75
k| ltlg ;+3Lo ;+;b k|ltlglw ;ef glw ;ef lgodfjnL, @)&% ;+3Lo ;+;b ;lrjfno l;+xb/af/, sf7df8f} + . Website : www.parliament.gov.np

R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

k|ltlglw ;ef lgodfjnL

;+3Lo ;+;b k|ltlglw ;ef

k|ltlglw ;ef lgodfjnL, @)&%

;+3Lo ;+;b ;lrjfno l;+xb/af/, sf7df8f}+ .

Website : www.parliament.gov.np

Page 2: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

1

k|ltlglw ;ef lgodfjnL, @)&%

k|:tfjgf M g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f !)$ sf] pkwf/f -!_ n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L k|ltlglw

;efn] cfˆgf] sfo{ ;~rfng ug{, a}7ssf] ;'Joj:yf sfod /fVg, ;ldltsf] u7g, sfd sf/jfxL /

;bg jf ;ldltsf] sfo{ljlw lgoldt ug{ of] lgodfjnL agfPsf] 5 .

kl/R5]b – !

k|f/lDes

1. ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; lgodfjnLsf] gfd æk|ltlglw ;ef lgodfjnL, @)&%Æ /x]sf]

5 .

-@_ of] lgodfjnL t'¿Gt k|f/De x'g]5 .

2. kl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,–

-s_ æcy{ dGqLÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/sf] cy{ dGqL ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] cy{

dGqLsf] sfd ug{ tf]lsPsf] cGo s'g} dGqL jf /fHodGqL ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-v_ æpk;efd'vÆ eGgfn] k|ltlglw ;efsf] pk;efd'v ;Demg' k5{ .

-u_ æ6]a'nÆ eGgfn] ;bgsf] 6]a'n ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] ;bg ;dIf s'g}

sfuhkq jf ljj/0f k]z ug]{ sfo{nfO{ ;d]t hgfpF5 .

-3_ ækbflwsf/LÆ eGgfn] ;efd'v, pk;efd'v, k|ltlglw ;efdf k|ltlglwTj ug]{

/fhgLlts bnsf ;+;bLo bnsf g]tf, k|ltlglw ;efdf ljkIfL bnsf] g]tf,

k|ltlglw ;efdf k|ltlglwTj ug]{ /fhgLlts bnsf ;+;bLo bnsf pkg]tf,

d'Vo ;r]ts, k|d'v ;r]ts, ;efklt, ;r]ts Pj+ ;+3Lo ;+;bsf] dxf;lrj

/ ;lrjnfO{ ;Demg' k5{ .

-ª_ ækl/;/Æ eGgfn] k|ltlglw ;efsf] a}7s sIf, pksIf ;lxt ejgsf] kl/;/

nufot ;Dk"0f{ efu ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] ;efd'våf/f ;do–;dodf

kl/;/ egL tf]lsPsf] 7fpF ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-r_ æk|:tfjÆ eGgfn] k|ltlglw ;efsf] ljrf/fy{ k]z ul/Psf] s'g} k|:tfj ;Demg'

k5{ .

-5_ æk|:t'tstf{ ;b:oÆ eGgfn] ;/sf/L ljw]ossf] ;DaGwdf s'g} dGqL / u}/

;/sf/L ljw]ossf] ;DaGwdf ljw]os k|:t'tstf{ ;b:o ;Demg' k5{ .

-h_ æa}7s sIfÆ eGgfn] k|ltlglw ;efsf]] a}7s sIf ;Demg' k5{ / ;f] zAbn]

a}7s sIf;Fu hf]l8Psf] bz{sbL3f{ tyf a/08f ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-em_ ædGqLÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/sf] k|wfgdGqL, pkk|wfgdGqL, dGqL, /fHodGqL

jf ;xfos dGqL ;d]tnfO{ ;Demg' k5{ .

-`_ ædlGqkl/ifb\Æ eGgfn] g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f &^ adf]lhdsf] g]kfn ;/sf/

dlGqkl/ifb\ ;Demg' k5{ .

-6_ ædxf;lrjÆ eGgfn] ;+ljwfgsf] wf/f !)^ sf] pkwf/f -!_ adf]lhd lgo'Qm

Page 3: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

2

;+3Lo ;+;bsf]] dxf;lrj ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] dxf;lrj cg'kl:yt /x]sf]

cj:yfdf dxf;lrjsf] sfd ug{ ;efd'vn] /fli6«o ;efsf] cWoIfsf] k/fdz{df

tf]s]sf] ;lrj jf ;lrjfno ;lrj ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-7_ æk|ltlglw ;efÆ eGgfn] ;+ljwfgsf] wf/f *$ adf]lhdsf] k|ltlglw ;efnfO{

;Demg' k5{ .

-8_ æ;lrjÆ eGgfn] ;+ljwfgsf] wf/f !)^ sf] pkwf/f -!_ adf]lhd lgo'Qm

k|ltlglw ;efsf]] ;lrj ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] ;lrj cg'kl:yt /x]sf]

cj:yfdf k|ltlglw ;efsf] ;lrj eO{ sfd ug{ o; lgodfjnL adf]lhd

;efd'vn] tf]s]sf] ;lrjfnosf] ;lrj jf jl/i7 clws[t sd{rf/L ;d]tnfO{

hgfpF5 .

-9_ æ;lrjfnoÆ eGgfn] ;+ljwfgsf] wf/f !)& adf]lhdsf] ;+3Lo ;+;b ;lrjfno

;Demg' k5{ .

-0f_ æ;bgÆ, æ;efÆ jf æa}7sÆ eGgfn] k|ltlglw ;efsf]] ;bg, ;ef jf a}7s

;Demg' k5{ .

-t_ æ;b:oÆ eGgfn] k|ltlglw ;efsf] ;b:o ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] k|:tfj k]z

ug]{ dGqLnfO{ ;d]t hgfpF5 .

-y_ æ;lGwÆ eGgfn] g]kfn /fHo jf g]kfn ;/sf/ kIf x'g] ;lGw jf ;Demf}tf

;Demg' k5{ .

