)2009( ساني ني مانطي)10( ذمارة ئيمتياز خاوةنيكوان كةريم ماوسةر سةرنو سؤران عومةروسينبةري نو وةَ يِ بةر ر عةبدول دلييةدا ذمارةان لةمرانم هاوكارةكي:ي سة ئؤفيس باخي طشتي ثشت- ماني سليري ثيتطةي وة ةنيشت خةل ت: َ مةيل ئي[email protected] www.knewsdaily.org دابةشكردنهةندي رة خانة07708649210 ضاثةي كوردستان ضاثخان)1500( نرخ طشتييةي سياسي مانطانةي كي طؤظاري ؤذن�ام�ةك�ان�ي اوةي ر ��ك��خ��ر ي ررةكيان سةةبنكةي ك جيهان لةسةر2009/3/25 لةثاريسةكة كخراوة ي ر فةرميي ثةر مالarabpressnetwork.org اري وردي لةسةر هؤكاري زانياني كردني زيند تي و ضؤني طرتن طا ي س�ةرن�وس�ةري ط�ؤظ�اري روة.وكردؤتة ب دونياتانيةتي وموكراسي لةديو و ب بيشكرا بوجؤرة ئا ي بة ندةل طةست لةكارت دة حكومةوة تة بكري لةكوردستانم بةوة، تة شي دةكي. دةكريداني و زين تني بؤ دةردةضيماني طر ؤذنامةنوسةكة فةر وةي ر تة هؤي ئة دةبي يانة ندةلي ئةو طةوةوكردنة ب "دواي طا وتي ي عومةر سةرنوسةري طؤظاري رن سؤران جيها ؤذنامةكاني اوي ر كخر ي كيدا بؤ ر دواني لةليتريش ش وةو ثي تة كردن دةبيداني و زين وي طرتن وبةر ي ر ندةلكةيدا لةسةر طةطؤظارة ك لة اثؤرتي وةي روكردنة ب". دةكري لي كوشتنيشةي ة هةري لةسةروة ثاش ئةوة دةستطير كراةن ثؤليسةي لة2009/3/18 ن لة سا21 سؤران عومةري تةمةنوة كراوة باس لة اثؤرتةدا ا، لةو ر كري لةسةر تؤمار ياساي نة داواي اني ضوارقوركاني شارةو ية ندةلي طةوةوكردنة ب طا ي ةي رو ذمارةيي ئةوةبونةوة دواي ب ك، بؤي ئافرةتي بة زةوي دراوةر ثارضةس كردن دا ضوا ك ةرامبةر سي لةبوة.فرؤشراية طرانيش دة كي راو بةنرخي ن ة سوتيكة لةو ناوضةي طؤظارةردةم كرد لةبة يان لي شوازي زؤر ثي كي ؤذنامةنوساني ر ةو لةوي اني وة بؤ ر طوازرايةوة مانية سليداني عومةر لةزين سؤرانة بةكةفالةتي ، بؤي بكريدانيدا زينكةي ئةوانشارة ك لة ؤذنامةنوسي ون ردةبو ازي نة ي زؤر كةر ك فشارين و ثاش زيندا ي كةفالةت ترين بران ئةم كةفالةتةي بةزؤروسةكان لةكوردست ؤذنامةن ك لةر ةكيزاد كرا، ي دينار ئا مليؤن2 وت كردنيزادي و دةمكبرد بؤ كوشتني ئامةت ناودطاي بةفشاري حكورانةي دام جؤرة كا سؤران عومةر ئةندو خةمس بكةين، تاكو ئيف ئةهلي ؤذنامةطةري رةن تاكودارم بكي بةتةلةفون ئاطانتوانم بكةن، ئةيادانيرو زيناكو دةستطيو نيم ت هاتو دطا هةل وتي من لةدا سؤراندطا. بضمة دا بكات،دطا بةداكةش ش ثي طةكاني بةل تاكو بةخشي عومةر س��ؤران بة هةفتةي2 م��اوةيدط��ا دا سةلماندنيةرامبةر لةبدط��ا داردةمي بة بخةمة نامة طة بةل16 �ادةم "ئ�امشي وتي طا ي ر سةرنوسةريم بة بكات،اريةكان زاني طةنامةو بةلطرتني وةررضاوةي بةسة ئاماذةوبراو ناوةي ئة بةبيندا" قسةكانمابةتي". تايرذةوةنديداري بؤ بة ئيتيسةاني دة ن بةكارهي ي ندةل ن لةطة امةكان ثر طةن كرد "بةلوةي بة ئاماذةطةرانيداوة، ني وي وضةدا ر كةلةو ناوة ية ندةل ن لةو طة وةبطلي زؤر تي كي كاني خةل وان دةكري شي ضاوةر سؤران وتي تة سةري دةخريرانةيية بةو فشااردا مةترسيد كي لةبارودؤخي ئةهليايدي مي كةبارودؤخيوةي ي لة بر خؤشي دةرةرامبةرةتي لةبوي بيني ئةهليايدي كةمي ةي ؤل بؤ ئةو ر اندةوة ئةمةشي طةروة هؤكاري و ثارتية تي ةكييةن ي لةنةدا يا ندةلرا كردني ئةو طةمبةر ئاشكواية لةبةراموكراسيدا بو دي تري كي تيشي "لةهةر وندا، ئةو وتي يةكانيا ندةل طة ؤذنامةنوسةكةي دني رداني كر و زيني طرتن فةرمان لةكوردستانوةم بةداخة، بةوة شاية كار دةكيستي لةت دة حكومة". دةردةضي ثيوسيان ؤذنامةن اساي رومةت كةيية بؤ حكورةةكي طة عةيبةياني كردنيس و زيند ؤذنامةنو تني ر "طر ي سؤران دةل كراوة".غةدة ؤذنامةنوس قة تني ريدا طركردووةو تيا دةر تاكووةوتةوكراوة ب10.6.2008 لة ذم��ارةي يةكةم مانطانةيةو طشتياسي سي كي طؤظاري طا ي ر وي ل�ةر هةيةوري ؤشنبي روةزارةت��ي ل��ةي ياساي ةتي مؤل سةربةخؤيةووة، دةرض��و ذم��ارةي9 ستة ئي. ن�اط�ري وةر لةحكومةتيشةنانةت ت و ك ةنيي و كةس لةهيض ث�ارةوة سةربةخؤية ت��ةواووة يية مالوسانة ؤذنامةنو نةو زؤر لةر ضوارقور انيةو قةرزاري ر طا ي رني بةندكرام ما سليوةي طواستنةي طرتن ودان ر لةزين كاتذمي5 ماوةي ت كة اد بضيم لةيوة ناكةم ئة باوةر لةيادوة هةرطيز ئةة، لةمة زياتر اني داني روة بؤ زين طوازرامة2009/3/18 نطةو درةهات و بةريك دا تائةوكاتةي تا ةطةل يان وتم ل ن و ثي كردي شوازي انية ثي زؤري ر كي ؤذنامةنوساني دان رردةم زينشتينة بةريانم كةطةيكةم و قةرزا ناوة. نيتة دان بمي ئةمشةو تؤ لةزينابين ازي ن كةرمان كردووة انية قسة قامي ر قايمانم، سوثاسيةي ثشتيواني زةو ي ست و ر وي و هةل هةموكةم و خؤم بةقةرزداري ئةو دة ؤذنامةنوسانة ثاسي ئةو ر زؤر سووسان ؤذنامةن سؤزي و هاوكاري خؤي بؤ ر ان و دلةم زيندنطانةي شةو هاتة بةردو درةكةم كةبةقام دة قايم م.عةليزاد بونم ثرسينم و ئا هةوالة تاكو ةكةو ندني هةوالكةم كةلةطةيانوسم دة ؤذنامة اني ر ي ي و هاوراند، سوثاسي هةمو سةلمون.بو ماندوزاد كردنم.ون بؤ ئا دا بو وام لةهةولردةكةن كةبةوسان دة ؤذنامةن كاي ر سةندي سوثاسيداني بةطرتنم و زينياناخؤش بون ن ثي ستي وي كةم بؤ هةل دة انية ماني و ر سلي نةو سةراي سي ضوارقور ثؤلي سوثاسي كردنم. سؤران عومةر طا ي سةرنوسةري طؤظاري ر ي لةكوردستان ندةلراكردني طة نرخي ئاشك دي هي عةبدولخالق، مةسعود عةلي، شةنكاري، بةرزان ري هةوليلةتيف، عةبدول ئاسؤ، عةبدول، ر عةبدول ، دليي ةبجةي خةوان هةل با خؤشناو، طؤران، شةيدا عةبدولكوان كةريم كةمال ضؤماني، ما

rega magazin

Embed Size (px)

DESCRIPTION

rega magazin

Citation preview

Page 1: rega magazin

3ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

ذمارة )10( مانطي نيساني )2009(

خاوةني ئيمتيازماكوان كةريم

سةرنووسةرسؤران عومةر

بةريوةبةري نووسيندلير عةبدولآل

هاوكارانمان لةم ذمارةيةدا

ئؤفيسي سةرةكي:سليماني - ثشت باخي طشتي

تةنيشت خةلوةتطةي ثيري

ئيمةيل:[email protected]

www.knewsdaily.org

دابةشكردنخانةي رةهةند

07708649210

ضاثضاثخانةي كوردستان

نرخ )1500(

طؤظاريكي مانطانةي سياسيي طشتييةري��ك��خ��راوةي رؤذن��ام��ةك��ان��ي سةرةكيان كةبنكةي جيهان لةسةر 2009/3/25 لةثاريسة ريكخراوةكة فةرمي مالثةري

arabpressnetwork.orgهؤكاري لةسةر وردي زانياري كردني زينداني ضؤنيتي و طرتن ريطا ط��ؤظ��اري س��ةرن��وس��ةري

بآلوكردؤتةوة.دونيا وآلتاني لةديموكراسيةتي طةندةلي بةوجؤرة ئاشكرا ببي و بآلو لةكار دةست حكومةت بكريتةوة لةكوردستان بةآلم دةكيشيتةوة،

بآلوكردنةوةي ئةو طةندةليانة دةبيتة هؤي ئةوةي رؤذنامةنوسةكة فةرماني طرتني بؤ دةردةضي و زينداني دةكري. "دواي وتي ريطا طؤظاري سةرنوسةري عومةر سؤران جيهان رؤذنامةكاني ريكخراوي بؤ لةليدوانيكيدا ثيشتريش دةبيتةوةو كردن زينداني و طرتن روبةروي طةندةلي لةسةر لةطؤظارةكةيدا راثؤرتيك بآلوكردنةوةي

هةرةشةي كوشتني ليدةكري."لةسةر ئةوةي ثاش كرا دةستطير ثؤليسةوة لةاليةن 2009/3/18 لة ساآلن 21 تةمةن عومةري سؤران لةوة كراوة باس راثؤرتةدا لةو تؤمار كرا، لةسةر ياسايي داواي بآلوكردنةوةي طةندةليةكاني شارةواني ضوارقورنة ريطا ذمارةيةي ئةو بآلوبونةوةي دواي بؤية بةئافرةتيك، دراوة زةوي ثارضة ضوار دا كردن سيكس لةبةرامبةر

طؤظارةكة لةو ناوضةية سوتينراو بةنرخيكي طرانيش دةفرؤشرايةوة.سؤران عومةر لةزينداني سليمانيةوة طوازرايةوة بؤ رانيةو لةوي رؤذنامةنوسانيكي زؤر ثيشوازييان ليكرد لةبةردةم زيندان و ثاش فشاريكي زؤر كةرازي نةدةبوون رؤذنامةنوسيك لةشارةكةي ئةواندا زينداني بكري، بؤية بةكةفالةتي كةفالةت بري بةزؤرترين كةفالةتةي ئةم لةكوردستان لةرؤذنامةنوسةكان يةكيك كرا، ئازاد دينار مليؤن 2خةمآلندو سؤران عومةر ئةم جؤرة كارانةي دادطاي بةفشاري حكومةت ناوبرد بؤ كوشتني ئازادي و دةمكوت كردني

رؤذنامةطةري ئةهلي تاكو ئيفالس بكةين، سؤران وتي من لةدادطا هةلهاتوو نيم تاكو دةستطيرو زيندانيم بكةن، ئةيانتواني بةتةلةفون ئاطادارم بكةن تاكو

بضمة دادطا.بكات، بةدادطا ثيشكةش بةلطةكاني تاكو بةخشي عومةر س��ؤران بة هةفتةي 2 م��اوةي دادط��ا سةلماندني لةبةرامبةر دادط��ا بةردةمي بخةمة نامة بةلطة 16 "ئ��ام��ادةم وتيشي ريطا سةرنوسةري بةآلم بكات، زانياريةكان بةلطةنامةو وةرطرتني بةسةرضاوةي ئاماذة ناوبراو ئةوةي بةبي قسةكانماندا" تايبةتي". بةرذةوةندي بؤ ئيداري دةسةآلتي بةكارهيناني لةطةندةلي ثرن "بةلطةنامةكان بةوةكرد ئاماذةي

نيطةراني رويداوة، ناوضةدا كةلةو طةندةليةوة لةو تيوةبطلين زؤر خةلكانيكي دةكري ضاوةروان وتيشي سؤران فشارانةي دةخريتة سةري بةو لةبارودؤخيكي مةترسيدارداية ئةهلي ميدياي لةوةي كةبارودؤخي دةربري خؤشي لةبةرامبةر بينيويةتي ئةهلي كةميدياي رؤلةي ئةو بؤ طةراندةوة ئةمةشي هؤكاري ثارتيةوة و يةكيتي لةاليةن طةندةليةكانياندا، ئةو وتيشي "لةهةر وآلتيكي تري ديموكراسيدا بوواية لةبةرامبةر ئاشكرا كردني ئةو طةندةليانةدا حكومةت دةستي لةكار دةكيشايةوة، بةآلم بةداخةوة لةكوردستان فةرماني طرتن و زينداني كردني رؤذنامةنوسةكةي

ثي دةردةضي."سؤران دةلي "طرتني رؤذنامةنوس و زينداني كردني عةيبةيةكي طةورةية بؤ حكومةت كةياساي رؤذنامةنوسيان

دةركردووةو تيايدا طرتني رؤذنامةنوس قةدةغة كراوة".تاكو بآلوكراوةتةوةو 10.6.2008 لة ذم��ارةي يةكةم مانطانةيةو طشتي سياسي طؤظاريكي ريطا ل��ةروي هةيةو رؤشنبيري ل��ةوةزارةت��ي ياسايي مؤلةتي سةربةخؤيةو دةرض���ووة، ذم��ارةي 9 ئيستة وةرن��اط��ري. لةحكومةتيش تةنانةت و اليةنيك و كةس لةهيض ث��ارة سةربةخؤيةوة ت��ةواو مالييةوة

طا قةرزاري رانيةو ضوارقورنةو زؤر لةرؤذنامةنووسانة ريبةندكرام سليماني طواستنةوةي و طرتن لةزينداني كاتذمير 5 كةماوةي بضيت لةياد ئةوةم ناكةم باوةر لةياد ئةوة زياتر هةرطيز لةمة رانية، بؤ زينداني بةو درةنطة 2009/3/18 طوازرامةوة تاريك داهات و تائةوكاتةي ناكةم و قةرزاريانم كةطةيشتينة بةردةم زيندان رؤذنامةنوسانيكي زؤري رانية ثيشوازي كردين و ثييان وتم لةطةل

قايمقامي رانية قسةمان كردووة كةرازي نابين ئةمشةو تؤ لةزيندان بمينيتةوة. زؤر سوثاسي ئةو رؤذنامةنوسانة دةكةم و خؤم بةقةرزداري ئةو هةموو هةلويست و ريزةو ثشتيوانيةيانم، سوثاسي م.عةلي قايمقام دةكةم كةبةو درةنطانةي شةو هاتة بةردةم زيندان و دلسؤزي و هاوكاري خؤي بؤ رؤذنامةنوسان سةلماند، سوثاسي هةموو هاوريياني رؤذنامةنوسم دةكةم كةلةطةياندني هةوالةكةوة تاكو هةوال ثرسينم و ئازاد بونم

ماندوبوون.سوثاسي سةنديكاي رؤذنامةنوسان دةكةن كةبةردةوام لةهةولدا بوون بؤ ئازاد كردنم.

سوثاسي ثؤليسي ضوارقورنةو سةراي سليماني و رانية دةكةم بؤ هةلويستي ثيناخؤش بونيان بةطرتنم و زينداني كردنم.

سؤران عومةر سةرنوسةري طؤظاري ريطا

نرخي ئاشكراكردني طةندةلي لةكوردستان

هيدي عةبدولخالق، مةسعود شةنكار عةلي، بةرزان هةوليريي، عةبدوللةتيف، ئاسؤ عةبدولآل، باخةوان هةلةبجةيي، دلير عةبدولآل، خؤشناو، شةيدا طؤران، عةبدولآل

كةمال ضؤماني، ماكوان كةريم

Page 2: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 20094

راثؤرتي بريار ناميق

هةلطةرانةوة لةسكرتيري حزب لةكاتيكدا كةسي حزبي لةناو يةكةمة برياري خاوةن و يةكةم سكرتيرو هةرضةندة هةية، ميذوي كورديدا لةخوا جطة زؤرينة ئيمة حزبةكاني سةرؤك كةس نةبووة بيانطؤري يان بةشيوةيةكي ئاسايي اليانبدات، بةآلم نيوةي ئةنداماني سةركردايةتي زةحمةتكيشان حزبي مةركةزي كؤميتةي و عةزيزي قادر كؤبونةوةو راب��ردوو لةمانطي قادر لةبةياننامةيةكدا سركرد، سكرتيري حزبيان عةزيز بةطومانة لةوةي ئةمة تةنها هؤكاري كيشة

ناوخؤييةكانيان بي، ئةو بةدةستي دةرةكي دةزاني و راستةوخؤش زؤر كةسي نيوخؤي حزبةكةي و دةرةوةي حزبةكةي ثارتي ديموكرات بةهؤكاري ثييان تر هةنديكي دةزان��ن، ئينشيقاقة ئةو و بايدن راويذكاري بؤتة كةئيضستة هيرؤ واية كضةكورديكي ئامؤزاي سةعد خاليدة دةستي لةو كارةدا هةية و ثارتي بةهؤي نزيك بونةوة لةهيرؤ ئةوانة دةكات كةقادر عةزيزيان دةعمي سةعدو

سركردووة.مانطانةي بودجةي حكومةت هةرضةندة ئةوان و خاليد سةعد داية زةحمةتكيشاني جةماعةتةي ئ��ةو بةفةرمي تالةبانيش و

بةزةحمةكتيشان ناساندو ثيشوازي ليكردن.

سةرةتاي دروست بونى كيشةكان ئةندامى خاليد" "سةعد وتةكانى بةثيى ل��ةدواى زةحمةتكيشان سياسيى مةكتةبى كيشةكان 2007 سالى ثينجةمى كؤنطرةى ؤذةى ر ئةو نةكراون، و ضارةسةر بوون دروست تةجميد بريارى كؤدةبيتةوةو ناوةندى كؤميتةى حزبةكةيان سكرتيري عةزيزي قادر كردنى عةزيز ق��ادر خاليد، سةعد بةوتةى دةدةن، تةلةفؤن بؤ دةكات و ثيى دةليت ئيوة خؤفرؤشن بةزةبرى ضولنةكةن بارةطايانة ئةو و ئةطةربيت

هيز ثيتان ضؤلةكةين.

تةزكيةكةى قادر عزيز بؤ سةعد خاليدو ئةوان

نةبوو، كيشةمان ئيمة دةلي خاليد سةعد هينابوو كةمتر دةنطمان كةئيمة كؤنطرة دواى تةشكيل ليذنةيةك دةبيت وتى قادر كاك بكريت بزانين هؤكار ضية ئةمة تةكةتول هةبووة كرد ضةندجاريك تةواو راثؤرتى خؤيان ليذنةكة بي دواجار طؤرى بةليذنةكة راثؤرتى قادر كاك مانط 6 بؤ برياريدا مةركةزى ليذنةى بريارى تةجميد مةركةزى ليذنةى ئةندامةى سي ئةو

بكرين، لةناو بريارةكةدا هات بوو كةئةبيت ثابةند دةردةكرين. لةحزب ئةطةرنا بةبريارةكةوة بن دواى سي مانط وةك حةقيكى خؤيان ئةو سي ضاو كرد داوايان ناوندى كؤميتةى ئةندامةى ئةمةى قادر كاك بخشيندريتةوة بةبريارةكةدا اليانداوةو لةبريارةكة "ئةمة وتى زانيو بةهةل تةزكيةكةى مةسةلةى دوردةخرينةوة لةحزب زةحمةتكيشان بؤ حزبيكى وةك ئيمةش عةيبة حزب بةتةزكيةى سياسي مةكتةبي ئةندامى 3

بهينرينةوة ناو حزب ئةمة زؤر دورة لةراستيةوة!

دارايى حزب و ناشةفافى سةرف كردنى

ثةيرةوى بةثيى دةليت خاليد سةعد وةك داراي��ى سياسةتى ثيويستة حزب ناوخؤى رةسمى سياسي مةكتةبى ناوةندى كؤميتةى بكات بةآلم تايستا ئةو بودجةية كةبرةكةى 400 مليؤن دينارة نةزاندراوة ضؤن و بةضي شيوازيك سةرفدةكريت هةموو جؤرى سةرف و دةسةآلت

الى كاك قادرخؤى بووة .

ثةنابردن بؤ دادطا دةسةآلتى مةركةزى ليذنةى دةليت سةعد دةسةآلتى و دةتوانيت كؤنطرةية دوو نيوان هةموو برياريكى هةية كةبةثيى ثةيرةوى ناوخؤ هةر ئةنداميى حزب لةهةر ئؤرطانيكى حزبدابيت بريارى روبةروى ئةوكاتة ناوخؤالبدا لةثةيرةوى بيةويت ئةطةر قادر كاك دةبيتةوةو شيوة لةم لةدادطا كيشةكان يةكال بكاتةوة دلنياين بةسودى ئيمةية، ئيمةش حةزةكةين لةريي دادطاوة كيشة

كان يةكاليى بكةينةوة.

داية ؟ قادر كي زؤرينةي لةطةلعةزيز يان ئةنداماني مةكتةب سياسي حزبة ئةو زؤرينةي واية ثيي عةزيز قادر ئةو جيابونةتةوة ئةوانةي ماوةتةوةو ئةو لةطةل ئةندامي 4 و سياسي مةكتةب ئةندامي 3" وتي ئةندامي 6 لةطةلة، مةركةزييان كؤميتةي 5 كؤي لة منن، لةطةل مةركةزي كؤميتةي مةكتةبي منة، لةطةل مةكتةبي 4 مةكتةبيش ئيدارةو ثةيوةنديةكان، راطةياندن، ثيشمةرطة، هةموو مةكتةبةو ضوار ئةم بةرثرسي دارايي،

هيرؤ تاضةند دةستي لةسركردني قادر عةزيزدا هةبووة؟وردةكاريةكاني سركردني قادر عةزيز و كيشةكاني ناو زةمحةتكيشان و جيابونةوةي سةعد خاليد و ئةوانيرت

قادر عةزيز ئةو سكرتيرةي كةدواي تةمةنيك ثيكةوةبوون ئةندامةكاني خؤي تةجميديان كرد

Page 3: rega magazin

5ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

بةرثرسي تةنها منة، لةطةل مةكتةبةكان مةكتةبي ريكخراوة جةماوةريةكان لةطةل ئةوانة، و مامؤستايان و ئافرةتان ريكخراوةكةي سي

خويندكاران لةطةل منة."وتي عةزيز قادر حكوميةكان ثؤستة لةناو عيراق و كوردستان لةحكومةتي "ئةوانةي لة جطة رؤشتوون، ئةوان لةطةل هةموو بوون ئةندامةي ئةنجومةني ثاريزطاي كةركوك ئاوات

محةمةد لةطةل ئيمة."

كي زةحمةتكيشانة ؟قادر عةزيزي دةلي "ئايندة واقيع دةريدةخات كؤثي يش 1996 لةسالي زةحمةتكيشانة، كي سةري بةآلم كرد دروست زةحمةتكيشانيان رذيمي كؤنةو ئةمة وةكو سياسةتةكاني نةطرت،

هةوليكي نةزؤكة".دةربارةي ئةوةي حزبةكة مؤلةتي هةية قادر عةزيز دةلي "بةلي مؤلةتي حزب و تؤماري كياني ئةندامي من منة، بةناوي لةهةلبذاردن سياسي

ئةنجومةني باآلي ثارتة سياسيةكانم".ياساييان داواي ئامادةم ئةلي عةزيز قادر نية بؤيان ئ��ةوان ضونكة بكةم تؤمار لةسةر

بةناوي مؤلةت ضونكة بةكاربينن حزبةكة ناوي منةوةية.

تةجميدةكةي بةثيضةوانةي دةستور وةسف دةكات

كردنةكةي تةجميد واية ثيي عةزيز قادر 4\3 دةستور بةثيي دةستورةو ثيضةوانةي مةكتةبي و مةركةزي كؤميتةي ئةنداماني ي ئيجرائاتي و البةرن ئةنداميك دةتوانن سياسي برطةيةكي "لةهيض دةلي ئةو بكةن، لةبةرامبةر لةهيض ح��زب طشتي سكرتيري دةس��ت��وردا

سزايةكي ثةيرةوي ناوخؤدا نية".

ئةوة بين مةجبور "ئةطةر وتي عةزيز قادر كيشةكةمان دةبةينة دادطاو ياساي هةبيت ئةوة ئةوان ناتوانن زةحمةتكيشان بن، ئةطةر ئةمةش

كودةتا بي ئةوة شتيكي ترة".

زةحمةتكيشان بؤ واي ليهات؟ثرؤذةي باجي ئةمة واية ثيي عةزيز قادر خؤ 4حزبةكةو لةطةل ثيكةوةبوني و ضاكسازي جياكردنةوةيةتي لةزؤر شت، بؤية بةطومانة لةوةي دةستي دةرةكي لةم دؤخةي نيوخؤي حزبةكةي دا هةية وةك دةلي "لة17.3.2009 ةوة بودجةي حزب لةهةوليرةوة لةاليةن حكومةتةوة راطيراوة،

بةبيانوي ئةوةي ثارة لةبةردةست دا نية؟دينارةو مليؤن 400 زةحمةتكيشان بودجةي ثيشتر لةاليةن يةكيتي نيشتمانيةوة ئةو بودجةية دابين كراوة، بةآلم ماوةي 2 مانطة ئةو بودجةية

براوةتة حكومةت و لةوي وةريدةطرن.ئةوةي لةحكومةتداية لةطةل قادر عةزيز نية

لةجيابونةوة رؤذيك "دواي دةلي قادر عةزيز وتويانة بةآلم بودجةكة وةرطرتني بؤ ضوين لةثشتي هيناوةو رةسمي نامةي وةزيرةكةتان بدةني، بودجةكةيان ثيدراوة بةلينيان ياساوة

هةلويستي بةوان بدةن بودجةش ئةو ئةطةر ياسايي و سياسيمان دةبي".

ئةوانةي لةحكومةتدان و ئيستة لةطةل سةعد خاليد و ئةنداماني ترن، قادر عةزيز وتي "بةياننامة نوينةرايةتي ئةوانة رايدةطةيةنين و دةردةكةين

ئيمة ناكةن".سةرؤك "لةمةكتةبي دةل��ي عةزيز قادر كراوة دروست ئيمة بؤ كيشةية ئةم وةيرانةوة هةلويست ئةوكاتة دةط��ات بةكوي بزانين

دةردةبرين".نيوةي هةوليريش واية ثيي عةزيز قادر بةشداري بارودؤخةشةوة بةم و خؤيدان لةطةل

هةلبذاردن دةكةن.لةسةر ديكتاتؤري قادر عةزيزة

يان....؟ عةزيز ق��ادر كةدةلين ب��ةوةي سةبارةت تاكرةوو ديكتاتؤرة ناوبراو وتي "دةكري تاكرةوي ريذةيية ئةمةش بةآلم كةسةكان، وةكو هةبي

ديكتاتؤريةت نية".زؤري كةبةشيكي بودجة كردني سةرف بؤ سةرف بةتاكرةوانة عةزيزةوة قادر لةاليةن حزب ليذنةيةكي "ئامادةم وتي ناوبراو دةكري، و رؤذنامةنوسان و حكومةت و ثةرلةمان و حزب بودجةي هةموو بين با دارايي، ضاوديري

بةئامادةبوني ئةوان بثشكنن."ئامانجيان كةسانة ئةو لةوةي بةطومانة ئةو كرد داوامان "ئيمة دةلي بؤية بيت ضاكسازي حزب ثيشكةوتوي ك��ادري 25 كؤبينةوة، حزب بارودؤخي وتيان و ثيداين نامةيةكيان خراثةو ناكري بةوجؤرة بروات، بريارماندا كؤنطرة

ببةستين".

داية ؟ كي زؤرينةي لةطةلدةربارةي بارةطاكاني كةركوك و ضوارقورنةو عةزيزيان كةقادر ئةندامانةي بةو كةدراوة رانية مةكتةبي ئةندامي خاليد سةعد كرد، تةجميد كةئيمزاي ئةندامانةي لةو يةكيك و سياسي "بؤ وتي كردووة عةزيزي قادر كردني تةجميد بوو زؤرينة كي نةبي دروست مةشاكيل ئةوةي بانط هةردووال ئةوةبوو بةوان، درا بارةطاكة كران لةكةركوك لةكؤي 257 كةس 16 ئةندامي لةطةل ئةوان بوو، بؤية مقةرةكة درايةوة بةئيمة، نية، لةطةل كةسيان يةك دهؤكيش ئةوةي هيشتا لةسليمانيش ثيشمةرطةيةكيش، تةنانةت

يةكاليي نةبؤتةوة، هةموو هةوليرةو ئيمة "ئةساسي دةلي ئةو خمي خةلكي لةهةندي جطة ئيمةن، لةطةل

خؤي نةبيت، هةموو ئةوروثا لةطةل".

كيشةي طةروة 400 مليؤنةكة بووسةعد لةوة نيطةرانة كةطواية قادر عةزيز 400 مليؤن ديناري لةمالي خؤي دائةنا، بةويستي خؤي كةئامادةية ئةوةي دةربارةي كردووة، سةرفي ثارانةدا ئةو كردني بةسةرف دارايي ضاوديري بةقائيمة كردويةتي "راستة وتي سةعد بضيتةوة ئةطةر ئيمة ك��ردووة، سةرفي بةتةنها بةآلم ثارةمان ثيويست بوواية دةبوو بضين لةدةرطامان

بداية بؤ ثارة ئةطةر لةمال نةبوواية ئةبوو هيض".رازيية، شت بةهةموو "ئيستة ئةلي سةعد بةوةي بين رازي ئيمة نية مومكين بةآلم تاكؤنطرة ئةو بمينيتةوة، ئةطةر ئةو بيةوي تؤزيك تةجميدةكة ئةوا لةسةري بيت سوك زيانة لةو قبول بكات رةنطة ضانسيكي باشي هةبي، ئةطةر لةكؤنطرةش خةلكي دةنطي ثيدا ئةوة ئيحترامي

سةعد خاليد ئةندامي مةكتةب سياسي زةحمةتكيشان يةكيك لةئةندامة ضاالكةكاني دذ بةقادر عةزيز

Page 4: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 20096

ئيرادةي خةلكي خؤمان دةطرين".

هيرؤ تاضةند دةستي وةشاندنةوةي لةهةل

زةحمةتكيشاندا هةية؟ئةم بايدنة، راويذكاري عةبدولقادر، هيرؤ بةثيي خاليدة، سةعد حةقيقي ئامؤزاي كضة ديموكرات ثارتي دةوتري زانياري هةنديك زةحمةتكيشان كةسانةي ئةو ثشتطيري بؤية كردووة تةجميد عةزيزيان كةقادر دةكات بايدنةوةية راوي��ذك��اري هيرؤي بةهؤي لةم هيرؤ دةستي خاليدةو سةعد كةئامؤزاي

جيابونةوةدا هةية. كؤندؤ ليزا رايز "دةلي تةسةور ئةكةم هيرؤ

لةئايندةدا ببيتة وةزيري دةرةوةي ئةمريكا".هيرؤ ئةو كضة كوردةية كةئيستة نزيكترين ئةمريكاداو سياسةتي لةنيو كوردة كةسي خاوةني ثلةو ثؤستي باآلية، دةربارةي ئةوةي كةهيرؤ دةستي لةثشتي ئةم جيابونةوةية سةعد خاليد دةلي "هيرؤ ئةطةر بةوجؤرة ئيشي بكرداية نةدةطةيشتة ئةو ثؤستة، راستة هيرؤ ئامؤزامةو كوردة بةآلم لةضوارضيوةي سياسةتي ئةمريكا بةم مةسةلةي ثةيوةندي دةكاتةوةو هيض بير كةثارتي نية راس��ت ئ��ةوةش نية، ئيمةوة لةهيرؤ ئ��ةوةي لةبةر بكات ئيمة دةعمي ئيمة خؤمان بةثيضةوانةوة، يان بيتةوة نزيك قوةتي قانونيمان لةطةلة، ثارتي زؤر باش بووة كردووة بةشداريمان كةلةحكومةت لةطةلمان كةلةثيشترا بؤطيراوينةتةوة مافانةيان ئةو

فةوتابوو".

دوو حزبي زةحمةتكيشان، كي ئةمة يةكاليي دةكاتةوة؟

عةزيزة، ق��ادر بةناوي حزب ئيجازةي تةجميد ناوبراويان جيابونةتةوةو ئةوانةي نية، بةآلم كردووة ئيجازةي زةحمةتكيشانيان سةعد خاليد دةلي "ئةوة خؤ دوكان و كؤمثانيا نةطؤري، و بي كةسيكةوة بةناوي تا نية و دةطؤرين ناوي حزبةكةش دا لةهةفتةيةك

سةرنوسةري رؤذنامةكةش الدةبةين".هةر عةزيز قادر ئةطةر ئةوةي دةربارةي ناو ئةوان مايةوة زةحمةتكيشانةوة بةناوي نية مومكين "ئةوة وتي سةعد ؟ دةط��ؤرن ريطةي ثي بدةين و ئيمة حزبي زةحمةتكيشان بةجؤريكي و موئةسةسي بةحزبيكي ئةكةين

تر كاردةكةين لةكوردستان".زةحمةتكيشان ناوي نةيانتواني ئةطةر لةقادر عةزيز وةربكرنةوة سةعد دةلي "ئةوكاتة ئةوةي ئةطةر دةكةين ياسايي ئيجرائاتي كرد، ئيمةش بؤ دةسةآلتي قةزا ملمان لةموو

باريكترة".

ديداري: عوسمان عومةر

بةندي ثيشوي يةكيتي بةثرسي مةلو بةرثرسي لقي 11ي ئيستةي

ثارتي )1955( سالى ك��وردة ئةحمةد هةلؤ قؤناغى بووة، لةدايك سليمانى شارى لة سةرةتايى وناوةندى لةسليمانى تةواوكردوة، ئامادةيى قؤناغى سياسى كارى بةهؤى ثةيمانطاى لةئةوروثا نةكردووة، ت��ةواو زمانى ثةيمانطاى و نيودةولةتى بازرطانى لةفةرماندة يةكيك خويندووة، هؤلةندى بووة يةكيتى سياسيةكانى و سةربازيى كؤرى سةرؤكى ماوةيةك لةراثةرين، بةر رؤشنبيرى كوردى بووة، ئيستا بةرثرسى لقى

)11( ثارتى ديموكراتى كوردستانة لةرانية. )1970( سالى ك��وردة ئةحمةد هةلؤ ثةيوةندي ب��ووة س��ال ثانزة كةتةمةني لةسالى ك��ردووة قوتابيانةوة بةيةكيتي نسكؤى تاكو بةثيشمةرطة بووة )1972(ثةيوةندي )1978( لةسالى ئةيلول، كوردستانةوة رةنجدةرانى بةكؤمةلةى كردووة، بؤتة بةرثرسى كؤميتةيةكى طرنط لةشارى سليمانى، بةر لةراثةرين ليثرسراوى لةدزلى، بووة كؤمةلة يةكى ريكخراوى دواى راثةرين كراية ليثرسراوى ريكخستنى شارى سليمانى )ى.ن.ك( كةئيستة برايةكي لةو كوردة ئةحمةد بةرزان بةناوي تري

ثؤستةدايةو ئةم “هةلؤ” ثارتية.

بؤية وازي هينا نامؤ بووة لةناو يةكيتيدا

ناوبراو لةمانطى )1( ي سالى 1991 وازي لةيةكيتي هينا، لةوبارةوة هةلؤ ئةحمةد دةلي “هؤكارةكةى زياتر بؤ ئةوة دةطةريتةوة من خؤم بةنامؤ دةزانى لةنيو برادةرانى يةكيتي، بةآلم ئةوانم بةنامؤ نةدةبينى لةطةل يةكتر،

كردؤتةوة، بير ضؤنى جةالل مام نمونة بؤ تر كاكةكانى تةواى و نةوشيروان كاك وةك ئةو بيريان دةكردةوة، ئةطةر نا من تا وةكو لةطةل يةكيتي بووم هيض كيشةيةكم هيض تورةنةبووة، لةمن كةسيش نةبووةو مام جةالل لةالى برؤ نةبووة، داوايةكيشم كة نابينيةوة وةسليك نةوشيروان كاك و يان كردبيت سةرف من بؤ ديناريكيان لة تةنانةت بةمن، دابى ديناريكى يةكيتي سةردةمى شاخيش، ضونكة من خؤم خؤمم

ذياندووةو باوكيشم يارمةتى داوم”.كي ضييةو خاوةني ئةوةي دةرب��ارةي كوردة ئةحمةد هةلؤ بووة طةورة لةطةليدا بكةم خةلكانة ئةو سةيرى “ئةطةر وتي وةزيرة ئيستا بوون، ثيشمةرطة كةالى من خاوةنى سةركردايةتيةو ئةندامى يان خؤم ئةوا باغن، كؤمثانياو خانوو ضةندين تردا بةديوةكةى من بةآلم مةغدورة، ثي سةرمايةم و ليثرسراوى دةكةمةوة، بير هةميشة ئةوةى لةبةر نية، طرنط بةالوة ئاواتم و دةزانم زانيوةو بةثيشمةرطة خؤم كوردستانة، سةربةخؤى و كردن رزط��ار دةرويشى و نةتةوةيم كابرايةكى زياتر من

كورستانم.”

ةي رةنجدةرةوانةوة لةكؤمةلبؤ بزوتنةوةي ئازاديخوازي

كوردستانهةلؤ ئةحمةد كوردة لةو ماوةى كةلةطةل كؤمةلة دا بووة، هةر لةبالة كوردستانيةكةدا لةدواى ئةوة لةبةر كردووة، خةباتي كارو واز هيناني لة )ى، ن، ك( لةسالى )1992( لةطةل ضةند كةسيك بريارى دروست بوونى حزبيكى نةتةوةيياندا، لةذيرناوى بزوتنةوةى بة خزمةتكردن بؤ كوردستان ئازاديخوازى نةتةوايةتى، ئامانجةكانى و ستراتيجيةت نةبوونى “لةبةر وتي خؤي وةك بةآلم

هةلؤ ئةمحةد كوردة: تاكو ئيستا لــــةنيو ثارتيدا مستةشاريك يان كؤنةبةعسيةكم نةديوةثارتي لةحزب ناضيت

بذادنةكان هةر زؤينة دةبن و دةسةآلت وحكومةت هةر لةدةستى ى تريش ئةوان لـــةهةل يةكيتي و ثارتي تاوةكو )10( سالئةواندا دةبيت

Page 5: rega magazin

7ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

سى لةدواى ئابورى اليةنى و ئيمكانيةت سال نةمان توانى بةردةوام بين لةسةر كارو

بةرنامةكةمان”.

كيشةي ناوخؤيي يةكيتي لةسةر بةرذةوةنديية

دةروانيتة ض��ؤن ئ��ةوةدا ل��ةوةآلم��ي كيشةكانى نيوخؤي يةكيتي نيشتماني، هةلؤ ئةحمةد كوردة وتي “ئةو كيشةو طرفتانةى ئةمرؤ لةنيو يةكيتي دةبينرين، لةبةرذةوةندى ئةو بؤية من نية، هيض اليةك و كورديكدا نابينم و ثيم واية شكستة ناكؤكيانة بةباش لةو “زؤر وتيشي ئةو لةمرؤدا” كورد بؤ ضاكسازى و طةندةلى كةباسى برادةرانةى دةكةن، دروست ناكؤكى كيشةو و دةكةن لةكردارياندا قسةيةو تةنها واية ب��روام بةرذةوةندي شةرى نيةو جياوازيان هيض لةو دةهينمةوة نمونةيةك من دةكةن”. لةشؤرش ئةوانةى )1964( لةسالى بارةوة، بارزانى لة رةخنةيان جيابوونةوةو بارزانى و باشترو شتيكى نةهاتون هيضيان دةطرت،

بدةن ئةنجام لةبارزانى لةكردارياندا ضاكتر بةلكو تةنها قسة بووةو هيضى تر”.

ئةوانةي واية ثيي كوردة ئةحمةد هةلؤ كاريكى جيابونةوة لةبارزاني 1964 لةسالي “ئاويكى دةل��ي ك��ردووةو خراثيان زؤر ناكؤكى ئةو بؤية كورد، بؤ رشت خراثيان دةدةن روو ئيستاش كارةساتانةى و لةويوة سةرضاوة دةطريت و سةرهةلدةدات، هةر وة بؤنية، ثاساويكى هيض ئةوة لةبةر

ضؤنيكيش بيت ناتوانريت ثينةبكريت”.

ثرؤذةي 4 حزبةكة شةري بةرذةوةنديية

كوردة ئةحمةد هةلؤ ترةوة لةاليةكي بةثرؤذةيةكى حزبةكة، ض��وار ث��رؤذةى دةرةوةى كوردستانى دةزاني و دةلي “لةطةل روحيةتى كوردستانيدا نايةتةوةو تةنها شةرى حزبةش ضوار ئةو ضونكة بةرذةوةنديية، بةشداربوون لة حكومةت و دةسةآلتدا، بؤية لة كةم و كوريةكاندا بةشيان هةية، بةشيك ئةطةر ناوخؤ، شةرى لة بةشدارن و بوون

باشترنابن يةكيتي و ثارتى جيطاى بضنة باشتر حكومةتيش و دةسةآلت و لةوان بةريوةنابةن لةبةرئةوة ثيم باشة ئةواليةنانة بؤ تةبايى و برايةتى طؤرةثانى بطةرينةوة

ريكخستن و يةكخستنى ناو مالى كورد”.

ي تر حوكم لةدةستي تاكو 10 ساليةكيتي و ثارتي دا دةمينيتةوة

دةربارةي ثشتطيركردنى ثارتى و يةكيتي لةترس نية جؤريك ئايا داخراو لةليستى هةلؤ دةسةآلتيان؟ و سياسي لةئايندةى ئةطةر من “بةبرواى ئةلي كوردة ئةحمةد ليستى بكريت ئةوروثا لة هةلبذاردن ئيرة هةلبذاردنى بؤ من بةآلم باشة كراوة ليستى داخراو بةباشتر دةزانم، لةبةر ئةوةى كةسان و اليةنى وا هةية خةبات و ماندوو بةحوكمى ن دي كورد بؤ نية وايان بونيكى ببنة دةتوانن تر ريطاى هةنديك ثارةو دةسةآلتدار، ئةو كات مافى ثارتى و يةكيتي بةترسانى سةبارةت دةخؤن، خةلكيش و ثيم من لةئايندةيان، وةيةكيتي ثارتى من بةتيروانينى لةبةرئةوةى بترسين وانية تريش سالى )10( تاوةكو حزبة دوو ئةو و دةبن زؤينة هةر لةهةلبذادنةكان ئةوان دةسةآلت و حكومةت هةر لةدةستى ئةوان

دا دةبيت”.لةهةموو حزبة دوو ئةو واية ثيي هةلؤ زياترة ماندوبونيان و تر خةبات اليةنةكانى لةثيناوى كوردا، خاوةنى هةزاران شةهيدن ئازادى و ئةو بؤ دروستبون و هاتنة كايةى

سةروةريانةى ئةمرؤ لةكوردستان دةبينري.

مستةشارو فايلدارةكان با برياري ياسايان بةسةردا جيبةجي بكري

س��ةرب��ارةت ك���وردة ئةحمةد ه��ةل��ؤ “من دةلي بوون بةعس ثياوي بةوانةي فايلدارو مستةشارو ئةو ئ��ةوةدام لةطةل

هةلؤ ئةمحةد كوردة: تاكو ئيستا لــــةنيو ثارتيدا مستةشاريك يان كؤنةبةعسيةكم نةديوةثارتي لةحزب ناضيت

بذادنةكان هةر زؤينة دةبن و دةسةآلت وحكومةت هةر لةدةستى ى تريش ئةوان لـــةهةل يةكيتي و ثارتي تاوةكو )10( سالئةواندا دةبيت

هةلؤ ئةحمةد كوردة، ثارتي شةري ثةكةكة ناكات

Page 6: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 20098

بةخةلك دذ كةتاوانيان بةعسيانةى كؤنة سور كورد بةخوينى دةستيان ئةنجامداوةو بةسةرداجيبةجى ياسايان بريارى بووة، لة خةلكانة جؤرة بةو سةبارةت بكريت، ثارتيدا نيو لة ئيستا تاوةكو من ثارتيدا، ناو نةديوة بةعسيةكم كؤنة يان مستةشاريك بة سةبارةت هةبيت، ب��اآلدا لةئاستى

حزبةكانى تر ئةوة بؤ خؤيان دةزانن “.

