Rachunek Kosztów Działań ActivityBasedCostingwszedukacja.pl/content/uploads/2012/04/ABC-w-logistyce-wyklad-3... · 2 Rachunek kosztów jako element rachunkowości zarządczej Rachunkowość

1

Rachunek Kosztów Działań

Activity Based Costing

dr Robert Piechota

Plan prezentacji1. Tradycyjne systemy rachunku kosztów

2. Czym jest rachunek ABC?

3. ABC a tradycyjne metody kalkulacji kosztów

4. Etapy wdrożenia systemu ABC w wybranym przedsiębiorstwie

5. Prezentacja rezultatów wdrożenia systemu ABC

6. Zasadnicze problemy podczas implementacji rachunku ABC w praktyce

2

Rachunek kosztów jako element rachunkowości zarządczej

Rachunkowość zarządcza jest dość często kojarzona z rachunkiem kosztów.

Niektórzy uważają nawet, iż różnice pomiędzy rachunkowością zarządczą a rachunkiem kosztów są tak minimalne, iż pojęcia te można traktować jako synonimy. Takie stanowisko nie jest obecnie do zaakceptowania.

Pojęcie kosztów

Wyrażone w pieniądzu celowe zużycie środków trwałych, materiałów, paliwa, energii, usług, czasu pracy pracowników oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia czynników produkcji, poniesione w związku z normalną działalnością przedsiębiorstwa w pewnym okresie, których rezultatem są użyteczne produkty i (lub) usługi.

3

Podstawowe klasyfikacje kosztów dla celów decyzyjnych

1. Kryterium możliwości odniesienia na jednostkę kalkulacyjną – Koszty bezpośrednie i pośrednie

2. Reakcja na zmianę wielkości produkcji -Koszty stałe i koszty zmienne

3. Wpływ na decyzje - Koszty istotne i koszty nieistotne

4. Stan dokonania – Koszty przesądzone i koszty nie przesądzone

Koszty bezpośrednie

Koszty, które są ściśle związane z wytworzeniem konkretnych wyrobów, czyli na podstawie dokumentacji źródłowej, bez żadnego dodatkowego przeliczania.

Zwykle są to koszty materiałów bezpośrednich, płac bezpośrednich i innych kosztów bezpośrednich.

4

Koszty pośrednie

Koszty pośrednie są tymi kosztami, których nie można na podstawie dokumentów źródłowych odnieść wprost do określonych jednostek kalkulacyjnych lub których ustalanie w danych warunkach jest nieopłacalne z powodu dużej pracochłonności czy nieistotne ze względu na małą ich kwotę. Koszty pośrednie rozlicza się więc na poszczególne jednostki kalkulacyjne za pomocą kluczy podziałowych

Do kosztów pośrednich zalicza się koszty wydziałowe, koszty ogólnozakładowe (koszty zarządu), koszty zakupu i koszty sprzedaży.

Koszty stałe i zmienne

Podstawowym kryterium podziału kosztów w procesie decyzyjnym jest zachowanie się kosztów względem rozmiarów działalności przedsiębiorstwa.

Za miernik rozmiarów działalności przyjmuje się najczęściej wielkość produkcji, ale może być nim również np. liczba godzin czasu pracy, liczba przejechanych kilometrów. Te rodzaje kosztów, które wykazują korelację z rozmiarami działalności przedsiębiorstwa, nazywamy kosztami zmiennymi, natomiast koszty niezależne od rozmiarów działalności przedsiębiorstwa są kosztami stałymi.

5

Koszty stałe

W obrębie kosztów stałych wyróżnia się:- koszty bezwzględnie stałe,- koszty skokowo (względnie) stałe.

Koszty bezwzględnie stałe są całkowicie niezależne od skali produkcji. W praktyce kosztów bezwzględnie stałych jest niewiele; przykładem jest koszt amortyzacji ustalony metodą liniową.

Koszty skokowo stałe zachowują jednakowy poziom tylko w pewnym przedziale wielkości produkcji, po przekroczeniu którego następuje ich skok na wyższy poziom, na którym znowu występuje pewna ich stabilizacja do określonej wielkości produkcji. Takim kosztem jest koszt wynajmu pomieszczeń produkcyjnych.

Koszty zmienne

W obrębie kosztów zmiennych wyróżnia się najczęściej:• koszty zmienne proporcjonalne,• koszty zmienne progresywne,• koszty zmienne degresywne.

