REGIONALNI CENTAR ZA TALENTE BOR - talentibor.com · Po planu za drugi razred dodati su predmeti: poznavanje domovine i sveta i crkvenoslovenski jezik. Za treći razred: poznavanje

Regionalni centar za talente Bor , 3.oktobar 71, 19210 Bor , www.talentibor.com , [email protected]

(c) 2011 Copyright by Regionalni centar za talente Bor, All Rights Reserved 1

REGIONALNI CENTAR ZA TALENTE BOR

OSNOVNA ŠKOLA U PLANINICI OD 1871. DO 2005.

AUTOR MILJANA STOJANOVIĆ , 7. RAZRED OŠ ,, ĐURA JAKŠIĆ ” ZAJEČAR

ZAJEČAR, 2011. godine



SADRŽAJ

UVOD......................................................................3 POČECI ŠKOLOVANJA PLANINIČANA....... 4 RAD ŠKOLE OD 1870.DO 1915.GODINE..........5 RAD ŠKOLE OD 1919.DO 1944.GODINE..........8 RAD ŠKOLE OD 1945. DO 2005. GODINE......13 ZAKLJUČAK.......................................................18 ZAHVALNOST....................................................18 IZVORI I LITERATURA……………………...18



PRIMARY SCHOOL IN PLANINICA FROM 1871 TO 2005

AUTOR MILJANA STOJANOVIĆ, 7.razred OŠ,,Đura Jakšić’’ Zaječar

MENTOR MILAN VELIČKOVIĆ, prof. istorije

OŠ,,Đura Jakšić’’Zaječar

REZIME

Osnovna škola u Planinici postojala je od 1870. godine do 2005. godine. Kroz nju su prošle mnoge generacije učenika i učitelja koji su dali svoj doprinos našoj državi i društvu. Rad prikazuje okolnosti njenog nastanka, njen život kroz 135 godina postojanja, kao i razloge njenog ukidanja.Na osnovu pisanih istorijskih izvora, rada na terenu i kazivanja nekadašnjih đaka i učitelja, biće izneti svi podaci o radu planinicke Osnovne škole koji postoje.

Ključne reči: Planinica, škola, učenici, učitelji SUMMARY

Primary school in Planinica existed from 1870. to 2005. During 135-year many generations of pupils and teachers contributed to our country and society. The project presents the circumstances of its foundation, its life existence and the reasons for its closing. On basis of the written historical sources, field work and sayings of former pupils and teachers the paper will be provided all the data that exist about Planinica primary school. Key words: Planinica, school, pupils, teachers

UVOD

Selo Planinica nalazi se na krajnjem zapadu opštine Zaječar, na starom putu Zaječar- Beograd. Smešteno je u dolini Planinicke reke i oslanja se na dva brda, Mrtvinu i Lice. Osnovne privredne delatnosti meštana oduvek su bile zemljoradnja, stočarstvo i voćarstvo. Žitelji ovog sela doselili su se sa Kosova u 18. veku. Planinica je ušla u sastav srpske države priključenjem Timočke Krajine Kneževini Srbije 1833. god. Po prvom popisu urađenom 1834. godine imala je 535 stanovnika, dok je početkom 20. veka imala najveći broj stanovnika 1382.1 Međutim, od šezdestih godina istog veka naglo je počeo pad broja stanovnika, da bi se taj broj, broj, po poslednjem popisu iz 2002.godine, sveo na samo 337 stanovnika.2 Skoro četrdeset godina trebalo je Planiničanima da naprave svoju osnovnu školu jer je srpska država bila još mlada i nerazvijena. Osnovna škola u Planinici otvorena je 1870. a ukinuta 2005. godine kao područno odeljenje Osnovne škole „Đura Jakšić” iz Zaječara. Za tih 135 godina rada, pružila je osnovno obrazovanje mnogim generacijama, prolazeći kroz teške periode naše istorije. Na kraju svog postojanja doživela je sudbinu mnogih seoskih škola u našoj zemlji, da bude ukinuta zbog nedostaka dece. O njenom radu, kao najvažniji izvor, govori Leksikon planinicke Osnovne škole koga je započeo da piše učitelj, a kasnije školski nadzornik Marko M. Matejić. On je u Leksikonu prvo

1 Miloš V. Milosavljević, Planinica-istorijska zbivanja i etnografski zapisi, Zaječar, 1987, str. 5-15 2 http://sr.wikipedia.org/wiki



naveo sva istorijska i etnografska saznanja o selu, ali i ostala saznanja koja se tiču života sela. Rad na Leksikonu započeo ja neposredno posle Prvog svetskog rata, ali je pre toga pružio sva saznanja o radu Škole od samog njenog osnivanja. Posle njegovog odlaska u penziju, pisanje Leksikona nastavljaju mnogi učitelji koji su tamo radili, a poslednji učitelj koji je pisao bio je učitelj Milentije Jovanović. Međutim, njegov deo je iscepan, pa se u Leksikonu nalaze podaci samo do 1975.godine. Leksikon daje obilje podataka o radu Škole između dva svetska rata, dok su posle Drugog svetskog rata podaci o radu Škole sve oskudniji i nepovezaniji. Ovaj Leksikon je poslužio Milošu V. Milosavljeviću da 1989. godine napiše monografiju sela pod nazivom „Planinica-istorijska zbivanja i etnografski zapisi”. Njegova monogrfija uveliko se oslanjala na Leksikon kog je on u velikom obimu bukvalno prepisao, ne pružajući nova saznanja u onom delu koji govori o osnovnoj školi. Kao važan izvor podataka o broju učenika i učitelja koji su prošli kroz Školu poslužile su matične knjige i dnevnici rada koji se nalaze u arhivi Osnovne škole „Đura Jakšić” iz Zaječara. Matične knjige daju podatke za period 1918-2005. godine, dok dnevnici rada daju podatke od 1945. do 2005. godine. Od literature najvažnije je delo Osnovno školstvo Zaječara 1830-2003. autora Žarka P. Miloševića i Stanka J. Mitića. Ta knjiga daje pregled rada svih osnovnih skola u Zaječaru i okolini od oslobođenja od Turaka do početka 21. veka. U njoj su oskudni podaci o planiničkoj Osnovnoj školi, ali ona daje obilje podataka o reformama prosvete, planovima i programima rada škola koji su važili za celu zemlju. O Osnovnoj školi u Planinici govore i mnoge druge knjige i razne publikacije u čijim se kontekstima spominje ista. Od njih treba da se izdvoji delo grupe autora „Zaječar i okolina“ koje daje pregled cele prošlosti ovih krajeva. Cilj rada je da prikaže istorijat planinicke Škole od njenog osnivanja 1871. godine pa sve do ukidanja 2005. godine, uz prikaz okolnosti njenog nastanka, kao i razloge njenog ukidanja. To će biti prikazano pomoću pisanih istorijskih izvora, rada na terenu i kazivanja meštana.

