Rečnik pojmova i termina

iz oblasti životne sredine

1/141

Uvod________________________________________________________________3

Skraćenice____________________________________________________________4

Termini______________________________________________________________5

A______________________________________________________________________10

B______________________________________________________________________20

C______________________________________________________________________24

D______________________________________________________________________35

E______________________________________________________________________43

F_______________________________________________________________________53

G______________________________________________________________________59

H______________________________________________________________________62

I_______________________________________________________________________65

J_______________________________________________________________________73

K______________________________________________________________________74

L______________________________________________________________________75

M______________________________________________________________________80

N______________________________________________________________________85

O______________________________________________________________________89

P_______________________________________________________________________93

Q_____________________________________________________________________104

R_____________________________________________________________________105

S______________________________________________________________________113

T_____________________________________________________________________124

U_____________________________________________________________________130

V_____________________________________________________________________133

W_____________________________________________________________________135

X_____________________________________________________________________138

Y_____________________________________________________________________139

Z_____________________________________________________________________140

Literatura__________________________________________________________141

2/141

Uvod

Uvodne napomene

Rečnik pojmova i termina iz oblasti životne sredine zasnovan je prevashodno na terminologiji medjunarodnih ugovora. Njihovo prevodjenje sa engleskog na srpski jezik zahteva saradnju eksperata različitih struka sa izvrsnim poznavanjem oba jezika. Iskustvo pokazuje da se prilikom prevodjenja medjunarodnih ugovora nailazi na mnoge probleme, a sam kvalitet prevoda je često nezadovoljavajući. Pre svega, reč je o prevodima medjunarodnih ugovora u vezi sa njihovom ratifikacijom i njihovim uvodjenjem u unutrasnji pravni sistem države.

Uzroci takvih pojava su mnogobrojni, a sa njima se najčesće susreću prevodioci, ali i svi oni u čijoj je nadležnosti njihova primena. Neujednačeno, a ponekad i pogresno korisćenje pojedinih termina dovodi do nesporazuma i teskoca pre svega u komuniciranju sa telima mnogih medjunarodnih organizacija. Potreba za ovakvim rečnikom postoji i prilikom pripreme materijala za učesce nasih delegacija na medjunarodnim konferencijama. Ujednačavanje terminologije je bitno i za komunikaciju na srpskom jeziku izmedju subjekata koji učestvuju u raznim delatnostima u vezi sa životnom sredinom, ali i zbog relativno rasirene prakse slobodnog i neujednačenog tumačenja pojedinih termina. Oni, naime, nisu često ujednačeni ni u izvornim tekstovima medjunarodnih ugovora, a pored toga mnogi u srpskom jeziku nemaju odgovarajuću reč i zahtevaju »opisan« prevod. Sve te pojave se umnožavaju prilikom uporednog prevodjenja termina sa nekoliko stranih jezika (na pr. engleski, francuski, spanski, ruski, nemački), koji su najcesće u upotrebi prilikom zaključivanja medjunarodnih ugovora.

Dakle, cilj i svrha ovog rečnika su siri, ne samo sa stanovista korisćenja izvora terminologije o životnoj sredini, već i sa stanovista njegove upotrebne vrednosti. Rečnik može biti korisćen za približavanje medjunarodne problematike i medjunarodne saradnje u oblasti životne sredine svima koji se na neki način bave ovim pitanjima ili su upućeni na njih iz različitih razloga. To mogu biti i novinari, učenici, studenti, profesori, naučni radnici i svi zainteresovani za bolje upoznavanje problematike životne sredine, njenoj zastiti i unapredjivanju, a naročito, za medjunarodnu saradnju u resavanju problema njenog ugrožavanja, kao globalnog problema.

http://www.ekoplan.gov.rs/src/dodaci/recnik/uvod.html

3/141

Skraćenice

Lista skraćenica

adj - adjective - pridev

adv - adverb - prilog

biol - biology - biologija

chem - chemistry - hemija

conj - conjunstion - veznik

geog - geography - geografija

geol - geology - geologija

lat. - latinski izraz

mech - mechanics - mehanika

n - noun - imenica

pl - plural - množina

sg - singular - jednina

v - verb - glagol

4/141

Termini

Skraćeni termini

AC - Aarhus Convention - Convention on Access to Information, Public Participation in Decision - making and Access to Justice in Environmental Matters (Arhus, 1998) - Konvencija o dostupnosti informacija, ucescu javnosti u odlucivanju i dostupnosti pravosuda u pitanjima koja se ticu životne sredine (Arhus 1998)

AI - Amnesty International -Medjunarodna amnestija

BAT - best available technique (najbolja raspoloživa tehnika i tehnologija)

BATNEEC - best available techniques not entailing excessive costs (najbolja raspoloživa tehnika koja ne zahteva prekomerne troskove)

BC - Basel Convention - Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal ( Basel , 1989) - Konvencija o kontroli prekogranicnog kretanja opasnih otpada i njihovom odlaganju (Bazel)

BSEC - Black See Economic Cooperation - Crnomorska ekonomska saradnja

CBD - Convention on biodiversity - Konvencija o biodiverzitetu

CCD - United Nations Convention to Combat Desertification in those countries experiencing serious drought and / or desertification, particularly in Africa ( Paris , 1994) - Konvencija o borbi protiv dezertifikacije u zemljama koje su ozbiljno suocene sa susom i / ili desertifikacijom, narocito u Africi

CE - Council of Europe -Savet evrope

CHR - Commission on Human Rights -Komisija za ljudska prava

CITES - Convention on international trade in endangered species of wild fauna and flora - Konvencija o medunarodnoj trgovini ugroženim vrstama divlje faune i flore

CMS - Convention on migratory species - Konvencija o migratornim vrstama

CNR - Committee on Natural Resources -Komitet za prirodne rasurse

CP - cleaner production - cistija proizvodnja

CSCE - Conference on Security and Co-operation in Europe - Konferencija o evropskoj bezbednosti i saradnji

CSD - Commission on sustainable development - Komisija za održivi razvoj

5/141

EBRD - Eurpoean Bank for Reconstruction and Development -Evropska banaka za obnovu i razvoj

EEA - European Environment Agency - Evropska agencija za životnu sredinu

EIA - Environmental Impact Assessment - procena uticaja na životnu sredinu

EIA Convention - Convention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Conext ( Espoo , 1991), Konvencija o proceni uticaja na životnu sredinu u prekogranicnom kontekstu

EIs - economic instruments - ekonomski instrumenti

EL - environmnetal labelling - ekolosko oznacavanje

EMS - environmental management system - sistem upravljanja u životnoj sredini

EMAS - eco - management and audit scheme - sistem Evropske unije za eko - menadžment i proveru

EMEP Protocol - Protocol to the LRTRAP Conventon on long - term financing of the cooperative programme for monitoring and evaluation of the long-range transmission of air pollutants in Europe ( Geneva , 1984) - Protokol uz LRTRAP konvenciju o prekograni cnom zagadivanju vazduha na velike udaljenosti

EU - European Union -Evropska unija

FAO - Food and Agruculture Organization - Organizacija UN za ishranu i poljoprivredu

GATT - General Agreement on Tariffs and Trade - Opsti sporazum o trgovini i tarifama

GEF - Global Environmental Facility - Globalni mehanizam za finansijsku podrsku u oblasti životne sredine

GHGs - greenhouse gases - gasovi staklene baste

GMOs - genetically modified organisms - geneticki modifikovani organizmi

GP - green procurement - zelene nabavke

IAE - International Atomic Energy -Medjunarodna agencija za atomsku energiju

ICAO - International Civil Aviation Organization -Medjunarodna organizacija za civilno vazduhoplovstvo

ICC - Interantional Chamber of Commerce -Medjunarodna trgovinska komora

ICJ - International Court of Justice -Medjunarodni sud pravde

6/141

IFCS - Intergovernmental Forum on Chemical Safety - Medjuvladin panel o hemijskoj bezbednosti

IFI - International financial institutions - medunarodne finansijske institucije

IGO - intergovernmental organization - meduvladina organizacija

IHO - International Hydrographic Organization -Medjunarodna hidrografska organizacija

ILA - International Law Association -Udruženje za medjunarodno pravo

ILC - International Law Commission -Komisija za medjunarodno pravo

ILO - International Labour Organization -Medjunarodna organizacija rada

IMO - International Maritime Organization -Medjunarodna pomorska organizacija

IPP - Integrated Product Policy - integralna politika proizvodnje

IPCC - Intergovernmental Panel on Climate Change -Medjuvladin panel o klimatskim promenama

IPPC - Integrated Pollution Prevention and Control - integralno sprecavanje i kontrola zagadenja

ISO - International Organization for Standardization - Medunarodna organizacija za standardizaciju

IUCN - The World Conservation Union -Medjunarodna unija za ocuvanje prirode

JI - joint implementation - zajednicko sprovodenje

LCA - life cycle assessment - procena životnog ciklusa

LRTRAP Conventon - Convention on Long - range Transboundary Air Pollution, Geneva , 1979. - Konvencija o prekogranicnom zagadivanju vazduha na velikim udaljenostima

MEAs - Multilateral Environmental Agreements - multilateralni sporazumi u oblasti životne sredine

NATO - North Atlantic Treaty Organization - Ugovor o severoatlanskom savezu - NATO pakt

NEAP - National Environmental Action Plan - Nacionalni ekoloski akcioni plan

NGO - non - governmental organization - nevladina organizacija

ODS - ozon depletion substances - supstance koje ostecuju ozonski omotac

7/141

OECD - Organization for Economic Co-operation and Development -Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj

OSCE - Organization for Securtiy and Co-operation in Europe - Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju

PIC Convention - Rotterdam Convention on the Prior Informed Consent Procedure for Certain Hazardous Chemicals and Pesticides in International Trade ( Rotterdam , 1998), Roterdamska konvencija o proceduri prethodno informisuce saglasnosti za neke opasne hemikalije i pesticide u medunarodnoj trgovini

POPs Convention - Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants ( Stockholm , 2001) - Stokholmska konvencija o postojanim organskim zagadujucim supstacama

POPs Protocol - Protocol to the LRTRAP Conventon on Persistent Organic Pollutants (Arhus, 1998) - Protokol uz LRTRAP Konvenciju o postojanim organskim zagadujucim supstancama

PRTR Protocol - Protocol on Pollutant release and transfer register to the Convention on Access to Information, Public Participation in Decision - making and Access to Justice in Environmental Matters (Kiev, 2993) - Protokol o registru ispu stanja i prenosa zagadenja uz Konvenciju o dostupnosti informacija, ucescu javnosti u odlucivanju i dostupnosti pravosuda u pitanjima koja se ticu životne sredine

RA/RM - risk assessment / risk management - procena rizika / upravljanje rizikom

REC - Regional Environmental Center for Central and Eastern Europe - Regionalni centar za životnu sredinu za Centralnu i Istocnu Evropu

REReP - Regional Environmental Reconstruction Programmee - Program obnove životne sredine Jugoistocne Evrope

SEA - Strategic Environmental Assessment - strateska procena uticaja na životnu sredinu

SEA Protoco l - Protocol on strategic environmental assessment to the Convention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Context ( Kiev , 2003) - Protokol o strateskoj proceni uticaja na životnu sredinu uz Konvenciju o proceni uticaja na životnu sredinu u prekogranicnom kontekstu

SECI - Southeast European Cooperative Iniciative -Inicijativa o saradnji u Jugoistocnoj Evropri

UN -United Nations - Ujedinjene nacije

UNCLOS - United Nations Convention on the Law of the Sea - Konvencija UN o pravu mora

8/141

UNESCO - United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization -Organizacija UN za obrazovanje, nauku i kulturu

UNGA - United Nations General Asembly -Generalna skupstina Ujedinjenih nacija

UNIDO - United Nations Industrial Development Organization -Organizacija UN za industrijski razvoj

UNSC - United Nations Securty Council -Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija

UNECOSOC - United Nations Economic and Social Council- Ekonomski i socijalni savet Ujedinjenih nacija

UNCED - United Nations Confference on Environment and Development - Konferencija UN o životnoj sredini i razvoju

UNCTAD - United Nations Conference on Trade and Development -Konferencija UN o trgovini i razvoju

UNDP - United Nations Development Programme -Program UN za razvoj

UNECE - United Nations Economic Commission for Europe - Ekonomska komisija Ujedinjenih nacija za Evropu

UNEP - United Nations Envrionment Programme - Program Ujedinjenih nacija za životnu sredinu

UNFCCC - United Nations Framework Convention on Climate Change (New York, 1992) - Okvirna konvencija Ujedinjenih nacija o klimatskim promenama

VA - voluntary agreements - dobrovoljni sporazumi

WB - world bank - sveska banka

WBCSD - World Business Council for Sustainable Development -Svetski poslovni savet za održivi razvoj

WHO - World Health Organization -Svetska zdravstvena organizacija

WIPO - World Intellectual Property Organization -Medjunarodna organizacija za intelektualnu svojinu

WMO - World Meteorological Organization -Svetska meteoroloska organizacija

WTO - World Trade Organization - Svetska trgovinska organizacija

WWF - World Wide Fund for Nature -Svetski fond za prirodu

9/141

A

A

 a branch of science - grana nauke;

 a fortiori - tim više, utoliko pre, upravo iz tog razloga ( izreka koja se koristi u medjunarodnom pravu, npr. u obrazloženjima sudskih presuda i arbitražnih odluka);

 a letter of application - prijava na konkurs (posao);

 Aarhus ConventionConvention on Access to information, public participation in Decision making and Access to Justice in Environmental Matters (Aarhus 1998.) - konvencija o dostupnosti informacija, ucešcu javnosti u odlucivanju i dostupnosti pravosudja u pitanjima koja se ticu životne sredine (Aarhus 1998.);

 abate - v. umanjiti, ublažiti, sniziti;

 abate acidification - umanjiti zakiseljenje;

 abatement - n. umanjenje, opadanje, smanjenje, redukcija;

 abatement costs - smanjenje troškova;

 abide - v. prebivati, boraviti, obitavati, stanovati, živeti;

 abolish - v. ukinuti;

 abolish at entry into force - ukinuti danom stupanja na snagu;

 abolish measures - ukinuti mere;

 abolish practice - ukinuti praksu;

 abolish restrictions - ukinuti ogranicenja;

 absorption - n. apsorpcija, upijanje;

 abstain - v. uzdržati se, izbegavati ciniti nešto;

 abstention - n. uzdržavanje;

 abundance - n. velika kolicina necega, obilje, izobilje;

 accede - v. pristati na predlog, zahtev, složiti se;

 accelerated deterioration - n. ubrzano propadanje, pogoršanje, deterioracija;

 acceleration - n. ubrzanje, akceleracija;

10/141A

A

 accept - v. prihvatiti, primiti, preuzeti;

 access - n. pristup;

 access on a reciprocal basis - pristup na osnovu uzajamnosti;

 accessible to - adj. pristupacan, dostupan;

 accession - n. cin pristajanja na zahtev;

 accession to the Protocol - pristupanje Protokolu;

 accident - n. nesreca, nesrecan slucaj, nezgoda, neocekivan dogadaj;

 accordance - n. slaganje, saglasnost;

 according to criteria - prema kriterijumima;

 accountability - n. odgovornost;

 acid - n. kiselina;

 acid deposition - taloženje kiseline, kiseli talog;

 acid rain - kisela kiša;

 acidification - n. zakiseljenje, povecavanje kiselosti;

 acidify - v. (za)kiseliti;

 acidifying effect - efekat zakiseljenja;

 acidity - n. kiselost;

 acknowledgement - n. priznanje, pohvala, potvrda;

 acknowledgement of delivery - potvrda o prijemu;

 acoustics - akustika, nauka o zvuku;

 act - odluka, dekret, radnja, delo, postupati, ponašati se;

 action - n. aktivnost, delovanje, akcija;

 action plan - plan niza aktivnosti za postizanje necega u buducnosti, akcioni plan;

 ad hoc - za ovo, za ovaj slucaj, u tu svrhu;

 ad interim - za sada, privremeno (tice se vršenja funkcija);

11/141A

A

 ad referendum - na izveštaj, na mišljenje, na potvrdu (potpisivanje medjunarodnog ugovora od strane opunomocenog predstavnika neke države, s tim da to potpisivanje još mora odobriti ustavno nadležan organ);

 additional - adj. dodatni, dopunski;

 additional protocol - dodatni protokol;

 adequacy - n. adekvatnost, prikladnost, primerenost;

 adhesive - n. lepak;

 adhesive tape - lepljiva traka;

 adjacent - adj. susedni, okolni, obližnji;

 adjustment - n. podešavanje, regulisanje, izravnanje, prilagodavanje, doterivanje;

 administration - n. administracija, uprava;

 administrative border - administrativna granica;

 administrative boundary - administrativna granica;

 administrative measures - n. administrativne mere, upravne mere;

 administrative procedure - upravna procedura;

 administrative proceedings - upravni postupak;

 admissible - adj. prihvatljiv, dopustiv;

 admission - n. priznavanje, prihvatanje, ulaz, upis;

 admit - v. prihvatiti, priznati, primiti;

 adopt - v. prihvatiti, usvojiti dokument;

 adopt a regulation - usvojiti, doneti propis;

 adopt a rule - usvojiti pravo;

 adopt by consensus of the Parties present - prihvatiti koncenzusom prisutnih strana;

 adopt measures - prihvatiti mere;

 adoption - n. usvajanje, prihvatanje;

 adoption of measures - donošenje mera;

12/141A

A

 adsorption - n. absorpcija, vezivanje supstance na cvrstu površinu;

 adverse - adj. negativan, nepovoljan, suprotan;

 adverse effect - nepovoljan, kontra efekat;

 aerosol - n. sprej, aerosol, raspršene kapljice neke supstance u vazduhu;

 affect - v. uticati, škoditi, štetiti;

 affect the environment - uticati na životnu sredinu;

 affix - v. pricvrstiti, prilepiti, to affix one's signature to a document potpisati dokument;

 agenda - n. dnevni red, program rada;

 Agenda 21 - jedan od glavnih dokumenata koji je usvojen na Rio konfrenciji o životnoj sredini i razvoju (1992) i u kome se, polazeci od procene postojeceg stanja sa svih relevantnih aspekata, predlažu pravci aktivnosti medunarodne zajednice I država pojedinacno na planu ostvarivanja ciljeva održivog razvoja”;

 agenda of the meeting - dnevni red sastanka;

 aggravate - v. pogoršati, otežati;

 aggravated health - pogoršano zdravlje;

 aggregate - v. skupiti, iznositi n. celina, masa, ukupan zbir, kompoznitni sastav, agregat;

 agree - v. biti saglasan, složiti se sa, odgovarati necemu;

 agree on the necessary methods - dogovoriti se o potrebnim metodama;

 agreement - n. sporazum, ugovor, saglasnost, slaganje, dogovor;

 agricultural enterprise - poljoprivredno dobro, kombinat;

 agricultural land - poljoprivredno podrucje poljoprivredno zemljište (kao površina), podrucje;

 agricultural policy - poljoprivredna politika;

 agriculture - n. poljoprivreda, obradivanje zemlje, zemljoradnja;

 agriculture and the agroindustrial sector - poljoprivreda i poljoprivredno-industrijski sektor;

 air and water pollution - zagadenje vazduha i vode;

13/141A

A

 air quality standard - n. propisom utvrden kvaliteta vazduha;

 air transport - vazdušni promet;

 airborne - adj. koji se prenosi vazduhom;

 airborne particulates - cestice koje se prenose vazduhom;

 alcoholic beverage - jako alkoholno pice;

 aldehyde - n. aldehid;

 alkali - n. alkalija, baza;

 alkaline - adj. bazni, alkalican;

 alkaline extraction - bazna ekstrakcija;

 all interested parties - sve zainteresovane strane;

 alleviate - v. olakšati, ublažiti;

 allocation - n. dodeljivanje, podela, raspodela;

 allocation of funds - raspodela finansijskih sredstava;

 alternate - v. raditi nešto naizmenicno, dogadati se naizmenicno;

 alternative - adj. alternativni, koji zamenjuje nešto, koji služi necemu kao zamena;

 alternative energy resources - alternativni izvori energije;

 ambience, - n.okolina, sredina u smislu okruženje, ambijent;

 ambient - adj. okolni;

 ambient concentrations - koncentracije (neke materije) u ambijentu;

 amend - v. dopuniti, izmeniti, popraviti;

 amendment - n. amandman, dopuna, ispravka, popravka zakona ili dokumenta;

 ammonia - n. amonijak;

 an appellate court - apelacioni sud;

 an individual in international law - pojedinac u medunarodnom pravu;

 an outline of the main alternatives - pregled javnih alternativa;

14/141A

A

 anaerobic - adj. anaerobni, koji može da opstane tamo gde nema slobodnog kiseonika;

 analysis - n. analiza, analiziranje, ispitivanje;

 analysis of facts - analiza cinjenica;

 analyze - v. analizirati, sistematski ispitivati;

 animal - n. životinja;

 animal charcoal - ugalj životinjskog porekla;

 animal rights - prava životinja;

 annex - n. aneks, dodatak, prilog (najcešce dodatni pisani materijal uz osnovni dokument);

 announcement - n. objava, objavljivanje, oglašavanje, zvanicna izjava;

 annual - adj. godišnji, jednogodišnji, koji se dešava jednom godišnje;

 annual report - n. godišnji izveštaj;

 annual session - godišnje zasedanje;

 annual species - jednogodišnje vrste;

 anthropogenic - adj. antropogeni;

 anthropogenic activities - aktivnosti koje pokrece covek;

 anthropogenic influence - promena izazvana ljudskim aktivnostima;

 anticipate - v. predvideti, anticipirati, ocekivati, sagledati unapred;

 apparatus - n. aparat, aparatura, uredaj, pribor;

 appeal - n. (legal) žalba, zahtev, molba, apel, apelacija, obracanje;

 appellate - adj. žalbeni, apelacioni;

 appliance - n. sredstvo, alat, pribor, mašina, aparat, kucni aparat, aparat u domacinstvu;

 applicable to - adj. primenljiv, pogodan, zgodan, prikladan za;

 applicant - n. podnosilac zahteva;

 application - n. primena, upotreba, primenjivanje, molba, zahtev;

15/141A

A

 application form - prijavni formular;

 apply - v. primeniti, odnositi se na, obratiti se;

 apply an arrangement - primeniti rešenje;

 apply for a job - konkurisati za posao;

 apply for a permit - podneti zahtev za dozvolu;

 apply to somebody for something - nekome za nešto;

 appoint - v. postaviti, odrediti, imenovati;

 apportion - v. raspodeliti;

 approach - n. pristup, prilaz (u smislu nacina dolaženja do nekog rezultata);

 appropriate - adj. pogodan, podesan, odgovarajuci;

 approval - n. odobrenje, prihvatanje;

 aquatic - adj. vodeni, koji živi ili raste u vodi;

 aquatic plants - vodene biljke;

 aquatic species - vrste koje žive u vodi;

 aqueous - adj. vodeni, koji postoji u vodi;

 aqueous solution - vodeni rastvor;

 aquifer - n. akvifer, izdan, podzmeni vodonosni sloj poroznih stena, peska ili šljunka iz kojeg se mogu iscrpsti odredene kolicine vode;

 arbiter - n. arbitar, fizicko ili pravno lice imenovano sporazumnim izborom stranaka da presudi stvar, odnosno da obavi arbitražu;

 arbitration - n. arbitraža, proces zvanicnog raspravljanja spora pred izabranim sudom;

 arc furnace - n. lucna pec;

 area - n. površina, oblast, podrucje, zona;

 area of land, water - n. kopnena, vodena površina;

 area protected under the Environmental Protection Act - podrucja zašticena Zakonom o zaštiti životne sredine;