بةرلةيةكطرتنةوة ثارتي هةر بةموئةسةسات كار كردووة

تاضةند ثارتى لة طةل بةدامةزراوة كردن ثيت حكومةتة، و حزب جياكردنةوةى و وانية يةطكرتنةوةى حكومةت تةنها شكلية

لةنيوان ثارتى و يةكيتي ؟وتي لةوةآلمدا ك��وردة ئةحمةد هةلؤ كردن بةدامةزراوة لةطةل هةميشة "ثارتى بؤية حكومةتة، و حزب جياكردنةوةى و بةريوةى ثارتى ئيدارةى بةشةى ئةو بةشيوةيةكى لةيةكطرتنةوةش بةر بردووة موئةسةساتى و دامةزراوةيى بووة، هةروةها سياسيشةوة كارى و حزبى لةروى ثارتى موئةسةساتية، ئةوةى ثارتيش لة حزبةكانى تر جيا دةكاتةوة، ئةو بريارانةى كةلةسةروى جيبةجى هةمووى دين بؤمان خؤمانةوة بةيةكطرتنةوةى س��ةب��ارةت دةك��ري��ن، نية، شكلى شيوةيةك بةهيض ئيدارةكان سةرؤكى وةك نيضيروان كاك ضونكة يةكيتيش لةسنورى بريارةكانى حكومةت يةيككرتنةوةكة كةواتة دةكرين، جيبةجى

شكلى نية.

سةردةمي ئةندامي زؤرو كادري حزبي نةماوة

زؤرةى ذمارة ئةو سةردةمى وانية ثيت خزمةت نةماوةو حزب كاديرةى و لةشكر حزبةكان كةلةنيو ناكات، بةحزبيش

دةبينريت ؟وتي"بةلى كوردة ئةحمةد هةلؤ لةمةدا من واى دةبينم ئةو ذمارة زؤرةى لة شكرو كاديرةى حزب، بةحزبى ئيمةشةوة خزمةت بةحزب و نةتةوةكةمان ناكات، بةلكو تةنها حزب ثيويستة بؤية ثارةية، بةهةدةردانى خزمةتكردن و نةتةوايةتى بةبةرنامةى رابكيشيت خؤى بؤالى جةماوةر سةرنجى زؤر كؤبكاتةوة خؤى ل��ةدةورى خةلك و باشترة لةو لةشكرو كاديرة زؤرةى كةبةثارة

دةهينمةوة: ئةوة نمونةى كردؤتةوة، كؤى زياتر لةراثرسيةكدا ثيشوو لةماوةكانى لةطةل كوردستان هاوآلتيانى )%75( لة جواميريةكانى و نةتةوةيى هةلويستة بةشيكى كةضى بوون، بارزانى سةرؤك دةبيت بةالم نةبوون، ثارتيش هةر زؤريان كةئةوخةلكة بطرين ضاو لةبةر ئةوةش رةشوروتة زياتر لةنيو سةدةية شؤرش دةكات و لةحزب داوا بؤية هةر دةدات قوربانى و حكومةت دةكات و دةليت ئيمة لةرؤذة رةش و ناخؤشةكان لةطةل ئيوةبووين، بؤية دةبيت باشترة وا ئةوة لةبةر بمانذينن، ئيوة ئةمرؤ بدؤزيتةوة خةلك بؤ كار هةلى حكومةت نةك جؤر جؤراو شةريكةى كردنةوةى بة

ئةوةى ئيستا دةبينريت".

ين لةناو ثارتي دا بال تةكةتول و بالنية

دةوتريت ئازادى لةنيو كاديران، و ئازادى رادةربرينى خةلك و رؤذنامةنوسى لة سنورى دةسةآلتى يةكيتي زؤر زياترة لةضاو ثارتى؟

و "تةكةتول وتي كوردة ئةحمةد هةلؤ بال بالين لةناو ثارتى دانية، بةآلم تيروانينى بة دةتوانيت كاديريك كةهةموو هةية جيا بيروبؤضونةكانى و تيروانين تةواو ئازادى بؤخؤم من ثارتي، لةناو دةرببريت خؤى هةمبيت بؤضونةكانم لة شتيك ه��ةر نيضيروان اك و بارزانى سةرؤك لةالى بةراشكاوانة، زؤر ئةيليم سياسى ةكتةبى و نابيت نةوتوة بةمنى كةس كةتائيستاش ئةو بؤضونانةت هةبيت و ريطريم لينةكراوة، يان ئةوةى لةنيو ثارتى دةيبينى لةنيو هيض خةلكى دةكةى سةير دانية، تر حزبيكى خةلك بةهيزة، زؤر ئاينى اليةنى تيداية

ماركسية، هةية خةلكيش نةتةوةيية، هةية بؤية ثارتى لةحزب ناضيت بةلكو زؤر لةحزب طةورةترة، زياتر لةبزوتنةوةيةكى جةماوةرى هةموو كة دةضيت كوردايةتى بةرفراوانى كؤبؤتةوة تيدا جياوازةكانى بؤضونة بيرو سةبارةت دةكات، سةرؤكايةتى كةبارزانى ئازادى رؤذنامةنوسى و خةلك بةئازادى ثارتى، دةسةآلتى لةسنورى هةية تةواو بابةتانةية هةموو ئةو بةلطةش باشترين ثارتى لةسةر رؤذنامةنوسان كةلةاليةن بآلودةكرينةوة، لةطةل ئةوةى زؤريان دورن لةراستيةوة كةضى ثارتى زؤر بةئاسايى وةرى دةطريت، بؤية ئةو جؤرة قسانة غةدريكة لة لةناو ئازادييةى ئةو ضونكة دةكريت ثارتى لة هةية ثارتى دةسةآلتى ذير لة و ثارتى تر حزبيكى نيو لة رةنطة و شوينيك هيض

دا نةبيت "

وادةزانم ئةو بؤردومانة لةسةر ت ي من دةدري دل

ناوضة بؤردومانى كوردة ئةحمةد هةلؤ ط��ةورةى بةكارةساتيكى سنورييةكان كةئةو ثيناخؤشة "زؤرم دةل��ي و دةزان��ي دةكريت بوردومان ب��ةردةوام ناوضةية ئاوارة و دةكريت شةهيد ودانيشتوانةكةى لةسةردلى وادةزانم بةشيوةيةك دةكرين، زؤر كةمتةرخةمى راستة دةدةري��ت، من لةاليةن اليةنة ساسيةكان لةمبارةوة هةية و سةركردايةتى كورد، بةالم هؤكارةكةى بؤ ئةوة دةطةريتةوة سةركردايةتى كورد فرياى كةهةيةو يت ناكةو هةمووكيشانة ئةو

روبةروى دةبيتةوة".

ثارتي شةري ثةكةكة ناكات قةنديل جةنطى مةبةستيةتى توركيا هيزةكانى دذى بكات يةكيتي و ثارتى بة

ثةكةكة؟"كيشةى واية ثيي كوردة ئةحمةد هةلؤ جةنط بةريطاى ثةكةكة و توركيا طةورةتر كيشةكة بةلكو ناكريت ضارةسةر ريطاى تاكة لةبةرئةوة دةبيت، ئالوزتر و ريطاى طفتوطؤو كيشانة ئةو ضارةسةرى ثارتى بةبةشدارى كردنى ئاشتية، سةبارةت ويةكيتي لةو شةرةدا من ثيم وانية شتى وا روو بدات، لةبةر ئةوة من متمانةى زؤرم بة ئةو طيز هةر كة هةية سةركردايةتيةكةم

جؤرة شةرانة ناكات".

ئةو ئازادييةى لةناو ثارتى و لةذير

دةسةآلتى ثارتى هةية لة هيض شوينيك و رةنطة لة نيو حزبيكى تر دا

نةبيت

Page 7: rega magazin

9ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

ديداري: ماكوان كةريم

رزگار سالح ثيي واية ئةمان بؤخؤيان ئامرازةكاني راب���ووردوودا لة بوون يةكيتي گةشةكردني ثيشمةرگةو خةباتي و ه��ةول مةبةستشي سةردةمي لة راب��وون��ة ئيستاي كادرةكاني بةرةنگاربوونةوةدژ بة رژيمي داگيركةري بةعس، بؤ ووردبكةينةوة ثيشخانة ئةم “گةر دةلي ئةو خؤ دةكات، قورستر زياترو ئةركةكانمان ئيستا گةر جاران دژبةرةكاني يةكيتي لةو ديوويي سنورة تؤكمةكاني هةولي تةفروتوناكردن و خنكاندنيان دابيت، ئةوا ئيستا بةشيك لة خؤبةخودان زاني ناو مالةكة بة ثاساوي زؤرينةو شةرعيةتي هةلبژاردن و زةروريةتي تاك سةركردة جةستةي يةكيتيان جؤريك بة رةوشة ئةم كردبوو. شةقار شةقار ناويك تاكة ريكخستنةكان ناو بؤ شؤربوبوةوة كة نةدةبيسترا ناوي يةكيتي نيشتماني كوردستان كورةي شيوةي لة گروثيك دةستةو هةر بوو، خةريكي و هةلبژاردبوو بؤي شاژنيكي هةنگدا تا بوو هةنگ ژمارةي زؤرترين كؤكردنةوةي .ئةمةي هةلمژيت بؤخؤي يةكيتي هةنگويني بؤ رابوونة بزووتنةوةي شيكردنةوةي كرد باسم رابوون ئيتر تيكةوووتبوو، يةكيتي گيژاوةي ئةو ريكخستنةوةي بؤ ثيبيت ريگةضارةي دةبيت دارة ثةليكي خؤشي نةك ثةرشوبآلو ماليكي كادرو رابوونةكان .هةموو ببريتةوة گةورةكة دةزگاجياجياكاني و ئؤرگان ناو لة ئةندامن خؤمان يةكةمي مالي بة يةكيتيش و يةكيتيدا بيركردنةوةيةكي و تيروانين بة بةآلم دةزانين رينمايانه لةو دوور جياوازي سةربةخؤيانةي بيسةثينن زؤر بة بيانةويت بريارانةي ئةو يان بةسةرماندا جا برياردةران هةركةسيك بن لة ثلةو ثيشنيارةكانمان رةخنةو .ووتارو بةرزدا ثؤستي

يةكيتية گةشةكردني و ثيشخستن بةئاراستةي تا تروسكايي تيا بمينيت، هةر رةوتيكيش بيةويت دةنگه جياوازةكان بخاتة ثةراويزةوة ديارة تا ئيستا و ثيشمةرگة قيرسيضمةيي و ثيداگري لةسةر

كادرةكاني يةكيتي حالي نةبووة”.رزگار سالح: گرنگترين ثيوةر بؤ بةرواردكردني زةمةن حيزبيكي لةگةل زيندوو حيزبيكي هةر جياوازة، رةنگي و دةنگ بووني بةسةرضوو ريوة بيباتة كؤمةلگايةك حيزبي جؤري دووهةم تاكةكاني تا تةمةنيان هةلكشي دةستةمؤتر دةبن، بةسانايي زؤر بينووزةش ناهوشياري تاكيكي دةبيتة سةربازيك و سةركردةو رابةري حيزبيش ليرةدا با دةكةن، مسؤگةر ثي خؤياني مانةوةي ديموكراتي ثارتي گةر بدويم، تر راشكاوانة بة

نويي كةسايةتيةكي بيتوانيباية كوردستان وةك بكات دروست برياردةر بةئيرادةي حيزبي ثيويست ض خةباتدا لة دروست هةلسوراويكي يةكيتي ثاشانيش و رةنجدةران كؤمةلةي بوو ثارتي سةركردايةتيةكي گةر ببيت، دروست باوةري بة دةنگ و بيركردنةوةي جياواز هةبواية قؤرخ رةهبةر تاك بؤ دةسةآلتةكةني هةموو و جةالل مام وةك كؤنةكاني كادرة نةكرداية، بيريان تريش دةياني و نةوشيروان كاك و نةدةكرد. ثارتي لة ضوونةدةرةوة ريگةي لة بنياتناني رةنگريژي تر فاكتةري دةيان ئةمانةو ريكخراويكي نويي وةك يةكيتي بوون بة هةموو نويي كةسايةتيةكي ناويشيدا لة ثيكهاتةكانيةوة ناو گؤرةثاني خةبات بة ريكخستنةكاني ناو شارو ئةم لةسةر ئيمة شاخ، لة ثيشمةرگةش كادرو كادريكي وةك بووين ثةروةردة نويية خةسلةتة دورخستنةوةي بيركردنةوةو لة ئازاد هوشياري شيوازي دووب��ارةن��ةك��ردن��ةوةي لة يةكيتي هةموو حيزبايةتي، كالسيكي سةركردايةتي ژياني لة بةشيك بونة ئةقلةوة بةم ئةوانةي مةترسيدار ثاشةكشةيةكي بة دركيان يةكيتي دةكرد لة ژياني ريكخستن و بةرتةسككردنةوةي سةركردةي تاكة زيندوكردةنةوةي و ئازادي بؤ كةواتة ك��ةم��وري، هةلةو لة مةعسوم وةك يةكيتي ليكترازاني دووبارةنةبونةوةي دةبواية يان ثارتي، كؤنةكاني كادرة ليكترازاني كويرةكة سةربازة بة ببويناية و بين بيدةنگ بژارد هةلمان وةك هةلبژيرين نارازيبوون يان بةآلم بةمانةوة لة ناو يةكيتيدا وةك بةربةستيك رةسةنةكاني ئامانجه شيواندني لةبةردةم

يةكيتي”.

ينيان دروست كرد بال ئةوانةي بالبةرثرسياري قةيرانة كوشندةكةي

يةكيتينسةربةرمالي ضووة هةركةسيك نية مةرج بيگةردي موسولمانيكي ناسنامةي نويژكردن يةكيتيش رةوش��ةي ئةم بؤ ئةمة ثيبدريت، دةستةو دروستكةري ئةوانةي هةموو واي��ة، يةكةمي بةرثرسياري )ب��ال( وةك تاقمن

ثرؤفايل

سالي رةحمان عةبدول سالح رزگار بووة، دايک لة سليماني لة 1963كشتوكالي ئامادةيي دةرچوي پةيوةندي 1979 سالي بةكرةجؤية، رةنجدةراني كؤمةلةي بة كردوة پةيوةندي 1983 سالي كوردستانةوة، پيشمةرگةي هيزي بة كردوة بزووتنةوةي ئةندامي كوردستانةوة، رابووني يةكيتي نيشتماني كوردستانة،

ئيستا لة ووآلتي هؤلةندا دةژي.

رابوون لةبةر طؤران دةنط بةنةوشريوان دةدةن رابوون طروثيكي تري ناريكخراوبووي ريفؤرمخواز لةثيناو ضاكسازيء

ثاكسازي و يةكريزي يةكيتي

Page 8: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200910

دةبيت ضؤن يةكيتين، ناو كوشندةكةي قةيرانة ئةنداميكي مةكتةبي سياسي بيت و هةر خؤشت ئةوانة زؤرينةي بكةيت، دابةش ستراكتورةكةي لةت يةكيتي جةاللدا مام ضاكةتي ژي��ر لة بؤضونةكانيان بة شةرعيةتيش و دةكةن لةت مةعريفيدا كايةيةكي لةناو دةبيت بؤية دةدةن، نةك بكرين ثؤلين ثرؤژةكاني ضاكسازي و بال لة بدريت مؤري فآلنة سةركردة و كوري فآلن هةولةكاني گؤراندني يةكيتي .كاك نةوشيروان و رابوون و رةگيش سةرةراي جياوازي لة كارنامةو هةمان دةكريت كاركردن ميتؤدي بيركردنةوةو

ريگا بن كة دةضنةوة سةر بانة”.

ي قيزةونيان ثاراستن و زانياري رؤلبينيوة

دةزطاي ئايا ئةوةي دةربارةي سالح رزگار ثاراستن خةرقي سةرةوةي يةكيتي كردووة دةلي ناجةماوةربوني لة بوو بةگومان حيزبيك “هةر دروست بؤ )جاسوسي( ئاژانسي دةزگاي خؤي دةكات، بووني دةزگايةكي وا تاك دةكاتة ضاودير ضاالكي بةمةش كؤمةلگاشةوة و خؤي بةسةر سةرؤكيك تاك بةرژوةندي لةگةل كؤمةلگا بي ئةندامةكاني نادات ريگة و دةدات لةقالب بضينيت، سةوزيش نةماميكي ئةوان ثرسي دةزگاي ثاراستن هةرگيز ناوةندةنديك نةبووة ببيتة بانكيكي زانياري بؤ كؤكردنةوةي هةوال و گةران ريكخراوانةي و كةس ئةو دؤزينةوةي بةدواي ميژووي نةتةوةيي، ئاسايشي سةر بؤ مةترسين كةسايتية و دةنگ كوشتني و تةسفيةكردن ثيشةوةي كورسي لة هةميشة نويخوازةكان هةردوو ناوخؤدا شةري لة بوون، كؤرسةكانيدا رؤليان قيزةونترين زانياري و ثاراستن دةزگاي زؤريك شةرةكة، ئاگري خؤشكردني لة بيني يةكيتيدا ناجيگري رةوشي لة هةوالگرانة لةو و دامودةزگاكان سةرجةم كردؤتة كنةيان كراوةتةسةرضاوةيةك نادروستةكانيان راثؤرتة ثالني گفتوگؤو بنةماي دةبيتة زانياريةكانيان و داهاتوي لةسةر دادةريژن. هةر كةسيكي يةكيتي ئاگادري بي بةرزترينيان تا ثلةوة نزمترين لة شك جيگةي كؤببيتةوة تردا اليةنيكي لةگةل

و گومانة.دةلي خان هيرؤ دةرب��ارةي سالح رزط��ار شاخ، سةردةمي كارامةي سازيكي “ئةرشيف دةربارةي دكتؤر بةرهةميش دةلي گةر مام جةالل

نةبواية رةنگة كارمةنديك بواية لة تاراوگة”.

ة شكست نةوشيروان مستةفا و هةول

خواردووةكاني لةناو يةكيتيبزوتنةوةي تري كةسيكي نوري ه��اوري ناو كيشةكاني دةزانين “هةموو وتي راب��وون جياوةزةكانةوة، تيروانينة كيشةي بة يةكيتي، جيهاني لةگةل يةكيتي ثةيوةنديكاني لة هةر مامةلة و كوردستاني، هةتا و عيراقي ئيقليمي و لةگةل حكومةتي عيراق لةسة ميزي گفتوگؤو تا دةگاتةوة بة ضةمينةوةي زؤري يةكيتي بؤ ثارتي هاوثةيماني هيزي دوو لة هاوكيشةكةي كة خاوةن يةك بةرژةوةندي گةلي و نيشتماني گؤري بةريوةبةرايةتي هةتا بضوك، برا براگةورةو بؤ نا و ليلي و دةسةآلتي تاك و حيزب ناوخؤي تا تايبةتي دارايي و بة رووني لة هةموو شتيكدا . تايبةتيكان بةرژةوةندية و شةخسيةكان كيشة بوونة خةرمانيك كيشة و تةنها ئةمانة هةمووي دةيتواني يةكيتي سياسةتي ناوخؤو ثياضونةوةي ضارةي بكات، ئةوةش تةنها لة كؤنگرة دةكريت نةكرا، سالة ضةند ئةو دريژايي بة كؤنگرة كة .گلةيي حالي زمان وةك مستةفا نةوشيروان

دةكرد. بزوتنةوةكةي ريبةرايةتي رةخنةكان و ئيمزاكان كؤكردنةوةي بة سةرةتا ئةوةبوو دواتر . هينا شكستي هةولةكة دةستيثيكردو دةستي ريكخستنةكان بؤ ثرؤژةيةكةوة بة خةلكانيكي ئةوةبوو، ثالنةكةي كة ثيكردةوة كؤنگرة لة ثيشةوةو بينة بزوتنةوةية بةو سةر ،گؤرانيكي بنةرةتي بكات، بةلةم دوايي بة هؤي يةكگرتني و تةكةتول بؤ بزوتنةوةكة گؤريني كؤسرةت كاك و ج��ةالل مام كوتلةي دوو لةم نةوشيروان كاك هؤكاريتر هةندي و كاك ئةوة ،دواب��ةدواي سةرنةكةوت هةولةش نةوشيروان دةستي لة كار كيشايةوةو راي گةياند ئةكات. دروست راگةياندن كؤمثانيايةكي كة ريفؤرم . بوو دروست سياسي بؤشاييةكي ليرةدا تادريژة بوو سةكؤيةك بة ثيويستيان خوازةكان بابةتية زةمينة ئةو ئةمة بدةن. بزاڤةكةيان بة بوو. دروست تيا رابووني بزووتنةوةي كة بوو لة سةرةتاوة هةر ئايا كاك نةوشيروان خؤي جا ثالنةكةي وابوة كة ووشة بكاتة دةنگ و ثيگةي بزوتنةوةيةك، يان دوايي واقيع سةثاندي بةسةريا روةوة لةو هيشتا ئةنجاميك نةگةشتومةتة ،من راگةياند، كة رابوونمان بزوتنةوةي ئيمة ،بةآلم

تةواو كاتي خؤي بوو ،ثيويست بوو.

ابوون و جياوازيةكاني بزوتنةوةي ركؤمثانياي وشة

دروست سةرةتاي لةبارةي نوري هاوري ئةوةي "دواي دةلي وشةوة كؤمثانياي بوني مالثةري دةسثيكي بة ووشة كؤمثانياي كة ثةيامة لة هةر راگةياند، خؤي ثةيامي سبةي مةراميكي كة دةرك��ةوت سةرةتاييةكةيدا كاك نوسينةكاني ثاشان و هةية سياسيشي هةموو ئةم دواي ووت��اري هةتا نةوشيروان كاك بةرنامةي نيازو ضي، ئينجا رةخنانة بة دريژةدانة كة بؤوة، روون زياتر نةوشيروان بزووتنةوة ريفؤرميةكة. ليرةوة بزوتنةوةي رابوون بؤ بؤ؟ ئيستا ئةي بوو، دروست بؤ ثرسياريكي كة باوةرةي ئةو گةشتينة ثرسيارة ئةو وةآلمي ريفؤرمة هةر رابوون و ووشة ئامانجي راستة دةكريت بؤية جياوازة، كاركردن شيوازي ،بةآلم ريفؤرمخوازةكان لة ضةند سةكؤيةكةوة بخةبتين، ريفؤرم تري رةوتيكي دواتر ئةوةي وةك هةر دةكريت واتة رةگ. ناوي بة راگةياند خؤيان ريفؤرم لةسةر قسة سةكؤيةكةوة ضةند لةسةر بين، ديموكراتي بةراستيش ئةگةر و بكريت

ئةوةش جؤريكة لة ديموكراتيةت.

ثرؤفايل

نوري فةرةج رةحيم ناسراوة بة هواري نوري، سالي 1962 لةدايک بووة، سالي كؤمةلةوة بة كردوة پةيوةندي 1980تةواو پيشةسازي ئامادةيي 1982 .تا بةپيشمةرگة ب��ووة 1983 ك��ردوة. مانگي 10-1990 لة ريزي ينک . ئةندام پؤلي ريکخستن بووة تا هةلوةشانةوةي كؤمةلة ريخستني كةرتةكاني و پؤل لة بيسيمچي بومةتة 1986 سالي .تيپي 23ي سورداش . مانگي 1990-10 لة ئيرانةوة بةرةو تاراوگة چووة ئيستا

لة ووآلتي بةريتانيا نيشتةجيية.

Page 9: rega magazin

11ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

بزوتنةوةي رابوون تةكةتولي كيية؟هاوري نوري دةلي رابوون بال نية. بزوتنةوةي رابوون لة يةكةم هةنگاويدا ئةو تةليسمةي شكاندو بوة بة سةكؤ و بزوتنةوةي هةموو ريفؤرمخوازيك. رابوون هيض ئةنداميكي سةركردايةتي و مةكتةبي رابوون .كارةكتةرةكاني نية لةگةل سياسي بووين، يةكيتي سةرةتايي كادري زوربةمان ئةوةش يةكيكة لة خالة گرنگةكاني سةركةوتني رابوون. كة خؤمان لة تةكةتول الداوة، ئةگةر هةر ئةنداميكي مةكتةبي سياسي لةگةل رابوون بيت رابوون لة فآلنة ئةو تةكةتولي مؤري يةكسةر ئةدريت. بةآلم ئةوة ماناي ئةوة نية كة بؤشاييةك لة نيوان رابوون و سةركردايةتي يةكيتي هةبيت. بة يةكيتي سةركردايةتي لة زؤريك لةگةل راستةوخؤ نا ،راستةوخؤو بالةكانةوة هةموو جياواز راي ئةوانيش لةناو هةية، گفتوگؤمان هةية، بةشيكيان ثشتگيري هةولةكانمان دةكةن، بةشيكيان بة خةلكي كةم ئةزمون و توندرةومان دةزانن. بةشيك هةنديك ووردة گومانيان هةية ،بةشيكيش هةر بؤي گرنگ نية ضي دةگوزةريت، بةرژةونديكةي ئةوةيةثؤستةكةو گرنگ بة ئةدةين هةول ئيمة بةگشتي بةآلم بمينيت. بؤ هةنگاو دريژةوة ثشوي و مؤديرن شيوازي

ئامانجةكانمان بنيين.

رابوون لةبةر طؤران دةنط بةنةوشيروان دةدةن

دةربارةي ئةوةي ئايا رابوون ثشتگري ليستي راستةوخؤ نةوشيروان مستةفا گؤران دةكةن كة دةكةن ثشتگريان ئةگةر دةكات؟ سةرثةرشتي

ئيوة بؤ خؤتان لةناو ئةواندا نابيننةوة ؟ئيمة " دةل��ي لةوةآلمدا ف��ةرةج ئةنوةر بةر لة بكةين نةوشيروان كاك لة ثشتگيري نةوشيروان كاك بةر لة نةك دةيكةين، گؤران دوو دوو ئةمةش كة بيين، گؤران ثشتگيري

تيگةي زؤر جياوازن.كايةي ئةمرؤي حةقيقةتي ئةوة ثاشتريش ديارترين نةوشيروان كاك كة ريفؤرميزمة جيهيشتوة دةسةآلتي بازنةي كايةكةيةو كةسي بزوتنةوةي وةك ئيمة گةر گؤراندا، لةثيناوي ئامانجةكاني بةدةستهيناني ثشتگري رابوون بةرةو گؤران نةكةين، كةواتة لةرووي مةبدةئيةوة بزووتنةوةي بنةرةتيةكاني ئامانجة لة خةلةليك رابووندا هةية. بةآلم لةبةرامبةريشدا ئيمة لةخؤراو راڤةكاري و تويكاريةكي رؤژثةسةندو ماقول بي وابيت گةر ناكةين. گؤران ليستي ثشتگيري

دروشمدا و سؤزكةوتن بةر بنةماكاني لةسةر و بكةين، ليستيك هةر سةرخستني ثشتگيري مةبدةئيةوة ل��ةرووي بةديويكيتردا و ديسان تةآل. نةك بةآل دةبيتة رابوونيش بزوتنةوةي ثيشتر كة ناكةين ليستيك لة ثشتگيري ئيمة و نةبيت ثيكهاتةكاني لةسةر تةواوما ئاشنايةتي ثيكهاتةي نةزانين گةر نموونة بؤ بيت. شاراوة ئامادةي كاراكتةرةكاني كي گ��ؤران ليستي ثشتگيري ضؤن كين، و ضيين و ضؤنن ليست ديويكيان هةر كاراكتةر ثيكهاتةو دةكةين؟ لي نيشانة و هيمايةكي گومان و ثرسياري لةسةربيت هيض كآلوي ژير بضيتة نيية ئامادة رابوون ئةوا خودي ئاميزةوة. گومان ئاماژةيةكي هيماو هيض نة هةيةو ليستي نة رابوون بزووتنةوةي كانديديكي هةية لة هةموو دؤخيكدا ثشتگيريمان هةبيت بؤ ليستيك لةسةر بنةماي مةبدةئي دةبيت نةك داواي ثشكداري و كانديدكردني دؤستانمان نابيت، كانديديكمان هيض دةكةينةوة دلنياتان و بةآلم هؤشداري دةدةين بة دؤستان و اليةنگراني

رابوون بةدوباردا، گةر ليستي گؤران بةوشيوازةبوو كة ئاماژةم ثيدا ئةوا داواي ثشتگري لة هةڤاآلن ئةو رووةو دةكةين اليةنگرانمان و دؤستان و وادةكةويتةوة هاوكيشةكة ئةوا نا ئةگةر ليستة. بةرضاوروني بدةين بة هةمو دؤستان بؤ ئةوةي بة سثيتي فؤرمي دةنگدان ئاراستة بكةن و بةوشيوازة

هةلويستي بيگةرديي بنوينن".نةوشيروان دةربارةي رابوون ئةندامةي ئةم كايةي ريفؤرميستي "ديارترين دةلي مستةفا دةگمةنانةي سةركرده لةو يةكيكة ريفؤرمة، ئؤباليي ميژوويي و كورد كة سةرةراي هةنديك خؤالدان تا هةنووكة توانابوة لة ثاريزگاري كردن

و لةكةدار نةكردني ميژووي خةباتي ."كةسيكي دةلي بايزيش ئةرسةالن لةسةر خةباتةي ئةو وةك و ثيشينةية خةباتي خاوةن بةآلم ليدةگرم، ريزي مرؤڤيك وةك و ثيشين جةالل مام بةبي سياسيةوة شوينگةي لةروي

ثياويكي ئاساييةو هيضيتر".

رابوون طروثيكي تري كخراوبووي ريفؤرمخواز لةثيناو ناري

زي ضاكسازي وثاكسازي و يةكرييةكيتي

ئةنداميكي وةك ماراني كاني يوسف رةوتة و طروث ئةم دةرب��ارةي راب��وون دياري ناريكخراوبووي بزووتنةوةيةكي “رابوون دةلي وثاكسازي ضاكسازي لةثيناوي ريفؤرمخوازه كوردستان نيشتماني يةكيتي يةكريزي و دةربريني ئازادانةيةبؤ سةكؤيةكي تيدةكؤشيت، لةثيناوي يةكيتي ناو هةمووبيروراجياوازةكاني كوردوبنبركردني بةگةلي ك��ردن خزمةت بؤسةر يةكيتي وگةرانةوةي گةندةلي دياردةي وبةفيرؤنةداني جاران راستةقينةي ري��رةوي وبةرزراگرتني شةهيدان خويني بةرهةمي وديموكراسي وئ��ازادي ئاشتي دروشمةكاني رابوون بزووتنةوةي خؤنوسين، ضارةي ومافي كردني بةسيستةم لةثيناوي تيدةكؤشيت وضةسثاندن وحوكميةكان ودةزگاحزبي دام ديموكرات سؤشيال ثرنسيثةكاني وكارثيكردني يةكيتي ناوخؤي لةثةيرةوثرؤگرامي وريزگرتن دژبةمافي ثيشيلكاريةك وليثيضانةوةلةهةر هةركةسيك لةاليةن يةكيتي هةرئةنداميكي بةرثرسياريتيداودابةشكردني ئاستيكي ولةهةر جياوازي بةبي ئةنداماندا بةسةر وماف ئةرك خزمينةودةستةگةريتي ودووركةوتنةوةلةخزم شؤرشيكي رابوون بزووتنةوةي وناوضةگةريتي، خوازةوكودةتانيةبةسةر هيض كةسيكدا ضاكسازي

ثرؤفايل

ئةنوةر فةرةج ، سالي 1986 پةيوةندي كؤمةلةي ريکخستنةكاني بة كردوة 1996 ك��وردس��ت��ان��ت��ا رةن���ج���دةران���ي لة ك��ردوة. كاري ريکخستندا لةبواري كؤميتةي باآلي زانکؤ لة هةولير ئةندام ليپرسراويتي و خويندكاران كؤميتةي ئةدةبياتي كؤليژي ريکخستنةكاني و ك��ردوة ب��ووة، سةالحةدين زانکؤي نزيک رةخنة و نوسين لةبواري پاشتر ئةدةبايتي كؤليژي دةرچوي بومةتةوة، 2000 سالي سةآلحةدينة. زان��ک��ؤي

كوردستاني بةجي هيشتوة

Page 10: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200912

بزووتنةوةي بيةويت، ئةوكةسةخؤي ئةگةر ئاستي كةرتيكةوةتا لةسةر رابوون هةنگاوئةنيت باش كةكةسي يةكيتي س��ةرك��رداي��ةت��ي

هةلبژيردريت بؤشويني باش”.

زؤر لةئةنداماني سةركردايةتي كةوتنةكة و مةكتةب سياسي نازانن ري

ضي تيدايةريكةوتني و ديموكرات ثارتي دةرب��ارةي كاني يوسف ثارتي و يةكيتي نيوان ستراتيجي نيشتماني يةكيتي “ئيمةلةناو وتي ماراني ميژويةكي بةداخةوة ثارتي لةگةل دا كوردستان هةية براكوژيمان ش��ةري سةردةمي تالي راثةرين، دواي وهةم راثةرين ثيش هةم خةلكي كةكؤمةآلني ئيمةلةوةدلنيايين بيت دووبارةبوونةوةي نرخيك كوردستان بةهةر سودمةندي ضونكة نازانن ئةوئةزمونةتالةبةباش ئةبن، كوردستان خاكي دوژمناني سةرةكي وابيربكةنةوة، خؤيةتي هةقي ثارتيش لةناوحزبةكةي رابوونمان ئيمة هاوكات ئةوةئةوةناگةيةنيت دةستثيكردووة، خؤماندا گةندةل وسةركردايةتيةكةي يةكيتي كةتةنها حزب سةرجةم كةگةندةلي ب��ةداخ��ةوة بن، بةآلم گرتؤتةوة، كوردستاني وريكخراوةكاني ئةنداماني كةهةموو ئةوةناگةيةنيت ئ��ةوة سةركردايةتي وئةنداماني ئةو حزبانه گةندةل بن، هةموو لةناو ئاسا رابوون وايةدةنگي ئيمةثيمان كةم هةية دا كوردستان وريكخراوةكاني حزب تازؤر، بةشيوةيةكي گشتي ئةتوانم ئةوةت ثيبليم خةلكي بةهاوثةيماني خؤمان كةئيمةهةرگيز وحوكمةتيكدابن حزب لةهةر نازانين گةندةل ثالثشت وهاوثةيماني هةموو بةثيضةوانةوةش و بيت، شوينيك لةهةر ريفؤرميستين دةنگيكي ئيمةهةموو هاوثةيمانيتيةك لةبةرژةوةندي گةلي كوردستان بيت و بؤ ئامانجي كةسي وبنةمالةيي ضونكةهاوثةيمانيتي ليدةگرين، ريزي نةبيت ماناي خؤي بوونيش ماناي خؤي هةيةوتةسليم ثيويستةبه هةية ريكةوتن كؤمةليك هةية، واليةنگراني ئةندامان بةردةم بخريتة ئاشكرا بةئاگابن، ليي خةلكيش كؤمةآلني هةردووالو زؤربةي تائيستا ستراتيجي ئيتفاقيةي لةوانه وسةركردايةتي سياسي مةكتةبي ئةنداماني تيداية؟ ضي ناوةرؤكةكةي نازانن هةردووالش هةلويستة شايةني رابوون بزووتنةوةي بؤ ئةمة نيوان قالبي هاوثةيمانيتي ناضيته و لةسةركردنه جؤرة ئةو واية ثيشمان ريكخراو، يان دووحزب ناوخؤي كيشةكاني زؤرجار ناديارانة ريكةوتنة

كوردستاني بةئاقاريكي خراث دابردووة”.

ثةيوةندي بزوتنةوةي رابوون و مام جةالل زؤر خراثة

يةكيتي لةناو ئيستايان كيشةي دةربارةي وتي م��اران��ي كاني يوسف كيية ل��ةط��ةل بةالدانة ثةيوةندي ئةوةندةي ئيمه “كيشةي ئةوةندة يةكيتي ناوخؤي لةثةيرةوثرؤگرامي كيشةي كةسةكان نيه ئيتر ئةوكةسة مام جةالل تائيستا ئيمه خ��وارةوة، ئةنداميكي يان بيت ئةدةينةوة، ئةو كاروگفتارةكاني وةآلمي تةنها كيمياباران دووف��رؤك��ةوان��ةك��ةي نمونة بؤ

شوينيكي هةلةبجةوضةند ش��اري كردني وكةريم ع��ةزاوي كوردستان)رةمةزان تري ئؤبالةكةي هةردووكيان بووني وون سةبتي( داواي جاريك جةاللةئيمةضةند مام لةئةستؤيئ نةك كةضي كردووه فةرميمان رونكردنةوةي ئيسفزازيشمان نادةنةوةبةلكو هةروةآلممان بةر رؤژي��ك ضةند ئةوقسانةي دةك��ةن، ثي كوردستاني وسةربةخؤي لةتوركياكردي لةئيستا ئةوة ئيمةبةشي كرد، ناوزةد شاعيرانه بةخةيالي لةسياسةت تي ئةگةين كةبارودؤخي هةريمايةتي بةشيوةيةكي ثيويستة هةريم وبةرژةوةنديةكاني ناكريت بةآلم بكريت لةگةل ئاقآلنةمامةلةي بةكارهينانه وئةقل ك��ردن سياسةت ئ��ةم كؤمةآلني بةرژةوةنديةكاني حسابي لةسةر كردن وسوكايةتي برينداركردن و خةلك كوردستان خةلكي مليؤن 45 بةثيرؤزيةكاني بيت. ئيمه رقمان لةكةس نيه بةآلم ثيمان خؤشة بةرةمز خؤيان وةك كورد ثياوةتيكؤشةرةكاني ثيم بكات، لي نةفرةتيان نةك خةلك بميننةوة وانية ئةو گفتارانة كورديك هةبيت لةسةر رووي هةزم ثي ئةوةي جاشيكيش باوةرناكةم زةوي، هةيه كوردية ثةندة بةو باوةرمان ئيمة بكريت، كةدةليت )ئةگةر گؤشت كرين لةبازارنرخي گران جةالل كةواتةمام هةرزانة( زؤر نةخواردني بوو، قسةبكات گةلةكةي لةبةرژةوةندي كةناتوانيت باشتروايةهيض نةليت. سةرضاوةي تورةبوونةكةي سةرباري ئةوة گرتووة، سةرضاوةي ليرةوة ئيمه بارودؤخةي ئةو يةكةمي بةرثرسي ئ��ةوةي تةسكي بازنةي و جةالل مام يةكيتي ئيستاي

دةوريةتي”.بؤيه بةراستي ئةتوانم ثيت بليم ثةيوةنديمان بةلكوزؤرخراثيشة، نية ب��اش ه��ةر ن��ةك جةالل ب��ووم��ام خ��ؤش ضونكةئيمةثيمان ببينين وملمالنيكاندا هاوكيشةكان لةدةرةوةي عاديالنةي ودادوةريكي ضاوديريك ورؤل��ي ثيشترووتم بةداخةوةهةروةك بةآلم هةبيت بؤ كةبووةبةضةتريك تريش بةداخةوةجاريكي

خراثترين كةسةكاني ناو يةكيتي.. ماراني كاني يوسف بةختيار مةال لةسةر دةلي “ سياسيةكي عيراقي مةكربازة، زؤر حةزي كةس وائةزانيت تائيستاش لةليثرسراويتية، لةوزيرةكترنية” هةروةها لةسةر كؤسرةت رةسول

دةلي كرد وونيان ماندووخةباتگيرة، تيكؤشةريكي دةستي ضونكةخؤي نادؤزريتةوه وابةئاساني

هةيةلةوون بووني خؤي..

ثرؤفايل

يوسف بة ناسراو ئةمين حمد يوسف 1969 ب��ووي لةدايک م��اران��ي، كاني

گوندي كاني ماراني ناوضةي بيتوين، وةئةندامي 1986 سالي لةسةرةتاي كوردستان رةن��ج��دةران��ي كؤمةلةي ريکخستني كةرتي لةسنوري بوومة ب��ي��ت��وي��ن. دةرض������ووي ث��ةي��م��ان��گ��اي راثةرين، دواي سليماني مامؤستاياني بوومةلةسنوري مامؤستا س��ال ثينج وةكوردستاني 1997 لةسالي بيتوين. تاسالي وآلت لةدةرةوةي جيهيشتووةو ريکخستنةكاني 2007 سةرثةرشتياري لةگةل لةفةرةنسا، ك��ردووة يةكيتي ضاكسازي بيرؤكةي سةرهةلداني بزوتنةوةدا لةو راب��وون وبزووتنةوةي

كاردةكات.

Page 11: rega magazin

13ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

ديداري: شةنطار عةبدولآل

ئاسؤ عةلي سالي 1959 لةطةرةكي سةرشةقامي لة دايك بووة، سالي 1975 ثةيوةندي سليماني كردووة كوردستانةوة رةنجدةراني كؤمةلةي بة 1979 لةسالي كردنيةوة زينداني بةهؤي نةيتواني بووة ئامادةيي لةشةشةمي كةئةوكات كةتووةو بةرليبوردن بكات، تةواو خويندن دووةمي قؤناغي لة ئيستا كراوة، ئازاد لةزيندان مةلبةندي كارطيري ئيوارانة، ياساي كؤليذي ريكخستني سليماني بووة زياتر لةساليكة وةك خؤي وتي “بةهؤي نارازي بون لةشيوازي كاري

يةكيتي وازي لةكاركردن هيناوة”.بذاردن الوازة كي برواي بةهةل خةل

هةلبذاردندا لةثرؤسةي نةبووني خةلك بروا كة نيية ناحةقي خةلك نةهاتوة، لةخؤوة ضونكة نةبيت، ه��ةل��ب��ذاردن بة متمانةي هةلبذاردنةكان طؤراني طةورةي لة ذيان و بةرةو و ئابوري و سياسي دؤخي بارو ضوني ثيشةوة نةهيناوة، بةجي ئيمة كؤمةلطةي كؤمةآليةتي بةآلم بة ديوةكةيتردا تاكة ضارةسةر بؤ سةرجةم طرفتةكان يةكطرتنةبةري ريطةي ديموكراسي و سندوقةكاني دةنطدانةوةية، بةشداري نةكردن لة كردنيكي بةشداري خؤي هةلبذاردندا ثروسةي سلبيانةية لة ثرؤسة سياسي يةكةدا، ئةو كةسةي دةنطي كة واية ئةوة وةكو دةنطدان ناضيتة كة نادات، دةنط دذي لة ئةم كة ئةوةي بؤ دابي دؤخةكةية و بار هيشتنةوةي دةنطيك ضونكة ئةو كة دةسةآلتةي بةو كردنة خزمةت و خةلك حةقة وشيارييةوة بة بؤية نارازيية، ليي

ثرؤسةي هةلبذاردن بكات.ديدارةكةي دةستثيكي س��ةرةوة ئةمةي داوة، ئةنجامي ريطا كةبؤ ية – عةلي ئاسؤ دةلي هةلبذاردنةكان دواكةوتني دةربارةي ئةو هةلبذاردن ثرؤسةي كوردستان لة “هةميشة حزبةكان و ثاريزطاكان ض بي ثةرلةماني ض دةدري، ئةنجام خؤيدا لةكاتي دةطمةن بي هيشتا ئيمة لةوآلتي كؤمةآليةتي نةريتي بؤية لةحزبدا ض دةسةآلت هةميشة نةبووة، جيطير لةسندوقي دةسةآلتيكة حكومةتدا لة ض بةتيطةشتنةوة ديموكراسي دةترسيت، دةنطدان وةرنةطرتووة لة ناضاريدا ملي بؤ داوة، بؤية ضةند

كاتي لة دةزانيت خؤي قازانجي بة دواكةويت خؤيدا بيت بة زةرةري خؤي دةزاني.”

