Reverzibilno inženjerstvo

7/30/2019 Reverzibilno inenjerstvo

1/17

UNIVERZITET U TUZLIMAINSKI FAKULTETOdsjek:Proizvodno mainstvo

REVERZIBILNO INENJERSTVO(Seminarski rad)

Tuzla, decembar 2011.


2/17

1

SADRAJ

1. Uvod ................................................................................................................................... 22. Pojam reverzibilnog inenjerstva ................................................................................... 2

3. Proces reverzibilnog inenjerstva .................................................................................. 3

3.1. Faza skeniranja ......................................................................................................... 3

3.1.1. Kontaktni skeneri ............................................................................................... 4

3.1.2. Nekontaktni skeneri........................................................................................... 4

3.2. Procesiranje taaka .................................................................................................. 5

3.3. Generisanje CAD modela ........................................................................................ 6

4.Mogunost integrisanja RE sa drugim naprednim tehnikama i tehnologijama zaprojektovanje proizvoda...................................................................................................... 8

4.1. Postupci brze izrade prototipova (Rapid Prototyping RP) .............................. 9

4.2. Brza izrada alata (Rapid Tooling RT) ............................................................... 11

5. Podruja primjene reverzibilnog inenjerstva ........................................................... 12

5.1. Reverzibilno inenjerstvo u automobilskoj industriji .......................................... 12

6. Zakljuak ......................................................................................................................... 15

7. Literatura ......................................................................................................................... 16


3/17

2

1. Uvod

U dananjem izrazito konkurentnom globalnom tritu kompanije konstantno traenove naine kako bi skratile vrijeme razvoja novih proizvoda koji ispunjavaju svaoekivanja kupaca. Openito kompanije ulau u CAD/CAM, rapid prototyping i niz

novih tehnologija koje pruaju mnoge prednosti. Sve ovo je dovelo do toga dareverzibilno inenjerstvo (RE) postane vrlo popularna tehnologija koja se brzo razvijai koja u mnogim podrujima postaje nezamjenjiv alat. Pored ovoga reverzibilnoinenjerstvo se smatra jednom od tehnologija koja prua poslovne prednosti uskraivanju ciklusa razvoja proizvoda.Tehnika reverzibilnog ininjerstva se danasprimjenjuje u: automobilskoj industriji, hemijskoj industriji, elektronskoj industriji kao iu mainskom projektovanju.

2. Pojam reverzibilnog inenjerstva

Inenjerstvo je proces dizajniranja, proizvodnje, montae i odravanja proizvoda isistema. Postoje dvije vrste inenjerstva: inenjerstvo ''unaprijed'' i reverzibilnoinenjerstvo. Inenjerstvo ''unaprijed'' je tradicionalni postupak kod kojeg s viih nivoaapstrakcije prelazimo na nie slojeve projektiranja i izvoenja. Ovakvom inenjerstvuse dodaje opis unaprijed samo da bi smo ga kao tradicionalni pristup razlikovali odnovijeg pristupa kao to je reverzibilno inenjerstvo. U nekim situacijama moepostojati fiziki dio/proizvod bez ikakvih tehnikih pojedinosti kao to su crtei, listedijelova i komponenti koji su potrebni za izradu proizvoda. Proces umnoavanja postojeeg dijela, podsklopa ili proizvoda bez crtea, dokumentacija ili kompjuterskogmodela je poznat kao proces reverzibilnog inenjerstva. Reverzibilno inenjerstvo jetakoer definisano i kao proces dobivanja CAD modela iz oblaka taaka skeniranjempostojeeg proizvoda. U irem smislu, reverzibilno inenjerstvo se moe posmatratikao sistemski prilaz za analiziranje nekog postojeeg ureaja ili sistema i moe seprimijeniti kako za prouavanje procesa projektovanja tako i kao poetni korak uprocesu redizajniranja u cilju posmatranja i pristupa mehanizmima na osnovu kojihureaj funkcionie. Tehnika reverzibilnog inenjerstva se moe primijeniti i zbogprouavanja unutranjih, radnih dijelova mainskog ureaja, odnosno uporeivanjaaktuelnog ureaja sa sprovedenim analizama u cilju dobijanja prijedloga zapoboljanje. U okviru savremenih zahtjeva trita koji podrazumijevaju brzo i estoredizajniranje proizvoda, sve vaniju ulogu imaju i estetski i ergonomski aspekti kji