Z kosztami zmiennymi proporcjonalnymi mamy do czynienia wówczas, gdy wzrostowi wielkości produkcji towarzyszy proporcjonalny wzrost kosztów.

Koszty zmienne progresywne rosną szybciej od wzrostu wielkości produkcji.

Koszty zmienne degresywne występują wtedy, kiedy wraz ze wzrostem wielkości produkcji następuje przyrost kosztów, ale w stopniu wolniejszym od przyrostu produkcji.

6

Rachunek kosztów pełnych

Rachunek kosztów pełnych powstał w okresie produkcyjnej orientacji przedsiębiorstw, kiedy głównym zadaniem przedsiębiorstwa była nie sprzedaż wyrobów, lecz produkcja.

Podstawową cechą tego rachunku było ustalenie rzeczywistego kosztu jednostkowego wyrobu, uwzględniającego wszystkie poniesione w przedsiębiorstwie koszty.

Taki rachunek kosztów miał charakter informacyjno-kontrolny. Dostarczał danych o wysokości poniesionych kosztów w celu ich minimalizacji. Z charakteru i zadań tego rachunku wynika, iż był on bardziej związany z rachunkowością finansową niż zarządczą.

MODEL MODEL RACHUNKU KOSZTÓW PEŁNYCHRACHUNKU KOSZTÓW PEŁNYCH

Koszty

Koszty produkcyjne Koszty nieprodukcyjne

Bilans

Kosztybezpośrednie

Kosztypośrednie

Materiały

Płace

Inne koszty

Koszty wydziałowe

Koszty okresu

Kosztyzarządu

Kosztysprzedaży

Produkcjaw toku

Produktygotowe

sprzedane

niesprzedane

Rachunek wyników

7

Funkcja kosztów w rachunku kosztów pełnych

QkKpj

Funkcja wyniku w rachunku kosztów pełnych

)(pp jj kpQQkQpWF

Zastosowania rachunku kosztów pełnych

1) sprawozdawczość finansowa; pozwala on odpowiedzieć na pytanie:ILE KOSZTOWAŁO WYPRODUKOWANIE JEDNOSTKI WYROBU ? lub JAKI OSIĄGNĘLIŚMY ZYSK Z DZIAŁALNOŚCI ?

2) analiza rentowności różnych form i rodzajów działalności;

3) tworzenie cen (transakcyjnych, transferowych) przy wykorzystaniu formuły cenowej "koszt plus..." i "koszt plus zysk od kapitału"

8

Wady rachunku kosztów pełnych

Rachunek kosztów oparty na kosztach pełnych okazał się w warunkach orientacji rynkowej mało przydatny, ponieważ :

1) nie dostarczał informacji o kształtowaniu się kosztów i wyników pod wpływem zmian rynkowych i zmian stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych,

2) nie uwzględniał warunków rynkowych w kształtowaniu cen, przez co traciły one na konkurencyjności względem innych wyrobów, z powodu ustalania ich na podstawie pełnych kosztów jednostkowych,

3) nie był w pełni przydatny do podejmowania decyzji inwestycyjnych.

Zmiana orientacji z produkcyjnej na rynkową

1) przewartościowanie struktury celów przedsiębiorstwa,2) koncentrowanie sił i środków nie na tym, co można

wytworzyć, a na tym, co można sprzedać,3) dążenie do sprostania coraz to nowym wymaganiom rynku,4) uznanie rynku i jego wymogów, a nie tylko produkcji, za

główne źródła sukcesu przedsiębiorstwa,5) przestawienie się z koncepcji przedsiębiorstwa jako systemu

zamkniętego na koncepcję przedsiębiorstwa otwartego na potrzeby otoczenia,

6) przesunięcie głównych zainteresowań przedsiębiorstwa z bieżącej produkcji i bieżącego zysku na rozwój produkcji mogącej sprostać przyszłym potrzebom i osiągnięciu przyszłego zysku.

9

Rachunek kosztów zmiennych

Polega na podziale kosztów na koszty stałe i koszty zmienne oraz na wliczaniu do kosztu jednostkowego wyrobu tylko kosztów zmiennych, czyli bezpośrednio zależnych od wielkości produkcji.

Natomiast koszty stałe są wyeliminowane z kosztu jednostkowego. Nie oznacza to, że zostały całkowicie pominięte. Odnosi się je w całości wprost do wyniku finansowego, ponieważ zawsze występowały trudności w idealnym ich podziale pomiędzy poszczególne wyroby.

