II Europejski Kongres Finansowy

Raport z badania rynku PPP w Polsce

2009-2011 r.

Dr Irena Herbst

Gdańsk 23-25 maja 2011 r.

Projekt systemowy PARP:

„Partnerstwo Publiczno – Prywatne”

W ramach zadania pt. „Przeprowadzenie diagnozy potencjału ekonomicznego instytucji publicznych i przedsiębiorstw do podejmowania przedsięwzięć w formule partnerstwa publiczno-prywatnego”, Fundacja Centrum PPP wraz z GfK Polonia, PKPP Lewiatan oraz PBM Pracownią Badawczą Monitor przeprowadziły badanie na potrzeby „Analizy potencjału podmiotów publicznych i przedsiębiorstw do realizacji

partnerstwa publiczno-prywatnego”.

Celem badania było:

ukazanie skali potrzeb instytucji publicznych w zakresie zadań służących

rozwojowi lokalnemu i regionalnemu oraz stopnia ich przygotowania do

współpracy z podmiotami prywatnymi w realizacji usług publicznych,

ukazanie potencjału ekonomicznego i zdolności podmiotów prywatnych

do realizacji projektów PPP oraz możliwości finansowania ww. projektów przez

instytucje finansowe,

rozpoznanie barier instytucjonalno - prawnych, utrudniających

współpracę w ramach PPP, w tym także praktyk instytucji kontrolujących tego

typu przedsięwzięcia.

Wyniki badania zostaną przedstawione w postaci Raportu i opublikowane

przez PARP w II kwartale 2012 r.

8

22 18

33

39

24

0

10

20

30

40

50

60

70

2009 2010 2011

Projekty PPP

Koncesje

+ 47 %

– 31 %

Liczba ogłoszeń o wybór partnera/koncesjonariusza

w latach 2009, 2010 i 2011

Liczba ogłoszeń o poszukiwaniu partnera prywatnego w oparciu o ustawę PPP oraz ustawę o koncesji na roboty

budowlane lub usługi, to 41 w roku 2009, 61 w roku 2010, 42 w roku 2011 - w sumie 144 ogłoszenia, a uwzględniając

ponownie ogłaszane postępowania, rzeczywista liczba projektów w latach 2009, 2010 i 2011 wyniosła odpowiednio 35,

52 i 36 – w sumie 123. Liczba ogłoszeń o koncesji na roboty budowlane lub usługi to kolejno: 33 w roku 2009, 39 w

roku 2010 oraz 24 w roku 2011 – w sumie 96 ogłoszeń.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Biuletynu Zamówień Publicznych oraz Suplementu do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej,

a także Bazy Projektów PPP, Centrum PPP, www.pppbaza.pl

2

16

6

33

51

36

41

61

42

0

20

40

60

80

100

120

140

2009 2010 2011

liczba ogłoszeń

rzeczywista liczba projektów

umowy podpisane

Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji i danych Biuletynu Zamówień Publicznych oraz Suplementu do Dziennika Urzędowego Unii

Europejskiej, a także Bazy Projektów PPP, Centrum PPP, www.pppbaza.pl

Liczba ogłoszeń o wybór partnera/koncesjonariusza

w latach 2009, 2010 i 2011

Rezultaty ogłoszeń o PPP/koncesji z okresu 2009-2011

Źródło: opracowanie własne Centrum PPP, www.pppbaza.pl

Zaangażowanie doradców zewnętrznych w przedsięwzięcia typu PPP jest większe niż w tradycyjnym modelu

współpracy sektora publicznego i prywatnego (zleceniodawca-zleceniobiorca) ze względu na: wysoki stopień

komplikacji przedsięwzięć realizowanych w formule PPP, potrzebę dodatkowego zabezpieczenia interesu

publicznego związanego ze specyfiką PPP (przekazywanie składnika majątkowego partnerowi prywatnemu) oraz

długi okres umowny.

Prawie 1/4 wszystkich postępowań, w które zaangażowani byli doradcy zewnętrzni, zakończyła się

podpisaniem umowy, a 1/3 ogłoszeń została anulowana,

W postępowaniach, przy których doradcy zewnętrzni nie byli zaangażowani w proces przygotowania

przedsięwzięcia – jedynie 10% ogłoszeń zakończyło się podpisaniem umowy, a ponad 60% ogłoszeń

zostało anulowanych.

