faktit se kushtetuta es a j e b a r a z o n “ t ë d r e j t ë nndërkombëtare” (konventat) me tëdrejtën e brendshme, shqiptarët eLuginës së Preshevës edhe më tejballafaqohen me cenimet sistematiketë të drejtave të veta të garantuara med o k u m e n t e t e p ë r m e n d u r andërkombëtare.

Arrestimet spektakolare dheakuzat për “terrorizëm e krime lufte”,pabarazia dhe pamundësia në punësimnë organet shtetërore (polici, gjyqësi,doganë, kadastër, inspeksione),pabarazia në zhvillim ekonomik,kufizimet në qarkullim të lirë dhepamundësia e përdorimit të të drejtaveqë shprehin identitetin (përdorimizyrtar i gjuhës në organet shtetëroredhe përdorimi i simboleve kombëtare)paraqesin dëshmi se shqiptarët eLuginës së Preshevës janë tëdiskriminuar edhe sot njësoj sikur në“shekullin e paradoksit'.

Autori është kryetar i Degës sëPVD-së në Bujanoc

1 71 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Opinion

Shekulli i paradoksit shqiptarëte Luginës së Preshevës ende të diskriminuar

1 7 d h j e t o r 2 0 1 21 8

Opinion

Bilall MALIQI

Hyrje

Lugina e Preshevës

Të drejta të kufizuara…

Moslejimi i përdorimit të

simbolit kombëtarLugina e Preshevës (Presheva,B u j a n o c i d h e M e d v e g j a ) ,administrativisht ishte ndarë ngaKosova në vitin 1945 prejk o m u n i s t ë v e j u g o s l l a v n ëshkëmbim të dy komunave në veritë Kosovës, me Leposaviqin dheZubinpotokun, të cilat në atë kohëkishin popullsi shumicë sllave.Qëllimi i kësaj ndarje ishtecopëzimi i trungut shqiptar dhedefaktorizimi i tyre, si në aspektinpolitik, por edhe nacional.

Kështu jo vetëm këto pjesëngelën jashtë shtetit më të ri nëbotë Kosova, por edhe ngaShqipëria të cilat përballen mepadrejtësi të ndryshme si nëaspektin politik, të sigurisë dhe nëfusha të tjera të jetës shoqëroreekonomike.

Këto komuna të Luginës sëPreshevës, ballafaqohen meprobleme të shumta sa i përket tëdrejtave të tyre në aspekte tëndryshme të cilat janë evidente nëpërditshmëritë tona si në rrafshinekonomik, social, kulturor epolitik.

D u k e p a s u r p a r a s y s h ëPreshevën e cila është mepërqindje mbi 95% shqiptar, eBujanoca mbi 60 % shqiptar, eMedvegja gati është zbrazur, tëdrejtat nuk janë të barabarta nëasnjë aspekt me serbët të cilëtsidomos në Preshevë përbëjnëshumicë dhe assesi nuk mund tëk r a h a s o h e n t ë d r e j t a t eshqiptarëve të Luginës sëPreshevës me serbët në veri tëMitrovicës dhe në enklava të tjera.Ata gëzojnë të drejta të garantuaratë modelit europian në çdo sferë tëjetës shoqëroro- ekonomike epolitike, ndërsa tek shqiptarët eLuginës kjo gjë nuk ndodh dhesikurse nuk i takojmë botës sëqytetëruar.

Në Luginën e Preshevës ngaana e shtetit të drejtat dhe liritëjanë të kufizuara si në punësim (mungon kriteri i përcaktuar nëb a z ë t ë p o p u l l a t ë s ) , p o rpunësohen jashtë çdo kriteri,rastet sociale, papunësia enorme,mandej edhe këto qytete janë tëpazhvilluara totalisht dhe të lënapasdore nga shteti, mungesa efakulteteve në gjuhën shqipe etj.,etj., tregojnë se të drejtat eshqiptarëve janë të kufizuarasidomos në këta aspekte me

rëndësi për shqiptarët e Luginës sëPreshevës.

Një e drejtë poashtu e cenuarnga shteti është edhe moslejimi ipërdorimit të simbolit tonëkombëtar. Edhe pas shumëndërrimeve të pushteteve në Serbi,prapë se prapë ende nuk kagatishmëri shteti që ta zgjedh këtëproblem të lejimit të simbolitkombëtar i cili ka shumë vite qëvehet në institucione komunalevetëm në ditën e shënimit të 28nëntorit dhe se mbas kremtimitflamuri kombëtar hiqet ngagodinat e komunave tona.

Mandej burgosja e të rinjveshqiptar të pafajshëm është mjaftshqetësuese e për këto të gjithashumë herë KMDNJ në Luginë kaorganizuar protesta të shumta tëcilat kanë pasur jehonë të madhe sinë vend ashtu edhe jashtë saj.

Edhe përpjekjet e KëshilltarëveShqiptar të tre Kuvendeve të cilatd o l ë n m e k o n k l u z i o n e t ëndryshme për të drejtat ebarabarta dhe për lejimin esimbolit kombëtar të lirë hasi nëveshë të shurdhër tek autoritetet

Të (pa)drejtat e shqiptarëvenë Luginën e Preshevës…

shtetërore.

Këtë përpjekje po e bën edheKëshilli Kombëtar Shqiptar nësferat e saja të lejuara e cila ka bërëpërparime në aspektin kulturordhe në arsim, sidomos në tekstetshkollore dhe të abetares, por kurështë fjala për përdorimin e lirë tësimbolit kombëtar me përpjekjet emëdha të KNSH-së, ende nuk kagatishmëri nga ana e shtetit.

Por mungon edhe kompaktësiae subjekteve politike shqiptare qëveprojnë në Luginë, lidhur medaljen e një platforme unike përk ë t o ç ë s h t j e m e r ë n d ë s ikombëtare.

Tjetra është se asgjë nuk pobënë shteti i Kosovës dhe ai iShqipërisë lidhur me të drejtat elartpërmendur siç interesohetshteti serb në enklavat serbe nëK o s o v ë , i u n d i h m o n s im a t e r i l a l i s h t a s h t u e d h epolitikisht, ndërsa tek shqiptarët eLuginës ndodh e kundërta. Lëre senuk iu ndihmojnë në asnjë aspekt,por vendosin ndarje me anë tëregjimit të pasaportave dhe tëpagesës së polisës së sigurimit përautomjete.

Le të na kujtohet një thënie epoetit të njohur Visar Zhiti, citoj:

Në jetojmë në këtë mënyrë, në

paqe po, por me disa të drejta tëkufizuara.