POČECI ŠKOLOVANJA PLANINIČANA

Prvi Planiničani koji su stekli tadašnje osnovno obrazovanje išli su u grlištanski manastir Sv. ap. Petra i Pavla, koji je udaljen petnaestak kilometra od Planinice. U tom manastiru školovala su se i deca iz okolnih mesta: Gornja Bela Reka, Lasovo, Leskovac, Lenovac i Boljevac. Školovanje u grlištanskom manastiru započelo je u vreme Prvog srpskog ustanka. Svake godine vršen je izbor dece za školu tako što je svako od ovih mesta bilo u obavezi da izabere određeni broj đaka. Odabir je vršio Odbor opštine Planinica, a prvenstvo su imala deca čiji su roditelji želeli da im se deca školuju. U slučaju da nije bilo dovoljno kandidata za školovanje, slata su deca imućnijih roditelja. Ukoliko imućni roditelji nisu hteli da školuju svoju decu, bili su obavezni da školuju bar jedno dete iz siromašne porodice. Put od kuća đaka do grlištanskog manastira bio je loš, neravan, strm i često neprohodan. Đaci su boravili u manastirskom konaku, koji je bio neuredan, neosvetljen, prostorno mali i loše opremljen, dok je hrana bila veoma loša. Zbog oskudnosti hrane često su ostajali i gladni, što je uticalo i na njihovo zdravstveno stanje. Često su bolovali od zaraznih bolesti prljavih ruku i zbog loše higijene samog smeštaja. O higijeni svojih soba brinuli su sami. Svesni situacije u kojoj im se deca nalaze, roditelji i staratelji, želeći da istraju u školovanju svoje dece, znali su da prepešače ovaj dug put i donesu im hranu. Pored škoskih obaveza, deca su morala da pomažu u teškim poljskim radovima i svakodnevnim drugim poslovima u manastiru. Školovanje je trajalo tri godine.Deca su živela u bedi i siromaštvu, sa žuljevima kako na rukama tako i na stopalima. Iscrpljeni, izgladneli, često bosi, borili su se za školovanje bez ičije pomoći i podrške.3 Situacija za đake se poboljšala kada je u Grlištu 1842. godine otvorena normalna osnovna škola. Tu školu su finansirali opština, učenički roditelji, dobrotvori kao i državni glavni školski fond kojem su Planiničani 1843. godine dali najviše novca iz celog Crnorečkog okruga, ukupno 327 čaršijskih groša i 36 para.4

3 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 3-6 4 Žarko P. Milošević i Stanko J. Mitić, Osnovno školstvo Zaječara 1830-2004, Zaječar str. 25-26



RAD ŠKOLE OD 1870.DO 1915.GODINE

Sami roditelji, meštani Planinice i susednog sela Vrbovca, udružuju se i svojim sredstvima započinju 1870. godine izgradnju prve škole. Plac za školu nalazio se u delu sela koje se zove Mrtvina i bio je dosta strm i tesan. Škola je bila izgrađena od cigle i kamena i imala je malu učionicu, po jednu sobu za stanovanje učitelja i učenika iz Vrbovca, kuhinju, podrum i sobicu za ulaz na tavan. Nekoliko meseci kasnije, na putu Planinica-Vrbovac, preko puta škole, đacima je napravljena česma koja i danas postoji, ali na njoj nema više vode. Godinu dana kasnije, tačnije 1871. godine, završena je izgradnja škole i iste godine otpočela je sa radom. Platu za učitelja skupljali su preko poreza meštani Vrbovca i Planinice, a najviši organ Škole bio je Školski odbor u koji su ulazili predstavnici ovih mesta. Prvi učitelj bio je Radivoje Milojković, a Raja Paunović, inače sin Pauna Vasiljevića, ondašnjeg predsednika opštine Planinica, prvi je seo u đačku klupu. Četrdeset đaka iz Planinice i Vrbovca bilo je upisano u školu. Učitelj Radivoje Milojković nakon godinu dana rada u ovoj školi bio je premešten u Vrmdžu, selo kod Sokobanje. Njegov rad nastavlja učitelj Nikola Todorović 1872-1876. godine.5 Ženska deca nisu pohađala školu zbog pomoći u poslovima kod kuće i na poljima sve do 1873/74. godine, kada su u prvi razred upisane dve devojčice.6

Slika 1. Plac na kojem se nalazila prvobitna škola Slika 2. Česma pored stare škole Picture 1. The Land where the first school was located Picture 2 The fountain next to the old school Na samom početku rada Škole, tačnije 1871. godine, na snagu stupa novi nastavni plan. Od prvog do četvrtog razreda đaci su izučavali: srpski jezik, račun, nauku hrišćansku i crkveno pojanje. Po planu za drugi razred dodati su predmeti: poznavanje domovine i sveta i crkvenoslovenski jezik. Za treći razred: poznavanje prirode i pouke o čuvanju zdravlja, crkvenoslovenski jezik, zemljopis i istorija; a za četvrti crkvenoslovenski jezik, zemljopis i istorija.7 U periodu 1876-1878. godine bili su srpsko-turski ratovi, nakon kojih je Srbija dobila nezavisnost na Berlinskom kongresu 1878. godine. U tim ratovima strašno je stradala cela Timočka Krajina, pa je i Planinica teško razorena. Celokupna škola sa inventarom i dokumentima bila je

5 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 7-9 6 Grupa autora, Zaječar i okolina, Zaječar, 1974, str. 310 7 Žarko P. Milošević i Stanko J. Mitić, Osnovno školstvo Zaječara 1830-2004, Zaječar str. 38-39