هؤكاري دواكةوتني هةلذاردنةكان و لةئةستؤ ياساييةوة روي “لة وتي دواكةوتنة ئةو طرتني خةتا ئةو تةنها بةآلم ثةرلةمان سةر دةكةويتة لة كردنة غةدر ثةرلةمان شاني سةر بدريتة كوردستان سياسي واقعي ضونكة ثةرلةمان بؤ ثةرلةمان كة دةطةيت تي لةوة بخوينيتةوة خؤي قوربانييةكي لة قوربانييةكاني ناديموكراسي سةرو لة هؤيةوة بةو سيستمةكةمانة، بووني ثةرلةمانةوة دةسةآلتيكي زال بةسةر ثةرلةماندا رؤلي نةيتوانيوة كوردستاندا لة ثةرلةمان هةية، و بدريت ثيي و وةرطريت خؤي راستةقينةي خؤيان ثةرلةمان ئةنداماني دةبوا بيضةسثيني، سةرو دةسةآلتيكي و ئةوة لةسةر بوناية سور نةكرداية قبول زةقة شيوة بةو خؤيانيانان ئيمة كة هةية سياسيمان و دواكةوتوو واقيعي دةستورمان نيية، دةسةآلت دةسةآلتيكي نيمضة شةرعي شؤرش طيرانةية، هيشتا حكوم حكومي ميليشياية، ئةمانة هؤكارن بؤ ئةوةي كة ناكريت

ثةرلةمان زياد لة تواناي خؤي دوا بكات”ئةطةر لةو وادة زياتر دواكةوت كةئيستة باسي ليوة دةكري ئاسؤ عةلي بؤضوني واية “ئيستاش

طونجاو كردنةوةيةكي دريذ لة يةوة دلنيايي بة دةكةويتة دةس��ةآلت شةرعييةتي بترازيت شةرعييةتي 5/19ةوة لة ضونكة بةرثرسيار، سةرؤكايةتي ياساش ثيي بة ناميني ثةرلةمان ثرسةي مانط دوو بؤ تةنها هةية بؤي هةريم ترازا مانطة دوو لةو طةر دوابخات، هةلبذاردن ئةو نة دةميني شةرعييةتي ثةرلةمان نة ئةوا ثةرلةمان لة يةتيان شةرعي كة دةزطايانةش ورطرتووة، بة سةرؤكايةتي هةريم و سةرؤكايةتي كة كوردستانيشةوة هةريمي حكومةتي كة ثةرلةمانة، شةرعييةتي سةرضاوةكةيان بةتال ئةوانيش ئةوا نةما شةرعيةتي ثةرلةمان

دةبنةوة”.بذاردن يةكيتي و ثارتي زؤر لةهةل

دةترسنثارتي و يةكيتي كة ب��ةوةي سةبارةت لة “ترس وتي ئاسؤ دةترسن هةلبذاردن لة رةواي��ة، دةس��ةآلت��ةوة لةاليةن هةلبذاردن هيضي دةس���ةآلت بليي ن��اك��ري ضونكة باشيان خزمةتي دةسةآلت هةردوو نةكردووة، ثيويست بةقةد ترةوة لةاليةكي بةآلم كردووة بؤيان ثيش كةهاتؤتة ئيمكانييةتةيان ئةو ئةوةي بةشي دةس��ةآلت نيية، دةسكةوتيان

ئاسؤ عةلي: لةليكدانةوةي خةلكدالة 90% بةرةوذور بةرثرسان بةدز دةزانن

لةريكةوتنامةي ستراتيذيدا ثارتي برا طةورةو يةكيتي برا بضووكة

ئاسؤ عةلي: رؤلي مام جةالل كاريطةرو جديية

Page 12: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200914

نةضاندووة كةبةدلي خؤي بيدوريتةوة.”بةليسيت هةلبذاردن ميكانزيمي دةربارةي كراوة و داخراو “ليستي وتي داخراو يان كراوة ديموكراسيانةي دووش��ي��وازي هةردوكيان ئيجابياتي و هةلبذاردنن كةسلبيات ئةنجامداني كاميان بوتريت نيية ئاسان هةية، خؤيان باشيية ئةو ئةوةي سةركةوتوترة، طونجاوترو دياري دةكات ئاستي طةشة كردني كؤمةلطاية، ئاسانترة و طونجاوتر كراوة ليستي بةدلنياييةوة لةكاتيكدا دةنطدان شيوازيكي ئةليكترؤني هةية بةثارةو خةلك سةر كاركردنة تةزويرو بؤ بوار لة نزيكة الوازةو زؤر عةشايةري و بةزةخت بةسةر زالترة حزبي وةالئي كةهيشتا نةبونةوة ليستة لةئيستادا من بوون، هاونيشتماني والئي كؤمةليك ضونكة دةزانم بةطونجاو داخراوةكة شت هةية قسةي لةسةر دةكريت لةوانة ريذةي ئالؤزي تةزوير، لة ترس نةخويندنةواري، ذنان، ثرؤسةي هةلبذاردن و سةر ليشيواندني ئةوانةي

كة دةنط دةدةن لةطةل كؤمةليك شتي تر”.كي يةكيتي و ثارتي شؤرش بةخةل

دةفرؤشنةوةثارتي و يةكيتي ئ���ةوةي دةرب����ارةي ئاسؤ دينن بةكار شؤرشطيرانة شةرعييةتي نةك طيرانة شؤرش وتي”شةرعييةتي عةلي ئيستا لةطةل سةركةوتني راثةريندا� هةلبذاردني ئةنجام كوردستان ثةرلةماني بؤ سةرانسةري جيطةي ياسايي شةرعييةتي و ب��دراي��ة

بطرتايةتةوة”نين ئاسايي ثيوةرةكان ئيمةدا لةوآلتي بةئةنجامداني “بةآلم ئةلي عةلي ئاسؤ بؤية هةلبذاردنيش شةرعييةتي شؤرشطيرانة جيطةي خؤي نادات بة شةرعييةتي ياسايي، تا ئيستاش بووة راب��ردوو رةنجدةري لةبةري خ��واردن جيطؤرطةي و حكوم بةريوةبردني كةثيطةي وآلتةدا لةم بةنةريت ببيت ثيويستة دةسةآلت بةآلم لةطةل ثيشكةوتني تةكنةلؤجياو دروست هةموو هاتووة ئةوة كاتي ئازاد ميدياي بوني

طؤرانكارييةك رووبدات.”ترس لةديموكراسي الي يةكيتي

و ثارتيبي “ديموكراسي دةل���ي عةلي ئاسؤ ئؤثؤزسيون ديموكراسييةكي درؤينةية لة هةموو ثاريزراو ماف رةسمي ئؤثؤزسيؤنيكي دنيادا سيستةمة ئةو نةبيت، سياسيةكةدا ثرؤسة لة ئيستاش تا نابيت ديموكراسي سيستةميكي ئؤثؤزسيؤنيكي نةدراوة ريطة كوردستاندا لة شةرعي و رةسمي هةبيت، برياية ئاستي طةشة كردني سياسي ئيمة بةو شيوة بواية كة لةطةل هةلبذاردني يةكةمي ثةرلةماندا لة سالي 1992دا يةكيتي يان ثارتي ببوناية بة ئؤثؤزسيؤن، وةكو دنيا سياسييةكاني سيستةمة لة يةكيك هةر جيطؤركيي دةسةآلت بواية كة لة طةندةليدا بروا

ناكةم كةس ثيشمان بكةويت.”

لةديموكراسي؟ ت��رس رةواي���ة تاضةند ديموكراسي لة “ترس وتي ئاسؤ لةوةآلمدا سياسي هيزيكي هيض بؤ مسداقيةت نارةوايية، بةئاشكراو يان بيت، ديار ثيوةي ناهيليتةوة كة ئةوة دذي بيت، ديموكراسي دذي بةكردةوة حزبيك، ئةطةر هةبيت، جياواز ليستي كة بيت ليستيك، قةوارةيةكي سياسي متمانةي بةخؤي ئةبيت ناترسي، بةركي كي و لةثيشبركي بيت هةية منافيس كةكةسي بيت خؤش ثيي

بةرامبةري”

كةوتني نةوشيروان مستةفا ريدةوةشينيتةوة ستراتيجي هةل

ئاسؤ مستةفا نةوشيروان ليستةكةي لةسةر عةلي وتي “ئةو ليستة طةر داببةزيت كاريطةري زؤري لةسةر طؤريني ثرؤسةي سياسي دةبيت و هةم لةسةر ضؤنيةتي ريكةوتنامة ستراتيذيةكةي ئةو ضونكة ثارتيش، و يةكيتي ن��ي��وان كردني دابةش لةسةر بنةماكةي ريكةوتنامةية ثةنجا بةثةنجاي دةسةآلت و داهاتة، ثيناسةي بةبرا ستراتيذي ريكةوتنامةي بؤ من كورتي بضوكي رازي بوني يةكيتيية لةبةرامبةر ثارتيدا، طةورةو برا ثارتي ستراتيذيدا ريكةوتنامةي لة بةريوةبردني لةميكانيزمي بضوكة برا يةكيتي

ئيستاي حكومةتدا.نةوشيروان كاك “ليستةكةي وتيشي ئةو هةلوةشينيتةوة ريكةوتنامةية ئةو دةتوانيت منةتي نيية ئةوةيان مافي ثارتي و يةكيتي بكةن، خةلكدا بةسةر ستراتيذي ريكةوتنامةي دريذة منةتي لةكوردستاندا دةسةآلت ئيستا

ثينةداني شةري ناوخؤ بةسةر خةلكدا دةكات.”نةوشيروان مستةفا بةريفؤرم ضي

نيت؟ بةدةست ديدةربارةي ملمالنيي ئيستةي ناوخؤي يةكيتي دا هةية، يةكيتي ناو لة ملمالنييةي “ئةو وتي ملمالنيي ريذةي كورسي و ثؤست و ثلةو ثاية كاركردن، سيستمي لةسةر ملمالنييةكة نيية، ديموكراتيانة و شةفاف سيستةميكي لةسةر سياسي و حزبي كاري لةبةريوةبردني جياواز و بيتة دي، هةر ليستيك ريكةوتنامةي وا ثةسةند

بكات ئةوة راستطؤيي خؤي لة دةست دةدات.”واية بؤضوني عةلي ئاسؤ ريفؤرم دةربارةي ريفؤرم ثيويستييةكة داهينراوي دةستي تاكةكان بابةتي ئةم قؤناغةية، نيية، بةلكو ثيويستييةكي كي دةبيت طةورة ثيي بكات خزمةتي كي

لةبةريا بوةستي ليي دوادةكةويت.ئ���ةو وت��ي��ش��ي “ك���اك ن��ةوش��ي��روان ئ��ةوةدان لةهةولي هاوهةلويستةكاني و ثرؤسةي لةميكانيزمي طةورةيان طؤرانيكي و ئةطةر كردووة، دروست لةكوردستاندا سياسي بووة ئةوةيان نةبووبيت دةسكةوتيكيان هيض نوييان قؤناغيكي ثيكردني دةست كةسةرةتاي

بةروي خةلكدا كردؤتةوة”.

وازهيناني 4 ئةندامةكةي مةكتةب سياسي

4 لةكاركيشانةوةي دةست هؤكاري سةر لة ئةندام مةكتةبي سياسي يةكيتي ئاسؤ عةلي وتي “هةر لة دروست بوني يةكيتييةوة ملمالنيي جياواز لةزيندويةتي بةشيك هةبووة، جياواز لةئاستي يةكيتي ية، ملمالنيي ئةو برادةرانة هةيانة هيواي رؤليكي كاريطةري بتوانيت بةوة نةماوة يةكيتي سياسيية ميكانيزمة بةو خؤي راب��ردوي وةكو كةيةكيتي هةية بةوة برواي هةيانة ببينيت، ثرشنطدارةي خؤي كاريطةرو رؤلة ئةو ئةكريت كار لة كة برادةرانةش ئةو بينيت بةدةست دةسيان كيشايةوة لة ضوارضيوةي هةمان ثرؤسةدا بابين لةهةولي بةردةوامدا بن كةبةريطاي كاري لةناوخؤي ثرؤذة كردني ثيشكةش و حزبي يةكيتي بكريتةوة، ضاكتر كارةكان يةكيتييةوة

توشي طرفتيكي وا نةبيت.روبةري بةداخةوة كيشةكان كةوتونةتة سةر ميدياكان، دةست لة كار كيشانةوةيان كةوتونةتة لة ئةوكاتةي تا هةوآلنةي لةو هودةبون بي سةري بةردةوام بون، بؤ ئةوةي بة ميكانيزميكيتر

كيشةكان ضارةسةر بكةن.سةروةت و ساماني بةرثرسان

بةرثرسان ساماني و سةروةت بة سةبارةت دةبيت نةكريت ئاشكرا “ئيستاش وتي ناوبراو رابطةيينريت بةخةلكي داه��ات��وودا لة هةر كةداهاتي بةرثرسان ضةندة؟ لةم كاتةي ئيستادا يةكيك لة داوا سةرةكيةكاني خةلكي كوردستانة خةلك نيوان دابراني لةهؤكارةكاني يةكيكة و لةدةسةآلت طومانن بة خةلك ودةس��ةآلت، لةقةبارةي خؤي ناشةفافيةت هةية هةندي جار طةورةتر دةكريت لةليكدانةوةي خةلكدا لة %90 بةرةوذوور بةرثرسان بة دز دةزانن. لةكاتيدا وانيية لةليكدانةوةي طشتي خةلكدا سةروةت و ساماني راستييةكةي قاتي دةيان رةنطة خةلك هةندي كةئةو دةسةآلتدارانيشة لةقازانجي بؤية بيت ثؤستيكي كةسيك هةر بكةن. ثيادة ميكانيزمة سياسي وةردةطريت بؤ خؤي جوانة راستي بليت.

دانةمةزراندني دةستةي نةزاهة لةكوردستان

نةزاهة ليذنةي بةدانةمةزراندني سةبارةت زؤر نةزاهة “دةستةي دةلي ئاسؤ لةكوردستان نةبيت دروست هةلبذاردن ثيش رةنطة طرنطة طرنطةكاني لةئيشة بةيةكيك ئةبيت بةآلم ثةرلةماني داهاتوو هاوشاني دةستووري هةريمي بيانوويةكي هيض نةكراوة تائيستاش كوردستان، وآلتة ئةم داهاتي نةبردني لةبةتاآلن نيية جطة

بةشيوةي ناديارو ناشةرعي”.سةبارةت بة رؤلي مام جةالل لة ناو يةكيتيدا جديية و كاريطةر ج��ةالل مام رؤل��ي وت��ي: لةضارةسةري كيشةكاندا بةآلم بؤ ئةم كيشانةي

ئيستاي ناوخؤي يةكيتي ناتوانم وةآلم بدةمةوة.

Page 13: rega magazin

15ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

ئاسؤ عةبدولةتيف

بةوة بــاوةر ت ناتوانري ئاساني بة وةك كي كاراكتةري ت بهينرية سال 60 لة زياتر كة ةباني تالميللي بزوتنةوةيةكي بؤ خةبات ئةكات باشوور نةتةوةيي سياسي هةستانةوةي و شكست ضةندين و بيئوميدي سطةي وي لةسةدان ديوةو بةري ري سةركردةو ضةندين داوةو بيري قورباني بؤتة حيزبةكةي

نةتةوةيي و خةوني سةربةخؤيي .تازةترين موجامةلةي تالةباني لة كؤنفرانسي يادي لة توركيا لة ئاو جيهاني ثينجةمي /16 لة هةلةبجةداو كيميابارانكردني كارةساتي

2009/3 كة بؤ ميدياكان هاتة ئاخاوتن و ووتي دةولةتي لة بيركردنةوة ئيمةدا ئيستاي “لة كوردي ناواقيعيةو خةوني ناو شيعرةكانةوعيراق فيدراليةو ديموكراسي دةستووري ووآلتيكي دةنطدان ثرؤسةي بة و 2005 سالي لة كة كردووة ثةسةنديان دةستوورة ئةو لةسةر زؤرينةي بميننةوةو عيراقدا ضوارضيوةي لة مةبةستة” ئةم بؤ هاودةنطن هاوراو كورديش هةرطيز و نةبوون هاورا كورد زؤرينةي بةآلم بطرة و نين عيراقدا يةكثارضةيي لةطةل بة ب��اوةري ئيستا كوردي تاكي كالفامترين و ماليكي هةيةو كوردستان جيابوونةوةي شيعةو سيستمي مةركةزي و تؤتاليتاريةتي نوي

رةد ئةكةنةوة.بة ،2005 س��ال��ي ه��ةل��ب��ذاردن��ةك��ةي كة ريفراندؤم بزوتنةوةي دةستثيشكةري سةردةم دةزط��اي ناو لة بوو بزوتنةوةيةك دروست بوو كة دةزطايةكي ضاث و روناكبيري

ئةنجامي لة و كوردستانة نيشتيماني يةكيتي بة ك��ورد طةلي طشتطيردا ريفراندؤميكي سةربةخؤيي بؤ بوون داواكار %98.6 ريذةي ئةمةش عيراق لة جيابوونةوة و كوردستان هةيةو سياسي مرؤيي ديكؤمينتيكي وةك بةرثرسي يةكطرتووةكان، نةتةوة لة ثاريزراوة زةحمةتكيشاني حيزبي راطةياندني مةكتةبي “بزوتنةوةي ووتي زاخؤيي فةتاح كوردستان ي 17 لة كؤبوونةوةي يةكةم ريفراندؤم دةستثيشخةري بة ئةنجامدا 2003 تةموزي عةبدوآل هةلكةوت و بيكةس شيركؤ كاك بووم لةطةلياندا خؤشم ترو بةريزيكي ضةند و

لة 2005/1/31 لة ريفراندؤم، مةسةلةي بؤ دابراوةكانيشةوة ناوضة بة كوردستان هةموو بة كرد دةستمان موسل و كةركوك وةك كؤكردنةوة دةنط و هةلدان خيمة و ضاالكي لةطةل بوو هاوكات كة سةربةخؤيي بؤ هةلبذاردنةكةي عيراق و دواجار بة ئامادةبووني بياني و ناوخؤيي رؤذنامةنوساني دادوةرو فةرزكرا دةنطةكان و راطةيةنرا دةرةنجامةكان بؤ سةربةخؤيي دةنطيان كة %98.6 ريذةي بة دةنطةكاني كة فؤرمةش ئةو كوردستانداو كة بوو ياسايي ئاشكراو زؤر ئةنجامدرا لةسةر تيدابوو يةكيكيان ئاآلي كوردستان دوو ئاآلي

ثرسياريكي و عيراق ئاآلي ديكةش ئةوي و كوردستان ئةوةي لةطةل ئايا كة بوو تيدا جيابيتةوة لة عيراق يان سةربةخؤبيت بة بةلي ئةنجامةكاني ضوارطؤشةيةكدا؟ لة نةخير يان طرنط بةلطةنامةيةكي وةكو راثرسيةش ئةو مرؤظي مافةكاني باآلي كؤمسيؤني طةيةنراية بارةطاكةيان كة يةكطرتووةكان نةتةوة سةربة لة جنيظة، زاخؤيي دريذةي ثي ئةدات و ئةليت، لةسةر كوردستان خةلكي ئيمزاي ثيشتريش بؤ سةربةخؤيي ريفراندؤم ئةنجامداني ياداشتي كوردستان كؤكرايةوة، كة مليؤنيك و حةوسةدو نزيكةي و كوردستان ئيمزاي هةزار ثةنجا كوردستان دةرةوةي ئيمزاي هةزار سيسةد بة و حوكم ئةنجومةني سةردةمي لة بوو بةغداو برانة باوةرثيكراو ديكؤمينتي و سيدي مرظ مافةكاني باآلي كؤمسيؤني تةسليمي طشتي سكرتيري نوينةري و جنيظ لة

نةتةوةيةكطرتووةكان كرا”دةسةآلتي كوردي طويي نةطرت لة دةنط و ئيمزاو هةستي نةتةوةييانةي خةلكي كوردستان لةطةل و كوردستان سةربةخؤيي خةوني بؤ قسة كوردستانةوة خةلكي بةناوي ئةوةشدا

دةولةتي كوردي خةوني شاعريانة يان سياسية بازرطانةكانلةكؤنفرانسي جيهاني ئاودا، تالةباني خةوني كوردي كردة ئاوةوة

ئيمزاي ةلكي كوردستان لةسةر ياداشتي ئةجنامداني ريفراندؤم بؤ سةربةخؤيي كوردستان كؤكرايةوة، كة

مليؤنيكء حةوسةدو ثةجنا هةزار ئيمزاي كوردستانء

نزيكةي سيسةد هةزار ئيمزاي دةرةوةي كوردستان

بوو لة سةردةمي ئةجنومةني حوكمء بة سيدي و

ديكؤمينتي باوةرثيكراو برانة بةغدا

ديمةني بةشداربوواني كؤنفرانسي جيهاني ئاو لةئةمريكا

Page 14: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200916

ئةكةن ثيوة سياسي بازارطةرمي و ئةكةن جياوازي بة سةبارةت روناكبير ضاوديريكي لة سةرؤكةكانمان قسةي و خةلك خةوني ميدياكاندا ئةوةي ووت” ئةم جؤرة بيركردنةوةية هةال هةريمةي ئ��ةم سياسي جةستةي دةولةتة باوةشي خزاندويتية و كردووة هةال 18 كة كارةساتة ئةوثةري داطيركةرةكان، دادوةريمان هةية و دةسةآلتي ثةرلةمان سالة فارسدا و عةرةب و تورك لةبةردةم ناتوانين باسي سةربةخؤيي بكةين، ثاشان لة كؤمةلطاو بةناوي ناكريت كولتوري ديموكراسيدا هةرطيز طةلةوة قسة بكريت و ئةمة دوورة لة ئةتةكيتي قسة طةلةوة بةناوي كة مؤديرن دةولةتي ئةوي ديكةي شتيكي طةل لةكاتيكدا بكريت

و سةرؤك شتيكي ديكة ئةلي”ثيشكةوتووي كادري ضاوديرو هةندي راستة كة ئةبينن واي ثارتيش و يةكيتي بة كوردستان هةريمي سةرؤكي بارزاني ثيضةوانةي تالةباني سةرؤك كؤماري عيراقةوة ضةندين لة ج��ارو ضةندين ئةكاتةوةو بير BBC عةرةبيةو وةك ميديايدا ضاوثيكةوتني بة سةربةخؤ دةولةتي ثيكهيناني جةزيرة، و خةوني بة هةرطيز و دةزانيت رةوا مافيكي

شاعيرانة ناوي نابا .ريكخستني ي 27 مةلبةندي بةرثرسي بيستون كوردستان نيشتيماني يةكيتي دوكاني سابوراوايي، ثيي وايةكة ليدواني ئةو دوو بةريزة ئيلتيزاماتي بة ثةيوةندي هةيةو جياوازيان ئةتةكيتي دبلؤماسيةتي عيراقي و كوردستانيةوة هةيةو دةليت “ئةو ليدوانةي بةريز مام جةالل

كوردي دةولةتي بووني دروست بة سةبارةت طةر بة ووردي بخوينينةوة لة رووي سياسي و دبلؤماسيةوة تيدةطةين كة مةبةستي ضية، دةبي مام جةالل سةرؤك كؤماري بةريز كة بزانين كة قسةكردنيك شيوازي لة جياوازة عيراقةو بواية، كوردستان هةريمي سةرؤكي ئةطةر راطةياندن كة واية جةالليش مام خةسلةتي بارو لةطةل ئةطونجينيت خؤي ليدوانةكاني و زروفي هةريمايةتي و ناوخؤيي و هاوكيشةكاني مام بةريز لة طويم زؤرجار خؤم من دونيادا، ئةديبان و نوسةران با دةل��ي بووة جةالل ئةوةي كوردستان روناكبيراني و شاعيران و سةر بيخةنة دةكات داواي كورد خةلكي كة و بكةن باسي و ميدياكان رؤذنامةو الثةرةي

با رانةوةستن لةباسكردني خةون و خةيالةكاني بؤ خؤيةتي مافي كورد ئةوةي لةبةر كورد طةيشتن بة هةر جؤرة قةوارةيةكي سةربةخؤي ئيمة لة زؤر جةالل مام بةريز نةتةوايةتي، و هةلويستةكان و واقيع تةماشاي بةرفراوانتر دؤزي كوردي دةكات، فراوانتر تةماشاي دؤزي دونياوة ضاوي بة جيهاندا لة دةكات كوردي بةآلم ثيشي خؤشة هةموومان تةماشاي دؤزي ديدي وة خؤمان، ضاوي بة بكةين كوردي كيشةي لة باسكردن بؤ خؤمان كوردانةي

نةتةوايةتي فراوانتر بكةين” 4 لقي كارطيري نوسةرو نةورؤلي فارس بة سةبارةت كوردستان ديموكراتي ثارتي ي داواكردن بة سةبارةت بارزاني هةلويستةكاني ئةم دةليت” دةولةتي كوردي و بؤسةربةخؤيي هةلويستانةي سةرؤك بارزاني نوي نيةو رةطي

ميذوويي هةية، لةوساتةوةي كة مستةفا بارزاني ئاآلي مهاباد كؤماري ساتةكاني دوا لة نةمر وةرطرت محمد قازي ثيشةوا لة كوردستاني كة ئةوانةي بؤ نةتةوةيي تيزيكي بؤتة ئةمة ثةيرةوي ئةو ريبازة ئةكةن، بةآلم هةندي جار دةوروبةر هاوكيشةكاني و قؤناغبةندي بةثيي دةزانم وا و ئةكةن نزم بةرزو هةلويستانة ئةم بةريز مام جةالليش لة رووي دبلؤماسيةوة ئةو ناسكي هةلومةرجي بةثيي ئةدات ليدوانانة

هةريم” ئيسالميةكان حيزبة لة يةكيك ئةندامي ووتي “ بةداخةوة ريبةرو سةركردةكاني ئيمة تا ئيستا نةيانتوانيوة وةزيفةي سةرؤكيكي رؤحي بؤ نةتةوةكةيان بةجي بهينن، ئةوةندةي سةرؤكي حيزبن ئةوةندة سةرؤكي نةتةوةيي نين،خةوني نية وةك دةولةتي كوردي خةونيكي شاعيرانة ئةكات، باسي جاريكة ضةند تالةباني بةريز بكات قسةية ئةو ئيسالميةك ئةطةر ئةوة بيت خةونيش جةهةنم، بة ئةكةن لي دنياي ئيستاي سياسيانةي بازرطانة ئةو بؤ خةونيكة هةريمي كوردستان كة دةولةمةند بوون بةناوي نيشتيمان و شؤرشةوةو لة ئةخيريشدا دةولةتي كوردي طةر لة خةوني شاعيرانيشةوة بيتة واقيع هةر بؤ ئةوانة نةك شاعيرو طةداو رةنجبةرةكاني

ديكةو حيزبة بضوكةكان”ثينجةمي مونتةداي لة كة تالةباني با ووتي ثيشوودا هةفتةي ضةند لة ئ��اودا كوردو بؤ ببةستين نةتةوةيي كؤنفراسيكي كةمال بارةيةوة لةم ثةكةكة كيشةي بؤ دةرةوةي ثةيوةنديةكاني بةرثرسي خةيري بة عيراق لة )PKK(كوردستان كؤماجظاكين ووتي و ئاخافتن هاتة تالةبانيةوة ثيضةوانةي نادةين اليةنيك و هيض كةس بة ماف “ئيمة ئيمةش و ناوخؤييمان كاروباري دةستوةرداتة كةس، ناوخؤي كاروباري دةستوةرنادةينة ثيشوو هةفتةي توركيا لة جةالل مام بةريز ئؤردغان توركيا وةزيري سةرؤك لةطةل كة كؤنفرانسيكي ثيشنياردةكات و دادةنيشي نةتةوةيي ببةستين بؤ ضارةسةركردني كيشةي كورد كيشةي نيية ثةكةكة كيشةي ثةكةكة، ثةكةكةو دروستبووني هؤكاري ضونكة هةية، كيشةي بووني مةسةلةي هيزيكيتر هةر ئيهمالكردن سياسةتي دةرهاويشتةي كوردةو لةاليةن ك��وردة نةتةوةي ئينكاركردني و كؤنفرانسي دروستكردني بؤ داطيركةرانةوة، لةكةس ئيجازة ناكان ثيويست نةتةوةيش تا ةوة 2005 لة طةل كؤنطرةي وةربطرين، خؤي سيهةمي كؤنطرةي لة هةيةو كة ئيستا بؤ كرد طشتي كؤنفرانسيكي بانطي طرييدا كة اليةنيكيش هةموو لةطةل و اليةك هةموو زؤرن هؤكارةكان بةداخةوة كرد، طفتوطؤي

ئؤجةالن و تالةباني

Page 15: rega magazin

17ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

كؤنفرانسي وة نةبوون، جيبةجي ئيستا تا و هةموو دةبي ثيش هاتة كاتي نةتةوةييش دةرةنجامةكاني دةبي و ثشكداربن اليةنةكان دةرةكيدا هيزيكي لةطةل نابيت و بريار ببيتة كة هةندي بةشداربن و هةنديك بةشدار نةبن طةورةترين ئةمة ضونكة ببةستريت كؤنطرة

زيان لة كيشةي كورد ئةدات.

ئايا ثةكةكة تيرؤريستن؟“ثةكةكة حزبيكي تيرؤريستن و ثيويستة لة هةريمدا بةرخودان نةكةن” ئةم ليدوانة ليدواني بةرانبةر باشوورة دةسةآلتداراني بةردةوامي لةئةستةنبول، بوو ثيشوو مانطي ثةكةكةو بة لة طوي ثةكةكة خواست هيواي تالةباني دؤستةكاني بطري و ضةك فري بدات، كةضي كاتي باس ديتة سةر كوردستاني طةورة، وةك ظيتنام كوباو فةرةنساو شؤرشطيراني طيظاراو ئةكةينة سةرؤكةكان سةركردةو ميدياكاندا لة ناثرسين نةتةوةو ثالةوان و كاريزماو سومبولي طرةنتي نةمينن قةنديل ضةكانةي ئةو ئةطةر كوردستان هةريمي ثيطةي ضييةو مانةوةمان بةسةرداديت، قولي طؤراني ضؤني ضؤن بة طالةي بةراستي سالة ضةند ئةم تورك باشوور كوردستاني سياسي سةركردايةتي بوو خةريك خؤم بةحالي بةش من كردو ئةوةي لةبةر نةك بيتةوة، بة هةريمدا بةزةيم و بةركةوي زللةيةكي ئةوةية شايستةي كة لةخةوي غةفلةت هةستي، بةلكو لةبةر ئةوةي سةركردايةتية ئةم و بيكةسة ضةندة زانيم كة ضؤن و بكات ضي نةيئةزاني كورد هةذارةي بكات، رزطار بيطوتاريي طيذاوي لةو خؤي داستانيكي طةريالي وةك ئةطةر ضةند رةنطة نةبواية قةنديل بةرخودانةكاني ئؤرامار و زاب كيومال هةلبماليايةو لي تةواو شولي توركيا ببواية كوردستان بؤ لةشكركيشيةكاني و دةستوةردانيكي و ترسناك ئةطةريكي بة ثارتي و يةكيتي ئةجندايةي ئةو حةتمي، مةدةني ضاالكي طةريال ن��ادات ريطةش مةترسين ضونكة هةريمةدا لةم هةبي خؤي بؤ بةآلم هةريم ئاسايشي و ئارامي سةر بؤ ئةي، ئاي سي موسادو و ئيتالعات و ميت ئاسايية، بارزاني و تالةباني ثشيلةيةكي كوردي بة لةوالوة بةآلم ناكةنةوة تورك بة تةسليم كؤتري بازو هةلؤو كوالنةي دةيان نهيني و ئةكةن تاراج و تةخت قةنديل لة كوردي توركي ئةمريكي بنكةي ثايتةختةكةياندا لة ثةكةكة بةرذةوةنديةكاني لة ليدان بؤ عيراقي حيزبيك ط��ةورةي بارةطايةكي ئةكةنةوة، دةشيانةويت و تورك بؤ قورباني بة ئةكةن لة ناو طوتاري ميدياي حيزبيدا وةك كاريزماي بناسرين، مانديلال و طاندي ميسلي نةتةوةيي

ثشيلةيةك تةسليمكردنةوةي ئاخؤ ئةثرسين طرنطة يان داخستني بارةطاي حيزبيكي سياسي شؤرشطير، كادري دةيان دةمكوتكردني و و كوردوتورك ديالؤطي و سياسي ئازادي كوا كاري مؤلةتي ئيستاش تا كة دةرةنجامةكاني، سياسي نادريت بة ثارتيكي كوردي وةك ثارتي

ضارةسةري ديموكراتي كوردستان؟ يةكيتي كة ناوخؤ ش��ةري س��ةردةم��ي طةردةلولي نابوو ناو هةلمةتةكةي بةشيكي ئيستاوة بةثيضةوانةي ئاب، لةثاش 31ي تؤلة كةضي ئةجوآلند، داشةكاني دةكردو مامةلةي ئةكردو توركياي موجامةلةي بارزاني ئةوكات توركياو بؤ ئةباراند ئاطري تةهديدو تالةبانيش وةك ووش��ةي دةي��ان يةكيتيش ميدياي

تؤرانضي و قوروضيان بة دةولةت و ذةندرمةي دابةزاندني ريطري تةنانةت و ئةووت تورك تاليساس وةك كرد توركيةكانيشيان طؤرانية كة ئةوةي لةبةر تةنها ماظي، و سبيلكان و نزيك و سماقولي دؤلي تا توركيا دةبابةكاني شاخي سةفين و جادةي هاملتؤن هاتن و دذي لة هةرضةندة شةريانكرد يةكيتي هيزةكاني ميذووي بةدريذايي هاتن، ثةكةكة بؤ بنةرةتدا ثارتي، و يةكيتي حوكمراني سالةي 18 ئةم طةريالكاني دوذمني ئةبووية يةكيتي دةمي راطرتني خاتري بة ئةبوويةوة ئاشت ثةكةكةو شيوة شةري بةهةمان ثارتي دةمي و باآلنس كة ثةكةكة، لةطةل ئةبوويةوة ئاشت ئةكردو توندةكةي لةشكركيشية كاتي لة و ثارسال توندة زمانة ئةو ستايشي ثةكةكة توركيادا نةتةوةييةي بارزاني كرد دذي تورك، ئيستاش

قاضةكاني هةيةو ئاشتييةك كوردستاندا لة كة كةوتونةتةوة بةندة داه��ات بودجةو لةسةر دذايةتي ثةكةكةو طةريالو هةردوو سةرؤك بة بؤ كاميان نازانين ئةثةيظن و ئاواز ريتم و دوو بؤ بارزاني كاتي خؤي راديرين، سةرؤك طوي زماني كوردستان ناو بؤ تورك ناوةوةي هاتنة دلي قسةي بةكارهيناو تةهديدي هةرةشةو راي بة قسةكردنةكة بةآلم كرد هةمووماني ئةجيندايةكي نةطؤرو خانةيةكي ناو لة من بة بةسترابوويةوة ئةوةندةي نةبوو، ستراتيجيدا ئةجيندايةكي تاكتيكيةوة ئةوةندة ثةيوةندي بة قوآليي بيرو ستراتيض و بةرذةوةنديمانةوة نةبوو كة سي كؤلةطةي ثتةوي هةر سةرؤكايةتيةكن، ئةجيندايةكي تالةباني سةرؤك بةثيضةوانةوة

نةرم بةكار دينيت و بة تةلةفؤنيك و ليدوانيك ريك ديبلؤماسيانة و توركان ئةداتة دلنيايي بنةرةتدا لة بارزاني دةئاخظي، ئةمة ثيضةوانةي سياسةت ئةيكةنة كةضي طوتارة، ناكؤكي بي طوتاري ئيمة ئةوةية دةرخةري و ليمان ستراتيج بةرهةم دينين بةرانبةر توركياو هيشتا زولمي بة بةرانبةر نيية روونمان ثيوةريكي توركيا كة دةرهةق بة طةريالو كوردي ئةكات تا ئيستاش كوردي توركيا ئةوةتان لةبةردةم و ثاكتاوي ناسنامةو سرينةوةي ثرؤسةي ثيئةكريت، سوكايةتيان رؤذان��ة و رةط��ةزي بؤ خزاندني و ئؤجةالن ذةهرخواردوكردني باشترين ذووري تاكةكةسي بي خزمةتطوزاري مرؤظي مافي ثيشيلكاريانةي ئةم ديكؤمينتي وةك نادةين ليدوانيكيش تةنانةت كة كوردة

ئةوةي ئؤض ئاالن كورد نةبيت.

ئةردؤطان و تالةباني

Page 16: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200918

راثؤرتي دلير عةبدولآل

كةئيستا كوردستان ئيسالميةكاني جياواز ـــي رةوت ــي س لــة خــؤيــان لةسةرةتاي دةبيننةوة، جوي را و دانيانةوة سةرهةل و دامــةزرانــدن لةطؤرةثاني سياسي كوردستان بة ثيي وةك كة ئيسالميةي بيروباوةرة ئةو طرتووة، يان هةل ذيانيان ناسنامةي ثيطةي باش تارادةيةكي توانيويانة زؤر لةماوةيةكي خؤيان سياسي كورتدا بةهيز بكةن و بةسود وةرطرتن لةاليةك ك خةل ساويلكةيي لة نةري نوي بةوةي ضةواشةكردنيان و ثيغةمبةرن موحةمةد و ئيسالم زؤر كي جةماوةري ترةوة، لةاليةكي بؤ و بكةن ثةلكيش خؤياندا بةالي مةرامةكانيان و ئامانج بةديهيناني

بةكاريان بهينن.

ئيسالمي حزبي ميذوي ئ��ةوةي لةطةل لةكوردستان ئيسالميةكان بزافي و رابون و كةمة ساآلنيكي نيةو دورودري��ذ ميذوويةكي بةالم كورد، ميذوي رةورةوي خزاندؤتة خؤي لةسةر ئةوتؤي كاريطةريةكي ئةوةشدا لةطةل كؤمةلطا تاكي و كوردستان سياسي طؤرةثاني جيهيشتووةو بووةتة اليةنيكي سةرةكي روداوو و بةسةرهاتةكاني ضةند ساليكي رابردووي ميذوي

طةلي كورد.لةسةرةتاي كوردستان ئيسالميةكاني عةقليةتي بةبةكارهيناني دامةزراندنيانةوة بيروباوةري لة وةرطرتن سود و ديماطؤجي هةريم رةوشي و كوردستان موسلماني خةلكي

و ناوضةكة كةوتنة هةولدان بؤ ثةرةثيداني ريباز ئةو فةرمودةيةي و ثرؤطرامي سياسي خؤيان و دروشمي ك��ردة ئيسالميان ثيغةمبةري بةهيزكردني ثيطةي سياسي و جةماوةري خؤيان كة دةفةرمويت "دةرضوون لةدنيا بي بةيعةت دان لةديني دةرضونة ماناي ئيسالمي بةطرؤهيكي توانيان كةمدا لةماوةيةكي هةربؤية ، ئيسالم" هيزيكي وةك و بكةن فراوان خؤيان قةبارةي خؤيان كوردستان سياسي لةطؤرةثاني نةيار ناخؤش و تال روداوي دةيان دواتر بنوينن، كة و شؤرش ميذوي هةلداية خؤي هؤيةوة بةو

كوردستان.ميذوي بةالثةرةكاني ضاويكيش طةر ئةو بخشينين كوردستانيشدا ئيسالميةكاني هةميشة كة دةردةك��ةوي��ت بؤ راستيةمان ئةو كاريطةري ذي��ر كةوتونةتة كةسانيك رؤضون لةئيسالمدا زؤر تارادةيةكي كة رةوتة ئاينةن، ئةو شوينكةوتةي مانايةك بةهةموو و كةليرةشدا ئةم كةسانةش بونةتة ضةند بةشيك رةوتة وابةستةي بةشيوازيك بةشةو هةر و كؤمةليك مانايةي بةو بووة، ئيسالميةكان هةبووة بةو جؤرة بيري كردؤتةوة كة بؤ ئةوةي نةكةويتة ضوارضيوةي فةرمودةكةي ثيغةمبةري ئيسالميةكانةوة طروثة بة ثةيوةندي ئيسالم، طروثة بوني كةسانيكيش هةروةها ك��ردوة، ئيسالميةكانيان بة مايةي سةربلندي موسلمانان زانيوة بةو ثييةش بونةتة شوينكةوتةيان، ئةوةتا ثرسيار ئةمةوييةكاندا خةالفةتي لةسةردةمي يوسفي "حةجاجي لةثاسةوانةكاني لةيةكيك ثيوةريك بةض دةكريت خةليفة سةقةفي" خةليفة وةك ستةمكاري كةسيكي ثاسةواني ئةوة لةوةآلمدا ئةويش دةكةيت، حةجاج دةليت كة بةهؤي ئةوةي سةربلندي موسلمانان ثاسةواني رؤذ و شةو ئامادةية بةخةليفةوةية

بكات.دةمارطيري طياني كؤمةليش سيهةم سةركردة بؤ ل��ةرادةب��ةدةر خوشةويستي و ثيوة ثالي ئيسالميةكان طروثة ثيشةواياني و كةليرةدا شوينكةوتةيان، و اليةنطر ببنة ناون فروانكردني و بةريباز برةودان بؤ ئيسالميةكان كؤمةلة لةم سوديان زياتر خؤيان ثيطةي وةرطرتووة، ضونكة بةثيي قؤناغةكان كؤمةلةكاني تر كارواني شوين كةوتنيان دريذةي نةكيشاوةو

هيندة لةطةل ئيسالميةكاندا بريان نةكردووة.لةئيسالمدا دةمارطيري ئ��ةوةي لةطةل دةكةويتة دةرةوةي ضوارضيوةي شةرع و سونةتي لةنيو دياردةية ئةم بةالم ئيسالم، ثيغةمبةري بوني زةمانةوة لةدير ئيسالمدا ئايني هةلطراني سةركردةي و ثيشةوايان هةميشةش هةبووةو هةروةك بوون، سودمةند ليي ئيسالميةكان ثيشنويذي شةريعة" "ئةحمةدي مامؤستا ئاماذةي سليماني لةشاري "ئةزمر" مزطةوتي بةوةدا كة "لةئيسالمدا بةهيض جؤريك دةمارطيري دروست نية، تةنها بؤ خواو ثيغةمبةرةكةي نةبيت كةريطة ثيدراوة بةالم لةدةرةوةي ئةمة دروست ثيغةمبةر هةتا كردؤتةوة، رةتي ئيسالم و نية درودي خواي لةسةر بيت ريي نةداوة موسلمان لةدين و ثةيرةوكردني واجبة ئاينيةكاندا رؤضوون ئةوةي جاي ض بةكاربهينن، زي���ادةرؤي و بةرامبةر كةسيك يان طروث و تاقميك رؤضون و

دةمارطيري هةبيت.بةوةشدا ئاماذةي ئةحمةد مامؤستا هةروةها كة دةمارطيري بةرادةيةك بيت كةئةو كةسةي و بزانيت بةضاكة ضاكةي دةكةويت شويني لةدةرةوةي ئةوة بزانيت بةضاكة خراثةشي هةر قبول ئةوةي هةرطيز ئيسالم و دينة سنوري

نية.كوردستاندا ئيسالميةكاني لةنيو دةمارطيري

بت ثةرسيت لةناو ئيسالميةكــــــاني كوردستان تةشةنة دةكات

م. عةلي باثير م. شيخ محةمةد بةرزنجي م. سةآلحةدين م. مةال عوسمان م. كريكار

Page 17: rega magazin

19ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

دةقة ثيجةوانةي ت��ةواو كة ب��ةرادةي��ةك��ة ثيغةمبةري فةرمودةكاني و قورئانيةكان ئيسالميةكان سةركردة بةجؤريك ئيسالمن، مةزن كةسانيكي بونةتة كراون طةورة هيندة طةرد بي و ثةلة و هةلة بي بةضاويكي و زةمانيكدا و كات كةلةهيض دةكرين، تةماشا ثيشةواي سةركردةو لةطةل مامةلة جؤرة بةو يةكيك ه��ةروةك نةكراوة، ئيسالميةكاندا لةرةوتة يةكيك سةركردةي اليةنطراني لة كة نةشاردةوة ئةوةي كوردستان ئيسالميةكاني ئةو تيداية طةربيتو دةمارطيري طياني بةجؤريك بةبةرضاويشيةوة دةويت خؤشي سةركردةيةي نادات، لي كؤلي هيشتا بكات خراثة كاري خةتابدا كوري عومةري لةسةردةمي لةكاتيكدا بةرزكراوةتة موسلمانان لةخةليفةي شمشير شةرعيةتةكةي و ئيسالم ثيجةوانةي طةربيتو

بجوليتةوة ليي دةدريت.و سةركردة هيندة دةمارطيرةكان ئيسالمية كةسي بةتايبةتي ئيسالميةكان طروثة ريبةراني دةطرن، بةطةورة رابةرةكان و ئةمير و يةكةم كةس جورئةتي ئةوة ناكات بةرامبةريان دذايةتي ئةميرةكانيان كةموكري و ثةلة و هةلة ياخود سةر هيرشكردنة بةجؤريك ب��خ��ات��ةروو، ثيغةمبةري ئيسالم و ئاينة ثيرؤزةكةشي رةنطة ئاسايي تر بيت وةك لةوةي هيرش بكريتة سةر "هيوا حةسةن" ثيشةواكةيان، هةروةك و ئةمير ئةوةي هةواليةكان لةسايتة يةكيك بةرثرسي هةوالي لةسايتةكةيدا كة راطةياند ريطا بة ئيسالميةكاني طروثة لةسةركردةي يةكيك راستةوخؤ ثيشطريك و بي هيض بالوكردؤتةوةو لةاليةن بةالم ك��ردووة، بةناوةكةي ئاماذةي سةرنجانةي ئةو لةريي ئيسالميةوة كةسيكي بةتوندي دةنوسريت بابةتةكان و هةوال كةبؤ هيرش كراوةتة سةر سايتةكة و رةخنةي ئةوةيان

ئاراستةكراوة كة بؤ ئاماذة بة "مامؤستا يان شيخ" وةك ثيشطريك بؤ ناوي سةركردةكة نةكراوة.

ثيش لةساالني دياردةية ئةم ئةوةي لةطةل ثارتة اليةنطراني لةنيو دواتريشدا و راثةرين كات هيض بةالم هةبووة، بوني عةلمانيةكانيشدا ثيشتريش و كةئيستا نةبووة بةربالوة جؤرة بةو سامان دكتؤر هةبووة، ئيسالميةكاندا لةناو لةزانستي سليماني زانكؤي مامؤستاي فةوزي دواكةوتوو لةكؤمةلطا " راطةياند ئةوةي سياسي لةاليةنطيري جؤريك تازةثيطةشتووةكاندا بةرنامة بؤ كةلةراستيدا سةركردةكان، بؤ هةية سةركردةيةكة، بؤ هيندةي نية ثرؤطراميك و ط��ةورةي هةلةي دةي��ان ئةطةر بةجؤريك لةشويني هةر بكات ميذويش كوشندةي دةبيت بةهيزتر دةسةالتي ثيطةو خؤيدايةو ثيشكةوتووةكاندا لةكؤمةلطة كةبةثيجةوانةوة اليةنطيري بؤ سةركردةو حزبة سياسيةكان بةثيي لةطةل رةنطة و كؤمةلطةية بةرذةوةنديةكاني كال اليةنطريةكة بضوكدا طؤرانكاريةكي هةر كورديش كؤمةلطةي هةرنةمينيت، يان ببيتةوة دواكةوتووةكان، لةكؤمةلطة يةكيك وةك كةثيي ل��ةرادةب��ةدةر و سنور بي اليةنطيري بوني بةرضاو بةريذةيةكي دةمارطيري، دةوتريت زياتر لةئيسالميةكاندا بليين كةدةتوانين هةية، بةدي دةكريت، كةئةمةش كاريطةري زؤر خراث ئةو جؤرة كؤمةلطايانة دروست دةكات، هةربؤية

لةروي ثيشكةوتنةوة زؤر سست و الوازن.دةمارطيري كة ئةداتةوة ليك واي فةوزي كة بيت، زؤرت��ر ئيسالميةكان الي رةنطة ئيسالميةكان سةركردة رةنطة جار هةنديك شرو ئيستا بؤ ئةفكارةكانيان كؤنةكان بةتايبةت شوينكةوتووانيانةوة لةاليةن بةالم بيت، شكاو سةركردةيةكي وةك و ليدةكريت ثشتيوانييان كارامة ليي دةروانريت كةئةمةش بةهؤي ضةق

ئيسالميةكانةوة لةتةيارة هةندي بةستوويي ريضكةي طرتووة

دةمارطيري واي��ة ثيي سامان دكتؤر خراثةكان، لةبيروبؤضونة يةكيكة ئيسالميةكان ئةوةية يةكةميان هةلدةطريت، ئةطةر دوو كة ديكةي كةسيكي و ئيسالمية كةسةركردةكة نية، طرنط ئ��ةوان الي هةبيت باشتريش هةنديكيان بةوشيوازة بير دةكةنةوة كة حاكميكي خراثي موسلمان باشترة لةحاكميكي ناموسلماني تةواو بيركردنةوةيةكي ئةمة كةبةراستي باش، خراث و سةقةتة، بةالم رةنطة ديويكي تري ئةوة بيت كةالي ئةوان سةركردة ثيرؤز بيت، بةهةمان ئةو ميتؤدةي جاران كةئةووترا نيردراوي خوايةو

رزطاركةري بةشةريةتة.كة"ئةطةر دةكات بةوةش ئاماذة هةروةها ثةرستي، لةبت جؤريكة ئةوة بدةينةوة ليكي هةروةك يةكيك لة زانا ئيسالميةكان دةليت خوا ثةرستي بت وةك زانين و عيلم بةبي ثةرستن عيلم بةبي سةركردةيةكيش دواكةوتني واية، سةركردةية ئةو بةهةلسوكةوتي طرنطيدان و جؤريكة ئةوةش ، نةبيت ثيطةي و ناو تةنها

لةجؤرةكاني بت ثةرستي.ساالنيكة دةمارطيري طياني ئةوةي لةطةل ئةوةي بي و ئيسالميةكان ناو خزاندؤتة خؤي هةست بةخؤيان بكةن جؤريك لةبت ثةرستي و بةندة ثةرستيان هيناوةتة نيو بيروباوةريان، بةالم رؤذ بةرؤ لةطةشة و زيادكردنداية كةرةنطة خودي رةت و بكةن ئةوة ئينكاري ئيسالميةكانيش دانةوةيان بؤي هةبيت، بةالم دةتوانين بليين ئةو جؤرة دةمارطيريةي كة ئيسالميةكاني كوردستان هةيانة، ئةميرةكانيان ثيشةواو سةركردةو بؤ ثةرستيةك بت و بةندة لة نية كةمتر هيضي ضوارضيوةيةكي ريطةثينةدراوةو كةلةئيسالمدا

تري بؤ كراوة.