Kjo vjen edhe si rezultat imosunifikimit të faktorit politikkëtu në Luginë të cilët për interesatë veta i lënë pasdore këto të drejtaqë u mungojnë qytetarëve të tyre.E për simbolin kombëtar iu bie nëmend vetëm në prag të festësk o m b ë t a r e s h q i p t a r e n ëpërjashtim të Këshillit KombëtarS h q i p t a r i c i l i p u n o n n ëvazhdimësi për këto çështje…

Për të drejtat në vijën e hollë tështjellimit të tyre, sidomos këtu tekne në rrafshet e caktuara, kashumë për të folur, por këto ishinsipërfaqësore e për të cilat merretintenzivisht Këshilli për mbrojtjene të drejtave të Luginës , sepse nëdisa momente të cakturara edhenga vetë politika shqiptare këtushkilen të drejta, dhe këtë opiniontimin lidhur me gjithë këto që ithashë më lart po e mbylli edhe menjë thënie të bukur të VathKoreshit, citoj:

“E keqja e doktrinave vjen ngapolitikanët”…

“Paqja pa drejtësi është qorre dhe

qorrin e gënjen kollaj”

Një përfundim i papërfunduar

(Material për Konferencën e

Tretë të Forumit Ndërkombëtar

për të Drejtat dhe Liritë e Njeriut-

IGFM, Frankfurt, e mbajtur në

Kumanovë më 10 dhjetor 2012).

1 91 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Opinion

“Nuk duhet të jemi shumëoptimistë, sepse Serbia ende po i mban‘letrat’ në rezervë për një fund-lojë qëmund të vijë më vonë”, tha në njëintervistë për Radion Evropa e Lirë,Marko Prelec, drejtor i projektit përBallkanin i Grupit Ndërkombëtar tëKrizave.

Të dyja palët kanë investuar shumënë këtë dhe duket se po bëjnë gjithçkaçfarë munden për t’u siguruar që ajo tëzbatohet suksesshëm. Ajo çfarë mundtë presim është një, siç quhet, hapje elehtë. Pra, nuk do të duket si një kufi iplotë dhe i rregullt, por do të jetë njëdallim i qartë nga status quo-ja.

Për herë të parë, postet serbe dhekosovare do të punojnë afër njëra-tjetrës. Vendimi i Serbisë që pikën mëkontroverse, atë në Jarinjë, ta vendosnë nën kontrollin e saj është një sinjal ifuqishëm se ata qëndrojnë prapa kësajdhe se nuk do të tolerojnë ndonjëdëmtim të dhunshëm nga popullatalokale.

Serbia është mjaft apatike që veriutë bëhet kufi dhe ai nuk do t’upërngjajë kufijve ndërmjet shteteve qëkanë marrëdhënie normale. Serbëvelokalë thuhet se do t’u lejohet kalimime vetura që bartin tabela jolegaleserbe, të cilat nuk do të detyrohen t’iheqin. Kështu do të ndodhë në fillim,por kjo mund të ndryshojë më vonë.

Ajo që po përpiqen të bëjnë të dyjapalët është të zbatojnë diçka, t’u japinkohë njerëzve që të mësohen me atëdhe të shohin pastaj se si të vazhdojnënga aty.

Kjo është fusha ku pritet më sëshumti progres. E kemi parë këtë edhenë iniciativat e tjera si ajo përpërfaqësimin rajonal që duket se pofunksionon shumë mirë.

Ka shumë raporte që flasin për njëbashkëpunim mjaft të mirë ndërmjetministrave serbë dhe homologëve tëtyre kosovarë në samitet rajonale. Kjona sjell një hap përpara me vendosjene një zyrtari në delegacionin evropiannë Prishtinë dhe anasjelltas. Kjo nukd o t ë j e t ë f o r m a f i n a l e emarrëdhënieve të tyre institucionale.

Mendoj se prapë, po përpiqen tëarrijnë diçka, mjaft kujdesshëm, tëkalojë pak kohë dhe të shihet se si

Z o t i P r e l e c , t ë m a r t ë nkryeministri i Kosovës, HashimThaçi dhe homologu i tij serb, IvicaDaçic, konkretizuan zbatimin emarrëveshjes për Menaxhimin eIntegruar të Kufirit. Në ndërkohë,serbët në veri të Kosovës protestuank u n d ë r z b a t i m i t t ë k ë s a jmarrëveshje. A prisni që kjom a r r ë v e s h j e t ë z b a t o h e tsuksesshëm më 10 dhjetor kur dheështë planifikuar të nis zbatimi isaj?

Para takimit, zoti Thaçi tha sezbatimi i kësaj marrëveshje ështënjë kthese meqë vendos kufijtë nëmes të dyja shteteve. Çfarë mendoniju duke e ditur qëndrimin e Serbisëkarshi shtetësisë së Kosovës?

Një vendim tjetër që u mor nëtakimet e djeshme ishte hapja eZ y r a v e N d ë r l i d h ë s e m embështetjen e BE-së në Prishtinë eBeograd. Çfarë nënkupton kjo përtë dyja palët, e veçanërisht për

Kosovën dhe a mund të merret sihap drejt njohjes së Kosovës ngaSerbia?

1 7 d h j e t o r 2 0 1 22 0

Intervista

Prelec: Serbia ende i mban“letrat” në rezervë

duhet vepruar më tej. Kjo nuk ështënjohje. Nuk duhet të jemi shumëoptimistë, sepse Serbia ende po i mbankëto ‘letra’ në rezervë për një fund-lojë që mund të vijë më vonë.

Po, mendoj se janë një vargçështjesh në pyetje këtu: anëtarësimi iSerbisë, interesimi ende ekzistues nëSerbi rreth ndryshimit të kufijve meKosovën dhe sigurimi i kontrollit mbiveriun e Kosovës, apo të paktën, njëlloj autonomie të zgjeruar për këtëzonë të banuar me serbë. Çfarë do tëvendosnin ata në tryezë nga ana e tyredo të ishte njohja, pajtimi që Kosova tëanëtarësohet në Kombet e Bashkuaradhe zhbllokimi i rrugës së Kosovës përnë Bashkimin Evropian. Por, të gjithakëto gjëra janë disa vite larg.

Ajo, në të cilën po fokusohen palëtjanë çështjet mbi të cilat mund tëpajtohen duke rritur shpejtësinë dhecilësinë e bashkëpunimit të ndërsjellë.

Për shumë vite, ato kanë qenë si dyprincesha të ulura mbi majat e kodraveduke i bërtitur njëra-tjetrës, pra, dukekomunikuar përmes denoncimeve nëmedia. Tani, është mjaft mirë t’ishohim ulur duke folur më shpesh dhenë mënyrë dukshëm më normale.

Mendoj se kjo është në agjendë dheka shenja për diskutime, por asgjëkonkrete mbi atë se çfarë do të ndodhë.Administrata serbe ka shumë

elemente përbërëse, ka shërbimekomunale, sistemi gjyqësor, strukturatpolicore-natyrisht të pauniformuara,shkolla, spitale, sistemi pensional dhekompani publike.

Këto gjëra nuk janë një listë evetme dhe disa nga ato janë më tëndjeshme për Kosovës se sa të tjerat.

