REPUBLIKA CRNA GORA VLADA REPUBLIKE CRNE GORE … · BRUTO DOMACI PROIZVOD 22 . Analiza o ostvarivanju ekonomske politike Crne Gore u prvom kvartalu 2004. godine Republicki sekretarijat

RREEPPUUBBLLIIKKAA CCRRNNAA GGOORRAA VVLLAADDAA RREEPPUUBBLLIIKKEE CCRRNNEE GGOORREE

RREEPPUUBBLLIICCKKII SSEEKKRREETTAARRIIJJAATT ZZAA RRAAZZVVOOJJ

AA NN AA LL II ZZ AA

OO OOSSTTVVAARRIIVVAANNJJUU EEKKOONNOOMMSSKKEE PPOOLLIITTIIKKEE CCRRNNEE GGOORREE UU PPRRVVOOMM KKVVAARRTTAALLUU 22000044.. GGOODDIINNEE

PPooddggoorriiccaa,, 1111.. mmaajj 22000044.. ggooddiinnee

Analiza o ostvarivanju ekonomske politike Crne Gore u prvom kvartalu 2004. godine

Republicki sekretarijat za razvoj 2

SS AA DD RR ŽŽ AA JJ

UUVVOODDNNEE NNAAPPOOMMEENNEE 33 1. EKONOMSKA POLITIKA ZA 2004. - CILJEVI, DINAMIKA, UPORIŠTA 44 22.. ŠŠTTOO JJEE UURRAADDJJEENNOO UU PPRRVVOOMM KKVVAARRTTAALLUU 22000044..GGOODDIINNEE?? 55 OOSSVVRRTT NNAA MMAAKKRROO--EEKKOONNOOMMSSKKEE PPOOLLIITTIIKKEE 22..11.. MMoonneettaarrnnoo--kkrreeddiittnnaa ppoolliittiikkaa ii bbaannkkaarrsskkii ssiisstteemm 55 22..22.. FFiisskkaallnnaa ppoolliittiikkaa 66 22..33.. PPrriivvaattiizzaacciijjaa ii ssttrraannaa uullaaggaannjjaa 77 22..44.. CCiijjeennee 88 22..55.. SSoocciijjaallnnaa ppoolliittiikkaa ii rraasseelljjeennaa lliiccaa 88 22..66.. ZZaappooššlljjaavvaannjjee 99 22..77.. PPoolliittiikkaa zzaarraaddaa ii ppeennzziijjaa 1100 22..88.. RRaazzvvoojjnnaa ppoolliittiikkaa 1111 22..99.. EEkkoonnoommsskkii ooddnnoossii ssaa iinnoossttrraannssttvvoomm 1122 22..1100.. ZZaaššttiittaa žžiivvoottnnee ssrreeddiinnee 1133 22..1111.. PPrroossttoorrnnoo ppllaanniirraannjjee ii uurreeddjjeennjjee pprroossttoorraa 1133 33.. SSEEKKTTOORRSSKKEE PPOOLLIITTIIKKEE 1144 33..ll.. IInndduussttrriijjaa,, eenneerrggeettiikkaa ii rruuddaarrssttvvoo 1144 33..22.. PPoolljjoopprriivvrreeddaa,, ššuummaarrssttvvoo ii vvooddoopprriivvrreeddaa 1155 33..33.. GGrraaddjjeevviinnaarrssttvvoo ii ssttaammbbeennoo--kkoommuunnaallnnaa ddjjeellaattnnoosstt 1166 33..44.. SSaaoobbrraaccaajj ii vveezzee 1166 33..55.. TTrrggoovviinnaa 1188 33..66.. TTuurriizzaamm 1188 44.. DDRRUUŠŠTTVVEENNEE DDJJEELLAATTNNOOSSTTII 2200 55.. BBRRUUTTOO DDOOMMAACCII PPRROOIIZZVVOODD 2222



UUVVOODDNNEE NNAAPPOOMMEENNEE UU sskkllaadduu ssaa PPrrooggrraammoomm rraaddaa VVllaaddee RReeppuubblliikkee CCrrnnee GGoorree,, RReeppuubblliicckkii sseekkrreettaarriijjaatt zzaa rraazzvvoojj pprriipprreemmiioo jjee AAnnaalliizzuu oo oossttvvaarriivvaannjjuu eekkoonnoommsskkee ppoolliittiikkee CCrrnnee GGoorree uu pprrvvoomm kkvvaarrttaalluu 22000044.. PPrriilliikkoomm iizzrraaddee AAnnaalliizzee kkoorriiššcceennii ssuu ppooddaaccii RReeppuubblliicckkoogg zzaavvooddaa zzaa ssttaattiissttiikkuu ((MMoonnssttaattaa)),, bbaannaakkaa,, vveecciihh pprreedduuzzeeccaa,, aa oossttvvaarreennaa jjee ssaarraaddnnjjaa ssaa rreessoorrnniimm mmiinniissttaarrssttvviimmaa ii ddrruuggiimm oorrggaanniimmaa ddrržžaavvnnee uupprraavvee..



EEKKOONNOOMMSSKKAA PPOOLLIITTIIKKAA ZZAA 22000044.. -- CCIILLJJEEVVII,, DDIINNAAMMIIKKAA,, UUPPOORRIIŠŠTTAA Ekonomskom politikom za 2004. održava se kontinuitet implementacije koncepta Agende ekonomskih reformi, te posebnih agendi upravnih i obrazovnih reformi. Ekonomska politika za 2004. godinu se oslanja na: dostignuti stepen politicke stabilnosti; poboljšanu makro-eknomsku stabilnost; dostignuti stepen ekonomskih reformi; aktuelne trendove u svjetskoj privredi i procese približavanja evropskim integracijama. Box 1. Aktuelni trendovi i opasnosti realnih ogranicenja Trendovi: Porast znacaja procesa povezivanja, saradnje i otvaranja nacionalnih ekonomija; Jacanje uloge privatnog sektora, malih i srednjih preduzeca; Smanjenje nezaposlenosti, ukupnog deficita sa inostrantstvom i inflacije. Opasnosti i ogranicenja: I dalje veliki deficiti u razmjeni sa inostrantstvom i budžetski deficit.

Bruto domaci proizvod treba da dostigne nivo od 1.475 mil.€ uz stopu realnog rasta od 2,7% u odnosu na 2003. Podsticaji razvoja se usmjeravaju u dva osnovna pravca: razvoj privatne preduzetnicke inicijative i investicije. Polazeci od ovih pravaca, osnovni ciljevi ekonomske politike za 2004. godinu su: povecanje stepena ekonomskih sloboda; povecanje proizvodnje i usluga, posebno onih koje su usmjerene ka izvozu; dinamiziranje privatizacije; povecanje zaposlenosti; i smanjenje siromaštva i povecanje socijalne stabilnosti. U skladu s razvojnom orijentacijom i dinamikom kretanja osnovnih makro-ekonomskih agregata utvrdjenih Agendom ekonomskih reformi i potrebom da se u vecoj mjeri ovlada autonomnošcu finansiranja funkcija sistema: nastavice se trend smanjenja deficita u spoljno trgovinskoj razmjeni; nastaviti trend smanjenja inflacije i njeno zadržavanje na nivou od oko 4,5%; smanjiti budžetski deficit do nivoa od 3,26% ucešca u bruto domacem proizvodu (BDP) što u cjelini cini osnovna uporišta koncepta ekonomske politike za 2004.