impliciraju sve sloenije, odnosno slobodnije i prirodnije forme i oblike, bilo da se radio ambalai, djeijim igrakama ili o automobilima. Ovakve oblike je najee teko, au nekim sluajevima gotovo nemogue modelirati alatima koje nude aktuelni CADsistemi, ve se isti dobijaju umjetnikim modeliranjem fizikih modela (postojerazliite tehnike: glina, gips, polimerni materijali, drvo), koji se zatim primjenomtehnike reverzibilnog inenjerstva prevode u CAD modele. Primjena reverzibilnoginenjerstva u procesu redizajniranja postojeih, sopstvenih ili proizvodakonkurentskih firmi moe znaajno da ubrza i pobolja taj proces. U sluaju potrebeza izradom kopija, odnosno reprodukcijom dijelova i proizvoda za koje ne postojiodgovarajua dokumentacija, tehnika reverzibilnog inenjerstva je skoronezamjenjiva.


4/17

3

3. Proces reverzibilnog inenjerstva

Proces reverzibilnog inenjerstva je proces koji se sastoji od skeniranja, procesiranjataaka i generisanja CAD modela. Strategija reverzibilnog inenjerstva mora uzeti uobzir sljedee:

razloge za primjenu tehnike RE-a na nekom dijelu broj dijelova koji e biti skenirani veliinu dijela sloenost dijela materijal dijela

potrebnu tanost

Slika 1. Proces reverzibilnog inenjerstva

3.1. Faza skeniranja

Ova faza se sastoji u odabiru ispravne tehnike skeniranja, priprema dijela zaskeniranje te obavlja skeniranje kako bi se dobile informacije koje opisuju svageometrijske obiljeja dijela kao to su otvori i ljebovi. Trodimenzionalni skeneriskeniraju geometriju dijela pri emu stvaraju oblak taaka koji definie geometrijupovrine. Ureaji za skeniranje su dostupni kao namjenski ureaji ili kao dodatakpostojeim CNC alatnim strojevima.Postoje dvije vrste skenera:

kontaktni

nekontaktni


5/17

4

3.1.1. Kontaktni skeneri

Ovi ureaji koriste kontaktne sonde koje slijede konturu neke povrine odnosnoispituju objekat kroz fiziki dodir. Ove sonde su bazirane na CMM (eng.coordinatemeasuring machine - koordinatna mjerna maina) tehnologiji. Uglavnom se koristi u

proizvodnji i moe biti vrlo precizna. Nedostatak CMM-a je to da zahtijeva kontakt saobjektom koji se skenira. Dakle, sam in skeniranja objekta moe izmijeniti ili otetitiobjekat. Ova injenica je vrlo znaajna pri skeniranju osjetljivih i vrijednih predmeta,kao to su historijski artefakti. Drugi nedostatak CMM-a je da su relativno spore uodnosu na ostale metode skeniranja. Najbra CMM maina moe raditi najvie nanekoliko stotina herca. Nasuprot tome, optiki sistem kao laserski skener moe raditi10 do 500 kHz.