Mendoj se kjo çështje duhet tëzgjidhet ndërmjet të dyja palëve dhemendoj se do të jetë një avancimnatyral nga zbatimi i marrëveshjes përMenaxhimin e Integruar të Kufijve,fillimi i normalizimit të doganave.Këto do të vendosen në agjendë, pormarrëveshjet mbi këtë janë mjaft larg.

Veriu është shumë i vendosur për tëmos i pranuar institucionet kosovare,andaj duhet të ketë mjaft diskutime përkëtë çështje.

Kjo nuk është e mundur. Ananegative e tërë këtij procesi është se popajtohen për gjëra relativisht tëmëdha-që është mirë, por mospajtimetmbi çështjet kryesore janë ende tëmëdha. Këtë duhet gjithmonë ta kemiparasysh.

Ka ende mospajtime fondamentalembi çështjen e statusit, integritetitterritorial, mbi atë se çfarë do tëndodhë me popullatën serbe nëKosovë dhe një varg çështjesh të tjera.Këto janë krejt gjëra që janë shumë tëvështira dhe nuk do të zgjidhen kaqthjeshtë.

Sigurisht që po flasim për vite e jomuaj-sipas të gjitha gjasave për shumëvite. Do të varet nga vendimet qëmerren në të dyja qendrat, reagimet epopullatës lokale në veri të Kosovësdhe politikës së BE-së që mund tandihmojë ose pengojë këtë proces.

Thuhet se Haradinaj është iinteresuar; partia e tij ka bashkëpunuardhe është koordinuar mjaft mirë mep a r t i n ë q e v e r i s ë s e - P a r t i n ëDemokratike të Hashim Thaçit. Kjopritet të vazhdojë dhe emërimi iBlerim Shalës si koordinator është njësinjal për këtë.

Lirimi i Haradinajt i kontribuonpalës kosovare rreth konsolidimit tëekipit negociator.

Me Thaçin dhe Haradinajn ata tanikanë një dyshe mjaft të fuqishme qëmund të zbatojë çfarëdo vendime qëmerren. Kjo është natyrisht mjaftprovokative në Serbi, por shpresoj sedo të ftohet temperamenti mbi lirimine Haradinajt. Ai nuk ishte i papriturdhe mendoj se reagimet e Serbisë kanëqenë mbytëse (të këtij temperamenti),sidomos deklarata e Daçicit se do tëvazhdojë dialogu.

Edona PeciRADIO EVROPAE LIRË

Kur prisni që fund-lojë, siç po equani, të ndodhë.Aka të bëjë kjo meatë që Serbia pret nga BE-ja lidhurme anëtarësimin e saj?

Zoti Prelec, thatë se ndryshimi ikufijve do të vendosej në tavolinën ediskutimeve pas disa vitesh. Por,mbi një nga problemet ekzistuese-strukturat paralele serbe në veri,nuk është folur ende. A po zvarritetkjo çështje nga BE-ja dhe nëse po,pse?

Dialogu aktual është dizajnuarm e q ë l l i m n o r m a l i z i m i n emarrëdhënieve ndërmjet të dyjapalëve drejt integrimit të tyreevropian. Ju i përmendet vitet, por amund të bëhet një pasqyrë kohorembi periudhën kur Kosova e Serbiado t’i normalizonin marrëdhëniett ërës i sh t në mënyrë që tëanëtarësohen tërësisht në BE?

Pjesë e delegacionit kosovar nëtakimet e së martës në Bruksel ishteedhe Blerim Shala-koordinatorpolitik i dialogut. Aleanca përArdhmërinë e Kosovës, të cilës itakon Shala, është shprehur egatshme për një përfshirje më tëmadhe në dialog dhe procese të tjerasidomos pas lirimit nga Tribunali iHagës të liderit të saj, RamushHaradinaj. A e shihni ju një rol tëHaradinajt në qeveri apo në dialog?

2 11 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Intervista

Rruga e përhapjes së infeksionitmendohet të jetë përmes kontaktitdirekt me pështymë, të vjella dhejashtëqitje të personave të infektuarme H pylori.

Ky është një bakter gram-negativqë pas infektimit lokalizohet nëmukozën e stomakut Mendohet seH.pylori ka migruar nga vendetafrikane para 60.000 vjetëve Prej asajkohe e deri tani ky bakter ka evoluar nështatë prototipa varësisht zonave tëpërhapjes nëpër gjithë botën.

Është zbuluar në vitin 1983 nga dyshkencëtarë Australian të cilët kanëvërejtur se pacientët e sëmurë ngaulcera e stomakut dhe e duodenit kanëqenë të infektuar me H.pylori. Kyzbulim ka ndryshuar në mënyrëradikale qasjen e trajtimit të ulcerëspeptike dhe parandalimin e kancerit nëstomak.

Mendohet së gjysma e popullatësnë botë është e prekur nga ky llojbakteri, shumë pak në vendet ezhvilluara dhe perëndimore, dhe mëshumë në vendet në zhvillim. Nëzonën e Ballkanit mendohet se rreth70% e popullatës është e prekur ngaH.pylori. Mbi 80% e tyre janëasimptomatikë që do të thotë gjatëjetës së tyre nuk kanë asnjë simptomëdhe shenja të sëmundjes. Kjo ka shtyrëqë shumë shkencëtarë të mendojnë sekjo baktere nuk është aq e rrezikshmesa mendohet.

Infeksioni dhe kontakti me këtëlloj bakteri ndodh që në moshën ehershme të fëmijër isë , gja tëkontakteve të para me ambientinpërreth që është i kontaminuar meH.pylori.

Kushtet socio-ekonomike tëpopullatës luajnë rol të rëndësishëmnë përhapjen e infeksionit, si p.sh:

- Banimi në ambient me shumëanëtarë rrit riskun e përhapjes sëinfeksionit.

- Nëse kushtet hidrosanitare në

ambient janë të dobëta, ambient kunuk ka kontroll të ujit të pijshëm dheujit të rrjedhshëm rrit rrezikun einfeksionit dhe bartjen e saj.

- Nëse bashkëjetoni ose kenikontakte të shpeshta me personin qëështë i infektuar me H.pylori rritrrezikun e infeksionit dhe bartjen a saj.

Rruga e përhapjes së infeksionitmendohet të jetë përmes kontaktitdirekt me pështymë, të vjella dhejashtëqitje të personave të infektuarme H pylori. Bartja e infeksionitpërmes lëngut gastrik (të vjellat)mendohet të jetë më e lehtë se sapërmes pështymës dhe kontaktevetjera. Ushqimi dhe uji i pakontrolluarështë burimi i infeksionit në vendet nëzhvillim ku ky kontroll mungon.

Shumica e personave të infektuarme H.pylori nuk shfaqin simptomadhe nuk kanë asn jë ankesëgastrointestinale, dhe kjo mendohet tëjetë në rreth 80% të popullatës. Endenuk ka ndonjë shpjegim të saktë përkëtë por mendohet se aspekti gjenetikdhe rezistenca ndaj efekteve anësorëte H pylorit mund të jenë arsye.