MODEL MODEL RACHUNKU KOSZTÓW ZMIENNYCHRACHUNKU KOSZTÓW ZMIENNYCH

Koszty

Koszty produkcyjne Koszty nieprodukcyjne

Bilans

Kosztybezpośrednie

Kosztypośrednie

Materiały

Płace

Inne koszty

Koszty wydziałowe

Koszty okresu

Kosztyzarządu

Kosztysprzedaży

Produkcjaw toku

Produktygotowe

sprzedane

niesprzedane

Rachunek wyników

Zmienne Stałe

10

Funkcja kosztów w rachunku kosztów zmiennych

sz KQkK

Funkcja wyniku brutto w rachunku kosztów zmiennych (marża brutto)

)( zzB kpQQkQpWF

Funkcja wyniku netto w rachunku kosztów zmiennych

sKzkpQsKQzkQpWF )(

Rachunek wyników produkcji niejednorodnej w modelu rachunku kosztów pełnych

A B C Razem

Sprzedaż (ilość) 100 200 300 600Cena 100 80 70Przychody ze sprzedaży 10.000 16.000 21.000 47.000Koszty bezpośrednie 3.500 6.000 14.000 23.500Koszty pośrednie produkcji 1.500 1.500 3.500 6.500Koszty nieprodukcyjne (stałe) 1.250 2.500 3.750 7.500Zysk operacyjny 3.750 6.000 (250) 9.500

11

Rachunek wyników produkcji niejednorodnej w modelu rachunku kosztów zmiennych

A B C Razem

Sprzedaż (ilość) 100 200 300 600Cena 100 80 70

Przychody ze sprzedaży 10.000 16.000 21.000 47.000

Koszty bezpośrednie zmienne 3.500 6.000 14.000 23.500

Koszty pośrednie produkcji zmienne 500 0 1.000 1.500

Marża pokrycia 6.000 10.000 6.000 22.000

Koszty pośrednie produkcji stałe 1.000 1.500 2.500 5.000

Koszty nieprodukcyjne stałe 1.250 2.500 3.750 7.500

Wynik finansowy 3.750 6.000 (250) 9.500

Wielostopniowy rachunek kosztów zmiennychCentra odpowiedzialności (zysków) Wydział I Wydział II Razem

Grupy asortymentowe A B C

Produkty A1 A2 B1 B2 C1 C2

Przychody ze sprzedaży 800 1200 1400 900 2000 2700 9000

Koszty zmienne produkcji 400 700 620 680 1200 1400 5000

Marża pokrycia 1 stopnia 400 500 780 220 800 1300 4000

Koszty stałe indywidualne 200 220 350 250 300 450 1770

Marża pokrycia 2 stopnia 200 280 430 (30) 500 850

Marża pokrycia 2 stopnia 480 400 1.350 2230

Koszty stałe grup asortyment. 180 100 450

Marża pokrycia 3 stopnia 300 300 900


Koszty stałe wydziałów 150 0 150


Marża pokrycia 4 stopnia 1.350 1350

Koszty stałe ogólnego zarządu 400 400

Koszty stałe sprzedaży 350 350

Wynik operacyjny 600 600

12

Zastosowanie rachunku kosztów zmiennych

1. Wspomaganie podejmowania decyzji w krótkim horyzoncie czasu

2. Rachunki efektywności• analiza progu rentowności• rachunki kosztów: relewantnych (istotnych) i

utraconych korzyści• ustalanie cen według formuły cenowej opartej o marżę

brutto• planowanie elastyczne kosztów itp.

Znaczenie kosztów zmiennych

Ranga kosztów zmiennych w podejmowaniu decyzji i w zarządzaniu przedsiębiorstwem systematycznie wzrasta.

Ten fakt sprawia, że następuje ciągły rozwój rachunku kosztów zmiennych. Rozwijają się rachunki problemowe dotyczące gospodarowania poszczególnymi czynnikami produkcji, np. rachunek kosztów pracy, czy też odnoszące się do rozwiązywania określonych problemów, np. rachunek kosztów jakości.

13

1. Tradycyjne systemy rachunku kosztów

2. Czym jest rachunek ABC?





Funkcjonowanie przedsiębiorstwa oparte jest na trzech elementach:

Klienci, Produkty,Kanały dystrybucji, Dostawcy etc...