22.. ŠŠTTOO JJEE UURRAADDJJEENNOO UU PPRRVVOOMM KKVVAARRTTAALLUU 22000044.. GGOODDIINNEE?? OOSSVVRRTT NNAA MMAAKKRROO--EEKKOONNOOMMSSKKEE PPOOLLIITTIIKKEE 22..11.. MMoonneettaarrnnoo--kkrreeddiittnnaa ppoolliittiikkaa ii bbaannkkaarrsskkii ssiisstteemm Raste efikasnost bankarskog sistema i njegovo normativno uskladjivanje sa medjunarodnim standardima, posebno u oblasti kontrole i licenciranja banaka. Ukupan potencijal banaka na dan 31.01.2004. iznosio je oko 363 mil.€ i veci je za 3,8% u odnosu na kraj 2003. U odnosu na decembar 2003. godine depoziti su povecani za 1,8%, dok je kod ukupnih kredita došlo do blagog smanjenja za 0,2%.1 Završena je prva faza reforme platnog prometa i zapoceta druga koja podrazumijeva razvoj novog platnog sistema, koji bi trebao da doprinese povecanju konkuretnosti medju bankama, a klijentima nudi još kvalitetniji i efikasniji servis kroz razvoj elektronskog bankarstva. Kasni se sa realizacijom obaveza preuzetih Akcionim planom koje se odnose na uspostavljanje platnog prometa sa Srbijom. Ocekuje se da ce tokom 2004. Centralna banka završiti pregovore sa Narodnom bankom Srbije oko podjele imovine i obaveza, što podrazumijeva i iznalaženje adekvatnog modela za odvijanje platnog prometa. Nastavjaju se pripreme za završetak privatizacije bankarskog sektora. Nakon uspješno završene privatizacije Montenegrobanke u ovoj godini ce se privatizovati Podgoricka banka. Vlada Crne Gore, koja je vlasnik oko 56% akcija ove banke prodajom najmanje 10% akcija IFC-u izmirice dio duga prema ovoj medjunarodnoj instituciji. U cilju otkrivanja i sprecavanja nelegalnih novcanih transakcija u martu ove godine osnovana je Uprava za sprecavanje pranja novca. Nelikvidnost privrede se povecava, što vec ima negativan uticaj na ukupne finansijske tokove. Prema podacima Centralne banke Crne Gore 29. februara ove godine sa blokiranim racunima je bilo 3.868 pravnih lica koje zapošljavaju 40.279 radnika i imaju neizmirene obaveze od cak 47 mil.€. Prema evidenciji bivšeg ZOP ovaj broj cini 14,8% od 26.326 pravnih lica u Crnoj Gori. U cilju podsticanja privatne inicijative i smanjenja biznis barijera Vlada Crne Gore i šest crnogorskih banaka: Montenegro banka, Atlas Mont banka, Nikšicka banka, Crnogorska komercijalna banka, Podgoricka banka i Pljevaljska banka, obezbijedile su 14 kreditnih linija u iznosu od 13,2 mil.€, koji su namijenjene razvoju preduzetništva, podsticanju zapošljavanja i podršci sektoru turizma i poljoprivrede. U završnoj fazi je izrada Zakona o investicionim fondovima. Usvojen je Zakon o kreditnim unijama. Formiranje kreditnih unija ocekuje se tek u drugoj polovini godine. √

Box 2 - Trendovi u monetarno-kreditnoj oblasti Pozitivni Privatizacija bankarskog sektora privodi se kraju; Realizacija druge faze reforme platnog prometa je u toku; Formirana je Uprava za sprecavanje pranja novca; U toku je priprema Centralne banke za sertifikaciju od strane Svjetske banke u obavljanju

1 Zbog promjene na~ina obracuna i prelaska na novi kontni plan Centralna banka Crne Gore nije bila u mogucnosti da nam dostavi podatke o monetarno-kreditnim parametrima za ovu godinu (nov~ana masa, likvidnost, {tednja i sl.).



finansijskih transakcija, povlacenja novca i servisiranju zajmova Crne Gore; !

Negativni: Neregulisan platni promet sa Srbijom; Izuzetno izražen problem dužnicko-povjerilackih odnosa; Nepovoljna struktura kredita sa dominantnim ucešcem potrošackih i gotovinskih.

22..22.. FFiisskkaallnnaa ppoolliittiikkaa Kretanja u oblasti fiskalne politike su u okvirima projektovanim Ekonomskom politikom za 2004. Priliv sredstava u Budžet ostvaruje se, uglavnom, prema planiranoj dinamici.

Pregled ostvarenih i planiranih izvornih budžetskih prihoda za tri mjeseca: - u mil. €

Plan 2004. Ostvarenje 2003. Ostvarenje 2004. I n d e x i Godina Opis

Izno

s

%

ucešce

Iznos

%

ucešce

Iznos

%

ucešce

4:2

4:3

1 2 3 4 5 6 1. Porezi 61,4 86,2 48,7 91,7 61,3 91,3 99,7 125,8 1.1.porez na dohodak 15,5 21,8 13,0 24,6 11,5 17,2 74,3 88,6 1.2. porez na dobit 2,0 2,8 1,6 3,0 2,8 4,2 138,8 174,6 1.3. porez na imovinu 0,8 1,1 1,2 2,2 0,5 0,7 59,9 42,0 1.4.porez na promet 34,6 48,6 20,3 38,2 39,5 58,9 114,0 194,7 - akcize 13,3 18,7 11,3 21,3 11,7 17,5 88,3 103,7 - PDV 21,3 29,9 9,0 16,9 27,8 41,4 130,0 309,2 1.5. Porez na medj..trg. 8,5 11,9 12,6 13,7 6,9 10,3 82,4 55,1 - carine 7,3 10,3 11,5 21,7 6,3 9,4 87,8 55,4 - tranzit 1,2 1,6 1,1 2,0 0,6 0,9 49,7 52,9 2. Takse 1,0 1,4 0,8 1,5 1,4 2,1 142,0 177,7 3. Ost.rep.prih. 8,7 12,2 3,6 6,8 4,4 6,6 50,2 121,1 - prihodi od dj..organa 6,0 8,4 0,8 1,5 2,5 3,7 41,8 306,9 - ostali prihodi 2,7 3,8 2,8 5,3 1,9 2,9 68,5 66,9 Ukupni izvorni prihodi 71,2 100,0 53,1 100,0 67,1 100,0 94,3 126,2 Ukupni izvorni prihodi za tri mjeseca iznosili su 67,1 mil.€ što predstavlja 94% planiranih prihoda ili povecanje od 26% u odnosu na isti period prošle godine. Najvece ucešce u ukupnim prihodima imaju prihodi od poreza (91,3%) od cega PDV 41,4%, porez na dohodak gradjana 17,1%, akcize 17,5%, carina 9,4%. Pozitivni rezultati primjene Zakona o PDV nastavljaju se i u ovoj godini. Za tri mjeseca planirano je da se prihoduje po tom osnovu 21,3 mil.€, a prihodovano je 27,8 mil.€ što je za 30% više. Uporedjenje sa istim periodom prethodne godine nije moguce jer je primjena ovog Zakona pocela 1. aprila 2003. godine. Od ostalih budžetskih prihoda, pozitivan trend ostvaren je i kod prihoda od poreza na dobit i prihoda od taksi dok je negativan trend ostvaren kod poreza na dohodak gradjana i poreza na medjunarodne transakcije, posebno kod prihoda od tranzitnih taksi (ostvareno je svega 49,7% planiranih prihoda). Mjesecni prihodi imaju planirani trend rasta i realno je ocekivati da ce se taj trend nastaviti i u narednom periodu.



Jan. Feb Mart Ukupn

o Mjesec Prih. u mil.€

17,2 24,4 25,5 67,1

Primjenom Uredbe o poreskim olakšicama za novozaposlene radnike, ostvareni su direktni pozitivni efekti ( legalizovano je 35.545 radnih mjesta) i indirektni efekti (suzbijanje sive ekonomije). Dogovor oko usaglašavanja za 56 poljoprivrednih proizvoda sa Vladom Srbije još nije postignut. √

Box 3 - Trendovi u fiskalnoj oblasti Pozitivni Znacajno povecanje ukupnih izvornih budžetskih prihoda u odnosu na prethodnu godinu (dominantan uticaj PDV-a).

!

Negativni: Slaba naplata poreza na dohodak, akciza i tranzitnih taksi.