16/141A

A

 arid - adj. sušan, suv, spržen, bezvodan;

 arid zones - sušne oblasti, zone;

 arise - v. nastati, proizilaziti, dolaziti, poticati;

 arrangement - n. dogovor, rešenje, sporazum, nagodba;

 arrangements established in an agreement - dogovori utvrdeni sporazumom;

 article - n. clan, tacka, deo, pasus, paragraf, odredba, clanak, predmet;

 artificial manure - veštacko dubrivo;

 as defined in paragraph 3 - kao što je odredeno u paragrafu 3;

 as promptly as possible - u najkracem roku;

 as provided for in Article 1 - u skladu sa Clanom 1;

 as provided for in article 12 - u skladu sa clanom 12;

 as provided for in this Protocol - na nacin kako je uredeno ovim Protokolom;

 as soon as possible - što je pre moguce, u najkracem roku;

 as specified in Article 1 - kao što je naznaceno u clanu 1;

 asbestos - n. azbest;

 assert - v. tvrditi, izjavljivati, zahtevati, tražiti;

 assertion - n. tvrdenje, tvrdnja, izjavljivanje;

 assess - v. oceniti, proceniti;

 assessment - n. ocena, procena;

 assign - v. dodeliti, odrediti, pripisati nekome;

 assigned - dodeljen;

 assistance - n. pomoc, podrška, potpomaganje;

 at one's disposal - biti na raspologanju;

 at regional level - na regionalnom nivou;

 at regular intervals - u redovnim intervalima;

17/141A

A

 at the end of the set period - na kraju utvrdenog perioda;

 at the request of - na zahtev;

 atmospheric - adj. atmosferski, koji se odnosi na atmosferu;

 atmospheric deposition - atmosfersko taloženje;

 atmospheric movement - atmosferska kretanja;

 atmospheric transport - atmosferski transport, kretanje materija u vazduhu;

 atmospheric transport of pollutans - kretanje zagadujucih materija u vazduhu;

 atom - n. atom;

 atomic energy - atomska enegija atomska energija;

 atomic radiation - atomsko zracenje (radijacija);

 attached certificate - priloženi sertifikat;

 attachment - n. dodatak, prilog;

 attainment - n. postignuce, tekovina;

 audiatur et altera pars - neka se cuje i druga strana (u postupku medjunarodnog suda ili odluke medjunarodne arbitraže, ali i u delovanju medjunarodnih organizacija);

 audit - n. provera, revizija racuna, revizija knjiga poslovanja;

 audit evidence - dokazi provere;

 auspices - n. okrilje, zaštita, pokroviteljstvo;

 authentic text - izvorni tekst;

 authenticate - v. potvrditi autenticnost (verodostojnost), legalizovati, autorizovati, overiti;

 authority - n. vlast, telo;

 authorized - adj. ovlašcen, autorizovan, opunomocen, ozakonjen;

 avail - n. pomoci, koristiti, služiti;

 avail oneself of - pomoci se, poslužiti se, okoristiti se;

 availability - n. dostupnost, raspoloživost;

18/141A

A

 availability of information - raspoloživost informacija;

 available - adj. dostupan, raspoloživ;

 available explanatory material - raspoloživi materijal sa objašnjenjima;

 average - n. prosek, srednja vrednost;

 avulsio - n. avulzija, otkidanje, iznenadno i naglo otkidanje i odnošenje zemlje snagom nekog vodenog toka i nanošenje na drugu, suprotnu obalu ili na nizvodne obale;

 aware - adj. svestan;

 awareness - n. svest, svesnost, znanje o (necemu);

19/141A

B

B

 bag limit - n. dozvoljeni broj izvesne vrste ribe koji može biti ulovljen u toku jednog dana, ograničeni izlov;

 ban - n. službena zabrana, javni proglas;

 barge - n. barža, šlep, teretni čamac;

 Basel BanAmendment to the Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal (Geneva, 1995) - Amandman na Bazelsku konvenciju o kontroli prekograničnog kretanja opasnih otpada i njihovom odlaganju (odnosi se na zabranu izvoza opasnih otpada iz OECD zemalja u zemlje koje nisu članice OECD a u nameri konačnog odlaganja.opasnog otpada) (Ženeva 1995);

 Basel Protocolprotocol on Liability and Compensation for Damage Resulting from Transboundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal (Basel,1999) - Bazelski protokol o odgovornosti i nadoknati štete nastale usled prekograničnih kretanja opasnih otpada i njihovom odlaganju (Bazel,1999);

 basin - n. geog. bazen,zaliv, udolina, uvala;

 be a claimant for - tražiti pravo na;

 be aware of - biti svestan;

 be aware of danger - biti svestan opasnosti;

 be entitled to - imati pravo na;

 be made available - postati dostupan;

 be put in force, come in force - stupiti, staviti na snagu;

 be put into effect - stupiti na snagu;

 beach - n. plaža, niska plitka obala jezera ili mora v. navesti, nasukati brod na obalu;

 beaching of ships - navođenje brodova na obalu;

 behalf - n. prednost, korist;

 benchmark - n. znak za nivelaciju (pri merenju zemljišta), geo. reper;

 beneficial - adj. blagotvoran, delotvoran;

 beneficiary - n korisnik;

20/141B

B

 benefit - n. korist, prednost, povlastica, privilegija, pogodnost, dobit;

 benzene - n. benzen;

 bequest - n. legat, ostavština, nasledstvo;

 best - adj. najbolji, najbolje;

 best available techniques (BAT) - najbolja dostupna tehnika ili tehnologija;

 best available technology not entailing excessive costs (BATNEEC) - najbolja dostupna tehnologija koja ne zahteva prekomerne troškove;

 best environmental practice - praksa koja je najprihvatljivija za životnu sredinu;

 beverage - n. bezalkoholno osvežavajućepiće, napitak;

 beyond - adj. izvan, preko, iznad;

 beyond dispute - neosporan, neosporiv;

 beyond the limits of national jurisdiction - izvan granica nacionalne (državne) nadležnosti;

 biased - adj. naklonjen (nečemu), neobjektivan, pristrasan;

 biennial - adj. dvogodišnji, koji traje dve godine;

 biennial report - dvogodišnji izveštaj;

 bilateral agreement - bilateralni, dvostrani sporazum;

 bilateral convention - bilateralna konvencija;

 bind - v. obavezati, vezati jedno za drugo, nametnuti, prisiliti, potvrditi ugovor, ratifikovati;

 bind legaly - pravno obavezati;

 binder - n. veza, vezivo, korice, fascikla;

 binding agreement - obavezujući sporazum;

 binding decision - obavezujuća odluka;

 bio - prefix koji se tiče živih organizama;

 bioaccumulation - n. biološka akumulacija, proces pri kome se određene materije iz spoljašnje sredine postepeno nagomilavaju u živom tkivu;

21/141B

B

 bioavailability - n.nivo, mera u kojoj neka supstanca ulazi u organizam i uključuje se u biološke procese;

 biodegradable - adj. biološki razgradljiv, biorazgradljiv;

 biodiversity - n. biological diversity biološka raznovrsnost, biološki diverzitet, raznovrsnost i promenljivost bioloških oblika, pojava i procesa u okviru živih organizama i ekoloških sistema čiji su oni deo;

 BioDiversity ConventionConvention on Bilogical Diversity (CBD) , (Rio de Janeiro, 1992) - Konvencija o biološkom diverzitetu (Rio de Ženeiro 1992);

 biofilter - n. biofilter;

 biofiltration - n. biofiltracija;

 biogas - n. biogas, gas nastao biološkom razgradnjom organske materije;

 biogenic - adj. biogen, životni, koji vodi poreklo od živih organizama, suštinski važan za održavanje života;

 biological - adj. biološki, koji se odnosi na biološke kategorije;

 biological resources - biološki resursi;

 biomass - n. biomasa, ukupna masa ili količina živih organizama na određenom prostoru;

 biomass fuel - biljni ili životinjski proizvodi ili ostaci koji se koriste kao gorivo;

 biosafety - n. bezbednost živog sveta;

 biosafety measures - mere radi zaštite živog sveta od negativnih dejstva iz spoljašnje sredine;

 biosynthesis - n. biosinteza, sinteza složenijih supstanci kao rezultat aktivnosti živih bića;

 biota - n.biota, živi svet, skup svih vrsta (biljaka, životinja, mikroorganizama i gljiva) određenog područja;

 biotechnology - n. biotehnologija;

 bioti - abiotičko razlaganje;

 Black See Economic Cooperation (BSEC) - Crnomorska ekonomska saradnja;

 blast furnace - visoka peć n. visoka peć visoka peć;

22/141B

B

 bleaching - n.izbeljivanje (u procesu hemijskog čišćenja tkanina, najčešće uz upotrebu hemijskih preparata koji sadrze hlor);

 bona fide - delovati u dobroj veri;

 bona fides - dobra vera, dužnost da se poštuje norma medjunarodnog prava i dato obećanje;

 bond - n. veza, spona;

 border - n. granica;

 bound - adj. vezan, ograničen, obavezan na nešto zakonom, propisom;

 bound by obligations - obavezan dužnostima, obavezama;

 boundary - n. granica, međa;

 boundary conditions - granični uslovi;

 branch - n grana (deo drveta);

 breed - v. rađati, gajiti, uzgojiti (stoku), proizvesti, prouzrokovati;

 breeding sites of rare species - područja razmnožavanja retkih vrsta;

 budget - n. budžet, finansijski plan, plan prihoda i rashoda;

 budgetary procedures - procedure koje se tiču donošenja i upravljanja budžetom;

 budgeting - izrada budžeta;

 buffer (filter) - n. tampon, (hem.) pufer, prostor ili materijal postavljen između dveju ili više prostora ili materijala da bi ublažio posledice njihovog direktnog kontakta;

 buffer zone - tampon zona;

 burdensharing - n. raspodela obaveza ili odgovornosti između učesnika u nekoj aktivnosti;

23/141B

C

C

 c. of commercial and industrial information - poverljivost poslovnih i industrijskih informacija.;

 c. on liability - konsultacija o odgovornosti;

 c. protection guideline - smernice za zaštitu potrošača;

 c. rights - prava potrošača;

 calamity - n. nesreća, nevolja;

 calcination - n. kalcinacija, žarenje, zagrevanje materijala do temperatura prelaska karbonata u okside;

 calcination steps - faze kalcinacije;

 calibration - n. kalibracija, baždarenje, etaloniranje, usklađivanje sistema merenja prema referetnom sistemu u određenim uslovima;

 captivity - n. zarobljeništvo, ropstvo;

 capture - v. uhvatiti, zarobiti, zapleniti, zadržati nešto (npr. neku supstancu) u nečemu ili pomoću nečega;

 capturing - n. hvatanje, zarobljavanje životinja ili neke materije tako da se onemogući dalje slobodno kretanje ili širenje, vodozahvat;

 carbon - n. ugljenik;

 carbon cycle - ciklus ugljenika;

 carbon dioxide - ugljen dioksid;

 carbon monoxide - ugljen monoksid;

 carburet - v. chem. karburirati, kombinovati hemijski sa ugljenikom, mešati (gas ili vazduh) sa gorivom u cilju efikasnijeg sagorevanja;

 carburetion system - n. karburacioni sistem;

 carcass - n. trup mrtve životinje, lešina;

 carcinogenic - adj. karcinogen, koji može da prouzrokuje karcinom;

 carriage - n. prevoz, prenos, transport, vozarina;

24/141C

C

 carriage of goods - prevoz robe;

 carriage of passengers - prevoz putnika;

 carry out - v. izvršiti, ispuniti, sprovesti, obaviti, ostvariti;

 Cartagena Protocol–Cartagena Protocol on Biosafety to the Convention on Biological Diversity ( Kartagena, 2000) - Kartagena protokol o biološkoj bezbednosti uz konvenciju o biodiverzitetu (Kartagena 2000);

 cast an affirmative (negative) vote - v. dati pozitivan (negativan) glas;

 cataclysm - n. velika elementarna nesreća, katastrofa, kataklizma;

 catalist - n. katalizator;

 catalytic converter - n. katalitički pretvarač,;

 catchment - n. rečni sliv;

 cattle - n. stoka;

 cattle protection scheme - program zaštite stoke, goveda;

 cause - n. uzrok, razlog, povod v. prouzrokovati, izazvati, pričiniti;

 cause of decay - uzrok propadanja, truljenja, raspadanja, kvarenja;

 cause serious damage/harm - prouzrokovati ozbiljnu štetu;

 cause serious disturbance - prouzrokovati ozbiljan poremećaj;

 cause, or threaten to cause damage - izazvati ili pretiti izazivanjem štete;

 ceiling - n. plafon, tavanica, domet, najveća visina;

 cement kiln - n. cementna peć, peć za kalcinaciju;

 certificate - n. pisana garancija, potvrda, uverenje, svedočanstvo, sertifikat;

 certified - adj. potvrđen, kvalifikovan, sertifikovan;

 cessation - n. prestanak, obustava, prekid;

 chairperson - n. predsedavajući;

 challenge - v. izazvati, prigovoriti, pobijati, osporavati;

 challenge the decision - dovesti u pitanje odluku;

25/141C

C

 charcoal - n. drveni ugalj;

 charge - v. naplatiti, zaračunati, tražiti cenu, puniti;

 charge for supplying information - naplata troškova za pružanje informacija;

 chemical - n. hemikalija;

 chemical bond - hemijska veza;

 chemical material - hemijski materijal hemijski materijal;

 chemical treatment - tretman hemijskim procesom;

 circumvent - v. izbeći, izbegavati;

 circumvention - n. izbegavanje;

 citizen - n. građanin, stanovnik;

 citizenship - n. državljanstvo, građanstvo;

 claimant - n. tražilac, zahtevalac, tužilac;

 claimant party - strana koja tuži u sporu;

 clean development mechanism - mehanizam čistog razvoja;

 cleanup of contaminated sites - n. čišćenje kontaminiranih lokacija;

 clearance - n. čišćenje, raščišćavanje, sklanjanje, seča šuma, krčenje;

 climate - n. klima;

 climate change - promena klime;

 climatology - n. klimatologija, nauka koja proučava klimu i klimatske fenomene;

 closed season - n. lovostaj, sezona zabrane lova na određene vrste;

 closed session - n. zatvoreni sastanak;

 coastal area - n. obalno područje, obalna zona;

 coastal zone - n. priobalna zona;

 coating - n. prevlaka, sloj, obloga, premaz;

 code of practice - n.pravilnik o ponašanju, pravilnik o primeni pravila;

26/141C

C

 codification - n. kodifikacija, sistematizovanje zakona u kodeks;

 codification of international law - kodifikacija medjunarodnog prava;

 codisposal - mešovito odlaganje;

 cognizant - adj. koji zna, svestan (of) nečega;

 coincide - v. (with) poklapati se, podudarati se, slagati se;

 coincide with administrative boundaries - poklapati se sa administrativnim granicama;

 coke - n. koks;

 coke oven - n. koksna peć;

 cokery - n. koksara;

 combat - v. boriti se, sprečavati, suzbijati;

 combat air pollution - boriti se protiv zagađenja vazduha;

 combat illegal activities - suzbijati nezakonite aktivnosti;

 combustible - adj. sagoriv;

 combustible matter - sagoriva materija;

 combustion - n. sagorevanje, gorenje;

 combustion sources - izvori sagorevanja;

 combustion turbine - turbina za sagorevanje;

 comitas gentium - medjunarodna pristojnost (kurtoazija);

 commence - v. početi, započeti;

 commence negotiations - započeti pregovore;

 commencement - n. početak;

 commencement of the procedure - početak procedure;

 commensurate - adj. primeren, proporcionalan (with);

 commission - n. odbor, komisija, provizija;

 Commission on Human Rights (CHR) - Komisija za ljudska prava;

27/141C

C

 Commission on Human Settlements (CHS - Habitat) - Komisija za ljudska naselja;

 Commission on Social Development (SCD) - Komisija UN za socijalni razvoj;

 commissioner - n. komesar, član komisije;

 commitment - n. obaveza, usvajanje, pristajanje;

 committee - n. komitet, odbor, radno telo;

 commodity - n. potrošna, trgovačka roba, artikl;

 common - adj. uobičajeni, zajednički;

 common but differentiated responsibility - zajednička ali diferencirana odgovornost;

 common concern of humanity - zajednička briga čovečanstva;

 common herritage of mankind - zajednička baština čovečanstva;

 common name - n. opšte, zajedničko ime, uobičajeni naziv;

 common provisions - zajedničke odredbe;

 comparable - adj. uporediv;

 comparable in size - uporediv po veličini;

 comparative - adj. uporedan;

 comparative law - uporedno pravo;

 comparison - n. uporedjivanje;

 compensate - adj. odštetiti, nadoknaditi, dati naknadu za (for);

 compensation - n. kompenzacija, nadoknada;

 competence - n. kompetencija, nadležnost, sposobnost;

 competent authority - nadležni organ;

 compliance - n. usaglašenost, pristajanje, poštovanje, pokoravanje;

 compliance committee - odbor za praćenje sprovodjenja;

 compliance with the obligations under an agreement - poštovanje obaveza iz sporazuma;

28/141C

C

 compliance with the provisions of - usaglašavanje sa odredbama;

 compound - n. chem. jedinjenje, smesa, složena supstanca, složenica;

 compressionignition engine - n. motor sa paljenjem pod kompresijom, dizel-motor;

 comprise - v. obuhvatiti, uključiti, sadržati, sastojati se od;

 compulsory - adj. prisilan, prinudan, obavezan;

 compulsory contribution - obavezan doprinos;

 concentration - n. koncentracija, zgušnjavanje;

 concentration of pollutants - koncentracija zagađujućih materija;

 concern - v. ticati se, odnositi se na, biti u vezi sa;

 concerning - u vezi sa, u pogledu, u odnosu;

 concerted action - n. zajedničko, združeno delovanje;

 concession - n. ustupak, koncesija;

 concessional - adj. koncesioni;

 concessional loans - koncesioni zajam;

 concessional terms - koncesioni uslovi;

 concessions set out below - dole navedene koncesije;

 conciliation - n. poravnanje, nagodba, mirenje, način rešavanja sporova medju državama;

 conciliation comission - komisija za poravnanje;

 conclude - v. zaključiti, izvesti zaključak, dogovoriti se, sklopiti sporazum (an agreement);

 conclude a convention - doneti, usvojiti konvenciju zaključiti konvenciju;

 conclude a protocol - zaključiti, usvojiti, doneti protokol;

 concluding document - završni akt;

 conclusion - n. zaključak;

 conclusion remarks - zaključne napomene;

29/141C

C

 concurrently - adv. istovremeno, istomišljeno, jednoglasno;

 condensation - n. kondenzacija, zgušnjavanje, zbijanje, sažimanje;

 condensor - n. kondenzator;

 conducive to - adj. koji doprinosi čemu, dovodi do čega;

 conduct - v. voditi, pratiti, upravljati čime, provodjenje (struje) n. upravljanje, ponašanje, vladanje, postupak, postupanje;

 conduct an enquiry of criminal or disciplinary nature - voditi krivičnu ili disciplinsku istragu;

 conductivity - n. provodljivost;

 conduit - n. provodnik, cev ili kanal;

 conference - n. konferencija, sastanak, skup;

 conference of the parties - konferencija ili sastanak strana;

 confidential - adj. poverljiv, tajni, pouzdan;

 confidentiality - n. pouzdanost, poverljivost;

 confidentiality of the proceedings of public authorities - poverljivost postupaka javnih vlasti;

 confined aquifer - vodonosni sloj ograničen između dva vodonepropusna sloja;

 confiscation - n. zaplena, konfiskacija;

 conflict of interest - sukob interesa;

 conformity - n. sklad, podudaranje, saglasnost, usaglašenost;

 conformity assessment - ocenjivanje usaglašenosti ocenjivanje usaglašenosti;

 congener - n. istovrsna, srodna stvar ili biće, srodnik;

 conjunction - n. veza, sjedinjenje, spajanje, savez, spoj;

 connector - n. konektor, priključak;

 consensus - n. saglasnost svih strana;

 consent - v. pristati (to), privoleti se, odobriti;

 consequent - n. posledica, ishod, učinak, ono što sledi;

30/141C

C

 conservation - n. očuvanje, održavanje, konzervacija;

 conservation action - akcija zaštite;

 conservation area - područje pod zaštitom oblast, prostor na kome su životinje i biljke zaštićeni;

 conservation of biodiversity - očuvanje biološke raznovrsnosti;

 conservation of forest - očuvanje šuma;

 conservation of species - očuvanje vrsta.;

 conservation status - pod statusom zaštite;

 conservative substance - postojana materija;

 conserve - v. očuvati, održati, konzervisati;

 consideration - n. razmišljanje, razmatranje, obzir;

 consignment - n. uručenje, predaja, slanje, pošiljka;

 consistent with - adj. konzistentan sa, u skladu sa;

 construe - v. protumačiti;

 consult - v. konsultovati, savetovati;

 consultant - n. konsultant, savetnik;

 consultation - n. davanje stručnog mišljenja;

 consultative - adj. savetodavan;

 Consultative Group on International Agricultural Research (CGIAR) - Konsultativna grupa za medjunarodna istraživanja u poljoprivredi;

 consulting - n.davanje saveta, konsalting;

 consume - v. trošiti, konzumirati, consume energy trošiti energiju;

 consumer - n. potrošač;

 consumer goods - roba široke potrošnje;

 consumption - n. trošenje, potrošnja, konzumacija;

 contaminate - v. zagaditi, zatrovati, kontaminirati;

31/141C

C

 contamination - n. kontaminacija, zagadjivanje, zagadjenost, zatrovanje;

 contingency - n. slučajnost, eventualnost, slučaj, nepredvidiva okolnost;

 contingency plan - plan za vanredne situacije;

 continual - adj. stalni, neprekidni;

 continual improvement - stalno unapredjivanje;

 continuous - adj. kontinuiran, stalan, neprekidan, trajan;

 continuous measurements - kontinuirana merenja;

 contract - n. (pisani) ugovor;

 contracting parties hereby agree (to) - ugovorne stranke saglasne su;

 contracting party - n. ugovarač, ugovorna strana ugovorna strana;

 contractual - adj. ugovoran;

 contractual obligation - obavaza iz ugovora;

 contravention - n. prekršaj, kršenje;

 contribute - v. doprineti;

 contribution - n. doprinos, prilog, udeo;

 convene - v. sastati se, sakupiti se, sazvati;

 convention - n. konvencija, dogovor;

 Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats (Bern, 1979) - CETS No.. 104. – Konvencija o zaštiti evropske divljači i prirodnih staništa (Bern 1979) CETS Br 104;

 conversion - n. pretvaranje (into,to) konverzija, zamena;

 convertible - , non-convertible adj. konvertibilan, zamenljiv, koji može da se zameni nečim drugim, nekonvertibilan;

 convocation - n. saziv(anje) , skupština, zbor;

 cooperate - v. sarađivati;

 cooperation - n. saradnja;

 cooperation policy - politika saradnje;

32/141C

C

 coordinated action - koordinirana akcija;

 corrosion - n. korozija, nagrizanje;

 cost - n. cena, troškovi;

 costbenefit analysis - analiza isplativosti;

 costeffective - adj. najisplativiji;

 council - n. savet, odbor;

 Council of Europe (CE) - Savet Evrope;

 counter - adv. u suprotnom smeru, kontra, nasuprot n. brojač;

 counter to the objective of the Protocol - suprotan cilju Protokola;

 counterclaim - n. protivzahtev;

 counterpart - druga strana;

 course - n. put, putanja, tok, razvoj, postupak;

 cover - n. pokrivač, prekrivač;

 coverage - n. skrovište (životinja), gustiš, šikara, pokrivač, pokriće (koje pruža osiguravajuća kompanija), nadoknada štete, pokrivanje nekog događaja u medijima;

 crematorium - n. krematorijum;

 crime - n.kriminal, zločin;

 criminal law - krivično pravo;

 criterion (pl criteria) - n. kriterijum, uslov koji mora biti zadovoljen;

 critical - adj. kritičan;

 critical concentration - kritična koncentracija;

 critical level - n. kritični nivo;

 critical load - n. kritično opterećenje;

 crop - n. usev, kultura, prinos, rod, letina;

 crossboarder - adj. prekogranični;

 crosssection - n. presek, poprečni presek;