„Dostawcy, klienci, produkty, kontrakty, projekty, na potrzeby których wykonywane są działania”

Obiekty kosztowe:

“Praca, czynności wykonywane w firmie"

Rozładunek, Realizacja zamówień, szkoleniapracowników, montaż, Planowanie, ....

Działania:

„Posiadane przez firmę, ekonomiczne elementy, używane w trakcie realizacji działań"

Płace, Wyposażenie, Delegacje, Usługi obce, Pomieszczenia, etc.

Zasoby:

14

Relacje między zasobami, działaniami i produktami

1) produkty powstają w rezultacie realizacji działań2) zasoby są zużywane i zaangażowane w związku

z działaniami3) niektóre zasoby można przypisać wprost do

indywidualnych produktów ( np. jako koszty materiałów bezpośrednich oraz robocizny bezpośredniej)

4) większość kosztów pośrednich jest pośrednio związana z poszczególnymi produktami (koszty wspólne produktów)

5) niektóre zasoby można przypisywać wprost do konkretnych działań (bezpośrednie koszty działań)

6) większość zasobów zużywa się w związku z realizacją wielu działań (pośrednie koszty działań)

15

Activity Based Costing – Rachunek Kosztów Działań to ...

za pośrednictwem za pośrednictwem …..….....kosztów zasobów...kosztów zasobów

nana działaniadziałania

Odzwierciedlenie przepływu Odzwierciedlenie przepływu ......

16

...NOSNIKÓW KOSZTÓW ...NOSNIKÓW KOSZTÓW ZASOBÓWZASOBÓW

Mierniki częstotliwości i intensywności z jaką zasoby firmy są konsumowane przez działania

DziałaniaDziałania

Nośniki kosztów zasobów

Przygotowywanie ofert

ZasobyZasoby

Przyjmowanie Przyjmowanie zamówień od klientazamówień od klienta

Praca ludzka(wynagrodzenia)

czas pracy

NOSNIKI KOSZTÓW ZASOBÓWNOSNIKI KOSZTÓW ZASOBÓW

Wynagrodzenia pracowników

działu zaopatrzenia

Procent czasu

Przyjmowanie dostaw

Rozładowanie ciężarówek

Wewnętrzny transport materiałów

Planowanie dostaw

Wydawanie materiałów

Wyjaśnianie błędów dostawców

ZASÓB NOŚNIK

KOSZTÓW ZASOBU

DZIAŁANIA

10%

25%

20%

15%

10%

20%

17

NOSNIKI KOSZTÓW ZASOBÓWNOSNIKI KOSZTÓW ZASOBÓW

Koszty Nośniki kosztów zasobów Zużycie materiałów Ilość zużytych materiałów Płace z narzutami Ilość etatów Energia elektryczna Moc odbiorników energii Odzież ochronna Liczba pracowników Usługi obce Ilość wykonanych usług Paliwo technologiczne Ilość zużytego paliwa Ubezpieczenia Ubezpieczona powierzchnia Czynsze Procent zajmowanej powierzchni Amortyzacja urządzeń Czas pracy urządzeń Transport Ilość przejechanych kilometrów

NOŚNIKI KOSZTÓW ZASOBÓWNOŚNIKI KOSZTÓW ZASOBÓW

Rachunek kosztów działań

Działanie Wynagrodzenia Koszt pomieszczeń Sprzęt Ogółem

Przetwarzanie zamówień

31000 5300 12600 48900

Zakup materiałów 34000 6900 8800 49700 Wynagrodzenia

313000 Planowanie zamówień

22000 1200 18400 41600

Przemieszczanie materiałów

13000 2100 22300 37400

Przygotowanie maszyn

42000 700 4800 47500

Kwalifikacja produktów 19000 13000 19700 51700

Koszt pomieszczeń

111000 Utrzymywanie informacji

36000 2800 14500 53300

Zmiany konstrukcyjne 49000 32000 26900 107900

Wysyłka zamówień 14000 900 700 15600

Wprowadzanie nowych produktów 35000 44000 16100 95400

Sprzęt 146000

Badania jakościowe 18000 2100 1200 21300

Ogółem 313000 111000 146000 570000

Źródło: Na podstawie Cooper, Kaplan, 2000, s.118

Koszty z perspektywy Księgi Głównej

Koszty z perspektywy Rachunku Kosztów Działań

Rachunek kosztów działań jest pomostem pomiędzy pozycjamiksięgi głównej a użytkownikami końcowymi