Slika 2. Kontaktni skener

3.1.2. Nekontaktni skeneri

Razliite tehnologije nekontaktnog skeniranja koje su dostupne na tritu prikupljajupodatke bez fizikog kontakta sa dijelom koji se skenira. Nekontaktni ureaji koristelasere, optiku i CCD (eng.charge-coupled device) senzore kako bi prikupili potrebnepodatke (slika 3). Iako ovi ureaji prikupljaju velike koliine podataka u relativno

kratkom vremenskom razdoblju, postoje i neki problemi vezani za ovu tehnologijuskeniranja:

Tolerancija nekontaktnog skeniranja je izmeu 0,02 do 0,2 [mm] Neki nekontaktni sistemi imaju problema pri prikupljanju podatak sa povrina

koje su paralelne osi lasera (slika 4)

Nekontaktni ureaji koriste svjetlost u procesu prikupljanja podataka. To stvaraprobleme kada svjetlost pada ne neke sjajne povrine zbog ega se nekepovrine moraju premazati prahom prije skeniranja.


6/17

5

Slika 3. Optiki ureaj za skeniranje

Slika 4. Rezultat primjene kontaktnih i nekontaktnih ureaja prilikom skeniranjapovrine koja je paralelna osi ureaja za skeniranje

3.2. Procesiranje taaka

Ova faza ukljuuje importovanje oblaka taaka, smanjenje uma odnosno greakamjerenja i redukovanje prevelikog broja (suvinih) taaka. Ovo se izvodi koritenjem

niza filtera. Veoma je vano dobro poznavati algoritme filtera kako bi znali koji je filternajprikladniji za pojedini zadatak. Ova faza nam omoguava spajanje vie setovaskeniranih podataka. Ponekad je potrebno neki dio vie puta skenirati kako bi bilisigurni da su skenirane sve osobine. Ovo ukljuuje rotiranje dijela, dakle svakiskenirani podatak postaje vrlo bitan. Planiranje viestrukog skeniranja direktanutjecaj na fazu procesiranja taaka. Dobro planiranje podataka prilikom viestrukogskeniranja e smanjiti trud potreban u ovoj fazi i izbjei greke prilikom spajanjapodataka dobivenih viestrukim skeniranjem.

Osnovna pojavljivanja greaka i prevelikog broja taaka jeste da rekonstrukcija nabazi takvih, sirovih, podataka-taaka ima za rezultat neadekvatni CAD model, koji ne

odgovara originalnom objektu.


7/17

6

Prema nekim istraivanjima, 90% vremena procesa RE otpada na fazu generisanjapovrinskog modela i djelimina ili potpuna automatizacija ove faze znaajno bidoprinijela poveanju produktivnost RE procesa. Meutim, za tako neto neophodnoje obezbjediti dobro pripremljen oblak taaka, odnosno izvriti kvalitetno procesiranje.

Podfaze procesiranja taaka:

Filtriranje greaka Redukovanje podataka-taaka

S obzirom da je svako realno mjerenje praeno grekama, prisustvo uma, odnosnogreaka koje se javljaju, predstavlja neizbjenu prepreku koja moe znaajno dadegradira tanost rekonstrukcije povrine objekta bilo da je u pitanju generisanjekrive bilo povrine. Greke mjerenja se mogu podijeliti na sluajne i sistematske.Sluajne greke su posljedica odreenih poremeaja u sistemu mjerenja i njihovapojava se ne moe objasniti odreenim pravilima. Za razliku od njih, sistematske