بت ثةرسيت لةناو ئيسالميةكــــــاني كوردستان تةشةنة دةكات

م. عةلي باثير م. شيخ محةمةد بةرزنجي م. سةآلحةدين م. مةال عوسمان م. كريكار

Page 18: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200920

كةمال چؤماني

بة تايبةت نيودةولةتي كؤنفرةنسيكي چارةسةركردني كيشةي كورد، لة مانگي نيساني لة دةبةستري. هةولير شاري لة داهاتوودا، بكري PKK لة داوا وابريارة كؤنفرةنسةكةدا

چةكةكاني دابني. سةرؤكي لةاليةن كؤنفرةنسةكة بيرؤكةي DTP ديموكراتيك كؤمةلگةي پارتي ئةحمةد تورك، لةكاتي سةردانةكةيدا لة مانگي لة كؤبوونةوةيةكيدا رابردوو، ديسيمبةري سالي عيراق كوردستاني هةريمي سةرؤكي لةگةل

مةسعود بارزانيي دةركةوت. پارتة سةرجةم كؤنفرةنسةكةدا، لة وابريارة پارچةي چوار هةر لة كوردستان سياسييةكاني كورديان كيشةي كة بن بةشدار كوردستاندا

هةية. داواكردني چؤنييةتي و كورد مافةكاني برگة لة ناسنامةكةيان، و مافةكانيان دةبي. كؤنفرةنسةكة ئاذينداي سةرةكييةكاني لة هةوالييةكان، سةرچاوة زانياريي بةپيي چةك دةكري PKK لة داوا كؤنفرةنسةكةدا لةاليةن پيدرا پيشينةيان دلنيايي ئةگةر دابني هةرةشةيان و بذيين ئاشتيي با كة توركياوة

لةسةر نةبي. واش پيشبينيدةكري كة كؤنفرةنسي بؤ بي كؤنفرةنسة ئةو بةدواي سييةم و دووةم

بةرةوپيشبردني ئةو پيشنيارانةي كة دةدرين.كة نيية روون ئيستا تا كؤنفرةنسةكة خالة ك��ي و دةب��ي چ��ؤن ئاذيندايةكةي هيشتا ئةوةش دادةريذيت. سةرةكييةكاني بةشداردةبي PKK ئايا كة نةبؤتةوة ساغ توركيا لة خؤي كةيفي بة تالةبانييش نا؟ يا PKKي راي ب��ي��ئ��ةوةي ق��س��ةدةك��ات، بؤ هةية مةرجي ئيستا تا PKKش، پيبي.

بةشداريكردن.موراد و ئؤجةالن عةبدوآل لة هةريةكة يةكةم كةساني باييك جةميل و قةرةيالن ئةوة ليدوانةكانيان لة ،PKK دووةم��ي و كؤنفرةنسيك بةشداري كة دووپاتدةكةنةوة ئةوةشي باييك نةبي. ديار ستراتيذ كة نابن پارتي دوو تةنها كارنامةيةك كة خستؤتةروو )مةبةست دايبنين كوردستان پارچةيةكي نابي. سةركةوتوو ي.ن.ك(ة، - پ.د.ك لة راگةياندووة خؤي پاريزةرةكاني بة ئؤجةالن لة PKK ب��ةش��داري بؤ هةية مةرجي 5لة دةبينيتةوة خؤي كة كؤنفرةنسةكةدا، نةتةوةيي ئامانجي و ستارتيذ دياربووني نةك كؤنفرةنسةكةدا، ناوخؤي لة برياردان و

ئاذينداي توركي و ئةمريكي پيشبخريت. ئاذانسي فورات نيوزي راگةياند “ باييك بة ئةو داسةپيندريت، PKK چةكداناني ئةگةر كات ناوي كؤنفرانسةكة نةتةوةيي نابيت، بةلكو بؤية؛ پاكتاوكردن. پيالني كؤنفرانسي دةبيتة دةبي كورد بةرلةهةموو شتيك، ئةو مةترسييانة دةولةتاني ل��ةالي��ةن كة بكات مايةپوچ

داگيركةرةوة رووبةرووي دةبيتةوة.”ئةو بؤ ئاذانةسةكة روونيكردةوة " كؤنفرانسي هيچ بةسةر شتيك هيچ نابيت نةتةوي كؤنفرانسي دةبي داسةپينيت. ريكخستنيكدا ستراتيذيا و بةرذةوةندي پرينسيپ، نةتةوي دةتوانيت بكات. دةستنيشان نةتةوةيي كوردستان، پارچةكاني هةلومةرجي بةگويرةي بكات. دةستنيشان كراو دياري سياسةتيكي ئةمةش بة دانوسان دةتواندريت رونببيتةوة. واتا دةبي ئةو پرينسيپانة هةموو پارچةكان، كورد و ئةو بةپيي بةآلم بگريت. لةخؤ ريخستنةكاني بآلودةبنةوة، راگةياندنةكاندا لة كة زانياريانةي بريار چةند PKK چةكداناني دةرب��ارةي بيت، ئةو كات ئةو دةدرين. ئةگةر بةو شيوةية كؤنفرانسة نةتةوةيي نابيت. ئةوة بةو واتاية ديت دةكريتةوة، بةرةيةك لةبةرامبةر PKKدا كة PKK لةبةر ئةوةي ئيستا پيالني پاكتاوكردني

لة كؤنفرانسي نةتةوةييدابارزاني و تالةباني، خزمةتي ئاذينداي توركي دةكةن

تالةباني و بارزاني دواي هاتنةخوارةوةيان لةشاخ

Page 19: rega magazin

21ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

لة ئاراداية.”الي خؤشيةوة ئؤجةالن، لة زينداني ئيمرالي تالةباني كة PKK چةكداناني دةرب��ارةي بة دةك��ردةوة، لةسةر جةختي زؤر توركيا لة و تالةباني بةريز “بةلي راگةياند پاريزةرةكاني خؤتان چةكةكاني قبولتانة ئيوة ئةگةر بارزاني، بةآلم چاكة، زؤر بكةن، ئةمريكا رادةستي و پارتي ئةگةر دةكةين. رادةستي بةيةكةوة ئةمريكا بة تةسليم خؤيان چةكةكاني يةكيتي

دةكةن، با داوا لة PKKش بكةن.”ئؤجةالن جةختيشي لةوة كردةوة كة واتاي چةك الي هيزةكاني باشووري كوردستان چي

بي، الي ئةوانيش هةر ئةوةية.ئؤجةالن ئاماذةي بةوة كرد “ئةگةر بةشداري PKK چةكداناني دؤخي با ببن، كؤنفرةنس كؤتاييهينان دؤخي بةلكو نةكريت، ليوة باسي بة شةر با باسي ليوة بكري. ناكري مرؤڤ خؤي گةلي دةيةوي ئةمريكا بكا. ئةمريكا رادةستي رادةستي ئةلقاعيدة و تاليبان وةك كورديش

ئةوان و سياسةتةكاني بي.”مةرجةي 5 ئةو كة راگةياند ئةوةشي ئةو ئةگةر كؤنفرةنسةكةن، سةركةوتني خالي ئةو دةبيتة و نابي سةركةوتوو كؤنفرةنسةكة نا

كؤنفرةنسي پاكتاكوردن.كؤميتةي بةرپرسي دةنيزي ئةحمةد كريكاراني پارتي پةيوةندييةكاني دةرةوةي كؤنفرةنسة ئةو دةربارةي ،PKK كوردستان بؤ ئاوينةي روونكردةوة كة دةستپيشخةري لةو جؤرة كاري باشن بةآلم دةبي ستراتيذ ديار بي.

هةيئةتةكةي هاتني “دواي گوتي ئةو كؤنفرةنسيكي باسوخواسي هةولير، بؤ DTPلةو جؤرة كةوتة ناو رؤذةڤةوة. لةوانةية يةكيتيي ئاذينداي سةرةكي هيزي دوو وةك پارتيي و باسكردبي، بةآلم هيزةكاني ئةو كؤنفرةنسةيان

لةوانةية گةورة كوردستاني و هةريم ديكةي بةو جؤرة ئاگادار نةبن. گةلي ئيمةش لةو شتانة ئاگادار نيية، بؤية؛ پيويستة ئةوة بؤ گةل و راي

گشتي ئاشكرا بكري.”لة بةر “پيويستة روونيشيكردةوة دةنيز ريكبخري دانيشتن و هةڤديتن كؤنفرةنسةكة، كؤنفرةنسة. ئةو بةشداربووةكاني هيزة لةنيوان سةركةوتن كؤنفرةنس الواز پةيوةنديي بة سةركةوتن كؤنفرةنسةكة كاتي بةدةستناهيني. كؤببنةوة هيزةكان تةواوي كة بةدةستديني، بؤ بدؤزنةوة چارةسةريي و بكةن گفتوگؤ و لة خزمةتي ئاذيندايةكي جوان كة كيشةكان و

ستراتيذي نةتةوةيي بي ئامادةبكري.”بةرپرسةكةي PKK جةختي لةوة كردةوة كة پيويستة هةموو هيزةكاني كوردستاني گةورة وتةكانيان و هةبي خؤيان راي و ببن بةشدار و جيبگري كؤنفرةنسةكة ئاذينداي لةناو

پيڤاذؤي كؤنفرةنسةكة دياربكري. ئةو، ئاماذةشي بةوة كرد كة PKK بةشداري كؤنفرةنسةكة دةكا “ئةگةر بيت و كؤنفرةنسةكة بة ناوةرؤكي نةتةوةيي و ستراتيذيكي نةتةوةيي هةبي.” ئةوةشي راگةياند “ئةگةر وا نةبي و هةر PKK ،تةنها ئةوة بي كة بةشدار ببة و برؤوةبةرگريي و بي ديار ئامانج دةبي نابي. بةشدار

كوردان بة ئامانج بگيري.”بةشداري كة خستةروو ئةوةشي دةنيز نةك ب��ي، بيمةرج دةب��ي كؤنفرةنسةكة مةرجانة ئةو و بكري ديار پيشوةختة مةرجي

بةشيوةيةكي ئيجباري برياريان لةسةر بدري.دزةيان ئيستا تا زانيارييةكان كة بةگويرةي دانيشتن يةكةم راگةياندنةكان، ناو كردؤتة ليكدانةوةي و شيكردنةوة بة دةبي تايبةت كيشةي كورد و ئةو گريمانانةي بؤ چارةسةريي

ئاشتييانة گفتوگؤيان لةبارةوة دةكري.

دووريش نيية چاوديراني يةكيتيي ئةوروپا و دانيشتني دووةمي كؤنفرةنسةكة لة ئةمريكاش راگةياندني لة ئيستاش تا ئةوةي ئامادةببن. لة پيشوازي توركيا كراوة، ليوة باسي توركيي

كؤنفرةنسيكي لةو جؤرة دةكا.بة كؤنفرةنسةكةدا، لة دةكري لةوة باس بارزاني مةسعود ئةمريكا، و توركيا پةستاني PKK لة داوا كوردستان هةريمي سةرؤكي مةرجيكي چةند بة و دابني چةكةكاني بكا

سادةي توركيا رازيي بي.هةر لةبارةي ئةو كؤنفرةنسةوة، زوبير ئايداري رةخنةي كوردستان، گةلي كؤنگرةي ئةندامي كؤنفرةنسةي ئةو و گرت بارزاني مةسعود لة بارزاني مةسعود چاوديري بة كة رةتكردةوة داناني بؤ دةبةستري PKK رازييكردني بؤ

چةكةكانيان.ئايدار بة ئاذانسي )AKI(ي ئيتالي راگةياند لة بةر سال 39 رةحمةتي مستةفاي “مةال ئيستا، ريككةوتنيكي لةگةل حكومةتي عيراقي كرد و گةيشطنة ريككةوتنيك. ئايا ئيستا هةمان شت و گارةنتي بؤ PKK هةية كة چةك وةك

تاكة ريگاية بؤ بةرگريي لةخؤكردن؟.”ئةو بيريشهينايةوة “ئيمة لة ساآلني رابردوو كردووة نةتةوةييمان كؤنگرةيةكي داواي سياسييةكاني پارتة سةرجةم بةشداري بة كوردستان. پارچةي چوار هةر لة كوردستان كة كة ببةستين كؤنگرةيةك دةمانويست ستراتيذييةتيكي نةتةوةيي تيدا باسبكريت و داوا كيشةي كة بكري كوردستان داگيركةراني لة كورد چارةسةر بكةن. بةآلم ئيستا ئةو كؤنگرةية و PKKي��ة پيداناني چةك مةبةستي بة دوورخستنةوةي سةركردةكانيةتي بؤ ئوستراليا و ئةمريكا. ئةوةش بةتايبةت خزمةت بة دةولةتي

توركيا دةكا دذي كورد.”

روونكردنةوةيةك لة قائمقامى قةزاى

دةربةندخيانةوة

طؤظارة بةريزةكةتان لة ذمارة )9(ى بةروارى ه��ةردوو بةثينووسى و دا 2009/3/10عةتا و حميد )ثيشرةو بةريزان ثةيامنيرتان )ضةندين ناونيشانى لةذير بابةتيكى حسين( بةرثرسى حيزبى و حكومى خانوى ويستطةى بآلو كردووة( داطير دةربةنديخانيان كارةباى بةثيويست رونكردنةوةيةم ئةم كردؤتةوة،

زانى.لةاليةن ويستطةى كارةباى دةربةنديخانةوة كة ئ��اط��ادارك��رام رةس��م��ى ن��وس��راوى بة هةستاوة )عةباس( بةناوى ئةندازياريكيان

بةداطير كردنى خانويةكى ويستطة كةلةاليةن كارةباى طشتى بةريوةبةرايةتى ليذنةيةكى تةرخان تر ئةندازياريكى بؤ يةوة سليمانى كراوة، منيش بانطم كرد و ثيم ووت كة ئةوة كريضيتى باسى ئةو بةآلم ، نةشياوة كاريكى رادةيةكيش تا و كرد خؤى كورتى دةست و قسةيةكى كاتةدا لةو بوو. كاريطةر باسةكةى زاناى كؤمةلناسى بةناوبانط )على الوردى( خوا بةناوبانط زاناى بيركةوتةوة. بووم ليخووش باس لةوة دةكات كاتيك ) كيشة كةوتة نيوان دةيان كوفة خةلكى ) عةلى ئيمام و معاوية دنيا و خواثةرستة ضةند عةلى ئيمام كة زانى لةبةر بةآلم بنةمالةيةكة، ض لة و نةويستة دةبةخشى زؤرى ثولى ثارةو معاوية ئةوةى بؤية بؤ معاوية دةجةنطان، بؤية وةك مامؤستاى بةريز دةليت )قلوبهم مع على و سيوفهم عليه(

شميرةكةيان بوو عةلى لةطةل دليان واتة لةسةر طةردنى. منيش بة كاك عةباسم ووت كارى ناضارم بةآلم لةطةلتم بةدل برا كاكى زيندانيم رؤذ دوو و بكةم بةرانبةر ياسايت دؤسيةكةم سوودة بى زانيم كة ثاشان كردو رةوانةى دادطا كرد. بةداخةوة دةستةواذةكة لة بابةتةكةى بةريزتان دا بةهةلة لةاليةن كاك عةباسةوة نقل كراوة )دلمان لةطةل عةلى ية بوو خؤشتر دوذمن( لةسةر شمشيرةكانمان و بةريزةوة ثةيامنيرة دوو ئةو لةاليةن ئةطةر ، بةآلم وةك بكرايةتةوة راست دةستةواذةكة

دةلين )جل من ال خيطى(.ريزى بيثايانم قبوأل بفةرموون.

شيركؤ حسين حامدقائمقامى قةزاى دةربةنديخان

Page 20: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200922

شةيدا خؤشناو

تةمةنى طةنجيتى لةناو دنياى سياسةت و ديبلؤماسيةت و دوور لةخاكى نيشتيمان بةسةربردووة، رةمزى كارتال ئةندامى كؤماجظاكين سةرؤكايةتى كؤنسةى ئةندامى و )ثةكةكة( كوردستان كوردستانةو نةتةوةيى كؤنطرةى ك رؤذي كةضةند ثةرلةمانتارةية ئةو ثايتةختي لةمةدريدي لةمةوبةر ئازاد ثاشان كراو دةستطير ئيسثانيا طؤظارى لةطةل لةديمانةيةكيدا بوو، تيشك دةخاتة سةر كيشةى طةلى طا ري

ةتى توركيا. كورد و ثالنةكانى دةول

ند خواردنةي كةتوركياي ئةو سويكردة دوذمني كورد

رةمزي كارتال سالي1991 ئةندامى ثةرلةمانى توركيا بوو، ئةو لةوي بوو لةو مةراسيمةدا كةلةيال وتي لةوباروة خ��وارد، سويندي بةكوردي زانا ثةرلةمانتارى طروثيك لةتوركيا "لةسالى1991 كورد بةنوينةرايةتى طةلى كورد ضوينة ثةرلةمانى ديارة بوو بؤ سويند خواردن يةكةم رؤذى توركيا كوردى كةبةزمانى دابوو بةلينى زانا لةيال بةريز سويند بخوات، ئةو سويند خواردنة بةزمانى كوردى تةواوى توركياى هةذاند، هةموو توركيا بوونة دذى

ئيمة و بةيةكةوة لةدذى ئيمة خةباتيان دةكرد". لةسةر ئةم سويند خواردنة لةيال زاناو ضةندين "ئةوةبوو وتي كارتال كران، زينداني تر كةسي حةوت زاناو لةيال 1994 لةسالى لةئةنجامدا ثينج كةسى ئيمةش زيندانى كران و تر هةظالى تر بووين توركيامان جيهيشت ئةمرؤش )18( سال ماوةيةكى ديارة روداوةدا، ئةم بةسةر تيدةثةريت خةباتيكى كورد طةلى ماوةيةشدا لةو و دريذة

زؤرباشى كردووة".بةردةوام تورك دةولةتي واية ثيي كارتال كورد طةلي ضوني بةرةوثيش لةبةردةم لةمثةر داوة هةولى هةردةم "توركيا دةلي ئةو دادةنيت،

لةمثةر بخاتة بةردةم ئةم تيكؤشانة".

ئةندام بةضةند سةرةتا ئةوةي دةرب��ارةي ثةرلةمان بةشداري ثةرلةماني توركيايان كردووة ثةرلةمان كةضووينة "يةكةمجار وتي كارتال ذمارةمان )21( كةس بوو بةآلم بةهؤى ضةندين ريككةوتين تر ثارتيكى لةطةل تةنط و ضةلةمة و دواتر و لةنةورؤزى هةمان سالدا دةولةتى توركيا كوشتاريكى زؤر طةورةى كرد لةكوردستان ئيمةش دةولةتيش و دةزانى طةل بةبةرثرسى كةخؤمان كشاينةوة لةريككةوتنةكة هينابووين بؤ فشارى لةطةل ثةرلةمان ئةندام )3( بةداخةوة بةآلم ديموكراسى ثارتى ناو ضوينة ئيمة نةهاتن ئيمة ديارة لةسالى 1994 دواى هةول و خةباتيكى بآ زانا و حةوت ثةرلةمانتارى لةيال وضان هةظاآلن تر زيندانى كران و ئيمةش ثينج كةسى تر بووين

توركيامان جيهيشت".

ئةو سةرؤك كؤمارةي توركيا كةلةسةر ي ضارةسةري كيشةي كورد هةول

كوشتيانئاماذةي كارتال ديمانةكةدا لةدريذةى كرد توركيا ك��ؤم��ارى س��ةرؤك بةباشترين جار يةكةم "بؤ وتى كورداو كيشةى لةبةرامبةر ضارةسةرى هةولى جياواز بةشيوةيةكى ئؤزال ثةرلةمان ئةندام ئةوكاتة دا من كيشةى كوردى

بووم، ئؤزال لةوة تيطةيشتبوو كةكيشةى ثةكةكة بةضةك ضارةسةر ناكريت بؤية ويستى لةريطةى ئؤزال بكات، ضارةسةر كيشةية ئةم سياسيةوة بةدروستكردنى ثةيوةندى لةطةل بةريز ئؤجةالن جةاللةوة مام لةريطةى بوو لةشام كةئةوكات لةسةر و بكات ضارةسةر كيشةية ئةم ويستى داواى ئؤزال لة17ى ئادارى 1993 بةريز ئؤجةالن ئاطربةستى يةكاليةنةى راطةياند بةالم كةدةولةت بينى ئؤزال خةريكى ضية كوشتيان هةر ئةوكاتةش راست ئةوة بةآلم مردووة! دل بةنةخؤشى وتيان نية هةر كةس باش دةزاننن كةئؤزال كوذرا، ديارة دةتوانين راوةستا هةمووشت ئؤزال بةكوشتنى

بليين سةردةمى ئؤزال تارادةيةك باش بوو.

ئةردؤطان بؤ نالةبارة دذوارو زؤر ئةردؤطان سةردةمى بناسي�ت باش ئةردؤطان كورد ثيويستة كورد

كةلةطةليدا راست طؤ نية.لةباشوور بةنزيكبونةوة دةيةويت ئةردؤطان ثيويستة ئةمةش بؤ بخةوينيت باكور كوردى ئةوة كارتال رةمزى بي�ت، ووشيار باشوور طةلى كوردستان كريكارانى كةثارتى رةتدةكاتةوة تيرؤريست بي�ت و تةئكيد دةكاتةوة كةسياسةتى لةطةل بةرذةوةندى لةسةر ناوضةكة دةولةتانى تورك بةريوة دةضيت بةآلم تيكؤشانى طةلى كورد بداتةوة دنيا هةموو وةآلمى توانيويةتى لةباكور

كةبزوتنةوةى ئازاديخوازيية نةك تيرؤريستى،كةتائيستا روندةكاتةوة ئةوة كارتال رةمزى كةدذايةتى نةكردووة وةهاى كاريكى ثةكةكة دةليت طةلى ئةمريكا و عيراق و بؤ بي�ت كردن قبول بؤ خؤى وةك دوذمن كورد هيض كةسيك ئازادى دةك��ات ه��اوار بةبةردةوامى و ناكات دوذمن وةك زلهيزان بةآلم جيهان طشت بؤ ضونكة كةدةيكةن هةلةية ئةوة دةكةن سةيرى ماليكيةوة و بةبؤش فيشةكيكمان ئيمة تائيستا بةدوذمن ئيمة تاكاليةنة ئةوان بةآلم نةناوة ثةيوةندى ثتةوكردنى بؤ ئةوةشيان دةزان��ن ثيويستة دةليت كارتال توركياية، لةطةل بزانيت باش راس�تية ئةو كوردستانيش هةريمى بةلكو ئيمةنية دذى تةنيا ماليكى كةسياسةتى

رةمزي كارتال: كؤنفرانسيك ئاماجنى ضةككردنى ثةكةكة بيت دةرئةجنامةكةى قبول ناكةين

سةداميش هةلةبجةى كيميابارن دةكرد و راديؤى كورديش لةبةغدا طؤرانى كوردى بآلودةكردةوة

رةمزي كارتال

Page 21: rega magazin

23ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

نية ط�رن�ط بةاليةوة ئةو ئةوانيش��ة دذى ك�وردى كوآ بيت ئةو دذيتي.

كةوتني كوردو تاكةي ثةكةكة ريدوذمنةكاني قبول دةكات؟

لةوةآلمى ئةو ثرسيارةى كةئايا تاسةر ثةكةكة داواى باشوور قبول دةكات كةئةطةر بةم شيوةية توركيا لةطةل ريككةوتن ئيوة دذى و بميننةوة بكةن؟ ئةندامة باآلكةى ثةكةكة دةليت بيطومان لةباشوور داوام��ان زؤرجار ئيمة ضونكة نةخير كردووة كةكؤنفرانسى نةتةوةيى بكةن بؤ ئةوةى بوةستنةوة دوذمن دذى و بةبرا ببن تيايدا كورد بةآلم كؤنفرانسيك ئامانجى ضةككردنى ثةكةكة قبول ئيمة دةرئةنجامةكةى نةخير بيطومان بيت نين نةتةوةيى ئامانجةكةى ضونكة ناكةين نةكةويتة و بيت وريا باشوور ثيويستة لةبةرئةوة هةلةوة ضونكة ئةوان تةنيا مةبةستيان ثةكةكة نية ناوةراست لةخؤرهةآلتى كورد دةيانةويت بةلكو بؤيان ئةطةر ببةن لةناو باشوور و بكةن بيئيرادة ذير بيخةنة و بكةن الوازى نا ئةطةر بكريت، هةر ثيويستة ئةمةش بؤ خؤيانةوة كؤنترؤلى

كةس لةئاستى ليثرسراويتى دا بيت.

كؤنفرانسةكةي هةولير الي ثةكةكة رةفزة

دورخستنةوةى و طشتى ليبوردنى لةبارةى كارتال رةمزى ئةوروثا بؤ ثةكةكة بةرثرسانى بؤ و خؤى بؤ ميرانى عومةر ليدوانةكةى دةليت ثيويستة كورد شةرم و عةيبةيةكى زؤر طةورةية بؤ ميدياكان لةقسة كردن سياسةتمةدارانى كورد خؤش دوذمن دلى و دابن ليثرسراويتى لةئاست بةطشتى بيشينن لةخؤيان كورد دلى و نةكةن هةولير كؤنفرانسةى ئةو دةرئةنجامى ثةكةكة

هةر شتيك بيت قبولى ناكات و رةتيدةكاتةوة.

زؤر عةيبة سةركردةيةكي كورد داوا بكات دةنط بةدوذمن بدري

دةربارةى ليدوانةكانى تالةبانى بؤ دةنط دان كورد طةلى "بيطومان دةليت كارتال بةئاكةثة، ليبكريت كةداواى ليدوانانة جؤرة لةو نيطةرانة ثشتطيرى دوذمن بكات" كارتال وتى "ئةو داواية وةك ئةوة واية ئيمة داوا لةباشوور بكةين دةنط بة ماليكى بدةن ئةمة ضةند بؤ ئيمة عةيبةية وةها

بليين بؤ ئةوانيش هةرواية"بؤ عةيبة زؤر "زؤر دةل��ي��ت ك��ارت��ال بةئاكةثة دةنط بليت كورد سياسةتمةداريكى كورد كةطةلى دةكات ئاشكرا ئةوة ناوبراو بدةن كارتال رةمزى ليدوانانة، جؤرة لةم نيطةرانة بةكردنةوةى ئةردؤطان دروشمةكانى لةبارةى هةلةبجةى "سةداميش دةليت كوردى كةنالى لةبةغدا كورديش راديؤى و دةكرد كيميابارن

طؤرانى كوردى بآلودةكردةوة".

رونكردنةوةيةك لة مةكتةبى بةريز مامؤستا صالح الدين حممد بهاء الدين

ئةميندارى طشتى يةكطرتووى ئيسالمى كوردستانةوة

طؤظارى ريطا لة ذمارةى )9( لة10ي ئازارى 2009 دا بة نوسينى عبداهلل طؤران باسيكى وروذاندوة بةهائةدين محمةد الدين سةالح ئيعترافةكانى بةهؤى سوبحانى )ناصرى ناونيشانى لةذير ئةميندارى طشتى يةكطرتووى ئيسالمى لة سيدارة دراوة( كة بةثيويستى دةزانين راستيةكان بؤ

خوينةرانى بةريز روون بكةينةوة ، ضةواشةكارى نوسةرى بابةتةكةش بةديار بكةويت:-ثيش مانط سنة شةش لةشارى سوبحانى ناصرى مامؤستا مةرحومى بوونى دةستطير /1

دةستطير بوونى مامؤستا صالح الدين لةشارى كرماشان بووة..2/ مامؤستا ناصر كة لةو كاتةدا بةرثرسى برايانى ئيران بوو نيشتةجيى كرماشان بوو نزيكةى حةوت سال بوو بةئيختفا دةذيا، وداواكراو بوو لةسةر دؤسيةيةكى تر كةئةويش بةشدارى كردنى بوو لةشوراى شةمس وهاوكارى مةرحومى موفتى زادةدا، بةسةردان سةفةرى شارى سنةى كردبو مامؤستا قورئان وشاطردى مةكتةبى )كادرى ضاالكى فةرساد فاروق لةمالى مةرحومى كاك و مفتى زادة( دةستطير كرا، كة ئةوكاتة طومان وابوو كة بةريكةوت توش بووة وطرتنى ئةو مةبةست نةناسراو هيزةكانى حكومةت ميوانى بوونى مالةكة كراوة وبةشوبهةى بةلكو ضاوديرى نةبووة، داويانة بةسةرياندا.. هةرضةند بةربوونى كاك فاروق ثاش ضةند رؤذيك ومانةوةى مامؤستا ناصر

لة زينداندا جيطاى سةرنج بوو..بةرثرسان هاتووضؤى برايان ونيو دوومانط ناصر مامؤستا بوونى شةهيد هةوالى ثاش /3زانايان تايبةتى لةتاران دادطاى تا سةرنجام ودةزطاكانيان ئةكرد وقسةى راستيان ثى نةئةوتن بةلكو نةبوة بوون ئيخوان ولةسةر نيذراوة، )قوروة( ولةطؤرستانى دراوة لةسيدارة بةلى وتبويان نةك خؤيةوة بة بوون تايبةت كة طةليكدا لةمةسةلة بوة مةرحوم فيكرى هةلويستى لةسةر

بةريبازى فيكرى برايان ..ليكؤرةوةكان بةرثرسة لةطةل دا زيندان لة الدين صالح مامؤستا نيوان طفتوطؤى /4ئةطةرى سزاداني لةسيدارةدانى مةرحوم ئةكاتةوة كة هؤكارى ئةوة تةئكيدى وشيكردنةوةكان يةتى لةسةر بيرو باوةر وهةلويستى فيكرى نةك دؤسية كؤنةكةى شوراى شىمس ويا مةسةلةى ئينتماى بؤ برايانى موسولمان .. هةرضةندة بةدوريش نازانرى كة لةذير شكةنجةدا شةهيد بووبى

لةبةر الوازى تةندروستى الشةيى ..بةهةر حال مامؤستا صالح الدين بةرثرسى طشتى برايان بووة ئةطةر لةسةر دؤسيةى برايان بووبى ضؤن ئةمان دةرئةضن وئةو شةهيد ئةكريت .. يا ضؤن تا ئيستاش ضةندين كار وضاالكى

برايانى ئيصآلح ودةعوة لةئيران كة تةواوكار وئيمتدادى برايانة بةردةوامة.درؤيةكى ئةمة كردوة، قسةيةى ئةم ئيرانى برايانى كةسيكى طواية بةوةش سةبارةت شاخدارة ضونكة هيض كةسيك لةطةل مامؤستا صالح الديندا دةستطير نةكراوة جطة لةبرايةكى ناوو داواى بةتةحةداوة وانية وئةطةر عامر، ئةبو بةناوى لةيةمةنة ئيستة كة رومادى خةلكى بيتة نية ووةهمى راستة ئةطةر دةطيريتةوة ليوة ريوايةتةكانى كة دةكةين، بةريزة ئةو نيشانى كةسةش رووبةو طرانة، زؤر كة طرنطة كردنى ئيسثات بةآلم ئاسانة قسةهةلبةستن ثيشةوة.. وناحةزى حزبى وملمالنيى بذيوى مةرامى حةيفة بابردوةوةن كآلوة ئةم كةبةدواى دةليين وحةسودى بيانطةيةنيتة ئةو ئاستةى درؤى وابى بنةما هةلبةستن وكةسايةتى يةكى طةورة وبى طةرد وهةلكةوتووى وةك مامؤستا ناصر بكةنة كاآلى ئةو كاسبية نزمةيان .. بة طؤظارى ريطاش دةليين كة رةوا نية دؤسيةيةكى وا هةستيار بةوتى و وتيان بخةنة روو كة سةرةنجام ئيسثاتى ئةم بؤ ياسايى وليثيضانةوةيةكى بةدواداضوون هةموو لةكؤتاييشدا هةروةك ئةويت، ياسايى

بوختان وتةشهيرة بة مافى خؤمان دةزانين .

سكرتيرى رؤذنامةوانىمةكتةبى ئةميندارى طشتى

2009/3/10

Page 22: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200924

ديداري: عةبدولال طؤران

حزبيكي وةك ئيسالمي بزوتنةوةي دةكات ئةوة كةبانطةشةي ئيسالمي ضةكي بــةآلم جيهادية، حزبيكي يةكيتيةوة لةاليةن ــارةي ث نية، لييان ة سال 6 مــاوةي دةدرا ثي ــةن دةك ــةوة ل طلةيي ــوون، ــري بخستة ئابلوقةي كةيةكيتي كاتيك برين مانطانةكةي و ســةريــان بووة، بيدةنط كةدؤستيانة ثارتي مانطي ديموكرات ثارتي لةئيستةدا

50 مليؤن ديناريان دةداتي.ــبــذاردنــي ــةم حــزبــة لــةهــةل ئلةدوو جياواز دةيةوي ئةمجارةدا بةليستيكي ئيسالميةكة اليةنة

سةربةخؤ بةشداري بكات

)ئةنوةر عةنبي( ئةندامي مةكتةبي سياسي و بةرثرسي مةكتةبي كؤمةآليةتي بزوتنةوة لةم بزوتنةوةي وةكو “ئيمة وتي ريطادا ديدارةي عيراق بؤ ئةمريكا هاتني لةطةل ئيسالمي بودجةمان برا كةلةاليةن ئيدارةي سليمانيةوة دوو بودجةيةمان ئةو بري دةدرا، ثيمان شةش ماوةي بوو، سويسري ديناري مليؤن سالة براوة، طةمارؤ خراية سةرمان بةبي هيض كةكردبيتمان، نارةوا كاريكي و بنةمايةك ئةو تةنانةت وةزيرةكانمان لةحكومةتدا بوون

طةمارؤيةمان خراية سةر.”دواي ئةو وةزعةيان، بزوتنةوة روو لةثارتي ديموكراتي كوردستان دةكات “دواي ئةو ماوة ثارتي سياسي مةكتةبي لةطةل ئيمة زؤرة ديموكراتي كوردستان كؤبونةوةمان كرد، وةك ئةوةي كة ثيشتر هاوثةيمان بووين لةطةليان، ثيمان و ليكردن طلةيمان كؤبونةوةيةدا لةو نةبوو حكومةتتان تاوةكو ئيوة ئيمةو ووتن ئيستا كةدةسةآلتتان بوين، بةآلم هاوثةيمان

طرتة دةست لة بزوتنةوة ناثرسنةوة، ئةوانيش بؤتاني تاوةكو داوابكةن دةويت وتيان ضيتان جيبةجي بكةين، ئيمةش هةندي داواكاريمان )كاك ئ��ةوةي لةبةر بةردةميان، خستة بةو كوردستانة مي هةري سةرؤكي مةسعود(

ناونيشانةوة داواكاريمان لييان كرد.”و لةثارتي بزوتنةوةي داواكاني دةربارةي جيبةجيكردني، عةنةبي وتي “لةو داواكاريانةي ئيمةش ثيشمةرطةكاني ليكردن كةداوامان تري كوردستان كةشؤرشيان وةكو حزبةكاني كردوة خانةنشين بكرين )500( ثيشمةرطةيان نيشاندا رةزامةنديان كردين، خانةنشين بؤ

مانطانة )35000( سي و ثينج هةزار دؤالرمان بةشي تةنها ثارةيةش برة ئةم بدةن، ثي بةهؤي ضونكة دةكات، بارةطاكانمان كريي لة بارةطاكانمان هةموو ئيمة ناوخؤوة شةري كريدان، لة بارةطاكانمان ئيستة دا، دةست ثيمان ثارةيةي برة ئةو ئيستادا لة بةآلم

دةدري كراوة بة )50( مليؤن.”“ثيشتر وتي عةنةبي وةك هةرضةندة كةسيان )100( سليمانيةوة ئيدارةي لةاليةن

وةك ثؤليس بؤ دامةزراندبوين.” ثارتي داني يارمةتي ئةوةي دةرب��ارةي بنةمالةي تيكةآلوي بةهؤي بزوتنةوة بؤ

بنةمالةي مامؤستا عةلي دةيانةوي دةنطةكاني بزووتنةوة بدةن بةثارتي!

مالي مامؤستا مةال عةلي هةويني بزوتنةوةن ئةطةر نةبن ئةو شيرة نامةيت

ئةنوةر عةنةبي

Page 23: rega magazin

25ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

بةم عةبدولعةزيزةوةية، عةلي مةال و بارزاني لة خؤي تر جاريكي دةيةويت ثارتي هؤية بزوتنةوةي ئيسالمي نزيك بكاتةوةو بةكاري عةنةبي خ��ؤي، ب��ةرذةوةن��دي بؤ بهينيت ثارتي بزوتنةوة بليم وتي”ناتوانم دا لةوةآلم دؤستايةتية ئةو بةلكو نةبووة، دؤستايةتييان بووني دروس��ت سةرةتاي بؤ دةطةريتةوة دؤستايةتيةكي كة ئيسالمي، بزوتنةوةي باش هةبووة لة نيوان مامؤستا مةال عوسمان و تةنانةت بارزاني، لةطةل عةلي مةال مامؤستا مةال مستةفا يةكيتي زاناياني بةو دوو مامؤستا بزوتنةو دؤستايةتيةي ئةو سثاردووة، بةريزة بةآلم سةردةمة، ئةو بؤ دةطةريتةوة ثارتي قيادةي وةكو ئيمة كؤنة دؤستايةتيية ئةو وا حةق نةبينيوة، لي سودمان بزوتنةوة بواية طرنط ئةوةندة دؤستايةتية ئةو بوو ئةو نةك بكراية، بةهيز ثي كةبزوتنةوةي بزوتنةوةدا بةسةر نارةحةتيانةي هةموو هاتوو ئةو دؤستانةمان ليي بيدةنط بوون، بة

داخةوةين بؤ ئةو دؤستايةتيةمان.” ئةمجارةي دةنطداني باسكردني لة الي دةضيتة بزوتنةوة ئايا كوردستاندا، ليستي خؤي بؤ يا عةلمانيةكان ليستي دةبي، لةاليةكي ترةوة هةست دةكري لة ناو ئةم لةسةر هةية جياواز راي دوو بزوتنةوةدا دةنطدانةي كة دةكريت، رايةكيان كة بنةمالي بزوتنةوة دةنطةكاني دةيانةويت عةلين مةال دةيةويت تريش اليةكةي ثارتي! بدةنة هةبي سةربةخؤي ليستي خؤي بؤ بزوتنةوة ئةندامةكةي ثرسيارانةوة ئةو لةبارةي خؤشحالين “ئيمة وتي سياسي مةكتةبي ئيسالمي ليستي دةنطدانةدا لةم ئةطةر نية، ليستة ئةو ئيستا تاوةكو بةآلم هةبي، يةكطرتووبن و ئيسالميةكان ئةوةية ئاواتمان ليستيكمان هةبي، بةلطةش بؤ ئةو قسانةمان مامؤستا كة وة )1992( ئيسالمي ليستي ئةطةر دانرا، كردو ثيشنياري عوسمان مةال ئةمجارةش ليستي ئيسالمي هةبيت بيطومان ئةطةر ليستةوة، ئةو ناو دةضينة ئيمةش بؤ هةلبذاردن، ياسامان هةية ئيمة دوو نةبوو دووةم دةيكةين بوو شةرعي ضي يةكةميان بؤ هةبوو بزوتنةوةدا بةرذةوةندي لة ضي ليستي ئيمة ئيستا بةآلم ثيشضوني، بةرةو بؤ ئامادةكردوة خؤشمان هةية، تايبةتيمان

هةلبذاردن.” ئةندامةي ئ��ةو دةس��ت��ور دةرب����ارةي

لةطةل “ئيمة وتي ئيسالمي بزوتنةوةي دةمانةويت بةلكو نين، عةلمانيدا دةستوري دةستوري هةريمي كوردستان وةكو دةستوري عيراق ئيسالمي بيت، هيض شتيكي تيا نةبيت هةندي دةطونجي بةآلم بيت، ئيسالم دذي با بطونجي شةرعدا لةطةل هةبي ئازادي

هةبي، بةآلم عةلماني بونمان قبول نية.”كةئايا بزوتنةوة بريارةكاني لةبارةي تيدا تةداخولي ئيران سةربةخؤيةو تاضةند ناكات؟ عةنةبي وتي “ئيمة هةموو برياريكمان هةر سياسي لةمةكتةبي خؤمانة لةدةستي كاريكيش زؤر طران بوو دةنيريتة شورا، ضونكة طرنطةكان، بريارة بؤ زياترة شةرعيةتي شورا ئيمةش وةكو ئةو حزبانةي كة خةباتي شاخيان

ضي ئيسالمي جمهوري رؤلي ئةزانن هةبوة، ئةطةر عيراق، موعارةزةكاني حزبة بؤ بووة، يةكيةتي و ثارتي وةكو ئيمةش بي واش دراوين يارمةتي ئةوان وةكو سؤشياليست، و لةاليةن جمهوري ئيسالميةوة، ئيمة ثارتيكين بةآلم دةكةين، تةحةداش نين بةكةس سةر جموري لةطةل دةكريت ثي دؤستايةتيمان ئةوةية زياتر دؤستايةتيةشمان ئةو ئيسالمي، ثارتيكي ئيمةش و ئيسالمية دةولةتيكي ئةو دةدةين خؤمان برياري خؤمان ئيسالمين، هيض برياريكيشمان نابةينة جموري ئيسالمي، دؤستايةتي لة سةر بنةماي طويطرتن و ثرس

ثي كردن نية.” جياوازي بزوتنةوةو ناو بالباليني لةبارةي بزوتنةوة ناو بالةكاني كة ريطايانةي ئةو مةال بنةمالةي بالي دةك��ةن، ثي كاري ئةنوةر سياسي، مةكتةبي بالي و عةلي باش كاري بزوتنةوةدا “لةناو وتي عةنةبي ئيمة بزوتنةوةية، ناسنامةي بزوتنةوة بؤ ئيمة بزوتنةوة نارةحةتيةكاني كة كةسانيكين بال نين بةلكو ئةسلي ئيمة تيمان ثةراندووة، قبول لةكةس بةهيض شيوةيةك بزوتنةوةين، ميذوي ضونكة ب��ال، بلي ثيمان ناكةين مامؤستا مالي بةئيمةوة، ثةيوةستة بزوتنةوة نةبن ئةطةر بزوتنةوةن هةويني عةلي مةال نامةيت، ئةوانيش تةسحيةيان داوة ئةو شيرة باش دؤستايةتيةكي ئيسالمي، بزوتنةوةي بؤ لة نيوانماندا هةية لةطةل ئةو بنةمالةية، ئيمة ئةو زؤرة دوذمنمان بؤية جيهادين ثارتيكي بةرانبةر دةكةن دروست بؤ قسانةمان جؤرة غةدرمان بزوتنةوة ئيمةي بنةمالةية، ئةو دةستةآلتمان يةكيتي و ثارتي وةكو ليكراوة نية، ضونكة رؤذطاريك بوو ئيمة سييةم حزب ئةو بةرهةمي ئةوةش كوردستاندا، لة بوين ئيسالمي بزوتنةوةي لة واي بوو تةفرةقةية ئةوتؤ جياوازيةكي هيض ئيستا بةآلم كرد، بوبي ماندوو بزوتنةوة لة ئ��ةوةي نية، نةخوازراو رويدا ثيشتر كة ئةوة خاوةنيةتي، بوو، بةآلم نامانةويت جاريكي تر لةو شيوةية لي طةورةمان زيانيكي ضونكة رووبداتةوة، عةنةبي ئةنور جيهادكردن دةربارةي بيني” بزوتنةوةيةكي ئيسالمي “بزوتنةوةي وتي جيهاد ش��ي��وةي��ةك بةهيض طشتطيرة، وةكو ئيمة دانابري، ئيسالمي لةبزوتنةوةي تةواومان برواي بزوتنةوة ناو باآلكاني كةسة

بة جيهاد هةية.”

ثرؤفايل

ن��اس��راوة محمةد ئةحمةد ئ��ةن��وةر دايکبوي لة عةنةبي( )ئ��ةن��وةر بة بة سةر عةنةبي طوندي )1967(ي -1986( سالي هةلةبجةية، قةزاي لة ئيسالمي دي��راس��ات��ي )1987كؤليذي لة ك��ردوة، ت��ةواو هةلةبجة بةآلم وةرطيراوة، لةبةغداد شةريعة وةك خؤي دةلي لةبةرئةوةي نةبوةتة رةتکراوةتةوة خويندنةكةي بةعسي ئةندامي ئيستة بةعسةوة، لةاليةن ب��ةرث��رس��ي و م��ةك��ت��ةب��ي س��ي��اس��ي

كؤمةآليةتي بزوتنةوةي ئيسالمية.