Źródło: opracowanie własne Centrum PPP, www.pppbaza.pl

Rezultat postępowań na wybór partnera prywatnego w latach 2009-2011

Źródło: opracowanie własne na podstawie Bazy Projektów PPP, Centrum PPP, www.pppbaza.pl.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

powiaty jednostki budżetowe inne gminy i miasta

Liczba ogłoszeń wg podmiotów ogłaszających postępowanie realizacji PPP

w 2009, 2010, 2011r.

2009

2010

2011

Liczba ogłoszeń wg województw (2009-2011)

Do liderów stosowania formuły PPP w Polsce należą województwa: małopolskie, wielkopolskie,

dolnośląskie, mazowieckie pomorskie i śląskie.

Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji i danych Biuletynu Zamówień Publicznych oraz Suplementu do Dziennika Urzędowego Unii

Europejskiej, a także Bazy Projektów PPP, Centrum PPP, www.pppbaza.pl.

Wartość projektów PPP 2009-2011

silne zróżnicowanie przygotowywanych projektów nie pozwala na

posługiwanie się wartościami średnimi np. sport i rekreacja 600 tys. PLN –

375 mln PLN,

najwyższe wartości projektów odnotowano w sektorach sportu i rekreacja,

gospodarki odpadami, wodociągowo-kanalizacyjnym oraz parkingów,

w porównaniu z projektami europejskimi, polskie projekty są bardzo małe.

Ma to ścisły związek z tym, iż w zasadzie, wszystkie realizowane są przez

władze szczebla samorządowego. Niska wartość projektów jest

konsekwencją właściwej im domeny odpowiedzialności ustrojowej w zakresie

usług publicznych jak i, jak się wydaje, pragmatycznej ostrożności

rozpoczynania działań w tym przedmiocie od projektów małych i prostych

logistycznie,

w świetle informacji pozyskanych z prowadzonego (przez Centrum PPP) monitoringu

rynku, średnia wartość projektów realizowanych przez jednostki samorządu

terytorialnego będzie rosła nie tylko w wyniku nabywania doświadczeń przy realizacji

mniejszych projektów i zwiększenia umiejętności i zdolności organizacyjnych jednostek

samorządu terytorialnego, ale także w wyniku wejścia władz samorządowych szczebla

regionalnego na rynek PPP z projektami realizacji usług znajdujących się w domenie ich

odpowiedzialności - projekty drogowe (np. województwo dolnośląskie) czy szpitale

(starostwo żywieckie),

jedną z podstawowych przyczyn niskiej obecnie wartości realizowanych w Polsce

projektów PPP jest brak zaangażowania władzy publicznej szczebla krajowego w ich

realizację. Decyzja o realizacji projektów PPP w zakresie np. sądów, więzień, dróg i

autostrad, strategicznego transportu powietrznego, kolejnictwa – w tym np. kolei dużych

prędkości może radykalnie, z roku na rok, podwyższyć średnią wartość realizowanych w

Polsce projektów. Kwestia ta jest przedmiotem wielu debat i konferencji; w kilku resortach

rozpoczęto już prace w tym przedmiocie.

Najbardziej popularne były sektory:

sportu i rekreacji (34%)

infrastruktura komunalna (15%)

transport i parkingi (razem 18%)

edukacja (5%)

Sport i rekreacja 34%

Infrastruktura komunalna

15%

Parkingi 12%

Inne 12%

infrastruktura transport 6%

Teleinformatyka 4%

Ochrona zdrowia 4%

Edukacja 5%

Ochrona środowiska 3%

Wod-kan 3%

Infrastruktura miejska 5%

Liczba ogłoszeń wg sektorów (2009-2011)

0 10 20 30 40 50 60

rewitalizacja

centrum handlowe

edukacja

sektor paliwowy

infra. publiczna

usł. wydawnicze

energetyka

drogi

kultura

transport

gosp. odpadami

wod-kan

teleinformatyka

infra. komunalna

parkingi

ochrona zdrowia

sport i rekreacja

2009 2010 2011

Liczba ogłoszeń o PPP w poszczególnych sektorach (2009-2011)

Źródło: opracowanie własne na podstawie Rynek PPP w Polsce – Raport podsumowujący pierwszy rok obowiązywania ustawy o partnerstwie publiczno – prywatnym i

ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi, Investment Support, Warszawa, 2009, s.9, oraz Raport PPP w Polsce 2010 – Raport podsumowujący rynek partnerstwa

publiczno – prywatnego w Polsce w 2010r., Investment Support, Warszawa, 2010, str. 11 oraz Rynek PPP w Polsce 2011, Investment Support, Warszawa, 2012, str. 12

Porównując rok do roku, szczególnie interesujące wydają się następujące zmiany:

wyraźny wzrost w 2011 ogłoszeń projektów PPP w przedmiocie gospodarka odpadami.