greke se deavaju po nekim pravilima, njihov uzrok se gotovo uvijek moe otkriti, amogu se posmatrati kao posljedica primjenjene tehnologije (kalibrisanost, osjetljivostsenzora), osobina objekta (hrapavost povrine, odsjaj, mekost materijala ), uslovaokoline (temperatura, vlanost, buka, vibracije...) ili osobe koja mjeri. Sluajne grekese ogledaju u takozvanim takama-izvan-opsega (eng. outliers), odnosno impulsnomumu dok su sistematske vezane za pojavu pikova (eng. spikes), koji su uzrokproblema neuglaanosti generisanih krivih i povrina.Problem prevelikog broja taaka se ogleda u injenici da se tokom procesaskeniranja objekta, prikupi velika koliina podataka/taaka, to je posebnokarakteristino za lasersko skeniranje. injenica je da sloenija povrina objektazahtjeva i vei broj taaka za rekonstrukciju. Meutim, velika koliina podataka moei negativno da utie na procesiranje podataka koje slijedi, tako to usporava proces,zahtjeva vrlo ''moan'' raunar, a u ekstremnim sluajevima ga ini i nemoguim.Drugim rijeima, CAD sistemi, u opem sluaju, usljed ogranienih memorijskih iprocesorskih resursa, nisu sposobni da obrade ogromnu koliinu taaka dobijenihskeniranjem. Problem procesiranja velike koliine skeniranih podataka je i jedna odosnovnih prepreka za automatizaciju procesa RE, pored neophodnosti runedigitizacije kod dijelova sa komplikovanom geometrijom i sofisticiranim funkcijama. Uskladu sa tim, neophodno je podatke redukovati prije proslijeivanja u neki odsoftvera za rekonstrukciju povrina, i to na nivo koji e obezbjediti ouvanje kvalitetarekonstruisane povrine.

3.3. Generisanje CAD modela

Cilj ove faze je kreiranje povrinskog (eng. surface), a zatim i solid modela, umatematikom obliku, na osnovu preprocesiranih rezultata. U geometrijskommodeliranju, povrine se predstavljaju ili preko aproksimacije na osnovu krivih (eng.curved surfaces) ili preko poligonalne aproksimacije. Prvi, danas iroko primjenjivanu mainskom projektovanju, je prilaz poprenih presjeka (cross-sectional), kojipodrazumijeva generisanje povrinskog modela na osnovu presjenih krivih

kreiranih na odreenoj rezoluciji prema sloenosti povrine.


8/17

7

Kod drugog, poligonalnog pristupa, 3D povrinski model se dobija konvertovanjemoblaka taaka u poligonalnu mreu koja se zatim prevodi u povrinski model.

Veina CAD sistema za modeliranje povrina opisuje oblike preko parametarskihjednaina, kao to su Bzier-ova ili B-Spline forma. Jedna od najee primjenjivanih

u praksi je B-Spline forma, koja praktino predstavlja standard za opis sloenih (eng.free-form) krivih i povrina u aktuelnim CAD sistemima.

Slika 5. Prilaz poprenih presjeka u generisanju CAD modela

Slika 6. Poligonalni prilaz u generisanju CAD modela


9/17

8

4. Mogunost integrisanja RE sa drugim naprednim tehnikama itehnologijama za projektovanje proizvoda

U sveoptoj trci sa vremenom, uporedo sa novom filozofijom u razvoju proizvodarazvijaju se i konkretni novi tehnoloki postupci za veoma brzo dobijanje fizikih

modela (bilo kakve sloenosti) na osnovu 3D CAD modela. Vrlo brzo je postignuttakav kvalitet modela da oni u mnogim sluajevima odgovaraju prototipu. Modeli,naime, mogu da se manje ili vie razlikuju od gotovog proizvoda a prototip je potpunoisti (razlikuje se samo nain izrade). Pomenuti pos tupci su poznati pod nazivomRapid Prototyping(RP). Postoji analogija sa dobijanjem 2D objekata na papiru naosnovu odgovarajue elektronske (kompjuterske) verzije. Ureaji su razne vrsteprintera.