22..33.. PPrriivvaattiizzaacciijjaa ii ssttrraannaa uullaaggaannjjaa Usvojen je Plan privatizacije za 2004. godinu. U prvom kvartalu 2004 godine godine objavljeni su sledeci tenderi: za prodaju hotela „Topla“, „Centar“ i „Panorama“. U toku je završetak tenderske procedure. za prodaju hotela „Podgorica“. Realizacija tendera je u toku. za prodaju akcija AD "Beranka" u vlasništvu opštine Berane. Dostavljena je jedna ponuda koja nije zadovoljila kriterijume definisane tenderom, pa je tender 08. mata produžen. za prodaju akcija AD "Livnica" u vlasništvu HK Željezare Nikšic. Tender je produžen. ponovo je objavljen tender za prodaju 57,99% akcijskog kapitala HK Željezara Nikšic. U toku je proces razmatranja ponuda. Potpisani su kupoprodajni ugovori za: Hotele “Avala“ i „Splendid“ u vlasništvu HTP „Budvanska rivijera“ i „Rivijera“ u vlasništvu HTP „Boka“; U toku je priprema za privatizaciju Kombinata aluminijuma Podgorica i Telekoma Crne Gore. Ocekuje se završetak procesa privatizacije do kraja godine. √

Box 4 - Trendovi u oblasti privatizacije Pozitivni Privatizacije se realizuje shodno usvojenom planu;

22..44.. CCiijjeennee



Cijene na malo za tri mjeseca ove godine porasle su za 0,8%, pri cemu je najveci uticaj na ovako ostvarenu stopu imao rast cijena usluga od 2,7% i industrijskih prehrambenih proizvoda od 0,8%. U martu je nastavljena umjerena dinamika rasta cijena i iznosila je 0,1%.

Kretanje cijena na malo i troškova života: - stope rasta

jjaann

ffeebb

mmaarrtt

11--33..22000044.. 11--33..22000033..

33..22000044 33..22000033

33..22000044 1122..22000033

CCiijjeennee nnaa mmaalloo

00,,11 00,,55 00,,11 66,,00 55,,55 00,,88

PPoolljjoopprriivvrreeddnnii pprrooiizzvvooddii -- uukkuuppnnoo --00,,55 --22,,00 00,,55 --44,,55 --33,,99 --11,,66 IInndduussttrriijjsskkii pprrooiizzvvooddii -- uukkuuppnnoo 00,,11 00,,33 00,,11 55,,66 55,,55 00,,55 PPiiccee 00,,00 00,,22 00,,00 00,,55 00,,66 00,,33 RRoobbee 00,,11 00,,22 00,,11 44,,99 44,,99 00,,44 UUsslluuggee 00,,22 22,,33 00,,22 1100,,55 88,,44 22,,77

TTrroošškkoovvii žžiivvoottaa 00,,11 00,,22 00,,11 55,,88 55,,88 00,,44

Izvor: Monstat Rast troškova života za tri mjeseca ove godine je iznosio 0,4%2 i bio je niži za 0,3 procentna poena od rasta maloprodajnih cijena. U martu su troškovi života porasli za 0,1% u odnosu na februar, pri cemu je najveci rast zabilježen kod izdataka za odjecu i obucu za 0,7% i saobracaj i PTT 0,4%. U periodu januar-mart ove godine u odnosu na isti period prethodne godine troškovi života su porasli za 5,8%, dok je ista stopa ostvarena i u odnosu na mart prošle godine. √

Box 5 - Trendovi u oblasti cijena Pozitivni Trend umjerenog rasta cijena u prvom kvartalu i realna ocekivanja da se ostvari projektovana inflacija od 4,5%;

!

Negativni: Opasnost od monopola i nedostatak antimonopolskog zakonodavstva; Slabo izražena konkurencija.

22..55.. SSoocciijjaallnnaa ppoolliittiikkaa ii rraasseelljjeennaa lliiccaa Materijalno obezbjedjenje porodice za novembar 2003. isplaceno je u aprilu 2004. u iznosu od 623.788 € za 9.888 porodica sa 28.552 clana. Djecji dodatak za jul 2003. isplacen je u aprilu 2004. u iznosu od 212.609 € za 6.992 porodice sa 13.094 djece. Naknada za tudju njegu i pomoc za jun 2003. isplacena je u martu 2004. u iznosu od 188.490,00 € za 5.100 korisnika. Naknade na osnovu porodiljskog odsustva za april 2003. isplacene su u aprilu 2004. u iznosu od 499.917 € za oko 5.801 lica. Materijalno obezbjedjenje boraca isplaceno je za avgust, septembar, oktobar, 2003., a za licne i porodicne invalidnine za novembar, decembar i januar 2004, u ukupnom iznosu od oko 1,85 miliona €. Isplate se odnose na ukupno 3.237 lica, od cega se na ucesnike rata 1912-1918. odnosi 2 Rast troškova života u martu 2004. u odnosu na decembar 2003. godine



265, na ucesnike NOR 1.210, na vojne invalide i clanove porodice 1.228 i civilne invalide rata 534. Isplate za licne i porodicne invalidnine po saveznim propisima odnose se na 4.655 lica. Usvojen je Plan implementacije Strategije za smanjenje siromaštva i formirana Jedinica za monitoring i evaluaciju u okviru Ministarstva rada i socijalnog staranja. Broj raseljenih i izbjeglih lica se smanjuje, što je više rezultat njihovog integrisanja, nego povratka. U aprilu 2004. godine u Crnoj Gori boravilo 31.215 izbjeglih i raseljenih lica (4,6% od ukupnog stanovništva). Trenutno se školuje oko 10.000 djece raseljenih lica. Raseljenim licima i izbjeglicama se pruža besplatna osnovna zdravstvena zaštita. Troškovi zdravstvene zaštite za izbjegla i raseljena lica od 01.01.-31.03.2004. iznose 225.505,67€, odnosno za izbjegla lica iz BiH i Hrvatske 80.303,90€, a za raseljena lica sa Kosova 145.201,77€. Pomoc medjunarodnih organizacija sve je manja. √

Box 6 - Trendovi u oblasti socijalne politike Pozitivni Implementira se Strategije za smanjenje siromaštva. U izradi je Strategija za izbjeglice i interno raseljena lica.

!

Negativni: Teškoce u iznalaženju trajnog rješenja statusa raseljenih i izbjeglih lica; Znacajno smanjivanje humanitarne pomoci;

2.6. Zapošljavanje Tržište rada u prvim mjesecima 2004. godine karakteriše: U Zavodu za zapošljavanje u martu 2004. je registrovano 72.378 nezaposlenih lica (4,97% manje u odnosu na mart 2003.) U periodu januar–mart 2004. prosjecan broj nezaposlenih bio je za 6,8% manji u odnosu na isti period prethodne godine. U toku prva dva mjeseca 2004., zbog neispunjavanja uslova neophodnih da bi dobili /zadržali status nezaposlene osobe, izbrisano je iz registra Zavoda za zapošljavanje 4.231. Ukupan broj novoprijavljenih Zavodu za zapošljavanje do kraja februara 2004. je iznosio 6.479, dok je posao dobilo ukupno 854 osobe. Treba imati u vidu da prvi kvartal nije dovoljno repreprezentativan za izvodjenje zakljucaka o relanom stanju i trendovima u ovoj oblast.