-b_ æ;efkltÆ eGgfn] ;ldltsf] ;efklt ;Demg' k5{ .

-w_ æ;efd'vÆ eGgfn] k|ltlglw ;efsf] ;efd'v ;Demg' k5{ .

-g_ æ;ldltÆ eGgfn] o; lgodfjnL adf]lhd u7g x'g]] ;ldlt ;Demg' k5{ .

-k_ æ;"rgfkqÆ eGgfn] b]xfosf ljifo ;dfj]z ePsf] k|ltlglw ;efsf]] ;"rgfkq

;Demg' k5{ M–

-!_ a}7ssf] sf/afxL ;DaGwL ;"rgf–!

-@_ a}7ssf] sf/afxLsf] ;+lIfKt ljj/0f–@

-#_ ;ldlt;Fu ;DalGwt ;"rgf–#

-$_ ;efd'vn] cfjZos 7x¥ofPsf cGo ljifo–$

-km_ æ;+ljwfgÆ eGgfn] g]kfnsf] ;+ljwfg ;Demg' k5{ .

-a_ æ;+;bLo dfldnf dGqLÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/sf] ;+;bLo dfldnf x]g]{ dGqL

;Demg' k5{ .

kl/R5]b – @

k|ltlglw ;efsf] clwj]zg tyf j}7s ;~rfng

3. clwj]zg cfXjfg / cGTo M -!_ /fi6«kltn] ;+ljwfgsf] wf/f (# sf] pkwf/f -!_ adf]lhd

clwj]zg cfXjfg u/]sf] ;"rgf dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjn] ;b:onfO{ lbg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd cfXjfg u/]sf] clwj]zg /fi6«kltn]] ;+ljwfgsf] wf/f (# sf]

pkwf/f -@_ adf]lhd cGTo u/]df ;f] ;DaGwL ;"rgf ;efd'vn] a}7sdf k9]/ ;'gfpg]5 .

t/ k|ltlglw ;efsf] a}7s :ylut ePsf] cj:yfdf clwj]zg cGTo ePdf ;f] ;DaGwL

Page 4: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

3

hfgsf/L dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjn] ;"rgfkqåf/f ;b:onfO{ lbg]5 .

-#_ k|ltlglw ;efsf] clwj]zg rfn' g/x]sf] jf :ylut ePsf] cj:yfdf clwj]zg jf

j}7s jf]nfpg jfG5gLo 5 egL ;+ljwfgsf] wf/f (# sf] pkwf/f -#_ adf]lhd k|ltlglw

;efsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] Ps rf}yfO{ ;b:on] /fi6«klt ;dIf lnlvt cg'/f]w u/]df lghn]

To:tf] clwj]zg jf j}7s j:g] ldlt / ;do tf]Sg] 5 .

-$_ /fi6«kltn] ;+ljwfgsf] wf/f (# adf]lhd k|ltlglw ;efsf] clwj]zg cfXjfg /

cGTo u/]sf] ;"rgf dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjn] g]kfn /fhkqdf k|sfzg /

cfjZostf cg';f/ ;fj{hlgs ;~rf/ dfWodaf6 hfgsf/L u/fpg]5 .

4. ;b:osf] pkl:ylt M a}7sdf cf;g u|x0f ug'{ cl3 k|To]s ;b:on] a}7s sIf aflx/ /flvPsf]

k'l:tsf jf ljB'tLo pkl:ylt pks/0fdf pkl:ylt hgfpg' kg]{5 .

5. a:g] qmd M -!_ ;efd'våf/f lgwf{l/t qmd / :yfgdf ;b:on] cfˆgf] cf;g u|x0f ug'{ kg]{5 .

-@_ ckfËtf ePsf ;b:osf] xsdf ;efd'vn] lglZrt :yfg / qmd tf]sL lghsf]

nflu lglZrt :yfgdf Pshgf ;xof]uL JolQm ;d]tnfO{ a:g] cg'dlt lbg ;Sg]5 .

6. a}7ssf] ;~rfng / :yug M -!_ k|ltlglw ;efsf] a}7s sfo{af]emnfO{ Wofgdf /fvL o;

lgodfjnLsf] cwLgdf /xL ;efd'vn] tf]s]sf lbgdf a:g]5 .

-@_ ;efd'vn] cGoyf cfb]z lbPdf afx]s ;fdfGotof lbgsf] Ps ah] a}7s k|f/De

x'g]5 .

t/ lgwf{l/t ;doaf6 b'O{ 306f;Dd klg k|f/De x'g g;s]df ;efd'vn] ;f] a}7s

:yug u/L csf]{ a}7ssf] ;"rgf ug]{{5 .

-#_ s'g} sf/0fjz a}7s a:g tf]lsPsf] lbg, ;do jf sfo{qmddf kl/jt{g ePdf

To;sf] sf/0f ;lxtsf] ;"rgf ;efsf] ;"rgfkf6Ldf 6fFl;g]5 / ;f] ;DaGwL hfgsf/L

;b:onfO{ ljB'tLo ;~rf/sf] dfWodaf6 ;d]t lbOg]5 . To;/L lbOPsf] ;"rgf ;a} ;b:on]

kfPsf] dflgg]5 .

-$_ ;efd'vn] k|To]s a}7ssf] k|f/De tyf :yugsf] 3f]if0ff ug]{5 .

-%_ a}7sdf dGqLsf] pkl:ylt clgjfo{ ?kdf x'g' kg]{5 / s'g} dGqfno;Fu ;DalGwt

ljifodf 5nkmn x'Fbfsf] cj:yfdf ;DalGwt dGqL ;d]t clgjfo{ pkl:yt x'g' kg]{5 .