ئيمة بال نني بةلكو ئةسلي

بزوتنةوةين، بةهيض شيوةيةك لةكةس

قبول ناكةين ثيمان بلي بال

Page 24: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200926

ديداري: عةبدولآل طؤران

و مادح “شيخ كةئيمزاي لةبةياننامةيةكياندا شيخ ناصح و شيخ عةبدولمةليكي كوراني شيخ تييدا لةسةرة سيراجةديني عوسمان محةمةد “مةال حسين” لةتةريقةتي نةقشبةندي دةركراوة

بةتةريقة عوسمان شيخ ئ��ةوةي بةتؤمةتي موريدةكان واية ثيي لةقةلةمداوةو ثؤخلي سةرجةم بانطةشةي بؤية دةكات سةرليشيواو دةكةن تةريقةتةوة بةناوي مةنسوب موريدو حةزرةتي ضونكة نةكةن ثيوة كةثةيوةندي بريوةو لي ثةيوةندي خؤيدا لةذياني شيخ بةلطةش كردووة، دةري واتة ثيوةناوة، دةستي

بؤ ثشتيواني ئةو بةياننامةية، دةستنوسيكي شيخ كةلة خؤيةتي سيراجةدين عوسمان محةمةد دةست كؤثييةكي و نوسيويةتي دا 22.91996

ريطا كةوتووة.نةقشبةندي عةبدومةليك شيخ حاجي دةركردني دةرب���ارةي ريطا لةديداريكي نةبووة هيض ثياوة “ئ��ةو وتي حسين مةال

لةتةريقةتي نةقشبةنديدا، تةنها خؤي هةلواسيوة بةتةريقةتةوة، ضونكة لةسالي 1996 بةفةرمايشتي شيخ عوسمان دةركراوةو نامةي تايبةتي نوسيوة بؤ ئةوةي دةربكريت، شيخ فةرمووي ثيمان نة بةخةليفة، دةكةم كةسيش نة هةيةو خةليفةم شيخ تةنانةت هةبووة، سةرخةتمي تةنها شيخ

عوسمان لةسةرخةتميش دةريكرد”.

لةو خؤي “بؤ وت بةريطاي مةليك شيخ نامةيةدا بؤي نوسيوم هةركةسيك لة تةريقةت ثاكي بة ريطةكةمان تاوةكو دةريكةن اليدا

بمينيتةوة،”.ئيستادا ب��ؤض��ي ب���ةوةي س��ةب��ارةت شيخ دةرك��راوة، حسين مةال بآلويدةكةنةوة كاري نةبوين رازي “ثيشتريش وتي مةليك بةناوي نةقشبةنديةوة كردووة، ضونكة روبةروي ضويت من مؤلةتي بةبي بؤضي وت ثيي خؤم كردوة، كارت نةقشبةنديةوة بةناوي طةراوي ضوزاني تؤ ووت ثيي كردووة كةراماتت باسي هةرضي ووتي دايةوة وةآلمي ضيية؟ كةرامات كردووة هةرضيشم ببورة ليم بابروات بووة من فةرمووي شيخ بووة، جةنابت بةكةراماتي شتيك ئةطةر بةآلم نية، راطةياندنيكم هيض بزانم بة تؤ ناليم، بؤية ئةو بةياننامةمان لةئيستادا دةركرد،ضونكة ئةو لة طؤظاريكدا قسةي كردبوو، عةبدولكريمي مةال و عوسمان شيخ طواية بةتةريقةي ث��ي��داوة ريطةيان م��ودةري��س نةقشبةندي كار بكات، لةبةر ئةوةي ئةو قسانةي عوسمان شيخ فةرماني بة ئةو نين، راست بؤ دةركرد بةيانامةيةمان ئةو بؤية دةركراوة، بزانيت، راستية ئةو موسلمانيك هةموو ئةوةي لة دةكةين ثارةي خؤمان سةرف شيخ ئيمةي ثارة بمانةويت بةناويترةوة نةك خوادا، ثيناوي

ثةيدا بكةين”.ثةيداي حسين مةال ناوةي ئةو لةبارةي ثةيداي نةقشبةنديةوة بةناوي ئايا ك��ردووة نةكردوة، لة وةآلمدا شيخ مةليك وتي “ضةندين كاتي كردوة، ئامؤذطاري عوسمان شيخ جار خؤي جاريك بانطي كرد بؤ ئوردن كة بؤ خؤم ثيي بوو عاجز ليي شيخ تةنانةت بوم، لةوي مةليك تاوةكو دابنيشة لةمالةوة برؤ فةرموو بةموريدةكان فةرموو بةمني تةنانةت ديتةوة، نةيةت ئةودا بةالي دةضيت هةركةس بلي ليي زؤر خةلكيكي ئةوة لةدواي ئيمةدا بةالي

دور كةوتةوة”.،

تةريقةي نةقشبةندي مةال حسي دةردةكات و بةتةريقةت ثؤخل ناوي دةبةن

شيخ عوسماني سيراجةديني نةقشبةندي مةال حسيني بةتةريقةت ثؤخل و سةرليشيواني موردةكان تاوانبار كردووة.

Page 25: rega magazin

27ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

تةريقةتي ئايا ئ���ةوةي ثرسياري ل��ة شيخة؟ جيطرةوةي كي لةئيستادا نةقشبةندي سةرثةرشتياري منم “ئيستا وتي مةليك شيخ

طشتي تةريقةتةكةمانم.”ئةو ثياوةي كةدةرتان كردوة دواتر كؤمةليك هةرةشةي كردوة لةو كةسانةي كة ئةو كارةيان بةرامبةر كردوة ئايا هةلويستي ئيوة ضي دةبي؟ راستطؤ شيخ مةليك وتي “ئةو ثياوة كةسيكي هةرةشانةي ئةو نايةت، لي شتيكي هيض نيةو ئاشتي تاوةكو نية كيشةمان ئيمة مادةية بؤ لةالشةي طواية هةرةشةيةي ئةو بكةينةوة، و بي خؤي لة بائاطاي دةيكات ئيمة كةساني بازرطاني بة تةريقةتةوة نةكات، بااليةني ئةمني

كوردستانيش لة ئاستي بةرثرسياريدا كاري خؤي بكات”.

هةموو دةركردنةكة ئايا ئةوةدا لةوةآلمي ئةوانيش لةطةلين دةرويششانةي موريدو ئةو هةموو “ئيمة ئةلي مةليك شيخ دةطريتةوة؟ ديني بةبراي و دةوي خؤش موريديكمان خؤمانيان دةزانين، باوو باثيري ئيمة هةميشة بؤ كردون، خزمةتيان ثرسيويانةتةوةو موريدةكان بلي موريدةكان بةهةموو فةرمووم ثيم شيخ

هةركةس لةطةل ئةوة نةيةت بةالي ئيمةدا” شيخ ئةوةي “دواي وتيشي مةليك شيخ مةالي كؤمةليك هات كردبو دةري عوسمان هينابوو داواي ليبوردني كردو وتي هةلةم كردوة،

شيخ تؤ ضونكة ببورم، ليت ناتوانم وتم منيش ئةو ئامؤذطاريةكاني لة طويت و كردوي دةري ماوةيةش ئةو دةطريت، لةمن ضؤن نةطرتووة، ثةيوةنديةكي هيض شيخ نابوو خؤي ناوي نةبووة، ئيمةوة و نةقشبةندي بةخانةقاكاني بةناوي با بيكات، با دةك��ات هةركاريك ثةيوةندي ضونكة نةيكات، نةقشبةنديةوة كؤتا دةكات، درؤ ئةو نية، نةقشبةنديةوة بة كار موريدةكان وةك دةتواني ووت ثيم جار ئةو ضونكة نةبوو رازي ئةو بةآلم بكةيت، دةيويست وةك شيخ بيت بؤية ئيمةش برياري شيخ جةنابي بريارةكةي لةسةر دةركردنماندا

عوسمان”.

Page 26: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200928

ديداري: هيدي هةوليري

كؤميتةيي ئةندامي مورتكةيي جةمال ي: طا دةل ناوةندي ثارتي ديموكرات بؤ ريكورد نةبي ئةمريكا بةرذةوةندي ئةطةر

واقيع و بارودؤخي زؤر خراث دةبي.

و كوردستان لة كوردي سياسةتي ريطا: عيراق و ناوضة بة ض ئاكاريكدا دةروات؟

هةريمي سياسةتي : مورتكةيي ج��ةم��ال قؤناغةكاني رابردووي كاتي لة لةواقيعدا، كوردستان و عيراق لةطةل بكةين حيسابي هةشتاكاندا كؤتايي ناوضةكةو جيهاندا دةتوانم بليم بةحوكمي ئةم واقيعةي ضواردة ضيوةي لةضوار كةوتووة تيي كةميلةتةكةمان لةطةل بكةي بةراوردي دةذيت، داطيركةردا وآلتي ناوةراستي سةدةي بيست، بة سياسةتي سةركةوتووي دةزانم بةآلم بةربةست و دوذمنكاري هيندة زؤري لة واقيعين وسنووردارة، كةمة زؤر هةنطاوناني ثيشداية، ئيمة شؤرشي يةك لة دواي يةك سةلماندويةتي كة سةركةوتوو سياسةتةكانمان دةتوانين شت يةك بة بيت ئةويش بة يةك طوتارى تةباي و يةكريزي ضين و تويذةكاني طةلةكةمان، هةلويستي يةكطرتويي هةموو رةوايانةي داوا لةو طةلةكةمان سياسيةكاني هيزة

كةهةمانة هةنطاو بنيين.لةهةر حالةتيكدا ئةطةر ناريكي و دوبةرةكي هاتة هةنطاوةكاني ضةقبةستويي هؤي دةبيتة ئةوا ثيش،

ثيشكةوتن و سةركةوتني سياسةتي كورد.ثيويستي بةآلم نية، بليم خراث دةتوانم بةطشتي ناوخؤوة لةروي هةم هةية، ديراسةكردن بةباشترو خؤمان ريك بخةين لةكةساني طةندةل و كةموكوري و سةرشان بةرثرسياريتي بة نةكردن هةست و طؤرانة ئةو ئةطةر ليرةدا بةنةتةوةكةي، ماندونةبون

نةبيت سياسةتيكي سةركةوتوو نابيت.لةبةرامبةر كورد سياسي طوتاري ريطا: ريرةويك ض ب��ةرةو دةرةوة طوشارةكاني ئةو وةآلمي ئةوةداية لةئاست ئايا دةروات، ناوةوة ك��ةل��ةدةرةوةو بداتةوة، ثرسيارانة

هيرش دةكريتة سةر كورد؟جةمال مورتكةيي : ئةوةي كةباسمكرد، تةقريبةن و سياسي لةريي ئةطةر هةلسةنطاندنة، هةمان سياسي طوتاري يةك بيتن نةتةوةكةمان يةكريزي كةلين ئةوا بيت، ناريك ئةطةر دةبيت، ك��وردي دةكةويتة نيوانمان و مةوقيعي بةهيزي سةركردايةتي

كورد الواز دةكا.ريطا : لة اليةن حكومةتةوة ليذنةيةك ثيك هينرا

بؤ بةطذدا ضوونةوةي طةندةلي ثيتان واية ئةو ليذنةية وةزيرةكان كة بكات، ئاشكرا طةندةلي دؤخي بارو لةو طةندةليانة ليثيضينةوة و بكات ثةرلةمان راثيضي

بكات؟هةر هةية هؤكار يةك : مورتكةيي جةمال ليذنةيةك يان هةر برياريك دةردةضيت لةسةرؤكايةتي هةريم يان لةسةرؤكايةتي ئةنجومةني وةزيران، لةهةر يان سةربازي، و لةشكري يان حزبي دةزطايةكي ئةو تةواو دةسةآلتيكي بةثيي و بيت ئةطةر ئيداري، بريارةكاني و بكات ليكؤلينةوة بة دةست ليذنةيةي

جيبةجي بكريت ئةوا ئؤتؤماتيك ضارةسةر دةكريت.لة ذياني خيزاني، يان حزبي يان ئيداريشدا ئةطةر سةركةوتوو، و ئيشكةر خاوةن دابواية ثاداشتت تؤ خةم كةمتر خةلكي بةرامبةر ئيجرائاتيش ئ��ةوا هةر لة دةبيت، ريك كارةكان راستةوخؤ طةندةل و

سةيركران ضاو بةيةك خراث و ضاك دا حالةتيك ئةوا ئةو بةرنامةيةي كةدانراوة لةثيش دةست ثيكردني

بةفةشةل دادةنريت.ناوخؤدا، لة كورد بووني ثةرتةوازة ريطا: كيشةكاني بةرامبةر نةبووني دةنط يةك كة ناطةريتةوة ئةوة بؤ دةطةريتةوة؟ بؤضي

كورد سياسةتي ثي نية؟ريطايةك ضةند ئ��ةوة : مورتكةيي جةمال واقيعي قبوولنةكردني ئةوةية يةكيكيان دةطريتةوة، ليك وا كة كورد، دةستكةوتي و كوردي سياسةتي

دةدريتةوة كورد سياسةتي ثي نية.دةسةآلت شيوة ئةو سةر دةطةريتةوة دووةم: لةو دةبيت بةآلم بيت، ئازاد كةبيرورا بردنةي بةريوة دابنري، سوور هيلي يةك بين ئاطادار روانطةيةوة سةر بخةينة خؤمان نةتةوةيي بةرذةوةندي ئةويش لة ئةوة ئيستا )كة تايبةتي بةرذةوةنديةكي هةموو

ئارادا نية(.ئةمرؤي دةسةآلتي و لةثةرلةمان ريطا:

دةستي ه��ةب��ووة، ك��ةس ضةندين ك��وردي كورد طةلي ئةنفالكردني كوردو لةكوشتني

هةبووة، بؤضي ضاوثؤشي كراوة لةو كةسانة؟هةر دةكةمةوة تةئكيد من : مورتكةيي جةمال كةسيك بة ثيي ئةو ليبوردنة طشتيةي لة سالي 1991 نةبوون، كورد دوذمني كة كةسانةي ئةو بؤ درا كة ليبوردنيان نةبوو كورد رؤلةي كوشتني لة دةستيان ناو تةشكيالتي راثةرين خزانة بؤ دةركرا، قؤناغةكاني لةبةر نازانم باشي بة نةزانيوةو باشم بة حزبةكان، تةواو نةتةوةكةشمان حزبةكةو ب��ةزةرةري ئةوةي حكومةت طؤرانكاري ثاش ئةوةي بةتايبةتي بوو، كةلةثاش فايالنةي هةموو ئةو بووني كةشف و ئازادي عيراق دةست كةوتن، بةراي من ثيويست بوو ليكؤلينةوةيةكي مةيداني بكري لةهةموو ئةو كةسانةي ثةيوةنديان هةبووة لةطةل حكومةت و ئةوانةى بوونة ثياوو نؤكةري رذيم ئيجرائاتيان لةطةل بكراباية، بةآلم

من هاوهةلويستم.ريطا: ئيستا ئةو كةسانةى باآلدةستن لةناو لةطةل ئيجرائاتيان بؤضي يةكيتي و ثارتي

نةكراوة؟“حاكم داناوة ليذنةيةكيان : مورتكةيي جةمال تا ليكؤلينةوة بةآلم لةو بةرثرسة ئةمين” رزطارمحمد

ئيستا نةتيجةي نةبووة، منيش ئاطادار نيم.هةريم ثةيوةنديةكاني الوازي ريطا: ئاستي دةرواننة روويةكةوة ض لة بةغدا و سياسي سةركردايةتي ئايا جموجؤلةكان؟

كورد الوازي ثيوة ديار نية؟ضوار لةهةر كورد خؤي : مورتكةيي جةمال لةسةرةتاي هةر بكةين تةماشا كوردستان ثارضةي سةدةي بيستةوة ئةو طيرو طرفتانةي كة قؤناغ بةدواي يةك هةموو ماوةتةوة، خؤي وةكو ثيش هاتة قؤناغ تةرةفي قبوولنةكردني ئةويش هةية، ئةساسي خالي قؤناغةكاني لة ئيمة خؤت، واقيعي بؤ بةرامبةرة عيراق حكومةتي 1975 سالي ئازاري ي )11( ثاش بؤوة، ثةشيمان دايبوو، بةلينانةي بريارو ئةو لةهةموو سةرةنجام بووة شةرو مالويراني بؤ هةر دووال دروست بوو، شةري طةورةتريشي بةدوادا هات، شةري )عيراق و ئيران( شةري كةنداو ئيستاش هةمان ئةو ئةفكارةية لةسةرةتاي سةدةي )20( برواي بة واقيعي تؤنية وةكو هاوآلتي كوردي لةعيراقدا بطةي بةمافي رةواي خؤت، واقيعي كوردستان نية، هةر كاتيك دوذمنان فرسةتيان بؤ وةربطيريت هةمان ئةو ثياوةن ، بؤردوماني وآلتي سوتان، ئيمةيان طوندي )4500( كردو ئيمةيان بةكيميايي بؤردومانيان كرد هةمان ئةوكةسانةن، بةآلم رةنطة كةسةكان طؤرابن ض لةرووي رةنطةوة طؤرابن،

جةمال مورتكةيي: ثيويست بوو ليكؤلينةوةيةكي مةيداني بكري لةو كةسانةي بوونة ثياوو نؤكةري رذيمئةطةر كيشةكاني نيوان ثارتي و يةكيتي ساآلني 1995 دروست نةبواية، كيشةي كورد نةئةما

ئةطةر ئةمريكاو بةريتانيا نةبيت واقيعي كورد ويران

دةبي

Page 27: rega magazin

29ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

بةآلم لة رووي فيكرةوة وةكو يةكن، كةواتة كيشةكاني كة كيشانةن، ئةو هةمان هةريم حكومةتي ئيستاي تري قؤناغةكاني لة 1975-1970 موفاوةزاتةكاني لة

شؤرشي كورد.دةستوري كةياساو لةئيستا كاتدا هةمان لة دةست )140( م��اددةي بةثيي عيراقي حكومةتي حكومةتي ئيستاي كيشةكاني هةموو نيشانكردني ياخود هةيةتي عيراق لةطةل كوردستان هةريمي كيشةي هةموو هةية، بةجؤر جؤر مةسائيلي لةسةر ياسايي بؤ دؤزراوةتةوة، ئيستا كورد يةك دةستكةوتي بةهيزي بةدةست هيناوة، لةثيش ئازاد كردني عيراق، دةستكةوتي هةبوو بةهيزي سياسي دةستكةوتيكي دةستووري كةبةريطةيةكي )1970( ئازاري ي )11(ئؤتؤنؤمي بةمافي دانرا نيودةولةتي برياري و سياسي بؤ كوردستان، لةثاش داطيركردني عيراق لة )2003( و دامةزراندني دةستورو برياردان لةسةر مادةي )140( ئيمة بةدةست ياساييةوة لةروي طةورةمان دةستكةوتيكي بةريطةي هةم ئيستا هةنطاوناني كةواتة هيناوة،

دبلؤماسي و هةم ياسايي سةركةوتنة بؤ ئيمة.و هةلبذاردن لةمةسائيلي نةك ئ��ةوان بؤية دةستوريي بؤت ناهينة ثيش بةلكو دةيانةوي كيشةت بؤ دروست بكةن، يان هةول دةدةن كيشةي سةربازيت بريارانةي ئةو دةدةن هةوأل يان بكةن، دروست بؤ هةية ثةراويز بخريت طؤران لةدةستور بكرين هةموي دةستكةوتة بةو كةبروايان ئةوانة ئةساسي ئامانجي هيناوة، بةدةستي باشووردا لةكوردستاني كةكورد نية بةشيوةي باشترو هةية بةوة ثيويستمان ئيمة بؤية دبلؤماسي زياتر هةنطاوبنين بؤ ئةوةي بتوانين جيهان ثاريزطاران ئةنجومةني هةلبذاردنةي ئةو تيبطةيةنين كةئةنجام درا، لةواقيعدا كورد ئيسثاتي كرد، لة هةموو ناوضة كيشةدارةكان تييدا سةركةوتوةو مافيكي رةواي كةبطةريتةوة خةلكةية ئةو رةواي هةقي خؤيةتي، سةر دةسةآلتي حكومةتي هةريم، بة ثيي دةرةنجامي هةلبذاردنةكان بةراي من ئةو ريطاشيان لي دةبريت، دوور نية لة ثاش كةميكي تر كيشةي طةورةتر بؤ كورد دروست بكةن، بؤ بةربةست دروست كردن لة بةردةم

ضارة سةركردني كيشةكان.بة ئةوةندة ثشت بؤضي كورد باشة ريطا:

ئةمريكا دةبةستيت؟بة ثشت دنيا هةموو : مورتكةيي جةمال بةئةمريكا بةستن ثشت دةبةستيت، بةرذةوةندي لةاليةن كورد بؤ ئةوةية واقعيكة ئةمرؤ لةعيراق بووني

هةية.ثاشان راطرتني واقيعي ئةمرؤي كورد بةدةرةجةيةك خؤي بةرذةوةندي بةثيي ئةمريكا راستة ئةمريكاية، بةآلم نةهاتووة. ئيمة جواني ضاوي بؤ عيراق هاتؤتة دذي و بين هاوكاري دةخوازي ئيمةش بةرذةوةندي

نةبين.كةئةمريكا يةكةم، جيهاني شةري لةدةرةنجامي بةرذةوةندي لةطةل ئيمةدا نةبوو بة حكومي ثةيماني” سيظةرولؤزان” هةموو دةستكةوتةكاني ئيمة فةرامؤش دووةميش جيهاني ش��ةري لةدةرةنجامي ك��ران، ثاش لةمةهاباد، كوردستان كؤماري لةدةستكةوتي

ئةوةي كة بةرذةوةنديان نةبوو، كؤماري كوردستان لة ناو برا، ئيستاش من دةليم ئةطةر بةرذةوةندي ئةمريكا نةبي كورد واقيعي و بارودؤخي زؤر خراث دةبي، بةآلم بةديل ضية؟ كي هةية لةو بارو دؤخةي ئيستاي كورد دروست دةستكةوتةكان بتواني هةبي، ثي ئوميدي سةدان ئارامين، ناوضةيةكي لة ئيمة ئةمرؤ بكاتةوة، لةدذ ثيالنت سةدان دةكةن، دروست بؤ كيشةمان سنورةكانت هةريميشةوة، و بةنيودةولةتي دةطيرن، بؤردومان دةكةن، طوندةكانت ويران دةكةن، هةمووي واي كردووة كورد بةكؤمةليك كيشة بمينيتةوة ثاشان بةآلم هةية، بةرنامةي كورد سياسي سةركردايةتي بةحكومي ئةو ئالؤزيةي كة طوشارن لةسةري، هةردةم ئةوةي بي بةربةست، دةبنة كؤسث لةدواي كؤسث و دروستى راست راستةقينةي و ثشتطيري هاوكاري هةبيت، ناضار دةبيت دةست بؤ دوذمن دريذ بكةي بؤ

ئةوةي هاوكاري بكات.من ثرسياريكم هةية ئةطةر ئيمة ثشت لة ئةمريكا ئةطةر ببةستين؟ بةكي خؤمان ثشتيواني بكةين دةبي، ويران كورد واقيعي نةبيت بةريتانيا و ئةمريكا دةولةتاني توركيا، و ئيران عةرةبي دةولةتي ضةندين لةطةل بةرذةوةنديان فةرةنسا روسياو وةكوو زلهيزي ئةوةداية ئةمريكا نةتواني وةكو ثيويست هاوكاري كورد

بكات، من دةزانم لة سالي 1975 ئةمريكا ثشتي ئيمةي ئيمة ثيش، هاتة ئةيلول نسكؤي شؤرشي بؤية بةردا تووشي ئةو شكستة طةورةية بووين بةآلم بةرذةوةندي ئيمة لة رووي ياساييةوة لةطةل هةنطاوةكاني كة ئةمرؤ لة بووني ئةمريكا لة عيراق هةنطاو دةني، بي خؤمان لةطةل ئةو بةرذةوةندية بطونجيين لةبةر ئةوةي بةديل

نية.بؤ يةكيتي و ثارتي ريككةوتني ريطا:

ضارةسةر كردني كيشةكانة ؟نةتةوةيي ب��ةرذةوةن��دي : مورتكةيي جةمال يةكيتي و ثارتي ئةمرؤ ئةوةي لةبةر دةكري رةضاو زةرةر دةبيتة هةبيت ناكؤكيةكيان هةر لةكوردستاندا هةريمة، ئةو ئايندةي دةستكةوتةكاني كوردو بؤ هةروةكو كوردستاني ثارتةكاني هةموو من بةراي زياتر ناوة، روانطةيةوة لةو هةنطاويان زؤر ثيشتريش دروست يةكيتي و ثارتي لةنيوان كيشة بدةن هةول و ثارتي نيوان كيشةكاني ئةطةر هةرضةندة نةبيت، يةكيتي ساآلني 1995 دروست نةبواية، كيشةي كورد نةئةما بةو شيوةيةي كة ئيستا هةية، ئيستا بةراي من راستة جؤريك ئيهمالي و داواي هةندي لة اليةنةكاني كوردستان وةكو ثيويست جيبةجي ناكري بةآلم بةوة

ضارةسةر نابيت ثارتي و يةكيتي ببنة دذي يةك.

جةمال مورتكةيي

Page 28: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200930

ثةيوةندي حزبي ديموكرات بةهؤي رثي ذي و ك هةندي ري ربةذي ذيكؤنطرةي ئةنجامةكامي خستني وريا قادر هات، لةتبوون توشي 12حزبة ئةو لةسةركردةكاني يةكيك

طا باس كردووة: زؤر شتي بؤ ريتةمةنيكي ديموكرات حزبى ريطا: ملمالنى زؤرترين بةآلم هةية توالني ب��ووة؟ دروس��ت ت��ي��دا ئينشقاقى و لةطةل بوو ضي جيابونةوةتان هؤي

جةماعةتى مستةفاى هيجرى؟لةتبوونةكانى و جيابوونةوة : وريا قادر حزبى ديموكرات، هؤى جؤراوجؤريان هةبووة، بةضرى و كورتى بة بمةوآ ئةطةر بةآلم

بيانليم : يةكةم : نةبوونى كولتوورى ثيكةوة ذيان و لةبيروراى جياواز نةطرتن ريز و ويكهةلكردن ريكخراوة و حزب لةنيو و ئيمة لةكؤمةلى

سياسيةكان دا.لةمةيدانى كةوتنةوة دوور دووه��ةم: ذيان تيثةركردنى و خةبات ئةسليى بةرةبةرةى لةبيرضوونةوةى و لةدورةوآلتى هةمووة لةو سةرةكييةكان. ئامانجة و ئةرك تةنيا حزب نيو ى )لةتبوونانة( جيابوونةوةو يةكيكيان لةسةر خاكى رؤذهةآلتى كوردستان رووى داوة، ئةوانى ديكة هةمووى لةباشوورى

كوردستان بةسةر حزب هاتوون.ديارة حزبيك ميذويةكى دورودريذى هةبي و حزبيكى طةورةو ثان و بةرينيش بي و هى ئةم كؤمةل و نةتةوةية بةم تايبةتمةندييانةوة بآ، سروشتية كةثتر لةحزبيكى بضووك و كةم تةمةن، ملمالنآ و ئينشقاق بةخؤيةوة ببينآ.

ساأل دوو لةتبوونى هؤكارى بة سةبارةت حةز بليم با ثيشةكى حزبيش، لةمةوبةرى "جةماعةتى بة هاورييانةمان كؤنة ئةو ناكةم ئيمة كة هةروا ببةم. ناو هيجرى" مستةفا هيض و حزبيكن ئةوانيش حزبيكين، بؤخؤمان

اليةكمان "جةماعةت" نين.لةوان كاركردنمان بةجيا هؤى بةآلم ثاوانخوازيى بؤ ملنةدانمان بؤ دةطةريتةوة ئةوةى دواى هاورييانةمان كؤنة ئةو ئةوان، لةريطاى و كؤنطرةى 12 بريارى بةشكاندنى

كةلكى و نهينى دةستةبةنديى بؤ ثةنابردن خراث وةرطرتن لة نياز ثاكيى ئيمة.

شةرو جابوونةوةتان لةكاتى ريطا: بةشيوةيةك ليكةوتةوة، بريندارى ئاسايش كةوتةنيوانتان، قوتابخانةيةك ملمالنى لةبةر هةبوو لةكةمثةكةتان كؤكرانةوة تيدا ضةكدارى داخ��راو بيبةشكران خويندكاران بةمةش

لةخويندن، كى لةم دؤخة تاوانبارة؟زؤرمان خؤمان بةنؤرةى ئيمة : وريا قارد ثيش. نةيةتة ناخؤش رووداوى دا هةوأل

و ثةالمار و هيرش هيض لة ه��ةر ن��ةك نةبووين، ثيشخةر دةست دا تيكهةلضوونيك و هاورييان بة دا كةشةر كاتانةش لةو بةلكو لييان داوامان هةر دةفرؤشرا، بنةمالةكانمان نةهيلن و بن زال دا بةسةرخؤيان ئةوةبوو هةر ببنةوة. طةورةتر طرفتةكان و كيشة و جيسمى زةرةرى و زيان هةرضى بؤيةش ئيمة بنةمالةكانى و هاورييان لة هةبوو مالى

دةكةوتن. زيرةظانى و ئاسايش هيزةكانى بوونى جؤرة ئةو لةبةردةم بووة ريطر دا، لةنيوانمان سوثاسى خؤم نؤرةى بة من رووداوان���ةداو ديارة دةكةم. ئةوان هةولةكانى و وشيارى روويان لةميذة بةخؤشييةوة جؤرة، لةم شتى

نةداوةو هيوادارم هيض كات روونةدةنةوة. ريطا: اليةنةكةى تر ئيوة وةك الدةر بة دةكةن تاوانبارتان و دةكةن سةير

كوتلةضى؟ الداوة؟ ضيمان لة ئيمة : وري��ا ق��ادر ل��ةوةف��ادارى كةوتووينةوة؟ دوور لةضى بايةخة و لةئامانج شةهيدمان؟ ريبةرانى كوردايةتى لةريبازى ثيرؤزةكان؟ ب��ةرزو و ئ��ازادي��خ��وازى و نيشتمانثةروةرى و المان شتانة جؤرة لةم ئةطةر مرؤظدؤستى؟

دابآ، تاوانيكى طةورةية. واز واية باشتر هاورييانةشمان، كؤنة ئةو خةلك ضونكة بينن، ناتؤرانة ناوو جؤرة لةم بير خؤيان بةميشكى ئيستادا، سةردةمى لة ضاك كردنةوةى جيا ليك تواناى دةكةنةوةو و خراث و راست و ناراستيان هةية. با داوةرى و هةلسةنطاندنةكة بؤ خةلكةكةمان بيلينةوة و كى و داوة الى كى بكةن قةزاوةت ئةوان

الى نةداوة.دووث��ات راستييةش ئةو دةك��ةم حةز كارى حزب دوازدةى كونطرةى بكةمةوة قةدةغة نهينيى دةستةبةنديى بةذيرو ذير لةنيوان ئيمة بؤية هةر دانا، بةخيانةتى كردو كونطرة بريارةى بةو دا 13 و 12 كونطرةى بوون ئ��ةوان ئةوة بةآلم ماينةوة. وةف��ادار كونطرةيان ب��ري��ارةى ئةم هةر نةك كة ثيشوو لة زياتر زؤر بةلكوو ثآ، ذير خستة توانيان بؤية كرد، دةستةبةندييان بةنهينى قازانجى بة 13 كونطرةى هةلبذاردنةكانى

قادر وريا :“كوتلةضى” ناويكة لةوان دةوةشيتةوة تائيمةبةرثرسي كؤميسيؤني راطةياندني حزبي ديموكرات : بؤ رةضاوكردنى بارودؤخى

حكومةتى هةريم خةباتى ضةكداريمان راطرتوةتايبةت بةريطا

لةدواى هاتنة سةركارى ئةمحةدى

نةذادةوةوةزعةكة زؤر لةثيشرت

خراثرت بووة

قادر وريا

Page 29: rega magazin

31ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

خؤيان ريك بخةن. ل��ةوان ناويكة "كوتلةضى" ك��ةواب��وو ئةوةية، سةرنجراكيش تائيمة، دةوةشيتةوة حزبى دوو وةك المان دوو هةر كة ئيستا حزبى برادةرانةى ئةو دةكةين، كار جياواز ديموكراتيان بةو رؤذة طةياند، لةنيو حزبةكةى لةطةأل ئيمةشيان دا لةحاليك خؤيانداو تاوانبار كؤتلةضى ناوضةطةرو بة نةماوين،

كراون و كةوتوونة بةر رةخنةى خؤيان. ج��ي��اب��وون��ةوةت��ان دواى ري��ط��ا: لةو مةبةست بةست، طؤنطرةيةكتان لةذير هةر بؤضى بوو؟ ضي طؤنطرة كوردستان( ديموكراتى )حزبى ناوى ترتان ناويكى راطةياندةوةو خؤتان

دانةنا؟ رةشةميى كةلة كؤنطرةيةك : وريا قادر رابردوودا ثيكمان هينا، كؤنطرةى ضواردةيةمى سيزدة ثيشتر ديموكرات، حزبى بوو. حزب نيو بنيتة ثآ لةوةى بةر طرتبوو، كؤنطرةى هةموو لة حزبة ئةو ضواردةيةم كؤنطرةى ئاستةكانى دا، لةريبةرييةوة بطرة تا )قةواعيد( و لةكؤميتةو كؤميسيؤنةكانى كوردستان رابطرة تا كوميتةكانى دةروةى وآلت، بوو بة دوو بةش، كةئاماذةم هؤيةى بةو دا لةريبةرى ديارة بوو. بةرامبةرمان بةاليةنى زؤرينة كرد، ثآ ئةندامانيش ثيشمةرطةو و كادر لةنيو بةآلم

ئةوتؤمان جياوازييةكى بليم، دةتوانم دا، بةجيطاى ئةوةش نةبوو. دا )لةضةندايةتي( خؤى كةسيما لةميذينة ناسراوةكان و زؤربةى ئةو لةطةأل ديرينةكان ثيشمةرطة ك��ادرو هةر كةدواتر بوون نيوخؤييةدا ئؤثؤزيسيؤنة ةوة كوردستان" ديموكراتى "حزبى بةناوى

دريذةى بة تيكؤشانى دايةوة. كة ديموكرات، حزبى ئاطاداريتان بؤ سالى 1945 دامةزرا بةناوى "حزبى ديموكراتى هةتا و راطةياند خؤى دامةزرانى كوردستان" كؤنطرةى ضوارةمى حزب لةسةرةتاكانى 1980

دا وشةى "ئيران" نةبوو بةبةشيك لةناوةكة. ناوةندييةكى كؤميتة كؤنطرةية ئةم تيكؤشانى نويى هةلومةرجى بؤ طونجاوى خةباتى ئيمة هةلبذارد. ئةو كوميتة ناوةندييةش عةزيزى" "خاليد بةريز دةنط تيكراى بة بةوتةبيذى و ح��زب يةكةمى بةكةسى كؤميتةي ناوةندى هةلبذارد، 6 كةسى ديكةش بةئةندامى ناوةنديةوة كةميتةى لةاليةن دةفتةرى سياسى هةلبذيردران، بةثيى ثيرةوى نيوخؤ دوو كةس لةوان كاك كةمال كةريمى و كاك مستةفا مةولودى وةك جيطرى يةكةم و

دووةمى سكرتير ديارى كران.حكومةتى سياسى دؤخ��ى ريطا: ئوميدتان تاضةند ئيران ضؤن دةبينن؟ ليدانى و لةئيران بةطؤرانكارى هةية

لةاليةن ئةمةريكاوة؟ هيض لة ئيران ب��ارودؤخ��ى وري��ا: ق��ادر نية. دانيشتووانى ئ��ارةزووى بة باريكةوة لةبارى هةم سياسيةوة، لةبارى هةم خةلك لةدواى دان، طوشار لةذير زؤر ئابوورييةوة، هاتنة سةركارى ئةحمةدى نةذادةوة وةزعةكة

زؤر لة ثيشتر خراثتر بووة.هةموو دراوة هةوأل سياسيةوة، لةبارى بكرآ. سةركوت بةتوندى نارازى دةنطيكى ضاالكانى لة ثرن ئيران بةنديخانةكانى لة رةخ��ن��ةي��ان كةسانةى ئ��ةو م��ةدةن��ى، سياسةتةكانى و ياساكان و دةسةآلتداريتى ئةو رذيمة هةية دةطيرين، حوكمى دريذ ماوةو دةسةثيندرآ. بةسةردا ئيعداميان تةنانةت لةذير كان ngo،ويبالطةكان رؤذنامةكان، دةطيرآ. ثآ بيانوويان بةردةوام و فشاردان بةنيسبةت بارودؤخةكة ئابورييشةوة، لةبارى دامودةزطاكانى و بنيات خراثة. زؤر خةلكةوة ريذيم، وةك سوثاى ثاسداران، بةسيج، بنياتى ئابوريى وآلت شةهيد و هتد، ضنطيان بةسةر لة ثاوانى بازرطانيشيان بوارى دا طرتووةو زؤر

خؤيان طرتوة. ريطا : كاديرو ئةنداميكى زؤرتان لى كوذراوة لةاليةن خةلكانيكةوة كةئيستا هةريمدان حكومةتى لةذيردةسةآلتى رةنطة بةشيكيشيان ئةندامى حزبةكانى

قادر وريا لةطةل قاسملؤ

Page 30: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200932

داوة هةوليكتان هيض ئيوة بن، باشور يان كردنيان، دادط��اى و بؤطرتنيان

تؤلةكردنةوة لييان؟زؤران��ة تاوانة ئ��ةو ئيمة : وري��ا ق��ادر دذى دا 1990 كةلةدةيةى لةبيرنابةينةوة لةهةريمى ديموكرات حزبى تيكؤشةرانى نية ئةوة مةبةستم دران. ئةنجام كوردستان دةكةينةوة، لةتاوانباران تؤلة كةبؤخؤمان خؤمان هةولى هةموو خؤيدا، لةرؤذى بةآلم بةكاردينين كة ئةو جؤرة كةسانة وةك تاوانبار و تيرؤريست، ليكؤلينةوةيان لةطةل دا بكرآ و

لةو بضآ. بةريوة لةبارةيان عةدالةت حوكمى بارةوة مةسةلةكة هةر تؤلة كردنةوة نية، ضونكة بةسزادرانى ضةند بةكريطيراوى دةست بةخوين خةباتكارانة مرؤظة هةمووة ئةو تؤلةى سور، ترن نرخ بآ لةوة تاوانبارانة ئةو ناكريتةوة شةهيدةكانمان خوينى بارتةقاى خوينيان كة بآ. بةآلم ليثرسينةوة لةطةأل ئةوانةداو خستنة لةوةى جطة سزادانيان، و راستيةكان رووى راستى، كؤمةليك ئاشكراكردنى هؤى دةبيتة دةتوانآ وانةيةك بآ بؤ هةموو ئينسانةكان كة بزانن و بن خؤيان ئاكارى كردةوةو وشيارى ل�يي خؤى رؤذى ناهةقى غةدرو و تاوان

دةثرسريتةوة.زؤربةى و سياسى مةكتةبى : ريطا لةبنارى خ��ؤى كاتى بارةطاكانتان 1993 سالى بؤضى ب��وو، قةنديل كؤية؟ بؤ طواستةوة بارةطاكانتان ضةكداريتان خةباتى كاتدا لةهةمان بووة خؤتان بةبريارى ئةوة راطرت،

يان بريارى يةكيتى و ثارتى بووة؟بنكةو 1993 لةهاوينى ئيمة : وريا قادر طواستةوة. قةنديل لةبنارى بارةطاكانمان ناضارييةوة لةرووى دا راستى لة باركردنمان رؤذهةآلتى لةخاكى سنوورانة ئةو ب��وو. تؤثخانةكانى و بوون نزيك زؤر كوردستان شةو و بةبةردةوامى ئيسالمى كؤمارى بوونى نيشتةجآ شوينى بنكةكانمان، رؤذ و نةخؤشخانةو ت��ةن��ان��ةت بنةمالةكان، و تؤث طولة بةر دةداية قوتابخانةكانماني

كاتيؤشا و راكيت. دةك��رد هةستمان ديكةوة لةاليةكى بوو دام��ةزرا ت��ازة كة هةريم حكوومةتى لةاليةن نةكردبوو، قايم خؤى ئةوةندة و بوو. دا فشار لةذير ئيسالمييةوة كؤمارى لةسةر بارةطاكانمان بنكةو زؤربةى بؤية هةر قوآلييةكانى بؤ دورخستةوة سنورةكان بؤ سةرةنجام كوردستان، هةريمى خاكى هةريم، حكوومةتى بارودؤخى رةضاوكردنى خةباتى ئيمة راطرت، خةباتةمان شيوة ئةو

ضةكداريمان راطرتوة. ريطا: بارودؤخى سياسى وئابوريتان مستةفاى جةماعةتى لةطةل ضؤنة؟ كةمثيدان؟ ل��ةي��ةك دا هيجري ضؤنة هةلسوكةوتان و ثةيوةنديتان ل��ةط��ةل ي���ةك؟ ئ���ةوان داواك����ارن لةكةمثةكةيان كةئيوة لةحكومةت بوونى ب��ةرق��ةرار ب��ؤ جيابكةنةوة

ئاسايشى و ئارامى كةمثةكةيان؟لةضاو ئابوريمان بارودؤخى : قادر وريا حزب لةتبوونى دواى يةكةمى مانطةكانى بةر تةنانةت بوو لةت حزب كاتيك باشترة، دارايى و سامان زؤرب��ةى لةتبوونيش، لة هةلبذيردراوى ريبةرايةتى لةاليةن حزب بوو. دةرهينرا ئيمة لةدةست 13 كؤنطرةى زؤربةى هةرة دا رووى لةتبوون كاتيك بؤية لة حزب دارايى و سامان و ئيمكانات زؤرى كؤنة لةاليةن كوردستان و وآلت دةرةوةى

هاورييانمانةوة دةستيان بةسةرداطيرا. سآ لة ثيشوومان هاورييانى لةطةأل كةمث دا ثيكةوة دةذيين. ئيمة حةز لة تةبايى ثيكةوة ئةطةرضى و دةكةين ئةوان لةطةأل كورد تيكؤشةرانى وةك نين دا حزبيك لة حةز دةكةين. سةيريان خةباتطير مرؤظى و بةشدار دا يةكتر شايى و شين لة دةكةين بين و ثيوةندييةكى سالم و دؤستانةمان هةبآ. ئةوان سياسةتى بايكؤتى ئيمةيان طرتؤتة بةرو ناكةن كؤمةآليةتييانةش ثيوةنديية بةو حةز ثيويستة دا كةمثيك دانيشتوانى كةلةنيو كةمثانةدا لةو باشة ثيمان ئيمةش هةبآ. ليك جيا بكريينةوةو ئةوة بة قازانجى هةردوو

المانة. ب��ارةوة لةو هةريم حكوومةتى ب��ةآلم بطوترى دةبى نةناوة ثيويستى هةنطاوى ئالؤزى و لةطرذى وازيان لةساليكة كةمتر رةفتارانةى ئةو هيناوةو كردن درووس��ت ثةالمار لة ئيمة هاورييانى لةطةأل ثيشوويان بريندار و ليدان و بيحورمةتيكردن و بردن خةلكى نيطةرانيى هؤى كةببووة ك��ردن،

كوردستان، راطرتوة.جيابونةوةتان دةوت��ري��ت ريطا: تيداهةبووة، يةكيتي و ثارتى دةستى واتة يةكيتى ثشتيوانى لةئيوة دةكات و

ثارتيش ثشتوانى لةاليةنةكةى تر؟ قادر وريا : ئةوةى حزبى ديموكراتى لةت كرد عةقلييةت و ئيرادةيةك بوو كة ئةو حزبةى لةجياتى و دةزانى طرووثيك هى بة تةنيا تيكؤشةران هةموو كردنى سةير ضاو بةيةك لةنيوانيان جياوازيى ح��زب، ئةندامانى و ئةو بةبالةكةى سةر كةسيكى هةر دادةناو هؤى بووة ئةمة ثةراويزةوة. دةيخستة نةبوو، و يةكيتى نةك ديموكرات، حزبى لةتبوونى بيويستبايةو ريبةرى زؤرايةتيى ئةطةر ثارتى. لةت بطيراية، حزب نارةزاييةتيةكان لة طويى نةدةبوو. هةروةك ضؤن عةقلييةتى زؤرايةتيى ريبةريى كؤنطرةكانى 10 و 11 و 12 بنةمالةى طةورةى حزبى ديموكراتي خستةوة سةر يةك و يةكطرتوويى ئةم حزبةشى تا كؤنطرةى 13 ثاراست. خؤ ئةوكات شةرى نيوخؤ لة باشوورى ثيكةوة ثارتيش و يةكيتى هةبوو كوردستان لةبارى تةباو ئيستا وةك هةبوو، شةريان

سياسييشةوة يةكطرتوو ليك نزيك بوون.

ثرؤفايل

ناوضةى لة 1963 سالى وريام، قادر لةدايک كوردستان رؤذهةآلتى شنؤى بووة، خةريکى تةواو كردنى ماستةرى زمانى لةكؤليذى كورديية زمانى

زانکؤى سةالحةدين. لة كؤنطرةى دةيةمى حزبةوة )1995( )2004( سيزدةيةم كؤنطرةى هةتا حزب ناوةنديى كؤميتةي ئةندامى

بووة.وةك كؤنطرةدا ثلينومى يةكةم لة ئةندامى دةفتةرى سياسى و بةرثرسى حزب راطةياندنى كوميسيؤنى

هةلبذيردراوة.

ئيمة ئةو تاوانة زؤرانة

لةبرينابةينةوة كةلةدةيةى 1990

دا دذى تيكؤشةرانى حزبى دميوكرات

لةهةرميى كوردستان ئةجنام دران

Page 31: rega magazin

33ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

طفتوطؤى:باخةوان هةلةبجةيى

سياسى زيندانيانى مــاوةيــةكــة دةربــريــن ــى ــارةزاي ن كةوتونةتة خواردنى بةبيانوى خؤثيشاندان و حكومةتى لــةاليــةن مافةكانيان بةم ــةوةو ــان ــت ــوردس ك ــمــى هــةريلةسةر ياساييان داواى ــةش دوايم هةري حكومةتى دارايى وةزيرى ئةوةش ئةطةر ين ئةل و كرد تؤمار ناضارين نيتةوة نةطةري بؤ مافةكانمان بةرين، عيراقى بؤحكومةتى ثةنا طادا ري طؤظارى تايبةتى كى لةديداريئةندامى ــدةرى ــش ث د.مــحــةمــةد زيندانية لةمافى داكؤى دةستةى

سياسيةكان بةراشكاوي دةدوي.