spaljena. U vreme posle srpsko-turskih ratova, đaci imućnih roditelja iz Planinice pohađali su školu u Zaječaru. Meštanima je trebalo dosta napora i truda da obnove svoja ognjišta i imanja kako bi što pre normalizovali život u selu. Uloživši veliki napor i uz pomoć države od 7.806 dinara, meštani 1884.godine obnavljaju školsku zgradu, a ona započinje rad već u jesen. Tada za učitelja dolazi Stefan Pavlović iz Rgotine, koji će učenicima držati nastavu sve do 1886. godine.8 Pošto se naglo povećao broj đaka, Ministarstvo prosvete otvara drugo odeljenje 1886. godine. Bilo je smesteno u zgradi opštinske sudnice koja je bila od slabe građe (lepenica). Tada se u prvi i u ostale razrede upisuju deca starija od svojih vršnjaka, koja su školovanje propustila zbog proteklog rata. U novootvorenom odeljenju predavala je učiteljica Milka Spasojević, žena planiničkog sveštenika Ilije Spasojevića, koja uzima treći i četvrti razred. Žitelji sela Vrbovca 1888. godine odvajaju se i grade svoju školu tako da se broj đaka smanjio, pa se ukida jedno odeljenje i opet se nastava odvija samo u školskoj zgradi. U periodu 1888-1893. godine u Planinici su se često smenjivali učitelji, sto će biti karakteristično za školu tokom celog njenog postojanja. Mnogi su razlozi za često smenjivanje učitelja, kako privatni, tako i politički. Zbog čestih promena vlada u ovom periodu, stranke bi, došavši na vlast, cesto menjale kadrove. Bilo je slucajeva da su učitelji u Planinicu premeštani i po kazni, pa je tako Isak Izrailjević po kazni premešten 1893. godine iz Zaječara, ali je ubrzo vraćen. Učitelj Dimitrije Miletić se 1894. godine zamerio upravi opštine Planinica i zbog toga ga premeštaju u selo Dvorane. Razlog nesporazuma bio je zapostavljeno održavanje školske zgrade od strane opštine. Zbog nesporazuma sa opštinom po kazni je i učitelj Milan Kostić 1897. godine premešten u Prlitu jer nije hteo da primi spisak dece.9 U gradu Zaječaru, centru tadašnjeg sreza, 1855. godine otvorena je ženska škola, a 38 godina kasnije, tačnije 1893. godine, po odluci ministra prosvete Laze Dakića otvorena je i u Planinici. Učiteljski stan pretvorili su u učionicu, a za prvu učiteljicu postavljena je Desanka Tomić. Nastavni plan po kome je radila ta ženska škola u Planinici važio je od 1883. do 1925. godine. Predmeti prvog i drugog razreda bili su: nauka hrišćanska, srpski jezik, račun, zemljopis sa istorijom, gimnastika, poznavanje prirode, crtanje, pevanje i ženski rad. Trećem razredu je dodato lepo pisanje, dok je četvrti razred imao i srpsku istoriju.10 Rad škole je u ovom periodu bio usko povezan sa crkvom. Đaci su sa svojim nastavnicima na početku svake školske godine išli u crkvu na prizivanje svetog duha. Uspeh na kraju školske godine saopštavan je na Vidovdan. Svake godine su obeležavali Svetog Savu kao školsku slavu. U početku su proslave bile skromne, a kasnije se uz svečani ručak, priredbu i govor učitelja slavio ovaj dan. Dok crkva u Planinici nije bila izgrađena, đaci su odlazili u grlištansku crkvu, a od 1897. godine i u bližu novoizgrađenu crkvu u Lenovcu. Od opštine su dobijali volovska kola za prevoz do ovih crkava. Crkva u Planinici je konačno izgrađena 1905. godine na delu školskog imanja donje škole, a škola je zauzvrat dobila imanje na potezu koji se zove Padina.11 Zbog epidemije škola nije radila od 15. januara do 15. juna 1895. godine. Na kraju školske 1894/95. godine izaslanik ministra prosvete Kosta Nikolić, profesor Paraćinske gimnazije, oglasio je školsku godinu nevažećom za đake. Đaci muške i ženske škole morali su ponovo u isti razred 1895/96. godine. Iste godine odlukom ministra prosvete otvoreno je treće odeljenje, tako da su bila dva odeljenja u muškoj i jedno u ženskoj školi. Za novootvoreno odeljenje ponovo je ustupljena zgrada Opštinskog suda, koja će kasnije postati trajno vlasništvo Škole.12 Zakonom koji stupa 1895. godine obavezno je školovanje muške i ženske dece. Školski odbor je bio u obavezi da prema zakonskim ovlašćenjima kažnjava roditelje koji nisu redovno slali decu u školu. Najpre su roditelji opomenuti usmeno, a kasnije su išle i novčane kazne od dva, četiri

8 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 10 9 Isto ,str. 11-14 10 Žarko P. Milošević i Stanko J. Mitić, Osnovno školstvo Zaječara 1830-2004, Zaječar str. 49 11 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 15-17 12 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 23-24



i šest dinara, koje su naplaćivane preko opštinskog suda.13 Medjutim, i dalje roditelji nisu slali decu u školu jer su ih koristili za rad na svojim imanjima. Najmanje su slata ženska deca sto se može videti iz podatka da su u Planinici postojala dva muška odeljenja, a samo jedno žensko. Na predlog upravnika Marka M. Matejića 1896. godine, na Svetog Savu, Školski odbor osniva fond za jednovremenu nabavku knjiga i drugih potreba za đake Osnovne škole u Planinici. Sa ovim predlogom od 400 dinara saglasilo se i ministarstvo. Fond tada nije izdvajao sredstva za siromašne đake pošto je u budžetu za osnovne škole postojao fond za njih. Medjutim, za fond siromašnih đaka počele su da se od 1902. godine na proslavama Svetog Save organizuju dobrotvorne zabave. Od sakupljenog novca kupila bi se obuća i odeća za siromašne đake. Iste školske godine đacima su obezbeđene i staklene čaše za vodu. Sve što je kupljeno i obnovljeno iz ovih fondova uništeno je za vreme okupacije.14 Na kursevima, u organizaciji udruženja za uvođenje ručnog rada u školama, koji su bili održavani krajem 19. veka prisustvovali su i učitelji ove škole. Najveći broj kurseva pohađao je učitelj i upravnik škole Marko M. Matejić. On je prisustvovao kursevima o stočarstvu, kalemljenju vinove loze i voćaka, pletarstvu itd. Cilj ovih kurseva je bio da učenici nakon četvrtog razreda kroz produženu školu prošire znanja o poljoprivredi, zanatstvu i domaćinstvu. Produžena muška i ženska škola otvorena je 1898. godine i đaci su je pohađali dve godine svakog četvrtka i petka. Program za rad potpisao je upravitelj škole. U muškoj produženoj školi predavao je Marko M. Matejić, a u ženskoj produženoj školi Desanka Tomić. Ženska produžena škola se više bavila domaćičkim radovima, a muška poljskim radovima. U delu sela Padina, koje je menjanjem dobijeno od opštine 1905. godine, osnovano je udruženje ,,Školska gradina“, gde je zasađeno voće i divlja američka loza. U radu su učestvovali đaci tećeg i četvrtog razreda, kao i đaci produžene muške škole.15 Škola je 1898. godine nabavila školsko zvono koje je izrađeno u radionici državne topolivnice u Kragujevcu. Zvono je izrađeno od starih topova dobijenih u ratu sa Turcima. Ubrzo je kod gornje školske zgrade izgrađena zvonara, a danas se to zvono nalazi na zvonari crkve. Meštanin sela Vidoje Milutinović ustupa svoj plac Školi tik pored školske zgrade. Za uzvrat od opštine dobija plac na drugoj lokaciji i o njihovom trošku premešta kuću. Uskoro je došlo do mnogih promena. U donjoj školskoj zgradi vrata za ulaz i izlaz đaka su premeštena sa istočne na zapadnu stranu. Stan za učitelje pretvoren je u učionicu, a učionice u dve sobe za učitelje. Napravljen je nužnik, kao i šupa za odlaganje drveta. Meštani su posle dužeg vremena i napora ogradili školsko dvorište.16 Pripravnica učiteljstva Marija Pašić i učiteljica Desanka Tomić školske 1900/01. godine su premeštene tako da svim razredima predaje sam učitelj Marko M. Matejić. Iste školske godine učitelj Marko M. Matejić dobija od kralja Aleksandra Obrenovića orden Svetog Save IV red za primeran prosvetni rad. Zbog uloženog rada i truda sreski Školski odbor za Timočki okrug dodeljuje mu nagradu od šest stotina dinara. Mesni Školski odbor nagrađuje ga sa dvesta četrdeset dinara, kolika mu je bila i kirija za stan. U aprilu 1901. godine dolazi nova učiteljica Ljubica Jovanović koja vodi sva četiri razreda ženske škole, dok Marko M. Matejić drži nastavu svim razredima muške škole. Za učitelja trećeg odeljenja dolazi učitelj Živan Milosavljević koji će u ovoj školi predavati dvadeset i jednu godinu.17 Sav trud koji je bio uložen u planiničku Osnovnu školu u drugoj polovini 19. veka isplatio se. Naime, pre otvaranja škole, po popisu iz 1866. godine bilo je 2% pismenih, dok je po popisu iz 1900. godine bilo 27% pismenih stanovnika, skoro polovina ženskih. Medjutim, početkom Prvog svetskog rata ponovo se pravi zastoj u radu. Bugari su u svom osvajanju 18. oktobra 1915. godine ušli u Planinicu i razorili je. Za vreme bugarske okupacije 1915-1918. godine obe školske zgrade su dosta oštećene. U gornjoj školskoj zgradi Bugari su čuvali kačkavalj napravljen u Planinici za potrebe svoje vojske. Donja školska zgrada služila je takođe kao magacin za hranu i potrebe