-^_ a}7s ;~rfngdf k|ltlglw ;efdf k|ltlglwTj ug]{ ;a} bnsf kbflwsf/Ln]

;xof]u ug]{5g\ .

kl/R5]b – #

;efd'v / pk;efd'vsf] lgjf{rg tyf a}7ssf] cWoIftf ug]{ ;b:osf] dgf]gog

7. ;efd'vsf] lgjf{rg M -!_ ;efd'vsf] lgjf{rg a}7ssf] cWoIftf ug]{ JolQmn] tf]s]sf]] lbgdf

x'g]5 / To;sf] ;"rgf dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjn] k|sfzg ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|sflzt sfo{qmddf lgwf{l/t ;do leq s'g} ;b:on] s'g}

csf]{ ;b:onfO{ ;efd'v kbdf lgjf{lrt ul/of];\ eGg] cg';"rL–! adf]lhdsf] 9fFrfdf

Page 5: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

4

k|:tfjsf] ;"rgf dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|:tfjsf] ;"rgf k|:tfjs ;b:on] a}7sdf k|:t't

u/]kl5 ;dy{s ;b:on] ;dy{g ug]{5 . To:tf] k|:tfjsf] Ps dfq ;"rgf k|fKt ePdf ;dy{s

;b:on] af]ln;s]kl5 cWoIftf ug]{ JolQmn] k|:tfljt ;b:o ;efd'v kbdf lglj{/f]w lgjf{lrt

ePsf] 3f]if0ff ug]{5 .

-$_ pklgod -@_ adf]lhdsf] ;dodf Ps eGbf a9L k|:tfjsf] ;"rgf k|fKt ePsf]df

btf{ qmdfg';f/ k|:tfjs ;b:on] k|:tfj k|:t't ug]{ / ;dy{s ;b:on] ;dy{g ug]{ qmd

;lsPkl5 ;a} k|:tfjdfly ;+lIfKt 5nkmn x'g]5 / To;kl5 cWoIftf ug]{ JolQmn] k|:tfjnfO{

qmdzM lg0f{ofy{ k|:t't ug]{5 .

-%_ Ps eGbf a9L k|:tfjsf] ;"rgf k|fKt eO{ pklgod -$_ adf]lhd lg0f{ofy{ k|:t't

ePsf]df h'g k|:tfj k|ltlglw ;efdf tTsfn sfod /x]sf ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf] ax'dtaf6

kfl/t x'G5 ;f] k|:tfjdf k|:tfljt ;b:o ;efd'v kbdf lgjf{lrt ePsf] dflgg]5 / afFsL

k|:tfjnfO{ lg0f{ofy{ k|:t't ul/g] 5}g .

-^_ pklgod -%_ adf]lhdsf] k|:tfjdfly ;efsf] lg0f{o b:tvt ;lxtsf] dt

ljefhgåf/f x'g]5 .

-&_ klxnf] a}7ssf] cWoIftf ug]{ ;b:o ;efd'v kbdf k|:tfljt ePdf ;efd'v kbdf

k|:tfljt gePsf] To;kl5sf] h]i7 ;b:on] ;f] lbgsf] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .

-*_ ;efd'vsf] kb s'g} sf/0fn] l/Qm ePdf o; lgoddf plNnlvt sfo{ljlw adf]lhd

lgjf{rg u/L k"lt{ ul/g]5 .

8. pk;efd'vsf] lgjf{rg M -!_ pk;efd'vsf] lgjf{rg ;efd'vn] tf]s]sf] lbg / ;dodf x'g]5 .

;f] ;DaGwL ;"rgf ;lrjn] k|sfzg ug]{5 .

-@_ pk;efd'vsf] lgjf{rg ;DaGwL k|s[of ;efd'vsf] lgjf{rgsf] nflu lgwf{l/t

k|lqmof adf]lhd g} x'g]5 .

9. zky M cfˆgf] sfo{ef/ ;DxfNg' cl3 ;efd'vn] /fi6«klt ;dIf / pk;efd'vn] /fi6«kltsf]

pkl:yltdf ;efd'v ;dIf cg';"rL–@ sf] 9fFrfdf kb tyf uf]kgLotfsf] zky lng' kg]{5 .

10. cWoIftf ug]{ ;b:osf] dgf]gog M -!_ ;efd'vn] cfkm" tyf pk;efd'vsf] cg'kl:yltdf

a}7ssf] cWoIftf ug{ k|To]s clwj]zgsf] k|f/Dedf a9Ldf ;ft hgf ;b:onfO{ dgf]gLt ug{

;Sg]5 .

-@_ pk;efd'v tyf pklgod -!_ adf]lhd dgf]gog ul/Psf] ;b:on] cWoIftf

ul//x]sf] a}7sdf ;efd'vn] k|of]u ug{ kfpg] ;a} clwsf/ k|of]u ug{ ;Sg]5 .

kl/R5]b – $

a}7ssf] sfo{ljlw

11. ;/sf/L / u}/ ;/sf/L sfo{ ul/g] lbg M ;efsf] a}7s a;]sf] k|To]s z'qmjf/sf] lbg k|Zgf]Q/

kl5sf] ;do u}/ ;/sf/L sfo{;"rLn] / c? lbg ;/sf/L sfo{;"rLn] k|fyldstf kfpg]5 .

Page 6: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

5

12. b}lgs sfo{;"rL M -!_ ;efd'vsf] lgb]{zg cg';f/ dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjn]

a}7s a:g] k|To]s lbgsf] sfo{;"rL tof/ ug]{5 / To;sf] Ps k|lt ;fdfGotof Ps lbg cufj}

;b:o / ;+;bLo bnsf] sfof{nonfO{ pknAw u/fOg]5 .

t/ ljz]if kl/l:yltdf ;efd'vsf] lgb]{zg cg';f/ a}7s a:g] Ps 306f cufj}

sfo{;"rL tof/ u/L To;sf] Ps k|lt ;b:onfO{ pknAw u/fpg ;lsg]5 .

-@_ o; lgodfjnLdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s ;efd'vsf] cg'dlt glnO{ s'g} lbgsf]

sfo{;"rLdf gk/]sf] s'g} ljifodfly ;f] lbg ljrf/ ug{ ;lsg] 5}g .

-#_ ;efd'vn] cGoyf cfb]z lbPdf afx]s ;"rgf lbg'kg]{ s'g} klg sfo{ tf]lsPsf]

cjlw / cGo k|lqmof k"/f geP;Dd b}lgs sfo{;"rLdf /flvg] 5}g .

13. sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldlt M -!_ a}7sdf k]z x'g] ljifosf] k|fyldstf tyf ;dofjlwsf]

lgwf{/0f nufot a}7snfO{ ;'Jojl:yt 9Ën] ;~rfng ug]{ ;DaGwdf / ;efd'vn] cfjZos

7x¥ofPsf] cGo ljifodf k/fdz{ lbg ;efd'vsf] cWoIftfdf k|ltlglw ;efdf k|ltlglwTj ug]{

bnLo k|ltlglwTjsf] cfwf/df a9Ldf ;q hgf ;b:o /x]sf] Ps sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldlt

u7g ug{ ;lsg]5 .

-@_ pk;efd'v / ;+;bLo dfldnf dGqL ;ldltsf] qmdzM kb]g pkfWoIf tyf ;b:o

x'g]5g\ .

-#_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;efd'vn] cfkm"nfO{ pko'Qm

nfu]sf] s'g} ;b:onfO{ sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldltsf] a}7sdf cfdlGqt ;b:osf] ?kdf

cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .

14. ;dofjlwsf] lgwf{/0f M -!_ ;efd'vn] a}7sdf k]z x'g] ljifodfly 5nkmn ug{ ;dofjlw

tf]Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd tf]lsPsf] ;dofjlw ;dfKt ePkl5 o; lgodfjnLdf

cGoyf n]lvPsf]df afx]s ;efd'vn] c¿ 5nkmn x'g glbO{ ;f] ljifosf] 6'Ëf] nufpg

cfjZos ;a} k|:tfj lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't ug]{5 .

15. z"Go / ljz]if ;do M -!_ ;b:on] cfjZos dx;'; u/]sf ;d;fdlos ljifo k|:t't ug{sf

nflu ;efd'vn] ;bgsf] sfo{af]emnfO{ ljrf/ u/L z"Go ;do / ljz]if ;do tf]Sg ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] z"Go / ljz]if ;dodf p7]sf ljifosf] hjfkm ;DalGwt

dGqLn] kfFr lbgleq ;efd'v dfkm{t ;bgnfO{ pknAw u/fpg' kg]{5 .

16. ;"rgf lbg] tl/sf M o; lgodfjnLdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s ;b:on] ;"rgf lbFbf lbgsf]

P3f/ ah]b]lv b'O{ ah];Dd ;lrjnfO{ lbg'kg]{5 . ;f] ;do g3fO{ lbOPsf] ;"rgf To;kl5sf]

sfo{ lbgdf lbPsf] dflgg]5 .

17. ;"rgfdf ;+zf]wg M s'g} ;"rgfdf cfklQhgs, Joª\UofTds, cgfjZos, cg'ko'Qm jf c;Da4

zAb jf jfSof+z k|of]u ePsf] nfu]df ;efd'vn] To:tf] ;"rgf ljt/0f x'g'eGbf cl3 pko'Qm

;+zf]wg ug{ jf u/fpg ;Sg]5 .

Page 7: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

6

18. sfuhkqsf] ljt/0f M -!_ ;lrjn] cfjZos sfuhkq Pj+ ;"rgf ;b:onfO{ pknAw

u/fpg]5 .

-@_ o; lgod adf]lhd ;b:onfO{ pknAw u/fpg' kg]{ sfuhkq Pj+ ;"rgf ;b:o;Fu

;DalGwt lkhgxf]ndf /fVg] Joj:yf ;lrjn] ldnfpg]5 . o;/L lkhgxf]ndf sfuhkq Pj+

;"rgf /flvPsf]df ;DalGwt ;b:on] k|fKt u/]sf] dflgg]5 .

19. a}7ssf] k|f/De M a}7s sIfdf ;efd'vsf] cfudg eO{ /fli6«o w'g ah]kl5 ;efd'vn] a}7s

k|f/De ePsf] 3f]if0ff ug]{5 .

20. a}7sdf kfng ug'{ kg]{ lgod M a}7sdf b]xfosf lgod kfng ug'{ kg]{5 M–

-s_ ;efd'v a}7s sIfdf k|j]z ubf{ ;a}n] p7]/ ;Ddfg k|s6 ug{' kg]{,

-v_ ;efd'vn] a}7sk|lt ;Ddfg k|s6 u/L cfˆgf] cf;g u|x0f ug'{ kg{],

-u_ a}7s :ylut eO{ ;efd'v a}7saf6 aflx/ lg:s] kl5 dfq ;b:on]

a}7s sIf 5f8\g' kg]{,

-3_ ;efd'vn] ;do lbPkl5 dfq af]Ng' kg]{,

-ª_ a}7sdf efu lng] ;b:on] af]Nbf ;efd'vnfO{ ;Daf]wg u/]/ af]Ng' kg]{

/ ;efd'vn] cGoyf cfb]z lbPdf afx]s pleP/ af]Ng' kg]{,

-r_ ;efd'vn] a}7snfO{ ;Daf]wg ul//x]sf] ;dodf s'g} klg ;b:on]

:yfg 5f8\g gx'g] / ;efd'vn] af]n]sf] s'/f Wofgk"j{s ;'Gg' kg]{,

-5_ ;efd'vsf] cf;g tyf af]ln/x]sf] ;b:osf] aLraf6 lxF8\g /

;efd'vsf] cf;gtkm{ lk7\o"F kmsf{P/ a:g gx'g],

-h_ s'g} ;b:on] af]ln/x]sf] ;dodf jfwf k'Ug] jf a}7ssf] dof{bf e+u x'g]

jf cJoj:yf pTkGg x'g] s'g} sfd ug{ gx'g],

-em_ a}7ssf] sfo{;Fu k|ToIf ?kn] ;DalGwt ljifo afx]s cGo ljifosf]

k':ts, ;dfrf/kq jf cGo sfuhkq k9\g gx'g], /

-`_ a}7s sIfdf kmf]gdf s'/f ug{ / /]s8{ ug{ gx'g] .