18

Dane kosztowe w księdze głównej vs. ABC –Dział Przygotowania Produkcji

• Wynagrodzenia• Amortyzacja• Podróże służbowe• Zużycie materiałów• Wynajem

• Przygotowanie zestawień materiałowych

• Realizacja zestawień materiałowych

• Realizacja zamówień niestandardowych

• Udoskonalanie procesów• Kontrola wydajności• Projektowanie narzędzi• Szkolenie pracowników• Zarządzanie i administrowanie

działem

19

Zasobowy rachunek kosztów (Resource Consumption Accouncting, RCA)Jedną z podstawowych przyczyn niepowodzeń wdrożeniowych

systemów ABC/M jest brak zasobowego rachunku kosztów,przekładający się na niedostępność informacji o kosztachposzczególnych zasobów organizacyjnych. Przez to już wpierwszej fazie rozliczania kosztów zespoły wdrożeniowenapotykają na duże problemy.

Źródłem informacji o zasobach jest podmiotowy rachunekkosztów (miejsca powstawania kosztów lub tzw. piątki).Problemem jednak jest to, że zwykle miejsca powstawaniakosztów reprezentują komórki organizacyjne lub osobyodpowiedzialne za koszty, a nie poszczególne zasobyprzedsiębiorstwa. Warto podkreślić, że wymagany dlawdrażania systemów ABC/M układ podmiotowego rachunkukosztów to właśnie zasobowy rachunek kosztów.

20

21

22

Activity Based Costing – Rachunek Kosztów Działań to ...

za pośrednictwem za pośrednictwem …..…..

do obiektów do obiektów kosztowychkosztowych

….działań….działań

odzwierciedlenie odzwierciedlenie przepływu przepływu kosztów ….kosztów ….

……NOŚNIKÓW NOŚNIKÓW KOSZTÓW DZIAŁAŃKOSZTÓW DZIAŁAŃ

Mierniki częstotliwości i intensywności z jaką działania konsumowane są przez obiekty kosztowe

Obiekty kosztoweObiekty kosztowe

Nośniki Nośniki kosztów kosztów działańdziałań

KlienciKlienci

DziałaniaDziałania

Przyjmowanie Przyjmowanie zamówień od zamówień od KlientaKlienta

liczba liczba zamówieńzamówień

ProduktProduktyy

23

NOŚNIKI KOSZTÓW DZIAŁAŃNOŚNIKI KOSZTÓW DZIAŁAŃ

Przyjmowanie zamówień od klienta

Liczba

zamówień

Hurtownie

Firmy projektowe

Klienci indywidualni (detaliści)

DZIAŁANIE

NOŚNIK KOSZTÓW DZIAŁANIA

OBIEKTY KOSZTOWE

4500

400

1000

500 Sieci hurtowni


Zasadnicze rodzaje nośników kosztów działań:

1. Ilościowe (np. liczba produktów, liczba serii, liczba ustawień maszyny, liczba operacji kontroli jakości) –informują, jak często wykonywane jest dane działanie

2. Nośniki czasu trwania (np. czas przygotowania linii produkcyjnej, liczba godzin robocizny bezpośredniej) –informują, ile czasu potrzeba na wykonanie danego działania.

24


Nośniki kosztów działań

zorientowane na produkty zorientowane na klientów

czas pracy maszyn # reklamacji

# zamówień # klientów

# uruchomień # dostaw

# inspekcji (kontroli) # zamówień

# konserwacji # pozycji na zamówieniu

# zleceń produkcyjnych # zmian w zamówieniach

# linii na zleceniu produkcyjnym # zamówień specjalnych


Kategoria działań Nośniki kosztów działań

Reklama publiczna Liczba potencjalnych klientów Wysyłka materiałów reklamowych Liczba wysyłek/klientów Składanie ofert Liczba złożonych ofert Sporządzanie zamówień Liczba zamówień Obsługa zamówień specjalnych Liczba zamówień specjalnych Rozładunek Liczba dostaw/ palet Magazynowanie Powierzchnia/ liczba roboczogodzin Załadunek Ciężar załadunku/ objętość załadunku Transport do klienta Odległość/ liczba środków transportu/ objętość Fakturowanie sprzedaży Liczba faktur Udzielanie kredytu Liczba/kwota udzielonych kredytów Windykacja należności Liczba niespłaconych należności