13 Miloš V. Milosavljević, Planinica-istorijska zbivanja i etnografski zapisi, Zaječar, 1987, str. 94 14 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 32-36 15 Isto ,str. 38-39 16 Isto ,str. 40 17 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 42



bugarske vojske. Imovina Škole (nameštaj, knjige, celokupna pokretljivost pa i školska arhiva) razneta je i uništena od strane Bugara. Nije ostao nijedan pisani trag o radu Škole tako da ne postoje podaci o broju učenika koji su je pohađali. Učitelj Živan Milosavljević se sve vreme okupacije skrivao u Planinici i njenoj okolini zbog straha od Bugara koji su često ubijali učitelje.18

Tabela 1:Godine rada i imena učitelja koji su radili u planiničkoj školi u periodu od 1871.do 1915.godine. Table 1. Years and names of teachers who worked in the school of Planinica from 1871.until 1915.year.

RAD ŠKOLE OD 1919.DO 1944.GODINE

Početkom oktobra 1918. godine posle kraćih borbi Planinica je oslobođena od Bugara. U školsku zgradu su saveznici smestili ranjenike pa je neko vreme ona služila kao bolnica. Kada je obnovljen rad 1919. godine školska zgrada je bila u veoma losem stanju zbog posledica rata. Sa obnavljanjem rada krenulo se odmah nakon rata kako deca ne bi bila oštećena iako školska zgrada nije bila obnovljena zbog teške situacije u zemlji.19 Nakon rata školske 1918/19. godine nastavu su započeli učitelji Živan Milosavljević i Martin Arsić, koji je ubzo otišao na bolovanje i više se nije vratio. Zbog toga je učitelj Živan Milosavljević sam radio i sa prvim razredom i sa tečajevima. U muškoj školi 1. novembra počinje rad sa tečajevima. Nastava se u početku zbog neupotrebljivosti školske zgrade održavala u privatnoj zgradi učitelja Živana Milosavljevića, i to u dve smene zbog velikog broja đaka.20 Odmah nakon rata, odlukom Ministarstva prosvete, trebalo je da svi polaznici tečaja nadoknade izgubljene godine, da im se omogući i olakša redovno i vanredno školovanje na sledeći način: -generaciju učenika pristiglu za upis 1914-1917. školovati na četiri tečaja od osamnaest meseci po skraćenom programu; -decu pristiglu za upis 1918. godine obuhvatiti školovanjem po nastavnom planu i programu za redovne prilike, tako da učenici ovog uzrasta mogu stupiti u srednju školu sa završenim trećim razredom;

18 Miloš V. Milosavljević, Planinica-istorijska zbivanja i etnografski zapisi, Zaječar, 1987, str. 95-96 19 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 48 20 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 49

GODINA IME UČITELJA GODINA IME UČITELJA

1871-1872. Radivoje Milojković 1894-1901. Desanka Tomić

1872-1876. Nikola Todorović 1894-1911. Marko M. Matejić

1884-1886. Stevan Pavlović 1895-1897. Milan Kostić

1886-1889. Stana Stevanović 1897-1899. Draga Dinić

1886-1889. Milka Spasojević 1899-1901. Marija Pašić

1889-1890. Ljuba S. Nešić 1901-1907. Ljubica Jovanović

1889-1890. Mihajlo Stevanović 1902-1923. Živan Milosavljević

1890-1893. Miloslav Đurić 1907-1914. Darinka Brojković

1893. Isak Izrailjević 1914-1915. Martin Arsić

1893-1894. Dimitrije Milićević



-učenicima koji su pre rata završili prvi ili prvi i drugi razred omogućiti školovanje na tečajevima po skraćenom programu, a učenicima sa završenim trećim i četvrtim razredom nastavak školovanja u produženoj školi. Za rad na tečajevima po skraćenom programu učenici su imali sledeće nastavne predmete: srpski jezik, račun sa geometrijom i hrišćansku nauku izučavala su sva četiri razreda. Pevanje i gimnastiku izučavali su učenici od prvog do trećeg razreda. U trećem razredu dodaje se zemljopis, a u četvrtom srpska istorija i poznavanje prirode.21

Slika 3. Učitelj Živan Milosavljević, radio 21.godinu u Planinici Picture 3. Teacher Zivan Milosavljevic, worked for 21.year in Planinica

Veliki problem u radu između dva svetska rata predstavljale su česte epidemije šarlaha, pa je nastava prekidana po nekoliko meseci tokom 1919,1920,1922,1924,1925,1927. i 1931. godine. To je učiteljima predstavljalo veliki problem jer su imali poteškoća u ostvarivanju godišnjih planova rada. Zbog toga su planovi skraćivani, a nastava se nadoknađivala koliko se moglo.22 Od 1921. godine svi učitelji koji su stupali na dužnost u školama bili su dužni da polažu zakletvu kralju Aleksandru i Ustavu. Đaci su polazili u školu 1. septembra, a raspuštali su se na na Vidovdan 28. juna. Imali su dvonedeljni raspust početkom januara.23 U ovom periodu između dva svetska rata posvećivana je velika pažnja prosvećivanju ne samo učenika, već i samih žitelja Planinice. Već 17. oktobra 1920. godine u okviru Škole osnovana je Narodna čitaonica i knjižnica. O njenom radu i o nabavci knjiga starali su se učitelji koji su prolazili kroz Školu. Nabavka knjiga je bila najteži deo posla jer jednostavno nije bilo novca, pa su se oslanjali na dobrotvorne priloge u vidu novca za knjige ili u vidu poklona. Tako je Stanko Stanojević, učitelj iz Pirota, 9. juna 1922. godine poslao svojih sedam knjiga ,,Vidovdan“ na poklon đacima, kao uspomenu na njegovo školovanje u Planinici 1884/85. godine. Iako je bila skromnog fonda, zadovoljavala je potrebe učenika i meštana Planinice. Interesantno je da je 1924/25. godine u Planinici osnovano Đačko pozorište, koje je tesno sarađivalo sa već postojećim Amaterskim pozorištem. Predstave su se održavale povodom praznika i proslava, dok su komadi koji su izvođeni

21 Žarko P. Milošević i Stanko J. Mitić, Osnovno školstvo Zaječara 1830-2004, Zaječar str. 73 22 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 51-53 23 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 49



bili prilagođeni uzrastu učenika.24 Učitelj Krum Jordanović osnovao je Sokolsku četu 1932. godine koja je uspešno radila skoro do početka Drugog svetskog rata. Učenici su zajedno sa seniorskom Sokolskom četom iz sela učestvovali na mnogim sokolskim smotrama širom zemlje.25

Slika 4. Planinička sokolska četa 1926.godine. Picture 4. The Planinica Company of soko in 1926.