21. 5nkmndf efu lng] ;b:on] kfng ug'{ kg]{ lgod M a}7sdf x'g] 5nkmndf efu lng]

;b:on] b]xfosf lgodsf] kfng ug'{ kg]{5 M–

-s_ ;efd'vsf] Wofgfsif{0f ug{sf] lgldQ p7\g' kg]{ / ;efd'vn] lghsf]

gfd af]nfPkl5 jf Ozf/f u/]kl5 dfq af]Ng' kg]{,

-v_ ;efd'vn] kb cg's"n cfr/0f u/]sf] 5}g eGg] k|:tfjsf] 5nkmnsf]

qmddf afx]s ;efd'vsf] cfr/0fsf] cfnf]rgf ug{ gx'g],

-u_ ;bg jf ;efd'vsf] s'g} lg0f{o ab/ ul/of];\ eGg] k|:tfjdfly

af]Nbfsf] cj:yfdf afx]s ;bg jf ;efd'vsf] s'g} klg lg0f{osf]

cfnf]rgf ug{ gx'g],

-3_ ;+ljwfgsf] wf/f !)% n] ax;df aGb]h u/]sf ljifodf 5nkmn ug{

gx'g],

-ª_ clzi6, cZnLn, ckdfghgs, cfklQhgs zAb jf ;fj{hlgs

Page 8: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

7

lzi6frf/ jf g}ltstfsf] k|lts"n x'g] u/L af]Ng / s'g} JolQm, hflt,

wd{, efiff jf lnËnfO{ xf]Rofpg] jf c? s'g} lsl;dn] c;/ kg]{u/L

af]Ng gx'g], /

-r_ af]Ng kfpg] clwsf/nfO{ ;bgsf] sfo{df afwf kfg]{ dg;fon]

b'¿kof]u ug{ gx'g] .

22. 5nkmndf af]Ng] qmd M 5nkmndf af]Ng] / pQ/ lbg] qmd b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ k|:tfj k]z ug]{ ;b:on] af]ln;s]kl5 ;efd'vn] gfd af]nfPsf] jf

Ozf/f u/]sf] qmd adf]lhdsf ;b:on] af]Ng kfpg],

-v_ o; lgodfjnLdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s ;efd'vsf] cg'dlt lagf

s'g} ;b:on] Pp6} k|:tfjdf Ps k6s eGbf a9L af]Ng gkfpg],

-u_ k|:tfj k]z ug]{ ;b:on] pQ/ lbgsf] lgldQ 5nkmnsf] cGTodf k]ml/

af]Ng kfpg] / ;f] k|:tfjsf] ;DaGwdf 5nkmndf klxn] efu lnPsf]

jf glnPsf] h];'s} eP tfklg k|:tfjs ;b:on] pQ/ lbO;s]kl5

;efd'vsf] cg'dlt glnO{ k]ml/ af]Ng gkfpg],

-3_ k|:tfjdf ;+zf]wg k]z ug]{ ;b:onfO{ ;efd'vsf] cg'dlt lagf pQ/

lbg] clwsf/ gx'g], /

-ª_ k|:tfj k]z ug]{ ;b:on] pQ/ lbO;s]kl5 5nkmn ;dfKt ePsf]

dflgg] .

23. ;Da4tf M -!_ ;b:on] af]n]sf] s'/f ;efsf] tTsfn ljrf/fwLg /x]sf] ljifo;Fu ;Da4 x'g'

kg]{5 .

-@_ s'g} ;b:on] c;Da4 s'/f af]ln/x]df jf cfˆgf] jf c¿ s;}sf] ts{nfO{ af/Daf/

bf]xf]¥ofO/x]df ;efd'vn] lghsf] jQmJok|lt a}7ssf]] Wofg cfslif{t ub}{ lghnfO{ af]Ng aGb

ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 . To:tf] cfb]z x'gf;fy ;f] ;b:on] af]Ng aGb u/L cfˆgf] :yfg u|x0f

ug'{ kg]{5 .

24. :ki6Ls/0f dfu ug{ jf lbg ;lsg] M -!_ 5nkmn rln/x]sf] ;dodf ;DalGwt ljifodf s'g}

;b:on] cfjZos ;Dem]df ;efd'v dfk{mt :ki6Ls/0f dfu ug{ kfpg]5 .

-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;efd'vsf] cg'dlt lnO{ s'g}

;b:on] ;bgsf] hfgsf/Lsf] nflu cfk"m;Fu ;DalGwt ljifodf :ki6Ls/0f lbg ;Sg]5 .

t/ To:tf] :ki6Ls/0f lbFbf s'g} ljjfbf:kb ljifo p7fpg kfOg] 5}g .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd lbOPsf] :ki6Ls/0fdfly yk 5nkmn x'g] 5}g .

25. 5nkmn ;dflKtsf] k|:tfj M -!_ o; lgodfjnLdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s s'g} ;b:on]

a}7sdf k]z eO;s]sf] k|:tfjdflysf] 5nkmn ;dfKt ul/of];\ eGg] k|:tfj ;efd'vsf] cg'dlt

lnO{ s'g} klg ;dodf k]z ug{ ;Sg]5 .

-@_ d"n k|:tfjdf cfjZos 5nkmn eO;s]sf] nfu]df ;efd'vn] 5nkmn ;dfKt

ul/of];\ eGg] k|:tfj lg0f{ofy{ a}7sdf k]z ug{ ;Sg]5 .

Page 9: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

8

-#_ 5nkmn ;dfKt ul/of];\ eGg] k|:tfjdfly s'g} ;+zf]wg k]z ug{ jf 5nkmn ug{

kfOg] 5}g / To:tf] k|:tfj :jLs[t ePdf ;efd'vn] d"n k|:tfjnfO{ c¿ a9L 5nkmn x'g

glbO{ lg0f{ofy{ a}7sdf k]z ug]{5 .

-$_ s'g} 5nkmn cgfjZos lsl;dn] nlDaPsf] 5 eGg] nfu]df ;efd'vn] a}7ssf]

/fo a'emL 5nkmn cGTo x'g] ;do tf]Sg ;Sg]5 / To;/L ;do tf]lsPsf]df ;efd'vn] ;f]

;dofjlwleq 5nkmn ;dfKt ePsf] dfgL d"n k|:tfjdf ;efsf] lg0f{o k|fKt ug{ cfjZos

;a} k|Zg lg0f{ofy{ a}7sdf k]z ug{ ;Sg]5 .