Simptomat më të shpeshta janë:- d h i m b j a a b d o m i n a l e d h e

epigastrike- nauze, mundim për të vjellur- të vjella- fryrje barku dhe gazra- rënie në peshë- humbje të oreksit- dhimbje gjatë natës, para dhe pas

ushqimitSimptomat si dhimbje të forta të

stomakut dhe rreth umbilikusit,dhimbje që shoqërohet me të vjella osetë vjella me ngjyrë kafe, jashtëqitje mengjyrë të zezë me erë të rëndë tregon seinfeksioni me H.pylori mund të jetëkomplikuar me sëmundje ulceroze siulcera në stomak ose duoden. Në këtoraste rekomandohet konsulta urgjenteme mjekun familjar dhe specialistin

gastroenterolog për trajtim tëmëtutjeshëm.

Komplikimet e infeksionit meH.pylori

- Ulcera gastrike dhe duodenale.H.pylori dëmton mukozën e stomakutdhe duodenit dhe rrit ndjeshmërinë esaj ndaj aciditetit në stomak dheduoden, si pasojë kemi dëmtimin e sajdhe krijimin e ulcerës .

- Gastritis kronik. H.pylori krijoninflamacion apo ndezje kronike(afatgjatë) të mukozës së stomakutdhe duodenit duke krijuar skuqje dheedemë të mukozës dhe rritje tëaciditetit.

- Gastritit metaplazik, gastritiatrofik dhe kanceri gastrik. Infeksionime këtë baktere për një kohë të gjatëdhe të pa trajtuar në disa individ mepredispozita gjenetike, faktorë tëjashtëm etj mund të nxis dëmtiminkronik të mukozës së stomakut qëshkon nëpër tre faza të dëmtimit deri teajo ireverzibile dhe të rrezikshme përjetën siç është kanceri i stomakut.

Ekzistojnë disa metoda që mund tëdiagnostikojnë prezencën e H.pyloritnë stomak, siç janë:

1. Testi përmes gjakut. Përmes

Simptomat e infeksionit

Si diagnostikohet

1 7 d h j e t o r 2 0 1 22 2

Shëndetësi

Helicobacter pylori

Dr. Arbër Veliu, specialist

antitrupave ndaj H.pylorit (IgG) mundtë verifikohet prezenca e infeksionit.Kjo metodë është më e shpeshta nëpopullatë, por jo edhe më e sakta dhemë sensitive. Ky lloj testi nukrekomandohet dhe nuk ka vlerëdiagnostike pas trajtimit dheeradikimit te H .pylorit. Përdoret neraste të veçanta ku nuk ka mundësi përteste tjera më sensitive dhe specifike.

2. Testi përmes fecesit. Përmesfecesit mund të identifikojmëantigjenet e H.pylorit, antigjenespeciike të saj që prezenca në fecestregon infeksion dhe ky lloj testi mundtë përdoret për vërtetim të eradikimitpas një periudhe kohore që mund tëjetë pas javës së 4-të ose 5-të pasmjekimit.

3. Përmes CLO-ureaze testit,përmes marrjes së materialit(biopsisë)nga stomaku ose duodeni që bëhetgjatë procedurës së endoskopisë.

4. Urea breath testi (testi përmesfrymëmarrjes). Ky test që është mësensitivi dhe më specifik për të treguarpraninë e H.pylorit në stomak taniështë test rutinë në çdo klinikë nëvendet perëndimore dhe SHBA. Testikonsiston në marrjen e kapsulës oselëngut që është e përzier me ure osekarbon të ngjyrosur jo-radioaktiv C13jo të dëmshëm për organizëm. Nëse kaprezencë të H.pylorit në stomakkarboni joradioaktiv do zbërthehetnga ureaza e bakterit duke liruar CO2dhe karboni i ngjyrosur lirohet përmesfrymënxjerrjes në një aparat tëposaçëm që mat sasinë e karbonit tëngjyrosur, varësisht nga niveli i sajvlerësohet prezenca e bakterit. Ky testështë kryesori në vlerësimin e trajtimitdhe eradikimit të H.pylorit

Terapia e linjës së parë eashtuquaj tur ”tr iple therapy”konsiston në marrjen e tre llojmedikamenteve për një periudhëkohore prej 7-10 ditë siç janë:Inhibitorë të pompës protonike( O m e p r a z o l , P a n t o p r a z o l ,

Lansoprazol,Esomeprazol) dhe dyantibiotikë si Klaritromicina dheAmoksicillina. Gjatë viteve janëz h v i l l u a r d i s a v a r i a n t e d h emodifikime të terapive treshevarësisht nga rezistenca në popullatatë ndryshme.

Variantet tjera treshe konsistojnënë zëvendësimin e antibiotikëve tëlartshënuar me antibiotikun tjetërMetronidazol, posaçërisht në personatalergjik në penicilinë ky antibiotikëështë i linjës së parë së bashku meklaritromicinën. Në disa raste mund tëpërdoret bismut subsalicilat sipreparat shtesë në treshe duke formuarterapi katërshe. Levofloksacina ështënjë antibiotikë tjetër alternativë nëraste të shfaqjes së rezistencës ndajtrajtimit me antibiotike të linjës sëparë.

Disa studime kanë treguar sëpërdorimi i terapisë treshe së bashkume jogurt të pasur me bifidobakteriedhe lactis bakterie ndihmojnë nëshërimin më të shpejtë të mukozësgastrike dhe duodenale.

Gjatë përdorimit të kësaj terapieshpesh ndodh që individë të ndryshëm

të kenë efekte anësore nga përdorimi ityre, efekte këto që konsistojnë në:dhimbje abdominale, barkqitje dheshije të keqe(metalike) të gojës qëshoqërohet me humbje të oreksit. Mirëështë që çdo mjek para ordinimit tëterapisë t'u tregojë pacientëve këtoefekte ngase në disa raste ata mevetiniciativë ndalojnë marrjen eterapisë dhe ndërhyjnë pa dashje nëskemën e trajtimit dhe ngadalësojnëshërimin e plotë.

Në disa vende ku prevalenca epërhapjes së H.pylorit është e lartëshumë mjekë testojnë individë tëshëndoshë dhe pa simptome përprezencë të bakterit, kjo praktikë lëshumë vend për diskutim për shumegrupe mjekësh për shkak të rritjes sërezistencës dhe efekteve anësorë tëantibiotikëve.

Sidoqoftë mjekimi i H.pyloritështë e rekomanduar te çdo individ qëka infeksion dhe simptomatologji dheka histori familjare për ulcerë peptikeose kancer stomaku.

Si mjekohet

2 31 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Shëndetësi

Lirije Kajtazi “Ama e dheut”

(Buqetë artistike për 100 vjetorin

m e f e m r a t k r i j u e s e t ë

Anamoravës dhe të Kosovës

Lindore, sh.b. Beqir Musliu”,

Gjilan, 2012, faqe 160).