33/141C

C

 crude oil - n. sirova, neprerađena nafta;

 cumulative - adj. zbirni, kumulativan, nadolazeći;

 cumulative effects - kumulativni efekti;

 cumulative exposure - kumulativno izloženost;

 currency - n. valuta;

 current - tok, struja adj. sadašnji, tekući;

 custom - n. običaj;

 customary - adj. običan, uobičajen;

 customary law - običajno pravo;

 customary practice - običajna praksa;

 customs - pl. carina n. carina;

 customs code - zbirka carinskih propisa;

 customs declaration - carinska deklaracija;

34/141C

D

D

 daily mean values - srednje dnevne vrednosti;

 dam - n. ustava, brana (na reci);

 damage - n. šteta, havarija, oštećenje;

 damage caused by - šteta nastala usled;

 damage ecosystem - nanositi štetu ekosistemu;

 damages - pl. odšteta;

 dampen - v. ovlažiti, nakvasiti se, prigušiti, smanjiti protok vazduha u peći;

 dangerous - adj. opasan;

 dangerous substance - opasna materija;

 dangerous supstance - opasna materija, supstanca;

 Danube commision - Dunavska komisija;

 data - n.podaci;

 data analysis - analiza podataka;

 data protection - zaštita podataka;

 database - baza podataka;

 date of entry into force - dan stupanja na snagu;

 deactivation of catalyst - deaktivacija katalizatora;

 deadline - n. krajnji rok, vreme do koga se mora obaviti odredjeni posao;

 decay - n. raspad, propadanje, trulež, nestajanje;

 deciduous - adj. listopadan;

 deciduous forest - listopadna šuma;

 decision - n. odluka, rešenje, presuda, zaključak;

 decision maker - donosilac odluke;

35/141D

D

 decision making - donošenje odluka;

 decision making support system - sistem za podršku odlučivanju;

 decisionmaking organ - organ odlučivanja;

 declaration - n. izjava, svečana izjava, objava, proglas, proglašenje, deklaracija;

 decline - n. nagibanje, nagib, propadanje, nestajanje;

 decommission - n. dekomisija, zatvaranje, prestanak korišćenja (zastarele opreme ili oružja), rasklapanje;

 decompose - v. razložiti, rastvoriti, rastaviti, raščlaniti, truleti, raspadati se;

 decomposition - n. razlaganje, rastavljanje, raspadanje, truljenje, raščlanivanje;

 decontaminate - v. dekontaminirati, otkloniti zagađenje;

 decontamination - n. dekontanimacija;

 decrease - n. smanjenje, umanjenje, opadanje;

 deem necessary - v. smatrati, držati neophodnim;

 deepsea fisheries - okeanski ribolov;

 defendant - n.optuženik, okrivljenik;

 degas - v. osloboditi, ispustiti, odstraniti gas iz neke supstance ili prostora;

 degasification - odstranjivanje gasa;

 degasing vent - ventil za ispuštanje gasa;

 degradation - n. degradacija, razgradnja, propadanje, opadanje (kvaliteta), geo.odnošenje (zemlje), trošenje (materije);

 degradation primary - primarna razgradnja;

 degrade - v. opadati, smanjivati se postepeno, geo. odnositi (zemlju), istrošiti;

 deleterious - adj. smrtonosan, poguban, štetan, otrovan;

 deleterious effects - štetne posledice;

 deliberate - adj. promišljen, nameran;

 deliberate release into the environment - namerno ispuštanje u životnu sredinu;

36/141D

D

 delineated area - n. opisana, označena oblast;

 denial of justic - n. uskraćivanje pravde;

 denounce - v. potkazati, javno prekoriti ili optužiti, obznaniti, oglasiti, izjaviti;

 density - n. gustina;

 denunciation - n. obznana, objava, tužba, prijava;

 deny - v.opovrgnuti;

 deplete - v. osiromašiti, isprazniti, iscrpeti;

 depleted uranium - osiromašeni uranijum;

 depletion - n. ispražnjenje, iscrpljenje;

 deposit - v. deponovati, naneti, nataložiti, n. nanos, talog, naslaga;

 depositary - n. depozitar, osoba ili kompanija kojoj je nešto povereno na čuvanje;

 deposition - n. premeštanje, prirodan proces taloženja supstance na stenama ili zemljištu;

 deposition dry - suvi talog, nanos;

 depository - n. mesto odlaganja, (privremeno) skladište;

 derivative - n. derivat, izvod (u matematici), proizvod;

 derivative of ecosystems and living organisms - n. derivat, proizvod ekosistema i živih organizama;

 derogate - v. (from) oduzeti, zakinuti, smanjiti, ograničiti delovanje (zakona), biti na štetu, ići na uštrb;

 desalination - n. odsoljavanje, desalinizacija, smanjenje koncentracije soli (u vodi ili zemljištu);

 desertification - n. opustinjavanje, širenje (nastajanje) pustinje;

 designate - v. označiti, odrediti, predložiti, izabrati, unapred imenovati (za);

 desirability - n. poželjnost;

 desirability of preserving - poželjnost očuvanja (nečega);

 desulphurization - n. odsumporavanje, uklanjanje sumpora iz nečega;

37/141D

D

 desulphurization rate - stopa, brzina odsumporavanja;

 deterioration - n. pogoršanje, kvarenje, deterioracija;

 detoxify - adj. detoksifikacija, proces uklanjanja štetnih materija ili otrova iz nečega;

 detriment - n. šteta, gubitak;

 detrimental to - adj. štetan, škodljiv, nauštrb;

 developed countries - razvijene zemlje;

 developing countries - zemlje u razvoju;

 development - n. razvoj;

 deviation - n. (from) odstupanje, devijacija, skretanje od;

 deviation from normal values - odstupanje od normalnih vrednosti;

 diffuse - adj. raširen, rasut, difuzan, raspršen;

 diffuse source - rasut izvor;

 diffusion of conventions - širenje konvencija;

 diffusion of knowledge - širenje znanja;

 dilution - n. razblaženje, razređivanje, rastapanje, razvodnjavanje;

 dilution for the purpose of lowering concentrations - razblaživanje u cilju smanjenja koncentracije;

 directive - n. uredba, pravilo, direktiva;

 disadvantage - n. nedostatak, nepovoljan položaj, šteta, gubitak;

 disappearance - n. nestanak, ičšeznuće;

 disaster - n. katastrofa, nepogoda, velika nesreća;

 disaster control - kontrola u slučaju nepogode;

 disaster management - upravljanje u situaciji velike nepogode (katastrofe);

 discharge - v. ispustiti, isprazniti, olakšati, rasteretiti, n. ispuštanje, pražnjenje;

 discharge of functions - razrešiti obaveze, osloboditi;

 discharge of pollutants - ispuštanje zagađujućih materija;

38/141D

D

 disclose - v. otkriti, izneti na videlo, obznaniti, pokazati;

 disclosure - n. otkrivanje, objavljivanje, odavanje (poverljive informacije);

 discontinuous - adj. diskontinuiran, prekinut, nepovezan, isprekidan;

 discontinuous measurements - diskontinuirana merenja;

 discretion - n. sloboda odlučivanja, diskrecija, rasuđivanje, opreznost;

 discretion right - diskreciono pravo;

 discretionary - adj. diskrecioni, po volji;

 discrimination - n. odabiranje, pristrasnost, diskriminacija, razlikovanje;

 discrimination on citizenship - diskriminacija po osnovu državljanstva;

 discriminatory - adj. diskriminatoran, koji razlikuje;

 disease - n. bolest;

 dismantle - v. rastaviti, onesposobiti, razoriti, demontirati;

 dispatch - v. izvršiti odluku(aktivnost);

 dispersion - n. rasipanje, raspršivanje, disperzija;

 disposal - n. odlaganje, odstranjivanje, uklanjanje;

 disposal site - mesto odlaganja;

 dispose - v. odložiti, odstraniti, ukloniti;

 dispute - n. rasprava, spor;

 dispute settlement - rešavanje sporova;

 dispute settlement procedure - postupak za rešavanje spora;

 disruption - n. prekid, raskol, rascep;

 dissemination - n. raznošenje, širenje, rasprostiranje;

 dissemination of information - širenje informacija;

 dissent - v. razilaziti se (u mišljenju), ne slagati se s kim;

 dissenting opinion - drugačije mišljenje, mišljenje koje se ne podudara;

39/141D

D

 distillate - n. destilat;

 distillation - n. destilacija, destiliranje;

 distort - v. iskriviti, izobličiti, izopačiti;

 distribution - n. rasprostranjenost, raspodela, distribucija, deljenje;

 disturbance - n. smetnja, uznemiravanje, nemir, uznemirenost;

 diurnal - adj. dnevni, koji se dešava u toku dana (obdanice);

 diurnal emission - dnevna emisija ( ne odnosi se na noćni period!);

 diversity - n. različitost, raznovrsnost;

 domestic - domaći;

 domestic jurisdiction - unutrašnja nadležnost;

 domesticated (cultivated) species - odomaćene (kultivirane) vrste;

 domicile - n. prebivalište, sedište, domicil, v. nastaniti, naseliti (se);

 domicile water - vode koje nastaju na teritoriji jedne države;

 donation - n. donacija, poklon, dar;

 donor - n. donator, darodavac, davalac;

 donor communit - zajednica koja daje donaciju;

 dose - n. doza, određena (propisana) količina;

 draft - n. nacrt, koncept, skica;

 draft decision - nacrt odluke;

 draft version - radna verzija;

 drain - v. isušiti, iscrpsti, odvoditi vodu, drenirati;

 drain dry - presušiti;

 drainage - n. isušivanje, odvođenje vode, drenaža, (kišna) kanalizacija;

 drainage area - slivno područje, područje odvodnjavanja;

 drainage basin - teren, površina sa koje glavna reka i njene pritoke odvode vodu, sliv;

40/141D

D

 drainage system - mreža koju čini glavna reka sa svojim pritokama, sistem odvođenja vode ili neke tečnosti;

 drains - pl. kanalizacija;

 draw up - v. sastaviti;

 draw up an egreement - sastaviti sporazum;

 draw up plans for cooperation - izraditi planove za saradnju;

 drinking water - voda za piće;

 drop - n. kap, pad, opadanje;

 drop in productivity - pad produktivnosti;

 drought - n. suša, suvoća;

 drought contingency plan - plan delovanja u slučaju suše;

 drought prone area - oblast podložna suši;

 dry - adj. suv, osušen;

 dry bulk - suv rasuti teret;

 dry land - suvo tle ili kopno, sušno područje;

 drycleaning - suvo hemijsko čišćenje;

 dryer - n. mašina za sušenje;

 due - adj./adv. due to exceptional circumstances usled vanrednih okolnosti;

 due to - zbog, usled;

 duly - adv. kako treba, u dobar čas;

 dump - v. istovariti, baciti;

 dump site - smetlište, mesto na koje se nešto baca;

 dumping - n. istovarivanje, bacanje;

 dumping ground - n. teren na koji se nešto izbacuje;

 dust - n. prašina;

 dust precipitation - n. nanos ili talog prašine;

41/141D

D

 duty - n. obaveza, dužnost;

 duty of reimport - obaveza ponovnog uvoza;

 dyeing - n. farbanje, bojenje (tekstila, kože);

42/141D

E

E

 each party shall ensure that - strane ugovornice će obezbediti da;

 early notification - rano obaveštavanje;

 Earth - n. Zemlja, Zemljina kugla, zemlja u smislu tla, rastresit površinski materijal (za razliku od stena), chem. naziv za metalne okside koji se teško redukuju;

 earthquake - n. zemljotres, potres;

 earthslip - n. odron zemlje;

 eco - prefix koji se odnosi na ekologiju;

 ecoauditing - n. provera zaštite životne sredine;

 ecolabelling - n. eko obeležavanje;

 ecological - adj. ekološki;

 ecological balance - ekološka ravnoteža;

 ecology - n. ekologija, nauka koja proučava životnu sredinu ekosisteme, odnose između živih bića i nežive prirode, kao i načine na koje su se živa bića prilagodila uslovima spoljašnje sredine;

 economic evaluation of benefits - ekonomska procena prednosti (koristi);

 economically viable - ekonomski održiv;

 economy in transition - n. ekonomija u tranziciji, ekonomski sistem jedne zemlje u procesu tranzicije;

 ecosystem - n. ekosistem, dinamički sistem živih bića i njihovog neživog okruženja;

 ecotoxicity - n. ekotoksičnost, toksičnost za živa bića jednog prostora i njihovu okolinu;

 ecotoxicological - adj. ekotoksikološki;

 effect - n. dejstvo, posledica, efekat;

 effects of emissions vary among countries - uticaju emisija variraju od zemlje do zemlje;

 efficacy - n. efikasnost;

43/141E

E

 efficiency - n. efikasnost, delotvornost, sposobnost delovanja;

 effluent - adj. koji otiče, ističe;

 effluents - pl. otpadne vode;

 effort - n. napor, trud, nastojanje;

 elaborate - v. razraditi, detaljno izložiti, elaborirati;

 elaboration - n. pomna, detaljna obrada, razrađenost;

 elaboration of procedures - razrada postupaka;

 electric discharge - električno pražnjenje;

 electrical appliances - bela tehnika;

 electrical current - električna struja;

 electronic database - n. elektronska baza podataka;

 electronic tools - elektronski alati;

 element - n. element, deo nečega, pojedinačni deo nekog sistema ili strukture;

 elemental chlorine - n. hlor u elementarnom stanju;

 elements of the environment - elementi životne sredine;

 eligibility criteria - n. kriterijum prihvatljivosti, izbora;

 eligible - adj. vredan izbora, poželjan, prikladan;

 eligible to the function - podoban za određenu funkciju;

 eliminate - v. ukloniti, eliminisati, osloboditi čega,isključiti, odbaciti, chem.izdvojiti, bio. izlučiti;

 elimination - n. uklanjanje, isključivanje, eliminacija, izlučivanje, izdvajanje;

 EMEP ProtocolProtocol to the 1979 Convention on Long–range Transboundary Air Pollution on long term financing of the cooperative programme for monitoring and evaluation of the long–range transmission of air pollutants in Europe (Geneva, 1984) - Protokol o dugoročnom finansiranju programa saradnje za praćenje i procenu prekograničnog prenosa zagađujućih materija u vazduhu na velike daljine u Evropi uz Konvenciju o prekograničnom zagađivanju vazduha na velikim udaljenostima (Ženeva 1984);

 emergency - n. opasnost, vanredno stanje, nužda, hitan slučaj, iznenadan događaj;

44/141E

E

 emergency procedure - procedura koja se sprovodi u slučaju vanrednog stanja ili nekog iznenadnog događaja;

 emergency relief - ublažavanje vanrednog stanja, rasterećenje, hitno dostavljanje pomoći;

 emission - n. emisija, ispuštanje;

 emission abatement technologies - tehnologije za smanjenje emisije;

 emission limitation - kontrolisanje ili ograničavanje emisije;

 emission trading - trgovina emisijama;

 emit - v. emitovati, ispuštati;

 enact - v. ozakoniti, doneti zakon, propisati, odrediti;

 enacting clauses - klauzule o stupanju na snagu pravnog propisa;

 encompass - v. sadržati, obuhvatati;

 endanger - v. ugroziti, dovesti u opasnost, izvrgnuti opasnosti;

 endangered animal species - ugrožena životinjska vrsta;

 endangered migratory species - ugrožene migratorne vrste;

 endeavor - v. nastojati, pokušati, truditi se, težiti, poduhvat;

 endemic species - n. endemične vrste, endemiti, vrste čije je rasprostranjenje veoma ograničeno;

 enduser - n. krajnji korisnik;

 energy - n. energija, snaga, sila;

 Energy Charter Protocol–Energy Charter Protocol on Energy Efficency and related environmental aspects (Lisbon, 1994) - Protokol o energetskoj efikasnosti i drugim aspektima životne sredine (Lisabon, 1994);

 energy consumption - potrošnja energije potrošnja energije;

 energy efficiency - energetska efikasnost;

 energy policy - energetska politika energetska politika;

 energy saving - štednja energije;

45/141E

E

 energyconversion unit - jedinica (u smislu postrojenja) gde se jedan oblik energije pretvara u drugi oblik energije;

 enforce - v. potkrepiti, iznuditi, sprovesti silom, nametnuti;

 enforceable law - n. zakon koji se može sprovesti, nametnuti;

 enforcement - sprovođenje (zakona);

 engine - n. motor, pogonska mašina;

 enhance - v. povećati, pojačati, pospešiti, unaprediti;

 enhance the efficiency - povećati učinak;

 enhancement - n. povišenje, pojačanje, unapređivanje;

 enhancement of the environment - unapređenje životne sredine;

 ensue - v. slediti, proizilaziti, rezultirati;

 ensure - v. osigurati, utvrditi, jamčiti, obavezati se;

 entail - v. povlačiti za sobom, donositi sa sobom, tražiti, zahtevati;

 enter - v. ući, nastupiti, započeti, prodreti;

 enter into consultations - započeti konsultovanje;

 enter into force - stupiti na snagu;

 enter into negotiations - započeti pregovore;

 entering into agreement - sklapanje ugovora;

 entitle - v. ovlastiti nekoga, dati nekome pravo;

 entitlement - n. pravo na nešto, entitlement to the preferences pravo na povlašćeni tretman;

 entrust - v. poveriti, zadužiti koga;

 entrusted - adj. zadužen (za nešto ili nečim);

 entry - n. ulazak;

 entry into force - stupanje na snagu;

 environment - n. okruženje, sredina, životna sredina;

46/141E

E

 environmental - adj. koji se tiče životne sredine;

 environmental audit - provera stanja životne sredine;

 environmental awareness - svest o životnoj sredini, ekološka svest;

 environmental benefit - dobit za životnu sredinu;

 environmental considerations - pitanja životne sredine;

 environmental crime - kriminal u oblasti životne sredine;

 environmental damag - šteta po životnu sredinu;

 environmental damage - šteta naneta životnoj sredini;

 environmental declaration - izjava o ponašanju u vezi sa životnom sredinom;

 environmental degradation - narušavanje kvaliteta životne sredine;

 environmental due dilligance - ocena kvaliteta životne sredine u (industrijskom) postrojenju;

 environmental education - obrazovanje o životnoj sredini (ekološko obrazovanje);

 environmental impact - uticaj na životnu sredinu;

 environmental impact assessment - procena uticaja na životnu sredinu procena uticaja na životnu sredinu;

 environmental impact of agriculture - uticaj poljoprivrede na životnu sredinu;

 environmental information - informacija koja se tiče životne sredine;

 environmental law - pravo životne sredine;

 environmental legislation - zakoni koji se odnose na životnu sredinu;

 environmental liability - odgovornost u oblasti životne sredine;

 environmental management system - sistem upravljanja zaštitom životne sredine;

 environmental matters - pitanja, problemi koji se tiču životne sredine;

 environmental needs - potrebe životne sredine ekološke potrebe;

 environmental performance review - preispitivanje učinka zaštite životne sredine;

 environmental policy - politika koja se odnosi na životnu sredinu;

47/141E

E

 environmental policy proposal - predlog za politiku životne sredine;

 environmental protection plan - plan zaštite životne sredine;

 environmental radiation monitoring - praćenje radijacije u životnoj sredini;

 environmental security - bezbednost u oblasti životne sredine (ekološka bezbednost);

 environmental sustainability - održivost životne sredine;

 environmentally induced migrations - migracije prouzrokovane životnom sredinom;

 episode - n. epizoda, pojedinačna ili kratkotrajna pojava;

 episodic ozone - povremeni ozon, ozon koji se pojavljuje s vremena na vreme u kratkom trajanju;

 episodic peak ozone levels - povremene kratkotrajne visoke koncentracije ozona;

 equal treatment - jednak tretman;

 equitable - adj. pravedan, pravičan, nepristrasan;

 equitable geographical distribution - pravična geografska rasprostranjenost (resursa);

 equitable use - pravično korišćenje;

 equity in international law - n. jednakost u međunarodnom pravu;

 equivalence - n. jednaka vrednost, ekvivalentnost;

 equivalent effect - istovetan/ jednak učinak;

 equivalent rights - jednaka prava;

 equivalent value - protiv vrednost;

 equtable share - pravičan udeo, pravično učešće;

 eradication - n. istrebljenje, iskorenjivanje;

 erga omnes - važenje medjunarodne pravne norme prema svima, bez izuzetka;

 erode - v. erodirati, razarati, nagrizati, izjedati;

 erodible soil - n. erozivno tle;

48/141E

E

 erosion - n. erozija, spiranje;

 Espoo ConventionConvention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Conext (Espoo, 1991) - Espo konvencija-Konvencija o proceni uticaja na životnu sredinu u prekograničnom kontekstu (Espoo, 1991);

 essential - adj. bitan, neophodan, suštinski, važan;

 essential fact - bitna činjenica;

 essential oil - etarsko ulje;

 establish rules - uvesti mere;

 established under Article 21 - ustanovljen na osnovu ÄŒlana 21;

 estimate - n. procena, proračun;

 estimate of the expected residues and emissions - procena očekivanih ostataka i emisija;

 estimated costs - očekivani troškovi;

 estimated value - procenjena vrednost;

 EU Directives - direktive Evropske unije;

 European - adj. evropski, koji se odnosi na Evropu (kao kontinent);

 European comittee for standardisation (CEN) - Evropski komitet za standardizaciju;

 European Convention on human rights - Evropska konvencija o ljudskim pravima;

 European Court of human rights - Evropski sud za ljudska prava;

 European Environment Agency (EEA) - Evropska agencija za životnu sredinu;

 European Investment Bank - Evropska investiciona Banka;

 European Law - evropsko pravo (pravo EU);

 European Union (EU) - Evropska unija;

 European Union citizenship - gradjanstvo Evropske Unije;

 eutrophication - n. eutrofikacija, proces promena vodenog ekosistema koji karakteriše povećanje količine mineralnih supstanci (fosfata i nitrata) uz intenzivan rast biljaka, naročito algi, i opadanje sadržaja kiseonika;

49/141E

E

 evaluation - n. procena, ocena (vrednosti, rezultata), procenjivanje;

 evaporate - v. pretvoriti se u paru, isparavati, izvetriti, ispuštati vlagu;

 evaporation - n. isparavanje, izvetravanje;

 evaporative - adj. ispariv, koji izvetrava;

 evapotranspiration - n. evapotranspiracija, isparavanje vode u atmosferu iz biljnog pokrivača i zemljišta, odnosno podloge;

 event - n. događaj, slučaj;

 evidence - n. dokaz, dokazni materijal, sudski iskaz, svedočenje;

 ex aequo et bono - po pravdi i pravednosti (rešenja koja se zasnivaju ne samo na pravnoj normi nego i na pravednosti i celishodnosti);

 ex gratia - iz ljubaznosti, usluženosti (dobra volja države da naknadi štetu iako to nije njena pravna obaveza);

 ex officio (eh offo) - po službenoj dužnosti;

 exacerbate - v. pogoršati (stanje, situaciju, bolest);

 exceed - v. prekoračiti, preći, nadvisiti, nadmašiti, preterivati, preći meru;

 exceed critical level - nadmašiti kritičan nivo;

 exceedance - n. prekoračenje, prelaženje, nadmašivanje;

 exceedance of critical level - prelaženje kritičnog nivoa;

 exception - n. izuzetak, prigovor (na tužbu);

 exception to the obligation - izuzetak od obaveze;

 exceptional - adj. izuzetan, izvanredan, neobičan;

 exceptional circumstances - vanredne okolnosti;

 excessive - adj. prekomeran, preteran, neumeren;

 excessive costs - prekomerni troškovi;

 exclusion - n. isključenje;

 executive - adj. izvršni, egzekutivni;

 executive body - n. izvršno telo;