Broj zaposlenih i nezaposlenih lica:

Broj zaposlenih lica

Broj nezaposlenih lica

Ø - 2003. 71679 Januar – 04. 108.562 69.573 Februar – 04. 107.359 71.419 Mart-04. 108.638 72.378 Ø januar-februar 04. 107.961 70.495 Ø januar-mart 04. 108.187 71.123

Izvor: Monstat i Zavod za zapošljavanje Broj zaposlenih, prema podacima MONSTAT, u martu 2004. godine iznosio je 108.638. Prema podacima Ministarstva rada i socijalnog staranja ukupan broj zaposlenih u istom mjesecu iznosio 176.000. Broj nezaposlenih lica kojima je otvaranjem stecajnog postupka prestao radni odnos, a prijavljeni su kod Zavoda za zapošljavanje u februaru je 8.494. Vecinu cine mladji od 50 godina (60,8%). Sa



radnim stažom do 10 godina ima 30,0%, od 10-12 godina 41,7%, od 20-30 godina 23,7%. Invalida je 1.883 ili 22,2%. Radni odnos zasnovalo je 12 invalida, dok je penzionisano 3 lica. U skladu sa Uredbom o smanjenju poreza za novozaposlena lica zakljucno sa martom 2004. godine. registrovano je 35.545 novih radnih mjesta, kod Fonda PIO. Primjenom Uredbe o radnom angažovanju nerezidentnih fizickih lica, do kraja marta 2004. prijavljeno je 24.638 radnika, i po tom osnovu uplacena administrativna taksa u iznosu od 942,1 hiljada €. U periodu od 1.01.2004. do 19.04.2004. prijavljeno je 4.359 lica, a uplacena taksa je iznosila 138.104,63 €. U periodu od 01.01.-21.04.2004. pozitivno je ocijenjeno od regionalne Komisije 117 projekata iz "Programa za kontinuirano stimulisanje zapošljavanja i preduzetništva u Crnoj Gori", za cije finansiranje je potrebno 799.223 €. U toku je isplata za 33 projekta. U okviru realizacije Programa rješavanja tehnoekonomskih viškova izvršene su isplate za otpremnine zakljucno sa martom 2003. u oblasti privrednog sektora za 539 zaposlenih u iznosu od 1.038.410,45 €. √

Box 7 - Trendovi u oblasti tržišta rada Pozitivni Znacajnije otvaranje novih radnih mjesta po osnovu kreiranih podsticaja;

!

Negativni: I pored povecanja zaposlenosti po osnovu pojednih programa, zaposlenost se smanjuje po osnovu ukupnih kretanja u ekonomiji; Nedovoljna obuhvatnost podataka o zaposlenosti u Crnoj Gori;

2.7. Politika zarada i penzija Prosjecna zarada u januaru je iznosila 266,98 €, u februaru 292,12 €. a u martu 295 €. U periodu januar-mart prosjecna zarada iznosila je 284,7€. Zarade bez poreza i doprinosa u januaru su iznosile 169,61 €, u februaru 187,52 €, a u martu 189,4€. U januaru 2004. u odnosu na prethodni mjesec zarade su se smanjile za 17,88%, dok su se u februaru povecala za 10,56% u odnosu na prethodni mjesec. Zarade u martu 2004. su se povecale za 1% u odnosu na prethodni mjesec, odnosno za 13% u odnosu na mart 2003. Ucešce zarada bez poreza i doprinosa u ukupnim zaradama je povecano sa 63,5% u januaru na 64,2% februaru 2004. U martu se ovo ucešce nije mjenjalo u odnosu na februar. Minimalna cijena rada je od januara do februara ove godine je ista i iznosila je 50€. Izvršeno je uskladjivanje decembarskih penzija i drugih prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja pri cemu su penzije povecane za 7,4%. Broj penzionera koji su primili penzije za februar 2004. bio je 92.161, od cega starosnih 42,8%, invalidskih 29,1% i porodicnih 28,1%.Visina prosjecne penzije u februaru je iznosila 122,25 €, limitirane 432,96 €, a najniže penzije za puni radni staž 114,61 €. Za sve mjesece u ovoj godini prosjecne penzije su ostale iste. √

Box 8 - Trendovi u oblasti politike zarada i penzija Pozitivni Povecava se stepen naplate doprinosa za PIO; I pored snažnih pritisaka nije došlo do povecanja minimalne cijene rada.

!

Negativni: Težak materijalni položaj penzonera sa najnižim primanjima.

22..88.. RRaazzvvoojjnnaa ppoolliittiikkaa



Projekat "Podsticaj investicija" odvija se u saradnji sa EAR i konsultantskim kucama Svjetske banke: FIAS i MIGA. Od strane FIAS pripremljen je dokument: "Dijagnoza ambijenta za investicije u Crnoj Gori". U cilju povecanja investicija radi se na stvaranju uslova i afirmaciji partnerskog odnosa privatnog i javnog sektora radi ukljucivanja privatnog sektora u finansiranje javne infrastrukture, javnih usluga i komunalnih službi. Radi prevazilaženja uocenih ogranicenja i stvaranja optimalnih uslova, posebna pažnja je posvecena sledecim problemskim cjelinama: opštoj zakonskoj regulativi, elementima poreskog sistema i poslovanju neregistrovanih preduzeca i pijacnih prodavaca – sivom tržištu. U ovim oblastima preduzete su sljedece aktivnosti: Pripremljene su "Izmjene i dopune Zakona o privrednim društvima"; U cilju pojednostavljenja postupka i smanjenja troškova za podnosioce zahtjeva, u toku je priprema "Nacrta zakona o izdavanju odobrenja za obavljanje djelatnosti"; Pripremljen je dokument Koncepcijske osnove "Smanjenje barijera za razvoj biznisa u Crnoj Gori", a u opšini Bar se realizuje pilot projekat "Biznis barijere"; Vlada je usvojila Predlog "Zakona o smanjenju poreza i doprinosa za zaposlene"; Planiranom dinamikom nastavlja se realizacija i sledecih pojedinacnih projekata "Programa legalizacije postojecih i otvaranja novih radnih mjesta": (a) "Povecanje konkurentske sposobnosti domacih preduzeca" koji se odnosi na poljoprivredu, turizam i drvopreradu; (b) "Industrijska zona Bar"; (c) "Made in Montenegro"; (d) "Berza ponude i tražnje". Takodje, radi se na pokretanju i u bliskom narednom periodu intenziviranju realizacije sledecih projekata: (a) "Tehnološki (industrijski) park", (b) Inkubatori"; (c) "Inovativni centri" i (d) "Podsticaj uspješnih". Republicki Sekretarijat za razvoj, u saradnji sa Fondom za razvoj i Nacionalnom agencijom za razvoj malih i srednjih preduzeca realizuje projekat edukacije korporativnih struktura u tansformisanim preduzecima sa ciljem povecanja efikasnosti menadmžneta. Republicki sekretarijat za razvoj, u okviru orijentacije na jacanje kadrovske osnove u preduzecima, potpisao je ugovore sa 5 menadžerskih timova. U cilju što sveobuhvatnijeg i kvalitetnijeg rješavanja problema razlicite regionalne razvijenosti i ocuvanja demografske naseljenosti cjeline ekonomskog prostora Crne Gore prate se i preduzimaju odgovarajuce mjere regionalne politike. U skladu sa Programom rada Vlade za 2004. godinu toku je priprema projekcije i Strategije regionalnog razvoja Crne Gore. U toku je izrada komparativne analize osnovnih makro-ekonomskih indikatora izmedju Crne Gore i nekih zemalja iz okruženja. √

Box 9 - Trendovi u oblasti razvojne politike Pozitivni RReeaalliizzuujjee ssee kkrreeddiittnnaa lliinniijjaa uukkuuppnnee vvrriijjeeddnnoosstt 1133,,22 mmiilliioonnaa eeuurraa.. Nastavlja sa finansiranje rada menadžerskih timova.

!

Negativni: Nedostaje intenzivnija saradnja medju opštinama. Nedovoljno se ulaže u obrazovanje, trening, prekvalifikacije.