Ovdje je, meutim, sve podignuto za jednu prostornu dimenziju i mogue je naraznim ureajima (3D printerima) potpuno opredmetiti 3D CAD model u fiziki model,odnosno u mnogim sluajevima i prototip. Dakle, potreban je samo jedan jediniureaj (bez ikakvih dopunskih alata i maina) da bi se od kompjuterskog modeladobio fiziki model, odnosno prototip proizvoda. Ovakav prodor otvorio je mogunostda se na osnovu prototipa, slinom brzom tehnologijom dobije alat (tzv. negativ) uformi kalupa sa gravurama, najee za odgovarajua livenja polimera ili metala.Postupci, iako zasnovani na RP tehnikama, nose naziv Rapid Tooling (RT) brzaizrada alata.Poslije velikih uspjeha na znaajnom broju proizvoda primjenom RP i RT tehnologija,postalo je izvodljivo (jo uvijek za veoma mali broj realnih proizvoda) izvestikompletnu serijsku proizvodnju direktno na RP ureajima ili indirektno preko RTizrade alata, pa zatim serije gotovih proizvoda. Takva tehnika kompletne proizvodnje

primjenom RP i RT tehnologija poznata je pod nazivom Rapid Manufacturing(RM) brza proizvodnja. Za sada, klasine tehnologije velikoserijske i masovne izradepokazuju daleko bolje rezultate u proizvodnji, ali zbog intenzivnog razvoja, moeda se oekuje sve vei broj proizvoda (ili komponenti) dobijenih RM tehnologijom.

Slika 7. Mjesto RP i RE u integrisanom sistemu razvoja proizvoda


10/17

9

Slika 8. Ciklus (re)dizajna proizvoda u integrisanom RP i RE sistemu

4.1. Postupci brze izrade prototipova (Rapid Prototyping RP)

Cilj je dobijanja, ne vie modela i prototipa nego gotovog proizvoda direktnoprimenom RP postupaka. U klasinim tehnologijama oblici se dobijaju:

skidanjem vika materijala (tehnologija skidanja strugotine) tzv.subtraktivnim putem i

oblikovanjem date zapremine (tehnologije plastinog deformisanja i livenja)tzv. formativnim putem.

U primjeni RP, oblik se generie inkrementalno, aditivnim putem. Oblik nastaje s lojpo sloj (slika 9). Svaki sloj odgovara priblino jednoj povrini presjeka modela.Pogodne su tzv. ograniene zapremine. Nisu najpogodnije zapremine sa veomamalom debljinom zidova, otvorima, konzolama, prepustima itd.

Slika 9. Princip izvoenja RPprocesa


11/17

10

Za realizaciju RP postupka potreban je niz aktivnosti (slika 10). Osnovu ini 3D CADmodel. Moe da bude direktno kreiran u nekom od CAD softvera ili RE metodom.

Slika 10. Aktivnosti na realizaciji RP postupka

Potrebno je da CAD model bude bez greaka tipa pukotina (nezatvorenih povrina),zazora. Ispravan CAD model prevodi se u fajl gde se model formira pomouodgovarajue povrine (blok konverzije podataka na sl. 10). Poslije toga se modelposebnim softverom obrauje, da bi se definisali slojevi, potporni elementi, poloajmodela u procesu itd. (blok provjera i priprema na sl. 10). Iza toga obavlja seneposredna priprema parametara RP procesa na raunaru ureaja (maine) izapoinje sam proces. Po zavrenom procesu najee slijedi postprocesiranje

(ienje predmeta, njegova dorada sa skidanjem potpornih elemenata i eventualnonaknadno ovravanje zagrijavanjem ili sl.).

Iako je u principu RP proces jednostavan, u praktinoj realizaciji ima dosta problemaza ije rjeavanje treba dobro poznavati konkretan ureaj i softvere koji se koriste.Pored geometrijskih ogranienja (oblik i veliina komada) izbor materijala za RP jerelativno mali. Za dominantne RP postupke to su materijali relativno male vrstoe imogu da slue samo kao modeli u narednim fazama razvoja proizvoda iprojektovanja tehnologija proizvodnje.