50/141E

E

 executive committee - izvršni odbor;

 Executive Secretary of the Commission - Izvršni sekretar komisije;

 exemption - n. izuzeće, izuzimanje, oslobođenje (od neke obaveze);

 exercise the right - v. primeniti, izvršiti, sprovesti pravo na;

 exhaust - v. izvlačiti, iscrpeti, isprazniti, ispumpati;

 exhaust air flow - n. protok izduvnih gasova;

 exhaust fumes - izduvni gasovi;

 exhaust pipe - n. izduvna cev (na automobilu);

 exhibit - v. pokazati, predočiti (tužbu), javno izložiti;

 exibit characteristics of - pokazivati osobine nečega;

 existing - adj. postojeći;

 exotic - adj. egzotično;

 exotic species - egzotične vrste, vrste koje pripadaju drugim, najčešće tropskim krajevima;

 expedient - n. sredstvo, pomagalo, put, način;

 expeditious - adj. brz, hitar;

 expeditious consideration - brzo razmatranje;

 expeditiously - adv. brzo, hitro, okretno;

 expense - n. izdatak, rashod, trošak, utrošak;

 expenses of maintenance - troškovi održavanja;

 expertise - n. ekspertiza, razmatranje problema uz angažovanje spoljnih stručnjaka;

 expiry - n. završetak, isticanje, kraj (važenja);

 expiry of a treaty - istek ugovora;

 explanatory - adj. eksplanatoran, objašnjiv, koji tumači;

 exploit - v. iskorištavati, eksploatisati, izrabljivati;

 expose - v. izložiti, podvrći;

51/141E

E

 exposure - n. izlaganje, izloženost (vazduhu, hladnoći, toploti), izvrgavanje nečemu;

 exposure concentracion - koncentracija supstance čijem je delovanju nešto izloženo;

 exposure index - indeks izloženosti;

 exposure time - vreme izloženosti;

 exsitu conservation - ex-situ zaštita, očuvanje vrsta i populacija izvan njihovog prirodnog okruženja;

 extent - n. mera, širina, veličina, obim, stupanj, domašaj;

 extinct in the wild - iščezao u prirodi;

 extinct species - iščezle, izumrle vrste;

 extinction - n. istrebljenje, gašenje, izumiranje, uništenje, ekstinkcija;

 extinction coefficient - koeficijent ekstinkcije;

 extraction - n. chem izlučivanje, ekstrakcija;

 extraction of animal fat - ekstrakcija životinjske masti;

52/141E

F

F

 facilitate - v. olakšati, pomoći, omogućiti;

 facilitate the application of national law - olakšati/omogućiti primenu nacionalih (unutrašnjih pravnih) propisa;

 facilitate the implementation of - olakšati primenu nečega;

 facilitation - n. olakšavanje;

 facilitation of contacts and cooperation - olakšavanje kontakata i saradnje;

 fail - v. ne uspeti, propasti, propustiti (učiniti nešto);

 fail to fulfil an obligation - propustiti ispuniti obavezu;

 failing this - u nedostatku navedenoga;

 failure - n. neuspeh, propust, izostanak, nestašica, neuspeli pokušaj;

 failure of the crops - slab rod useva;

 failure to provide - uskrađivanje;

 failure to submit documents - nepodnošenje dokumenata;

 fair treatment - pravedni tretman;

 faith - n. vera;

 fall within the scope of - biti obuhvaćen čime;

 fauna - n. fauna, životinjski svet;

 favourable treatment - povoljni tretman;

 feasibility study - studija (elaborat) izvodljivosti;

 feasible - adj. ostvariv, moguć, izvodljiv;

 feed - n. hrana, hranjenje, sirovina i/ili gorivo za doziranje i pogon postrojenja;

 fermantation plant - n. postrojenje, pogon za vrenje;

 fermentation - n. vrenje, fermentacija;

 fertility - n. plodnost, rodnost;

53/141F

F

 fertilizer - n. đubrivo;

 final clauses - završne odredbe;

 final provisions - završne odredbe;

 financial - adj. finansijski, koji se odnosi na finansije ili finansiranje;

 financial institutions - finansijske institucije, ustanove;

 financial regulations - propisi, odredbe koji se odnose na finansije;

 fine - n. globa, novčana kazna;

 firing - n. paljenje, loženje;

 firing installations - instalacije za paljenje;

 fiscal - adj. finansijski, novčani;

 fiscal incentive - fiskalni, finansijski stimulans, stimulacija;

 fiscal system - fiskalni sistem;

 fiscal year - budžetska godina;

 fish - n. riba;

 fish and fisheries products - ribe i riblji proizvodi;

 fish farm - deo vode koji se koristi za uzgajanje ribe u komercijalne svrhe;

 fish kill - n. iznenadno uginuće ribe usled ispuštanja zagađivača ili smanjenja koncentracije rastvorenog kiseonika u vodi;

 fisheries sector - sektor ribolova;

 fishery - n. ribolov, ribarenje, lovište ribe;

 fishing - n. ribarenje, ribolov, pecanje;

 flange - n. rub, ivica, obod;

 flare - v. širiti, raširiti, rastegnuti, rastezati, rasprostrti, plamteti, buktati, blještati, n. baklja;

 flooding - n. plavljenje;

 flora - n. flora, biljni svet;

54/141F

F

 flourish - v. uspevati, napredovati, bujati, cvetati;

 flow - n. tok, struja, izliv, bujica;

 flow of information - protok informacija;

 flow of traffic - protok prometa;

 flue - n. dimnjak, cev u parnom kotlu za provođenje vode;

 flue gases treatment - prečišćavanje dimnih gasova;

 fluegas cleaning - prečišćavanje dimnih gasova;

 fluegases - dimni gasovi;

 fluid - n. fluid, tečnost, tekuća materija;

 fluidized bed combustion - sagorevanje u fluidizovanom sloju;

 flux - n. tečenje, tok, fluks, količina materije koja protekne ili prodje kroz neku tačku u jedinici vremena;

 focal distance - žarišna udaljenost;

 focal point - n. osoba za kontakt, koordinator, žižna tačka, središte pažnje, kontaktna tačka, mesto ili osoba nadležni za primanje i slanje informacija u vezi sa nekim medjunarodnim ugovorom;

 fog - n. magla, izmaglica;

 food - n. hrana;

 food additive - aditiv, supstanca koja se dodaje hrani da bi joj se poboljšao ukus, izgled i sl;

 food aid - pomoć u hrani;

 Food and Agruculture Organization (FAO) - Organizacija UN za ishranu i poljoprivredu;

 for an unlimited period - na neograničeno vreme;

 for surveillance purposes - u cilju posmatranja;

 for the benefit of - u korist u korist;

 foreign - adj. strani, inostrani, koji se odnosi na stranu zemlju;

 foreign affairs - spoljni poslovi;

55/141F

F

 foreign aid agreement - sporazum o stranoj pomoći;

 foreign debts - spoljni dugovi;

 foreign investment - strana ulaganja;

 forest - n. šuma, lovište;

 forest coverage loss - gubitak šumskog pokrivača;

 Forest principlesThe Non–Legally Binding Authoritative Statement of Principles for Global Consensus on the Management, Conservation and Sustainable Development of All Types of Forestr (Rio de Janeiro, 1992) - principi o šumama–pravno ne obavezujuća autoritativna izjava o principima za globalni consensus o upravljanju, očuvanju I održivom razvoju svih vrsta šuma (Rio de Ženeiro, 1992);

 forest soil - šumsko tle;

 forestry - n. šumarstvo, šumsko područje;

 forestry land - šumsko zemljište šumsko zemljište;

 forestry sector - sektor šumarstva;

 form an integral part - činiti sastavni deo;

 form for submission of a paper - obrazac za prijavljivanje rada;

 formal - adj. zvanično, oficijelno, formalno;

 formal requirements - formalni zahtevi;

 formaldehyde - n. chem formaldehid;

 former - adj. bivše, prethodno, prošlo;

 formulation - n. sistemsko izlaganje, formulisanje;

 forseeable - adj. predvidiv;

 forward - adj. prednji;

 forwarder - n. pošiljalac, otpremnik, špediter;

 fossil - n. fosil, fosilni ostatak;

 fossil fuel - fosilno gorivo;

56/141F

F

 fossilization - n. fosilizacija, zamena organskih materija mineralnim supstancama kod ostataka živih organizama;

 foster - v. hraniti, negovati, uzgajati, podupirati, poticati, hrabriti;

 foster cooperation - jačati, podsticati saradnju;

 foster development - podsticati razvoj;

 fourstroke engines - četvorokatni motori;

 framework - n. okvir;

 fraudulent - adj. lažan, koji podvaljuje;

 free - adj. slobodan;

 free of charge - besplatno besplatno, bez obaveze plaćanja;

 free of expense - bez troškova;

 freely transferable - slobodno prednosiv;

 frontier - n. granica;

 frontier agreement - pogranični sporazum pogranični sporazum;

 fuel - n. gorivo, ogrev;

 fuel blend - n. mešavina goriva;

 fuel cell - gorivna ćelija;

 fuel oil - lož ulje;

 fueloil residue - mazut;

 fulfil - v. ispuniti, izvršiti;

 fulfil an obligation, responsibility - ispuniti obavezu, dužnost;

 fulfil conditions - zadovoljiti uslove;

 fulfil requirements - zadovoljiti zahteve;

 fulfil, meet, satisfy requirements - zadovoljiti uslove;

 fulfilment of criteria - ispunjenje kriterijuma;

 full application of rules - potpuna primena pravila;

57/141F

F

 fundamental principle - osnovni princip;

 funding - n. novac obezbeđen u posebne svrhe, namensko finansiranje;

 furnace - n. peć, industrijska peć;

 furnish - v. opskrbiti, snabdeti, nabaviti;

 furnished with - opskrbljen čime;

 further - v. unaprediti, pomagati, podupirati;

 fusion - n. stapanje, spajanje, fuzija;

58/141F

G

G

 gas - n. gas;

 gas and steam turbine - gasna i parna turbina;

 gas fueled engine - motor koji radi na gas;

 gas fuelled engine - motor koji radi na gas;

 gas oil - gasovito gorivo;

 gaseous - adj. gasovit, u obliku gasa;

 gaseous and particulate emission - ispuštanje gasova i štetnih čestica;

 gaseous emission - emisija gasa, ispuštanje gasa;

 gasket - n. osigurač, zaptivač, ventil;

 Geiger counter - Gajgerov brojač;

 gender - n. pol (muški ili ženski);

 gender balance - uravnotežena zastupljenost polova;

 gender issue - pitanje koje se odnosi na pol;

 gene - n. gen;

 gene modification - genska modifikacija;

 general obligation - opšta obaveza;

 general requirements - opšti uslovi;

 genetic material - genetički materijal;

 genetic resources - genetički resursi;

 genetically modified organism - genetički izmenjen organizam;

 genetics - n. biol genetika, nauka koja proučava mehanizme nasleđivanja i varijabilnosti kod organizama;

 Geneva Convention–Convention on Long–range Transboundary Air Pollution (Geneva, 1979) - Ženevska konvencija-Konvencija o prekograničnom zagađivanju vazduha na velikim udaljenostima, v. LRTRAP Convention;

59/141G

G

 Geneva Conventions - Ženevske konvencije (najčešće se misli na ženevske konvencije u oblasti humanitarnog prava);

 genome - n. genom, svi geni u naslednom materijalu jedne žive ćelije;

 genotypic - adj. genotipski, koji se odnosi na živu vrstu, osobina nastala usled delovanja naslednih faktora;

 geographical - adj. geografski, koji se odnosi na prostor;

 geographical distribution - geografska (prostorna) rasprostranjenost;

 geomorphological - adj. geomorfološki;

 geomorphological conditions - geomorfološki uslovi;

 gift - n. dar, poklon, pravo darivanja;

 Global Environmental Facility (GEF) - Globalni mehanizam za finansijsku podršku u oblasti zaštite životne sredine;

 glue - n. tutkalo, lepak;

 good - adj. dobro, ispravno;

 good environmental practice - dobra praksa u zaštiti životne sredine;

 good neighbourliness - dobri susedski odnosi;

 government - n. vlada, uprava;

 government subsidy - vladina subvencija, (pomoć, potpora);

 grand authorisation - ovlastiti;

 grant - n. odobrenje, dozvola, potpora, subvencija, darovanje, pismeni prenos vlasništva;

 grant a concession - odobriti koncesiju, grant aid - dodeliti pomoć;

 grant access - omogućiti pristup;

 grant special rights - dodeliti posebna prava;

 grave danger - n. ozbiljna, velika opasnost;

 green - adj. zeleno, koje se odnosi na zelenilo ali i (u prenosnom smislu) na prirodu i životnu sredinu;

60/141G

G

 green action - akcija usmerena na zaštitu prirode i životne sredine, takođe i akcija ozelenjavanja;

 green investments - 'zelene investicije', ulaganje u zaštitu i unapredjenje životne sredine;

 greenhouse - n. staklenik, staklena bašta;

 greenhouse effects - efekti staklene bašte;

 grit - n. pesak, šljunak, geol. peščanik, građa;

 groundwater - n. podzemna voda;

 guidance - n. vođstvo, upravljanje, usmeravanje, vođenje, uputstvo, poduka;

 guideline - n. smernica, uputstvo;

61/141G

H

H

 habitat - n. stanište, prebivalište, postojbina, zavičaj, mesto života;

 halflife - n. vreme poluraspada, vremenski period koji je potreban da bi neka radioaktivna supstanca izgubila polovinu svoje radioaktivnosti;

 halogen - n. halogen, halogeni hemijski element;

 halogen bulb (lamp) - halogena lampa, sijalica koja koristi halogen gas za proizvodnju svetlosti;

 halogenated - halogenizovan;

 handle - v. rukovati, baratati, postupati, upravljati, trgovati;

 handling - n. rukovanje, postupanje, trgovanje;

 harass - v. uznemiravati, mučiti, stalno napadati;

 harm - n. šteta, povreda, ozleda;

 harmful - adj. štetan, škodljiv;

 harmful to the environment - štetan po životnu sredinu;

 harmonise legislation - uskladiti zakonodavstvo;

 have consultative status - imati savetodavni status;

 have the power to take decisions - biti ovlašćen za donošenje odluka;

 hazard - n. opasnost, rizik;

 hazard assessment - n. procena opasnosti;

 hazardous - adj. opasan, riskantan;

 hazardous byproducts - opasni uzgredni (nus) proizvodi;

 hazardous waste - opasan otpad opasni otpad;

 hazardous waste disposal - odlaganje opasnog otpada;

 hazards analysis - analiza rizičnosti;

 headquarters - n. sedište, štab, direkcija, centrala (kompanije);

62/141H

H

 healthy environment - zdrava životna sredina, zdravo okruženje;

 heater - n grejač, bojler;

 heath land - n. vresište, vrištine, zajednica u kojoj domiraju žbunovi iz familije Ericaceae;

 heavy oil - teško ulje;

 Helsinki Conventions - helsinške konvencije;

 Helsinki rulesHelsinki rules on the uses of the Waters of International Rivers (Helsinki 1966) - helsinška pravila o korišćenju voda medjunarodnih reka (Helsinki 1966);

 herbicide - n. herbicid;

 herds of cattle - stado;

 hereinafter - adv. niže (pomenuti);

 heritable - adj. nasledan;

 heritable genetic damage - nasledno genetsko oštećenje;

 high - adj. visoko;

 highaltitude area - obast na visokoj nadmorskoj visini;

 highintensity rainfall - padavine velikog intenziteta;

 hitherto - adv. do sada;

 hood - v. prekriti, zastrti;

 hooding - n. prekrivanje;

 hourly value - vrednost (nečega) po jednom satu;

 human resource - ljudski resursi, kadrovi;

 humidity - n. vlažnost, vlaga;

 hunting - n. lov;

 hydro energetic potential - hidro energetski potencijal;

 hydro energy - hidro energija;

 hydrocarbon - n. ugljovodonik;

63/141H

H

 hydrogen - n. vodonik;

 hydrology - n. hidrologija, naučna disciplina koja proučava vode u prirodi, sistem voda u prirodi;

64/141H

I

I

 if possible - po mogućnosti;

 if so requested - ako to bude zatraženo;

 ignition - n. paljenje, chem. žarenje;

 igntion system - sistem za paljenje;

 illegal - adj. nezakonit, ilegalan;

 immediate action - hitno delovanje;

 imminent danger - n. neposredna (preteća) opasnost;

 imminent threat to human health - neposredna opasnost po zdravlje ljudi;

 immunological - adj. Imunološki;

 impact - n. uticaj, delovanje, učinak, udar, udarac, sudar;

 impair - v. oštetiti, oslabiti, umanjiti, naškoditi, pogoršati;

 impair fertility - škoditi plodnosti;

 impairment - n. oštećenje, slabljenje, umanjenje, pogoršavanje, škodljivost (zdravlju);

 impede - v. sprečiti, sprečavati, smetati, kočiti, usporavati;

 implement - v. izvršiti, ostvariti, sprovesti, primeniti;

 implementation - n. sprovođenje, izvršenje, primena;

 implementation of an agreement - primena (implementacija) sporazuma primena sporazuma;

 implementation of reform - primena reforme;

 implementation of requirements - primena uslova;

 import declaration - uvozna deklaracija;

 import duty - n. uvozna carina;

 impose - v. nametnuti, natovariti;

65/141I

I

 impose penalties - kazniti nekoga;

 impose restrictions - uvesti ograničenja;

 imposition - n. nametanje;

 imposition of obligations - nametanje dužnosti;

 impoverishment - n. osiromašenje, iscrpljivanje (tla);

 impregnation - n. chem natapanje, zasićivanje, impregnacija, učiniti neki materijal nepropusnim za nešto;

 imprint - n. trag, otisak, beleg;

 in accordance with the appropriate procedures - u skladu sa odgovarajućim procedurama (postupcima);

 in accordance with the laws of the country - u skladu sa zakonima određene zemlje;

 in accordance with the provisions of this Protocol - u skladu sa odredbama ovog Protokola;

 in agreement with - u dogovoru sa;

 in case of refusal - u slučaju da se odbije, da se ne prihvati;

 in compliance with - usaglašeno sa, u skladu sa, prema;

 in compliance with standards - usaglašeno sa standardima;

 in conformity with - prema, saglasno sa, u skladu sa;

 in conjunction with - zajedno sa;

 in contravention of rules - suprotno pravilima;

 in dispute - sporan, osporavan;

 in due course - na vreme, blagovremeno;

 in due time, in due course - pravovremeno, kako treba;

 in effect - u praksi;

 in good faith - u dobroj veri, u dobroj nameri (bona fide);

 in part - delimično;

66/141I

I

 in regard to - što se tiče;

 in situ - na mestu, na licu mesta, na svom prvobitnom mestu;

 in small doses - u malim količinama;

 in the course of - tokom, za vreme;

 in the endeavor - u nastojanju, u težnji;

 in the event of - u slučaju;

 in the territory of the party concerned - na teritoriji zainteresovane stranke;

 incentive - n. podsticaj, stimulans, stimulacija;

 incentive measures - podsticajne mere;

 incentivise - v. stimulisati, podstaći;

 incidence - n. događaj, slučaj, rasprostranjenost, opseg, pojavljivanje;

 incineration - n. kontrolisano spaljivanje;

 incinerator - n. postrojenje za kontrolisano spaljivanje (naročito otpada);

 inclusion - n. uključivanje, obuhvatanje;

 inclusion in annex III - uključivanje u aneks III;

 inclusive - adj. koji uključuje;

 incompatible - adj. (with) nespojiv, nesaglasan, inkompatibilan;

 inconsistent - adj. (with) nespojiv, u neskladu;

 incremental - adj. postepeno povećavanje;

 incremental costs - troškovi koji se povećavaju postepeno i u regularnoj veličini, ne skokovito;

 incumbent - adj. obavezan, dužan da uradi nešto;

 incur - v. navući, natovariti na sebe, izložiti se (troškovima), pretrpeti (gubitak);

 indebtedness - n. zaduženost;

 indelible - adj. neizbrisiv, neuklonjiv;

 index number - indeks, pokazatelj;

67/141I

I

 index, pl. indices - n. pokazatelj, registar, popis, sadržaj, indeks, math. eksponent;

 indicator - n. indikator;

 indicators of sustainable development - indikatori održivog razvoja;

 indigenous - adj. domaći, domorodački, autohtoni, starosedelački;

 indigenous communities - n. autohtone zajednice;

 individual - n. pojedinac, individua;

 induce - v. potaknuti, navesti, izazvati, uzrokovati, phys & el indukovati;

 industrial - adj. industrijski, koji se odnosi na industriju i proizvodnju uopšte;

 industrial property - industrijska svojina;

 industrial waste - industrijski otpad;

 information - n. (i jednina i množina) informacije, obaveštenja, podaci;

 infrastrukture network - infrastrukturna mreža;

 infringe - v. prekršiti (zakon, ugovor, pravilo);

 infringement - n. prekršaj;

 inherent - adj. koji čini bitan deo nečega, inherentan, svojstven, nerazdvojiv, bitan, urođen;

 inhibit - v. sprečiti;

 inhibit someone from doing something - sprečavati nekoga da uradi nešto, obuzdavati, inhibirati, kočiti;

 inland transport - kopneni prevoz;

 innumerable - adj. bezbrojan, nebrojen;

 input - n. unošenje, ubacivanje;

 input data - ulazni podaci;

 inscription - n. natpis, ucrtavanje;

 inshore fisheries - priobalni ribolov;

 insitu conditions - in-situ uslovi, ekološki uslovi koji vladaju u prirodnom okruženju;

68/141I

I

 insitu conservation - in-situ zaštita tj. očuvanje izvornih ekosistema kao i očuvanje, održavanje i oporavak populacija vrsta na njihovim prirodnim staništima;

 insolible residue - nerastvorni ostatak;

 installation - n. uvođenje, instaliranje, tech. instalacija, uređaj, postrojenje;

 instrument - n. instrument, oruđe, sprava, alat, sredstvo;

 instrument of acceptance - instrument prihvatanja;

 insurance - n. osiguranje;

 insurance policy - polisa osiguranja;

 insurer - n. osiguravatelj, komanija ili osoba koja pruža osiguranje;

 insurrection - n. (against) pobuna, ustanak;

 integrate - v. priključiti, spojiti, integrisati;

 integrated - adj. integrisano, udruženo, objedinjeno, združeno;

 integrated ecological assessment - integralna procena živ. sredine;

 integrated forest management - integralno upravljanje šumama;

 integrated pest management strategies - n. združene strategije za borbu protiv štetočina;

 integration - n. integracija, spajanje, priključenje;

 intelectual property rights - prava intelektualne svojine;

 intellectual - adj. intelektualni, koji se odnosi na intelektualnu delatnost ili stvaralaštvo;

 intellectual property rights - prava intelektualne svojine;

 Interagency Committee on Sustainable Development (ICSD) - Medjuagencijski komitet za održivi razvoj;

 interantional private law - međunarodno privatno pravo;

 intercomparison - n. interkomparacija, međupoređenje, poređenje unutar neke celine;

 intercontinental - adj. interkontinentalan;

69/141I

I

 intercontinental flow of pollutants - interkontinentalni protok zagađujućih materija;

 interest - n. interes (interesovati se), zanimanje;

 interest of the third party - interes treće strane;

 interestfree loan - n. beskamatni zajam;

 interfere - v. mešati se, uplitati se, dolaziti u sukob (with);

 intergovernmental - adj. međuvladin, odnosi se na tela koje formira viÅ e vlada zajedno;