25

ABC odzwierciedla rzeczywisty przebieg procesów w przedsiębiorstwie

ABC a tradycyjne metody kalkulacji kosztów

Metoda tradycyjna

Alokowane

OObbiieekkttyy kkoosszzttoowwee

ZZaassoobbyy

ABC

ZZaassoobbyy

DDzziiaałłaanniiaa Konsumowane

przez

PPrroodduukkttyy

ZZaammóówwiieenniiaa // DDoossttaawwccyy

KKlliieennccii

Obiekty kosztowe

AtrybutyKonsumowane

przez

26

Przesłanki wdrażania ABC

1. Wysoki udział kosztów pośrednich w kosztach całkowitych przedsiębiorstwa

2. Szeroki i zróżnicowany asortyment produktów

27

Dlaczego tradycyjna kalkulacja nie wystarcza ?Dlaczego tradycyjna kalkulacja nie wystarcza ?

Produkty wzrastająca liczba produktów i ich

różnorodność wzrastające wymagania dotyczące

jakości/ISO9000 skracający się cykl życia produktu presja obniżenia cen

Logistyka zwiększająca się liczba kanałów

dystrybucji globalizacja

Działalność podstawowa presja na obniżenie kosztów wykorzystanie nowoczesnych technologii

ZMIANY W STRUKTURZE KOSZTÓW

Elem

enty

kos

ztów

wyt

war

zani

a

CZAS:

Koszty pośrednie

Materiały

Robocizna bezpośrednia

Technologia

28


2. Czym jest ABC?

3. Kalkulacja tradycyjna i kalkulacja ABC

4. Etapy wdrożenia systemu ABC w firmie



Przykład 1

Wynagrodzenie projektanta 2000 zł

Wynagrodzenie monterów 10000 zł

A BWielkość produkcji 990 10Czas pracyprojektanta

50% 50%

Czas pracy monterów proporcjonalnie do wielkościprodukcji

29

Tradycyjnie

2000 zł

Wynagrodzenie monterów

Wynagrodzenie projektanta

10000 zł

12000 zł

Wyrób A Wyrób B

Liczba sztuk

99% 1%

11880 zł 120 zł

A: 12000 * 99% = 11880Koszt jednostkowy: 11880/ 990 =12

B: 12000 * 1% = 120Koszt jednostkowy: 120/ 10 =12

Montaż

A B C

Projektowanie

Wyrób A

Czas pracy

Wyrób B

Liczba sztuk

2000 zł 10000 zł

50%50%

99%1%

10900 zł 1100 zł

Wynagrodzenie monterów

Wynagrodzenie projektanta

A: 2000 * 50% + 10000 * 99%=10900Koszt jednostkowy: 10900/ 990 =11,01

B: 2000 zł * 50% + 10000 * 1%=1100Koszt jednostkowy: 1100 / 10 =110

Przykład 2

Przedsiębiorstwo produkuje dwa wyroby W1 i W2

Koszty bezpośrednie:

Kwoty kosztów bezpośrednich, poniesione na wytworzenie tychże wyrobów, przedstawione zostały w poniższej tabeli:

W1 W2 Razemmateriały bezpośrednie 30 000 66 000 96 000

wynagrodzenia bezpośrednie 20 000 30 000 50 000

świadczenia na rzecz pracowników 14 000 20 000 34 000

Razem koszty bezpośrednie 64 000 116 000 180 000

Wielkość produkcji 500 szt. 1000 szt. 1500 szt.

30

W związku z produkcją wyrobów W1 i W2 wykonywane są cztery działania:

1) zaopatrzenie w materiały

2) przygotowanie produkcji

3) obsługa produkcji

4) kontrola produkcji

Koszty bezpośrednie wykonania tych działań, wynikające z zaangażowania odpowiednich zasobów, przedstawia tabela:

Działanie KosztyZaopatrzenie w materiały 11 000

Przygotowanie produkcji 9 000

Obsługa produkcji 10 000

Kontrola produkcji 10 000

Razem 40 000

Koszty pośrednie:

Przedsiębiorstwo, wykonując poszczególne działania, poniosło również koszty pośrednie działań w wysokości 16 000 zł. Koszty te zostaną rozliczone na poszczególne działania przy użyciu nośnika kosztów zasobów – w naszym przypadku będzie to liczba pracowników zaangażowanych przy wykonywaniu działań:

Działanieliczba

pracownikówNarzut kosztów

pośrednich działań

Zaopatrzenie w materiały 2 4 000

Przygotowanie produkcji 2 4 000

Obsługa produkcji 3 6 000

Kontrola produkcji 1 2 000

Razem 8 16 000

Koszty pośrednie (cd):