12/17

11

Za RP se koriste 3 vrste materijala:

fluid-fotopolimer (otvrdnjava pri osvjetljenju laserom ili UV zracima)

diskretne estice (na pr. prah) koje se povezuju i ovravaju pod uticajemlaserskih zraka i sredstava za vezu

vrsti materijali u vidu traka - folija (plastine folije, papir, tanak lim)

Postoji dosta RP postupaka koji se meusobno manje ili vie razlikuju. Veomapogodna klasifikacija postupaka je upravo prema vrsti materijala koja se koristi uprocesu formiranja modela, odnosno prototipa.

RP postupci:

Stereolitografija

Izrada modela nanoenjem istopljenog materijala (Fuse Deposition Modeling-FDM)

Selektivno lasersko sinterovanje (Selective Laser Sintering SLS) 3D tampanje (3D Printing 3DP) Termojet Printing (Multijet Printing)

Postupci sa koritenjem vrstih materijala u vidu folija (Laminated ObjectManufacturing-LOM)

4.2. Brza izrada alata (Rapid Tooling RT)

Osnovna osobina RT postupaka je brza izrada alata, odnosno vie kopija prototipasa funkcionalnim osobinama gotovog proizvoda (mehanike osobine, providnost,

boja itd.). RT postupci se mogu podijeliti prema vrstoi i trajnosti materijala alata na: meke (silikonska guma, epoksidne smole, tene legure, livaki pijesak itd.), tvrde (alatni elici)

Meki alati koriste se jednokratno ili za izradu malih serija zbog male izdrljivosti ipostojanosti. Tvrdi alati se koriste za izradu veih serija komada.

Prema nainu realizacije RT postupci mogu biti: direktni (neposredno koritenje nekog od RP postupaka), indirektno (RP postupkom se dobija samo tzv. master model, a zatim se

izrauje alat na osnovu njega).


13/17

12

5. Podruja primjene reverzibilnog inenjerstva

Tehnika RE se danas primjenjuje u razliitim privrednim granama, poevi odekonomije (strategijski menadment) i organizacije, preko softverskog inenjeringa i

filmske, odnosno industrije zabave, pa do hemijske, elektronske i mainske industrije.

Neki od razloga za koritenje tehnike RE: potreba za redizajniranjem proizvoda radi otklanjanja loih karakteristika

proizvoda

analiziranja dobrih i loih karakteristika konkurentskog proizvoda i istraivanjanovih prilaza za poboljanje performansi i karakteristika proizvoda

dizajn novih ili redizajn postojeih dijelova, posebno kada se radi o sloenimpovrinama

originalni proizvoa vie ne proizvodi, ne eli ili nije sposoban da proizvedeodreeni proizvod, odnosno zahtjeva visoke cijene za pojedinane dijelove

neadekvatna, nepotpuna ili izgubljena tehnika dokumentacija o proizvodu auriranja zastarjelih materijala ili zastarjelih proizvodnih procesa sa

modernijom opremom i jeftinijim tehnologijama

dokumentacija i reprodukcija mjesta zloina

Osim navedenog, RE se u kombinaciji sa tehnikama RP-a primjenjuje kod:

vizualizacije i projektovanja sklopova

kozmetike, rekonstruktivne i ortopedske hirurgije, kreiranja protetikih i

ortopedskih pomagala (kreiranje implanata i pomagala tano prema potrebisvake osobe)

kreiranja kompjuterskih modela za grafiku i industriju zabave i filmskuindustriju

realizacije 3D fax maina

5.1. Reverzibilno inenjerstvo u automobilskoj industriji

Razlozi zbog kojih automobilska industrija koristi reverzibilno inenjerstvo: za kreiranje oblika koje je veoma teko modelirati u softverima za 3D

modeliranje za prevladavanje prepreka u razmjeni podataka

za osiguranje kvaliteta i performansi kroz inspekciju (CAI-computer-aidedinspection) i tehnike analize

Primjenom tradicionalnih procesa proizvodnja i CAD-a kako bi dobili potpuni dizajnautomobila potrebno je vie od 3 mjeseca. Ovo nije bilo dovoljno za Japanske autokompanije koje pokuavaju ovaj proces smanjiti na samo tri dana. Ovo se jedinomoe postiiupotrebom reverzibilnog inenjerstva kao to je prikazano na sljedeojslici.