2.9. Ekonomski odnosi sa inostranstvom



Ukupan obim robne razmjene sa inostranstvom u 2003. iznosio je 1.018,3 mil.$ (za 0,7% više u odnosu na uporedni period 2003). U ukupnom obimu razmjene izvoz cini 304,9 mil.$ i manji je za 0,1%, a uvoz 713,4 mil.$ i veci je za 1,0%, što je rezultiralo robnim deficitom od 408,6 mil.$ koji je veci za 7 mil.$, odnosno za 1,7%. Pokrivenost uvoza izvozom roba smanjena je za 1,2% odnosno sa 43,2% na 42,7%. U izvoznoj komponenti dominiraju proizvodi obicne prerade. To su, u prvom redu, obojeni metali koji opredjeljuju izvoznu komponentu sa 122 mil.$3, zatim dizel goriva i motornog benzina, plovila za prevoz robe i putnika, pivo, rakija, vino drvena gradja i dr. Kod uvoza dominiraju uvoz nafte i naftnih derivata (57 mil.$), elektricne energije (52 mil.$). Posmatrano po regionima najveci dio izvoza usmjeren je prema razvijenim zemljama Zapada, i zemljama u tranziciji i to: Švajcarska, Srbija i Kosmet, Bosna i Hercegovina i dr. Izvoz u švajcarsku iznosio je 114 mil.$, što predstavlja oko 37% ukupnog crnogorskog izvoza. Kod uvoza najveci trgovinski partneri iz grupe razvijenih zemalja su: Grcka 60,2 mil.$, Italija, 58,7 mil.$, Velika Britanija 47,0 mil.$, i dr. Najveci uvoz iz grupe zemalja koje se nalaze u procesu tranzicije realizovan je iz Srbije i sa Kosmeta u iznosu od 245, mil.$ ili 34,4% ukupnog uvoza. Uvoz iz zemalja u okruženju iznosio je: Slovenija 52 mil.$, Hrvatska 47 mil.$, Bosna i Hercegovina 22 mil.$ i dr. U 2003. godini devizni prihod od usluga ostvaren je u vrijednosti od 217 mil.$ što je za 33,7% više u odnosu na isti period prošle godine. Takodje i rashodi od usluga su povecani za 32%, odnosno ostvareni su u vrijednosti od 90,6 mil.$. Ostvareni suficit u bilansu usluga iznosio je oko 127 mil.$. Kada se ukupni rezultati sumiraju proizilazi da je izvoz roba i usluga u 2003. godinu ostvaren u iznosu od 522 mil.$, a uvoz robe i usluga 804 mil.$. Izvoz robe i usluga veci je za 11,7%, a uvoz robe i usluga za 3,7% u odnosu na uporedni period prošle godine. Smanjen je deficit u bilansu robe i usluga za 25,8 mil.$ odnosno za 8,4% i povecana je pokrivenost sa 60,3% na 64,9%.

√

Box 10 - Trendovi u oblasti ekonomskih odnosa sa inostranstvom4 Pozitivni Povecan je izvoz smanjen je deficit i povecana pokrivenost uvoza izvozom; Stvara se ambijent za povecanje izvoza; Znacajne rezerve u pogledu izvozne valorizacije uslužnog sektora.

!

Negativni: Neelastican izvoz; Crna Gora i dalje izvozi proizvode nižeg stepena obrade; Visok uvoz robe široke potrošnje; Ne postoji korelacija izmedju dinamike proizvodnje izvoza i uvoza roba.

22..1100.. ZZaaššttiittaa žžiivvoottnnee ssrreeddiinnee

3 Prema podacima KAP-a vrijednost izvoza ostvarena u 2003. godini iznosi 155 mil.$ odnosno oko 51% od ukupnog robnog izvoza Crne Gore. Ako su podaci KAP-a tacni, tj. da se kasnilo sa carinskim deklaracijama, onda bi bilo logicno i da se izvoz Crne Gore poveca za taj iznos – 33 mil.$. 4 Repbulicki zavod za statistiku Crne Gore i dalje nije u mogucnosti da obradjuje podatake o izvozu i uvozu prema važecim standardima, koji su neophodni za kreiranje i analiziranje ekonomske politike.



U oblasti zaštite životne sredine i uredjenja prostora: Uradjeni su Nacrti zakonskih propisa: o Procjeni uticaja projekta na životnu sredinu (EIA), Strateškoj procjeni uticaja planova i projekta na životnu sredinu (SEA), Integrisano sprecavanje i kontrolu zagadjenja (IPPC). Uspostavljena je kontrola specificnih roba na radioaktivnost, kontrola kretanja otpada (uvoz, izvoz, tranzit) i kontrola uvoza supstanci koje oštecuju ozonski omotac, i zašticenih biljnih i životinjskih vrsta na granicnim prelazima. Rebalansom Budžeta za 2003. Vlada je odobrila Ministarstvu zaštite životne sredine i uredjenja prostora sredstva za izradu projektne dokumentacije za sanaciju i rekonstrukciju jalovišta Rudnika olova i cinka Mojkovac u Mojkovcu. Posao je povjeren Gradjevinskom fakultetu iz Podgorice. Usvojen je Program monitoringa životne sredine za 2004. godinu po segemntima. Potpisan je Sporazum izmedju Vlade Republike Crne Gore i Regionalnog centra za životnu sredinu za Centralnu i Istocnu Evropu (REC). √

Box 11 - Trendovi u oblasti zaštite životne sredine Pozitivni Uskladjivanje zakonodavstva sa standardima Evropske unije i jacanje svijesti o znacaju upravljanja zaštitom životne sredine; Završena dekontaminacija rta Arza;

2.11. Prostorno planiranje i uredjenje prostora Intezivirane su i aktivnosti na izradi Prostornog plana Republike do 2020. i Prostornog plana podrucja posebne namjene za podrucje morskog dobra, sa novim sistemskim rješenjima, koji ce znatno doprinijeti eliminisanju dijela uzroka bespravne gradnje i omoguciti preduslove za vodjenje kvalitetne politike u ovoj oblasti. √

Box 12 - Trendovi u oblasti prostornog planiranja i uredjenja prostora Pozitivni Intezivirane su aktivnosti na izradi i donošenju zakona o planiranju i uredjenju prostora, cime se stvaraju preduslovi za efikasniju kontrolu planiranja i korišcenja prostora..

!

Negativni: Degradacija prostora (bespravna gradnja);



33.. SSEEKKTTOORRSSKKEE PPOOLLIITTIIKKEE 33..11.. IInndduussttrriijjaa,, eenneerrggeettiikkaa ii rruuddaarrssttvvoo Fizicki obim industrijske proizvodnje, u prvom kvartalu ove u odnosu na isti period prošle godine, niži je za 1,7%. Povecanje proizvodnje zabilježeno je u preradjivackoj industrija (4,5%), a pad u sektoru vadjenje ruda i kamena (8,4%) i u proizvodnji elektricne energije, gasa i vode (11,2%).

Kretanje proizvodnje:

MMjjeesseeccnnee ssttooppee rraassttaa KKuummuullaattiivvnnee ssttooppee rraassttaa SSttrruukkttuurraa uu 22000033..gg

11..22000044.. 1122..22000033..

22..22000044.. 11..22000044..

33..22000044.. 22..22000044..

11..22000044.. 11..22000033..

11--22..22000044.. 11--22..22000033..

11--33..22000044.. 11--33..22000033..

Industrija-ukupno 100,00 -17,4 9,4 2,3 -0,1 -1,9 -1,7 1.Vadjenje ruda i kamena 7,2 -25,2 27,6 -35,6 21,5 13,1 -8,4 - Proizvodnja uglja 2,8 12,7 -12,7 -82,4 18,9 20,0 -18,3 2.Preradjivacka industrija 67,9 -23,9 12,7 28,9 -1,4 -1,6 4,5 - Proizv.preh.proizv. i pica 6,9 -37,3 4,6 29,1 41,5 10,1 8,6 - Drvoprerada 1,5 -67,7 38,4 35,1 12,0 56,7 85,9 - Proizv.osnovnih metala 43,7 -21,9 12,8 28,9 -7,2 -4,0 3,9 3. Proizv.elektricn.energije 24,9 -4,1 2,3 -35,9 -0,0 -4,0 -11,2

Povecanje proizvodnje, u posmatranom periodu, ostvareno je kod 10 industrijskih oblasti ili kod 60,30% ukupne industrijske proizvodnje: vadjenje ruda metala (22,7%), proizvodnja prehrambenih proizvoda i pica (8,6%), proizvodnja duvanskih proizvoda (48,2%), proizvodnja odjevnih predmeta i krzna (17,1%), proizvodi od drveta, plute i sl. (85,9%), proizvodnja metalnih proizvoda, osim mašina (21,5%), proizvodnja mašina i uredjaja (20,7%), proizvodnja saobracajnih sredstava (24,1%), proizvodnja namještaja i raznovrsnih proizvoda (121,8%). U ostalim industrijskim oblastima zabilježen je pad proizvodnje. Proizvodnja lignita niža je za 18,3%, a proizvodnja elektricne energije za 11,2%. Zbog nelikvidnosti, došlo je do teškoca u organizovanju proizvodnje u Rudniku uglja Pljevlja, što je prouzrokovalo obustavu rada TE, 1.marta ove godine, mjesec dana prije planiranog zastoja zbog remonta. Bruto proizvodnja elektricne energije, u prvom kvartalu ove godine, iznosila je 936,9 GWh i niža je od proizvodnje ostvarene u istom periodu prošle godine za 11,2%.