26. lgodfklQ M -!_ a}7s;dIf tTsfn ljrf/fwLg /x]sf] s'g} ljifodf s'g} ;b:onfO{ s'g}

lgodsf] Joj:yf pNnª\3g ePsf] 5 eGg] nfu]df h'g lgod pNnª\3g ePsf] xf] ;f] v'nfO{

lgodfklQ p7fpg ;lsg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgodfklQ p7fpg] ;b:on] ;efd'vaf6 :jLs[lt ;"rs

cleJolQm jf Ozf/f kfPkl5 af]ln/x]sf] ;b:on] af]Ng aGb ug'{ kg]{5 .

-#_ lgodfklQ p7fpg] ;b:on] ;f] sf] cfwf/ :ki6 u/L lgodfklQ ;DaGwL s'/f dfq

af]Ng kfpg]5 / lgodfklQ p7fO;s]kl5 lghn] cfˆgf] :yfg u|x0f ug'{ kg]{5 .

-$_ a}7sdf p7fOPsf] lgodfklQsf] lg0f{o ;efd'vn] ug]{5 / ;f] lg0f{o clGtd

x'g]5 .

kl/R5]b – %

lg0f{o ug]{ tl/sf

27. k|Zgåf/f lg0f{o x'g] M ;efdf ljrf/fwLg /x]sf] k|:tfjnfO{ ;efd'vn] lg0f{ofy{ k|:t't ubf{

k|Zgsf] ¿kdf k]z ug'{ kg]{5 .

28. lg0f{ofy{ k|Zg k]z ug]{ ljlw M -!_ k|:tfjdfly 5nkmn ;dfKt ePkl5 ;f] k|:tfjsf] kIfdf x'g]

;b:onfO{ æx'G5Æ / ljkIfdf x'g] ;b:onfO{ æx'GgÆ eGg] zAb ;'lgg] u/L pRrf/0f ug'{ egL

;efd'vn] k|Zg qmdzM lg0f{ofy{ k]z ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:tfjnfO{ lg0f{ofy{ k]z u/]kl5 ;efd'vn] æx'G5Æ jf

æx'GgÆ eGg] ;b:odWo] h'g kIfsf] ax'dt ePsf] 7x¥ofpF5 ;f] s'/fsf] 3f]if0ff ug]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] 3f]if0ffk|lt lgod @( adf]lhd c;xdlt k|s6 gul/Pdf

;efd'vsf] 3f]if0ff k|ltlglw ;efsf] lg0f{o dflgg]5 .

-$_ ;efd'våf/f s'g} k|:tfj lg0f{ofy{ k]z ul/;s]kl5 ;f] k|:tfjdfly 5nkmn ug{ jf

;+zf]wg k|:t't ug{ jf :yug k|:tfj k]z ug{ kfOg] 5}g .

29. ljefhg M -!_ lgod @* sf] pklgod -@_ adf]lhd ;efd'vsf] 3f]if0ffk|lt sDtLdf

c7\7fO;hgf ;b:on] cf–cfˆgf] :yfgdf pleO{ c;xdlt k|s6 u/]df ;efd'vn] æx'G5Æ,

æx'GgÆ / ædt lbGgÆ eGg] ;b:onfO{ b]xfo adf]lhdsf] s'g} tl/sfn] ljefhg u/L dt ;Íng

ug]{5 M–

-s_ k|To]s ;b:onfO{ æx'G5Æ, æx'GgÆ / ædt lbGgÆ eGg] zAb pRrf/0f ug{

Page 10: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

9

nufO{, jf

-v_ æx'G5Æ, æx'GgÆ / ædt lbGgÆ eGg] ;b:onfO{ leGgfleGg} 9f]sfaf6 pksIf -

njL_ df k|j]z u/fO{ j0f{fg'qmdfg';f/sf] gfdfjnLdf b:tvt u/fP/, jf

-u_ :jrflnt dt clen]voGq ;~rfng u/]/ .

-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;efd'vnfO{ ljefhgsf] dfu

cgfjZos nfu]df æx'G5Æ, æx'GgÆ / ædt lbGgÆ eGg] ;b:onfO{ ljefhgsf] cfb]z lbg'eGbf

klxn] cf–cfˆgf] :yfgdf qmdzM p7\g nufO{ ;ª\Vof u0fgf u/L ;efsf] lg0f{o lgZro ug{

;Sg]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd dt ;Íng ug{ :jrflnt dt clen]voGq k|of]u

ePsf]df,–

-s_ s'g} ;b:o s'g} sf/0fjz ;f] oGq ;~rfng ug{ c;dy{ 5 eGg]

;efd'vnfO{ nfu]df lg0f{o ;'gfpg' cl3 lgh;Fu ;f]w]/ klg dt

u0fgf ug{ ;Sg]5,

-v_ s'g} ;b:on] :jrflnt dt clen]voGqsf] unt laGb' lyr]sf] sf/0fn]

jf dt ljefhgåf/f dt u0fgf ubf{ unt dtbfg x'g uPdf lg0f{o

;'gfpg' cl3 ;efd'vsf] Wofg cfslif{t u/L cfˆgf] dt ;Rofpg

;Sg]5 .

-$_ pklgod -!_ jf -@_ adf]lhd ;Ílnt dtu0fgfsf] kl/0ffd ;efd'vn] tTsfn

;'gfpg]5 / To;k|lt s;}n] klg c;xdlt k|s6 ug{ kfpg] 5}g .

-%_ s'g} k|:tfjnfO{ v08 v08 u/L PseGbf a9L k|Zgsf] ¿kdf lg0f{ofy{ /fVg ;Sg]

clwsf/ ;efd'vnfO{ x'g]5 . dt ;Íns tf]Sg] / b:tvt ;lxtsf] dt ljefhgsf] cGo

sfo{ljlw lgwf{/0f ug]{ clwsf/ ;efd'vnfO{ x'g]5 .

kl/R5]b – ^

a}7sdf ;'Joj:yf

30. r]tfjgL M a}7sdf ceb| Jojxf/ ug]{ ;b:onfO{ cfˆgf] Jojxf/ lgoGq0f ug{ ;efd'vn]

r]tfjgL lbg ;Sg]5 / r]tfjgL kfPkl5 To:tf] ;b:on] cfˆgf] Jojxf/dfly t'?Gt lgoGq0f

ug'{ kg]{5 .