Jedną z przyczyn tego może być świadomość jednostek samorządu terytorialnego o

bliskiej, nieuchronnej zmianie regulacji przenoszącej pełną odpowiedzialność za

gospodarkę odpadami na gminy;

śladowa ilość, w 2011, projektów wodno – kanalizacyjnych, infrastruktury publicznej,

drogowych, rewitalizacyjnych, kulturowych, transportowych, edukacyjnych;

pojawienie się w 2011, po raz pierwszy, projektów sektora edukacji, oraz centrum –

handlowego?,

brak, poza incydentalnym rokiem 2009, projektów edukacyjnych i teleinformatycznych.

Liczba ogłoszeń o PPP w poszczególnych sektorach (2009-2011)

Źródło: Baza Projektów PPP, Centrum PPP, 2011, www.pppbaza.pl.

Zidentyfikowano ponad 120 przedsięwzięć znajdujących się we wstępnej fazie przygotowań do

ewentualnego podjęcia decyzji o realizacji ich w formule PPP, dla których nie zostały jeszcze

wszczęte postępowania przetargowe.

* Źródło: Raport samorządowy PPP, wydanie specjalne Forum PPP nr 2

** Wg szacunków Investment Support oraz wyliczeń własnych, szacunkowa wartość polskiego rynku PPP (na podstawie ogłoszeń) to 1,97 mld PLN , w 2009 r., 1,88 mld

PLN w 2010 r. oraz ok. 1,5 mld PLN na koniec 2011 r.

Zgodnie z szacunkami prof. Witolda Orłowskiego, Głównego Doradcy Ekonomicznego PwC:

Luka finansowa w latach 2011-22 szacowana jest na kwotę 116 -197 mld PLN – oznacza to, że takiej właśnie kwoty

zabraknie w sektorze publicznym (wraz ze środkami z UE) dla sfinansowania potrzebnych inwestycji,

Gdyby miała być ona w całości finansowana projektami PPP, oznaczałoby to, w latach 2011-22, konieczność poniesienia

rocznych nakładów rzędu 4-7 mld PLN,

Jest to zarazem szacunek potencjalnej rocznej wartości rynku PPP w Polsce w analizowanym okresie.

Wartość polskiego rynku PPP, do czerwca 2011 roku, szacuje na ponad 3,5 mld PLN netto*. Po

doliczeniu zidentyfikowanych, planowanych projektów samorządowych, jego wartość zwiększa się o

kolejne 15 mld PLN*,

Podobnie wyglądają przytaczane już szacunki Investment Support oraz Centrum PPP**,

Powyższe wyliczenia oparte są na ogłoszonych postępowaniach poszukiwania partnera

prywatnego i dotyczą w zasadzie jedynie samorządowych przedsięwzięć w zakresie PPP.

Wartość polskiego rynku PPP – obecna i potencjalna

Podsumowanie (1)

Polski rynek PPP dopiero powstaje. Trzy lata działania nowych regulacji

zaowocowały 144 ogłoszeniami o poszukiwaniu partnera prywatnego, z tego 24

zakończyły się podpisaniem umowy – tzw. zamknięcie komercyjne (dane na koniec

2011);

Wartość rynku PPP, obliczana w oparciu o ogłoszenia (ok. 2,5 mld PLN netto).