Bilans proizvodnje elektricne energije - neto: - MWh

1-3.2004. Elektrane Plan Ostvarenje

1-3.2003. ostvarenje

1-3.2004. os 1-3.2004 pl

1-3.2004. os 1-3.2003 .os

HE »Perucica« 314.000 390.971 352.324 124,5 111,0 TE »Pljevlja« 325.000 253.172 326.028 77,9 77,7 HE »Piva« 250.000 253.800 333.870 101,5 76,0 Distributivne HE 7.000 8.111 4.337 115,9 187,0 Ukupno 896.000 906.054 1.016.559 101,1 89,1

Bruto potrošnja elektricne energije je iznosila 1.220.000 MWh i niža je od planirane za 1,3%. Svi potrošaci su ostvarili manju potrošnju od planirane, izuzev Kombinata aluminijuma, cija potrošnja je bila iznad plana za 0,7%. Još uvijek nijesu uredjeni komercijalni odnosi izmedju KAP i EPCG i Rudnika uglja Pljevlja i EPCG, što se negativno odražava na njihovo poslovanje. Konsultantske kuce CRU – International i



Frontier Economics iz Londona pripremile su izvještaje na osnovu kojih ce se utvrditi cjenovni odnosi elektricne energije i aluminijuma. Za savjetnika za utvrdjivanje cijene uglja za TE "Pljevlja" izabrana je kompanija RWE iz Njemacke sa kojom je u toku usaglašavanje ugovora. Nastavljaju se aktivnosti oko izgradnje HES "Buk Bijela". √

Box 13 - Trendovi u oblasti industrije, energetike i rudarstva Pozitivni: Snabdijevanje potrošaca elektricnom energijom bilo je zadovoljavajuce; Povecanje proizvodnje u preduzecima drvopreradjivacke industrije; Puno korišcenje kapaciteta i stabilna proizvodnja u Kombinatu aluminijuma.

!

Negativni: Nepovoljna, neelasticna, struktura ukupne industrijske proizvodnje sa visokim ucešcem proizvodnje elektricne energije i osnovnih metala; Neuredjeni komercijalni odnosi izmedju KAP i EPCG i Rudnika uglja Pljevlja i EPCG, što se negativno odražava na njihovo poslovanje;

3.2 Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivreda U primarnoj poljoprivrednoj proizvodnji nastavljena je podrška preduzetništvu i privatnoj inicijativi. Podsticajna politika se realizuje kroz Agrobudžet u iznosu od 9,2 mil.€. Sredstva Agrobudžeta su rasporedjena na 64 programa od kojih 62,6% cine programi opšteg znacaja. U toku je realizacija više linija kreditne podrške primarnoj poljoprivredi u okviru Vladinog programa "Legalizacija postojecih i otvaranje novih radnih mjesta" u iznosu od 3.325.000 € Nastavljeno je jacanje institucionalnih pretpostavki kroz opremanje i modernizaciju strucnih i inspekcijskih službi. U cilju redefinisanja mjera zaštite domace poljoprivrede uradjen je cjeloviti izvještaj o efektima harmonizacije. Medjunarodna podrška se od direktnih donacija usmjerava u transfer znanja i tehnologija i saradnju sa privrednim subjektima. Nastavljena je reforma zakonske regulative i uskladjivanje sa medjunarodnim standardima. Donesen je Zakon o veterinarstvu i Zakon o duvanu a pripremljeni su: Zakon o organskoj poljoprivredi i Zakon o vinu i rakiji. U periodu januar-mart ove godine prema prethodnim podacima Direkcije za šume posjeceno je 6.802 m3 šumskih sortimenata, što je tri puta više u odnosu na isti period 2003. godine. Istovremno realizovano je 6.312 m3, tako da su zalihe neznatno uvecane i krajem marta iznose 43.150 m3. Nastavljena je realizacija programa Vlade Luksemburga, koja je uglavnom usmjerena na pomoc integrisanim preduzecima, kao i aktivnost za uspostavljanje nacionalnog FSC standarda u šumarstvu. U cilju jacanja pretpostavki za kvalitetnu sjemensku i rasadnicarske proizvodnju pocelo je instalisanje opreme za rasadnike u Kolašinu i Žabljaku. Pocetkom godine raspisan je konkurs za koncesije na korišcenje šuma (413.000 m3), cija je raspodjela u završnoj fazi. Pripremljen je Program razvoja lovstva cime ce se stvoriti pretpostavke za davanje lovišta na korišcenje, kao i uslovi za razvoj lovnog turizma. Krajem februara donesen je Program upotrebe sredstava u vodoprivredi za 2004. godinu u iznosu od 700.000 €. Do kraja aprila je opredijeljeno 233.000 €. Stvorene su pretpostavke za bolju valorizaciju prirodnih resursa za korišcenje vode, i u tom smislu date koncesije za korišcenje vode na još cetiri izvorišta. U toku je integracija preduzeca u oblasti šumarstva i drvne industrije i njihova privatizacija. Privatizovani su "Javorak", "Šumsko preduzece Nikšic", "Šumsko preduzece Plužine" i "Pilana Donja Brezna".



√

Box 14 - Trendovi u oblasti poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Pozitivni: Intenzivna kreditna aktivnost; Aktivnost na izgradnji robne marke proizvoda organske poljoprivrede; Poboljšanje tržišne pozicije proizvoda crnogorske poljoprivrede; Izgradnja institucija u poljoprivredi; Privatizacija integrisanih preduzeca u šumarstvu i drvopreradi; Koncesije za korišcenje vode za flaširanje;

3.3 Gradjevinarstvo i stambeno komunalna djelatnost U prvom kvartalu ove godine vrijednost izvršenih gradjevinskih radova iznosila je 4.877mil.€, što je nominalno manje za 5% u odnosu na isti period 2003.godine. Fizicki obim radova iskazan kroz izvršene efektivne casove rada, bilježi pad za 10,5%, a broj radnika na gradilištu manji je za 11,1% U stambenoj djelatnosti i dalje je izražen problem održavanja stambenog fonda koji je u veoma lošem stanju, kao posljedica neadekvatne primjene Zakona o etažnoj svojini. U komunalnoj oblasti: Realizacija projekta Regionalnog vodovoda ne odvija se u skladu sa ocekivanjima i u toku su pregovori sa Svjetskom bankom i njemackim KFW u vezi nastavka finansiranja. Uradjen je Master plan i fizibiliti studija za precišcavanje otpadnih voda primorskog regiona. U opštini Bijelo Polje u toku je izrada projektne dokumentacije za izgradnju kanalizacionog kolektora. Uradjena je fizibiliti studija "Sanacija starog i izgradnja novog postrojenja za precišcavanje otpadnih voda u Podgorici". √

Box 15 - Trendovi u oblasti gradjevinarstva i stambeno – komunalne djelatnosti Pozitivni Pojacan rad inspekcijskih organa daje pozitivne rezultate; Postoji interesovanje donatora za ulaganja u infrastrutkurne projekte.

