Rafael SantiRafael Santi

• Prace przygotowali:Prace przygotowali:

• Giec ŁukaszGiec Łukasz

• Grzywocz SebastianGrzywocz Sebastian

• Bibliografia:Encyklopedia Malarstwa Bibliografia:Encyklopedia Malarstwa oraz Internetoraz Internet

Informacje o artyścieInformacje o artyście

• RAFAEL SANTI 1483–RAFAEL SANTI 1483–1520 malarz i architekt; jeden 1520 malarz i architekt; jeden z najwybitniejszych artystów z najwybitniejszych artystów dojrzałego renesansu; dojrzałego renesansu; doniosłą rolę w doniosłą rolę w ukształtowaniu jego talentu ukształtowaniu jego talentu miało rodzinne miasto Urbino, miało rodzinne miasto Urbino, które pod rządami ks. F. da które pod rządami ks. F. da Montefeltre było ważnym Montefeltre było ważnym ośrodkiem nauki i sztuki, ośrodkiem nauki i sztuki, konkurującym z Florencją; konkurującym z Florencją; początek nauki pobierał u początek nauki pobierał u swego ojca, Giovanniego, swego ojca, Giovanniego, następnie u Perugina, od następnie u Perugina, od którego mógł przejąć którego mógł przejąć umiejętność wiązania postaci umiejętność wiązania postaci z nasyconym światłem z nasyconym światłem pejzażem. pejzażem.

• 1500–04 malował kompozycje religijne i portrety księcia 1500–04 malował kompozycje religijne i portrety księcia Urbino; czteroletni (1504–08) pobyt we Florencji, zetknięcie się z Urbino; czteroletni (1504–08) pobyt we Florencji, zetknięcie się z dziełami Leonarda da Vinci i Michała Anioła ułatwiło mu dziełami Leonarda da Vinci i Michała Anioła ułatwiło mu przełamanie tradycji malarstwa umbryjskiego; powstało wówczas przełamanie tradycji malarstwa umbryjskiego; powstało wówczas wiele portretów i wizerunków Madonn, wyraźnie pod wpływem L. wiele portretów i wizerunków Madonn, wyraźnie pod wpływem L. da Vinci, są to m.in. portrety małżonków M. i A. Doni, da Vinci, są to m.in. portrety małżonków M. i A. Doni, Madonna w Madonna w ogrodzieogrodzie, czy , czy Piękna ogrodniczkaPiękna ogrodniczka; od 1509 przebywał w Rzymie, w ; od 1509 przebywał w Rzymie, w służbie papieży Juliusza II i Leona X; 1515 został mianowany służbie papieży Juliusza II i Leona X; 1515 został mianowany konserwatorem starożytnych zabytków Rzymu; 1514–20 był konserwatorem starożytnych zabytków Rzymu; 1514–20 był kierownikiem budowy Bazyliki Św. Piotra. Zaprojektował m.in. w kierownikiem budowy Bazyliki Św. Piotra. Zaprojektował m.in. w Rzymie: kościół S. Eligio degli Orefici (od 1509), kaplicę Chigi przy Rzymie: kościół S. Eligio degli Orefici (od 1509), kaplicę Chigi przy kościele S. Maria del Popolo (od 1512), willę Madama (1516) oraz kościele S. Maria del Popolo (od 1512), willę Madama (1516) oraz we Florencji pałac Pandolfini (od 1518). Główne dzieła malarskie: we Florencji pałac Pandolfini (od 1518). Główne dzieła malarskie: freski w apartamentach papieskich (stanzach) w pałacu freski w apartamentach papieskich (stanzach) w pałacu watykańskim — Stanza della Segnatura (1509–11, m.in. watykańskim — Stanza della Segnatura (1509–11, m.in. Adoracja Adoracja EucharystiiEucharystii, , Szkoła AteńskaSzkoła Ateńska), Stanza d’Eliodoro (1511–14, m.in. ), Stanza d’Eliodoro (1511–14, m.in. Wypędzenie Heliodora ze świątyniWypędzenie Heliodora ze świątyni), Stanza dell’Incendio (1514–17, ), Stanza dell’Incendio (1514–17, m.in. m.in. Pożar w BorgoPożar w Borgo); freski w willi Farnesina (); freski w willi Farnesina (Triumf GalateiTriumf Galatei 1514), w Loggiach Watykańskich (1517–19, wraz z G. Romano i G. 1514), w Loggiach Watykańskich (1517–19, wraz z G. Romano i G. da Udine), gdzie wprowadził typ ornamentyki zw. groteską; liczne da Udine), gdzie wprowadził typ ornamentyki zw. groteską; liczne obrazy sztalugowe o tematyce religijnej (obrazy sztalugowe o tematyce religijnej (Zaślubiny Marii — Zaślubiny Marii — SposalizoSposalizo 1504, 1504, Złożenie do grobuZłożenie do grobu 1507); słynne obrazy Madonn, 1507); słynne obrazy Madonn, w których dążył do stworzenia idealnego typu postaci kobiecej w których dążył do stworzenia idealnego typu postaci kobiecej ((Madonna del GranducaMadonna del Granduca ok. ok.