14/17

13

Slika 11. Proces reverzibilnog inenjerstva koji koriste Japanske auto kompanije

Trodnevni proces poinje kreiranjem modela automobila od gline. Poslije toga semodel mjeri nekontaktnim skenerima pri emu dobijamo veoma gust oblak taakakoji se spaja u jedinstven oblak taaka koji je dovoljan kako bi se prikazao oblikautomobila. Rezultujui digitalni model se alje na doradu i dodatne proraune.Digitalni model koji prolazi kroz proizvodnju se pravi u punoj veliini glodanjem pdgline ili nekog drugog materijala. Nekontaktni senzori ponovo mjere fiziki model u

punoj veliini. U ovom sluaju oblak taaka se koristi za provjeru tolerancija modeladobijenog glodanjem i digitalnog modela koji je sluio kao osnova za njegovodobijanje. Ako proe dizajneri poinju rekonstruisati CAD povrinu u punoj veliini unekom softvera za reverzibilno inenjerstvo. U sluaju da se tolerancije nepodudaraju, model od gline se modificira, skenira i prepravlja sve dok fiziki model nebude unutar tolerancija.


15/17

14

Slika 12. Skeniranje karoserije automobila

Slika 13. Spojeni i usklaeni oblak taaka

Slika 14. Model automobila dobijen reverziiblnim inenjerstvom


16/17

15

6. Zakljuak

Reverzibilno inenjerstvo podrazumijeva prikupljanje informacija o bilo kojem ureajuili programskom proizvodu kojeg je napravio ovjek. Sama ideja reverzibilnoginenjerstva je nastala znatno prije prvih raunara ili dananje tehnologije, a procvat

je nastao za vrijeme industrijske revolucije. Kao posljedica velikih tehnolokihnapredaka i visoke konkurencije na tritu nastali su pogodni uvjeti za industrijskupijunau. Naime, organizacije su esto uzimale prototip proizvoda konkurentnihorganizacija i prouavali ih s ciljem prikupljanja znanja o tom proizvodu. Ciljprikupljanja znanja i informacija o proizvodu je iskoritavanje tih informacija upoboljanju vlastitih proizvoda. Reverzibilno inenjerstvo se openito koristi kada jepotrebno prikupiti informacije o nainu rada odreenog ureaja u sluaju kada teinformacije nisu dostupne. U nekim sluajevima se informacije nalaze u vlasnitvupojedinaca ili organizacija koji nisu spremni objaviti te informacije, a ponekadizgubljene ili unitene. Iako se reverzibilno inenjerstvo smatra inenjerskomdisciplinom, u pogrenim rukama moe biti opasan alat. Osnovna ideja i ciljreverzibilnog inenjerstvaa je stjecanje znanja o nainu rada sistema koji sepromatra.


17/17

16

7. Literatura

1. http://en.wikipedia.org/wiki/Reverse_engineering2. http://www.geomagic.com/en/community/case-studies/prodrive-speeds-ferrari-

wing-development-with-reverse-engineerin/

3. I. Budak, J. Hodoli: Reverzibilno inenjerstvu i CAD-inspekcija, skripta,Fakultet tehnikih nauka Novi Sad, 2007. godine

4. http://www.unze.ba/am/pzi/2010/MehmedbasicEnisa/tehnologije.htm5. Vinesh Raja and Kiran J. Fernandes: Reverse Engineering - An Industrial

Perspective6. http://www.unze.ba/am/pzi/2010/MehmedbasicEnisa/tehnologije.htm7. http://www.mechanicalengineeringblog.com/category/reverse-engineering/

Documents

Reverzibilno inženjerstvo