Rad Škole je i dalje bio usko vezan za pravoslavlje, pa su povodom verskih praznika priređivane proslave na kojima su učitelji pored svečanog govora priredjivali poučna predavanja i sakupljali su novac u dobrotvorne svrhe. Posebno treba istaći prosvetiteljski rad učitelja Živana Milosavljevića i Čedomira Milosavljevića koji su u periodu 1919-1923.o verskim praznicima držali govore i đacima i narodu o vaspitanju dece, lekovitom bilju, bapskom lečenju, pčelarstvu, štetnom uticaju alkohola na čoveka itd.26 Ministarstvo prosvete Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca tek je 1925. godine donelo nastavne planove. Do tada je rađeno po nastavnim planovima Kraljevine Srbije od pre Prvog svetskog rata. Po tom nastavnom planu prvi, drugi, treći i četvrti razred izučavali su sledeće predmete: nauku o veri i moralu, srpskohrvatski i slovenački jezik, istoriju Srba, Hrvata i Slovenaca, račun sa geometrijskih oblicima, muški i ženski ručni rad, gimnastiku i dečije igre, lepo pisanje, crtanje i pevanje. U trećem i četvrtom razredu dodat je zemljopis i poznavanje prirode.27 Na rad Škola između dva svetska rata uticali su problemi sa održavanjem školskih zgrada kao i problemi sa kadrovima. Zbog smanjenog broja đaka i nedostatka kadrova 1923. godine muška i ženska škola spojene su u mešovitu školu. Školske 1926/27. ukinuto je jedno odeljenje, ali je ponovo otvoreno školske 1930/31. godine. Naredne školske godine učitelj Krum Jordanović obavljao je nastavu u neprikladnim uslovima ispod opštinskog koša. Školska zgrada je renovirana tek 30. oktobra. Protiv ovog učitelja podignuta je optužba zbog navodne zloupotrebe školskog novca, od strane kmeta Radoslava Milenovića. Nije dokazano da je kriv. Na zahtev Opštinske uprave ukida se 19. oktobra 1932. godine jedno odeljenje, a učitelj Krum Jordanović biva premešten. Umesto njega u januaru mesecu dolazi Rista Kocević. Nakon odlaska ovog učitelja, škola je bila bez učitelja 35 dana dok nije došao Radojica Gajić. Njemu se pridružuje 28. februara 1935. godine, kada je primila dužnost, Aleksandra (Sanda) Olikova. Kasnije 1935. godine udala se

24 Isto , str. 50 25 Miloš V. Milosavljević, Planinica-istorijska zbivanja i etnografski zapisi, Zaječar, 1987, str. 235 26 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 48-50 27 Žarko P. Milošević i Stanko J. Mitić, Osnovno školstvo Zaječara 1830-2004, Zaječar str. 78-79



za Radojicu Gajića pa je ostala poznata kao Aleksandra Gajić. Decu je učila štrikanju, heklanju i drugim ručnim radovima za šta je bila nagrađivana. Poznata po ručnim radovima, učiteljica ih 1937/38. godine izlaže na izložbi naučnih i ručnih radova. Na školskoj livadi Padina učiteljica Aleksandra Gajić obnovila je sa svojim đacima voćnjak i baštu. Takođe je svake godine sa svojim đacima spremala pozorišne komade i priredbe. Učitelj Radojica Gajić umire 27. jula 1937. godine od tuberkuloze. Sledeće godine na mestu donje škole pored crkve, Zemljoradnička zadruga gradi svoj dom, a Škola zauzvrat dobija plac.28

Slika 5.Učiteljica Aleksandra Gajić sa svojim đacima tridesetih godina prošlog veka Picture 5. Teacher Aleksandra Gajic with her pupils in the thirties of the last century

Za novog učitelja 28. novembra 1939. godine dolazi Radomir Stojadinović. Škola na kratko prekida rad u aprilskom ratu 1941. godine, a učitelj Radomir Stojadinović je zarobljen. Zbog toga 1941/42. godine dolazi učitelj Predrag Stojadinović. Događaji koji su obeležili 1942/43. školsku godinu vezani su za ovog učitelja. Zbog grešaka i nepravilnog rada, nadzornik, meštani sela i đaci su ga odbacivali te je premešten u drugo selo. Dolazi na kratko nova učiteljica Persida Međedović. Sledeću školsku 1943/44. godinu karakterišu smene učitelja. Učiteljicu Milevu Mišković posle jednomesečnog rada zamenjuje Borivoje Golubović, a ubrzo je i on dobio premeštaj tako da do samog kraja školske godine ostaje učiteljica Aleksandra Gajić.29

ŠKOLSKA GODINA

RAZ- RED

BROJ ĐAKA

UČITELJ ŠKOLSKA GODINA

RAZ-RED

BROJ ĐAKA

UČITELJ

1918/19. I-Tečaj M. 27 Živan Milosavljević 1930/31. I 15 Krum Jordanović III-Tečaj 16 Živan Milosavljević II 21 Krum Jordanović

1918/19. I M. 16 Živan Milosavljević III 23 Krum Jordanović II-Tečaj M. 20 Živan Milosavljević IV 17 Krum Jordanović

1919/20. I M. 15 Živan Milosavljević 1931/32. I 17 Krum Jordanović I Ž 45 Olga Milosavljević II 13 Krum Jordanović II M. 22 Živan Milosavljević III 22 Krum Jordanović I-Tečaj M. 47 Živan Milosavljević IV 25 Krum Jordanović II-Tečaj M. 35 Živan Milosavljević 1932/33. I 21 Rista Kocević III-Tečaj 8 Živan Milosavljević II 16 Rista Kocević IV-Tečaj 15 Živan Milosavljević III 13 Rista Kocević

1920/21. I Ž. 16 Olga Milosavljević IV 12 Rista Kocević II Ž. 43 Olga Milosavljević 1933/34. I 20 Radojica Gajić I 19 Živan Milosavljević II 18 Radojica Gajić II 13 Živan Milosavljević III 16 Radojica Gajić III 22 Živan Milosavljević IV 13 Radojica Gajić

1921/22. II M. 19 Živan Milosavljević 1934/35. I 18 Radojica Gajić III M. 13 Živan Milosavljević II 20 Živko Milotinović IV M. 22 Živan Milosavljević III 18 Radojica Gajić

28 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 53-55 29 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 56-57



I 22 Olga Milosavljević IV 16 Radojica Gajić III 38 Olga Milosavljević 1935/36. I 13 Aleksandra Gajić

1922/23. I 18 Čedomir Milosavljević II 18 Aleksandra Gajić II 24 Čedomir Milosavljević III 20 Radojica Gajić III 19 Živan Milosavljević IV 18 Radojica Gajić IV 39 Živan Milosavljević 1937/38. I 28 Aleksandra Gajić

1923/24. I 17 Danica Ivanović II 16 Aleksandra Gajić II 20 Danica Ivanović III 13 Savka Marijanović III 29 Sofija Stanković IV 18 Savka Marijanović IV 19 Olga Marinović 1938/39. I 16 Aleksandra Gajić

1924/25. I 16 Danica Ivanović II 24 Aleksandra Gajić II 17 Danica Ivanović III 19 Aleksandra Gajić III 16 Aleksa Ivanović IV 10 Manasija Dunić IV 23 Aleksa Ivanović 1939/40. I 22 Aleksandra Gajić