 Intergovernmental Forum on Chemical Safety (IFCS) - Medjuvladin panel o hemijskoj bezbednosti;

 Intergovernmental organization - međuvladina organizacija;

 Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) - Medjuvladin panel o klimatskim promenama;

 interim - adj. privremen;

 interim arrangement - privremeni dogovor, sporazum;

 intermediate - adj. koji se nalazi u sredini, srednji, prelazni, posredni;

 intermediation - n. posredovanje;

 internal - adj. unutrašnji;

 internal law - unutrašnje pravo;

 internal regulation - interna pravila;

 internal waters - unutrašnje vode;

 International Commision for the Protection of the Danube River (ICPDR) - Međunarodna komisija za zaštitu reke Dunav;

 international cooperation - međunarodna saradnja;

 International Court of Justice (ICJ) - Medjunarodni sud pravde;

 International Development Association (IDA) - Medjunarodna asocijacija za razvoj;

 International Finance Corporation (IFC) - Medjunarodna finansijska korporacija;

70/141I

I

 International Fund for Agricultural Development (IFAD) - Medjunarodni fond za razvoj poljoprivrede;

 International Labour Organization (ILO) - Medjunarodna organizacija rada;

 international law - međunarodno pravo;

 International Law Association (ILA) - Udruženje za medjunarodno pravo;

 International Law Commission (ILC) - Komisija za medjunarodno pravo;

 International Maritime Organization (IMO) - Medjunarodna pomorska organizacija;

 international obligation - međunarodna obaveza;

 international treaties - međunarodni ugovori;

 international watercourses - međunarodni vodotokovi;

 Interparlamentary Union (IU) - Interparlamentarna unija;

 interpretation - n. tumačenje, objašnjenje, interpretacija, prevođenje;

 interpretation of international treaties - tumačenje medjunarodnih ugovora;

 intrinsic - adj. pravi, istinski, bitan, urođen, unutrašnji;

 invalidity - n. ništavost ( izraz kojim se u pravu utvrdjuje i označava nepostojanje pravne snage nekog akta);

 inventory - n. popis, inventar;

 inventory of property - inventar, popis imovine;

 invoke - v. prizivati, dozivati, obratiti se (kome), zatražiti pomoć (od koga);

 ionizing radiation - jonizujuće zračenje;

 IPPC Directive (integrated pollution prevention and control Directive) - direktiva o integrisanoj prevenciji i kontroli zagađenja;

 iron industry - n. industija gvožđa;

 irreconcilable - adj. nepomirljiv, nespojiv;

 irreparable - adj. nenadoknadiv;

 irreparable damage - nepopravljiva šteta nenadoknadiva šteta;

71/141I

I

 irreplaceable - adj. nezamenljiv, nenadoknadiv;

 irreversible - adj. nepovratan, ireverzibilan, neopoziv, neobratan, neizmenjiv, koji se ne može preokrenuti;

 irreversible process - ireverzibilni proces;

 irrigated agriculture - n. obrađivanje zemlje uz navodnjavanje;

 irrigated cropland - navodnjavani usevi;

 irrigation - n. navodnjavanje, natapanje, irigacija;

 issue a certificate - izdati sertifikat;

 iterative - adj. koji se ponavlja, učestao, iterativan;

 iterative approach - iterativni pristup;

 ius cogens (ius strictum) - skup normi koje države ne mogu posebnim sporazumom menjati, odnosno neprimanjivati;

 ius dispositivum - pravo o kojem stranke mogu same odlučivati, da li će odnosnu normu primeniti ili će odnose urediti na drugačiji način;

72/141I

J

J

 jeopardise - v. ugroziti, dovesti u opasnost;

 joint - adj. zajednički;

 joint action - zajedničke aktivnosti;

 joint declaration - zajednička izjava;

 joint effort - zajednički napor;

 joint efforts - združeni napori;

 joint operations - zajedničko delovanje zajedničko delovanje;

 joint venture - zajedničko ulaganje (tip kompanije);

 jointly - adv. zajednički, zajedno;

 jointly owned - u zajedničkom vlasništvu;

 judicial - adj. sudski, pravni;

 judicial authority - sudska vlast;

 judicial proceedings - sudski postupci;

 judicial system - pravosudni sistem;

 jurisdiction - n. jurisdikcija, nadležnost, područje sudske vlasti, sudstvo;

 jurisdictional - adj. koji se tiče sudske vlasti ili područja te vlasti;

 justice - n. pravosuđe, sud, pravda;

 justification - n. opravdanje, opravdanost, razlog, izgovor, odbrana;

73/141J

K

K

 karst - n. karst, kras, karstni predeo, predeo na kome dominiraju krečnjačke površinske i podzemne forme reljefa;

 knowhow - n. stručno znanje, iskustvo, veština;

74/141K

L

L

 label - v. označiti natpisom, etiketom, opisati, označiti, okarakterisati;

 labelling - obeležavanje, označavanje;

 labile - adj. phys & chem nepostojan, labilan;

 labile species - nestabilne vrste;

 laminate - v. pretvarati u ploćice ili listiće, spljoštiti;

 land - n. zemljište, područje, teritorija (u smislu površina);

 land abandonment - napuštanje, ostavljanje zemljišta, ustupanje;

 land degradation - degradacija područja, odnošenje zemlje, propadanje zemljišnih površina;

 land restoration - restauracija zemljista tj. proces vraćanja zemljišta u provobitno stanje;

 land slide - klizište;

 land tenure - pravo na osnovu koga se drži neki posed, vreme trajanja uživanja nekog poseda;

 landfill - n. deponija otpada;

 landfill site - lokacija gde se nalazi deponija;

 landlocked - adj. potpuno ili većim delom okružen kopnom;

 landlocked country - zemlja koja ne izlazi na more;

 landscape - n. predeo, okolina, pejzaž, reljef, izgled predela;

 landscape architecture - planiranje slobodnih površina, predela;

 landscape gardening - oplemenjivanje slobodnih zelenih površina planskim sađenjem biljaka;

 landslide - n. klizište, urvina;

 latitude - n. geog. geografska širina, područje, pojas;

 law - n. zakon, pravo;

75/141L

L

 law of treaty - pravo ugovora;

 laws and regulations - zakoni i propisi;

 laws and regulations on nuclear safety - zakonodavstvo na polju nuklearne bezbednosti;

 layer - n. naslaga, sloj;

 LCA (life cycle assessment) - procena životnog ciklusa;

 LCI (life cycle inventory) - inventar životnog ciklusa tj. odredjivanje ulaza i izlaza materijala i energije u životnom ciklusu proizvoda/usluge;

 lead - n. olovo;

 lead smeltery - topionica olova;

 leaded gasoline - n. benzin koji sadrži olovo;

 leak - n. pukotina, rupa, otvor, napuklina;

 leakage - n. curenje, propuštanje, probijanje, isticanje;

 leakproof - adj. koji ne propušta, nepropusan;

 legacy - n. ostavština, baština, nasleđe;

 legal - adj. zakonski, legalan, pravni;

 legal assisstance - pravna pomoć;

 legal person - pravno lice;

 legal protection - pravna zaštita;

 legal provision - zakonska odredba;

 legal remedy - pravni lek;

 legislation - n. zakonodavstvo, zakoni, donošenje, stvaranje zakona;

 legislative - adj. zakonodavni, koji se odnosi na donošenje zakona;

 legislative measures - zakonodavne (pravne) mere;

 lenient - adj. blag, popustljiv, obazriv, uviđavan;

 lesspolluting transport systems - transportni sistemi koji manje zagađuju sredinu;

76/141L

L

 lethal dose - smrtonosna doza;

 letterpress - n. štamparska mašina, štampani tekst (za razliku od ilustracija);

 level - n. nivo, stepen, visina;

 level of gaseous emission - nivo emisije plinova;

 level of protection - nivo zaštite;

 levy - v. nametnuti, odrediti, levy taxes or charges ubirati poreze ili naknade;

 lex posterior derogat legi priori - kasniji zakon ukida prethodni zakon;

 lex specialis derogat legi generali - posebni zakon ukida opšti zakon;

 liabilities - novčane obaveze, pasiva, dugovi;

 liability - n. odgovornost, obaveza, dužnost, podložnost, sklonost;

 liable - adj. odgovoran, obavezan, dužan (da plati nešto);

 liable to duty - koji podleže carini;

 liaison - n. veza, saradnja;

 licence - n. licenca, dozvola;

 licensing - n. izdavanje dozvole, opunomoćja, odobrenja;

 lieu in lieu of - umesto (koga);

 life cycle - n. životni ciklus, zbivanja i promene u toku životnog ciklusa ili perioda aktivnosti neke supstance ili postrojenja;

 life cycle assessment - ocena (procena) životnog ciklusa;

 lime - n. kreč;

 limestone - n. krečnjak, krečnjačka stena;

 limit - v. ograničiti, omeđiti, limitirati;

 limit value - najveća dopuštena vrednost;

 limitation - n. ograničenje, granica, vremenski rok, limitacija;

 limited area - ograničena površina;

 liquefied - adj. tečni, u tečnom stanju;

77/141L

L

 liquefied petroleum gas - tečni petrolej gas;

 list of exceptions - lista izuzetaka;

 litter - n. otpaci, smeće, đubre (sitniji čvrst otpadni materijal);

 livestock - n. stoka, marva, živa stoka;

 livestockrearing - uzgajanje stoke;

 living modified organism - živi modifikovani organizam tj. živi organizam koji poseduje novu kombinaciju genetičkog materijala nastalu upotrebom biotehnologije;

 living organism - n. živi organizam;

 living space - životni prostor;

 load - v. natovariti, nakrcati, opteretiti, napuniti;

 local administration - lokalna uprava (najčešće opštinska);

 longrange - adj. dugoročan, dalekosežan;

 longrange planning - dugoročno planiranje;

 longrange transboundary air pollution - dalekosežno prekogranično zagađenje vazduha;

 longterm - adj. dugoročno, koje traje duže vreme;

 longterm basis - na dugoročnoj osnovi;

 longterm disposal - odlaganje na duže vreme;

 low - prefix nisko, slabo, malo;

 lowemission - slabo zračenje, emisija niske koncentracije;

 lowemission vehicles - vozila sa niskim nivoom zagadjivanja vazduha;

 lowering - n. smanjenje, smanjivanje, opadanje, slabljenje;

 lowering of concentration of pollutants - smanjenje koncentracije zagađujućih materija;

 lowinterest loan - n. niskokamatni zajam;

 lowpolluting process - n. proces pri kome dolazi do niskog zagađenja;

 lowsolvent - adj. malorastvorljiv, slaborastvorljiv;

78/141L

L

 lowsolvent paint - slaborastvorljiva farba, boja;

 lowsulphur fuels - goriva sa niskim sadržajem sumpora;

 lubricant - n. mazivo;

 lubricating oil - ulje za podmazivanje;

79/141L

M

M

 MAB (Man and Biosphere) - UNESCO program 'ÄŒovek i biosfera';

 macroeconomic framework - makroekonomski okvir;

 main - adj. glavni, osnovni;

 maintain - v. održavati (u redu, u funkciji) , izdržavati (novcem), podržavati (prijateljske odnose), tvrditi, dokazivati;

 maintenance - n. održavanje, izdržavanje;

 maintenance of equipment - održavanje opreme;

 make a clearance of - ukloniti nešto;

 make accessible - učiniti dostupnim;

 make an arrangement - sporazumeti se, dogovoriti se;

 make an effort - uložiti napor;

 make public - obznaniti, razglasiti;

 mammalian - adj. koji spada u klasu sisara;

 management - n. upravljanje, vođenje poslovanja, menadžment;

 mandatory - adj. mandatni, obavezan, koji ovlašćuje, nalaže;

 manual - n. priručnik, uputstvo;

 manual removal of stains - ručno odstranjivanje fleka;

 manure - n. stajsko đubrivo;

 manure application - primena đubriva;

 manure storage - skladištenje đubriva;

 mapping - n. kartiranje, evidentiranje prostornog rasporeda nečega, izrada mapa;

 mariculture - n. uzgajanje morskih organizama u njihovom prirodnom okruženju, obično u komercijalne svrhe;

 marine - adj. koji se odnosi na more, pomorski;

80/141M

M

 marine environment - more kao životna sredina;

 marine pollution - n. zagađivanje mora;

 maritime transport - pomorski transport;

 marsh - n. močvara, močvarno tlo, bara;

 master - adj. glavni, osnovni;

 master plan - osnovni plan;

 material - n. materijal, stvar;

 material in the course of completion - podaci koji su u procesu obrade;

 material incorporated - ugrađeni materijal;

 matter - n. stvar, materija;

 maximum - adj. najveći, najviši, maksimalan;

 maximum contaminant levels - n. najviši dozvoljeni nivo koncentracije određene kontaminirajuće supstance;

 maximum period of two years - period od najviše dve godine;

 maximum value - maksimalna vrednost;

 mean - n. sredina, srednja vrednost;

 means of transport - prevozna sredstva;

 measurement - n. merenje, mera, veličina;

 measurements - dimenzije;

 measures provided for in paragraph 1 of this article - mere predviđene stavom 1 ovog člana;

 measuring - n. merenje, proces merenja;

 mediation - n. posredovanje;

 Mediterranean - n. Sredozemlje, područje oko Sredozemnog mora;

 Mediterranean See - Sredozemno more;

81/141M

M

 Mediterranen Wetlands Committee (MedCom) - Komitet za mediteranske močvare pri Ramsarskoj konvenciji o močvarnim područjima od medjunarodnog značaja naročito kao staništa ptica močvarica (1971);

 meet one's obligations - v. ispuniti obaveze;

 meet the needs - zadovoljiti potrebe;

 memorandum - n. memorandum, vrsta sporazuma;

 memorandum of understanding - memorandum o razumevanju;

 mesosphere - n. mezosfera, viši sloj atmosfere;

 metal wastes - n. metalni otpad;

 metallurgical industry - n. metalurška industrija;

 meteorology - n. meteorologija;

 methane - n. metan, močvarni gas;

 methanol - n. chem metanol, metil alkohol;

 methods of verification - metode verifikacije, provere;

 microorganism - n. mikroorganizam;

 midnight dumping - n. termin koji se odnosi na ilegalno odlaganje štetnog otpadnog materijala na udaljenim lokacijama, često noću, odlaganje otpada krišom na nedozvoljena mesta;

 migrate - v. seliti se, migrirati, putovati, pomerati se sa jednog mesta na drugo;

 migration - n. masovna seoba (ptica, zivotinja), migracija;

 migration route - migraciona putanja, ruta;

 migratory - adj. koji se seli, migracijski;

 migratory birds - ptice selice;

 migratory species - migrirajuće vrste;

 milestone - n. miljokaz, (simbolično) značajna etapa ili dogadjaj u razvoju nečega, prekretnica;

 mineral fertilizer - mineralno đubrivo;

 minimise - v. svesti na najmanju moguću meru, umanjiti, smanjiti;

82/141M

M

 MIR Maximum Incremental Reactivity - n. maksimalno povećana reaktivnost;

 mitigate - v. ublažiti, olakšati, učiniti situaciju ili efekte nečega manje neprijatnim, štetnim ili ozbiljnim;

 mitigate harm - ublažiti štetu;

 mobile (stationary) source - pokretni (stacionarni) izvor;

 modality - n.modalitet, forma, oblik, modalnost;

 modality for this mechanism - modalitet ovog mehanizma;

 modern biotechnology - n. moderna biotehnologija (podrazumeva upotrebu in-vitro DNA tehnika uključujući rekombinacije i direktno ubacivanje nukleinskih kiselina u ćelije);

 modification - n. modifikacija, preoblikovanje, podešavanje, promena;

 modification of the ozone layer - modifikacija, (svesna) promena ozonskog omotača;

 modus vivendi - n. privremeni sporazum za regulisanje odnosa pre nego što se postigne trajno rešenje prihvatljivo za obe (sve) strane ugovornice;

 moisture - n. vlaga;

 monitor - v. nadgledati, kontrolisati, pažljivo posmatrati i proveravati situaciju kako bi se pratilo na koji način se menja u toku izvesnog vremenskog perioda;

 monitoring - n. nadgledanje, praćenje, proveravanje, kontrola, nadzor;

 Montreal ProtocolProtocol on substances that deplete the ozone layer (Montreal 1987.) - Montrealski protokol o supstancama koje oštećuju ozonski omotač (v. Ozone convention);

 motor (road) vehicle - motorno vozilo;

 mountain - n. planina;

 mountainous area - oblast koja ima dosta planina, planinska oblast;

 movement - n. kretanje, seoba, pokret, razvoj (događaja);

 multiannual - adj. višegodišnji;

 multilateral - adj. multilateralni, višestrani;

 multilateral agreement - multilateralan sporazum, sporazum izmedju nekoliko (više od dve) strana, potpisnika;

83/141M

M

 multilateral arrangement - multilateralni dogovor ili program;

 multilateral convention - višestrani ugovor;

 multiplesource - n. višečlani, višestruki izvor;

 multirateral agreement - višestrani;

 municipal sewage - komunalne otpadne vode, gradska kanalizacija;

 municipality - n. opštinska uprava, uprava grada;

 municipial and medical waste - komunalni i medicinski otpad;

 municipial solid waste - gradski čvrst otpad;

 municpial - adj. koji se odnosi na opštinu ili opštinske vlasti, opštinski;

 mutation - n. mutacija;

 mutatis mutandis - adv.uključujući neophodne promene;

 mutual - adj. uzajaman, obostran, zajednički;

 mutual access - obostrani pristup;

 mutual assistance - uzajamna/međusobna pomoć;

 mutual benefit - obostrana korist;

 mutual committment - obostrana obaveza;

 mutual concessions - uzajamne/obostrane koncesije;

 mutual interest - obostrani interes;

 mutually - adv. uzajamno, obostrano, zajednički;

 mutually beneficial - na obostranu korist obostrano koristan;

 mutually coordinated measures - uzajamno usklađene mere;

 mutually satisfactory solution - rešenje, zadovoljavajuće za obe strane;

84/141M

N

N

 narcotic drugs - n. opojne droge, narkotici;

 national - adj. nacionalni, državni;

 national and regional security - nacionalna i regionalna bezbednost;

 national annual emissions - nacionalne godišnje emisije (godišnje emisije jedne države);

 national emission ceiling - najviše nacionalne vrednosti emisije;

 national environmental akcioni plan - nacionalni ekološki akcioni plan;

 national standards - nacionalne norme;

 nationality - n. državljanstvo, nacionalnost;

 natural - adj. koji se odnosi na prirodu, prirodno;

 natural disaster - prirodna katastrofa;

 natural gas - prirodni gas n. prirodni gas;

 natural gas engine - motor koji radi na prirodni gas;

 natural law - n. prirodno pravo;

 natural resources - prirodni resursi, prirodna bogatstva, prirodna dobra;

 natural sites - prirodne znamenitosti, prirodni kompleksi, breeding sites of rare species - područja razmnožavanja retkih vrsta;

 nature - n. priroda, prirodno okruženje;

 nature protection - zaštita prirode;

 navigation - n. plovidba;

 nbutane - chem. normalni butan;

 ne varietur - neka se ne menja, neka se ne odstupa od uobičajenog;

 necessary - adj. neophodan, nužan;

 need - n. potreba, nužda;

85/141N

N

 negligent act - n. nemaran, nehajan čin;

 negligible - adj.zanemarljiv, nevažan, neznatan, sitan;

 negotiation - n. pregovaranje, zvanična diskusija između predstavnika suprotnih grupa koji pokušavaju da postignu dogovor, posebno u poslu ili politici;

 neighbour states - n. susedne države;

 neighbouring - adj. susedni, srodan;

 neighbouring country - susedna zemlja;

 network - n. mreža;

 networking - umrežavanje (organizacija);

 nevertheless - adv. pored (svega) toga;

 nitrate - n. nitrat, šalitra;

 nitric acid - n. azotna kiselina;

 nitrogen - n. azot;

 nitrogen oxide (Nox) - n. sve vrste azotnih oksida;

 no harm principle (rule) - princip ne nanošenja štete;

 noise - n. buka, galama;

 noise abatement - n. smanjivanje buke;

 noise level - nivo buke nivo buke;

 nomenclature - n. nomenklatura, sistem imenovanja stvari, posebno u nauci;

 non navogational - neplovidbeni;

 nonacceptance - n. neprihvatanje, odbijanje;

 nonbiased - nepristrasan;

 nonbudget - vanbudžetski;

 noncompliance - n. neispunjenje, neizvršavanje, nepoštovanje;

 noncompliance information - n. informacija koja se odnosi na nesaglasnost ili neizvršavanje;

86/141N

N

 noncondensable - adj. koji se ne kondenzuje, (uglavnom) gasovita supstanca ili materija koja se ne kondenzuje u kapljice;

 nongovernmental organisations (NGOs) - n. nevladine organizacije;

 nonhalogenated - adj. nehalogen, supstanca ili materija koja ne sadrži halogene elemente (hlor, jod, brom i dr.);

 nonmelanoma - n. nemaligan tumor, uglavnom koze, koji nije po prirodi melanom;

 nonpartisan - ne po osnovu ili pod uticajem političkih stranaka ili interesnih grupa, nestranački;

 nonsignatory - n. onaj koji ne potpisuje, koji nije potpisnik (odnosi se na dokument);

 nontransformed - adj. netransformisan, nepromenjen, supstanca ili materija koja ostaje u prvobitnom stanju;

 nonunitary constitutional system - n. neunitaran ustavni sistem;

 nonwaste - adj. bez otpada, bez otpadnog materijala;

 nonwaste technology - bezotpadna tehnologija;

 North Atlantic Treaty Organization (NATO - Ugovor o severoatlanskom savezu - NATO pakt;

 notable - adj. važan, interesantan, izvanredan, dovoljno neobičan da bi bio primećen ili pomenut;

 note - v. primetiti, obratiti pažnju, pomenuti zato što je važno ili interesantno;

 notification - n. obaveštenje, notifikacija, objava, proglas, zvanična formalna informacija o nečemu;

 notification of the withdrawal - (pismena) najava povlačenja;

 notify - v. formalno ili zvanično obavestiti nekoga o nečemu;

 novel - adj. novo, neuobičajeno ili interesantno, ni nalik nečemu ranije;

 nuclear - adj. nuklearni;

 nuclear accident - n. nuklearni akcident;

 nuclear decay - nuklearni raspad;

 nuclear material - nuklearni materijal;

87/141N

N

 nuclear safety - nuklearna sigurnost;

 nuclear third party liability - odgovornost treće strane u vezi sa nuklearnim pitanjima;

 nucleic acid technique - n. tehnika koja se odnosi na nukleinske kiseline;

 nullum commodun capere potest de sua propria iniuria - niko ne može vući koristiti iz sopstvenog protivpravnog dela;

 nutrient - adj. hranljiv;

 nutrient nitrogen - hranljivi (neškodljivi) azot;

88/141N

O

O

 objective - n. cilj, svrha;

 objetive of the Protocol - cilj Protokola;

 obligation - n. obaveza, nagodba, ugovor;

 obligation erga omnes - obaveza za sve;

 obligation to provide assistance - obaveza pružanja pomoći;

 observance - n. pridržavanje, čuvanje;

 observance of a custom - pridržavanje običaja;

 observer - n. posmatrač, neko ko posmatra i obraća pažnju na određene stvari, događaje, situacije;

 obsolete - adj.zastareo, prevaziđen, koji nije više u upotrebi zato što je nešto novije ili bolje izmišljeno;

 occupational disease - profesionalno oboljenje;

 occupational health - n. zdravlje uslovljeno profesijom, zdravlje na radu, odnosi se na medicinu rada i probleme zastite na radu;

 odorous - adj. koji ima neprijatan miris, smrdljiv;

 odour - n. miris, posebno neprijatan (vonj, smrad);