31. a}7s sIfaf6 lgisfzg M -!_ lgod #) adf]lhdsf] cfb]z kfng gug]{ ;b:onfO{ ;efd'vn]

a}7s sIfaf6 aflx/ hfg cfb]z lbg ;Sg]5 . cfb]z kfPkl5 To:tf] ;b:o a}7s sIfaf6

t'¿Gt aflx/ hfg' kg]{5 / lghn] ;f] lbgsf] af “sL cjlwsf] a}7sdf pkl:yt x'g kfpg] 5}g .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] cfb]z kfPkl5 klg To:tf] ;b:o a}7s sIfaf6 t'¿Gt

aflx/ guPdf ;efd'vn] lghnfO{ dof{bfkfnssf] ;xof]u lnO{ aflx/ lgsfNg ;Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd a}7saf6 lgisfl;t ;b:on] To;kl5sf] tLg lbg;Dd ;ef

jf s'g} ;ldltsf] a}7sdf efu lng kfpg] 5}g . o;/L lgsflnPsf]df ;lrjn] ;f] s'/fsf]

;"rgf ;DalGwt ;ldlt tyf ;+;bLo bnnfO{ lbg]5 .

32. ;b:osf] lgnDag M -!_ ;efd'vsf] cf;gsf] cjx]ngf ug]{ jf ;efsf] sfo{df hfgLhfgL

Page 11: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

10

af/Daf/ afwf lbg] jf ceb| Jojxf/ ug]{ jf ;+ljwfg jf o; lgodfjnLsf] hfgLhfgL

pNnª\3g jf cjx]ngf ug]{ ;b:osf] gfd ;efd'vn] tf]Sg ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd gfd tf]lsPsf] ;b:onfO{ a}7saf6 lgnDag ul/of];\ egL

s'g} ;b:oåf/f k|:tfj k]z ePdf ;f] k|:tfj ;efd'vn] lg0f{ofy{ t'¿Gt a}7sdf k|:t't ug]{5 /

;f] k|:tfj pk/ s'g} ;+zf]wg jf :yug k|:tfj NofO{ 5nkmn ug{ kfOg] 5}g .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|:tfj kfl/t ePdf To:tf] ;b:o lgnDag ePsf]

dflgg]5 / To;/L lgnlDat ;b:on] To;kl5sf] a9Ldf kGw| lbg ;Dd ;ef / ;ldltsf]

a}7sdf pkl:yt x'g kfpg] 5}g .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd lgnDag ePsf] ;b:on] a}7s sIfaf6 t'¿Gt aflx/ hfg'

kg]{5 .

-%_ lgnlDat ;b:o pklgod -$_ adf]lhd a}7s sIfaf6 aflx/ guPdf ;efd'vn]

lghnfO{ aflx/ lgsfNg dof{bfkfnsnfO{ cfb]z lbg ;Sg]5 .

-^_ o; lgod adf]lhd s'g} ;b:o lgnDag ePdf jf To:tf] lgnDag km's'jf ePdf

;lrjn] To;sf] ;"rgf ;DalGwt ;ldlt tyf ;+;bLo bnnfO{ lbg]5 .

-&_ pklgod -#_ tyf lgod #! adf]lhd lgnlDat ;b:on] k"j{ ;"rgf lbO;s]sf]

k|:tfj lgnlDat cj:yf d} a}7sdf k|:t't ug'{ kg]{ ePdf ;efd'vn] ;f] k|:tfj k]z ug{sf]

nflu cGo s'g} ;b:onfO{ clws[t ug{ ;Sg]5 .

33. ;'Joj:yf sfod /fVg] ;efd'vsf] ljz]if clwsf/ M -!_ o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s} s'/f

n]lvPsf] eP tfklg s'g} ;b:on] a}7s sIfdf zflGt, ;'Joj:yf tyf cg'zf;g eË u/]df jf

ug{ nfu]df jf ;efsf] k|lti7fdf cfFr cfpg] lsl;dn] a}7s sIfleq Wj+;fTds sfo{ u/]df jf

an k|of]u u/]df jf ug{ nfu]df jf s'g} ef}lts xfgL gf]S;fgL k'¥ofPdf ;efd'vn] lghnfO{

a}7s sIfaf6 tTsfn lgisfzg ug{ dof{bfkfnsnfO{ cfb]z lbg ;Sg]5 . o;/L lgisflzt

;b:onfO{ ;efd'vn] a9Ldf kGw| lbg ;Ddsf] nflu lgnDjg u/L Iflt ePsf] ef}lts

;fdu|Lsf] Ifltk"lt{ lghaf6 e/fpg] cfb]z lbg ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgnlDat ;b:on] ;f] cjlwe/ ;ef / s'g} ;ldltsf]

a}7sdf pkl:yt x'g kfpg] 5}g .

-#_ o; lgod adf]lhd s'g} ;b:o lgnDag ePdf jf To:tf] lgnDag km's'jf ePdf

;lrjn] To;sf] ;"rgf ;DalGwt ;ldlt tyf ;+;bLo bnnfO{ lbg]5 .

-$_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} ;b:on] a}7sdf

cfklQhgs jf Wj+;fTds Jojxf/ u/]sf] jf a}7s sIfdf ef}lts xfgL gf]S;fgL k'¥ofPsf] s'/f

;efd'vnfO{ a}7s ;DkGg ePkl5 yfxf ePklg ;efd'vn] To:tf] ;b:onfO{ a9Ldf kGw| lbg

;Ddsf] nflu lgnDjg u/L Iflt ePsf] ef}lts ;fdu|Lsf] Ifltk"lt{ lghaf6 e/fpg] cfb]z lbg

afwf kg]{ 5}g .

t/ ;efd'vn] o;/L sf/afxLsf] cfb]z lbg'eGbf cufl8 ;DalGwt ;b:onfO{ cfˆgf]

;kmfO{ k]z ug]{ plrt df}sf lbg'kg]{5 .