1925/26. I 4 Danica Ivanović II 16 Radomir Stojadinović II 19 Danica Ivanović III 24 Aleksandra Gajić III 16 Aleksa Ivanović IV 18 Aleksandra Gajić IV 12 Aleksa Ivanović 1940/41. I 17 Radomir Stojadinović

1926/27. I 7 Bosiljka Nikolić II 23 Radomir Stojadinović II 8 Jelica Hadži-Đorđević III 16 Aleksandra Gajić III 16 Bosiljka Nikolić IV 23 Aleksandra Gajić IV 12 Jelica Hadži-Đorđević 1941/42. I 21 Aleksandra Gajić

1927/28. I 14 Bosiljka Nikolić II 19 Aleksandra Gajić II 8 Bosiljka Nikolić III 23 Predrag Aranđelović III 6 Bosiljka Nikolić IV 17 Predrag Aranđelović IV 14 Bosiljka Nikolić 1942/43. I 15 Predrag Aranđelović

1928/29. I 24 Jelica Hadži-Đorđević II 20 Predrag Aranđelović II 17 Jelica Hadži-Đorđević III 19 Aleksandra Gajić III 7 Jelica Hadži-Đorđević IV 17 Aleksandra Gajić IV 4 Jelica Hadži-Đorđević 1943/44. I 14 Aleksandra Gajić

1929/30. I 22 Jelica Hadži-Đorđević II 12 Aleksandra Gajić II 23 Jelica Hadži-Đorđević III 20 Aleksandra Gajić III 18 Krum Jordanović IV 19 Aleksandra Gajić IV 8 Krum Jordanović

Tabela 2. Školske godine, razredi, broj đaka i učitelji u planiničkoj školi u periodu od 1918. do 1944. godine. Table 2. School years, classes, number of pupils and teachers in school of Planinica since 1918. until 1944.

RAD ŠKOLE OD 1945. DO 2005. GODINE

Početkom školske 1944/45. godine Škola nije radila u septembru i oktobru zbog velikih borbi Nemaca i Rusa. Stanovništvo beži iz sela. Škola u ovom metežu nije mnogo oštećena. Oštećeni prozori i neki komadi nameštaja renovirani su odmah nakon uvođenja partizanske vlasti. Sa radom ponovo počinje 25. novembra 1944. godine, a za učitelja je postavljen Miodrag Miletić. Ovaj učitelj, bivši đak Škole, imao je završen osmi razred i radio je do 30. decembra 1944. godine, posle čega je premešten u Zaječar. Kao ispomoć 24. januara 1945. godine dolazi učiteljica Nada Mitić, ali je već u aprilu mececu iste godine otišla pa je Aleksandra Gajić sama završila školsku godinu. Ova učiteljica je radila sama u oba odeljenja i sledeće školske godine, nakon čega posle dugogodišnjeg rada odlazi, a na njeno mesto dolazi učitelj Veljko Petrović koji je radio do 1949.godine.30 Uspostvljanjem komunističke vlasti u Jugoslaviji došlo je do velikih promena u nastavnim planovima. Izbacuje se veronauka i svaka veza gradiva sa monarhijom.Umesto verskih praznika, određeni su novi praznici pa učenici nisu išli u školu za Dan Republike (29.novembar), Novu godinu koja je zamenila Božić(31.decembar) i Prvi maj( Dan rada). Tokom pedesetih i šezdesetih godina prošlog veka izvršena je sveobuhvatna reforma školstva. Osnovno obrazovanje je uvođenjem novih razreda prešlo sa četvotogodišnjeg na osmogodišnje obavezno obrazovanje. Posle više promena nastavnih planova ustalili su se za učenike od 1. do 4. razreda sledeći predmeti: maternji jezik, matematika, poznavanje prirode i društva, fizičko vaspitanje, likovno vaspitanje,

30 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 58



muzičko vaspitanje. Planinička škola je ostala četvorogodišnja pa su učenici nakon završenog četvrtog razreda odlazili autobusom u Osnovnu skolu u Lubnici kako bi završili osmogodišnje obrazovanje.31 Posle Drugog svetskog rata nastavljeno je sa čestom promenom učitelja, ali po principu da su mladji kadrovi prvo radili po udaljenim selima opštine, pa su vremenom, kada bi se ukazala prilika, prelazili u sela bliža gradu, a na kraju i u sam grad. Posle odlaska učitelja Vlastimira Zdravkovića, koji po prosvetnom inspektoru nije ispunio nastavni plan, na njegovo mesto dolazi učiteljica Olga Pavlović. Od 1950. godine do 1960. godine u ovoj školi službovali su učitelji: Olga Pavlović, Jugoslav Urošević, Hristina Veljić i Ljubinko Tošić. Nova učiteljica Persida Nedeljković, koja dolazi 1960. godine na sindikalnoj konferenciji upoznaje učitelja Ljubinka Sibinovića iz škole u Šljivaru, sa kojim sklapa brak nakon čega ovaj učitelj dolazi u Planinicu.32 Pošto je postalo neisplativo popravljati staru školsku zgradu, Sibinovići, učitelji supružnici, preduzeli su inicijativu da se izgradi nova škola. Nova škola je izgrađena na posedu Petra M. Matejića koji je još pre Drugog svetskog rata zaveštao Školi plac sa kućom i deo imanja. Izgradnja je trajala od 1959. do 1964. godine, sredstvima opštine i mesne zajednice, dok su meštani Planinice dobrovljno pomagali u izgradnji. Škola je izgrađena od cigle, imala je dva sprata, a uz nju je izgrađena i velika sala Doma kulture. Na spratu su se nalazile dve učionice, hodnik i stan za učitelje, dok je prizemlje prvo služilo kao ambulanta do 1973. godine, a zatim su se u njemu nalazile pomoćne prostorije. U dvorištu škole bili su izgrađeni poljski nužnici. Ograda je završena 15. maja 1968. godine. Meštanin sela Dušan Živković 1971. godine uvodi vodu u školsku zgradu na poklon đacima, a uz donaciju Vidoja Radojkovića asfaltira se prilaz do škole i jedan deo školskog dvorišta. Đaci su dobijali svakog dana obroke, a siromašna deca dobijala su dodatna sredstva iz fonda za neposrednu dečiju zaštitu. Pored zalaganja za izgradnju škole učitelj Ljubinko Sibinivić je obnovio voćnjak i baštu na školskom imanju.33

Slika 6. Meštani i đaci sa svojim učiteljima ispred nove školske zgrade sedamdesetih godina prošlog veka Picture 6.Inhabitants and pupils with their techers in front of new schhol buliding in seventis of the last century

31 Žarko P. Milošević i Stanko J. Mitić, Osnovno školstvo Zaječara 1830-2004, Zaječar str. 143-145 32 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 59-60 33 Isto, str. 61