• 1505, 1505, Madonna SykstyńskaMadonna Sykstyńska ok. 1513, ok. 1513, Madonna della Madonna della SediaSedia 1516), oraz portrety osobistości Rzymu i Watykanu, które 1516), oraz portrety osobistości Rzymu i Watykanu, które wnikliwie i z całą swobodą przekazują indywidualne cechy wnikliwie i z całą swobodą przekazują indywidualne cechy modeli, są to m.in.: modeli, są to m.in.: Portret KardynałaPortret Kardynała (prowdopodobnie Hipolita (prowdopodobnie Hipolita d’Este, ok. 1511), d’Este, ok. 1511), Baldassare CastiglioneBaldassare Castiglione 1516, 1516, Leon X z Leon X z kardynałami Giulio Medici i Luigi Rossikardynałami Giulio Medici i Luigi Rossi ok. 1518; 1515–16 ok. 1518; 1515–16 wykonał kartony do arrasów (wykonał kartony do arrasów (Dzieje ApostolskieDzieje Apostolskie) dla Kaplicy ) dla Kaplicy Sykstyńskiej. Rafael stworzył styl pełen harmonii, spokoju, Sykstyńskiej. Rafael stworzył styl pełen harmonii, spokoju, powagi i klas. piękna; jego dzieła cechuje doskonałość formy i powagi i klas. piękna; jego dzieła cechuje doskonałość formy i kompozycji; w późnych pracach wprowadzał ujęcia już kompozycji; w późnych pracach wprowadzał ujęcia już manierystyczne, czego przykładem jest ostatnie dzieło manierystyczne, czego przykładem jest ostatnie dzieło Przemienienie na Górze TaborPrzemienienie na Górze Tabor, obraz który był tylko w części , obraz który był tylko w części namalowany, gdy artysta zmarł, dokładnie w swe 37 urodziny, namalowany, gdy artysta zmarł, dokładnie w swe 37 urodziny, na atak febry; dzieło ukończył zapewne uczeń — G. Romano; na atak febry; dzieło ukończył zapewne uczeń — G. Romano; twórczość Rafaela wywarła ogromny wpływ na sztukę twórczość Rafaela wywarła ogromny wpływ na sztukę europejską i jako obowiązująca norma piękna utrzymywała się europejską i jako obowiązująca norma piękna utrzymywała się aż do XIX w., stając się ważnym elementem malarstwa aż do XIX w., stając się ważnym elementem malarstwa akademickiego akademickiego