!

Negativni: Bespravna gradnja, uzurpacija zemljišta, nepoštivanje usvojenog projekta; Proces privatizacije u komunalnoj djelatnosti ide sporijim tempom od ocekivanog; Problemi deponovanja i odlaganja cvrstog otpada i otpadnih voda sporo se rješavaju.

3.4. Saobracaj i veze U prva dva mjeseca ove godine ukupan obim saobracajnih usluga je manji za 0,6%, posmatrano u odnosu na uporedni prošlogodišnji period. Pozitivne stope rasta ostvarene su u okviru pomorskog saobracaja (3,8%), vazdušnog saobracaja (13,7%), drumskog saobracaja 16,7%) i pretovara (45,8%), dok su negativne stope ostvarene kod željeznickog saobracaja (-17,1%), gradskog saobracaja (-46,5%) i PTT saobracaja (-1,2%). Pozitivna stopa rasta ostvarena je u robnom saobracaju (14,0%), dok je negativna stopa rasta ostvarena u putnickom saobracaju (-17,0%). Lucki pretovar: pretovareno je 560.955 tona raznih roba (37% više u odnosu na uporedni period 2003). U luku je prispjelo 215 teretnih i 43 putnicka broda. Vrijednost ostvarene proizvodnje u "Jadranskom brodogradilištu" Bijela, tokom prvog kvartala ove godine iznosi 6,2 mil.$, (za 38% u odnosu na planiranu vrijednost remonta). AD "Marina" Bar - u prva tri mjeseca ove godine ostvareni su prihodi od 37.000 €.



Pomorski saobracaj Kotorska "Jugooceanija" je ostala bez svog poslednjeg broda. Potpisan je protokol sa norveškom brodarskom kompanijom Jacobsen & Co. o formiranju brodarske kompanije. Pripremljena je odluka o formiranju Agencije za pomorsku privredu. AD "Barska plovidba" tokom prva tri mjeseca obavila je 39 putovanja i prevezla 7.354 putnika, 2.086 putnickih automobila, 992 kamiona (šlepera) i 224 trejlera. U toku je izrada više zakona i uredbi (Zakon o pomorskom plovidbi, Zakon o lukama..) Formirana je Agencija pomorske sigurnosti. Vazdušni saobracaj “Montenegro airlines” je za prva tri mjeseca prevezao 58.400 putnika, od cega 39,7 hiljada u domacem i 17,7 hiljada u inostranstvu, dok je carter letovima prevezeno 1.064 putnika. “Montenegro airlines”je postao zvanicni posrednik za izdavanje britanskih viza. Formiran je Direktorat civilnog vazduhoplovstva države Srbije i države Crne Gore i Agencija za kontrolu letenja Srbije i Crne Gore d.o.o. Potpisan je ugovor sa EIB o modernizaciji aerodroma u Crnoj Gori ukupne vrjednosti 23 mil. €. Realizacija projekta je zapoceta. JP Aerodromi "Crne Gore" zvanicno je preuzelo aerodrome u Tivtu i Podgorici. Željeznicki saobracaj U okviru Željeznica Crne Gore A.D. tokom tri mjeseca prevezeno je 222.048 hiljada putnika (22% manje nego u istom periodu prošle godine) i 199,5 hiljada tona robe (14% više nego u istom periodu prošle godine). Uradjen je Program održavanja željeznicke infrstrukture. Istim su planirani radovi u vrijednosti od 2,8 mil.€, a odobrena sredstva iznose 456,4 hiljada €. Vlada je usvojila Predlog zakona o željeznici. Drumski saobracaj Fizicki obim usluga u okviru drumskog saobracja u periodu januar-februar tekuce godine, posmatrano u odnosu na isti period prošle godine, u robnom saobracaju je veci je za 14,3%, a takodje i u putnickom za 33,6%. U toku je rad na donošenju Zakona o državnim putevima i Zakonu o drumsom saobracaju. Vlada je donije Program javnih radova za 2004. godinu. Zakonom o Budžetu za ove namjene su predvidjena sredstva u iznosu od 9,4 mil.€. PTT saobracaj Krajem marta 2004. u okviru Telekoma Crne Gore registrovano je 190.436 pretplatnika (pravnih lica 20.148, fizickih lica 167.056, ISDN BA 3.180 i ISDN 52). U istom periodu ostvareno je 1.458.200.820 impulsa, od cega kod pravnih lica 352.804.892) planirano 372.982.641) i kod fizickih lica 1.105.395.928 (planirano 1.045.013.618) . U prvom kvartalu 2004. broj pretplatnika je na nivou planiranog, ostvareni impulsi su za 2,84% veci, dok je prihod od ostvarenih telekomunikacionih usluga veci za 11%. Puštena je rad nova multiservisna mreža MIPNet. U pripremi je i prelazak na novi informacioni sistem i pilot projekat za servis ADSL. U okviru Pro Monte GSM ukupan saobracaj je u prva dva mejseca veci za 1%, ukupni prihodi manji su za 2%, dok su ukupne investicije vece za 19% u odnosu na isti period 2003. Prvi kvartal 2004. godine je obilježio znacajan prirast broja Internet korisnika, nadgradnja infrastrukture, kao i rast prihoda. Tokom prva cetiri mjeseca porastao je broj registrovanih dial-up korisnika za 9,7% (iznosi 41.506) i broj korisnika iznajmljenih linija za 30% (iznosi 131). Procjenjuje se da je u istom periodu ukupan broj korisnika Interneta uvecan za 11%, tako da u ovom trenutku skoro 100.000 stanovnika koristi Internet. Ukupan prihod od dial-up servisa je povecan



36%, od prodaje servisa iznajmljenih je porastao za 11% i od servisa hostinga je porastao za 20% - sve to posmatrano u odnosu na isti prošlogodišnji period. Tokom dvomjesjecnog perioda ove godine u okviru Pošta Crne Gore gotovinski prihodi su zabilježili povecanje od 15,4%, dok se kod fakturisanih prihoda bilježi pad od 6,9% - posmatrano u odnosu na uporedni prošlogodišnji period. √

Box 16 - Trendovi u oblasti saobracaja i veza Pozitivni Postepeno oživljavanje pomorske privrede kroz formiranje novih kompanija; Regulisano pitanje vlasništva nad aerodromima u Podgorici i Tivtu; Uspješno probijanje tunela „Sozina“, kao i zadovoljavajuci ritam i kvalitet radova na pristupnim putevima sa obje strane tunela.

!

Negativni: Dotrajala putna i željeznicka infrastruktura; Problemi u oživljavanju i valorizaciji potencijala u oblasti pomorske privrede;

3.5. Trgovina Promet u trgovini na malo u Crnoj Gori u januaru 2004. godine u odnosu na januar 2003. godine realno je veci za 6,8%. U prvom kvatalu tekuce godine snabdjevenost tržišta svim robama egzistencionalnog karaktera bila je zadovoljavajuca. Vlada je donijela Uredbu o sprovodjenju Carinskog zakona. Radno tijelo Vlade za sprovodjenje Programa za suzbijanje sive ekonomije, intenziviralo je aktivnosti na njegovoj realizaciji, a nadležni inspekcijski organi pooštrili kaznene mjere za obavljanje nelegalnih aktivnosti u prometu robe. √

Box 17 - Trendovi u oblasti trgovine Pozitivni Dobra snabdjevenost tržišta;

!

Negativni: Pojave monopolskog ponašanja.

3.6. Turizam Prema podacima MONSTAT-a, u prva tri mjeseca, Crnu Goru posjetilo je 26.265 turista i ostvareno je 103.513 nocenja. U poredenju sa istim periodom prošle godine turista je bilo manje za 2,4%, a nocenja za 7,2%. Broj stranih turista je u posmatranom periodu veci za 19,3%, a broj ostvarenih nocenja za 8,6%. Ministarstvo turizma, na osnovu kontakata sa hotelsko-turistickom privredom, procjenjuje da su ostvareni rezultati za prva tri mjeseca tekuce godine viši u odnosu na podatke koje je saopštila zvanicna statistika.