31

DziałanieKoszty działań bezpośrednie

Koszty działań pośrednie

Koszty działań całkowite

Zaopatrzenie w materiały 11 000 4 000 15 000

Przygotowanie produkcji 9 000 4 000 13 000

Obsługa produkcji 10 000 6 000 16 000

Kontrola produkcji 10 000 2 000 12 000

Razem 40 000 16 000 56 000

Koszty całkowite działań:

Działanie Nośnik kosztów W1 W2 Razem

Zaopatrzenie w materiały # dostaw 20 30 50

Przygotowanie produkcji czas trwania 100 160 260

Obsługa produkcji # ustawień maszyn 40 60 100

Kontrola produkcji # kontroli 20 40 60

Nośniki kosztów działań:

DziałanieWielkość działań

Koszty całkowite

Koszty jednostkowe

działań

Zaopatrzenie w materiały 50 15 000 300

Przygotowanie produkcji 260 13 000 50

Obsługa produkcji 100 16 000 160

Kontrola produkcji 60 12 000 200

Jednostkowe koszty działań:

Działanie Koszt jedn. działania

W1 W2

Ilość działań

Koszt działania

Ilość działań

Koszt działania

Zaopatrzenie w materiały 300 20 6 000 30 9 000

Przygotowanie produkcji 50 100 5 000 160 8 000

Obsługa produkcji 160 40 6 400 60 9 600

Kontrola produkcji 200 20 4 000 40 8 000

RAZEM 21 400 34 600

Rozliczenie kosztów działań na wyroby:

32

Kalkulacja kosztów wytworzenia wyrobów:

Pozycje kosztówW1 W2

Koszty całkowite

Koszty jednostkowe

Koszty całkowite

Koszty jednostkowe

Koszty bezpośrednie 64 000 128,00 116 000 116,00

w tym:

- materiały bezpośrednie 30 000 60,00 66 000 66,00

- wynagrodzenia bezpośrednie 20 000 40,00 30 000 30,00

- świadczenia na rzecz pracowników 14 000 28,00 20 000 20,00

Koszty pośrednie 21 400 42,00 34 600 34,00

w tym:

- zaopatrzenie w materiały 6 000 12,00 9 000 9,00

- przygotowanie produkcji 5 000 10,00 8 000 8,00

- obsługa produkcji 6 400 12,80 9 600 9,60

- kontrola produkcji 4 000 8,00 8 000 8,00

RAZEM KOSZTY WYTWORZENIA 85 400 170,80 150 600 150,60

Metoda tradycyjna:

W1 W2

materiały bezpośrednie 30 000 66 000

wynagrodzenia bezpośrednie 20 000 30 000

świadczenia na rzecz pracowników 14 000 20 000

Razem koszty bezpośrednie 64 000 116 000

Koszty pośrednie 56 000

Klucz rozliczeniowy (wielkość produkcji) 500 szt. 1000 szt.

Narzut 18 667 37 333

Koszt całkowity 82 667 153 333

Koszt jednostkowy 165,33 153,33

ABC 170,80 150,60

33


Koszty wyliczone za pomocą ABC

Koszty wyliczone za pomocą tradycyjnej kalkulacji

Koszt rzeczywisty

Korzyści z wprowadzenia systemu ABC

Koszty stają się logiczne i zrozumiałe

Podejmow

anie właściw

ych decyzji

Dostarcza atrybutów działań t.j. czynności składające się nań, mierniki przerobu, czas wykonywania itd..

Informacja o koszcie danego klientaInformacja o koszcie danego produktuDostarczanie niezbędnych informacji dla analiz, negocjacji handlowychUzyskanie przewagi nad konkurencjąEliminacja wad tradycyjnej kalkulacji kosztów

Usprawnienie działań/procesów firmy

34


Operacja Pozycja Kwota

Przychody ze sprzedaży brutto ............... Minus Zmniejszenie kwoty należności (...............) w tym: Wartość zwróconych produktów (...............) Przychody ze sprzedaży netto ............... Minus Koszty sprzedanych produktów (...............)

Koszty na poziomie jednostki produktu (...............) Koszty na poziomie partii produktu (...............) w tym: Koszty na poziomie produktów (...............)

Marża produktu ............... Minus Koszty klienta (...............)

Koszty na poziomie zamówienia (...............) w tym: Koszty na poziomie odbiorcy (...............)