 ODS–ozon depletion substances - supstance koje ugrožavaju ozon;

 offshore dumping - n. odlaganje ili bacanje otpadnog materijala daleko od obale;

 OFS–ozon friendly substances - substance koje ne ugrožavaju ozon;

 oil - n. ulje, nafta;

 oil pollution conventions - konvencije o zagađivanju naftom;

 oil slick - n. naftna mrlja;

 oligotrophic - adj. oligotrofni, (vodeni ekosistem) siromašan u mineralnim materijama;

 omission - n. propust, izostavljanje, isključivanje;

89/141O

O

 on a concessional basis - na osnovu ustupka;

 on a grant basis - na osnovu odobrenja;

 on a multiannual basis - na višegodišnjoj osnovi;

 on a reciprocal basis - na uzajamnoj osnovi;

 on an exceptional basis - izuzetno;

 on average - u proseku;

 on behalf of - u korist, u interesu, u ime;

 on behalf of once capacity - na osnovu funkcije koju neko vrši;

 on equitable basis - na jednakoj osnovi;

 on global scales - na globalnom nivou;

 on its behalf - u nečije ime;

 on no consideration - ni pod kakvim okolnostima;

 on the basis of criteria - na osnovu kriterijuma;

 on the basis of the rule - na osnovu pravila;

 on the date of signing (of) - dan potpisivanja;

 on the decrease - u opadanju;

 ongoing - adj. koji je u toku, tekući;

 ongoing research - tekuća istraživanja;

 onus - n. odgovornost za nešto, teret, breme;

 open burning - n. sagorevanje na otvorenom, izvan postrojenja;

 openloop catalytic control - n. katalitička kontrola otvorenog tipa, neciklična katalitička kontrola;

 operating standards - operativni standardi;

 operation - n. postupak, delovanje, rad;

 operation measures - operativne mere;

 operational - adj. operativan, koji je u funkciji i spreman za korišćenje;

90/141O

O

 operational disruption - prekid operacije;

 opinio iuris - svest da neka norma nije samo običaj, već istinska pravna norma, tj. da je običaj postao običajno pravo;

 optional clause - n. opciona klauzula, klauzula nekog ugovora koji ugovorne strane mogu, ali i ne moraju prihvatiti;

 ore - n. ruda;

 organelle - n. organela;

 organic agriculture - n. organska poljoprivreda (poljoprivredna proizvodnja sa minimalnim korišćenjem veštačkih materija);

 Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) - Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj;

 organizing committee - organizacioni odbor;

 origin - n. poreklo;

 originate - v. nastati, voditi poreklo iz određenog mesta, stvoriti;

 originrule - pravilo o poreklu;

 outcome - n. posledica, rezultat, ishod;

 outcome of the public participation - rezultati učešća javnosti;

 outline - n. nacrt, kratak pregled, skica;

 over - prep. preko, više od, iznad;

 over a period - tokom perioda;

 overall - adj. ukupni, sveukupni, opšti;

 overall emission level - ukupni nivo emisije;

 overfly - v. preletati, leteti iznad neke oblasti ili zemlje, preći brzo preko nečega;

 overhead costs - n. poslovni troškovi, probijanje troškova, troškovi koji prelaze planirani nivo;

 overlap - n. preklapanje;

 overriding - adj. značajniji nego bilo koji drugi, najznačajniji;

 owner - n. vlasnik;

91/141O

O

 ownership - n. vlasništvo;

 oxidant product - n. proizvod delovanja oksidanta na neku supstancu;

 oxidation - n. oksidacija;

 oxidize - v. oksidovati;

 oxychlorination - n. oksihlorinacija;

 oxygen depletion - n. smanjenje nivoa rastvorenog kiseonika u vodi;

 ozone - n. ozon;

 ozone depleting substances - supstance koje oštećuju ozonski omotač;

 ozone depletion - oštećenje ozonskog omotača oštećenje (smanjenje) ozonskog omotača;

 ozone layer - ozonski sloj;

 ozoneprone - adj. sklon ozonu;

92/141O

P

P

 packaging - n. ambalaža, kontejner, posuda ili materijal u kome se prodaje neki proizvod, proces uvijanja proizvoda za prodaju, način pakovanja;

 papermaking mateial - materijal za izradu papira;

 paragraph - n. paragraf, stav, pasus;

 paragraph 3 shall not apply - paragraf 3 se neće primenjivati;

 parental organism - n. roditeljski organizam, organizam od koga neposredno vodi poreklo neki drugi organizam;

 part - n. deo, komad, sastavni deo;

 participation - n. učešće, učestvovanje;

 particulates - n. čestice, štetne čestice u vazduhu;

 partisan - adj. partijski, u odnosu ili pod uticajem politicke partije, stranke, stranački;

 party - n.strana, stranka, osoba iili grupa koja je uključena u pravnu raspravu ili ugovor;

 pasta sunt servanda - ugovori se moraju poštovati;

 pastoral land - n. zemlja za ispašu, pašnjački prostor;

 pastoralism - n. uzgajanje stoke;

 pastoralist - n. stočar;

 pasture - n.pašnjak;

 peat - n. treset;

 peat bog - n. tresava, tresetište;

 peerreviewed - adj. koji je komentarisan ili čija je izrada stručno nadzirana od strane kolega iz struke, nezavisno ekspertski ocenjen;

 penalize - v. kazniti nekoga ili postupati sa njim nepravedno;

 penalty - n. kazna;

 pending - adj. neodlučen, nerešen;

93/141P

P

 percolate - v. procediti, filtrirati, cediti se;

 performance - n. izvođenje, izvršavanje;

 performance of public functions - vršenje javnih funkcija;

 period - n. period;

 period exceeding one year - period duži od godinu dana;

 periodic review - n. periodični pregled, periodična publikacija, revija, časopis;

 periodični interim report - periodični izveštaj, medjuizveštaj;

 Permanent Court of International Justice - Stalni medjunarodni sud pravde;

 permissible - adj.dopustljiv, koji je dozvoljen zakonom ili pravilima;

 permit - n. dozvola, zvanična pisana izjava koja vam daje pravo da uradite nešto v. dozvoliti, posebno zvaničnom odlukom, pravilom ili zakonom;

 persistent organic pollutants - n. postojane organske zagađujuće materije, zagadjujuće materije koje se dugo zadržavaju i otporne su na razgradnju;

 personnel - n. osoblje, ljudi koji rade u nekoj kompaniji ili organizaciji;

 pertain - v. odnositi se direktno na nesto, ticati se;

 pertinent - adj. značajan, važan, koji se direktno odnosi na nešto što se razmatra;

 pest - n. štetočina, mala životinja ili insekt koji uništava useve ili hranu;

 pesticidal - adj. koji se odnosi na pesticide;

 pesticide - n. pesticid, sredstvo za uništenje štetočina;

 petition - n. peticija, pisani podnesak;

 petrolfuelled engine - n. motor koji radi na benzin;

 pharmaceuticals - n. lekovi, proizvodi farmaceutske industrije;

 phenotypic - adj. fenotipski, koji se odnosi na fenotipske osobine organizma;

 photochemical - adj. fotohemijski;

 photochemical oxidant - fotohemijski oksidant;

 photochemical ozone creation potential - n. potencijal za formiranje fotohemijskog ozona;

94/141P

P

 photochemical pollution - n. fotohemijsko zagađenje;

 photochemistry - n. fotohemija;

 photodegradable - adj. fotodegradabilan, koji se razgradjuje pod dejstvom svetlosti;

 photorepair - v. popraviti pomoću svetlosti (odnosi se najčešće na oštećenja ozonskog omotača);

 phytoplankton - n. fitoplankton, mikroskopske biljke koje slobodno lebde u vodenim basenima.;

 PIC Convention–Rotterdam Convention on the Prior Informed Consent Procedure for Certain Hazardous Chemicals and Pesticides in International Trade (Rotterdam, 1998) - Roterdamska konvencija o proceduri prethodno informišuće saglasnosti za neke opasne hemikalije i pesticide u međunarodnoj trgovini;

 place of residence - prebivalište;

 plane - n. ravnica, ravan;

 planetary - adj. planetarni, koji se odnosi na čitavu planetu;

 planning - n. planiranje, town and country planning prostorno planiranje;

 plant - n. biljka;

 plant protection - zaštita biljaka;

 plot - n. malo parče zemlje za gradnju ili uzgajanje, zemljište;

 polar - ˈpəʊlÉ™ sÊŒb / n. polarni / subpolarni regioni;

 policy - n. politika, osmišljen i unapred utvrđen način obavljanja poslova u određenoj oblasti, stvari o kojima je zvanično dogovoreno ili koje su odabrane od strane države, institucije, političke partije ili poslovne organizacije;

 policy measures - n. mere u vezi sa određenom politikom, mere koje se preduzimaju u cilju ostvarivanje određene politike;

 political - adj. politički, koji se odnosi na pitanja partijske ili državne politike i političkih odnosa ili aktivnosti;

 politics - n. politika, delatnost ili organizacija ili veština obavljanja državnih poslova, profesija političara ili javnih državnih službenika;

 pollutant - n. zagađujuća materija ili agens;

95/141P

P

 pollutant emissions management area - područje u kojem se upravlja emisijama zagađujućih materija;

 polluter pays principle - princip (načelo) 'zagađivač plaća';

 pollution - n. zagađenost , zagađivanje;

 pollution caused by heavy goods vehicles - zagađenje prouzrokovano vozilima za prevoz teškog tereta;

 pollution inventory - katastar zagađenja;

 pollution level - nivo zagađenja;

 pollution prevention - n. sprečavanje zagađenja, tj. sprečavanje stvaranja zagađujućih materija ili smanjivanje količine zagađujućih materija na izvoru, kao i zaštita prirodnih bogatstava kroz efikasniju upotrebu energije, vode i drugih materija;

 pollution register - registar zagađenja;

 polychlorinated - adj. polihlorovane supstance, supstance čiji molekuli imaju dva i više atoma hlora;

 polychlorinated biphenyules (PCBs) - polihlorovani bifenili.;

 polychromatic - adj. polihromatski;

 polyethylene - n. polietilen;

 polypropylene - n. polipropilen;

 polystyrene - n. polistiren;

 polyvinilchloride - n. polivinilhlorid;

 population - n. populacija, stanovništvo, ukupan broj ljudi koji žive u određenoj oblasti, zemlji;

 population dynamics - n. polpulaciona dinamika, demografske promene, promene u broju ili strukturi jedinki ili ljudi koji naseljavaju odredjenu oblast;

 portion - n. deo;

 possible - adj moguć, as far as possible što je više moguće;

 postpone - v. odložiti, promeniti datum ili vreme planiranog događaja ili akcije za kasnije;

 poverty - n. siromaštvo (u smislu životnih uslova, prihoda i mogućnosti);

96/141P

P

 poverty eradication - n. iskorenjivanje siromaštva;

 power - n. moć, snaga;

 powerplant - n. električna centrala, elektrana;

 powers of concentration - moć koncentracije;

 practicable - adj. upotrebljiv, izvediv, moguć, as soon as practicable što je pre moguće;

 preamble - n. preambula, uvodna činjenica ili izjava;

 preambular - adj. uvodni;

 precautionary - adj. predostrožan;

 precautionary measures - mere predostrožnosti;

 precautionary principle - načelo predostrožnosti;

 precedence - n. prednost, prvenstvo, prioritet;

 precedent - n. presedan, akcija ili zvanična odluka koja se koristi da da podršku za kasnije akcije ili odluke, nešto istog tipa što se dogodilo ili postojalo ranije;

 precipitation - n. padavine, taloženje, hemijski proces u kome se čvrsta supstanca odvaja od tečnosti, stropoštavanje;

 precipitation level - nivo, količina padavina.;

 preclude - v. sprečiti, isključiti;

 precursor - n. prekusor, preteča, prethodnik;

 predictability - n. predvidljivost;

 preferential - adj. preferencijalni, prioritetan, kome se daje prednost;

 preferential agreement - preferencijalni sporazum;

 preferential arrangement - preferencijalni dogovor;

 preferential terms - prioritetni, povlašćeni uslovi, termini;

 preferential treatment - povlašćeni tretman povlašćeni tretman;

 prejudice - n. predrasuda;

 prescription - n. recept, nalog o spravljanju leka, propis;

97/141P

P

 preserve - v. sačuvati, očuvati, održati;

 preserve the existing woodland - očuvati postojeće šume;

 pressure - n. pritisak, hitnost, neodložnost, primoravanje;

 pressures on the environment - pretnje životnoj sredini, atmospheric pressure - vazdušni pritisak, air pressure - pritisak vazduha (na ventilu);

 presumption - n. pretpostavljanje, pretpostavka, stanje, pravo, zahtev, koji se mogu smatrati pravno važećim, dok ne bude dokazano suprotno;

 prevail - v. preovladati, nadjačati;

 prevent - v. sprečiti, preduprediti, odvratiti;

 prevent harm - preduprediti štetu;

 prevent the circumvention of measures - sprečiti izbegavanje mera;

 prevent the implamentation - sprečiti primenu, prevent demage - sprečiti štetu;

 prevention - n. sprečavanje, prevencija;

 prevention principle - načelo (princip) prevencije;

 prices are subject to change - cene su podložne menjanju;

 prima facie - na prvi pogled (kada sadržaj podneska, dokaza, deluje uverljivo, istinito, ali je moguće takav utisak oboriti;

 principle - adj. glavni, prvi, najvažniji, vodeći;

 principle of environmental law - principi prava životne sredine;

 principle of international law - principi međunarodnog prava;

 principle of territoriality - princip teritorijalnosti;

 prior informed consent procedure - procedura prethodno informišuće saglasnosti;

 priority - n. prioritet, prednost, prvenstvo;

 private - adj. privatni;

 procedure - n. procedura, postupak, parnica, sudski postupak;

 procedure for the issue of a certificate - postupak izdavanje potvrde;

98/141P

P

 proceeding - n. sled događaja, postupak, zapisnik, protokol, sakupljeni i, najčešće, neautorizovani radovi i diskusije sa stručnog ili naučnog skupa, zbornik radova sa stručnog skupa;

 proceeding(s) - n. postupak;

 process - v. obraditi, preraditi, obraditi podatke;

 processing of material - obrada, prerada materijala;

 processunit turnaraound - promena u procesnoj jedinici;

 procurement - n. nabavka;

 product of combustion - proizvod sagorevanja;

 progress - n. napredak, progres;

 progress report - izveštaj o postignutom napretku;

 prohibit - v. zabraniti;

 prohibition - n. prohibicija, zabrana;

 project - n. projekat;

 project of common interest - projekat od zajedničkog interesa;

 project proposal - predlog projekta;

 proliferate - v. nekontrolisano širenje nečega, razmnožiti, množiti se;

 promptly - adv. hitno, brzo;

 proof - n. dokaz, potvrda;

 proof of origin - dokaz o poreklu dokaz o poreklu;

 propagation - n. širenje;

 propellant - n. raketno gorivo, gas koji se koristi u sprej-bocama ili bocama pod pritiskom za raspršivanje neke supstance;

 proper dilligence - n. dužna pažnja;

 proper implementation - pravilna primena;

 property - n. vlasništvo, svojina, posed, imanje, imetak;

 proposal - n. predlog;

99/141P

P

 propose - v. predložiti, izneti plan, staviti na diskusiju;

 propose amandments - predložiti amandmane;

 protection - n. zaštita, odbrana, čuvanje;

 protocol - n. protokol, međunarodni ugovor, sistem formalnog načina ponašanja, popis akata, skup pravila prilikom obavljanja određenih aktivnosti;

 protocol amendment - amandman, dopuna protokola;

 Protocol on civil liability and compensation for damage caused by the transboundary effects of industrial accidents on transboundary waters to the 1992 Convention on the protection and use of transboundary watercourses and international lakes and to the 1992 Convention on the Transboundary Effects of Industrial Accidents (Kiev, 2003.) - Protokol o gradjanskoj odgovornosti i nadoknadi štete uzrokovane prekograničnim efektima industrijskih akcidenata na prekograničnim vodama uz konvenciju iz 1992 o zaštiti i korištenju prekograničnih vodotokova i medjunarodnih jezera i uz konvenciju iz 1992 o prekograničnim efektima industrijskih akcidenata (Kijev 2003);

 Protocol on Persistent Organic Pollutants (POPs) (Aarhus, 1998) - Protokol o postojanim organskim zagadjujućim supstacama uz Konvenciju o prekograničnom zagađivanju vazduha na velikim udaljenostima (Arhus 1998);

 Protocol on Water and Health to the Convention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and International Lakes (London, 1999) - Protokol o vodi i zdravlju uz konvenciju o zaštiti i korištenju prekograničnih vodotokova i medjunarodnih jezera (London 1999);

 Protocol to the 1979 Convention on Long–range Transboundary Air Pollution concerning the control of emissions of nitrogen oxides or their transboundary fluxes (Sofia, 1988) - Protokol o kontroli emisija azotnih oksida ili njihovih prekograničnih protoka uz Konvenciju o prekograničnom zagađivanju vazduha na velikim udaljenostima (Sofija 1998);

 Protocol to the 1979 Convention on Long–range Transboundary Air Pollution concerning the control of emissions of volatile organic compounds or their transboundary fluxes (Geneva, 1991) - Protokol koji se odnosi na kontrolu emisija isparljivih organskih jedinjenja ili na njihove prekogranične protoke uz Konvenciju o prekograničnom zagađivanju vazduha na velikim udaljenostima (Ženeva 1991);

 Protocol to the 1979 Convention on Long–range Transboundary Air Pollution on further reduction of sulphur emissions (Oslo, 1994) - Protokol o daljem smanjenju emisija sumpora uz Konvenciju o prekograničnom zagađivanju vazduha na velikim udaljenostima (Oslo 1994);

100/141P

P

 Protocol to the 1979 Convention on Long–range Transboundary Air Pollution on heavy metals (Aarhus, 1998) - Protokol o teškim metalima uz Konvenciju o prekograničnom zagađivanju vazduha na velikim udaljenostima (1998);

 Protocol to the 1979 Convention on Long–range Transboundary Air Pollution on long term financing of the cooperative programme for monitoring and evaluation of the long–range transmission of air pollutants in Europe (EMEP) (Geneva, 1984) - Protokol uz konvenciju o prekograničnom zagadjivanju vazduha na velike daljine, o dugoročnom finansiranju Prograna saradnje za praćenje i procenu prekograničnog prenosa zagadjujućih materija u vazduhu na velike daljine u Evropi (EMEP) (Geneva 1984);

 Protocol to the 1979 Convention on Long–range Transboundary Air Pollution on the reduction of sulphur emissions of their transboundary fluxes by at least 30 per cent (Helsinki, 1985) - Protokol o smanjenju emisija sumpora ili njihovih prekograničnih protoka za najmanje 30 procenata uz konvenciju o prekograničnom zagadjenju vazduha na velikim udaljenostima (Helsinki 1985);

 provide - v. nabaviti, pribaviti, opskrbiti, predviđati (ugovorom), pružati, dostaviti;

 provide a service - pružiti uslugu;

 provide information - obezbediti informacije;

 provided that - pod uslovom da;

 providing - pod uslovom da;

 provision - n. pribavljanje, nabavljanje, opskrbljivanje;

 provision of new habitat - obezbeđivanje novog prirodnog doma za biljku ili životinju;

 provision of public services - pružanje javnih usluga;

 provision of technical assistance - pružanje tehničke pomoći;

 provision of this Agreement - odredba ovog sporazuma;

 provisions of paragrapf 3 - odredbe iz paragrafa 3;

 provisions on transport - odredbe o prometu;

 proxy indicator - n. približni indikator;

 psychotropic substance - n. psihotropna supstanca, ona koja utiče na čovekov um;

 public - n. javnost;

 public administration - javna uprava (najčešće državna, na svim nivoima);

101/141P

P

 public authority - javna uprava, javna vlast javna vlast;

 public awareness campaign - kampanja za podizanje javne svesti;

 public awareness of enviromental issues - svest javnosti o pitanjima koja se tiču životne sredine;

 public concerned - zainteresovana javnost, javnost koje se tiče nešto, javnost na koju nešto utiče zainteresovana javnost, javnost koje se nešto tiče;

 public health - zdravlje stanovništva;

 public hearing - javna rasprava;

 public order - javni poredak;

 public participation - učešće javnosti;

 public procurement - javna nabavka;

 public security - javna bezbednost;

 public service - javna ili državna služba;

 publicly accessible files - javno dostupne baze podataka;

 publicly accessible list - n. javno raspoloživa lista;

 pulp - n. pulpa,kaša, meka polutečna supstanca koja se dobija mlevenjem biljaka, drveta, povrća, meki, sočni unutrašnji deo voća ili povrća, meso;

 pump - n. pumpa, pumpanje;

 punish - v. kazniti;

 punishment - n. kazna;

 purge - n. čistka, čišćenje, akcija da se uklone oponenti;

 purge gas - gas za čišćenje.;

 purification - n. pročišćivanje, čišćenje, purifikacija;

 purport - v. tvrditi;

 purseseine net - n. kesasta mreža;

 pursuant - adj./adv. koji je u skladu sa, skladno (nečemu);

 pursuant to Article 1 - na osnovu člana 1;

102/141P

P

 pursuant to the provisions of this Article - prema odredbama ovog člana;

 pyrolitic conditions - n. pirolitički uslovi, uslovi za odvijanje pirolize;

 pyrolysis - n. piroliza, zagrevanje u odsustvu vazduha;

103/141P

Q

Q

104/141Q

R

R

 radiation - n. zračenje, isijavanje, radijacija;

 radiative - adj.radijacijski, koji je u vezi sa zračenjem, koji se zrakasto proteže ili širi;

 radioactive - adj. radioaktivan, koji ispušta radijaciju;

 radioactive material - radioaktivni materijal radioaktivni materijal;

 radioactive pollution - radioaktivno zagađenje radioaktivno zagađenje;

 radioactive waste - radioaktivni otpad;

 radioactive waste management - postupanje sa radioaktivnim otpadom;

 railwayrack - n. montažna metalna polica;

 rainfall variability - n. promenljivost količina padavina;

 rainfed cropland - n. ratarski usevi koji se navodnjavaju isključivo kišom;

 range - n. domet, domašaj, dohvat, opseg, asortiman proizvoda, radijus dejstva, domet, planinski venac;

 range states - opseg stanja;

 rare - adj. redak, sporadičan, proređen;

 rare species - retke vrste;

 ratification - n. ratifikacija, zvanično potvrđivanje;

 ratify - v. ratifikovati, zvanično potvrditi;

 raw - n. sirov, neprerađen, neobrađen;

 raw material - sirovina;

 reach - v. doseći, dopreti, dosezati;

 reach a satisfactory solution - pronaći zadovoljavajuće rešenje;

 reach a solution - pronaći rešenje;

 reach agreement - postići dogovor;

105/141R

R

 reach an agreement - postići sporazum postići sporazum;

 reactant - n. chem reagens;

 reactive, nonreactivere - adj. reaktivan, nereaktivan;

 reasonable - razuman;

 reasonable costs - prihvatljivi troškovi;

 reasonable diligence - razumna pažnja;

 reasonable time fram - razuman vremenski okvir;

 reasonable use - razumno korišćenje;

 rebus sic stantibus - dok su stvari, odnosno politike, odnosi takvi kakvi jesu - ostaju kakvi jesu (kraći oblik klauzule: omnis conventio intelligitur rebus sic stantibus - ugovor vredi samo u okolnostima koje su postojale u vreme njegovog sklapanja;

 recall - v. setiti se nečega, opozvati, povući iz prodaje;

 recalling - podsećajući na;

 receipt - n. račun, potvrda da je roba plaćena, prijem nečega;

 receiving environment - n. okruženje ili okolina koja prima određena dejstva, materije;

 receptor - n. receptor, prijemnik, (biol.) nervni receptor;

 recharge - v. obnoviti, nanovo (se) napuniti, dopuniti (se);

 recharge area - oblast stvaranja, tj obnavljanja vode;

 recipient organism - n. organizam primalac;

 reciprocal - adj. uzajaman, obostran, recipročan;

 reciprocity - n. recipročnost;

 recital - n. opis serije događaja;

 reckless act - n. nemaran, nesmotren čin;

 reclamation - n. melioracija, amelioracija, popravljanje;

 recognition - n. prepoznavanje, priznavanje;

 recombinant desoxyribonucleic acid - n. DNK dobijena u laboratoriji;