زيندانيانى سياسى لةبيركراونخؤثيشاندانةكانيان و بةمانطرتن سةبارةت سياسى زيندانيانى وتى: ثشدةرى محةمةد د. هةريم حكومةتى دروستكردنى بةكؤلةكةى زيندو بةشةهيدى سةركردةكانمان دادةنريت، تايبةتيان بةرنامةيةكى دةدةن، لةقةلةميان ئةمرؤيان رؤذان���ةى )ئ��ةو ب��ةن��اوى هةية دروستكرد(، بةآلم دواى طةيشتنى بةرثرسةكان ئةوةندةى لةبيركرد، ئيمةيان بةدةسةآلت ئةوةندة بوون خؤدةولمةندكردن خةريكى لةخةمى زيندانيانى سياسى وشةهيداندا نةبوون، تيانةبيت بةنديكى نةبووة ريكةوتننامةية هيض ئيستا بؤئازادكردنى زيندانية سياسيةكان، كةضى

لةبيركراوين، دوو لةسةرةتادا وت: ئةوةشى د.محةمةد دواتر سياسيةكان، بؤزيندانية كؤمةلةدامةزران بةناوى طرتةوة يةكيان كؤمةلة دوو ئةم كوردستان( سياسيةكانى زيندانية )كؤمكارى وثارتى )يةكيتى حزبةكة هةرسى نوينةرى واية ثيم من هةرضةندة تيداية، وشيوعى( وشيوعين لةيةكيتى زيندانيةكان زؤرينةى

ئيستا ريكخراوة ئةو سةرؤكايةتى كةضى بةدةست ثارتيةوةية.

م مافةكانمان نادات حكومةتى هةريثشدةرى محةمةد د. مافةكانيا دةرب��ارةى زؤرى بةشيكى عيراق لةحكومةتى وت��ى: ئةوكاتة ك��وردة، كؤمار س��ةرؤك ك��وردةو دةرضوو سياسى بؤزيندانيانى سياسى برياريكى عيراقدا لةثةرلةمانى كورد ثةرلةمانتارى 75ياساى ذمارة4 ى هةموار كراوى ئةويش بوون، ثةرلةمانى عيراق، لةوياسايةدا كؤمةلى ئيمتيازات ثيدانى لةوانة ديارى كراوة بؤزيندانيانى سياسى نةتةوةو جياوازى بى مانطانة دينار )500(هةزار سياسى زيندانيانى بةداخةوة ب��ةآلم زم��ان، ئيمة بوون، بيبةش ليى كوردستان هةريمى لةحكومةتى ك��ردووة داوام��ان ضةندجارى هةريمى كوردستان بؤئةو ئيمتيازانةى زيندانيانى د. بطريتةوة، ئيمةش طرتووةتةوة عيراقى دواتر بؤئةوةشكرد ئاماذةى ثشدةرى محةمةد

ثةرلةمانى وسةردانى بةخؤثيشاندان بوين ناضار سليمانى وثاريزطارى وعيراق كوردستان بى ك��ردووة حزبةكانمان سياسى ومةكتةب يةكيك لةخؤثيشاندانةكةدا بوين، وةآلم هةريمى سةرؤكى بينى لةداواكارييةكانمان نيشاننةداين، خؤى ئةو بةآلم بووة، كوردستان خؤ كؤنةمستةشار شةش ئةطةر بةداخةوة 10 بكرداية خؤثيشاندانيان ميللةتة ئةم فرؤشى ئةوةشى محةمةد د. دةبينى، سةرؤكيان جار ووت: ئيمة ليرةوة سوثاسى سةرؤكى فراكسيؤنى كردين زؤرى هاوكاريةكى دةكةين يةكطرتو ثةرلةمانى راستيانةلةريى ئةو بؤدةرخستنى كتاب عيراقةوة لةثةرلةمانى ئيستا عيراقةوة، دارايى وةزيرى و حكومةت بؤسةرؤكى هاتووة سياسيةكان زيندانة برةثارةيةى ئةو بةوةى كةضى هاتووة كةيةو بودجةى17% لةسةر ريطاية هيض دةيشاريتةوة، هةريم حكومةتى نةماوة نةيطرينة بةر دةضينة الى هةر بةرثرسى تةنها دوو ئيستا ئيمة رةواية، مافةكةتان دةليت

د. مةحةمةد ثشدةري: داوا لةزيندانيانى سياسى دةكةم دةنط بةيةكيتى و ثارتى و

شيوعى نةدةنحكومةت و حزبةكانمان نوينةرى جاشةكانن نةك نوينةرى ئيمة

د.محةمةد ثشدةري: يةكيك لةزيندانية سياسييةكاني حزبي شيوعي

Page 32: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200934

ياسايى داواى ئةويش لةبةردةمداية ريطامان فيدرالى وحكومةتى هةريم دادطايى لةسةر ئةطةرنا تؤماربكةين، دارايى وةزيرى لةسةر مافانةمان تائةو عيراقدا لةثةرلةمانى ماندةطرين هانمان هةريم حكومةتى بؤجيبةجيدةكريت، عيراق، لةحكومةتى ليبكةين شكاتى دةدات شكات ئامادةين نةدةنةوة وةآلممان ئةطةر حكومةتى الى بكةين هةريم لةحكومةتى الى شكات نية مةناعةتمان هةتا عيراقى

حكومةتى ئةمريكاش بكةين.

م ئيشى بةزيندانى حكومةتى هةريسياسى نةماوة

حزبةسياسيةكان بةهةلويستى سةبارةت محةمةد د. سياسيةكان زيندانية ثرسى لةمةر ئيشى هيض هةريم حكومةتى وتى: ثشدةرى وثارتى يةكيتى بةتايبةتى نةماوةو بةئيمة ولةئةنفال سياسى لةزيندانيانى بوون بيمنةت ئةمة ئةطينا ولةشةهيدان، ولةثيشمةرطة بؤهةندى برةثارةية ئةو ضونكة نية، ئاوردانةوة ئةوانةى ل��ةوان��ة ك��راوة دابين تر كةسى لةثيشمةرطايةتيدا كةم ئةندام بوون وبةركةوتنى

كةضى تر شتى وهةندى كيمياى ضةكى وةردةطريت برةثارةية ئةم هةريم حكومةتى

ولةجةماوةرةكةى دةشاريتةوة.د. محةمةد ئاماذةى بؤئةوةشكرد من ساليك بووم زيندانى سليمانى لةئةمنى مانطيك وضةند دةوت ثيم زيندانةوة ئةو دةهاتة هةركةسى فاتةو ئةيانةوت)بةكرى دايت بةطرتى كى بةدلنياييةوة ئةحةثوت( ومضةى قومرى ئاسؤى هةريمة حكومةتى لةاليةن هةرسيكيان خانةنشينيان هةية، بةآلم منيكى زيندانى ئيستاش بؤناكريت، شتيكم هيض و دةدةم باجةكةى نوينةرى وحزبةكانمان حكومةت بةداخةوة مةعقول ئةطينا ئيمة، نوينةرى نةك جاشةكانن هةبيت مافيان بةطرتداوة ئيمةى ئةوةى نية نية ناهةقى طةنج بؤية بخوريت، مافمان وئيمة ثشدةرى محةمةد د. جيدةهيليت، ووآلتة ئةم ئةوةشى وت: حكومةتى كوردى هةميشة ئيشى دةلين بةئيمة بووةو شتةكان موكياذكردنى زيندومان بةتؤثيوى دةليم من زيندو شةهيدى كؤنة حسابى مةخؤن، ومافةكانمان ناوببةن مانطانةى بودجةيةى ئةو بؤبكةن، جاشيكمان بيدات وةريدةطرن جةالل ومام مةسعود كاك دةكات، ساليكمان بةشى سياسى بةزيندانيانى يةعنى دةكريت بليين تيكؤشانى هةمو زيندانيانى سياسى بةقةد تيكؤشانى كاك مةسعود يان هى زيندانى ئةوانةى لةكاتيكدا نية، جةالل مام

راستةقينةبون ذمارةمان ناطاتة6هةزار كةس.

كؤمكارى زيندانية سياسيةكان ن و ثياوى حزبن طةندةل

زيندانية كؤمكارى بةثشتطيرى سةبارةت سياسيةكان د. محةمةد ثشدةرى وتى: كؤمكارى سةرؤكى حزبن، نوينةرى سياسيةكان زيندانة دةليت: خؤى سياسيةكان زيندانية ئيستاى باوكت لةسةر ئةطةر طيراوم، باوكم لةسةر زيندانى كةمن منى، نوينةرى بؤضى طيراويت زيندانى كةسيكى يةعنى راستةقينةم، سياسى داكؤكى لةدةستةى يةكيتى ئةوبةريزانةى نية! ثيبو كتابيكيان ضةند سياسيةكانن لةزيندانية دايان بة مةال بةختيارو وتيان ئةمة نوينةرةكةمانة كراوةو دادطاى رؤذة هةرئةو كردووةو تةزويرى بةقودرةتى قادر ئازاد بووة! ئةمة ضةندى بةضةند؟ كاردةكةين موضة بةبى ئيمة دةلين زؤرج��ار الوة لةحةوت دةكةن بةسةرةوة فشةمان و موضةيان هةية، بؤية نوينةرةكانمان لةكؤمكارى زيندانية سياسيةكان طةندةلن و ثياوى حزبن، ئيمة تاوانباردةكةن بةتيكدةر، 18سالة يةك هةلبذاردن ترين ناديموكراتى نةكراوة، سياسى بؤزيندانى

شوين زيندانيانى سياسى بوون.

بريا جاش بوينايةبؤطةرانةوةى كردنيان بةكار سةبارةت

ضةندةها وتى: ثشدةرى محةمةد د. مافةكانيان ياداشتمان داوةتة حكومةت و وةزيرى شةهيدان، هةموو وةك شةهيدانيش وةزي��رى ب��ةآلم بؤية مةئمورة، عةبديكى واية تر وةزيرةكانى كيشةى ئيمة الى هةردوو بةريز كاك مةسعودو بى دةسةآلتة، وةزيريش وةك من مام جةاللة، تةنها موضةكةى لةمن زياترة، من دةتوانم دووقسة بكةم ئةو ناتوانيت ئةو قسانةش بكات، وةزير ضى ثاريزطارى تةنها كردووة؟ سياسى زيندانيانى بؤ بؤية زؤرجار دةليين سليمانى هاوكارى كردوين، حسابمان جاشبويناية ئةطةر بويناية، جاش بريا ئةو بؤ ئيمة تيكؤشانةكانى هةمو بؤدةكرا،

مةكتةب سياسى ئةو دوو حزبةية.ئةوةشكرد بؤ ئاماذةى ثشدةرى محةمةد د. “ضوينة ثةرلةمانى كوردستان كاك عةدنان وتى: لة20ثةرلةمانتار زياتر سياسيم، زيندانى خؤشم خؤيان موضةكةى لةبةر سياسية، زيندانى )500( داواى كاتى بةآلم لةبيرضويةوة، ئيمةيان ئيمةش دةيانةوت ئةوانيش دةكرد هةزارمان خالة سؤزانى تةنها ثارةكة، بؤ سياسين زيندانى

شةهاب هاوكارى كردوين”.بةداخةوة وتى: ثشدةرى د.محةمةد دواجار لةسيدارة زينداندا لةناو ئةوبروايةى طةشتوينةتة سةركردايةتى نةديباية، ئاوام رؤذيكى بدرامايةو سةيرى بةسوكى ئةوةندة ك��وردى سياسى ليديت وام خةريكم بكات، سياسى زيندانى بليم دةسةآلتيك دةتطرى و دةسةآلتيك مافت دةخوات، تكاية وامان ليمةكةن ثةنا بؤحكومةتى

عيراق بةرينةوة.لةكؤتايي دا د.محةمةد وتي “داوا لةزيندانيانى و ثارتى و بةيةكيتى دةنط دةك��ةم سياسى

شيوعى نةدةن”.

ثرؤفايل

محةمةد د. بة ناسراو خدر محةمةد داكؤكى دةستةى ئةندامى ثشدةرى سالى سياسيةكان، لةزيندانة كردن لةدايک قةآلدزى لةشارؤضکةى 1955لةضارةسةرى هةية دبلؤمى ب��ووة، لةكوليذى خ��ؤى ك��ات��ى س��روش��ت��ى، بةآلم وةرطيراوة، تةيران ئةندازيارى وزروف���ى سياسى ه��ةذاري��ى ل��ةب��ةر نةيتوانيوة كؤليذ بخوينيت، خيزاندارةو ضوار مندالى هةية. يةكيکة لةزيندانة

سياسيةكانى حزبى شيوعى عيراقى.

حكومةتى كوردى هةميشة ئيشى

موكياذكردنى شتةكان بووةو بةئيمة دةلني

شةهيدى زيندو من دةليم بةتؤثيوى زيندومان

ناوببةن ومافةكامنان مةخؤن، حسابى كؤنة

جاشيكمان بؤبكةن، ئةو بودجةيةى مانطانةى

كاك مةسعود ومام ةالل وةريدةطرن بيدات

بةزيندانيانى سياسى بةشى ساليكمان دةكات

Page 33: rega magazin

35ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

شارةواني ضوارقورنة، نمونةيةك ي ئيداري لةطةندةل

ثارضة ضوارقورنة شارةواني ثيشوي سةرؤكي لةطةرةكي فرؤشتووة شارةواني زةوييةكي بةم 27،29 لةكؤآلني )15( شةقامي )101(كؤآلنةدا لةو هةر 861/8/81 ،1/7/22 ذمارانة كةذمارةي بةخاتوو كراوة تر زةوي ثارضة دوو بةلطةنامانةي ئةو بةثيي هةر نةبووة، لةسةر كؤني زراعةي لةناو كةوتووة ريطا كةدةست ثارضة شارةواني ثيشوي سةرؤكي ضوارقورنةدا زةوييةكي كردؤتة خانوو ذمارةي لةسةر نةبووة دةكةويتة طةرةكي ذمارة 402 شةقامي ذمارة 2

كؤآلني ذمارة 16 خانووي ذمارة 3 .بة داوة زةوي ثارضة ضوار لةمانة جطة ثارضة )ع(، بةناوي كةسيك ه��اوس��ةري )ع،س( بةناوي بةذنيك داوة تري زةوييةكي كؤآلني 304 لةطةرةكي 18/4/18 بةذمارةي ذمارة 5 شةقامي 2 خانووي ذمارة 1 بؤي كراوة

بةخانوو.طةآلبة و شؤفل ضوارقورنةدا لةشارةواني دراوة بةكري مانطي بة 2500 دؤالر بي ئةوةي شارةوانيش قؤنتةراتةكاني بكري، بؤ عةقدي وةريانطرتووة شارةواني ئةنجومةني زؤرينة "كاكةسةني لةريطةي ئةوانةش بةقؤنتةران

سةليم مارف ئاغاو عةبدوآل كوندة"سندوقيةكة لةكةلةزيرابي ث��ارة بريك وةرطيراوة سالي 2002 وةرطيرا دةنطي دايةوةو هيض بةآلم كراوةتةوة ئاطادار لي شويني زؤر نةكراوة ئةوانةي ئةم ثارةيان وةرطرتووة بةثيي

ريطا كةوتووة "سةرؤكي بةلطةنامةكاني دةست شةريكي تريش كةسي سي ثيشوو شارةواني زيرابةدا لةم هةر ك.ر" ح.س، ح.ز، " بوون فرؤشتويانة وةرطرتووةو ضيمةنتؤيان تةن 20بة مامؤستا حةمةد ئةمين خدر مامة كةئةوكات ليذنة ثيكهاتووةو ليكؤلينةوة ئةنجام دراوة بةآلم

هيض ئيجرائاتيك نةكراوة.دةربارةي ضؤنيتي دابةشكردني زةوي ثشتي كشتوكال لقي و بتوين ريكخستني كؤميتةي بةئةندام دراون بوون تايبةت زؤر شويني دوو

كؤميتةكان.مةساحةكان و ش��ارةوان��ي ئةنجومةني توجارةتيان بةزةويةكاني ناوضةي ثيشةسازيةوة ناياسايي بةشيوةي زةوي ثارضة 600 كردووة، دراوة بةخةلكي تايبةت، فةرمانبةراني شارةواني ثيدراوة، ال زةوييان قورعة بةبي ضوارقورنة ع.ك لةوة جطة "أ" مامؤستا بة دراوة زةوي خانوي شارةواني مولكي لةسةر بةتةجاوةز

دروست كردووة.زةوي دراوة بة "س، خ" لةبةرامبةر باخضةي لةطةل كةسيكسي ئةوةدا لةبةرامبةر ساوايان

كراوة لةمالي كةسيك بةناوي "ب".

طةنامةي زةوي تةزوير كردني بةلم وةرطرتني سةردةمي رذي

ريطا كةدةست بةلطةنامةيةك بةثيي ضةند سةلماندويانة فةرميةكان سةرضاوة كةوتووةو ميذووةكةي بةلطةنامانة ئ��ةو ت��ةزوي��رة، ئاماذة كةتييدا 1988 سالي بؤ دةطةريتةوة

بةناوي 2 هاوآلتي كراوة طواية مافي وةرطرتني وةرطرتني ليذنةي كةسةرؤكي هةية زةوييان بةلطةنامانة ئةو كردووة، لةسةر ئيمزاي زةوي "حسين بةناوي لةسةرة كةسيكي ئيمزاي سةرؤكي "بةريز نوسراوة كةتييدا عبداهلل" دةكةم ئاطادار بةريزتان شكارتة: شارةواني بؤ دانراوة 2024/2 ذمارة زةوي خؤي كةكاتي

هاوآلتي مستةفا سةعيد".عةبدوآلوة، حسين بة كرد ثةيوةندي ريطا بةلطةنامانة كةئةو كردةوة رةد ئةوةي ناوبراو

ئةو كردبيتي و بيئاطايي خؤشي لةوة دةربري.لةبةلطةنامةكان تر يةكيكي لةثشتي عةبدولآل" "حسين كةس هةمان بةئيمزاي شكارتة شارةواني سةرؤكي "بةريزة نوسراوة هاوآلتي ثشتطيري من ئيحترام.. ريزو دواي تايبةت فؤرمة كةئةم دةك��ةم سةعيد خدر ثارضة ئةم من خؤي كاتي كردني بةتةرخان زةويةم بؤ دياري كردوون وة ئةم فؤرمة ئيمزاي

مني بةسةرةوةية تكاية لةطةل ريزدا".رةد ئ��ةوةي عةبدولآل حسين ديسانةوة تةزوير لةوجؤرةي فؤرمي كةئةو ك��ردةوة

كردبيت.

كي طشتي لةسةر تاثؤ كردني مولبةرثرسان

دةول��ةت مولكي كردني تاثؤ دةرب��ارةي محةمةد حكومي و حزبي بةرثرساني لةسةر عةبدولرةحمان سةرؤكي كؤمةلةي طةشةثيدان عةدنان كاك سةرداني "لةكاتي وت بةريطاي

شارةواني ثيشووي ضوارقورنةيةكيك لةطةندةلرتيين شارةوانييةكان

ثاش بآلوكردنةوةي لةطؤظاري ريطا حكومةت لةطةندةليةكاني ضوارقورنة دةثيضيتةوة

يةكاني “طةندةل وت طاي بةري حكومي سةرضاوةيةكي ضوارقورنة شارةواني يةكاني طةندةل بآلوبونةوةي ثاش طةي زؤري لةسةرةو بةم نزيكانة حكومةت ليذنةيةك ثيكدةهيني بؤ بةدوواداضوني تةواوي ئةو شارةوانية بةل

يةكان.” طةندةلطةوة بسةلمينري سزاي ياسايي دةدري و ئةو سةرضاوة وتيشي “هةركةس ئةو شتانةي لةسةري نوسراوة بةبةل

يةوة ثيكيةوة ناوة دةستي بةسةردا دةطيري.” ةي بةوطةندةل ك و مال ئةو مولراثؤرتةدا وردةكاري زؤري لةم و بيت يةكان بةردةوام برياري دا لةسةر بآلوكردنةوةي طةندةل طا ري بؤية

يةكاني شارةواني ضوارقورنة بخاتة روو. طةندةل

تايبةت بةريطا

Page 34: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200936

ئةوة وتين ثيي ثةرلةماندا سةرؤكي موفتي لةسةر دةول��ةت كةمولكي ئيدارية كوفري

خةلكي تاثؤ بكري و ريطة ثينةدراوة".لةناحيةي ضوارقورنة زؤر لةو مولكانة لةسةر خةلكي بةرثرس تؤمار كراون و كردويانة بةناوي خانويةك كردني تاثؤ دةرب��ارةي خؤيانةوة، بووة طشتي كةمولكي 2000 سالي لةدواي لةسةر عةبدولآل ئيبراهيم كةئيستة بةريوةبةري بؤ دا لةليدوانيكي ناوبراو ناحيةي سةنطةسةرة، ريطا وتي "هةموو ئةو خانوانةي كةحكومي بوون بةبرياريك لةسةرمان تاثؤ كراوة، ئةو خانووة هي نةبووة بةعس سةردةمي ناحيةي بةريوةبةري ناحيةي بةريوةبةري ميوانخانةي وةك بةلكؤ حكومةتةوة لةاليةن بةكارهينراوةو ئةوكاتة ئةو ئةوكاتةش كراوة، تاثؤ لةسةرمان بةليذنة بةريوةبةري ثؤستي كراوة تاثؤ لةسةر خانووةم

ناحيةي سةروضاوة بووم".

ي ةي طةشةثيدان دذي طةندةل كؤمةلشارةواني ثيشوي ضوارقورنةية

س��ةرؤك��ي ك��ؤم��ةل��ةي ط��ةش��ةث��ي��دان دذ بةطةندةلين، دذ مةدةني كةكؤمةلةيةكي ضوارقورنةدا كةلةشارةواني طةندةليانةية بةو سةرؤكي عةبدولرةحمان محةمةد هةبووة، دةميكة "ئيمة وت بةريطاي ناوبراو كؤمةلةي ضوارقور شارةواني طةندةليانةي ئةو طويبيستي نةكةوتبوو دةستمان بةبةلطة بةآلم نةبووين دةستمان بطاتة بةلطانة ئةو ئةطةر ئيستةش وةزارةت��ي دةيطةيةنينة دةكةينةوةو بآلوي دادطا، دةياندةينة و طشتي داواك��اري دادو هةية طومانمان وتووة بةثةرلةمانمان ئيمة 2006 – 2000 لةسالي زةوي لةدابةشكردني طةورةترين فةزاحةتي تيا كراوةو داواي ليذنةمان كردووة كةبزانري ئةو زةويانة ضةند بةنامةردي و ناشةرعي دابةشكراوة، تةنها سةرؤكي شارةواني و بةريوةبةري ناحية لةسنوري ئيدارةي سليماني هةولةمان ئةو ئيمة دانراوةو لةسةر كةليذنةي داوة سةرؤكي شارةواني ضوارقورنةو بةريوةبةري لةريطةي هيناومانة ئيمةش بووةو ناحيةكةي داناي كاك ناوخؤو وةزارةت��ي و ثةرلةمان هةندي بةآلم كردومانة، مةجيدةوة ئةحمةد مةسةالنة ئةو وايكرد يةكيتي ناوخؤي وةزعي

ديزة بةدةرخؤنة بكري".لةدريذةي طةشةثيدان كؤمةلةي سةرؤكي سةيرة بةالمةوة " وتي ريطا بؤ ليدوانةكةيدا ياسايي داواي دي لةروي سور حسينة ضؤن

نيشانت ئيمة بابي بكات؟ تؤمار لةسةرئيوة ك��ردووة كةدروستي دوكانةكاني دةدةي��ن

بةظيدؤي نيشانت دةدةين."

دزيني كؤمثيوتةرةكاني سةنتةري طةنجاني ضوارقورنة

هيشتا ضوارقورنة طةنجاني سةنتةري دزرا، ناوي كؤمثيوتةرةكاني نةكراوةتةوة كةناوي ضوارقورنة لةثؤليسي سةرضاوةيةك "ئةو وت بةريطاي نةكرد ئاشكرا خ��ؤي بيناي سةنتةر ثؤليسانةي كةبراونةتة ثاسةواني ذورةوة دةرةوةن، ثاسةواني ئيوة وتراوة ثييان نةكراوة تةسليم دةورو هةية، خؤي ثاسةواني ثؤليسةكان ئةوةي ثيش ثؤليسةكان، لةطةل ئةو دةبوو رؤذ 10 بةماوةي شوينة ئةو بضنة بيناية ثاسةواني نةبووةو كليلةكاني ئةو بينايةش

لةناحيةي ضوارقورنةية.ناحيةي بةريوةبةري عةبدولآل موزةفةر ضوارقورنة بةريطاي وت "ئةو سةنتةرة ثاسةواني ثاسةوان ئةطةر لةجيطايةكدا هةبووة خؤي نةميني ديار شتيك بوون كةثؤليس هةبوو ئةوان بةرثرسن، بةلي كليل الي ئيمةية بةآلم

دةرطا شكينراوة".ئةو دؤزرينةوةي كردنةوةو يةكاليي بؤ دؤسيةي ك��ردووة كةدزييةكةي كةسةي سةنتةري كؤمثيوتةرةكاني لةدزيني ليكؤلينةوة

طةنجاني ضوارقورنة طوازراوةتةوة بؤ ئاسايش.مانطي 15ي ل��ةدةوروب��ةري دزيية ئةم ليكؤلينةوة ئيستة تاكو دراوةو ئةنجام رابردوودا

لةو روداوة بةردةوامة.

ري دارايي لةسةر راثؤرتي ضاوديكارةكاني فةرمانطةي ئاوي

ضوارقورنةسةرؤكايةتي فةرماني كردني جيبةجي بؤ لة6/8/ )1149( ذمارة دارايي ضاوديري ديواني

بةريوةبةرايةتي نووسراوي بة ئاماذة و 2008)374لة5/7/ نهيني ذمارة شارةوانيةكان طشتي

لة 2008/6/9 لةبةرواري دةستةكةمان )2008بةكاربوو دةست ضوارقورنة( ئاوي )فةرمانطةي بؤ وردبيني ئةو زانياريانةي لةنووسراوي ئاماذة بؤ كراوي سةرةوة هاتووة بةثيي سيستمي ديواني وة 1999 سالي )212( ذمارة دارايي ضاوديري )6( ذمارة شارةوانيةكان بةريوةبردني ياساي سالي 1993 هةروةها هةموو ئةو ياسا و بريارو بة دةكرين ثةيرةو بوارةدا لةم رينماييانةي كة

رةضاوكردني ئةودةسةآلتة كارطيري و داراييانةي فةرمانطةية ئةم ليثرسراواني بة دراوة كة بةكارةكانمان كؤتايي 2008/6/16 لةبةرواري تيبيني رونكرنةوةو لةخوارةوة ئةمةش هات دةستةكةمان هةلسةنطاندني لةطةل يةكانمانة

بؤ ئةنجامي كارةكان.

يةكةم / رونكردنةوةكانفةرمانطةي ئاوي ضوارقورنة يةكةي أ . ئيستاش تا بةلكو نيية سةربةخؤي ذميرياري لةرووي ذميرياريةوة ثةيوةستة بة )سةرؤكايةتي دةبوو هةرضةندة وة، ضوارقورنة( شارةواني ثييةي بةو بووبونايةتةوة جيا ةوة لة2008/6/1 ئاوي )بةريوةبةرايةتي بة بةستراونةتةوة

دةوروبةرةوة( فةرمانطةي خةرجيةكاني سةرجةم ب . 2008/5/30 بةرواري تاكو ضوارقورنة ئاوي شارةواني سةرؤكايةتي بوودجةي لةسةر لةاليةن دةرخستةيةك هيض بووةو ضوارقورنة

ئةم فةرمانطةوة ئةنجام نةدراوة.ئاو هاوبةشةكاني طشتي ك��ؤي ت . بريتيية ضوارقورنة ئاوي فةرمانطةي لةسنوري

لة )4784( بة شيوةيةي خوارةوة: 4729 هاوبةشي هاووآلتيان 55 هاوبةشي فةرمانطةكان

دووةم/ تيبيني يةكان1. داهات

لةسةر فةرمانطةية ئةم ئ��اوي ق��ةرزي كاري كؤتايي تاكو فةرمانطةكان و هاوآلتيان بريتية 2008/6/16 لةبةرواري دةستةكةمان دوو و بيست )تةنها دينار 22033050 لةبري دينار( ثةنجا و ه��ةزار سي و سي و مليؤن لة2008/6/10 )8( ذمارة ياداشتمان لةوةآلمي اسماعيل )ادريس داهات بةشي ليثرسراوي كؤكردنةوةي راطةياندين هؤي ثيي حمةامين( نةكردني هاوكاري بؤ دةطةريتةوة قةرزانة ئةو ئامادة فةرمانطةيةو ئةم لةطةل هاووآلتيان لةو وةك قةرزةكانيان، داني بؤ نةبوونيان

خشتةيةدا روونكراوةتةوة: دةزطا هاوكاري داواي بةنووسراو داواكارين بة بكريت شارؤضكةكة سنوري بةرثرسةكاني مةبةستي كؤكردنةوةي ئةو قةرزانة كةلةسةرةوة

ئاماذةي بؤ كراوةو ئاطادارمان بكةنةوة.2. طةنجينة:

/12/31 دارايي سالي كؤتايي جةردي ا.

Page 35: rega magazin

37ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

2007 بؤ كةل و ثةل ئةجام نةدرابوو؟!شارةواني لةذورةكاني لةيةكيك ب. كلؤر ئاميري كلؤرو بةرميلي )5( ضوارقورنة بةآلم دانرابوون، كةرةستةكاني ماتؤرو لةطةل هاتووي طةنجينةي ثي نةكرابوو وة لةطةنجينة دانةنرابوو، لةوةآلمي ياداشتمان ذمارة )9( لة10/

2008/6 ثييان راطةياندين ئةو بةرميل و ئاميرانة ضوارقورنة ئاوي ثيشووي ليثرسراوي لةاليةن هينراون حاجي(ةوة مستةفا رةش )كاكة لةبةر بةآلم لةسليماني راثةرين لةطةنجينةي ئةوةي مستندي دةرضووي طةنجينةيي راثةرين نةكراوة طةنجينة بة تةسليم ناوبراو لةاليةن بؤية هاتووي طةنجينةي بؤ نةكراوة و نازانريت

كميةتةكةي ضةندة؟!فةرمانبةر 2007/12/21 لةبةرواري ج. ضووة )بةراد( بةناونيشاني ابراهيم( خالد )خدر دةست بةياداشتيكي شارةواني طةنجينةي بؤ )كاكة ئاو بةشي ثيشووي ليثرسراوي نووسي ئينجي )3( بؤري )6( حاجي( مستةفا رةش بردووة بةمةبةستي ضاككردنةوةي ئاوي يةكيك لةطةرةكةكاني شارةواني بةبي ئةوةي دةرضووي طةنجينةيي بؤ ئةو بؤريانة ريك بخريت، ئةوةي بةوتةي ماوةيةك ثاش سةرنجة جيطةي ثاسةواني طةنجينةكة ئةو بؤريانة طةراونةتةوة بؤ طةنجينة، بةآلم ثاسةواني طةنجينةي شارةواني ثيش ئةليت و نازانيت بةتةواوي بةروارةكةي كةسةي ئةو ب��ووةو مانط دوو )2( م��اوةي ئاطاداري ثاسةوانةكةي بؤريةكاني طةراندؤتةوة ئاو ثيشووي لةليثرسراوي كةبةقةرز كردووة

)كاكة رةش مستةفا حاجي( وةري طرتووة؟!لةكاتي 2008/6/10 ل��ةب��ةرواري د. ئاوي لةفةرمانطةي دةستةكةمان ئامادةبووني كوري لةاليةن ئاو تانكةريكي ضوارقورنة احمد )جمال ئاو فةرمانطةي نويي ليثرسراوي ئةو بةثيي طةنجينة، بؤ طةرينرايةوة عباس( بؤ كة دةرك��ةوت ثاريزراوة المان زانياريانة خؤي بؤ خانوو كردني دروس��ت مةبةستي

بةكاري هينابوو و ثيشتر بردبوي؟!

2008 سالي دووةمي كانوني لةمانطي ه. ) )دوي��س ج��ؤري ط��از لةحيمي مةكينةي بةطةآلبةي شارةواني ذمارة )692( لةطةنجينةوة بةمةبةستي هةولير شاري بؤ طواستراوةتةوة شؤفيري وتةي ثيي بة وة ضاككردنةوةي، بة اسماعيل( مستةفا )اسماعيل طةآلبةكة مةكينةي كة هةفتةدا لةهةمان بوون نياز و بكريتةوة ضاك ب��راوة تيادا لةحيمةكةي كؤتايي تاوةكو بةآلم شارةواني، بؤ بهينريتةوة لةحيمة مةكينةي ئةو دةستةكةمان كاري بة 2008/6/15 لةبةرواري نةطةراوةتةوة، محلي بة كرد ثةيوةندي دةستةكة تةلةفون لي لةحيمةكةي مةكينةي دارةوة ثةيوةندي محي وةستا خاوةني برايان )شويني دارناوة مةكينةي ئةو كة دةركةوت لةهةولير، الدين( و نةكراوةتةوة ضاك هةر ئيستا تاكو لةحيمة

لةهةولير ماوةتةوة لةو محلة.كةل ج��ةردي دان��ي ئةنجام لةكاتي و. دةستةكةمانةوة لةاليةن موجودات و ثةل و دراوة شارةواني موبةريدةي يةك دةركةوت بة فةرمانبةر )رجب احمد محمد( بؤية لةاليةن درا ئةنجام ثيويست كاري دةستةكةمانةوة موبةريدةيةو ئةو طةرانةوةي مةبةستي بة شارةواني بؤ طةرايةوة 2008/8/10 لةبةرواري

ضوارقورنة.نووسي دةس��ت ن��ووس��راوي ثيي بة ز. رسول )عبدالقادر ئاميرةكان بةشي ليثرسراوي بؤ مةدةني، ئؤتؤمبيلي بة دراوة طاز صوفي( نموونة بري )40( ليتر طاز دراوة بة كوري )محمد لةسنورةكة حيزبية كةسيكي ناوبراو هةرتةلي( ثاسةوانةكانةوة اليةن كة ئةوةي ثاش وة بةشي ليثرسراوي و كراوة تؤمار لةتؤمارطةدا برة ئةو كوذاندنةوةي بة هةستاوة ئاميرةكان بةلطةي ئةمةش بؤ و تؤمارطةكة لةسةر طازة ثيويست لةبةردةستمانداية، لةوةآلمي ياداشتمان ليثرسراوي 2008/6/10 لةبةرواري )6( ذمارة

بةشي ئاميرةكان ئاطاداري كردينةوة.ح. بة ثيي قةيدي ذمارة )629 لة2005/8/23 و مليون ضواردة )تةنها دينار 14959000 بري كراوة ثاكتاو دينار( هةزار نؤ و وثةنجا نؤسةد كردني دروست يةكاني بة خةرجي تايبةتة كة ثاركي ضوارقورنةن لةناو بير ثاسةواني خانووبؤ سةرداني 2008/6/9 لةبةرواري دةستةكةمان خانووة ئةو بينرا كرد ضوارقورنةي ثاركي هةبووة ئاو بؤري هةندي دراوةو تيك ئيستا بةشي ليثرسراوي نةماون، ئيستا ثاركةو لةو

بؤ دةطةريننةوة هؤكارةكةي باخضةكان نةبووني ثاسةوان لةو ثاركة؟! بؤ بة دواداضووني ئةم بابةتة لةبةرواري 2008/6/16 دةستةكةمان )دلزار هاووآلتي بة كرد ثةيوةندي بةتةلةفؤن ئةو ثاسةواني ثيشتر كة عبدالرحمن( عبداللة كة ماوةيةك ثيش راطةياندين ثيي بووة بيرة كة مستةفا( رةش )كاكة بةرواريكة ض نازانيت ليثرسراوي ثيشوي بةشي ئاو بووة لةطةل ضةند كريكاريك )غةتاس( ي ئاوي بيرةكةيان بردووة شةويك كاتذمير )11 بؤ 12( هاوآلتيةك بةناوي )بكر( بؤرييةكاني باركردوة، لةسةر ووتةي )كاكة رةش مستةفا( و نازانري بؤ كويي بردووة، دواي شةريكي ناوبراو دةرك��ةوت بةدواداضونمان )كاكة رةش مستةفا( ية لةكاري تايبةتي خؤيدا

)مؤليدةي ئةهلي هةية( ؟!لة15/ )24( ذمارة ياداشتمان لةوةآلمي ت.

احمد )جمال ئاو بةشي ليثرسراوي 2008/6عباس( ئاداطاري كردينةوة كة لةساآلني )2005 -2006( زياتر لة)498( بؤري )4( مغلون لةاليةن شارؤضكةي لةناو شارةوانييةوة كريكارةكاني بؤ هينراوةتةوة و كؤكراوةتةوة ضوارقورنة طةنجينة و سةرضاوةي ئةو بؤريانة نازانريت لةض ثي طةنجينةيي هاتووي هاتووةو شوينيكةوة كةئاماذةيان بؤريانةي ئةو لةذمارةي نةكراوة، ثي داوة )107( بؤري بةكارهينراوة بؤ جي بةجي )391( بةريوةبةرايةتيية ئةم كارةكاني كردني

بؤري ئيستا لةطةنجينةداية؟!كةخراية سةرةتايانةي ئةو ثيي بة ي. هاوآلتيةك 2008/4/5 لةبةرواري بةردةستمان يةك كة كردؤتةوة ئاوي بةشي ئاطاداري غةتاسى )4( إنج عامودي شارةواني لةطةل )8(

بؤري )4( إنج.دكتايل لةمالي هاوآلتي )قادر مام رةمةزان( دانراوة، لةبةرواري 2008/4/6 ليثرسراوي بةشي ئاو )جمال احمد عباس( ضةند كريكارو شؤفيري بة مالةكة بؤ ن��اردووة شارةواني تراكتؤري هةمان مةوادانةو ئةو طةراندنةوةي مةبةستي رؤذ ئةو كةل و ثةالنة طةراوةتةوة بؤ طةنجينةو كةذمارةو ريكخراوة بارةيةوة لةو كؤنوسيك

بةرواري لةسةر نيية؟!لةبةر رؤشنايي ئةو تيبيني يانةي لةبرطةكاني طةنجينة لةسةر كة سةرةوة ي )/2 تا 1/2(ليذنةيةكي ثسثؤرو داواكارين تؤمارمان كردون شارةوانييةكان طشتي لةبةريوةبةرايةتي شارةزا لةسةر ليكؤلينةوة بةمةبةستي بهينريت ثيك ئةنجامي بةثيي سةرةوة يانةي تيبيني ئةو

ذ

ئ���ةو ك���ةس و بري قةرز / ديناركة الي���ةن���ةي

قةرزي لةسةرة أ

هاووآلتيان21097050ب

فةرمانطةكان936000

كؤي طشتي قةرز22033050

Page 36: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200938

نيشان دةست كاران سةرثيضي ليكؤلينةوةكة بكريت بةرامبةر ياساييان ئيجرائاتي و بكرين سالي ي )14( ذمارة ياساي رؤشنايي لةبةر لةبودجةي زيانةي ئ��ةو ه��ةروةه��ا 1991و بكريت نيشان دةست كةوتووة حكومةت ئاطادارمان وةربطيريتةوةو كاران لةسةرثيضي ئةو بةراييةكاني هةموو بةناردني بكةنةوة

ليكؤلينةوة.

سييةم / هةلسةنطاندن: فةرمانطةي بةكارةكاني ثيداضوونةوة ثاش كوري و كةم كة دةركةوت ضوارقورة ئاوي ئةنجام لةكارة زؤر سةرثيضي و ناتةواوي و

فةرمانطةي و طةنجينة بةشي دراوةك��ان��ي ياساو بةثيي هةبووةو ضوارقورنةدا ئ��اوي نةدراون، ئةنجام كارةكان داراييةكان رينماية فةوتاون فةرمانطةية ئةم مةوجوداتي كةلوثةلو بؤ نةبووة بةدواداضونيك هيض و لةناوضوون و كؤنترولي ئةو كةل و ثةل ئاميرانةي شارةواني فةرمانطةيةوة، ئةم ليثرسراواني لةاليةن

خؤيان ليثرسراوانة ل��ةو هةنديك بطرة ثةل و ك��ةل فةوتاني سةرةكي هؤكاري بوون فةرمانطةية ئةم ثيداويستيةكاني و لةهةمان هاتووة، راثؤرتةكةدا لةدةقي وةك بةدةر فةرمانطةية ئةم ليثرسراواني كاتدا داوة ئةنجام كارةكانيان رينماييةكان لةياساو

كراوة، كارثيكراوةكان لةياسا سةرثيضي و بةمولك طةياندن زيان هؤي بؤتة ئةمةش لةاليةن دةكات كةثيويست دةولةت مالي و بةريوةبةرايةتي طشتي شارةوانيةكان و وةزارةتي ئةو بةرثرساني لةطةل ليثرسينةوة شارةوانيةوة بةدواداضونيان بةردةوام و بكريت فةرمانطةية

هةبيت بؤ كارةكانيان.

نجم عبداللة سعيد-سةرؤكي دةستةي طولبةند محمود احمد-فةرمانبةري ياسايي

زريان ابراهيم محسن-ضاوديري داراييظيان ابراهيم محسن-ضاوديري دارايي

Page 37: rega magazin

39ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

مةسعود عةبدولخالق*

بآلوكراوةتةوة بابةتيك )ريگا( گؤطاري لةدواذمارةي تيايدا لةتيف( عةبدول )ئاسؤ بةريز ثينوسي بة سستي بة سةبارةت كردوة يةكگرتووي سةرزةنشي جواني رةخنةي تريش بةشيكي لة دواكةوتنيان، و شؤرشي لة نةكردنيان بةشداري لةبارةي ليگرتوون كورد بةهؤي زالي فةرهةنگي عروبي بةسةر گوتاري

ئيخوان و يةكگرتوودا...تري بةشيكي لة بةآلم جوانن، رةخنةي ئيرة تا رةخنةكاني بة ناهةق و بة ثشت بةستن بة بةلگةيةكي زؤر سادة، يةكگرتو و ئيخوان تاوانباردةكات بةوةي كة دةستيان هةبووة لة ثيالنةكةي دذ بة بارزاني لة 9/29/

1971، ئاماذة بةوة دةكات گواية عبدالجبار ئة عزةمي روداوةدة لةم كة بووه كوردستان ئيخواني بةرثرسي بابةتة، ئةم راستيي دةرخستني بؤ تةقيةوة، و تياچوو تايبةت بةلگةنامةكاني لةسةر هةلوةستةيةك كورتة

بةو ثيالنة دةكةين:سةرةتا دةبيئةوة بوتريكة رةخنه و گلةييلة ئيخوان كؤمةليك ئةوان كة ديت لةو سؤنگةوة يةكگرتوو و هةلويستيان بةرزكردؤتةوة، مةزنيان ئامانجي و بنةما بةرامبةر كيشةي كورد لةچاو ئةو دروشمانة الواز بووة، خراثةي يةك زياتر چاكة لة ساتةش ئةو تا ئةگينا دةليلةسالي ثيالنةكةش لةبارةي نية، بووني ئةوانة بةروارةي لةو ثيالنة ئةو هةلةية، رووي��دا، 1973

سةرووبوو.يان بوة ئيخوان ئةوثياوة ئاخؤ نية ئةوةم زانياري و ئاييني زانايةكي ئةعزةمي( )عبدالجبار لةراستيدا نا، ريكةوتني دةدا هةولي بوو، بارزاني و كورد دؤستي لةگةل خؤشيان و بيت سةركةوتوو ئادار )11(ي كةربةال و نةجةف لة تر ئاييني زاناي كؤمةليك خؤي بارزاني بينيبوو، ئاشتيية ئةو بؤ رؤلةيان ئةو زاناي كؤمةليك لةگةل بةهيزي دؤستايةتييةكي ئاييني هةبوو، لةگةل )موحسين ئةلحةكيم - باوكي بةناوبانگةكةي فتوا خاوةني ئةلحةكيم( عةبدولعةزيز بؤية بوو، كورد قازانجي لة زؤر كة 1963 سالي هةروةها ئةوكراوة، بةناوي هةولير لة شةقاميك و بةعس حكومةتي ..1979 سالي لةگةل)أ.خميني( بةوةي نيگةرانن زؤر ساتةش ئةم تا عروبي تةياري سةركردايةتي كورد لةگةل تةياري ئيسالمي عةرةبي ئةلحةكيم( )موحسين فتوايةي لةو بؤية بن، دؤست

بةقين بوون و لةهةولدابوون بؤ تيكداني.بوو، )س���ةددام( تايبةتي ثياوي گ��زاز( )ن��ازم )قصر خاوةني بوو، گشتي ئاسايشي بةريوةبةري كرد داوةي ئةو چاوديري وردي بة زؤر بوو، النهاية( ئةو قؤزتنةوةي بة دارشت ثيالنيان گةورةترين و مخابةراتي ئاييني، زاناياني و بارزاني ثةيوةنديةي عيراقي و حيزبي بةعس و سةدام و نازم گزاز دةيانزاني تايبةتي ثشكنيني خالي لة داوة برياري بارزاني كة

خؤي زاناياني ئاييني نةثشكنن و راستةوخؤ لةگةليان ثياويكي بةدروستكردني هةستا بؤية دادةنيشيت، ئاييني بةناوي )ئيبراهيم خوزاعي( و بةگةل ئةو دةستة مةاليةيان دان كة خةريكي چاكةي ئاشتي بوون، ئةو بة حكومةتيش بوون، بةريز بارزاني لةالي مةاليانة دةستثيشخةرييةكةي بةثيل گواية ثان ثان قسةي لة 1971/9/15 وةفديك بة ئةوان ديت، بةو شيوةية الي دةچنة ئةعزةمي( )عةبدولوةهاب سةرؤكايةتي دةهيننةوة، وةآلمةكان سةركةوتوويي بة و بارزاني و بن بةردةوام ليدةكات داوايان بةعس حكومةتي وةفدةكة فراوانتر بكةن تا بتوانن )ئيبراهيم خوزاعي(يش بخةن، وةفدة ئةو بةگةل مةاليةتيةوة جلوبةرگي بة ئةوةبوو رؤذي 1971/9/29 بة دوو ئؤتؤمبيلي تايبةت كةم زؤر ئؤتؤمبيل ئةوسا بارزاني، بارةگاي دةگةنة دةدات، كارةكةيان بة گرنگي حكومةت گواية بوو، يةكيكيان كردبوون، تةرخان بؤ ئؤتؤمبيلي دوو بؤية لةجؤري تؤيؤتا و ئةوي تر شؤفةرليت بوو، لة كاتيكدا دةركةوت وا نةبوون. ئؤتؤمبيالنة ئةو خةلكي لةناو

هةردووكيشيان مينريذ كرابوون.وةفدةكة لةمانة ثيكهاتبوو:

-1 مةال عةبدولجةبار ئةعزةمي، سونني مةزهةب، ناسنامةكةي ذمارةي ئةوقاف، ديواني لة فةرمانبةر

.)170(دةخيلي، عةبدولحوسةين سةيد م��ةال 2-ذمارةي بوو، )دار الثقافة اإلسالمية( مونتةسيبي مةدةنيةكةشي ذم��ارةي ،)103( ناسنامةكةي

)408507(، خةلكي نةجةف بوو.-3 مةال ئةحمةد عةبدولآل ياسين، فةرمانبةر بوو، ناسنامةكةي ذمارةي بوو، )104( حكومي ناسنامةي

.)18920(-4 باقر موزةفةر، بةساآلچوو، لةدايكبووي 1910،

خةلكي عةمارة بوو.-5 مةال سةيد نوسري حةسةني، فةرمانبةر لة )دار

الثقافة اإلسالمية(، ذمارةي ناسنامةكةي )140(.-6 ئيبراهيم خوزاعي، ئةكتةري سيناريؤكة.