Marża klienta ............... Minus Koszty na poziomie kanału dystrybucji (...............) Marża kanału dystrybucji ............... Minus Koszty na poziomie segmentu rynku (...............) Marża segmentowa ............... Minus Koszty na poziomie przedsiębiorstwa (...............) Wynik na działalności operacyjnej ...............


2. Czym jest ABC?





35

Przebieg prac wdrożeniowych

ETAPY PRAC CZAS REALIZACJI

1. Planowanie przedsięwzięcia, budowa arkusza „Wywiady” Październik 2002

2. Poznanie firmy (analiza dokumentów) Listopad – Grudzień 20023. Szkolenie pracowników firmy (opracowanie prezentacji

oraz listu dla pracowników) Styczeń 2003

4. Wywiady Luty 20035. Budowa słownika działań i mapy procesów Marzec 2003

6. Projekt systemu ABC Marzec – Kwiecień 2003

7. Analiza rentowności klientów firmy, prezentacjaotrzymanych wyników Maj 2003

8. Budowa aplikacji Marzec – Wrzesień 20039. Bieżące prace modernizacyjne ...

Przykładowe informacje uzyskane w wyniku wywiadów z pracownikami

Działanie: prowadzenie dokumentacji płacowejOpis działania: utrzymanie i aktualizacja dokumentacji płacowej

każdego pracownikaCzynności: przyjmowanie informacji o zmianach, wprowadzanie

zmian, redagowanie zmian, utrzymywanie dokumentacjiProdukt działania: aktualne teczki dokumentacji płacowejMiara wielkości przerobu:liczba teczek dokumentacji do utrzymania i

aktualizacji Klient/użytkownik działania: pracownik, agencje rządoweCzas wykonywania działania:

normalnie: 30 minutminimalnie: 20 minutmaksymalnie: 90 minut

Czynniki kosztotwórcze: fluktuacja kadr, zmiany przepisów

36

Poziomy szczegółowości w definiowaniu działań

72 Słownik

37

Czy wdrażać ABC ?Czynniki, które należy rozważyć

1. Zaawansowanie systemu informacyjnego firmy– koszt pozyskania informacji– koszt przeprowadzania kalkulacji

2. Wypaczenia kalkulacyjne - skutki błędów w kalkulacji kosztów:

1) polityka produktowa oparta na wypaczonej rentowności

2) nastawienie na nierentownych klientów (rynki, segmenty, kanały dystrybucji)

3) projektowanie kosztownych produktów (np. wysokie koszty utrzymania gospodarki wieloma częściami do skomplikowanego produktu)

4) błędne decyzje kapitałowe (np. utrzymywanie nierentownych oddziałów)

Czy wdrażać ABC ?Czynniki, które należy rozważyć

3. Błędy kalkulacyjne są szczególnie istotne, gdy występuje:– silna konkurencja (przegrywanie zleceń na

"przeszacowane" lub „niedoszacowane” produkty)– duży udział kosztów pośrednich– zróżnicowanie produktów

jedno centrum kosztowe zawiera produkty pracochłonne i maszynochłonne

produkty wielko- i małoseryjneduże koszty związane z seriąprodukty proste i skomplikowane

– zróżnicowanie klientów (rynków, kanałów)

38

Jak uniknąć porażki przy wdrażaniu ABC ?

1. Wymaga najwyższego zaangażowania kadry menedżerskiej i przydzielenia zasobów pracowniczych do wdrożenia i późniejszego utrzymania zaawansowanego systemu pomiaru kosztów i rentowności

2. Przedsiębiorstwa decydujące się na wdrożenie koncepcji rachunku kosztów działań muszą liczyć się z koniecznością przebudowy podmiotowego rachunku kosztów na zasobowy rachunek kosztów

3. „Lepiej mniej więcej mieć rację niż dokładnie się mylić” – „… mniej więcej mieć rację …” oznacza, że modele kosztowe zakładają pewne przybliżenia, które menedżerowie powinni rozumieć i akceptować przy podejmowaniu decyzji

4. (Środowisko informatyczne wykorzystywane do projektowania, wdrażania i późniejszego utrzymania systemu ABC/M powinno posiadać dedykowane funkcjonalności wspierające wdrażanie procesowego rachunku kosztów.

Documents

Rachunek Kosztów Działań ActivityBasedCostingwszedukacja.pl/content/uploads/2012/04/ABC-w-logistyce-wyklad-3... · 2 Rachunek kosztów jako element rachunkowości zarządczej Rachunkowość