Szacunki w oparciu o plany zgłaszane przez JST zwiększają tę wielkość do 15 mld PLN

(okres realizacji tych planów nie jest określony). Porównanie wielkości potrzebnego

dla pokrycia luki finansowej z liczbami opisującymi wartość rzeczywistego, rocznego

portfela projektów PPP, jasno pokazuje, że Polska jest nadal na początku drogi

prowadzącej do szerokiego, adekwatnego do potrzeb, stosowania PPP;

zgodnie z obowiązującymi w Unii Europejskiej regulacjami, odpowiedni podział

ryzyk między partnerami PPP, pozwala na uniknięcie obciążania limitów

zadłużenia (budżetów publicznych), mimo podejmowania przez partnera

publicznego – w stosunku do partnera prywatnego – zobowiązań finansowych. W

sytuacji konieczności zmniejszenia deficytu finansów publicznych, jest to

dodatkowy argument (obok większej efektywności wynikającej z samej formuły

współpracy) przemawiający za działaniami prowadzącymi do upowszechnienia

PPP w Polsce;

Jak się wydaje, istnieje duża zgodność poglądów środowisk eksperckich i władz

publicznych w zakresie pilnej potrzeby implementacji PPP do polskiej praktyki

realizacji zadań publicznych. Wskazuje się przy tym na nieuchronną konieczność

większej aktywności administracji rządowej przy opracowywaniu i wdrażaniu

niezbędnych rozwiązań systemowych. Bardziej podzielone są opinie w ocenie

istniejących regulacji prawnych a także niezbędnych działań, o charakterze

instytucjonalno – finansowym, wspierających upowszechnianie PPP.

….. podsumowanie (2)

Co należy zrobić? 1. Opracowanie rządowej polityki stosowania PPP.

Przełożenie woli politycznej na język świadomych, planowych działań praktycznych – gdzie (w jakim sektorze, branży),

kiedy i jak stosować PPP.

2. Opracowanie strategii implementacji PPP do polskiej praktyki.

Opracowanie struktury organizacyjnej - wykonawczej (w tym i koordynującej działania podmiotów publicznych)

niezbędnej dla urzeczywistnienia polityki stosowania PPP w Polsce.

Opracowywanie średnioterminowych programów upowszechniania wiedzy i umiejętności stosowania PPP w Polsce.

3. Rozwiązania instytucjonalne.

Uruchomienie struktury organizacyjnej pozwalającej na realizację celów programowych określonych w polityce

stosowania PPP i strategii upowszechnienia tej formuły realizacji usług publicznych( pełnomocnik rządu ds. PPP, jednostki

w resortach)

Uruchomienie instytucji zmniejszających poziom ryzyk związanych ze stosowaniem formuły PPP ( jednostka certyfikująca

korzystność wyboru PPP, poręczenia, pokrycie części kosztów przygotowania projektów – kretydy preferencyjne dla

gmin(na wzór FRIK-o)

4. Regulacje prawne.

Zachowanie przyjaznych dla stosowania formuły PPP uwarunkowań prawnych

Nowelizacja Ustawy o finansach publicznych – zaliczanie wydatków do wydatków bieżących lub inwestycyjnych musi

uwzględniać specyfikę PPP

Inkorporacja do prawa polskiego decyzji EUROSTATU 18/2004 w sprawie podziału ryzyk i jego wpłwu na wysokość długu

publicznego..

Cel:

Cel:

Cel:

Cel:

dr Irena Herbst, Prezes Zarządu E-mail: irena.herbst@centrum-ppp.pl Mobile: +48 519 138 515

Centrum Partnerstwa Publiczno-Prywatnego jest niezależną

instytucją obywatelską, która stawia sobie za cel zaspokajanie

ważnych potrzeb publicznych poprzez znaczące przyspieszenie

inwestycji prywatnych w tej części na które państwo nie ma

pieniędzy. Fundację Centrum PPP powołano aktem notarialnym 10

lipca 2008 roku w Warszawie.

Założycielami Centrum PPP są: banki, kancelarie prawne, firmy

doradcze, przedsiębiorstwa, regionalne agencje rozwoju, fundacje,

związki, izby i stowarzyszenia gospodarcze - łącznie 41 podmiotów

prywatnych i publicznych.

Są one zainteresowane przełamywaniem marazmu, jaki panuje w

Polsce w zakresie przygotowania inwestycji publiczno-prywatnych

w przedmiocie świadczenia usług publicznych. Obok założycieli

współpracują z nami inne podmioty zainteresowane partnerstwem

publiczno-prywatnym w Polsce.

Centrum PPP współpracuje z ministerstwem finansów, gospodarki,

rozwoju regionalnego i infrastruktury, jak również JST.

Jednym z postulatów jest podpisanie umowy z rządem na realizację

zadań publicznych wynikających z upowszechnienia PPP w Polsce.

Dziękuję za uwagę