الثقافة )دار لة ئيسماعيل، كامل محةمةد 7- ،)108( ناسنامةكةي ذمارةي بوو، شوفير اإلسالمية( كوفي(، سليمان )عةبدولرةحمان دووةم شوفيري

وابزانم كورد بوو.)دار لة فةرمانبةر قاسم، محةمةد ئةحمةد 8-

الثقافة اإلسالمية(، ذمارةي ناسنامةكةي )105(.بارزاني بارةگاي دةگةنة عةسر ثيش وةفدة ئةو چاي چايچي، شةريف(ي )مام كاتيك دادةنيشن، و ئيبراهيم بارزاني دادةنيت، لةبةردةم دةهينيت و چاي موسةجةلةيةي ئةو دةزانيو هةلي بة خوزاعي و دةتةقيتةوة ئيتر دادةگريت، دوگمةكةي اليبوو، ئؤتؤمبيلةكانيشي تةقينةوةي تا روداوةكان زنجيرةي

بةدواداهات.راستيانةي ئةو دةخوينريتةوة روداوة لةو ئةوةي

خوارةوةن:

-1 هةلبةتة ثيالنةكة مخابةراتي عيراقي دايرشتبوو بؤ تيرؤركردني بارزاني، بة هاريكاري ئةلمانيا و دةزگاي

شتاسي ئةنجامدرا.هاتبوون وةفد بة مةاليانةي ئةو نية مةرج 2-ئاگاداري ئةو ثيالنة بووبن، هةروةك مةسعود بارزاني كورد( رزگاريخوازي بزوتنةوةي و )بارزاني كتيبي لة ئاخؤ دةليت: و دةوروذينيت ثرسيار هةمان ل72 لة يان هةبووة ثيالنة لةو ئاگايان ئايينيانة مامؤستا ئةو

ئةوانيش بوونةتة قورباني؟لةوةش نةبوون، ئاگادار ئةوانة دةليت وةآلمدا لة ئةكتةرة كة خوزاعي، ئيبراهيم تةنانةت زياتر سةرةكيةكة بووة، سةر بة ئاسايش بوو، بةآلم نةيزانيوة موسةجةلةكة بؤمبريذ كراوةو دةتةقيتةوة، بةلكو تةنها كردبوو عيراقي( )ئاسايشي هاريكاريي ئةوةندة بايي نةيزاني بةآلم بكا، نةقل مةجليسةكة گفتوگؤي كة

دةتةقيتةوة.بةو شيوةية كؤمةليك دؤستي كورد بوونة قورباني، خةلكي كارةساتةكة، سةختي لةبةر داخة جيگةي ك��وذران، شوفيرةكانيش و روداوةك��ة سةر ثرذنة رووداوة ئةو نهينيةكاني تةواوي و وردةكاري ئةگينا

دةردةكةوت.تر مةاليةكاني و ئةعزةمي عةبدولوةهاب 3-تةقينةوةي بة بةلكو دةلي، ئةو وةك نةتةقينةوة،

موسةجةلةكةي ئيبراهيم خوزاعي كوذران.-4 هةردوو شوفيرةكة سةر بة ئاسايش بوون و بة

نارنجؤك بةرگرييان كرد تا كوذران.بة ثةيوةندي روداوةش ئةو ثاش لة بارزاني 5-

زاناياني ئاييني شيعة و سوننة هةر باش بوو.-6 هةر ئةو ثةيوةنديية وايكرد )أ.خميني( لة 1979 بؤ بگةريتةوة ئةمريكا لة بكات مستةفا مةال لة داوا

ئيران.ثةيوةندييةي ئةو ئةم ساتةش كاريگةريي تا 7-ئةو ئةوةتا ماوةتةوة، ئيمة بؤ بةعير سةردةمةية ئةو بؤ كورد باش بن مةجليسي ئةعال اليةنةي كةميك ثةيوةندي بةرهةمي لة ئةوشة ئيسالمية، حيزبي و بارزاني سةردةمي بؤ بةلكو نوينية، سةركردايةتي ئيستا كوردي سةركردايةتي ئةگينا دةگةريتةوة، قيادةي بةعسي حيزبي لة: بوو بريتي دؤستةكانيان اليةنة هةبوو، كورد لةگةل بةرةيان كة قوتري، مشعان عةالوي، ئةياد ناسيؤناليزميةكان، و عةلماني

جبوري...!ئةو باسةي ناو ثيالنةكةي دذ بة بارزاني دريذةي وةهمي دوذمني چيتر با بةسة، ئةوةندة بةآلم زؤرة لةكاتيكدا دؤستمان كةمة، نة بؤ خؤمان زيادنةكةين، عةبدولوةهاب نة و يةكگرتوو نة و عيراقي ئيخواني وةختي نةبوون، ثيالنة ئةو ئاگاداري ئةعزةميش و بكؤلدريتةوة ثيالنة لةو زياتر هاتووة ئ��ةوةش

خانةوادةي هةموو اليةك بدوينن.* خاوةن ئيمتيازي رؤذنامةيء

طؤظاري ستاندةر

ئيخواني عرياقي و يةكطرتوودةستيان لةثيالنةكةي دذ بة بارزاني نةبوو

Page 38: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200940

كريكاربةشي ثينجةم

ئاماذةم بةوة كرد كة مامؤستا عةلي باثير هةر راثةرين تا لة1987 لةكاتي هاتنة دةرةوةيةوة كؤنةكان رابيتة لةشكري ثيش كةواسووري بةرزنجي محمدي شيخ مامؤستا كة بوو مامؤستا و نةورةسي عبدالرحماني مامؤستا و شيخ سديق و مامؤستا مةال مةحمودي ئازادي برايةتي عبدالقادري مةال و سةلمان مةال و بوون، ئةمان موفرةداتي كؤنةقيني لةدةستداني دةيانكردة ئاسان دةجوو، رابيتةيان دةسةآلتي زاري مامؤستا عةلي باثيرةوةو ئةميش دةيكردة بنيشتة خؤشة! كة كؤبوونةوةي سةركردايةتي عبدالقادري مامؤستا و سةلمان مةال دةبوو، رةحمةتي مةغديدي مامؤستا و برايةتي لةهةمان شويني دووري مامؤستا عةلي باثيرةوة نةدةهات! ئةو لةسنة، سةركردايةتي دةهاتنة هةموو كؤدةبوونةوة تةنها ئةو غائيب دةبوو! تا كيشةي نيوان سةركردايةتي و مامؤستا عةلي باثيرو هاوبيراني بةرادةيةك طةورة بوو، كةس لةنامةكاني نةدةخويندةوة، كةسي نامةي قولةهةرميشيدا ديارة كة ئةوةندة لةخؤي رازي بوو كةبةسيفةتي رابةري بزوتنةوةي ئيسالمي نةدةدواند! رةحمةتي عوسماني مةال مامؤستا زؤر جار دةيووت ئةم مةاليانة ئةطةر بؤ عيلمي شةرعي ليبرابان زؤر ضاكتر دةبوو، هةمووشمان

بةريزةوة سةيريانمان دةكرد. منيش ئةو كاتة كة هةر بةسةر ثيشمةرطةو نوسينةطةكاندا و لةئؤدروطاكان ئةندامان و دةكردن ئاسانتر ال ناكؤكيةكانم و دةطةرام قسةي هيوا بةخشانةي طةشبينيم بؤ هةموان دةكرد، ويستم رةنجيكي تر بة جؤريكي تر بؤ ليك نزيكبوونةوة بخةمة طةر، بةسةر هةمواندا طةرام و طويم لةهةموو اليةكيان طرت، ضةند محمدي شيخ مامؤستا خزمةت ضوومة جار مالي و نةورةسي مامؤستا مالي و بةرزنجي كاك كاميلي حاجي عةلي و دةضوومةوة مالي هةروةها و رةحمةتي عةلي مةال مامؤستا خزمةت رابةري رةحمةتي، سةفةرم دةكردةوة بؤ سةردةشت و مامؤستا عةلي باثيرو مامؤستا مةغديدي رةحمةتي و مةال سةلمان و مامؤستا هةموو بةسةر دةبيني، برايةتيم عبدالقادري نوسينطةو هيزةكاندا دةطةرام، طويم لةهةمووان

لةنةبووني طلةييان لةرابيتةكان زؤر دةطرت، سنوري دةسةآلت و ئةرك و مافيان هةبوو، كة هةمووي الي رةحمةتي عةلي مةال مامؤستا خؤي تيكةل و ثيكةل كردبوو، سةركردايةتيش قةناعةتي وا بوو كة ئيران ذير زةمينانة ئةمانة وةكو بزوتنةوة دةي��ةوي��ت و دةجولينيت فةرماني و ئةرك بيتةوةو لي كؤني رابيتةي هةر بؤية راثةرينيت! ثاسداريك وةكو ئيران برياريك لةكؤبوونةوةي هاوبةشي هةمووانيش دةثووكايةوة، نةدةطيراو ريزي دةردةض��وو، يةكترةوة ملمالنيي بة ئيشيدا لةبي هةردووال اليةنةش لةو يةكة هةر ب��وون، خةريك

دةيويست من راكيشيتة تةرةفي خؤي. و سةركردايةتي اليةني ه��ةردوو لةناو

رابيتة كؤنةكاندا زؤر كةس هةبوون كة حةزيان بةو هةوليان يةكةيان هةر بوو، لةضاكسازيي دةبيت، بةبةرهةمتر وابوو ثيي كة دةدا جؤرة 1989 و 1988 سالةي دوو ئ��ةو منيش زياترو ضاوكردنةوةي و ثةروةردةيي دةرسي بي كة دةوت��ةوة، هيزةكان بة ثشوودريذيم ئيتر دةط��ةرام، هةمووياندا بةسةر جياوازي قةناعةتةي ئةو طةيشتمة دا 1989 لةكؤتايي لةسةركردايةتي دلسؤز خةلكانيكي كة بةبؤضووني قةناعةتيان وةسةت كاديري و دةمووت كة لةوةدا تايبةت بة كردووة، من زؤرينةيةك بؤ تين و فشار لةسةر ناكؤكةكان اليةنيكي هيض نةكةوينة و بهينين ثيك

بزوتنةوةكة ثارسةنطي تابتوانين ملمالنيكةوة، راطرين و طةنجةكانمان بي ئوميد نةبن.

هةموويان الي بؤ ت��رم جةولةيةكي نهيني دانيشتنيكي بؤ هةنديكيانم كردةوةو )كةلةسةردةشت بيطرين( بانط كرد، كة لةوي بة تيرو تةسةلي باس لةهةموو وردةكاريةكان بكةين و ئةطةر بؤمان لوا نةخشةيةكي عةمةلي داريذين، ئيتر بةرةسمي هاتمة سنة بؤ خزمةت بةرةو كة كرد حافيزةم خوا و سةركردايةتي

ثاكستان دةطةريمةوة. لةبةر ئةوةي هةميشة حسابي ئةوةم دةكرد كة ئيتتيالعات بةدوامدا بيت و بيةويت بزانيت لةكوي دةبم و دةضمة كوي، جلي مةاليةتيشم لةطةراجي نةفةر وةكو بةآلم لةبةردابوو،

خؤماندا ثيشمةرطةي برايةكي لةطةل سنةوة دابةزين كةرةج لةريي تاران، بؤ بووم سوار ضوينة ت��اران، ضوينة تر بةسةيارةيةكي و كةخيزانيكي طرتبوو، بةكريمان مالةي ئةو شتي زؤر جيي دانابوو، ل��ةوي خؤمانمان ك��ردةوةو كورت ريشم بوو، تةزويراتمان و هةوي لةوي شةو و طرت نويم رةسمي بةرطي عبوريكي تةزويريان بؤ كردم و بةياني تردا برايةكي لةطةل ثانتؤلةوة و ضاكةت بة

هاتم بؤ سةردةشت. بةريزانة ئةم دانيشتنةكة لةشوين و كاتي

ئامادةي كؤبوونةوةكة بووين : � لةسةركردايةتيةوة : مامؤستا عةلي باثير،

دانيشتنةكةي سةردةشت وخيانةتي مامؤستا عةلي باثري

م. عةلي باثير ئةميري ئيستاي كؤمةلي ئيسالمي

Page 39: rega magazin

41ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

كاك كاميلي حاجي عةلي، مامؤستا مةغديدي رةحمةتي، مامؤستا عبدالقادري برايةتي، و من.

حةسةن مامؤستا : حةمزةوة لةهيزي � بابةكر.

ئةحمةدي مامؤستا : ئازاديةوة لةهيزي �سينةمؤكي رةحمةتي خواي لي بيت.

� لةهيزي شافيعيةوة مامؤستا سةلمان. كاك : بةننا ح��ةس��ةن ل��ةه��ي��زي �مةرواني كاك ئاغاو فةرةج عبدالرةحيمي

سليماني. � لةرابيتة كؤنةكانةوة : كاك سةعد قارةمان

و )وابزانم كاك جةمال ئةشرةف(. كةسة دوازدة ئةم لةبيرمة ئيستا ئةوةي هةر كؤبوينةوةو سةردةشتدا كؤبونةوةي لةو بؤ دانيشتنة ئةم كة دا بةلينمان لةسةرةتاوة دةستمان ثاشان نية، لةبزوتنةوة جيابوونةوة خستة سةر قورئان و ثةيمانمان بة خواو ثاشان بة يةكتريدا كةبةنهيني بمينيتةوةو كةس هيض ئةمة )خؤشم نةدركينيت كةس الي شتيكي

يةكةمين جارة ئاوا دةيطيرمةوة(. قورسة ثةيمانة ع��ةه��دو ئ��ةم دواي هةريةكةمان بة ئازادي و كاتي تةواوةوة خالة ناوخؤيي و الوازةكاني بزوتنةوةمان خستةروو، باسمان خاياند، رؤذي سي دانيشتنةكة لةدارشتنةوةي بةرنامةي سياسي و ريكخستن ئينجا كرد، نوي ثةروةردةيي ئاراستةي و دارايي كاروباري كردني تاوتوي سةر هاتينة هاتوضؤو و ليذنةكان ثيكةوةناني مووضةو كة ضاالكي مانطي سي مةسروفاتي و كتيب نةكةين داوا لةسةركردايةتي هيض خؤمان دارشت هةموويمان ! دةويت ثارة ضةندي يةك كةم الني مانطي دةبيت كة زانيمان و ئةو كاتة ئةو هةبيت، بوجةمان تومان مليؤن برة ثارةية دةيكردة “دة هةزار دؤالر” من كة لةو سي رؤذةدا هةشت سةعات قسةم كردبوو، تؤمار تةسجيل شريتي 8 لةسةر هةمووشي كرابوو، ثةيماني هيناني ثارةكةم طرتة ئةستؤ، عةززامي عبداللة دكتؤر كة دلنيابووم ضونكة وةرطرتبوو، لي وادةيةكم رةحمةتي كةسووكة

يارمةتيمان دةدات. كة داي��ةوة ئةوةمان بةليني جار دوا دروست بؤ بيت مانط سي تا كارةمان ئةم بيت طؤرانكاريي فشاري و تين كردني جيابوونةوة، بؤ نةك سةركردايةتي لةسةر نهيني لةثاراستني لةنوي سةر جةختيشمان

دانيشتنةكةو ناوةرؤكةكةي كردةوة، رؤيشتنةوةي و هةستان ثيش لةكؤتاييدا باشة وتي: رةحمةتي مةغديدي مامؤستا من، با هةبيت ئةميريكي نابيت ئيمة كارةي ئةم كةوتينةوة هةبيت؟ بيت كاتيش بةشيوةي زةروري هيض ئيستا كة ئةميريتيةكة باسي ئةوةي سةر هاتة زؤرينةيان راي بةآلم نية،

ئيستا دابنريت، كاتي بةشيوةي ئةميريك كة هةليبذيرين و دواي هةفتةيةك بة خؤمان و بة كةوتووي شوين ثيكراوةكاني متمانة كةسة عةلي حاجي كاميلي كاك بناسينين، خؤماني مؤريكي سةركردايةتي ثيبوو، بة قةدةر ذمارةي داية كردو ئامادة مؤركراوي وةرةقةي خؤمان دةستمان كة هةر يةكةمان ناويك بؤ ئةميريتي نووسي و خوا ناويكم بنووسين، منيش كاتيي

حافيزةم لي كردن و رؤيشتم. طةيشتمةوة سةفةر سةعات 52 دواي شاري كوةيتةي ثاكستان و ئةو شةوة لةمالي سةعاتي شةش و سي داو ثشووم برايةك مالي طةيشتمةوة تا بوومةوة بةردةوام ديكة

خؤم لةثيشاوةر، بةآلم ئةوةندة ماندوو بوبوم تا سي رؤذ نةمتواني بضمة مزطةوتيش.

و دةن��ط��ةك��ان ك��ؤك��ردن��ةوةي دواي دةرضوو برايانة ئةو ضاوي لةبةر هةآلويردني كاتيي ئةميري بة منيان زؤرينةيان كة بوو دانابوو! ئةمةش شؤرشيكي توورة بووني لةدلي دواتر كردبوو، دروست باثيردا عةلي مامؤستا بةلينيان برا هةنديك كة دةركةوت بؤ وامان هةر ئةويش ئةمير، بكةنة ئةو كة دابيت ثي بة بةرامبةر كة بوو لةسةردا زؤرانبازيةي ئةو دانيشتنة لةو ئيمةش دةيكرد، سةركردايةتي دارشت، ضاكسازيمان نةخشةي بةرفراوانةدا كردني ثةراويز بي ووتمان كؤدةتا، نةك سي ئةوة دةليين بةسةركردايةتي كةس، مانطة خؤمان خؤمان بةخيو كردووة و خؤشمان بة ليذنةكانمان كاروباري و دةكةين ئاراستة با طؤرانكارييةك سا دةي دةروات، ضاكي

برايانة راي لةو لةوانةية هةنديك بؤية ببيت، مامؤستا ثاشان منيش وةكو خؤيان طؤريبيت، لةنزيكةوة هةنديكيانم لةميذبوو باثير عةلي دةناسي، بةآلم بة داخةوة، مامؤستا عةلي باثير

هةلويستيكي زؤر دذواري نا.زانيبووي كة هةر باثير عةلي مامؤستا زؤر دانراوم، من دةرنةضووةو ئةمير بة خؤي توورة بوو بوو، يةكسةر ضوبووة سةركردايةتي لةسنة و وتبوي “كريكار خيانةتي كردووةو من

كةشفم كردووة” كي و كي كة دركاندبوو ناوةكانيشي ئيتر هةموو ئةمةش ك��ردووة، كؤبوونةوةمان سةركردايةتي لةبةردةمي برايانةي ئةو هةرضةندة كرد، ئيحراج رابيتةكاندا كؤنة و محمدي شيخ نةمامؤستا نةسةركردايةتي ئةواني ديكة بةرزنجي و مامؤستا نةورةسي و كة نةكرد باثير عةلي مامؤستا بة باوةريان من “خيانةتةو دةلي كة بيت راستطؤ لةوةدا مةال مامؤستا سةركردايةتي كردووة” كةشفم عةلي مةال مامؤستا و رةحمةتي عوسماني رةحمةتي و مامؤستا ئةحمةد كاكة مةحموودي نةكردبوو، ثي باوةريان كةسيان رةحمةتي هةموو ثييان ووتبوو ئةطةر بة خيانةتت بزانياية دةدايني هةوالةت ئةو رؤذدا لةيةكةمين ئةمير بة دانيشتنةكةو رؤذي دواي سي نةك

هةلنةبذاردنت! برايانةي لةو كةس سي ئيتتيالعاتيش ناضاري و بةننا طرت لةهيزي حةسةن منيان منيان قسةكاني شريتةي هةشت ئةو كردن

تةسليم كةن !طةيشتبوومةوة ت��ازة من بةهةرحال ثيشاوةرو لةخةمي ثارة ثةيدا كردنةكةدا بووم، كة ئةو هةوالةيان دامي، شتيكي ناخؤش بوو، وا كاريكي كؤرو ئةميريتي ضونكة تاساندمي، شتيكي ئةوةندة طةورة نةبوو، الشمان طرنط نةبوو، بؤية بة دريذايي سي رؤذ دانيشتن باسمان نةكردبوو، بةآلم ئةم ثياوة بؤضي ئةمةي كرد؟! باشة بؤضي نةدةبوو كةميك سةبري بطرتاية تا منيش هةوالةكةم ثي دةطةيشت و ئةو برايانةم قةناعةت ثي دةكرد كة با ئةو ئةمير بيت و بي خةم بيت! بةآلم ديارة حةزي ئةميريتي وةكو ئيستا مةطةر لةخوينيداية، سوور خرؤكةي خؤي بؤماني ناطيرايةوة كة “ بةمنداليش كاك سةر دةكردة منيان ئةوان بابةكرو حةسةن كة بكةين تةسةور ئةطةر جا “ تؤثاني تيثي ئةم مواليدي 1961 ة و مامؤستا حةسةن بابةكر لةطونديكي هةردووكيان بةتةمةنترو لةم ثشدةري ئةو زةمانةدا طةورة بووبن و ئيستاشي بكةن، تؤثاني نازانن هيضيان بيت لةطةلدا دةبي كي و ضؤن ضاوةريي طؤلي لي كردبن كة لةبةرامبةرةكانماني بكةن! ئاخر لةمنداليةوة ئاوا هيناويانة بؤية طؤليان لةخؤمان كردو دؤراين!

كريكار: دواي كؤكردنةوةي

دةنطةكانء هةآلويردني لةبةر ضاوي ئةو

برايانة دةرضوو بوو كة زؤرينةيامن نيان

بةئةمريي كاتيي دانابوو! ئةمةش

شؤرشيكي توورة بووني لةدلي مامؤستا عةلي باثريدا دروست كردبوو

Page 40: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200942

راثؤرتي: سؤران عومةر

كوردستاني سةربةخؤيي كةداواي حزبةي ئةو دةكرد بةآلم لةسةري دراية دادطا، حزبيكي خاوةن لةبةرامبةر بةآلم ميليشيا بي ماركسي بيري بةضةك دا ضةكداري دي��اردةي نةهيشتني نةدانةوةو ثي تةرمةكانيان كوذراو ئةنداميان 5باآلكاني ئةندامة قةدةغةكرا، بؤيان دانان ثرسة ميوانداريدا كؤبونةوةو لةكاتي بوو حزبة ئةم و بكةن تةسليم راديؤكةيان تاكو دةستطيركران

سليماني بةجيبهيلن.كؤمؤنيستةكان بةوة ناسراون رةخنة دةطرن و خاوةن هةلويستن، بؤية باجي ئةمةشيان بةخوين داوة، ئةو خوينةي كةلة طردي عةلي ناجي بةرلة

نؤ سال رذينرا.دةركةوتنيان سةرةتاي كؤمؤنيستةكان كاريطةريان بوو راثةرينةوة دواي لةشوراكاني بوون نارازي دةنطيكي هةبوو، خةلكي لةسةر ثارتي، و يةكيتي بةسياسةتةكاني بةرامبةر كةوتؤتة نيشتماني يةكيتي سليماني لةسنوري ياسايي داواي سةرةتا كؤمؤنيستةكان، بةرامبةر لةسةر تؤمار كردن لةريطةي "ليوا عةلي ئةكبةر" بوو ناوخؤي وةزارةت��ي ياسايي كةراويذكاري سةربةخؤيي داواي حزبة ئةم ئةوةي بةتؤمةتي كوردستان دةكات، سكرتيري حزبي كؤمؤنيستي لةدادطا دةعواية "ئةم وتي ريطا بؤ كريكاري سةركةوتوو نةبوو ضونكة دادوةر وتي كةس لةسةر مةسةلةي داواكردني سةربةخؤيي و جيابونةوةي

كوردستان دادطايي ناكري".و ئيران نيوان ثةيوةندي دا دووةم لةقؤناغي كؤمؤنيست حزبي ئةوةي بؤ بوو هؤكار يةكيتي نةهيشتني بةهانةش ئةو بطيري، ثي بةهانةي وةك شارةكان، لةنيو بوو ضةكداري دياردةي ناوبراو حزبي سكرتيري مارف حاجي عوسمان ضاوةرواني ب��دري ليمان ئ��ةوةي "ثيش وتي ئيران نيوان ثةيوةندي ضونكة دةكرد ئةوةمان ئيران لةئاستيكدا بوو كةيةكيتي تةنها و يةكيتي ئيران كريكاري كؤمؤنيستي حزبي بوو، دؤستي ضاالكي لةناو ئيران زؤر بوو، فشارةكة كةوتة سةر ئيمة بؤ رازي كردني دلي ئيران ئةوةيان بةرامبةر

ئيمة كرد"خةسرةو ساية ئةندامي مةكتةب سياسي حزبي

كؤمؤنيستي كريكاري بؤ ريطا وتي "دواي شةري دذ يةكيتي كردني ثشتيواني لةبةرامبةر ناوخؤ بةثارتي ئيران مةرجي ئةوةي هةبوو كؤمؤنيزمي ضونكة دةركةن، خؤيان لةناوضةكاني كريكاري لةسةر كارطةري ضاالكيمان رؤذنامةو رادب��ؤو

ئيرانيش هةبوو".ناوبراو وتيشي "ثيش راثةرين بةجامانةيةكةوة ئةوة بكرداية لةبةعس تةقةت راتبكردايةو راثةرين دواي لةمة جيا بةآلم ناونرابوو شؤرش، ئيمة مةسةلةي ئازادي كاري سياسي و مافي ذنان و زؤر بواري ترمان هيناية مةيدانةكةو ملمالنيي سياسي هيناية ئاراوة بؤية بةريةك كةوتن دروست ضةكداري هيزيكي وةك يةكيتيش و ببيت

عةشايةر تةقةبول خةباتي سياسي نةئةكرد".

دةربارةية كؤمؤنيست حزبي سكرتيري سةرةتاي دةستثيكردني ئةو بارودؤخة ثرلةخوينةي ئاراوة وتي "يةكةم حزب بؤ كؤمؤنيستةكان هاتة دياردةي نةهيشتني بؤ ليكردين داوايان بووين ضةكداري بارةطاكانمان البةرين كةلةطردي عةلي مستةفا، نةوشيروان مالي لةنزيك بووين ناجي دواي ثيكردو دةستي لةئيمةوة تةنها ئةوةشيان ضؤل بارةطاكانتان نةوترا تر بةكةسي ئيمةش بكةن لةبةر قةدةغة كردني دياردةي ضةكداري".

ئةطةر وت "بةنةوشيروانمان وتيشي ناوبراو مالي لةنزيك بارةطاكانمان ئةوةية مةبةستتان تر، شوينيكي دةيبةينة ئاسايية البةرين ئيوة ئةطةر مةبةستيشتان دياردةي ضةكداريية فةرموو

بةتةنها ئةطةر ثيبكةن، دةست لةخؤتانةوة و ناكةين ضؤلي ئةوة ئيمةية؟ مةبةستيشتان

ئامادةين بةرطري لةخؤمان بكةين".كؤمؤنيزمي نيوان بارطرذيةكاني ليرةوة قؤناغيكي ضووة نيشتماني يةكيتي و كريكاري

مةترسيدارةوة.ئاوو "سةرةتا وتي مارف حاجي عوسمان هةرضي ب��ري، لةبارةطاكانمان كارةبايان سةردانيشي بكرديناية ئةطيرا، لةو ماوةدا نزيكةي 50 كةس طيراو زيندانيان كرد، دواي ئةمة هيزي لةوانةي لةدةوةوبةرمان، كؤكردةوة ئاسايشيان

كةدرندةترين كةسي ئينسانكوذن."لةنيوان زةحمةتكيشان و شيوعي حزبي ئةوةي بؤ بوون دا كؤمؤنيست حزبي و يةكيتي

ثيك بين و شةر رونةدات، لةطةل وةزارةتي ناوخؤ ساية خةسرةو وةك بةآلم كردووة دانيشتنيان وتي "ئةوان برياري خؤيان دابوو ليمان بدةن بؤية

هةولةكان بي ئاكام دةبوون."درابوون سةربازي كةطةمارؤي كاتةدا لةم ناسك ،14.7.2000 بؤ دةطةريتةوة ميذووةكةي ئةحمةد و تاهير حةسةن و عوسمان حاجي مارف سةربازي بةرثرسي زمناكؤ سايةو خةسرةو و لةريبةراني ئةحمةد و موحسين كةريم موئةيد و بارةطاكةدا بوون لةطةل ضةندين لةنيو ئةو حزبة

ئةندامي تريان.ثيكردني دةست ثيش نزيكةكاني لةساتة تاهير و "من وتي مارف حاجي عوسمان شةر

وردةكاريةكاني ضؤنييت كوشتين)5( كؤمؤنيستةكةي طردي عةلي ناجي و

دةركردنيان لةسليماني

ابراهيمهاوري

Page 41: rega magazin

43ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

نةوشيروان بؤ وةآلممان سادق فوئاد و حةسةن لةتةنيشت كةماليان ببينين تاكو نارد مستةفا ضيتانةوي وت ثيمان ضوين بوو، بارةطاكانمان ليمان؟ وتي بارةطاكانتان البةرن، وتمان بؤ؟ ئةطةر لةبةرمالي تؤية بةئيعتيبار وةري ئةطرين و ضؤلي بويت بيناكةي مالةكةش ئةطةر خاوةن ئةكةين بةوهيزة ضةكدارةوة بؤضي بةآلم ئةكةين ضؤلي هيض بكةن ب��اوةر وتي سةرمان؟ هاتونةتة ضةكداريةوة دياردةي بةهؤي تةنها نية لةوانة بارةطاكانتان ضؤل بكةن، وتمان باشة ئةطةر واية ئةبيت مؤلةتمان بدةن نةك بةوهيزةوة هاتونةتة

سةر بارةطاكانمان."عوسمان حاجي مارف وتي "ئيمة لةم قسانةدا بووين تةقة دةستي ثيكرد، سةرةتا ئؤتؤمبيلةكةمان كة الندكرؤزيكي سثي بوو، بةرةو بارةطا هاتؤتةوة "ضوار" لةنيويدا دان لييان دانابوو بؤ كةمينيان ئةنداممان كوذراو تةنها كةسيكيان بةناوي "ئاوارة" ئةو بوو نةمانزاني ئيمة دةرض��وو، بةبرينداري هاتبونة بةبةرنامة ئةوان كوذراون، هاورييانةمان ئاطركوذينةوةشيان ئؤتؤمبيلي تةنانةت سةرمان

هينابوو".حزبي لةبارةطاي تةقةكردن ئةوة دواي باآلكاني ئةندامة ثيكردووةو دةستي كؤمؤنيست هاتونةتة بوون نةوشيروان لةمالي حزبة ئةو

كردووة داواي��ان و نةوشيروان مالي حةوشي تري ئةنداميكي لةوكاتةدا رابطيري تةقةكردن بةقةناس بارةطاكة لةسةر كؤمؤنيست حزبي دةكوذري، عوسمان حاجي مارف وتي "نةوشيروان برؤن بةرةو ئيوةش ريكةوتين و ثيي وتين ئةوة فيشةك دةرةوة بيينة ويستمان خؤتان، شويني نةوشيروان كاك وتمان دةهات، بةرةورومان بؤكوي برؤين ضؤن ئاوا بضينة دةرةوة، وتي باشة وةرنة ذورةوة، ماينةوة تاكو تةقةكان وةستايةوةو بووة، ثيوة كةسة ئةو نةبووة هيض وتين ثيي ضؤلي ئةبيت وتي و هات د.خةسرةو ئةوةبوو هاورييةمان ئةو كة شةو ئيمة بةآلم بكةن، دادوةري ثزيشكي بؤ بردمان كوذرابوو "نيطبين"

ئةوكاتة زانيمان ئةم هاورييانةشمان كوذراون كة ضوار كةسى تر بوون.

كةتةرمي ناضي لةياديان كؤمؤنيستةكان هةر نةدراوةتةوةو ثي كوذراوةكانيان هةظالة و نراون ذيرخاك يةكيتيةوة لةاليةن ثينجيان

نةشهيلراوة ثرسةيان بؤ دابنري.ثي "تةرمةكانيان وتي مةحمود عةبدولآل ريطةيان ئةوة دواي ناشتيانن، خؤيان نةداينةوة ساآلنةي ئةو تاكو و دابنري بؤ ثرسةشيان نةدا طؤرةكانيان سةر بضوايةتة هةركةس دوايي

دةطيرا.عوسمان كارةساتة، ئةو دواي رؤذي بؤ جةلد "مومتةلةكاتةكانمان دةلي مارف حاجي كراو بارةطاكانمان ضؤلكردو ضوينة بارةطاي راديؤ

لةطردي بةختياري."لةحزبي دانيشتن داواي يةكيتي كاتةدا لةم كؤمؤنيست دةكةن، تاهير حةسةن و فوئاد سادق و ناسك ئةحمةد دةضن بؤ دانيشتنةكة، لةيةكيتيش ئامادةية طول خةسرةو و قادر سةيد مستةفاي ترة ثيالنيكي ئةمةش بةآلم دةبن دانيشتنةكة بؤية لةكوردستان، كؤمؤنيست دةركردني بؤ وةك خةسرةو ساية وتي "هةر سي ئةندامةكةي دةستطير كريكاري كؤمؤنيستي ريبةرايةتي يان ئةكةن تةسليم راديؤكةمان وتيان و كران

راديؤكة بوين ناضار بؤية بكوذين؟ ريبةرةكانتان دةستطير ئيمةشيان هاتن و بكةين تةسليم تةنانةت بووم، راديؤ بةرثرسي من ئةوكاتة كرد دةمانضة شةخسيةكانيشيان لي سةندين، من راي بةريوةبةري حةسةني سةركةوت تاكو نةبووم دةمانضة ئ��ةوة خةسرةو كاك وتي ئاسايش

شةخسيةكةي من بؤ تؤ، وازبينة لةوةي خؤت."ريكخراوةي لةناو "تةنانةت وتيشي ساية ئافرةتانيش نزيكةي 18 ئافرةتي دالدةدراو هةبوو دواي ئافرةتانة ئةو طرت بارةطايانةشيان كةئةو يةكيكيان بةكةسوكاريان، دران��ةوة ماوةيةك بيالنةو مندالي ضةندين كوذرايةوة، دةستبةجي

بيكةسمان ال بوو ئةوانةشيان بةرةآلكرد."

ئةو داخ��ؤ ل���ةوةي ب��وو نيطةران ساية ضةك بي كة مةدةني كؤمةلي ريكخراوانةي داطيركران، و ت��اآلن بيانويةك بةض ب��وون دياردةي كؤمؤنيست حزبي بؤ بةهانةيان ئةطةر

ضةكداري بوبيت .زياني وتي ساية خةسرةو وةك حزبة ئةم مالي 300 هةزار دؤالري سالي 2000ي ليكةوت ديناري هةزار 4 دؤالر 100 نرخي كةلةوكاتةدا

سويسري بووة.يةكيتي نيوان ثةيوةنديةكاني ساتة ئةم تاكو لةسنوري نةخراوةتةوةو ريك كؤمؤنيستةكان و ئةو لةئيستادا بةآلم نية، بونيا بةفةرمي يةكيتي كوردستان( كريكاري كؤمؤنيستي )حزبي حزبة لةمةشدا ياساييداية، مؤلةتي وةرطرتني لةهةولي نالين "ثيمان وتي مارف حاجي عوسمان وةك بةوةي نادةنةوة مؤلةتةكةشمان وةآلمي نةخير

كةمؤلةتمان ثيدةدةن."ضؤنة ئيستة تاكو ئ���ةوةي دةرب����ارةي كؤمؤنيستةكان دؤسيةي ئةو تةسفية جةستةيةيان حاجي عوسمان نيودةولةتي؟ دادطاي نةبردؤتة مارف سكرتيري حزبي كؤمؤنيست وتي "لةدواي كؤشتني ئةو ثينج ئةندامةو دةست بةسةراطرتني بارةطاكانمان لةروي ثرؤتيستؤ لةناوخؤو دةرةوةي كار تةنانةت كرد، ئيدانةيةكمان هةموو وآلت

يةكيتي ئةندامي لةضةندين ئةوةي طةيشتة دةرةوةي كةئةهاتنة بؤية دا نيشتمانيمان كةئةو ئةوةشي بؤ دةربكةون، نةيانةويرا وآلت كوشتنةي هاوةلةكانمان ببةينة دادطا ئةوة رةنطة

قؤناغي خؤي بيت".و كؤمؤنيستةكان خويني رشتني دواي دةركردنيان لةسنوري يةكيتي، كؤمةليك رؤشنبير ئيدانةيان بةيانيكي بوو كةس 36 كةذمارةيان لةقةآلضؤالن دا تالةباني لةديداريكي بآلوكردةو وتبوون ثيي كارةياندا ئةو لةوةآلمي تالةباني ئيمة لةماوةي 25 رؤذدا لةسنورةكانةوة 27 مليؤن بةهؤي ليكةوتبوو زيانمان سويسري ديناري

داخستني مةرزةكانةوة.

شيخ عةبدولئوميدمحةمةد

Page 42: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200944

ئينتةرظيوو: شةنكار عةبدوآل

و لةسيستةم نيطةرانة زؤر سةعيد فايةق راشكاوانة بؤية لةكوردستان ثةروةردة ئيدارةي

بؤ ريطا دةدوي. ثـــةروةردةو ـــي رةوش : ــطــا ريضؤن لــةكــوردســتــان ــردن ــرك ــي ف

دةسةنطيني؟ هةلئةم ئيمة واية ثيم من : سةعيد فايةق ئيمةش زؤرةو نوقساني هيشتا نويية سيستمة بةطؤرانكارييةكان دةستمان هةلةوة لةخاليكي يارمةتي طؤرانكارييانةش ئةم ك��ردووةو بكةنةوة. كةبير ن��ادات خويندكارةكانمان بةهيض نويية سيستمة ئةم دي بةشيوةيةكي بيركردنةوةي ثرؤسةي دةستكاري شيوةيةك سيستمة سيماي كةسةرةكيترين نةكردووة ئةو نية ئةوة ماناي ئةمةش هاوضةرخةكانة. طؤرانكارييانةي كةكراون خراثن، بةثيضةوانةوة تةندروستن هةنطاوي طؤرانكارييةكان من و دةضيت ثيشةوة بةرةو سيستمةكة و وةزارةتي كاتيشدا لةهةمان ثييان. طةشبينم هةية بةكات ثيويستم من دةلي ث��ةروةردة بؤية ببيت جيطير سيستمةكةم ئ��ةوةي بؤ واهةست من بةآلم بدةيني. كاتيان دةبي ثيشةوة بةرةو بةخيرايي ثرؤسةكة دةكةم ئةمة زياترة، بةجورئةتي ثيويستي و ناروات واية ثييان ثةروةردة كاديرةكاني لةكاتيكدا هؤكار دوو ليرةدا خيراية. لةثيويست زياد بةشارةزاييةوة ثةيوةندي كةيةكةميان دةبينم هةية. بةدةسةآلتةوة دووةميشيان هةيةو زؤر شارةزامان لةاليةكةوة دي بةشيوةيةكي هاوضةرخةكانداو سيستمة لةبواري دةطمةنة فيكري ثةروةردةيي لةالمان بووني نيةو ميزاج

دةور زؤر دةبينيت. لةاليةكي ديكةشةوة ئةمرؤ بةهؤي ئةو ريكةوتنةي نيوان ثارتي و يةكيتي خؤي ت��ةواوي دةسةآلتي سياسيةك هيض بةثيي ياسا مومارةسة ناكات. لةوانةية وةزيري طشتي بةريوبةري كؤمةلي بيةويت ثةروةردة باشتر كارةكاني بتوانيت ئةوةي بؤ بطؤريت بكات كارة ئةو ناتوانيت بةآلم بةريوة، ببات

ضونكة نية، دةسةآلتةي ئةو ئةوةي لةبةر كةسانيكي لةاليةن بةريوبةرانة لةو هةنديك ناتوانيت ئةو دانراون يةكيتيةوة ناو بةرزي بيانطؤريت، بةآلم ئةوةي طرفتي طةورةترة ئةو بطؤريت بةثارتي سةر يةكيكي هيض ناتوانيت لةريكةوتني كار و دةبيت زوير ثارتي ضونكة شيوة بةهةمان دةكات. حزبة دوو ئةو نيوان وةزيري يةك ناتوانيت وةزيرانيش سةرؤك ببيت. زوير يةكيتي نةوةكو الببات يةكيتي

يةكيتي ريكةوتنةي ئةم طشتي بةشيوةيةكي لةبةردةم ط��ةورة ريطريكي بؤتة ثارتي و لةوانةش حكومةتداو كارةكاني طةشةسةندني

وةزارةتي ثةروةردة. دةضوو، دواوة بؤ سالة 16 ماوةي ثةروةردة كةميك وة 2007 لةئاياري دواج��ار بةآلم هةنطاوةكان دةستيثيكرد. طؤرانكاري

بةدلي ئةطةرضي تةندروستدا بةئاراستةيةكي لةاليةن نارةزاييةك ئةمرؤ نية. هةمووشمان لةئارادا بةريوبةرةوة لةمامؤستاو هةنديك هةية كةدةتوانين بةسةر سي طروثدا دابةشيان

بكةين: بةشيك لةو كاديرانة نةشارةزاييةكي زؤريان لةبارةي سيستم و فيكري ثةروةردةييةوة هةيةو نازانن سيستمي فيركاري دةبي ضؤن ببيت. ئةم بريتية لةو كةسانةي دذي هةر شتيكي طروثة

ريكةوتين يةكييت و ثارتيبؤتة ريطريكي طةورة لةبةردةم طةشةسةندني

كارةكاني وةزارةتي ثةروةردةسةرؤك وةزيرانيش ناتوانيت يةك وةزيري يةكيتي الببات

Page 43: rega magazin

45ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

تازةن كةلةسنوري شارةزايي خؤيان تيثةر بكات و ناتوانن لةئاويكي قولدا مةلة بكةن و نايانةوي

تاقيشيبكةنةوة. طروثي دووةم: بريتين لةو كاديرانةي لةبةر بةرذةوةندي تايبةتي خؤيان لةطةل طؤريني ئةم بةشيك توانيويانة طروثة ئةم نين. سيستمةدا رابكيشن خؤياندا بةالي سياسيانةش لةو فيركاريدا لةسيستمي شارةزاييةكيان كةهيض

نية. كةطروثيكي سييةم طروثي نارةزايي بةآلم كةم نين زؤر رةوايةو داواكارييةكانيان لةجيطةي وةزارةتي دةكةم بةدي من ئةوةي خؤيداية. ئةو نةبووة سةركةوتوو ل��ةوةدا ث��ةروةردة برةوينيتةوة. ئةو دوولية بليم باشتر يا نارةزايية ئيمة كةثيويستة بكةم ياداشت ئةوةش دةبي بدةين. ثةروةردة بةوةزارةتي دةرةفةتيكيش ئةوةي مني نيطةران كردووة دةزطايةكمان نية ضاوديري وةزارةتي ثةروةردة بكات. يةكيتي و دةزطايانةي ئةو هةموو داوة وابرياريان ثارتي ئةو بةخودي سةر دةبي دةكةن ضاوديري دةكةن. سةرثةرشتي كةخؤيان وةزارةتانةبن ئيمة دةليم بكةم قسة روونتر ئ��ةوةي بؤ ل��ةدةرةوةي هةية بةدةزطايةك ثيويستمان ئةم كارةكاني ئةوةي بؤ ثةروةدة وةزارةت��ي روانطةيةوة لةم هةر هةلبسةنطينيت. وةزارةتة بيروبؤضوونانة ئةو لةهةموو ثشتطيري من سةرثةرشتياري دةكةن ئةوة كةداواي دةكةم بيت، سةربةخؤ دةزطايةكي ث��ةروةردةي��ي

سيستمي لةطةل لةبنةرةتدا من ضي ئةطةر سةرثةرشتياريدا نيم.