Główne dzieła malarskieGłówne dzieła malarskie

Pośród licznych Madonn, namalowanych przez Pośród licznych Madonn, namalowanych przez geniusza włoskiego Cinquecenta, takich jak geniusza włoskiego Cinquecenta, takich jak Madonna ze Madonna ze szczygłemszczygłem, , Piękna OgrodniczkaPiękna Ogrodniczka, , Madonna SykstyńskaMadonna Sykstyńska — — Madonna della SediaMadonna della Sedia (Madonna w krześle, fotelu) zajmuje (Madonna w krześle, fotelu) zajmuje szczególną pozycję. W tamtych obrazach ukazywał Rafael szczególną pozycję. W tamtych obrazach ukazywał Rafael Madonnę niemal frontalnie, umieszczoną w obszernej Madonnę niemal frontalnie, umieszczoną w obszernej przestrzeni pejzażu lub niebios. Tu — postacie Marii, przestrzeni pejzażu lub niebios. Tu — postacie Marii, Dzieciątka i małego Jana Chrzciciela ciasno wypełniają Dzieciątka i małego Jana Chrzciciela ciasno wypełniają przestrzeń, tło jest neutralne, a figura Marii ujęta z profilu. przestrzeń, tło jest neutralne, a figura Marii ujęta z profilu. Jezus staje się tu osobą równie silnie eksponowaną Jezus staje się tu osobą równie silnie eksponowaną kompozycyjnie co Maria, ba — nawet i bardziej, gdyż kompozycyjnie co Maria, ba — nawet i bardziej, gdyż umieszczony jest w centrum obrazu. Jest przedmiotem umieszczony jest w centrum obrazu. Jest przedmiotem adoracji, składanej Mu przez Jana Chrzciciela, oraz czułości adoracji, składanej Mu przez Jana Chrzciciela, oraz czułości swej matki. Ujęcie to — odmiennie od innych swej matki. Ujęcie to — odmiennie od innych MadonnMadonn Rafaelowskich, będących reprezentacyjnymi obrazami Rafaelowskich, będących reprezentacyjnymi obrazami kultowymi — skupia się wyłącznie na nastroju intymności. kultowymi — skupia się wyłącznie na nastroju intymności. Powstałe pomiędzy 1512 a 1516 r., dzieło zawiera Powstałe pomiędzy 1512 a 1516 r., dzieło zawiera rozwiązania podjęte potem przez malarzy manierystów. rozwiązania podjęte potem przez malarzy manierystów. Kompozycja sugeruje, że mamy tu do czynienia Kompozycja sugeruje, że mamy tu do czynienia z wizerunkiem odbitym w wypukłym lustrze (ówczesne z wizerunkiem odbitym w wypukłym lustrze (ówczesne zwierciadła były zawsze wypukłe): łokieć Dzieciątka i ramię zwierciadła były zawsze wypukłe): łokieć Dzieciątka i ramię Marii w środku tonda wydają się być umieszczone najbliżej Marii w środku tonda wydają się być umieszczone najbliżej widza, pozostałe elementy obrazy są przestrzennie cofnięte. widza, pozostałe elementy obrazy są przestrzennie cofnięte. Takie triki iluzyjne podejmą manieryści, jak np. Parmigianino Takie triki iluzyjne podejmą manieryści, jak np. Parmigianino w swym w swym Autoportrecie w wypukłym lustrzeAutoportrecie w wypukłym lustrze (1524, Wiedeń). (1524, Wiedeń). Być może ów motyw odbicia w zwierciadle ma u Rafaela Być może ów motyw odbicia w zwierciadle ma u Rafaela istotny sens religijny. Sztuka jest odbiciem natury istotny sens religijny. Sztuka jest odbiciem natury i rzeczywistości, a zarazem my, widzowie-wierni, winniśmy i rzeczywistości, a zarazem my, widzowie-wierni, winniśmy kierować się tym świętym wizerunkiem miłości, ideałem kierować się tym świętym wizerunkiem miłości, ideałem miłości do Chrystusa. Zamiast własnego odbicia widzimy miłości do Chrystusa. Zamiast własnego odbicia widzimy w obrazie wzorzec czułej i żarliwej miłości do Jezusa-w obrazie wzorzec czułej i żarliwej miłości do Jezusa-Zbawiciela, jaka ma być podstawą naszej. Ten rodzaj Zbawiciela, jaka ma być podstawą naszej. Ten rodzaj pobożności był właściwy Rafaelowi, który od 1514 r. należał pobożności był właściwy Rafaelowi, który od 1514 r. należał do rzymskiego Oratorio del Divino Amore — elitarnego do rzymskiego Oratorio del Divino Amore — elitarnego bractwa religijnego, skupiającego ludzi świeckich i dążącego bractwa religijnego, skupiającego ludzi świeckich i dążącego do pogłębienia wiary indywidualnej i reformy religii do pogłębienia wiary indywidualnej i reformy religii katolickiej w duchu miłości do Chrystusa i bliźnich.katolickiej w duchu miłości do Chrystusa i bliźnich.

Galeria obrazówGaleria obrazów