106/141R

R

 recommendation - n. preporuka;

 recommendatory - adj. preporučljiv;

 reconsider - v. razmotriti, ponovo razmisliti;

 reconsider operating conditions - ponovo razmotriti operativne uslove;

 recourse - n. pribegavanje;

 recreational (values) - adj. nov, obnovljen === adj. rekreacioni, koji služi odmoru u rekreaciji;

 recumbent - adj. položen preko nečega;

 recurrence - n. vraćanje;

 recycler - n. postrojenje u kome se obavlja reciklaža;

 recycling - n. recikliranje, reciklaža, ponovo iskorišćavanje, prerada (otpada, sirovina);

 redress - n. obeštećenje, odšteta;

 reduce - v. smanjiti, reducirati, ograničiti, oboriti, spustiti;

 reduce pollution - smanjiti zagađenje;

 reduction - n. smanjenje, umanjenje, ublažavanje, skraćivanje;

 refer - v. ukazati na nešto, pozvati se na nešto, uputiti;

 referentna tačk - kvalitet;

 refinement - n. prečišćavanje, rafiniranje, poboljšavanje;

 refinement of assessment models - poboljšavanje modela procene;

 refinery - n. rafinerija;

 reforestation - n. ponovo pošumljavati posle seče ili druge vrste uništenja;

 reformulation - n. preformulisanje;

 refuelling nozzle - n. brizgaljka, prskalica za gorivo;

 refusal - n. odbijanje, uskraćivanje;

 refusal of acceptance - neprihvatanje, neprimanje;

107/141R

R

 refusal of the request - odbijanje zahteva;

 refuse - adj. otpadni, škart, odbačen, škartiran;

 regard - n. pogled, obzir, pažnja, osvrt;

 regional - adj. regionalni, okružni;

 regional action programme - regionalni akcioni program;

 Regional Activity Centre Priorty Actions Programmee - Centar za regionalne aktivnosti Programa prioritetnih akcija (odnosi se na Mediteranski akcioni plan);

 regional agreement - regionalni sporazum;

 regional arrangements - regionalni ugovori;

 regional commissions of the United Nations - regionalne komisije UN;

 Regional Environmental Center for Central and Eastern Europe (REC) - Regionalni centar za životnu sredinu za Centralnu i Istočnu Evropu;

 Regional Environmental Reconstruction Programmee for South Eastern Europe (REReP) - Regionalni program obnove životne sredine Jugoistočne Evrope;

 register - n. registar, popis;

 registered seat - registrovano sedište ( pravnog lica);

 regular - adj. redovan, regularan, pravilan;

 regulation - n. propis, uređenje, uredba;

 regulations and standards - propisi i norme;

 regulatory framework - n. regulatorni okvir;

 rehabilitate - v. rehabilitovati, popraviti, sanirati;

 rehabilitation - n. rehabilitacija, popravljanje, sanacija;

 Reidvapourpressure (RVP) of fuel - n. napon pare goriva po Raid-u;

 reimbursement - n. naknada, nadoknada;

 reimbursement costs - nadoknada troškova;

 reinforce - v. pojačati;

108/141R

R

 reinforce active international cooperation - pojačati aktivnu međunarodnu saradnju;

 reinstatement - n.ponovno postavljanje (na položaj);

 reinstatement of the environment - vraćanje životne sredine u prethodno stanje;

 reintroduction - n. ponovno uvođenje, (biol.) veštačko vraćanje vrsta na njihova prirodna staništa;

 reiterate - v. ponoviti;

 release - n. puštanje, otpuštanje, oslobođenje, razrešenje, ručica ili dugme za otpuštanje;

 release of substances - ispuštanje supstanci;

 release prevention measures - n. mere za prevenciju ispuštanja;

 release reduction measures - n. mere za smanjenje ispuštanja određenih materija;

 reliance - n. oslanjanje, pouzdanje;

 relief - n. olakšanje, pomoć, oslobođenje, reljef;

 remedial - adj. popravni, dopunski, dodatni;

 remediation - n. oporavljanje, oporavak, rekultivacija, remedijacija, postupak obnove degradirane životne sredine;

 remediation activities - aktivnosti koje dovode do poboljšanja stanja;

 remedy - n. lek;

 remedy a situation - popraviti stanje;

 remote sensing - – daljinska detekcija, prikupljanje podataka sa daljine;

 removal - n. uklanjanje, odnošenje, otklanjanje, odstranjivanje, premeštanje;

 remove - v. skloniti, ukloniti, odstraniti;

 remove hindrance - ukloniti prepreku;

 render - v. podneti, dati, položiti, doneti, izvesti, uobličiti;

 renewable - adj. obnovljiv;

 renewable energy resources - n. izvori energije koji mogu da se obnavljaju;

109/141R

R

 renewable resources - obnovljivi izvori, obnovljivi resursi obnovljivi resursi;

 repatriation - n.repatrijacija, vraćanje ugroženih vrsta na njihova prirodna staništa sa kojih su iščezle ili im preti opasnost da nestanu.;

 repayable, nonrepayable - adj. plativ (nenaplativ), koji se može (ne može) naplatiti;

 replete - adj. napunjen;

 replicate - v. potvrditi, ponovo utvrditi ( There is a need for further research to replicate these findings), proizvesti svoju kopiju;

 report - v. izveštaj;

 report on the state of the environment - izveštaj o stanju životne sredine;

 request - n. molba, zahtev, želja, potražnja;

 request for assistance - molba za pomoć;

 request pursuant to paragraph 1 - molba iz stava 1;

 require - v. zahtevati, tražiti;

 requirement - n. zahtev, uslov, potreba;

 requirements set out above - gore navedeni zahtevi;

 res communis omnium - zajedničko dobro, opšta stvar (suprotno od isključivih prava korišćenja);

 res inter alios acta - pravni posao, ugovor, sporazum, zaključen između trećih lica (izreka sa značenjem da ugovor u načelu obavezuje samo stranke koje su u njemu sudelovale, a trećima niti koristi, niti škodi;

 res iudicata - presudjena stvar;

 res nullius - ničija stvar, stvar bez vlasnika (u medjunarodnom pravu znači da se neko područje ne nalazi pod suverenitetom bilo koje države);

 research - n. istraživanje;

 reservation - n. rezerva, rezervat;

 reside - v. prebivati, imati prebivalište, boraviti;

 residence - n. stanovanje, prebivanje, boravak, prebivalište;

 residual - n. ostatak;

110/141R

R

 residue - n. ostatak, talog;

 resilence - n. elastičnost === resilience n. oporavak, vraćanje u prethodni oblik;

 resin - n. smola, vrsta plastike;

 resolution of disputes - n. rešavanje rasprava;

 resonable share - razuman udeo;

 resource - n. resurs, izvor nekog materijala ili sirovine, prirodno bogatstvo;

 resource tenure - zakonsko pravo da se koristi neki izvor;

 respective - adj. odnosni, odgovarajući;

 responsibility - n. odgovornost;

 restitutio in integrum - povratak u predjašnje stanje (zadovoljenje koje povredjena država, nedužna strana, ima pravo da zahteva od države odgovorne za nedopušteno delovanje i dužnost takve države da u svemu uspostavi stanje kakvo je bilo pre povrede, a ako to nije moguće, da naknadi štetu;

 restoration - n. vraćanje u prethodno stanje, obnavljanje;

 restore - v. ponovo uspostaviti, obnoviti, vratiti;

 restriction - n. restrikcija, ograničenje;

 restructuring period - period restruktuiranja;

 resubmit - v. ponovo podneti;

 retrofit - v.usavršiti, poboljšati mašinu, deo opreme, zgrade, postavljanjem novih delova, reparacija;

 retrofitting - n. usavršavanje, poboljšanje;

 reuse - n. ponovna upotreba, ponovno korišćenje;

 review - n. ispitati, pregledati, nadzirati, preispitivati, revidirati;

 review provisions (of) - preispitati odredbe (nečega);

 review the application of this Agreement - nadzirati primenu ovoga Sporazuma;

 review the implementation (of) - nadzirati primenu (nečega);

 revocation - n. opozivanje zakona, odluke ili sporazuma;

111/141R

R

 Richter - n. uobičajeni naziv za jedinicu snage zemljotresa po Rihterovoj skali;

 right - n. desno, pravo (u smislu pravne nauke);

 right of access - pravo na pristup pravo na pristup;

 rights and obligations - prava i obaveze;

 rights granted under pargraph 1 - prava zagarantovana stavom 1;

 ring - n. prsten, (hemija) benzenov prsten;

 riparian states - pribrežne države;

 risk - n. rizik;

 risk assessment - procena rizika procena rizika;

 risk management evaluation - procena upravljanja rizikom;

 risk profile - opis rizika;

 river basin - rečni sliv n. rečni sliv;

 roadrail transport - drumsko železnički transport;

 roast - v. peći, pržiti;

 rolling mill - n. valjaonica;

 roster (of experts) - n. spisak, lista imena;

 Rotterdam Convention–(PIC Convention)–Rotterdam Convention on the Prior Informed Consent Procedure for Certain Hazardous Chemicals and Pesticides in International Trade (Rotterdam, 1998) - Roterdamska konvencija o proceduri prethodno informišuće saglasnosti za neke opasne hemikalije i pesticide u međunarodnoj trgovini;

 rule - n. pravilo, propis, mera;

 rules of implementation - pravila primene pravila primene;

 rules of procedure - pravila postupka;

 rules relating (to) - pravila koja se odnose (na);

 runoff - n. oticaj, voda koju zemlja ne može da upije i koja otiče površinski;

 rural area - n. ruralna (seoska) oblast;

112/141R

S

S

 safe disposal - n. sigurno odlaganje;

 safeguard - v. zaštititi, osigurati, obezbediti;

 safety - n. bezbednost, sigurnost;

 safety data sheet - list sa podacima o sigurnosti, bezbednom rukovanju ili čuvanju;

 safety of industrial plants - sigurnost industrijskih postrojenja;

 safety standards - sigurnosni standardi;

 saline intrusion - n. mešanje, infiltriranje slane vode sa slatkom u priobalnom prostoru;

 salinity - n. salinitet, pokazatelj količine soli rastvorene u vodi, slanost;

 salinization - n. salinizacija, zaslanjivanje, formiranje slatina (slaništa);

 salt marsh - n. slana močvara, mesto gde se slana voda iz okena ili zaliva spaja sa slatkom vodom iz reke;

 sampling - n. uzorkovanje, isprobavanje, uzimanje uzoraka;

 sampling and analysis of pollutants - uzorkovanje i analiza zagađujućih materija;

 sanction - n. sankcija;

 satisfactory - adj. zadovoljavajući, dovoljan;

 saturation - n. saturacija, zasićenje, zasićenost;

 scale - n. skala, stupanj, mera, obim;

 science - n. nauka, najčesće se odnosi na prirodne nauke;

 scientific and research development projects - naučni i istraživački razvojni projekti;

 scientific committee - naučni odbor;

 scinetific substantiaion - naučni dokaz;

 scope - n. opseg, okvir, domašaj, delokrug, polje delovanja, predmet;

 scope of an annex - obim dodatka;

113/141S

S

 scope of convention - predmet konvencije;

 scrap - v. izbaciti iz upotrebe;

 scrap metal - metal iskorišćen od starih automobila, mašina, metalni otpaci, staro gvožđe;

 screen - v. snimiti;

 screening criteria - n. kriterijumi proveravanja;

 sea fishing - morski ribolov;

 seal - n. foka, pečat, parče gume ili plastike koje zadržava vazduh, vodu, prašinu iz nečega, izolacija, plomba;

 seasonal climate predictions - n. sezonska klimatska predviđanja, sezonske prognoze vremena;

 seat - n. sedište, mesto, boravište;

 secondary - adj. sekundarni, drugostepeni;

 secondary aluminium production - n. sekundarna proizvodnja aluminijuma, recikliranje aluminijuma;

 secondary pollutant - n. drugostepena zagađujuća materija;

 secretariat - n. sekretarijat;

 sector - n. područje, sektor;

 sectoral approach - sektorski pristup;

 security policy - bezbednosna politika;

 sediment - n. talog, sediment;

 sediment pollution - zagađenje sedimenta;

 segregation - n. razdvajanje, odvajanje, obično nasilno razdvajanje ljudi na osnovu etničke, rasne ili verske pripadnosti;

 semi arid - polusušne;

 sensitive - adj. osetljiv;

 sensitive to radioactive pollution - osetljiv na radioaktivno zagađenje;

 septic system - n. sistem za prihvatanje otpadnih voda u septičku jamu;

114/141S

S

 session - n. sednica, zasedanje;

 set forth - v. razložiti, izložiti, objasniti, pokazati;

 set forth in principle 15 of the declaration - izložen u 15. principu deklaracije;

 set out - v. navesti, utvrditi, doneti;

 set out conditions - navesti (postaviti) uslove;

 set out provisions - utvrditi odredbe;

 set up - v. početi, pokrenuti, utvditi, uspostaviti, osnovati;

 set up a committee - osnovati odbor;

 set up a framework - utvrditi okvir;

 setting up - uspostava, osnivanje;

 settingup of operations - započinjanje delovanja započinjanje delovanja;

 settlement - n. naselje, sporazum, dogovor, poravnanje, namirivanje duga;

 settlement of disputes - rešavanje sporova;

 sewage - n. kanalizacija, kanalizacione otpadne vode;

 sewage contamination - n. zagađivanje kanalizacionim otpadnim vodama;

 sewage sludge - n. otpadni kanalizacioni mulj;

 sewer lines - n. odvodni kanali;

 sewer system - sistem kanalizacije;

 shipping document - n. špediterski, otpremni dokument;

 shortcoming - n. nedostatak, mana, nesposobnost vršenja dužnosti;

 shredder plant - n. postrojenje za usitnjavanje (čvrstog) otpada;

 shutdown - n. zatvaranje;

 si contra legem fit, nihil est quod fit - što je učinjeno protivno zakonu, ništavo je;

 sic utere tuo ut alienum nom laedes - tako koristi svoju stvar (svoje pravo) da drugome ne smetaš (da ga ne povrediš, oštetiš);

 sign a contract - potpisati ugovor;

115/141S

S

 sign a declaration - potpisati izjavu;

 signatory - n.potpisnik;

 signature - n. potpis, potpisivanje;

 signature of an agreement - potpisivanje sporazuma;

 signing - n. potpisivanje;

 signing of an agreement - potpisivanje sporazuma;

 silt - n. mulj, glib, blato, sitne čestice koje ostaju kao sediment iz vode;

 sinter plant - n. postrojenje za sinterovanje;

 site - n. položaj, kraj, mesto, teren;

 situation - n. situacija, stanje, okolnost;

 skimmer - n. skidač, sistem za skidanje plivajućeg materijala sa površine tečnosti;

 slash burn - n. ugar, paljenje strnjike ili ostatak od žetve, raskrčivanje tla od [ume ili žbunja intenzivnom sečom i paljenjem;

 slop - v. prosuti, politi;

 slope - n. nagib, kosina, ugao nagiba, padina;

 sludge - n. pulpa, blato, mulj, gust talog;

 sludge hopper - n. levkast sud, silos, za mulj, kal, blato;

 slurry - n. tanak sloj blata, mulj, talog, kaljuga;

 smallscale - n. mali obim, adj. mali, sitan;

 smoke - n. dim;

 smouldering - n. tinjanje;

 smuggling - n. krijumčarenje, švercovanje;

 soft law - 'meko' pravo (formalno pravno neobavezujuća dokumenta);

 soil - n. zemljište;

 soil conservation - očuvanje zemljišta (supstrata, tla);

 solar - adj. sunčani;

116/141S

S

 solar energy - solarna energija;

 solar flux - solarni fluks, fluks (intenzitet) sunčevog zračenja;

 solar radiation - radijacija koju emituje sunce;

 solid - n. čvrsto telo, adj. čvrsto, pouzdano, kompletno, u potpunoj formi;

 solid waste - ;

 solidarity rights - n. prava solidarnosti (npr. pravo na razvoj, mir, adekvatnu životnu sredinu, humanitarnu pomoć);

 solution - n. rešenje, rastvor;

 solvent - n. rastvarač, razređivač;

 solventbased - koji u osnovi ima rastvarač;

 solventfree - bez rastvarača, koji ne sadrži rastvarač;

 something is liable to occur - nešto će se verovatno dogoditi;

 sound - adj. zdrav, u dobrom stanju, očuvan, čitav, iscrpan, n. zvuk, zvučanje, v. zvučati, podsećati po tonu ili formi verbalnog izraza na nesto;

 source - n. izvor;

 source of international law - izvor međunarodnog prava;

 source of livelihood - izvor izdržavanja;

 sovereignity - n. suverenitet;

 sovereignty over air space - suverenitet nad vazdušnim prostorom;

 sovereignty over natural resources - suverenitet nad prirodnim resursima;

 space - n. prostor, kosmos;

 space law - kosmičko pravo;

 span - v. obuhvatiti, uključiti, razapeti, prelaziti (preko);

 spatial resolution - n. prostorno razlučivanje ili razdvajanje;

 species - n. vrsta (biološka);

 specific - adj. određen, specifičan, konkretan, poseban;

117/141S

S

 specific measures - posebne mere, specific obligations - posebne obaveze;

 specific process - specifičan proces;

 specific provision - posebna odredba;

 specific technical knowledge - specifično stručno znanje;

 specify - v. odrediti, precizirati, naznačiti;

 specimen - n. uzorak, primerak, obrazac;

 spectral - adj. spektralan, koji se odnosi na spektar;

 spectral range - oblast spektra;

 spectroscopic - adj. spektroskopski;

 spectrum - plural spectra / -trÉ™ / n. spektar, (metaforicno) obuhvat;

 spectrum of interest - oblast interesovanja;

 spell out - phr.v. objasniti nešto jasno i detaljno;

 spell out a problem - detaljno objasniti problem;

 spill - n. prosipanje, nekontrolisano izlivanje;

 spinoff effect - n. efekat izdvajanja, odvajanja;

 spray - v. prskati, raspršiti se, štrcati;

 spraying techniques - tehnike raspršivanja;

 spreading - n. širenje, rasprostiranje;

 staff - n. osoblje, personal, administracija, kadar;

 staff training - obučavanje osoblja;

 stakeholder - n. ulagač, akcionar, uticajni učesnik, zainteresovana strana, vlasnici odredjenih prava, imovine ili učesnici u nekom procesu odlučivanja po pravu vlasni[tva ili upravljanja nad procesima ili institucijama na koje se odluke odnose;

 standard - n. standard;

 standard deviation - math.standardno odstupanje;

 standardization - n. standardizacija;

118/141S

S

 standardized reporting - n. standardizovano izveštavanje;

 startup - n. pokretanje nečega, početak odvijanja nekog procesa;

 state - n. država, stanje, prilike, položaj;

 state border - državna granica;

 state competence - državna nadležnost;

 state fundamental rights and duties - osnovna prava i dužnosti države;

 state of human health - stanje zdravlja ljudi;

 state of the environment - stanje životne sredine;

 state responsibility - odgovornost države;

 state sovereign equality - suverena jednakost države;

 state sovereignty - državni suverenitet;

 stateof theart - adj. najmoderniji, najsavremeniji;

 stationary - adj. stalan, stacionaran, nepokretan;

 stationary combustion sources - n. statični izvori sagorevanja npr. toplane, industrijska postrojenja i sl. za razliku od pokretnih izvora (vozila);

 stationary source - stacionarni izvor - zgrada, struktura, postrojenje ili oprema koja nešto emituje;

 steel - n. čelik;

 steel industry - n. industrija čelika;

 steel product - proizvod od čelika;

 steel sector - sektor čelika;

 steer - v. upravljati, voditi nešto, usmeriti kretanje u nekom smeru;

 Steering Body - n. upravno telo;

 step - n. korak, mera;

 stepbystep - korak po korak;

 stepwise approach - postepeni pristup, pristup po principu korak po korak;

119/141S

S

 sterile organisms - n. sterilni organizam, organizam koji nije sposoban za razmnožavanje;

 stipulate - v. ugovoriti;

 stipulation - n. ugovaranje, stipulacija, uslov ili zahtev u ugovoru;

 Stockholm declaration - Declaration of the United Nations Conference on the human environment (Stochlom, 1992) - Deklaracija UN o čovekovoj sredini (Stokholm, 1992);

 stockpile - n. zaliha;

 stocks of pesticides - n. zalihe pesticida;

 storage - n. čuvanje, skladištenje, uskladištenje, skladište;

 store - v. čuvati na skladištu, uskladištiti;

 stove - n. štednjak, peć;

 straddle - v.opkoračiti, uključiti;

 strategic - adj. strateško, u dugoročnom interesu, dalekosežno;

 strategic environmental assessment - strateška procena životne sredine;

 strategies for development - strategije razvoja;

 stratosphere - n. stratosfera;

 stratospheric ozone layer - stratosferski ozonski omotač;

 straw - n. slama;

 streamline - v. pojednostaviti, dati aerodinamički oblik;

 strenghtening - n. jačanje, snaženje;

 strenghtening of relations and cooperation - jačanje odnosa i saradnje;

 strictly confidential - strogo poverljiv;

 stringent - adj. oštar, strog, koji obavezuje, koji se ne može mimoići;

 stringent measures - stroge mere;

 strip of land - n. dugačak, uzak deo zemlje, pojas zemljista;

 stubble - n.strnjika;

120/141S

S

 sub - prefix ispod, pod, niže;

 subhumid - adj. umereno vlažan (najčešće se odnosi na klimu);

 subject - adj. (to) podložan, podvrgnut, podređen (to čemu);

 subject to this Protocol - za potrebe ovog Protokola;

 subjects of international law - n. subjekti međunarodnog prava;

 submerge - v. zagnjuriti, zaroniti, potopiti;

 submission - n. podvrgavanje, podnošenje, potčinjenost, predaja dokumenata, papira i sl. do određenog vremenskog roka, predstavka, zahtev ili predlog koji se daje sudiji na razmatranje;

 submission of proof of origin - podnošenje dokaza o poreklu;

 submission of proof of prigin - podnošenje dokaza o poreklu;

 submission of the dispute to the International Court of Justice - podnošenje rasprave Međunarodnom sudu pravde;

 submit - v. potčiniti se, podneti, predati dokumenta i sl., predložtit nešto, tvrditi;

 submit a request - dostaviti molbu;

 subparagraph - n. podstav;

 subregional - adj. podregionalni, koji se odnosi na teritoriju ispod nivoa regiona;

 subregional action programmes - podregionalni akcioni programi;

 subregional level - n. podregionalni nivo;

 subsidence - n. sleganje, ulegnuće, smirivanje;

 subsidiary body - n. pomoćno telo;

 subsidy - n. subvencija;

 subsistence - n. opstanak (imati samo toliko novca ili hrane da bi se opstalo);

 subsoil - n. donji sloj tla, zdravica, sloj zemlje ispod površinskog sloja;

 subspecies - n. podvrste;

 substance - n. sadržaj, materija, supstanca;

 substantial - adj. znatan, zamašan, u znatnoj meri;