(Në këtë buqetë artistike të

prezantuara janë tri krijuese

letrare dhe një piktore nga

Presheva, poeteshat: Sadete

Presheva, Fehime Selimi e

Qëndresë Jakupi dhe piktorja

Lindita Kurtishi-Beqiri).

Bilall MALIQI

Fjalë me imazhe

“Ama e dheut” një buqetëartistike në të cilën shtrihenpoezitë dhe pikturat e krijuesevetë Anamoravës dhe të KosovësLindore (Lugina e Preshevës) tëmbledhura dhe të përzgjedhuranga autorja e librit e cila nëbashkëpunim me Ars Clubin“Beqir Musliu” për këtë 100vjetor doli në dritë. Ky libër,është i ndarë në dy pjesë, ku nëp j e s ë n e p a r ë t ë l i b r i tprezantohen denjësisht krijueset

e vendeve të lartpërmendura tëcilat me poezitë e tyre tëmotiveve të larmishme ekompletuan këtë “buqetë” tëdegëzuar, poashtu edhe pjesatjetër me një buqetë artistike tënuansuara me pika rasterike qëparaqesin një botë krijuesefigurative.

Vetë titulli i këtij libri tëveçantë “Ama e dheut” ështënxjerr nga një poezi e të njëjtitt itull të kri jueses LinditëRamushi e cila nga autorja kadalur si një ekstazë shpirtërorepër degët e ndara e të rremosuratë atëmëmëdheut.

D e g ë z i m e t p o e t i k e t ëkrijueseve ky 100 vjetor i kapërmbledhur në këtë libërsimpatik dhe tejet tërheqës përlexim.

Mblidhen tok në këtë libërshumë bija të ndara nga “ama”nga nënëmadhja së cilës iagrabitën bijat e saja, tokat ia ndane ia coptuan, e këto ashtu tëndara me dashuri të madhe ishkruajtën mëmëdheut dhehistorisë sonë kombëtare e tëtjera motive që dijnë krijuesit tigjurmojnë e ti qesin në letër.

Secila krijuese me vargjet e

1 7 d h j e t o r 2 0 1 22 4

Kulturë

Vështrim

Një buqetë poetike dhe artistike…

2 51 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Kulturë

saja paraqet botën poetike e ciladallon nga të tjerat, sepse secilaka gjetje motivuese në krijimet,a n d a j k ë t o p o e z i q ë ekompletojnë këtë Antologji janënjë përzgjedhje si të poeteshaveashtu edhe të poezive të tyre kushumica sosh kanë motivinpatriotic, secila me forcënshprehëse poetike.

Brenda kopertinave të libritështë prezantuar poetesha e parënë trojet shqiptare të ish-Jugosllavisë Sadete Emërllahu-Presheva, e cila që nga viti i largët1972 doli me librin e saj të parëme poezi e cila atëbotë u cilësuanga kritikët letrar si vepër erealizuar bukur mirë artistikisht.Pra ky portret i një poeteshe mepeshë të madhe që shkroi dhedoli në hapsirën krijuese mëpastaj ia çeli rrugën penave tëreja për të shkruar dhe për t'ubërë pjesë e artit poetik, rrugë kjoqë sidomos për femrën shqiptareishte paksa e vështirë, por prapëse prapë pas saj dolën shumëkrijuese të cilat me poezitë e tyretreguan një individualitet krijuessidomos për krijueset që janëbrenda kopertinave të librit.

Tanimë në mesin tonë nukg j e n d e t f i z i k i s h t S a d e t ePresheva, ajo që filloi për herë tëparë rrugën e pafund krijuese ecila la pas vete jo vetëm epitetin sikrijuesja e parë, por edhe vlerën ep o e z i v e t ë s a j a s i d h edorëshkrimet . Por na mungon

edhe një krijuese e cila llogaritetsi poeteshë e njohur dhe shumëproduktive Fehime Selimi. Me tëdyja këto krijuese identifikohetpoezia e femrës shqiptare tëLuginës së Preshevës dhe mëgjerë.

Zëri poetik i femrave u dëgjuadhe jehoi edhe më tej në Kosovë enë vende të tjera shqiptare. Ajoshpërtheu kudo në kohë më tëvështira edhe kur ishte cenzura,edhe kur sankisonoheshin ato qëi shkruanin atdheut (amës) sëcoptuar dhe atëbotë të robëruar.Ato merrnin “guximin” poetikdhe përmes vargjeve shpalosnindhe derdhnin tërë atë inspirim qëkishin dhe kështu këngëtimet etyre poetike zënin dhe zënë vendmeritor në letërsinë shqiptare.

Në këtë libër janë radhituraemrat e 19 poeteshave në mënyrëalfabetike të cilat thyen heshtjetdhe dilemat e krijuara më herët.Ato në këtë libër vijnë me plotelan për të krijuar diçka të bukur-poezi koherente dhe gjetjet emotivit tek poezitë e tyreparaqesin një tabllo reale përkohët nëpër të cilat kemi kaluar sikomb dhe motive të tjera të cilatdo të jenë aktuale në çdo kohëdhe situatë.

Përveç kësaj brenda libritfrymojnë edhe disa krijueseartiste të cilat me pikturat e tyreparaqesin botën e artit figurativ epamor gjithnjë me një art tëposaçëm të karaktereve të

ndryshme dhe secila pikturë qëështë e paraqitur në libër kafshehtësitë dhe mesazhet e sajapër ata që dijnë t'i lexojnë dhe tikuptojnë.

Në kapitullin /Imazhe pafjalë/ janë të prezantuara 11piktore me radhitje alfabetike tëc i l a t p o a s h t u j a n ë n g aA n a m o r a v a d h e K o s o v aLindore. Të gjitha pikturat kanëedhe emrat dhe tok janë me pikarasterike që formojnë pikturat nëkolor.

Buqeta artistike ”Ama edheut”, ka dalë në dritë në këtë100 vjetor si libër i veçantë, mekrijuese të njohura, me poezi tëtyre me një art të veçantë poetikdhe me një përzgjedhje me kriternga autorja e librit.

Tanimë edhe Kosova Lindore(Lugina e Preshevës) ështëbashkë me “amen” duke i thyerkufijtë kulturor krijueset e sajdhe kështu tani janë tok sëbashku vlerat poetike dheartistike të tyre të pasqyruara nëkëtë libër simpatik dhe me njëvlerë të begatshme poetike dheartistike…

Imazhe pa fjalë

1 7 d h j e t o r 2 0 1 22 6

(Mexhid Mehmeti “Kalvari”(roman), Sh b “Ura” Prishtinë, 2012,faqe 156).

Bilall MALIQI

“Kalvari” titullohet romani më i rii shkrimtarit të mirënjohur në gjithëetnikumin shqiptar Mexhid Mehmeti,i cili para pak kohësh doli nga shtypi.