Školske 1968/69. godine dolaze supružnici učitelji Todor Đurov i Gorijanka Đurov. Njihovim dolaskom postavljaju se vinas pločice i rešava higijena prostora. Od 1. marta 1969. godine Škola ne radi kao samostalna, već se pripaja Osnovnoj školi „Ivo Lola Ribar” u Lubnici, kao izdvojeno odeljenje. To je urađeno zbog toga što je osmogodišnje obrazovanje postalo obavezno pa su učenici od 5. do 8. razreda putovali u Lubnicu. Otvaranjem škole za odrasle školske 1973/74. godine, mogućnost školovanja dobilo je trideset polaznika, a nastavu su izvodili predmetni nastavnici iz Lubnice. U ovom periodu aktivne su literalna, folklorna i muzička sekcija. Škola se zbog dobrog održavanja objekata, dvorišta i voćnjaka pohvaljuje i prvi put učestvuje na manifestaciji ,,Susreti sela“ 1974/75. godine. Svoje radove u januaru mesecu izlažu na izložbi u Domu kulture u organizaciji učiteljice Gorjanke Đurov.34 Planiničani su se 1975. godine zbratimili sa mestom Zbjegovača u oklini Kutine u Hrvatskoj. Đaci i meštani sela Planinice međusobno su se posećivali sa meštanima sela Zbjegovine. O dobroj saradnji govori dosta međusobnih susreta u periodu od 1975. godine do sredine osamdesetih godina prošlog veka kada su se organizovale drugarske večeri, izleti, sportska takmičenja, kulturno-umetnički programi i posete raznim znamenitostima.35 Školske 1976/77. godine umesto učiteljice gorjanke Đurov, koja odlazi u matičnu školu u Lubnici, dolazi učiteljica Ljubica Jovanović koja je radila sa učiteljem Todorom do školske 1977/78. Sledeće školske godine i ovi učitelji odlaze, a na njihovo mesto dolazi Ljubičin suprug, učitelj Milentije Jovanović, koji radi samo sa jednim odeljenjem jer su odeljenja spojena zbog malog broja učenika. Sedamdesetih godina je naglo opao broj stanovnika Planinice iz dva razloga. Prvi razlog je bio taj što se od šezdesetih godina prošlog veka Planinica nije više nalazila na magistralnom putu za Beograd jer je napravljen nov i savremen put preko Selišta. Drugi razlog je taj što je industrijalizacija cele zemlje odvojila mnoge meštane sela od svojih imanja i odvela ih u gradove. Tako su i Planiničani krenuli u okolne gradove u potrazi za boljim i lagodnijim životom. Zato je od početka osamdesetih prestalo svako ulaganje u planiničku Osnovnu školu i prešlo se samo na delimično održavanje. U ovom periodu učitelj Milentije Jovanović je 1985. godine, uz saradnju sa Radničkim univerzitetom iz Zaječara, organizovao školu za odrasle čime je konačno iskorenjena nepismenost iz Planinice. Zbog naglog smanjenja broja đaka u seoskim sredinima opština Zaječar je 1990. godine izvršila racionalizaciju škola na svojoj teritoriji. Tada je Osnovna škola iz Lubnice zajedno sa područnim odeljenjem iz Planinice priključena Osnovnoj školi „Đura Jakšić” iz Zaječara. Tada je prestalo i svako ulaganje u palniničku školu, čak i u njeno održavanje, pa je školska zgrada dosta propala. Svake godine smanjivao se broj đaka u Planinici, pa se u nekim razredima nalazio svega po jedan đak ili čak nijedan. U ovom periodu su se smenjivale sledeće učiteljice: Dragana Stojanović, Snežana Stojković, Lidija Stanković, Danijela Milutinović, Jelena Vasilijević, Irena Radulović, Anita Koželj. Ove učiteljice su posle službe u Planinici prelazile u školu u Lubnici ili u neku od gradskih škola.36 Odlukom Saše Vojnovića, direkora Osnovne škole „Đura Jakšić”, Osnovna škola u Planinici je ukinuta 2005. godine zbog nedostaka đaka. Poslednje učenice škole bile su sestre Dragana i Marija Savić koje su posle završenog četvrtog i drugog razreda prešle da žive sa roditeljima u Zaječar. Te poslednje školske 2004/05. godine bila je učiteljica Anita Koželj. Sav vredan školski inventar prebačen je u matičnu školu, a školska zgrada je ostavljena pusta da bez đaka odoleva zubu vremena.

34 Leksikon planiničke osnovne škole, Istorijski arhiv Timočke krajine, Zaječar, str. 62 35 Isto, str. 63 36 Matične knjige, OŠ “Đura Jakšić“, Zaječar, 1990-2005.godina



Slika 6. Dragana i Marija Savić u dvorištu planiničke škole Picture 6. Dragana and Marija Savic in the school yard of the Planinica school

Slika 7.Današnji izgled planinčke škole Picture 7. Planinica school today

ŠKOLSKA GODINA

RAZ-RED

BROJ ĐAKA

UČITELJ ŠKOLSKA GODINA

RAZ-RED

BROJ ĐAKA

UČITELJ

1944/45. I 18 Aleksandra Gajić 1970/71. I 10 Gorjanka Đurov II 13 Aleksandra Gajić II 9 Todor Đurov III 13 Miodrag Miletić III 5 Gorjanka Đurov IV 19 Miodrag Miletić IV 9 Todor Đurov

1945/46. I 10 Aleksandra Gajić 1971/72. I 6 Todor Đurov II 16 Aleksandra Gajić II 10 Gorjanka Đurov III 9 Veljko Petrović III 8 Todor Đurov IV 10 Veljko Petrović IV 5 Gorjanka Đurov

1946/47. I 20 Veljko Petrović 1972/73. I 4 Gorjanka Đurov



II 12 Veljko Petrović II 6 Todor Đurov III 15 Veljko Petrović III 9 Gorjanka Đurov IV 8 Veljko Petrović IV 8 Todor Đurov

1947/48. I 10 Veljko Petrović 1973/74. I 7 Gorjanka Đurov II 22 Veljko Petrović II 4 Gorjanka Đurov III 11 Veljko Petrović III 6 Gorjanka Đurov IV 14 Veljko Petrović IV 9 Gorjanka Đurov

1948/49. I 7 Veljko Petrović 1974/75. I 9 Todor Đurov II 13 Veljko Petrović II 7 Todor Đurov III 22 Veljko Petrović III 4 Todor Đurov IV 10 Veljko Petrović IV 6 Todor Đurov

1949/50. I 12 Vlastimir Zdravković 1975/76. I 7 Ljubica Jovanović II 6 Vlastimir Zdravković II 8 Todor Đurov III 13 Vlastimir Zdravković III 7 Ljubica Jovanović IV 22 Vlastimir Zdravković IV 4 Todor Đurov

1950/51. I 14 Ljubinko Tošić 1976/77. I 7 Todor Đurov II 11 Ljubinko Tošić II 5 Ljubica Jovanović III 7 Olga Pavković III 8 Todor Đurov IV 10 Olga Pavković IV 7 Ljubica Jovanović

1951/52. I 14 Dimitrije Vukadinović 1977/78. I 6 Ljubica Jovanović II 14 Dimitrije Vukadinović II 8 Todor Đurov III 11 Olga Pavković III 5 Ljubica Jovanović IV 4 Olga Pavković IV 8 Todor Đurov

1952/53. I 8 Dimitrije Vukadinović 1978/79. I 4 Milentije Jovanović II 14 Dimitrije Vukadinović II 5 Milentije Jovanović III 11 Olga Pavković III 6 Milentije Jovanović IV 11 Olga Pavković IV 5 Milentije Jovanović