ــةروةردةي ث ــي وةزارةت : طا ريسيستةمة بةو شانازي كوردستان يةوة دةكات كةدايناوة بةبؤضوني نويتؤ تاضةند طونجاوة؟ نةهيشتني كةوتن

تاضةند سةرةتايي سيي تاثؤلي ندكاري خوي ئةمة ئايا طونجاوة؟

تةمةل دروست ناكات؟لةضووني مةبةستمان سةعيد: فايةق يا دةربضن نية ئةوة قوتابخانة بؤ منداآلن ئةوةية سةرةكي مةبةستي بةلكو بكةون، لةوانةية بةدلنياييةوة ببن. فيربوون كةفيري ثيويستي لةوي ليرةو بابةت برطةو هةنديك هةبيت، ضاككردن خستنةسةرو و بةالبردن سيستمة ئةم طشتيةكةي بةشيوة ب��ةآلم ئةوةي طونجاوة. هؤكار زؤر لةبةر من بةراي كةطونجاو نيةو وا لةهةنديك مامؤستاو بةريوبةر دةكات كةبةطونجاوي نةزانن ئةوةية وةزارةتي نيطةرانيةكاني سةعيدي فايةق ث��ةروةردة بريك نةداوةتةوة. هةنديك خال هةن ئةواني ثيويستي ئةمةش راط��رت��ووة، لةكارةكاني

بةضارةسةري ثراكتيكي هةية.كةطوي ث��ةروةردةي��ة وةزارةت��ي ئةركي رؤذنامةوانانة بةريوبةرو مامؤستاو سةدان لةو بطريت كةخالة الوازةكاني ئةو سيستمة دةبينن. ئيمة ثيويستمان بةليكؤلينةوةي جيدي هةية بؤ ئةوةي بةخةلك بليين ئةم سيستمة باشة يا نا؟ بةوانة ئيمة تةنها ئةمة كاريكي زؤر الدييانةية

بليين سيستمةكةي ئيمة زؤر باشةو برايةوة. كةوتن نةهيشتني ديكةوة لةاليةكي طوزارش و دةكةيت باسي كةتؤ ثؤالنةدا لةو بواري كاديري كؤمةليك لةبيروبؤضووني تةندروستة. زؤر حالةتيكي دةكات ثةروةردة هؤكاري نابيتة شيوةيةك بةهيض ئةمة تةمبةلي، بةآلم ئةمة ثيويستي بةوة هةية ئيمة ثةروةردة ثرؤسةي بؤ نويمان تيطةيشتنيكي منداآلنة ئةو لةمةينةتي بير ئةطةر هةبيت. ضةشتووة ئازاريان ثؤالنةدا كةلةو بكةيتةوة نيطةتيظ بةخاليكي هةنطاوة ئةو هةرطيز لةقةلةم نادةين. ئةم هةنطاوة وا لةمندال دةكات بروانيتة هاوضةرخانةوة لةطؤشةنيطايةكي سيستمي فيركاري كةدةبي ئيمة لةضوارضيوةي بكةين تةماشاي بيركردنةوةدا ثرؤسةي دةبينم واي من سي. دوو و يةك ثؤلي نةك ئةو ثتةوكردني هؤي دةبيتة هةنطاوة ئةم رادةوةستن. لةسةري منداآلنة ئةو بنةمايانةي ببن، دروست تةمبةل مندالي لةوانةشة بةلي بةلكو نية بريارة ئةو بةآلم ئةمة ماناي خراثي بريارةدا ئةو ثيادةكردني لةطةل واية ماناي لةوانةش بطؤرين ديكة شتي كؤمةلي دةبي

تيروانين و شيوازي كاركردنمان.

ندن خوي بيناي نةبوني : طا ريك هةندي كيشةية، طــةورةتــريــن حزبةوة لةاليةن ــةروةردة ث بيناي جطةلةوةي ئةمة داطــيــركــراوة، زؤربةي بيناكاني كوردستان لةزيندان كي ندكاري خوي بةمة ئايا دةضــن، بةمة يان دةردةضيت؟ سةربةست تةندروستي سايكؤلؤذيايةكي لةاليةن دةبيت دروســت ندن خوي

ندكارةوة؟ خويبيناي حزبيك هةر بروانة، سةعيد: فايةق واية سياسيةكاني ماناي بكات داطير قوتابخانة الديين. زؤر ث��ةروةردةدا لةبواري حزبة ئةو بؤ راب���ردوو دةي��ةي دوو تاقيكردنةوةي دةرخستين زوربةي كاديرة حزبيةكان و سياسية تازةيان تيطةيشتنيكي هيض ئيمة ناودارةكاني كارة ئةو نيةو لةتواناياندا نيةو ث��ةروةردة بؤ بكةن. لةم روانطةيةشةوة ئاسايية ئةطةر بيناي قوتابخانةكان داطير بكةن. بةآلم ئايا تؤ بةلطةت

لةالية كةحزب ئةم كارةي كردووة؟ طةورةترين دووةم تةواو، بيناي نةبووني ئةوةي لةبةر ثرؤسةكةدا لةبةردةم طرفتة ل��ةب��ةردةم ري��ط��رة ت��ةواو هؤلي نةبووني كاركردني شيوازي هةنديك ثيادةكردني نةدريت شيوازانة بةم ثةرة ئةطةر هاوضةرخ. دةبيت بريتي ثةروةردة ثرؤسةي واية ماناي وةرطرتني و نووسين و خويندن لةفيركردني هةنديك زانياري. ئةوةي من مةبةستمة دةبي ثرؤسةكة بطؤرين بؤ ئةوةي مندالةكانمان ببنة ئيستا ئةوةي بكةنةوة. بير كةبتوانن كائينيك بيركردنةوةيان تواناي خويندكارةكانمان هةية نية و بؤية ناتوانن ببنة كائينيكي بةرهةمهينةر. دةذميرين بينا كةمي كةزيانةكاني بيطومان باشة ريطريكي فاكتةرة ئةم ئةوةي دةطةينة حكومةت خويندكاراندا. طةشةكردني لةبةردةم تاوةكو وة 1991 لة هةر طشتي بةشيوةيةكي زؤر طرفتةدا ئةم لةضارةسةركردني ئيستاش كةمتةرخةم بووة. حكومةت ثيويستي بةعةقليك فرة بيكردنةوةيةكي داينةمؤي كةببيتة هةية دةيبينم لةحكومةتدا من ئةوةي رةهةندي. ناتوانيت بؤية دةكاتةوة بير تاكرةهةندانة

ضارةسةريك بؤ ئةم طرفتة بدؤزيتةوة. طلةيي ثةروةردة وةزارةتي زؤرجار : ريطا ثيويست بةثيي بؤدجةكةيان دةكات ئةوة لةووآلتة ثةروةردة وةزارةتي طرنطي ئايا نية، لةض يان شيوةيةكة؟ بةض ثيشكةوتووةكان

ثيويستمان بةدةزطايةك هةية

لةدةرةوةي وةزارةتي ثةروةدة بؤ ئةوةي

كارةكاني ئةم وةزارةتة هةلبسةنطينيت

Page 44: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200946

ئاستيكداية؟ نةوتووة ت��ازةم شتيكي سةعيد: فايةق و ثةروةردةيي سيستمي بنةماي بليم ئةطةر فيركاري طرنطترين بنةماية بؤ ثيشكةوتني هةر فيردةكرين نةوةكان لةويوة ئا وآلتيك ضونكة لةداهاتوودا دزو طةندةل بين يا دلسؤزو بيريارو خاوةن كارخانةو ... هتد بين. تا ئةو رادةيةي من شارةزابم لةهةموو ئةوروثاي رؤذئاوادا ثةروةردة بكات ثيويستيش ئةطةر هةيةو شيري بةشي بارةيةوة لةو ورد ئاماري دةتوانيت مرؤظ بةثاساوي كوردستان حكومةتي بخاتةروو. كةمي بودجة بةهيض شيوةيةك بايةخيكي شياو بةناو ضاويك ئةطةر بةآلم نادات، بوارة بةم حكومةت دةكةيت تةماشا بطيريت شارةكاندا خاوةني ئيمة هةية. بيشوماري ثارةيةكي ئةوةندةش و نين دادثةروةرانة سيستميكي ديموكراتي نين و حكومةتيش هيندة كراوة نية تا ميدياكان دةرةفةتيان هةبيت لةوة بكؤلينةوة

كةئةو هةموو ثارة بؤ كوي دةضيت؟بةتوانا مامؤستاي نةبوني : طا ريدةدات؟ ندكار لةخوي زيان تاضةند كوردستان ثةيمانطاكاني زانكؤو ئايا مامؤستايةكي توانيويانة تاضةند

بةتوانا بةرهةم بهينن؟ط��ةورةي ه��ةرة بةشي سةعيد: فايةق ئةوانةشي و نين بةتوانا مامؤستاكانمان بةشي شارةزاييةكةيان ثيدةدريت ريطةيان

ئةوة ناكات سيستميكي هاوضةرخ بةريوة ببةن. كةخةتاي بكةم ياداشت ئةوة طرنطة ليرةدا ئاستةدان، كةلةو نية مامؤستاكان خودي مامؤستاكاندا لةثيطةياندني زانكؤكان بةلكو سةر دةمانباتةوة ئةمةش نةبوون. سةركةوتوو تاكةكان نةك ئيمة سيستمي كؤي ئةوةي مامؤستاكان ئةطةر بيطومان نية. هاوضةرخ ئةوانيش بخوينداية هاوضةرخيان زانستيكي هاوضةرخ دةبوون. سيستمي ئيمة مامؤستاكاني وا راهيناوة بؤ ئةوةي بةشيوةيةكي زؤر دواكةوتوو يا بةمةبةست بكةن. ثةروةردة منالةكانمان ئيدي وابووة حكومةت ثالني مةبةست بةبي لةاليةكي ديكةوة بةآلم ليبكةين؟ بؤ طلةييان بةدواي دةب��ي و رابوةستين ناتوانين ئيمة ضارةسةردا بطةريين. يةكيتي و ثارتي بةرثرسن لةسةروةري و ثيشكةوتنةكان، بةآلم بةرثرسي شكستةكان. و لةطةندةلي سةرةكيشن سةركةوتوو دةيةية دوو نزيكةي بةدريذايي وةزارةتي بؤ ثياو دوو لةهةلبذاردني نةبوون وةزيرانة هةموو ئةم ثةروةردة، باآلو خويندني لةطةل ليثرسينةوةيان بةآلم رؤشتن، و هاتن كامانةية نةثرسين لييان نةكردو يةكيكياندا لةالي طؤران كةميك ئيستا سةروةريكانتان؟ بؤ ئةمة بةآلم دةكةين، بةدي مامؤستاكانمان باشي وةزارةتي خويندني باآل ناطةريتةوة بةلكو بؤ طؤرانكارييةكاني وةزارةتي ثةروةردةو ويستي

مامؤستاو بةريوبةرةكان دةطةريتةوة.حزب دةستيوةرداني : طا ريزيان تاضةند ثةيمانطاكان لةزانكؤو فيركردن ثــةروةردةو لةثرؤسةي

دةدات؟دةزانيت ئةطةر ئؤي.. ئؤي سةعيد: فايةق لةناو شاخ سةروةرييةكاني بةئةندازةي حزب ليداوين سةري خؤت هةلدةطريت شاردا زياني بؤ الي طؤدؤ. يةكيتي و ثارتي زؤر سةركةوتوو كاديري وةزيرو ضةندين لةدامةزراندني بوون ئةم ب��وارةدا. لةم طةندةل نةشارةزاو باآلي بؤ ئةوةي وةآلمي ئةو ثرسيارة هةنطاوة بةسة بدةيتةوة كةبؤ سيستمي فيركاري و ثةروةردةيي سةيرة ثي زؤرم من دواكةوتووة. هيندة ئيمة بةطةندةلي دذ ثرؤذةيةك جةالل مام كاتيك بووة بةشدار خؤي لةكاتيكدا دةكاتةوة بآلو نةشارةزاو كةساني ضةندين لةجيطيركردني دذي لةاليةك ثةروةردةدا. لةبواري طةندةل كار ديكشةوةة لةاليةكي و طةندةلية واستةو بةو ثرنسيثانة دةكات! بةكورتي ئةطةر لةماوةي ئةم دوو دةيةيةدا لةهةردوو ال تةنها وةزيرةكاني

ئيستا بووناية شارةزا ثةروةردة باآلو خويندني لةكةش و هةوايةكي ديكةدا دةبووين. بةكورتي بوارة لةم دةست ثارتي و يةكيتي ئةطةر من ثيشدةكةوين. زؤر بةدلنياييةوة هةلبطرن

لةم بوارةدا ثيشنيارم زؤرة.كي ندكاري خوي ئةمرؤ : طا ريتــةواو ثةيمانطاكان زانكؤو زؤر ن، دامةزري ئــةوةي بةبي دةكــةن ساردناكاتةوة ندكاران خوي ئةمة

ندن؟ لةخويلةوانةية كارة ئةم بيطومان سةعيد: فايةق هةندي خةلك لةخويندن سارد بكاتةوة، بةآلم فيربوون كةفيري لةئيمة دةكات داوا وا ذيان بةرزكردنةوةي بؤ الوةكانمان ثيويستة ببين. ئاستي زانستي خؤيان فير بكةن نةك تةنها بؤ دامةزراندن. من دوو زانكؤشم تةواو كرد بةآلم ماوةيةك خةريكي طسكدان و قاث شتن بووم

لةضيشتخانةكاندا. بةسيستمي ثةيوةندي طرفتة ئةم بةشيكي سيستمي كاريطةري كةلةذير هةية بةعسةوة وافير خةلك واتة بوو. كؤمةنيستةكاندا وآلتة فةرمانبةربن دةولةت لةالي هةموويان كراوة ثييان ثيويستيشي دةولةت ئةطةر تةنانةت لةئةنجامي ئةوةية ديكةي بةشةكةي نةبيت. ذيرخاني كارو بازاري ئيمة سيستمةوة ئةم ئابوري و سيستمي خويندنمان طةشةي تةواوي تيدا هةمووةي ئةو جيطاي بؤية نةكردووة، حكومةت ئةمانةش هةموو سةرباري نابيتةوة. تةنها بةشيوةيةكي زؤر سةير سست و الوازةو بؤ هةول طرفتةكاندا سةرهةلداني لةكاتي

ضارةسةر دةدات.

ثرؤفايل

فايةق سةعيد : لةدايکبووي كةركووك 1960

كؤليذي ئابووري- بةشي دةرضووي بةغدا لةزانکؤي كارطيران و ئابووري

1985مامؤستايان زانکؤي دةرضووي

لةستؤكهؤلم 2001 ضاثکراوي كتيبي 7 ئيستا تاوةكو خؤكوذي بةناوي كتيبيکيشي هةيةو

منداآلن لةذير ضاثداية.

زؤرم ثي سةيرة كاتيك مام ةالل

ثرؤذةيةك دذ بةطةندةلي بآلو

دةكاتةوة لةكاتيكدا خؤي بةشدار بووة

لةجيطريكردني ضةندين كةساني نةشارةزاو طةندةل لةبواري

ثةروةردةد

Page 45: rega magazin

47ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

تايبةت بةريطا

لةطرتوخانةي زيندانيانةي لةو يةكيك تةسفيراتي كةركوك ئيستة بةندكراوة ناوي كةئةندامي ية عةبدولآل" جاسم "موسةنا لةكةركوك، ب��ووة ئاسايش هيزةكاني دةستنوس نامةيةكي بةثيي كةسة ئةم

باس كةوتووة ريطا دةست كةكؤثيةكي ديموكرات ثارتي ئةنداميكي دةكات لةوة ئاسايشي لةنيو لةريكخراوي طوآلن و بووة بروا هةوالدةري كردووةو كاري دا تايبةت ثيكراوي بةرثرسي ثؤليسي قةزاو ناحيةكان هةوالطري ناوي:ي نةبيل بؤ كاري بووة، لةناو فةوجي 4 ي سوثاي عيراقي كردووة،

ثارتي ديموكرات دا بةرثرسةكةي كةسيك بووة بةناوي "رةزا ئةمين محةمةد" لةريطةي بةبةشي ثةيوةندي ناويكةوة ياسين لةو موسةنا ب��ووة، ثارتيةوة هةوالطري ناوم ئةوانةي "هةموو نوسيويةتي نامةيةدا روونة، ئاشكراو لةطةليان كاركردنم هينان هاورييةكي كةلةطةل دةكات باس ئةو بفرؤشيت، ئؤتؤمبيلةكةي بضن ويستويانة

ليدةكات داواي كةسة ئةو لةريطادا بةآلم بؤية كؤمثيوتةرةكةي كةيسي هينانةوة بؤ ئؤتؤمبيلةكة دةباتة طةراج، دواي هاتنةوةي الي طةراج بطةرينةوة ريكةوتبوون لةبازار وانةكةوتةوة، ئةمة بةآلم ئؤتؤمبيلةكةيان بومةوة نزيك كاتيك نوسيويةتي موسةنا لي هاورييةمي ئةو بينيم لةئؤتؤمبيلةكة

بةجلوبةرطي ليبوو كةسيكي ضةند نية، مةدةنيةوةو وتيان ئةم ئؤتؤمبيلةي تؤ دزراوة، وتم باشة ثةلة مةكةن باثؤليس بيت، بةآلم طرتميان و بةرةو شوينيكي ناديار بردوميان، ئةيانويست ئ��ازارا ئةشكةنجةو لةذير تةسليمي ئةوةبوو بكةم ئيعتراف هةندي ليكؤلينةوةيان كردم بةو دانثيانانةوة كةلةذير كردم، ئيمزا ثييان ئةشكةنجةدا هةرةشةو ثشتينيكي ئؤتؤمبيلةكةدا لةنيو وتم ثييان ئةوةي بةبي دؤزراوةت��ةوة، كراو بؤمبريذ

ئاطام لةو مةسةلة بي.طواية ئاطادار، سةرضاوةيةكى بةثيى كةركوك لةشارى راب���ردوودا لةماوةى بةئةنجامداني هةستاوة ثارتى ئاسايشى ضةند سيناريؤيةك بؤ ئةو كةسانةو بةبيانوي ئةو كردون، دةستطيريان تةقينةوة هةولي زيادكردنى بؤ "ئةمةش وتيشي سةرضاوة بووة ثارتى ئاسايشى ذمارةى ضاالكيةكانى

لةوشارة".ثارتي ريكخستنةى ئةو بةرثرسى كةموسةنا ئةندامي بووة بؤ ريطا وتي "بؤ ثارة

خواردن ئةم فليمة دروست كراوة"لة بارةى ئةوةي تاضةند موسةنا تاوانبارة لةبةرامبةر ئةو كارةدا كةهةولي ئةنجامداني ريكخستنى بةرثرسى كاكةيى" "رةزا دابيت بؤ ديموكراتة ثارتي طوآلني ريكخراوى ريطا وتي "مالى موسةنا بؤ ماوةى 22 سالة خراثةيان كاريكى هيض تائيستا دراوسيمن مثنى " كارةكاني دةرب��ارةي نةكردووة" مةبةست هةمان بؤ كخستن لةري جاسم" دةليت " بؤ ماوةى 3 سال وةك ئةندامى ريكخستنى كارى لةطةلماندا ريكخستن فةقيرو بليى هةتا كوريكى داوة، ئةنجام داوةتة راثؤرتى 30 ئيستا تا ريكوثيكة، ئةو خةلكانةى كة ويستويانة لةبارةى ئيمة ئةنجامى لة بشيونن، كةركوك ئاسايشى تةواوى راثؤرتانة، ئةو بؤ بةداوادضونمان بةهؤى بوون. ودروست راست راثؤرتةكان لة ريطر ببينة توانيومانة مثنى راثؤرتةكانى

ضةندين كارى تةقينةوة لةكةركوك".

بةريوةبةري ئاسايشي ثارتي لةكةركوك:خوا مالي دادطاي كةركوك كاول بكات

ئةندامة طيراوةكةي ثاراستن: من بيتاوانم و ئةو تؤمةتة سيناريؤية بؤم دروست كراوة

عةميد هةلؤ هةمزة بةريوةبةري ئاسايشي ثارتي لةكةركوك

Page 46: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200948

ضيرؤكى ريكخستن بةرثرسةكةى دةطيريتةوة"فيراس" شيوة بةم روداوة ئةم بةداوى دةضيت ية "موسةنا" كةهاوريى ئةو دةضين بازار دةليت"تا ثى موسةناو دواتر دةكةين" ضاك ظيديؤية ئاميرى نزيك"بانكى لةطةراجيكى ئؤتؤمبيلةكةيان لةطةل بازار، دةضنة و رادةطرن رافيدةين" دةضنة ثارتى ئاسايشى دا رؤيشتنيان دةطرن، ئؤتؤمبيلةكة دةورى طةراجةكةو ضينراوى كةثشتينى ئ��ةوةى بةبيانوى

تيداية". "ئةطةر دةل��ي��ت كاكةيى رةزا م��ام لةناو ئاسايش ضؤن نةبيت فيراس كارى طةراجةكة، ناو ئؤتؤمبيالنةى هةموو ئةو دةضنة سةر ئةو ئؤتؤمبيلة؟" بةثى سةرضاوة باوةرثيكراوةكةى طؤظاري ريطاو بنةمالةى " فيراس" ئةم كارةى ئةنجام داوةو موسةنا ثشتينة ضينراوةكةى خستؤتة ئؤتؤمبيلةكةى ئاطادار ثارتى ئاسايشى ثاشان موسةنا،

كردؤتةوة". مام رةزا لةدريذةى قسةكانيدا وتى" من ثارتيم ئاسايشى بةرثرسى هةلؤ بةعةميد ماوةيةكى تاوانة، بى كورة ئةم "كاكة وت شايةتى دةكات، دا لةطةل كارمان زؤرة هةيةو سويندى خواردوة كة فيراس ثشتينة ئؤتؤمبيلةكةيةوة" خستؤتة ضينراوةكةى بةآلم عةميد هةلؤ لةوةآلمدا وتويةتي "ئةوة

ئةمرةو بؤمان هاتووة".ئازارى "ئاسايش ئةوةشى نةشاردةوة كة شكاندووة، قاضيان و دةست داوة، زؤريان خراثة كارى و خواردن بؤثارة فليمة ئةم كراوة" بةثرسةكةى ريكخستن وتيشى"ئيستا

فيراس هةلهاتووة شوينى ديار نية". هةلؤ حةمزة بةريوةبةري ئاسايشي ثارتي "مالي بةريطاي وت لةكةركوك ديموكرات دادطاي كةركوك كاول بكات، مةسةلةيةك نةبي جورئةتي كةس بمينيتةوةو سال 2ضةندين واية بةلي بدات لةسةر برياري دةبي، دروس��ت لةسةر قسةلؤكي قسةو عةلي قاسم حاكم دادوةر دويني ئةوةتا كةبة كرد ئ��ازاد كةسةي ئةو رةم��ةزان دةستطير ةوة تي" ئين "تي كيلؤطرام 450كرابوو، ئةم دادوةرة كةتوركمانة نازانم مالي لةكوييةو باري ئةمني و ذياني ضؤنة، بةآلم ناويري كةدادطا ئةوةية مةسةلةكة هةموو برياري سيدارة لةسةر ئةمانة جيبةجي بكات شتةكان دين ئةمةية تةنها مةسةلةكةش ليكؤلينةوةكان ئيفادةو دوا ئةخةن مةجراي ئةضيت ثي سالي 2 مةسةلةكان ئةطؤرن، دةزطاي ئةوة دواي ناميني، ئيمة الي لةدادطا، بكات تةداخول نية بؤي ئاسايش كاريك ئةزانري وةزعةكةي ثؤليسيش

ئازاد ئةمانة و دةرةضي برياريك ئةكةن ئةبن."

عةميد “موسةنا” قسةكاني دةرب��ارةي موسةنا راستة بةلي “ وتي حةمزة هةلؤ بووة مانط 1 ماوةي ئيمة بووة، ثارتي بؤمبريذكراو كةثشتينةيةكي زانيومانة هةندي بةداخةوة بةآلم كةركوك ديتة هةموو ئةطينا نادات ريطة ئةمني بواري

سةرضاوةي مةسةلةكةم باس دةكرد، بةآلم دةقيقي مةعلوماتةكة بةئيوة دةليم موقةدةم ئةمريكي نةقيبيكي لةطةل ئةمريكي ليي ك��ردووةو ئيشةكةيان سةرثةرشتي ضاوةرواني شيوةيةك بةهيض بةئاطادارن، وامانةزاني ئيمة كةموسةناية نةبووين ئةوة بينيمان ئافرةتة بةآلم خؤكوذيكي ثياو يان ثشتينة ئةو و هات كاتةدا لةو موسةنا

بؤمبريذكراوةي ثيبوو”.ئةندامي كةموسةنا ئةوةي دةرب��ارةي ثارتي و بووةو كاري بؤخؤتان كردووة، هةلؤ

هةويةي نية طرنط ئيمة “بؤ وتي حةمزة رةمةزان 29ي لة ثيشتر ثيبيت، ثارتي ئؤتؤمبيليك ئيمة بارةطاي لةبةردةم دا تةقيةوة لةكاتي داناني بؤمبي ضينراودا كابرا هةويةي مةلبةندي يةكيتي ثيبوو، سالي ثار تةقينةوةيةكي تر ئةنجام دراو كابرا هةويةي عةرةبيش ثيبوو ثارتي ناوضةي ناسنامةي موسةنا مادةم ئةوةي ناكريتةوة ئةمة بوو،

ناسنامةي ثارتي ثيبووة نةطيري.”لةوةآلمي ئةوةدا كةئايا تاضةند راستة ئةم خؤي ضاالكي بؤ ثارتي ئاسايشي مةسةلة ئةنجامي داوة لةبةرامبةر ئاسايشي يةكيتي؟ ئاسايشي “بةرامبةر وتي حةمزة هةلؤ يةكيتي هيض طرفتيكمان نيةو هاوبةشيشين، رؤذانة دانيشتنمان هةية، شكستمان يةكةو

سةربةرزيش بؤ هةردووالمانة”.محةمةد حسين عةلي تردا لةروداويكي ثارتي ئاسايشي لةاليةن 29.7.2007 لة وةك ك��راوةو دةستطير ديموكراتةوة بارزاني و تالةباني بؤ دا لةنامةيةكي خؤي تاوانةي ئةو ئةشكةنجةدا “لةذير دةلي بةآلم ناوة ثيدا دانم كراوةيةوة روب��ةروم تؤمةتةم كةئةو كاتةدا لةو و تاوانم بي بووم فةرميدا لةدةوامي من ثال خراوةتة بةريوةبةري كةجيطري لةنةخؤشخانة و هةموو نةخؤشخانةي حةويجةم ئيدارةي بةرثرسة و ثؤليس عةشايةرو خةلكي ئيداريةكاني تري حةويجة شايةتي ئةوةيان و خراث كاريكي لةهةموو كةدورم بؤداوم

طوماناوي”سوندوسةو كةناوي عةلي خيزاني حةويجة لةنةخؤشخانةي ثزيشكي “هاوسةرةكةم وتي ريطا بؤ دا لةليدوانيكي تؤمةت ثالي خراوةتة ئةوةشي تاوانةو بي كردني ل��ةك��ةدار بؤ ه��ةل��ب��ةس��راوةو و بنةمالةكةمانةو هيضي تر” ئةو وتيشي “من بينيم هاوسةرةكةم طيراوةو دا لةتةلةفزيؤن تةنها كردووة، دروست بؤ ئةوةيان تؤمةتي خواي طةورةش شك ئةبةين كةئةم زولمة دراوة ئةنجام كةبةرامبةرمان بكات ئاشكرا

لةاليةن ئاسايشةوة.”سكاآليةكي مانط دوو دواي “عةلي نوسيوة بؤ حاكم فاروق دادوةري ليكؤلينةوةو ئةلي من لةذير ئةشكةنجةدا ئةم ئيعترافانةم ئةفسةري لةبةردةم لةكاتيكدا ك��ردووة، دواي ئيعترافي كردووة، دادطا ليكؤلينةوةي ثشكنيني ثزيشكي ليذنةي بؤ نيراوة ئةوة بةخةتي ئةكات، عةلي ئةلين درؤ بؤ كراوة ويذدانم ئةلي نوسيوة دادط��اي بؤ خؤي مورتاح نية ئةمةوي حاكم ببينم دواي ئةوة لةحةويجةوة كةضؤن كراوة داللة كشف

هاتووةو تةقينةوةكةي كردووة.”

بةثيى سةرضاوةيةكى ئاطادار، طواية لةماوةى رابردوودا

لةشارى كةركوك ئاسايشى ثارتى

هةستاوة بةئةجنامداني ضةند سيناريؤيةك بؤ

ئةو كةسانةو بةبيانوي هةولي تةقينةوة

دةستطرييان كردون، ئةو سةرضاوة وتيشي

"ئةمةش بؤ زيادكردنى ذمارةى ضاالكيةكانى ئاسايشى ثارتى بووة

لةوشارة".

Page 47: rega magazin

49ذمارة )10( مانطي نيساني 2009

راثؤرتي : دارا عةبدولآل

رؤشنبير و رؤذنامةنوس كؤمةليك رابردوو مانطي لةشاري هةولير ئيمزاي ياداشتيكيان كرد كةداواي ئاشكرا كردني مولك و ساماني بةرثرساني هةريمي

كوردستان دةكةن.ثةرلةماني ئةندامي رؤستايي زانا لةوبارةوة ئيسالمي كؤمةلي ليستي كةلةسةر كوردستان كردو هةنطاوة لةو “دةستخؤشي وتي بةشدارة وتي “دةميكة داواكاري ئيمةش بووة لةثةرلةماني ئاستي نةلةسةر بةداخةوة بةآلم كوردستان، حكومةت ئاستي نةلةسةر هةريم، سةرؤكايةتي كردني ئاشكرا بؤ نةنراوة هةنطاو ثةرلةمان و وةرطرتني ثيش بةرثرسان ساماني و سةروةت بةجيهيشتني ل��ةدواي ئةوةي بؤ ثؤستةكانيان سامانيان و س��ةروةت ب��ةراوردي ثؤستةكانيان و مولك لةسةر ئةطةر بزانري ئةوةي بؤ بكريت، ساماني خةلك خؤي دةولةمةند كردووة روبةروي

ياساي بكريتةوة".دةستةي نةكردني دروس��ت وتيشي ئةو نةزاهةو دةرنةكردني ياسايةك بؤي واتة دريذةدان

بةحالةتي طةندةلي لةكوردستان".رؤذنامةنوسانةي لةو يةكيك سةعيد بةختيار وتي ريطا بؤ كردووة ياداشتة ئةو لةسةر ئيمزاي دامةزراندني و عيراق ئ��ازادي ثرؤسةي "ثاش كورد سياسي سةركردايةتي ن��وي، حكومةتي عيراق بةخةلكي ثيشكةش لةليدوانيان جؤريك دةكرد، بةتايبةتي كوردستان هةريمي و بةطشتي بؤتة بوارةكاندا و كاية لةزؤربةي هةريم بةوةي عيرقي حكومةتي دةكريت و ثيشةنط و نمونة كوردستان هةريمي لةئةزموني سود فيدرال وةربطريت. ئيمة وةك رؤذنامةنوس طومانمان لةم بوو ريكالميك ئةوةندةي ضونكة هةبوو ليدوانانة كوردستاندا لةهةريمي خؤجييةتي دةسةالتي بؤ

ئةوةندة حةقيقةتيكي تيانةبوو.ئةوةي لةطةل ثرؤسةكة "دواي وتيشي ئةو زيادي لةعيراقدا بةرضاو بةشيوةيةكي طةندةلي رووةوة، لةو دنيا دةولةتي دووةمين بووة كردوو ئةوةياندا هةولي عيراقي كاربةدةستاني بةآلم بكةن طةندةلي ريشةكيشكردني ضارةسةري هةية، زياتر لةوي ئازاديةكانيش و بن شةفاف و ثةرلةمانيكي ئةوان ثةرلةماني نمونةش باشترين ثةرلةمانيكي ئيمة ثةرلةمانةكةي بةآلم زيندووة

مردوو و خةوالووة.

بلين هةريمي كوردستان هةريميكي دةتوانين ناشرينةو تائيستاش دوو ئيدارةيي بةدي دةكريت و هةموو شتةكان جياوازن و لةنيوان ثارتي و يةكيتيدا كاربةدةستاني كة لةكاتيكدا ئةمة كراون، دابةش هةلبذاردني ثرؤسةي ئةنجامداني ثاش بةغدا زياتريان هةنطاوي ثاريزطاكان ئةنجومةني هةولياندا نةزاهةوة دةزطاي لةريي و هاويشت تاخةلك ئاشكرابكةن بةرثرسةكان ساماني طةندةل بزانن كة بةوةي ثيبكات متمانةيان ساماني ئاشكراكردني بةلطةش باشترين نين، كة بوو، عيراق وةزيراني سةرؤك ماليكي نوري بة 500000 مليؤن دينار خةملينرا ثيم واية ساماني ئةتوانيين كةواتة كوردستانة، بةرثرسيكي منالة بليين ئيمة طومانمان هةبوو لةئةداي سةركردايةتي دؤراون بوارةكاندا لةهةموو كوردستان، سياسي و قاجاخضيت و طيرفان ثركردني خةريكي تةنها وةبةرهيناني نةوتن و بةهيض شيوةيةك شةفافنين.

ضةند وةك ئيمة س��ؤن��ط��ةي��ةوة ل��ةم ضةند بةكؤكردنةوةي بريارماندا رءذنامةنوسيك سةرؤكي كة طشتي راي بؤ داوابكةين واذؤيةك سامانةكانيان بةرثرسان و حكومةت و هةريم بةتةواوي داوامانة خؤشبةختانةش ئاشكرابكةن،

كةنالة ناوخؤيي و دةرةكيةكان.ليرةشدا مةبةستمان ئةوة نية ضةنديان هةية يان نيانة، تةنها ئةوة نةبيت ثييان دةليين ئيمة طومانمان هةريمي بودجةي بكةين ثرسيار و هةية ئيوة لة لةم دةكريت، هةروةك لةضيدا سةرف كوردستان مةكتةبي ئةندامي سةيدعةلي عومةري رؤذانةدا سياسي يةكيتي ئةوةي ئاشكراكرد كة ملياريك و ضوارسة مليؤن دينار نةوت فرؤشراوة، كةبةنيوةيي

بؤ طيرفاني بةرثرساني يةكيتي و ثارتي رؤشتووة.ثارتي لةنيوان هةريم بودجةي بؤضي يان مليؤن 35- 30 بري دةكريت دابةش يةكيتي و ئةمةش كة يةكيتي، هيندةش و ئةيبات ثارتي ئةمة دةيكةن، حزبة ئةو و ئاشكراية دزيةكي بةئاشكراكردن ثيويستي و طةورةية طةندةليةكي بكرينةوةو ئاطادار لي و خةلكي كوردستاني هةية بةردةستي بكةويتة ئةزمونة ئةم نةدةين ماوة

كؤمةليك تاالنضي.خةلكيش لةوة دلنيا دةكةينةوة كة لةداهاتوودا لةثيش هةنطاوي و دةبيت تريشمان ضاالكي تريش دةنيين، وة داوا لةهةموو هاوالتيان دةكةين لة ريطري ئةوةي بؤ بكةن هةلبذاردن بةشداري دةسةالتدارةكة حزبة دوو تةزويراتي ئةنجامداني بؤ هاوالتي بةنةضوني ئ��ةوان ضونكة بطرن،

دةنطدان تةواوي فؤرمةكان لةبةرذةوةندي خؤيان ثردةكةنةوة، بؤية ضونيان باشترةو دةنط بة ليستي سيهةم بدةن تا ثةرلةمان كارابكريت و رؤح بطريت

بةبةريدا."دلير محةمةد" وتى" ئةندامي لةاليةكى ترةوة ثةرلةماني كوردستان لةسةر ليستي حزبي شيوعي وتي "من ثيم واية بونى كؤميسيؤنيكى دةست ثاكى هةموو كاتيك زةرورة بؤ دورست كردنى هةريميكى كراوة كةلةبةغداد ئةوةى لةبةرئةوة ديموكراس، ئيمة ثيويستة ديموكراسى. لةبنةماكانى يةكيكة وةك كوردلة كوردستان ثيشوازى لةم كؤميسيؤنة يةكيكمان هيض وابيت ثيمان دةبيت بكةين. طةورةترو بةرزتر نين لةياسا، ريطة نةدةين بة هيض دةسكةوتيكى نامةشروع، ثيوستة ئيمةى كورد لةم ثيادة بكةين، كة بنةمايانة ئةو قؤناغةدا زؤرترينى خزمةت بة قةزييةكةمان دةكةن، بؤية تائيستا وةك كورد دؤزةكةمان نةطةيشتؤتة ئامانجيكى ثيويست. ثيمواية هةية، لةثيشة طةورةترمان ئيشى ئيمة نابيت شةخس بؤ بةرذةوةنديية تايبةتيةكانى خؤى،

بةرذةوةندنى طشتى لةبير بكات. كة رؤذنامةنوسيك "وةك "هةورامان محةمةد ريطا بؤ كردوة ناوبراوى بةياننامةى ئةو واذؤى هةستاين كة رؤذنامةنواسان وةك ئيمة " دةلي بةم كارة لة راستيدا ئةمة كارى ئيمة نةبوو، ئةطةر بمانةويت شتةكان بؤ كؤمةلطا ئاشكرا بيت، دةبواية ثةرلةمان بةم كارة هةستاية. لةبةرئةوةى ثةرلةمان نةيان حيزب، هةردوو ثةرلةمانى لةكوردستاندا، توانى ئةم كارة بكةن. لةدواى ئازادى كوردستان ئةم هةيةلةسايةى ئةزمونمان ضةندين عيراق و دوو حزبةوة، كة هةموو شتيكيان بؤ خؤيان فةرز كردووة، وةئةندامانى خؤيان دةخةنة ئةو ليذنانةوة بكرين و وةك خؤيان زياتر شتةكان سةركوت تا كارةكانى بتوانريت وانية ثيم نةكرين. ئاشكرا لةوكاتةوةى بةدةستبهينيت. سةركةوتن نةزاهة هةية زانياريمان طشتى، راى بة داومانة ئيمة كة كة دةكريت، ثى يارى تاثؤ فةرمانطةى ئيستا تا ديكةوة، كةسانى بةناوى دةكرين مولكةكان ئيستا ليذنةكانى تر تاضةند لةبوارى ستراتيذى ئةم هيناوة؟ بةدةست تؤيان ئةو ئامانجى نةتةوةيةدا لةبةرئةوة هةموو وةآلميك بةنا جواب دةدريتةوة. ثروثاطةندةى لة بةشيكة كارةشيان ئةم بيطومان ديموكراس ثاكى ناسنامةيةكى دةيانةوى خؤيان بة خؤيان ببةخشنةوة بؤ ئةوةى كؤمةلطة بيدةنط و سةرشةقام بيتة نةتوانيت طشتى وراى بيت

خؤثيشاندان بكات.

ثةرلةمانةكةي ئيمة ثةرلةمانيكي مردوو و خةوالووةهةريمي كوردستان هةريميكي ناشرينةو تائيستاش دوو

ئيدارةيي بةدي دةكريت

Page 48: rega magazin

ذمارة )10( مانطي نيساني 200950

ئةو تةنها ياسا ء مرؤظ مافى ديموكراسىء ضةمكى كوردستان لة دةسةآلتةوة زمانى بازارطةرمىء درووشمء بؤتةى لة كة ضةمكةية ثيشيل دةكريت، ياسا لةاليةن خودى دةسةآلتيشةوة دةسوريتةوةو سةرؤكى دةرضووةو ثةرلةمانةوة لة كة رؤذنامةنوسى ياساى وةك ئةم ئةكريت، ثيشيل جارة ضةندين ئةوة كردووةو واذؤى هةريم رؤذنامةطةري ياساي بؤ هةريم سةرؤكى ثةرلةمانء هةنطاوةى كردنةوةى تاريكىء داثؤشينى بؤ رؤذنامةنوسان بؤ بوو روناكييةك ثةنجةرةيةكى نويى ئازادى لة تةالرى دةسةآلتةوة بةرووي دةرةوةدا، بةآلم سةدمةخابن ئةو ياساية ثيشيل دةكريتء كةسيش كؤدى ئةو )5( ياسايةوة ئةو دةركردنى لةدواى طةرضى نازاني، ثيشيلكردنة نازانم تيناطات؟ نهينية لةم كةسيش كراونء زيندانى رؤذنامةنوس كاكى دادوةر كة نوينةرى دةسةآلتى دادوةري و قةزاية، ضؤن ئاطادارى برياو ياساكانى دةسةآلتى جيبةجيكردنء ياسادانانى وآلتةكةى خؤي سةرنوسةرى عومةر سؤران وةك رؤذنامةنوسيكى طرتنى نيية؟ طؤظارى "ريطا" لة 3/18/ 2009 و طواستنةوةى بؤ طرتوخانةى رانية، ئةو ئاماذة ئةدات بة دةستةوة كة ياساكانى ثةرلةمان بةهاو بارستايي نيية، لةكاتى سةردانيكماندا بؤالى سؤران عومةر لة كاتي طرتنةكةيدا طؤشةيةكى لةسةر شوين نةبونى لةبةر سليمانى طرتوخانةى لة بةرتةسكى قةنةفةيةك دانيشتمء قاضم خستة سةر قاض، بةآلم كاكى وةك طذما بة هات تورةيي بة ناشرين زؤر بةشيوةيةكى ثؤليس تاوانبارو دزو جةردانةبين كة تيكةآلويان كردبوو ئيمةش لةو بلييت وةرمطرت ئاسايي زؤر بةندة رؤذنامةنوساندا، و نوسةران لةطةل بةتايبةت هةموانة ئةركى حكومى شوينى ياساو حورمةتى ضونكة رؤذنامةنوس، بةآلم سةير لةوةدابوو رينماييةك هةلواسرابوو نوسرابوو خؤيان ثؤليسةكان ئةفسةرو كةضى قةدةغةية" "جطةرةكيشان شمولى ياسا تؤبليي ثرسى: خؤمم لة منيش دةكيشاو جطةرةيان كة بيركةوتةوة ثةرلةمانم لةوكاتةدا نةكات؟ حكومةت دةزطاكانى فةرمانبةرةكانى كةضى جطةرة نةكيشانى بؤ دةركرد ياسايةكى حكومةت خؤيان كارى ثيناكةن، ثةرلةمانء دةسةآلت دةبي دلنيابن جي و هاوكارى ئامادةى زياتر كةس لةهةموو رؤذنامةنوسان كة طةواهى خؤى بةثيي سؤران كاك رؤشتنى ياسان، كردنى بةجي ئةم راستيةية كة ئيمة نامانةويت بةرةيةكى دذ بة ياسا و حكومةت بكةينةوة، بةآلم دةمانةويت بةرةيةك بين كة حةقيقةتةكان بلين و بة طةندةلكارةكان بلين ئيدى بةسة، ضونكة ضاوى رؤذنامةنوس وةك ضاويكى ئاسايي نابينى، ثاشان زؤريك لة سياسييةكانء بةرثرسةكان و بةربةست كةضي و رؤذنامةنوسانن سةنديكاى كاراى ئةندامى

تراذيدياكاني ذياني رؤذنامةنووسان هةست ثيناكةن، وآلت بكاتء مالئاوايي رةخنة دةتانةويت طةر ترةوة لةاليةكى لةناو طةندةليدا بمينيتةوةو لةسةر حسابى هاوآلتيان زةوىء سامان بؤ ئارةزووةكان سةرف بكريت، ئةوا دةكريت ئةم هةريمة ضؤل بكةين و ى ئةوسا هةنديك كةس دوور لة بةرثرسياريتىء ئةخالقى شؤرشطيرنامينيء نيشتمان لة ئاطايان تيردةكةنء ئارةزووةكانيان و دين ئايندةى لة نةفرةت طةنجةكانيش و ئةكات زياد زينداني ذمارةي ووتةي بة دةبيت، ناشرين ال سةروةريةكانيان و دةكةن خؤيان كاتي وآلت بةدبةختى " عةبدوللةتيف ئاسؤ هاوريم رؤذنامةنوسي دةست ثيدةكات كة ذمارةى زيندانةكانى لة ذمارةي زانكؤ و ناوةندة ناوةندة لة بن قةرةبالختر زيندانةكان و بي زياتر روناكبيريةكان دةبي رؤذنامةنوسان سةنديكاى بةرثرسانى ليرةوة رؤشنبيريةكان" تيبطةن لةوةى كة ئةركيكى ميذووىء ئةخالقييان لةسةرةو هةرضى ببينن و تاوتويى ئةو هةموو ثيشيلكاريانة زوترة سةرؤكى حكومةت بكةن، طةرضى دلنيام زؤر هةوليانداوة بؤ بينينى سةرؤكى حكومةت دةكري نةبووة، ئاكامى هةولةكانيان وشةية ضةند ئةم نوسينى تا هيلى رؤذنامةنوس دةيةويت حكومةت ئةطةر بكةين ثرسيارة ئةو ريز بؤضى مةترسيةوة، نةخاتة نةتةوةيي ئاسايشي و نةبةزيني سور لة ذيانء ئازادى رؤذنامةنوسان ناطريت؟ ياخود حكومةت بؤضى كار بةياساو ئيمزاكانى سةرؤكى هةريم ناكات؟ ضونكة رؤذنامةنوسانيش خؤيان بة خاوةنى خاك و نيشتمان و سةروةريةكانى شؤرش دةزانن و كورى ئةم ميللةتةن، ئةطةر ثيشتان واية رؤذنامةنووسان نيشتمان ثةروةرنين و بةفيك و فاكي دوذمنان دةنوسن دةفةرمون ئاشكرايان بكةن و بياندةنة دادطا، ئةطةر ثشتطيريمان لي نةكردن ثيمان بلين جاسوس و دوذمنى طةل، طةرضى زؤرجار رؤذنامةنوس بة جاسوس و قةلةم فرؤش تاوانبار دةكرين بةآلم من دةثرسم كي ئةو ثةيوةندى طرنطة بؤية فيربوون؟ لةكيوة كردو دروست رؤذنامةنوس بؤ يةى بكاتةوة يةكاليي دةسةآلتدا لةطةل كيشانة ئةم هةموو سةنديكا و وةآلمى طومانةكانى دةسةآلت بداتةوةو بةكؤى دةنط بوةستن و رؤذنامةنوسان، بة كردنة سوكايةتى و ترس فشارو بةو نةبن رازى بؤ هةية ترسناك ئةجيندايةكى طرتنةوة ئةم لةثشت ضونكة بةرتةسك كردنةوةى ئازادى و زيادكردنى قوفل و كةلةثضةكان بؤ

دةست و زماني رؤذنامةنوسان.

بةرزان علىسةرنوسةري رؤذنامةي ئاآل

دةسةآلت خؤي ثيشيلكةري ياساكانة ئيمة ضي بكةين؟!

ئةطةر سةركردة ئازادى بة تاكةكان ببةخشيتئيرت ئةواني بؤ ضيية -كريشنا مورتى-