Tematika e romanit në fjalë ështëndërtuar në bazë të një realiteti tëndodhur jo edhe shumë kohë më parë,që ky realitet ishte i mbushur me plotpezmë, hidhërim, të këqia e të gjithakëto të përmbledhura tok në njëngjarje e cila në vete i kishte ngërthyerkëto e që shkrimtari i ka paraqitur nëkëtë roman, i cili është ndërtuar bukursi nga ngjarja, vendi, tematika,personazhet e tij etj, etj., që lenë tëkuptojmë se gjurmimi i tematikës dhezgjedhja e saj për ta paraqitur në njëroman bashkëkohor shkrimtari e kabërë me një efikasitet dhe me një vlerëtë qëndrueshëm si në aspektin es t r u k t u r i m i t a s h t u e d h e n ëmbarvajtjen e romanit deri nëepilogun e tij.

Lufta e fundit në Kosovë sollishumë vështirësi jetësore, solli vrasje,tortura nga më të ndryshmet, masakratë papara si dhe spastrimin etnik që ubë gjatë luftës.

Kjo luftë reflektoi edhe tek ne nëLuginën e Preshevës, përkatësisht nëPreshevë, duke filluar që nga humbja esigurisë së qytetarëve të cilët ishinedhe të përzier me vëllezërit kosovartë cilët nga kjo dhunë e shfrenuar dhenga ky spastrim ia mësynë kufijve përtë shpëtuar duke lënë mbrapa shtëpi tëdjegura, familjarë të masakruar e çdogjë të keqe që e përshkruajnëpersonazhet e këtij romani në brendinëe saj.

Duke e parë realitetin e krijuarandej, filloi pasiguria të troket nëkokat e qytetarëve tanë këndej kufiritme Kosovën të cilët si shpëtim ngarreziku i mundshëm apo nga

shembulli që e ushtruan ata në Kosovësë bashku me të ikurit nga Kosova iamësynë me kolona të tëra kufiritshpresëdhënës me Maqedoninë.

Karvane të të ikurve kishte çdo ditënga Presheva, të cilët me orë të tëraballafaqoheshin me frikën dhepasigurinë gjatë rrugës, sepse në çdovend mund të hasësh në ushtarë, eparamilitarë të cilët ishin të shfrenuardhe bënin kërdi në popullatë,posaçërisht ata të cilët i zinin i rrahnin,i keqtrajtonin dhe i pushkatonin.

Qendër e ngjarjes në këtë romanishte pikërisht rruga me shumë sfidapër ta kaluar kufirin i cili nuk ishteedhe aq larg, por nëpër kodra e maleduheshte të kalohej në anën tjetër tëkufirit për të qenë paksa më të sigurt.

Shkrimtari bukur e parqet në libërrrugëtimin e këtij Karvani nëpër atërrugë të (pa)sigurtë me personazhet qëi ka futur brenda romanit të cilëve u kandarë rolet përkatëse, dhe si të tillëromanin e ka ndërtuar mjeshtërisht,me tematikë të qëlluar , me një gjuhë tëpërparuar letrare dhe me një stil tëveçantë, gjë që të bënë ta lexosh këtëroman dhe të bëhesh për një kohëpjesë e këtij Karvani të lodhur, tëraskapitur e të cilët disa herë ishinshumë afër vdekjes.

Personazhet të cilat autori i ka futurnë këtë roman, ngjarjen nëpër të cilënpersonazhet kanë kaluar nëpër këtërrugë jetë-vdekje japin një pasqyrëreale të ndodhisë në atë kohë tëpakohë. Këtu hetohen edhe dromcabiografike të autorit të cilat mvishenm e p e r s o n a z h i n M i l o t i a p oshkurtimisht Loti. Përveç kësajpersonazhet që e jetësuan dheqëndruan vertikal deri në kodrën elartë të quajtur “Gurin e Zi”, vend kukjo kolonë nëpër shumë sfida qëndroidhe e pushtoi këtë “bukuroshe” siç e

quan autori ishin edhe Hyla gruaja eMilotit, Fatlumi i cili i kishte shpëtuarmasakrës dhe i kërkonte të afërmit etij, Lami “Shumari” dhe Lami i vogël icili nuk mundi të arrij deri te“shpëtimi” tek ajo bukuroshe e quajtur“Guri i Zi” por shkeli në një minë tëvendosur nga pushtusit dhe humbijetën. Kjo skenë ishte dridhëruese sipër Milotin dhe të tjerët që e përbëninkëtë Karvan të lodhur, por në fundedhe Lami plak vdiq pak kilomatra mëlarg Lamit të vogël.

Karvani deri sa arriti tek “Guri i Zi”ishte në urën midis dy botëve, jetësdhe vdekjes, kështuqë autori në dhjetëkapitujt e këtij romani të arrirëartistikisht paraqiti një pasqyrë shumëobjektive e të ndërtuar mjeshtërishtduke pasqyruar një ngjarje e cila në tëvërtetë ka ndodhur dhe me këtë e shetitlexuesin në atë kohë e cila do të jetë nëkujtesë të shumkujt si kohë e rëndë eme intervenimin ajror të forcave tëNATO-s filloi një shpresë për një jetëmë të sigurt për ne shqiptarët dhe seedhe ne shqiptarët e duam lirinë,kishim edhe tri ushtritë tona të cilatdhanë maksimunin e tyre që tëgëzojmë pak liri të shumëkërkuar e tëshumëpritur...

Nga e gjithë kjo që u shtjellua derimë tani len të kuptojmë se shkrimtariMexhid Mehmeti me këtë roman teklexuesit paraqiti një dëshmi të cilëngjeneratat e reja do ta kenë në kujtesëdhe se kjo për të gjithë është njërikujtesë për të gjitha ato të zeza që iubënë shqiptarëve nëpër kohë, gjithnjëme një ndërtim dhe strukturim efikastë lëndës, tematikës dhe të mbarvajtjesderi në përmbyllje apo eplog të tij.

Ky është edhe një sukses mbisuksese, një vlerë mbi vlera tëvargëzuara të shkrimtarit MexhidMehmeti të cilat janë evidente gjatëleximit të romanit dhe se podëshmohet puna e tij kulmore në çdorrafsh të krijimtarisë letrare…

Karvani i të ikurve

Të rrosh apo mos të rrosh!...

Kulturë

Këndvështrim

Ura midis dy botëve…

2 71 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Kulturë

Bilall MALIQI

Këto ditë doli nga shtypi librime poezi “Çdo gjë fillon meshpresën” i autores ngaPresheva, Havushe Kasumi-Ahmeti.

Libri në fjalë përbëhet prejpoezive të ligjerimit poetik përtë rritur dhe se është libri i parë iautores, në të cilën gjejmë poezitë c i la t kanë mot ive tëndryshme poetike, gjithnjëduke pasur parasyshë edhemomentet e frymëzimeve tëautores, të cilat i ka shkruar nëvargje , e të cilat e kanë mesazhindhe si të tilla këto poezi e kanëorigjinalitetin krijues të autores.