1953/54. I 5 Jugoslav Urošević 1979/80. I 6 Milentije Jovanović II 9 Jugoslav Urošević II 4 Milentije Jovanović III 13 Olga Pavković III 4 Milentije Jovanović IV 9 Olga Pavković IV 5 Milentije Jovanović



1956/57. I 17 Hristina Veljić 1983/84. I 5 Milentije Jovanović II 9 Hristina Veljić II 8 Milentije Jovanović III 11 Olga Pavković III 2 Milentije Jovanović IV 5 Olga Pavković IV 5 Milentije Jovanović

1957/58. I 15 Ljubinko Tošić 1984/85. I 4 Milentije Jovanović II 16 Ljubinko Tošić II 5 Milentije Jovanović III 9 Olga Pavković III 6 Milentije Jovanović IV 10 Olga Pavković IV 5 Milentije Jovanović

1958/59. I 15 Ljubinko Tošić 1985/86. I 4 Milentije Jovanović II 17 Ljubinko Tošić II 4 Milentije Jovanović III 16 Olga Pavković III 1 Milentije Jovanović IV 8 Olga Pavković IV 8 Milentije Jovanović

1959/60. I 15 Ljubinko Sibinović 1986/87. I 3 Milentije Jovanović II 16 Persida Sibinović II 3 Milentije Jovanović III 15 Persida Sibinović III 4 Milentije Jovanović IV 14 Ljubinko Sibinović IV 1 Milentije Jovanović V 7 Persida Sibinović 1987/88. I 2 Milentije Jovanović

1960/61. I 21 Ljubinko Sibinović II 3 Milentije Jovanović II 15 Persida Sibinović III 3 Milentije Jovanović III 16 Persida Sibinović IV 4 Milentije Jovanović IV 16 Ljubinko Sibinović 1988/89. I 3 Milentije Jovanović



Tabela 3. Školske godine ,razredi, broj đaka i učitelji u planiničkoj školi u periodu od 1944. do 2005. godine. Table 3. School years, classes, number of pupils and teachers in school of planinica since1944. until 2005.

ZAKLJUČAK

Kroz 135 godina postojanja planiničke Osnovne škole uloženo je dosta truda u njen rad. Svaki rat koji je vođen na području Timočke Krajine dovodio je do uništavanja školske zgrade i imovine. Zahvaljujući tome što su meštani Planinice bili svesni značaja škole i obrazovanja, uvek su je obnavljali i pomagali joj. Nijedna seoska ili školska svečanost nije mogla da prođe bez saradnje škole i meštana. Ipak, na kraju svog postojanja, planinička Škola doživela je sudbinu mnogih seoskih škola u našoj zemlji. Ukinuta je zbog nedostaka đaka. Njen današnji izgled ne svedoči o tome da se u njoj nekada odvijala nastava. Fasada se urušava, prizemlje je demolirino, a sprat gde su se nalazile učionice sablasno je pust. Ako naša država ne preduzme hitno neke korake, mnoge seoske škole doživeće istu sudbinu. Zato, svi treba da se zapitamo šta će se desiti kada ukinemo sve seoske škole. Koje će škole biti na redu za ukidanje?

V 14 Ljubinko Sibinović II 2 Milentije Jovanović 1961/62. I 9 Ljubinko Sibinović III 2 Milentije Jovanović

II 21 Persida Sibinović IV 3 Milentije Jovanović III 14 Persida Sibinović 1989/90. I 2 Milentije Jovanović IV 16 Ljubinko Sibinović II 2 Milentije Jovanović V 11 Ljubinko Sibinović III 2 Milentije Jovanović

1962/63. I 11 Ljubinko Sibinović IV 2 Milentije Jovanović II 10 Persida Sibinović 1990/91. I 2 Dragana Stojanović III 18 Persida Sibinović II 2 Dragana Stojanović IV 12 Ljubinko Sibinović III 1 Dragana Stojanović V 12 Ljubinko Sibinović IV 1 Dragana Stojanović

1963/64. I 12 Ljubinko Sibinović 1991/92. I 2 Milijana Radičević II 11 Persida Sibinović II 2 Milijana Radičević III 8 Persida Sibinović III 2 Milijana Radičević IV 21 Ljubinko Sibinović 1992/93. I 2 Snežana Stojković V 12 Ljubinko Sibinović II 2 Snežana Stojković

1964/65. I 12 Ljubinko Sibinović III 2 Snežana Stojković II 11 Persida Sibinović IV 2 Snežana Stojković III 11 Persida Sibinović 1993/94. I 2 Snežana Stojković IV 7 Ljubinko Sibinović II 2 Snežana Stojković V 21 Ljubinko Sibinović III 2 Snežana Stojković

1966/67. I 9 Pera Sibinović IV 2 Snežana Stojković II 8 Ljubinko Sibinović 1994/95. II 2 Snežana Stojković III 8 Pera Sibinović III 1 Snežana Stojković IV 10 Ljubinko Sibinović IV 2 Snežana Stojković V 10 Ljubinko Sibinović 1995/96. III 2 Snežana Stojković

1967/68. I 9 Ljubinko Sibinović IV 1 Snežana Stojković II 9 Ljubinko Sibinović 1996/97. IV 2 Snežana Stojković III 8 Persida Sibinović 1997/98. I 1 LidijaStanković IV 7 Ljubinko Sibinović 1998/99. II 1 Danijela Milutinović V 9 Ljubinko Sibinović 1999/2000. III 1 Danijela Milutinović

1968/69. I 6 Todor Đurov 2000/1. I 1 Jelena Vasilijević II 9 Todor Đurov IV 1 Jelena Vasilijević III 10 Todor Đurov 2001/2. I 1 Irena Radulović IV 8 Todor Đurov 2002/3. II 1 Irena Radulović V 8 Todor Đurov 2003/4. I 1 Irena Radulović

1969/70. I 10 Todor Đurov III 1 Irena Radulović II 6 Todor Đurov 2004/5. II 1 Anita Koželj III 9 Todor Đurov IV 1 Anita Koželj IV 8 Todor Đurov V 6 Todor Đurov



ZAHVALNOST

Jelica Ilić,kustos muzeja grada Zaječara Milentije Jovanović, učitelj OŠ ,,Đura Jakšić”, Zaječar Aleksandra Ivković, nastavnik srpskog jezika OŠ ,,Đura Jakšić”, Zaječar Radomir Nikodijević, pomoćni radnik OŠ ,,Đura Jakšić”, Zaječar

IZVORI I LITERATURA

Grupa autora, Zaječar i okolina, Timok, Zaječar, 1974. Žarko P. Milošević I Stanko J. Mitić, Osnovno školstvo Zaječara 1830-2004., Istorijski arhiv ,,Timočka krajina”, Zaječar, 2006. Leksikon planiničke osnovne škole, Građa za Planincu, Istorijski arhiv ,,Timočka krajina”, Zaječar Matične knjige učenika, OŠ ,,Đura Jakšić”, Zaječar,1918-2005 Miloš V. Milosavljević, Planinica-istorijska zbivanja i etnografski zapisi, Istorijski arhiv ,,Timočka krajina”, Zaječar, 1989.

Documents

REGIONALNI CENTAR ZA TALENTE BOR - talentibor.com · Po planu za drugi razred dodati su predmeti: poznavanje domovine i sveta i crkvenoslovenski jezik. Za treći razred: poznavanje