121/141S

S

 substantial effect - znatan, bitan učinak;

 substantiation - n. ovaploćenje, potvrđivanje, verifikovanje n. ostvarenje, potvrda, potkrepa, dokaz;

 substitute - v. zameniti;

 substitute materials - alternativni materijali, materijali koji mogu zameniti upotrebu nekih drugih materijala;

 successive - adj. uzastopan;

 suction - n. usisavanje;

 sue - tužiti;

 sufficient - adj. dovoljan, dozvoljen;

 sufficient evidence - dovoljan dokazni materijal;

 sulfur, sulphur - n. sumpor;

 sulphuric acid - sumporna kiselina;

 sulphurization - n. sumporizacija;

 summarize - v. sažeti, rezimirati, ukratko reći, rezimirati;

 supersaturation - n. prezasićenje;

 supplement - v. dopuniti, n. dopuna ili popuna nečega, dodatak nečemu;

 support a project - podržati projekat;

 support effort - podupreti napore, nastojanja;

 suppress - v. ugušiti (pobunu), zataškati, sprečiti;

 supranational organizations - n. nadnacionalne organizacije;

 surface - n. površina (u smislu izloženog dela, ne u smislu veličine);

 surface crust - površinska kora;

 surface water - površinska voda;

 surplus - n. višak, preostatak;

 surroundings, natural surroundings - n. okolina, okruženje, prirodno okruženje odredjenog prostora ili pojave;

122/141S

S

 surveillance - n. nadzor, nadgledanje, prismotra, posmatranje;

 survey - v. pregledati, premeriti, ispitati stanje nečega na terenu, geodetsko ili geološko merenje, ispitivanje ili kartiranje;

 survival - n. opstanak;

 susceptibility - n. osetljivost, prijemčivost;

 sustain - v. održati, pretrpeti, podržati (ideju), učiniti nekoga da se oseća jakim i punim nade, izdržati;

 sustainability - n. održivost;

 sustainable - adj.održiv u smislu da traje duže, bez sopstvenog narušavanja ili ugrožavanja tako da se dalji opstanak i upotreba u budućnosti ne dovodi u pitanje;

 sustainable development - održivi razvoj održivi razvoj;

 sustainable irrigation programmes - održivi programi navodnjavanja;

 sustainable management - održivo upravljanje, upravljanje na način koji obezbedjuje trajnost;

 sustainable use - održivo korišćenje;

 swamp - n. močvara, baruština, bara;

 synergism, synergy - n. sinergija;

 synopsis - plural synopses / -siËz / n. rezime, sažet pregled, sinopsis;�

123/141S

T

T

 tackle - v. pokušati rešiti težak problem, latiti se nečega;

 tailpipe - n. izduvna cev;

 take - v. uzeti;

 take a decision - doneti odluku;

 take all the steps necessary - preduzeti sve neophodne mere;

 take effect - stupiti na snagu;

 take into account - uzeti u obzir, voditi računa;

 take into cconsideration - uzeti u obzir;

 take into consideration - uzeti u obzir, razmotriti;

 take joint action - preduzeti zajedničke aktivnosti preduzeti zajedničke aktivnosti;

 take legal proceedings agains - povesti zakonski postupak protiv;

 take part - učestvovati učestvovati;

 take place - održati se;

 take precedence (over) - imati prvenstvo;

 take priority of - imati prednost pred nekim;

 take the necessary steps - preduzeti neophodne mere;

 take up one's residence - nastaniti se;

 taking account of - uzimajući u obzir;

 tamper - v. pokvariti, mešati se, čačkati;

 target - n.cilj;

 target value - željena vrednost;

 tariff - n. carina, tarifa;

 task force - n. radna grupa (sa posebnim zadatkom);

124/141T

T

 tax exemption - poreska olakšica;

 taxes or charges levied on transport operations - oporezivanje i odrađivanje naknada za prevoz;

 taxonomic family - n. taksonomska familija, klasifikaciona biološka kategorija koja obuhvata srodne rodove;

 taxonomic status - n. taksonomski, klasifikacioni status, položaj u taksonomskom sistemu;

 technical annex - tehnički dodatak.;

 technical committee - tehnički odbor;

 technical guidance for reducing emissions - tehničko uputstvo za smanjenje emisija;

 technology - n. tehnologija;

 temporal and spatial distribution - vremenska i prostorna raspodela;

 temporal and spatial resolution - n. razlučivost (mogućnost razdvajanja) u vremenu i prostoru;

 temporarily - adv.privremeno;

 teritorial sovereignty - teritorijalni suverenitet;

 terra nullius - ničija zemlja;

 terrestrial - adj. zemaljski, kopneni, suvozemni;

 territorial - adj. teritorijalni;

 territorial requirements - teritorijalni uslovi teritorijalni zahtevi;

 territorial waters - teritorijalne vode, vode pored obale neke zemlje nad kojima ona ima kontrolu teritorijalne vode;

 territoriality - n. teritorijalnost;

 the activity is subject to - aktivnost podleže;

 the countries concerned by the process - zemlje obuhvaćene procesom;

 the expected residue - očekivani ostatak;

 The International Seabed Authority (ISA) - Medjunarodna vlast za morsko dno;

125/141T

T

 the party concerned - zainteresovana strana strana koja je u pitanju;

 The Persistant Organic Pollutants Review Committee (POPs Committee) - Komitet za praćenje perzistentnih (postojanih, stalnih) organskih zagađujućih materija;

 the right of access to information - prava na dostupnost informacija;

 the rights of access to justice - pravo na dostupnost pravosuđa;

 the rights of public participation in decisionmaking - prava na učešće javnosti u donošenju odluka;

 the rule set out in column 1 - pravilo navedeno u koloni 1;

 the sovereign right - suvereno pravo;

 the state of elements of the environment - stanje elemenata životne sredine;

 The U.S. Environmental Protection Agency - Agencija za zaštitu životne sredine SAD;

 the undersigned - potpisnici;

 thereto - adv. k tome, uz to;

 thermal input - n. termalni input, unos toplote, dodatna količina toplote koja se uključuje u neki proces;

 third country - n.treća zemlja;

 third party - treća strana treća strana;

 threat - n. pretnja, opasnost;

 threat of disappearance - n. opasnost od nestanka;

 threatened - adj. ugrožen;

 threshold - n. prag, granica, nivo na kome nešto počinje da se dešava;

 threshold ozone concentration - granična koncentracija ozona;

 tidal wave - n. plimski talas;

 timeframe - n. vremenski okvir, vremenski rok;

 timely flow - n. blagovremeni tok;

126/141T

T

 timescale - n. vremenska skala, linija vremena, odnosi se na trajanje ili vremensku lokaciju pojedinih procesa ili dogadjaja;

 to a great extent - u velikoj meri;

 to abstain from voting - uzdržati se od glasanja;

 to blow a gasket - eksplodirati, planuti;

 to cover documentation - kompletirati dokumentaciju (činjenicama, ilustracijama);

 to draw up an inventory of - napraviti inventar;

 to give access to - odobriti pristup;

 to issue data - objaviti, dostaviti podatke;

 to oblige a country to accede to - obavezati neku zemlju da pristupi nečemu;

 to record in a protocol - zavesti u protokol;

 to sell on commission - prodavati uz proviziju;

 to the extent necessary - u meri u kojoj je to potrebno;

 to the extent of - do iznosa od, toliko;

 to the full extent - potpuno, u potpunoj meri, to a certain extent - u izvesnoj meri;

 to the fullest possible extent - u najvećoj mogućoj meri;

 tort - n. prekršaj;

 toxic - adj. toksičan, otrovan;

 toxicological - adj. toksikološki;

 toxin - n. otrovna materija, otrov, toksin;

 trace constituent - sastavni deo neke supstance koji se javlja u izuzetno maloj količini (u tragovima);

 trace species - n. vrste (živih organizama) koje postoje u tragovima ili vrlo malom broju;

 tradable permit - n. dozvola kojom se može trgovati;

 traffic - n. promet, saobraćaj;

 trafficking - n. krijumčarenje, nedozvoljena trgovina;

127/141T

T

 Trail Smelter Arbitration - arbitraža u slučaju topionice Trail (značajno u međunarodnom pravu u oblasti životne sredine);

 trait - n. crta, osobina;

 trajectory - n. trajektorija, putanja;

 transboundary - adj. koji prelazi granice, izlazi iz granica;

 transboundary flux - n. fluks (nečega) koji prelazi (državne) granice;

 transboundary natural resources - n. prirodni resursi koji se prostiru preko državnih granica;

 transboundary pollution - prekogranično zagadjenje;

 transcend - v. prekoračiti, nadmašiti, prevazići;

 transfer of technology and knowhow - prenošenje tehnologije i stručnog znanja;

 transferable - adj. prenosiv, koji se može preneti, ustupiti;

 transhipment - n. dalji transport, sa jednog broda na drugi;

 transitional period - period tranzicije;

 transmission - n.prenos, transmisija;

 transmittal - n. prenošenje, prenos, slanje, transmisija;

 transmittal of comments or questions - prenošenje primedbi ili pitanja;

 transparent - adj. transparentan, providan,prozračan, bez skrivenih delova, očigledan, pošten;

 transparent or coloured adhesive - prozirni ili bojeni lepak;

 transpiration - n. isparavanje, znojenje,;

 transport - n. transport, prenošenje, prevoz, saobraćaj, prevoz;

 transport legislation - zakonodavstvo koje se tiče transporta;

 treatment - n. obrada, postupak, tretman, obrađivanje;

 treatment site - mesto obrade;

 treatment with hydrogen - tretman vodonikom;

 treaty - n. ugovor;

128/141T

T

 treaty open for accession - n. ugovor otvoren za pristupanje;

 tributary - n. pritoka;

 tricyclic - adj. trocikličan (odnosi se na organska jedinjenja);

 tricyclic compound - jedinjenje sa tročlanim prstenom;

 troposphere - n. troposfera, najniži sloj atmosfere (do 20 km visine);

 tropospheric background ozone - troposferski prizemni ozon;

 tropospheric ozone - n. troposferski ozon, ozon u nižim slojevima atmosfere;

 tropospheric ozone management area (toma) - n. deo atmosfere (niži slojevi) gde je prisutan neposredan uticaj čovekovih aktivnosti na formiranje ili razgradnju troposferskog ozona;

 turbine - n. tech turbina;

 turnaround - n. preokret, zaokret, zaokret u ponašanju;

 twostroke engine car - n. automobil sa dvotaktnim motorom;

129/141T

U

U

 ultra posse nemo obligatur - niko nije obavezan da čini nemoguće;

 ultraviolet radiation - n. ultraljubičasto zračenje;

 UN Commission on Sustainable Development (CSD) - Komisija UN za održivi razvoj;

 UN Committee on Natural Resources (CNR) - UN Komitet za prirodne rasurse;

 unanimous - adj. jednoglasan;

 under consideration - u razmatranju;

 under the auspicies - pod pokroviteljstvom, zaštitom;

 undergo (a period of observation) - v. pretrpeti, podvrći se;

 undersigned - adj. potpisan;

 undertake - v. preduzeti, latiti se čega, preuzeti;

 undertake an assessment of the situation - proceniti stanje;

 undertake further reductions - preduzeti dodatna smanjenja;

 unilateral - adj. jednostran, unilateralan;

 unilateral action - jednostrano delovanje;

 unilateral acts in international law - jednostrani akti u međunarodnom pravu;

 unilateral basis - jednostrana osnova;

 unilateral measure - jednostrana mera;

 unintentional - adj. nenameran, koji nije učinjen namerno;

 United Nations (UN) - Ujedinjene nacije;

 United Nations Centre for Human Settlement (UNCHSHabitat) - Centar UN za ljudska naselja;

 United Nations Charter - Povelja UN;

 United Nations Childrens Fund (UNCEF) - Fond UN za decu;

130/141U

U

 United Nations Conference on Environment and Development–(UNCED) (Rio de Janeiro, 1992) - Konferencija UN o životnoj sredini i razvoju (UNCED) (Rio de Žaneiro, 1992);

 United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD) - Konferencija UN o trgovini i razvoju;

 United Nations Development Programme (UNDP) - Program UN za razvoj;

 United Nations Economic Commission for Europe (UNECE) - Ekonomska komisija UN za Evropu;

 United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) - Organizacija UN za obrazovanje, nauku i kulturu;

 United Nations Environment Programme (UNEP) - Program UN za životnu sredinu;

 United Nations General Asembly (UNGA) - Generalna skupština Ujedinjenih nacija;

 United Nations Industrial Development Organization (UNIDO) - Organizacija UN za industrijski razvoj;

 United Nations Institute for Training and Research (UNITAR) - Institut UN za obuku i razvoj;

 United Nations Population Fund (UNFPA) - Populacioni fond UN;

 United Nations University (UNU) - Univerzitet UN;

 unjustifiable - adj. neopravdan, neprihvatljiv;

 unleaded - adj. bezolovni;

 unleaded fuel - bezolovno gorivo;

 unleaded gasoline - bezolovni benzin;

 unless otherwise provided - osim ako nije drugačije predviđeno;

 unless otherwise specified - ukoliko nije drugačije naznačeno;

 unlimited - adj. neograničen, bezgraničan;

 unlimited period - neograničeni vremenski period;

 unlimited quantity - neograničena količina;

 unput substances - unošenje supstanci;

131/141U

U

 update - v. osavremeniti, modernizovati;

 update environmental information - ažurirati informacije koje se tiču životne sredine;

 update operating conditions - ažurirati operativne uslove;

 upon request - na zahtev;

 upon the expiry - po isteku;

 upper - adj. gornji, viši;

 upper (lower) protection limit - gornja (donja) granica zaštite (u vezi standarda zdravstvene zaštite);

 uptake - n. broj ljudi koji koristi uslugu ili prihvata nešto što je ponuđeno, brzina kojom se neka supstanca unosi u telo, sistem itd.;

 uptodate - adj. najnoviji, najmoderniji;

 urban - adj. gradski, urbani;

 urban planning - urbanizam urbanizam;

 use - n. upotreba, korišćenje, primena;

 utilization - n. korišćenje;

 uvcured ink - n. boja koja se pri upotrebi izlaže ultraljubičastom zračenju, takodje i proces osvežavanja boje UV zračenjem u procesu restauracije slika;

132/141U

V

V

 validation - n. potvrđivanje;

 value - n. vrednost, korist, cena, iznos;

 valve - n. ventil, slavina;

 vapor, vapour - n. para;

 vapour pressure - napon pare;

 vapour recovery - n. ponovno korišćenje pare, para koja se vraća u proces;

 varnish - n. lak, glazura, prevlaka, sjaj;

 vary - v. menjati, promeniti se, varirati;

 vegetation - n. vegetacija, biljni svet, rastinje, skup biljnih zajednica određenog područja, biljni pokrivač;

 vegetation cover - n. vegetacijski pokrivač, biljni pokrivač;

 vehicle - n. vozilo, prevozno sredstvo;

 vehicle emission - emisija (štetnih gasova) iz vozila;

 vehicle emission control - kontrola izduvnih gasova iz vozila kontrola emisije iz vozila;

 vehicle emission control technology - tehnologija kontrole emisije vozila;

 ventilation - n. ventilacija, ventiliranje;

 ventilation of rooms - ventilacija prostorija;

 venue - n. mesto (održavanja sastanka), mesto gde se desio neki incident ili krivično delo;

 verbal evidence - usmeni iskaz, scientific evidence - naučni dokaz, pokazatelj;

 verifiable indicators - n. indikatori, pokazatelji koji mogu biti provereni;

 verification - n. potrvrda, potvrđivanje, provera;

 verification of proof of origin - provera dokaza o poreklu;

 verification procedure - postupak provere;

133/141V

V

 verify - v. verifikovati, proveriti;

 veterinary - adj. veterinarski;

 viable - adj. moguć, ostvariv;

 Vienna Convention on the Law of Treaties between states and international organizations or between international organizations - Bečka konvencija o ugovornom pravu izmedju država i medjunarodnih organizacija ili izmedju medjunarodnih organizacija (1986);

 view - n.pogled, izgled,gledište, stanovište, shvatanje;

 vinil chloride - n. vinilhlorid;

 vintage - adj. odličan, izvrstan;

 violative - adj. koji narušava, povređuje;

 viroid - n. viroid, organska struktura slična virusu;

 vis major - n. viša sila, nesavladljiva, neuklonljiva prepreka koja onomogućava izvšenje neke medjunarodne obaveze ili pridržavanje norme medjunarodnog prava;

 viscosity - n. viskoznost, viskozitet;

 visible spectrum - spektar vidljive svetlosti;

 volatile - adj. isparljiv, pretvorljiv u paru, promenljiv, nestalan;

 volatile organic compounds - ispariva organska jedinjenja;

 volatile organic compounds (VOCs) - isparljiva organska jedinjenja;

 volatility - n. isparljivost;

 volatility of petrol - n. isparljivost benzina;

 volcanic eruption - n. vulkanska erupcija;

 voluntary contribution - n. dobrovoljan doprinos, prilog (novčani ili radni) na dobrovoljnoj osnovi;

 vulnerable - adj. ranjiv, osetljiv, povredljiv;

134/141V

W

W

 waive - v. odustati, odreći se;

 waiver - n. odustajanje, odricanje;

 warrant - n. naredba, nalog, ovlašćenje, punomoćje;

 waste - n. otpaci, otpad;

 waste disposal - odlagalište otpada;

 waste recovery - n. iskorišćenje otpada, ponovno korišćenje materijala iz otpada;

 water - n. voda;

 water body - vodena masa;

 Water ConventionConvention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and International Lakes (Helsinki, 1992) - Konvencija o zaštiti i korišćenju prekograničnih vodotokova i međunarodnih jezera (Helsinki 1992);

 Water conventionsConvention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and International Lakes, Helsinki, 1992 - Konvencija o zaštiti i korišćenju prekograničnih vodotokova i međunarodnih jezera (Helsinki 1992);

 water management - upravljanje vodama, vodoprivreda upravljanje vodama, vodoprivreda;

 water quality - kvalitet vode;

 water solution - vodeni rastvor;

 water, energy and resource use - korišćenje vode, energije i drugih resursa;

 waterborne - adj. vodeni, u vezi sa vodom;

 waterborne desease - bolest koja se prenosi zagađenom vodom;

 waterborne paint - boja sa vodenom podlogom;

 watercourse - n. vodeni tok;

 watershed - n. razvođe, rečno područje;

 waterways transport - prevoz plovnim putevima;

135/141W

W

 weighting - n. težina, značaj, dodatak, dodatni novac koji se dobija zbog visokih troškova života u određenoj oblasti;

 weir - n.ustava, brana;

 welfare - n. socijalna pomoć, socijalno staranje, blagostanje;

 wellbeing - n. dobrobit, dobro;

 wetland - n. vlažno kopneno stanište;

 where necessary - prema potrebi, gde je to potrebno;

 whereof - adv. o čemu, o kome;

 wherever possible - gde je god to moguće;

 widespread - adj. rasprostranjen;

 wild life - n. divljina, svet divljih životinja i biljaka, živi svet koji nastanjuje prostore koji nisu pod ljudskom kontrolom, takodje i autohtoni živi svet koji nastanjuje odredjeni prostor;

 wildfire - n. požar, nekontrolisana vatra, požar koji se izmakao kontroli;

 wind - n. vetar;

 wind energy - n. energija vetra;

 with a view to - s ciljem, s namerom da, imajući u vidu, računajući na;

 with one consent - jednoglasno;

 with reference to - u pogledu nečega, u vezi sa nečim;

 with regard to - s obzirom na;

 with the exception of - isključujući, sa izuzetkom;

 withdraw - v. povući (se), opozvati (reč, obećanje);

 withdraw from the Protocol - povući se iz Protokola;

 withdrawal - n. povlačenje, opoziv, odustajanje od daljeg učešća u nekom procesu, odustajanje da se potpiše ili aktivira neki dokument ili proces;

 within - prep. u, unutar, unutra;

 within one's powers and competencies - u granicama nečijih moći i nadležnosti;

136/141W

W

 within the framework of national legislation - u skladu sa odredbama nacionalnog zakonodavstva;

 within the scope of - koji spada u domen;

 within the scope of the Agreement - u okviru ovog sporazuma;

 within their respective powers - (svaki) u granicama svojih moći;

 without - prep. bez;

 without undue delay - bez prekomernog (nepotrebnog) zakašnjenja;

 women's rights - ženska prava, prava žena;

 working environment - radna sredina;

 World Bank (WB) - Svetska Banka;

 World Business Council for Sustainable Development (WBSCD) - Svetski poslovni savet za održivi razvoj;

 World Health Organization (WHO) - Svetska zdravstvena organizacija;

 World Intellectual Property Organization (WIPO) - Medjunarodna organizacija za intelektualnu svojinu;

 World Meteorological Organization (WMO) - Svetska meteorološka organizacija Svetska meteorološka organizacija;

 World Tourism Organization (WTO) - Svetska turistička organizacija;

 World Trade Organisation (WTO) - Svetska trgovinska organizacija;

 World Wide Fund for Nature (WWF) - Svetski fond za prirodu;

137/141W

X

X

138/141X

Y

Y

 yield - v. doneti , dati, ostvariti (prihod), prinos, izdašnost (izvora), predati se, odustati, dati nekome prvenstvo.;

139/141Y

Z

Z

140/141Z

LiteraturaKorišćena literatura

1. Filipović, Rudolf: Englesko - hrvatski ili srpski rječnik, Skolska knjiga i Grafički zavod Hrvatske, Zagreb , 1989 2. Drvodelić, Milan : Hrvatsko ili srpsko - engleski rječnik, Skolska knjiga i Grafički zavod Hrvatske, Zagreb , 1989 3. Nikolovski - Katin, Slave: Anglisko - makedonski limnoloski leksikon, Hidrobioloski zavod - Ohrid, 1986 4. Longman Dictionary of Contemporary English, Pearson Education Ltd, 20035. Longman Interactive English Dictionary, Pearson Education Ltd., 2000 6. Webster's New World Dictionary, Third Collage Edition, Simon & Schuster Inc., New York, New York, 1988

Osnove informacije o preduzeću - www.ekodimec.co.yu

Preduzece za menadžment, konsalting i trgovinu «EKO DIMeC» D.O.O osnovano je u martu 2002. godine u Beogradu, kao jedno od prvih preduzeca u Srbiji i Crnoj Gori koje se prevashodno bavi menadžment i konsalting poslovima u oblasti zastite životne sredine. Od oktobra 2002. godine sediste preduzeca je u Valjevu, odakle je nastavljen i intenziviran rad na razlicitim projektima i programima.

"EKO DIMeC" je do sada realizovao zavidan broj razlicitih projekata vezanih za zastitu životne sredine. Nasi saradnici i korisnici nasih usluga do sada su bili: razlicite državne institucije relevantne za oblast životne sredine, lokalne samouprave u Srbiji i Crnoj Gori, preduzeca iz privrednog sektora, domace i medjunarodne nevladine i medjuvladine organizacije, konsultantske organizacije i kompanije, Ambasade zapadnoevropskih zemalja u Srbiji i Crnoj Gori, kao i pojedine medijske kuce.

EKO - DIMeC" takodje radi na razlicitim programima vezanim za razvoj lokalnih zajednica u Srbiji i Crnoj Gori kao sto su: " definisanje potreba lokalnih zajednica u oblasti životne sredine, "instituciono jacanje", treninzi i seminari vezani za zastitu životne sredine i sl.

Preduzece zaposljava oko dvadeset konsultanata razlicitih profesionalnih profila: biologa, tehnologa, ekonomista, pravnika, inženjera, koji su eminentni strucnjaci i predavaci u svojim oblastima.

Takodje EKO DIMeC ima tim instruktora za razlicite vrste treninga, seminara i obuku u oblasti zastite životne sredine. Svi saradnici odlicno govore Engleski jezik.

141/141