Së lexuari të librit vërejmë seautorja nuk e ka ndarë vëlliminnë cikle poetike, porse është njëlibër me lirika të ndryshme tëcilat në vete ngërthejnë mesazhedhembjeje, emocionale, përd a s h u r i n ë ,atëdhemëmëdashurinë kanëedhe tematika me mesazheedukuese për gjeneratat e reja.

Gjuha me të cilën janë shkruarkëto poezi është e rrjedhshmedhe e kuptuesheme për çdoshtresë të lexuesve dhe poezitë sitë tilla nuk janë hermetike, por

j a n ë t ë d r e j t p ë r d r e j t a ,komunikuese, vargjet kanëdomethënien e vet dhe artingjithnjë me forcën shprehësepoetike të autores.

Në 40 poezi sa ka ky libërmbizotëron motivi patriotik dheai atdhetar, në të cilin ështëderdhur gjithë ai frymëzimpoetik, i shoqëruar me çasteemocionale, pra në këto poezipoeten e ka shoqëruar koncepti idhembjes sepse poezitë e saj janëtë shkruar në kohë dhe momentetë caktuara secila poezi e ka vitine shkrimit dhe si të tilla ngelin nëmbamendje të lexuesve si poeziqë ngjallin kureshtje për lexim.

Libri fillon me një poezipërkushtimore për trimin dhe

atdhetar in tonë AbdullaKrashnica-Presheva. Kur jemite përkushtimet, poetja shkroiedhe disa të tjera me këtë motivsi:/ Fidan në asfalt (Fidanit-voglushit 6 vjeçar të vrarë ngapolicia serbe)/, /Sa herë qëkaloj/, /Ju ishit era vetë/,m a n d e j p o e z i t j e t ë rp ë r k u s h t i m o r e k u s h t u a rstudentit G. H të cilin e vranë nëNish, poezi kjo që tek lexuesitshprish emocione dhe çastedhembjeje, një rikujtesë e

hidhur për këtë student të vyerdhe poezi me motive të tjera tëcilat ia vlejnë të lexohen.

Havushe Kasumi- Ahmeti mekëtë libër ka çel udhë përfrymëzime dhe gjetje të tjeramotivuese me qëllim të trasimittë rrugës së saj krijuese e cila tanipër tani e ka elanin dhedashurinë për të shkruar, sepseqë me librin e parë lexuesit do tëbinden se kemi të bëjmë me njëkrijuese e cila premton në tëardhmen si me libra të tjerë, poredhe me cilësi…

Librin “Çdo gjë fillon meshpresën e botoi Sh.b. “Vatra”Prishtinë, 2012, faqe, 63.

Botime të reja

Havushe Kasumi-Ahmeti“Çdo gjë fillon me shpresën” (poezi)

Zona më e madhe ekonomike në

planet, që përballet me një alternativë

të zymtë mes rënies dhe përtëritjes, me

pasoja me ndikim të gjerë për të gjithë

botën, do zgjedhë të ecë para, të

shpresojmë që me ambicie të mëdha.

Sot, krerët e shteteve dhe qeverive

takohen në Bruksel për të vendosur

për hapat e rinj mbi përforcimin e

bashkimit ekonomik dhe monetar të

Evropës. Gjithsesi, me këto mbledhjet

qeveritare thuajse të përjavshme në

kryeqytetin belg, njerëzve u falet nëse

mendojnë se diçka e tillë s'duhet t'ju

interesojë.

Duhet t'ju interesojë, se projekti

evropian do të thotë të ndërmarrësh

një hap të madh drejt rinovimit dhe

thel l imit . Zona më e madhe

ekonomike në planet, që përballet me

një alternativë të zymtë mes rënies dhe

përtëritjes, me pasoja me ndikim të

gjerë për të gjithë botën, do zgjedhë të

ecë para, të shpresojmë që me ambicie

të mëdha.

Për soditësit e jashtëm, sidomos ata

që veprojnë në tregjet financiare,

Evropa mund të lëvizë në rrugë

komplekse që të mpijnë trurin.

Megjithatë, qëllimi i samitit është i

thjeshtë: për t'i dhënë një shtysë të re

reformave institucionale që Evropa ka

vënë në lëvizje gjatë tre viteve të

fundit me qëllimin e rikthimit të

kontinentit drejt një rritjeje të

fuqishme, të barazpeshuar dhe të

qendrueshme.

E mbushur me të meta, zona e

euros për pak sa nuk u shpërbë thuajse

një dhjetëvjeçar pas formimit të saj.

Qëllimi ynë nuk duhet të jetë t'i japim

edhe dy a tre vite jetëgjatësi; bashkimi

i ri monetar duhet t'u bëjë ballë

tronditjeve të ardhshme ekonomike,

t'u mbijetojë sfidave ligjore, të fitojë

njerëzit dhe t'u rezistojë shumë

dekadave.

Nuk është një sipërmarrje që do

përfundojë brenda natës ose duke

akorduar marrëveshjet ekzistuese. Për

ta bërë këtë bashkim monetar rezistent

ndaj krizës, na nevojitet integrim më i

thellë politik dhe ekonomik, që do të

thotë përforcim i institucioneve

ekzistuese, krijimi i institucioneve të

reja kur të jenë të nevojshme,

përforcimi i legjitimitetit të tyre, nëse

është i nevojshëm, nëpërmjet një

reforme të traktateve evropiane.

Gjermania ka qenë në pararojë të

kësaj ambicieje. Ishte e para që

sugjeroi krijimin e një rrjete sigurie të

përhershme për shtetet, krijimin e një

mbikëqyrësi të Bankës Evropiane,

dhënia e kompetencave të reja

komisionerit ekonomik dhe të

çështjeve monetare, zgjedhje e

drejtpërdrejtë e presidentit të

Komisionit Evropian dhe vendosja e

rikthimit të konkurrueshmërisë në

qendër të përpjekjeve në shtetet

anëtare për të ripërtërirë ekonomitë

tona, sa për të përmendur disa ide.

Shpesh skeptikët i kanë përshkruar

këto propozime si tentativa për të

shtyrë zgjidhjen e krizën. Në rastin më

të mirë kjo është e padrejtë, ndërsa në

më të keqin, aspak e çiltër. Duhet të

tregohemi ambiciozë, por në të njëjtën

kohë duhet të jemi edhe realistë në

zgjedhjen e përparësive, të përpiktë në

punën tonë dhe të ndjekim një rend të

qartë të vazhdueshëm duke filluar me

për fundimin dhe zba t imin e

reformave që kemi nisur tashmë, që

nga Bazel III te rregullat e

riorganizuara fiskale.