Ostvarena kretanja u turizmu :

Januar-mart

2003 Januar-mart

2004 INDEX

2004/2003 Posjetioci Ukupno 26.913 26.265 97,6 - domaci 21.107 19.337 91,6 - strani 5.806 6.928 119,3 Nocenja Ukupno 111.474 103.513 92,8 - domaci 92.598 83.018 89,6 - strani 18.876 20.495 108,6

Izvor: Monstat UUssvvoojjeennii ssuu:: Zakon o turistickim organizacijama i Zakon o boravišnoj taksi, kao i veci broj pravilnika koji proizilaze iz pomenutih zakona. Kategorizacija hotelsko-ugostiteljskih objekata je u toku i Ministarstvo turizma odgovara iskljucivo za nivo usluge u kategorisanim objektima. √

Box 18 - Trendovi u oblasti turizma Pozitivni Nastavlja se privatizacija turistickih objekata; Porast broja ino-turista, kao rezultat kvalitetne prezentacije turisticke ponude na ino-tržištu.

! Negativni: Slaba posjecenost zimskih turistickih centara u Republici, zbog kalendara školskih odmora.



44.. DDRRUUŠŠTTVVEENNEE DDJJEELLAATTNNOOSSTTII U vaspitno-obrazovnoj djelatnosti uradjeno je sljedece: donijet je Nacrt zakona o prosvjetnoj inspekciji; radni tekst Nacrta strategije za obrazovanje odraslih; priprema udžbenika za nove obrazovne programe koji ce se primjenjivati od septembra 2004; medijska kampanja: “Informator o devetogodišnjoj osnovnoj školi”; Sa Fondacijom Institut za otvoreno društvo, UNICEF-om i Pedagoškim centrom Crne Gore, potpisan je Projekat “Romska obrazovna inicijativa u Crnoj Gori”, sa ciljem ukljucivanja što veceg broja romske djece u redovno školovanje. Reorganizovan je sistem prevoza ucenika i studenata, cime su ostvareni znacajni finansijski efekti. U oobbllaassttii kkuullttuurree,, u prvim mjesecima ove godine, sprovedene su sljedece aktivnosti: Obavljena je prezentacija Nacionalnog izvještaja o kulturnoj politici u Savjetu Evrope u Strazburu. Sprovedeno je šest konkursa za podršku projektima i programima iz oblasti izdavacke djelatnosti, vizuelnih umjetnosti, filmskog stvaralaštva, muzicke djelatnosti, medija i casopisa za književnost i umjetnost, po osnovu kojih ce Ministarstvo kulture u 2004. godini sufinansirati 86 (osamdeset šest) programa i projekata. Ministarstvo kulture se ukljucilo u projekat »Bibliodissy«, koji pomaže razvoju tržišta knjiga i unapredivanju štampanja, distribucije i kupovine knjiga. Ministarstvo kulture ukljucilo se u izradu projekta Revitalizacija arhitektonskog nasleda koji vodi Savjet Evrope u zemljama jugoistocne Evrope. U iinnffoorrmmaattiivvnnoojj ddjjeellaattnnoossttii: Nastavljene su aktivnosti u svojinsko-upravljackoj transformaciji dnevnog lista "Pobjeda"; Nastavljena je realizacija programske, finansijske, organizacione i kadrovske transformacije RCG i TVCG u javni servis. Tekst Nacrta zakona o slobodnom pristupu informacija upucen je nadležnim ministarstvima , na davanje mišljenja. U toku je izrada Nacrta zakona o medijskoj koncentraciji. Ministarstvo zdravlja je pripremilo nacrt "Strategije razvoja zdravstva Crne Gore". U prvim mjesecima ove godine aktivnosti su obuhvatile: izradu i usvajanje Nacrta Zakona o zdravstvenoj zaštiti; izradu i usvajanje Nacrta Zakona o zdravstvenom osiguranju; izrada Nacrta Zakona o ljekovima; izrada Nacrta Zakona o medicinskim sredstvima; izrada Nacrta Zakona o ogranicavanju upotrebe duvanskih proizvoda; izrada i usvajanje Strategije unapredjenja mentalnog zdravlja; formiranje više nacionalnih komisija (o kontroli pušenja; za HIV/AIDS; za transfuziju; za mentalno zdravlje; za zarazne bolesti; za reproduktivno zdravlje; za prevenciju deficita joda) priprema tehnicke dokumentacije za izradu "feasibility study" Instituta za zdravlje Crne Gore, u okviru HIPERBAR-projekta; pripremu i organizaciju savjetovališta za mlade u Bijelom Polju u saradnji sa UNICEF-om; aktivnosti na izradi baze osiguranika, baze (ljekara, ljekova, dijagnoze bolesti, farmaceuta, zdravstvenih ustanova, apoteka);



U oblasti sporta, nastavljene su aktivnosti na traženju novih stabilnih izvora finansiranja, posebno za vrhunski sport, uz vece ucešce privatnog sektora. Na tom planu vidljivi su pozitivni efekti novoformirane "Montenegrosport-Fondacije". Shodno Kriterijumu i definisanom Programu, nastavljeno je sa pružanjem finansijske podrške za ucešce naših sportista na sportskim takmicenjima i manifestacijama, posebno medjunarodnog karaktera, koji su u funkciji postizanja vrhunskih rezultata i promocije države. Republicki sekretarijat za sport priprema novi Zakona o sportu i Nacionalni program sporta kojim ce se definisati novi-reformski sistem sporta u Crnoj Gori.



55.. BBRRUUTTOO DDOOMMAACCII PPRROOIIZZVVOODD Ocjena ostvarenja BDP u prvom kvartalu 2004. godine bazira se na osnovu: projekcije bruto domaceg proizvoda u 2004; podataka o strukturi privrede; nekih pokazatelja iz oblasti javne potrošnje

1-3.2003. 1-3. 2004. 1-3.2003= 100 BDP (mil. €) 291,94 311,4 106,67

U odnosu na prvi kvartal 2003. procijenjeni BDP nominalno je porastao za 6,67%. GDP deflator je procijenjen na 6,0% (na osnovu promjene cijena na malo). Procijenjeni realni rast BDP iznosi 0,63 %. Podaci o ostvarenom bruto domacem proizvodu su u znacajnoj mjeri procijenjeni usljed nedostatka podataka: o ostvarenim investicijama u ovom periodu 2004; o potrošnji domacinstava u ovom periodu 2004 (Household Survey Report); zbog problema nedovoljne obuhvatnosti statitickih podataka posebno u oblasti gradjevinarstva, turizma i drugih uslužnih djelatnosti; Projekcijom razvoja za 2004. godinu predvidjeno je da ukupni bruto domaci proizvod iznosi 1.475 miliona €, uz pretpostavku realnog rasta od 2,7% i rasta cijena oko 4,5%.

Kretanje proizvodnje i usluga - fizicki pokazatelji: - stope rasta

1-3.2004. 1-3.2003.

Industrija -1,7 Poljoprivreda 3,0*

Šumarstvo 22,4**

Gradjevinarstvo -10,5**

Saobracaj i veze -0,6

Trgovina 6,8*

Turizam i ugostit. -7,2

Ostalo 4,0***

Ostvareni prihodi i izdaci Budžeta i fondova u periodu januar-mart 2004.godine:

- u mil.€ Prihodi-primici Rashodi-izdaci Budžet Crne Gore 87,2 85,8 Fond PIO*** 35,7 34,9 Fond za zdravstvo*** 19,2 21,4 Zavod za zapošljavanje** 2,5 2,2

_____ * Januar

** Januar-Februar

*** Ocjena



Documents

REPUBLIKA CRNA GORA VLADA REPUBLIKE CRNE GORE … · BRUTO DOMACI PROIZVOD 22 . Analiza o ostvarivanju ekonomske politike Crne Gore u prvom kvartalu 2004. godine Republicki sekretarijat