Një nga të metat fillestare të

projektit të eurozonës ishte nxitja e

njëanshme që ajo paraqiti. Prezantimi

i saj parashtroi një rënie të mprehtë në

kostot financiare edhe të anëtarëve më

të vegjël. Të tejmbushur nga paratë e

1 7 d h j e t o r 2 0 1 22 8

Ekonomi

Ndërtimi i një euroje më energjike

Wolfgang Schauble

The Wall Street Journal

zhvlerësuara dhe nga bollëku i

gënjeshtërt i shkaktuar nga flluskat

spekulative, shumë qeveri i rritën

s h p e n z i m e t d h e s h p ë r f i l l ë n

konkurrueshmërinë. Konsumatorët, të

habitur nga përqindjet në rënie të

interesave dhe nga pagat që dukej se

vetëm rriteshin, u krodhën në borxhe.

Në anën tjetër, një pakt joefikas

qendrueshmërie nuk arri t i të

parandalonte shpërthimin e deficiteve

buxhetore dhe borxhit publik. Ndaj

tani, ndërsa rrekemi të bëjmë

rregullime, duhet të tregohemi të

matur në rikthimin dhe ruajtjen e

nxitjeve të barazpeshuara.

Reformat institucionale dhe

strukturore, konkurrueshmëria e

përmirësuar dhe një mbikëqyrës i

fuqishëm i Bankës Evropiane me

përgjegjësi të qarta, mund të jenë pikat

kyçe të ambicieve dhe vëmendjes

sonë. Sigurimi i fondeve apo

buxheteve të reja nuk do zgjidhë sfidat

që kemi përpara në BE. Nuk duhet t'i

çojmë dëm përpjekjet tona me skema

të vogla dhe paraprake, por të

orvatemi për të hedhur një hap të

vërtetë para.

"Arnimi" i gjërave në pafundësi

s'do sjellë gjë tjetër veç burime të reja

rreziku moral.

Rreziku moral nuk është i

padëmshëm. Vendosja e shtysave të

gabuara do të thotë t'i ngulësh thikën

në shpinë qeverive reformiste. Duke

sugjeruar se strukturat ekonomike

jokonkurruese janë të forta, do

mbështesë populistët, ata që kërkojnë

"kokën e turkut" dhe çikërrimtarët që

përvidhen në skajet e tablove tona

politike. Duke kundërshtuar reformat,

ne nuk do e zgjidhnim çekuilibrin në

Evropë, thjesht do e bënim të

përhershëm.

Kjo më sjell tek një tjetër ide e

gabuar: se kriza u shkaktua nga

mungesa e solidaritetit. Solidariteti

është një ide fisnike dhe një nga

parimet themelore të Bashkimit

Evropian. Eshtë vënë në dukje shumë

ndërsa shtete anëtare të eurozonës

kanë ndërhyrë për të mbështetur

shtetet që kishin humbur hyrjen në

tregje.

Solidariteti ecën krah për krah me

fortësinë, sepse solidariteti në vetvete

mund të jetë edhe një premtim bosh.

Sistemet evropiane të ndihmës sociale

janë të pashoqe përsa u përket

bujarisë, si në botë, edhe në histori.

Nëse duam ta ruajmë këtë nivel

mbrojtjeje në botën që ndryshon me

ritme të shpejta, duhet të pyesim veten

se nga do dalë pasuria për ta

mbështetur atë.

Jo nga buxheti i eurozonës, as nga

makineria e emetimit, apo eurobonot.

Të gjitha ekonomitë tona, jo vetëm

disa prej tyre, duhet ta sigurojnë këtë

pasuri dhe këtë gjë mund ta bëjnë

vetëm duke iu përshtatur rreptësisë së

e k o n o m i s ë b o t ë r o r e h i p e r -

konkurruese. Mirëqenia nuk është e

drejtë e dhënë nga Zoti, duhet fituar.

Lajmi i mirë është se reformat po

funksionojnë siç e konfirmojnë edhe

disa studime. Në një analizë të kohëve

të fundit nga banka "Berenberg" dhe

Kësh i l l i i L i sbonës , Holge r

Schmieding, shkruajti se nëse

eurozona "vazhdon rrugën e

reformave, do të dalë nga kriza si më

dinamikja mes ekonomive të mëdha

perëndimore".

Kjo krizë është një mundësi.

Shfrytëzimi i saj nuk është i lehtë.

Kërkon guxim, flijim, realizëm dhe

durim pa masë. Në shumë mënyra,

reformimi i eurozonës është një

sipërmarrje aq komplekse dhe

ambicioze sa krijimi i saj në fillim.

Tani ka ardhur koha të ndjekim rrugën

më të lehtë.

A u t o r i ë s h t ë m i n i s t ë r i

Financave të Gjermanisë

2 91 7 d h j e t o r 2 0 1 2

Ekonomi

Fjalëkryqi

1 7 d h j e t o r 2 0 1 23 0

TUTADROJA

MENDJE-HOLLË

NjË ISHFU-TBOLLIST

POLAK

TONELATA

METRI

ITALIA

Z. E.

LIBËR I POSAÇËM MEFOTOGRAFI (SH. PASHQ.)

PROZATORSHQIPTAR,

ASIM

KUZHINËPOPULLORE

PRANËXHAMISË

(SHQ.)TOROLLAK,BUDALLA

KRYEQYTETII ITALISË

PJESË ENjË BANESE,

ETAZHI

VEPËR EJOSIPRELËS

LLOJ GJELLENGA PATATET

BANORËTE SPANJËS

SË HERSHME(IBERISË)

O. L.PËREMËRPRONOR

KONTINENTII ZI

PJESËLËVIZËSEE ELKTRO-MOTORIT

NJËSIPESHE PËR

GURËT EÇMUAR

QË KA TËBËJË METATIMET

NjË FILOZOF ILASHTË GREK (SHQ.)

M

TETOVA

E VËRTETË

HYJNI ELUFTËS

TEKGREKËT

E VJETËR

KRISEVERT

QË IPËRKET

SATELITIT

AKTORIDELON

KE,TEK

TATIMET

NOTËSOLMIZIMI

VEPËR LE-TRARE (SHQ.)

NIK NOLT

ART (LAT.)

LIBËRFILLESTAR

PËR TËMËSUAR

SHKRIM ELEXIM

BOKSIERIAMERIKAN,

BOUVI

URANI

TRËNDAFILI EGËR

KËNGËTA-RJA

KANADEZE,MORISET

SHKOVA,ECA DIKU

POROSI EFUNDIT,TESTA-MENT

SHUMË E VO-GËL PARASHQË JEPET SIPARADHËNIE

Autor

BEKIMSHABANI VIZATIM

QESHARAKE PAMO-

RALSHME

AKTORJAAMERIKANENGA FOTO

KËNGËTARJA,OKSA

O. N.

TËRENOVUARIT

BANORËT EKRYEQYTE-

TIT TËGREQISË

QYTET NËFRANCË

I MËRZI-TSHËM

U. N.

DEMI RI

AJO QËVUAN NGA

ETERO-MANIA