34. sf/afxL lkmtf{ x'g ;Sg] M o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lgisflzt

jf lgnlDat ;b:on] lrQ a'‰bf] ;kmfO{ k]z u/]df jf cfˆgf] e"n :jLsf/ u/L dfkmL dfu]df

Page 12: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

11

;efd'vn] To:tf] ;b:onfO{ dfkmL lbO{ sf/afxL lkmtf{ lng ;Sg]5 .

35. a}7s :ylut ug]{ clwsf/ M a}7s sIfleq cJoj:yf eO{ jf x'g nflu a}7s lgoldt ¿kn]

;~rfng ug{ afwf kg]{ b]lvPdf ;efd'vn] ;f] lbgsf] s'g} ;do;Dd jf cfk"mn] tf]s]sf]

cjlw;Ddsf] nflu a}7s :ylut ug{ ;Sg]5 . ;efd'vn] u/]sf] To:tf] :yugdfly s'g}

;b:on] k|Zg p7fpg kfpg] 5}g .

kl/R5]b – &

/fi6«kltaf6 ;Daf]wg / gLlt tyf sfo{qmd

36. /fi6«kltaf6 ;Daf]wg M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f (% sf] pkwf/f -!_ adf]lhd /fi6«kltn]] k|ltlglw

;efsf] a}7sdf ;Daf]wg ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;Daf]wgsf] hfgsf/L dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf

;lrjn] ;b:onfO{ lbg]5 .

37. wGojfbsf] k|:tfj M -!_ /fi6«kltn] ;+ljwfgsf] wf/f (% adf]lhd ;+3Lo ;+;bsf] b'j} ;bgsf]

;+o'Qm a}7snfO{ ;Daf]wg u/]kl5 a;]sf] a}7sdf k|wfgdGqLn] ;Daf]wgsf] Ps k|lt 6]a'n ug]{5

.

-@_ lgod #^ adf]lhd /fi6«kltn] ;Daf]wg u/]kl5 a;]sf] a}7sdf k|wfgdGqLn]

;Daf]wgsf] Ps k|lt 6]a'n ug]{5 .

-#_ /fi6«kltaf6 ul/Psf] ;Daf]wgsf] nflu wGojfb 1fkg ug{ ;efd'vn] wGojfbsf]

k|:tfj k|:t't ug]{5 / ;efd'vn] pQm k|:tfj g]kfn ;/sf/sf] gLlt tyf sfo{qmddfly

5nkmn x'g' cufj} lg0f{ofy{ k|:t't ug]{5 .

-$_ ;efn] kfl/t u/]sf] wGojfbsf] k|:tfj ;efd'vn] /fi6«klt ;dIf k]z ug]{5 .

38. gLlt tyf sfo{qmd ;DaGwL sfo{ljlw M -!_ /fi6«kltaf6 ul/Psf] ;Daf]wgdf plNnlvt g]kfn

;/sf/sf] gLlt tyf sfo{qmddfly 5nkmn ug{sf] nflu ;efd'vn] k|wfgdGqL jf lghsf]

cg'kl:yltdf lghn] tf]s]sf] s'g} dGqL;Fu k/fdz{ u/L lbg / ;dofjlw tf]Sg]5 / To;/L

tf]lsPsf lbgdf bnLo k|ltlglwTjsf] cfwf/df ;Daf]wgdf plNnlvt ljifodf 5nkmn x'g]5 .

-@_ /fi6«kltaf6 ePsf] ;Daf]wgdf plNnlvt g]kfn ;/sf/sf] gLlt tyf sfo{qmddf

;efd'vn] pko'Qm 7x¥ofPsf] ?kdf ;+zf]wg k]z ug{ ;lsg]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] 5nkmnsf] qmddf p7]sf k|Zgsf] hjfkm 5nkmnsf]

cGTodf k|wfgdGqL jf lghsf] cg'kl:yltdf lghn] tf]s]sf] dGqLn] lbg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd k|wfgdGqL jf lghn] tf]s]sf] dGqLn] hjfkm lbPkl5

5nkmn ;dfKt ePsf] dflgg]5 / k]z ePsf ;+zf]wgdfly lg0f{o ePkl5 ;efd'vn] gLlt tyf

sfo{qmdnfO{ lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't ug]{5 .

39. cGo sfo{ ug{ ;lsg] M -!_ lgod #* adf]lhd ;Daf]wg dfly 5nkmn ug{ tf]lsPsf lbgdf

b]xfosf sfd klg ug{ ;lsg]5 M–

Page 13: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

12

-s_ 5nkmn k|f/De x'g'eGbf cl3 ;efsf]] sfo{ljlw ;DaGwL cf}krfl/s sfd

k"/f ug]{, jf

-v_ ;+ljwfgsf] wf/f !@! adf]lhd k"/s cg'dfg k]z ug]{, jf

-u_ ljw]os k|:t't ug{ cg'dlt dfUg] k|:tfj k]z ug]{ jf s'g} ljw]os k|:t't

ug]{ .

-@_ 5nkmn :ylut /flvof];\ egL k]z ePsf] k|:tfj :jLs[t ePdf ;Daf]wgdf

5nkmn ug{ tf]lsPsf lbgdf b]xfosf] sfd ug{ ;lsg]5 M–

-s_ s'g} ljw]osnfO{ kfl/t ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z ug{,

-v_ sfg"g adf]lhd a}7sdf k|:t't ug]{ cjlw ls6fg ul/Psf ljifo

k|:t't ug{, jf

-u_ s'g} dGqLn] k]z u/]sf] cTofjZos sfo{dfly 5nkmn ug{ .

kl/R5]b – *

k|Zgf]Q/

40. k|Zg ;f]Wg ;lsg] M g]kfn ;/sf/sf] pQ/bfloTj leqsf] ;fj{hlgs dxTjsf] s'g} klg

ljifodf a}7sdf k|Zg ;f]Wg ;lsg]5 .

41. k|Zg pQ/ ;do M -!_ ;efd'vn] cGoyf cfb]z lbPdf afx]s k|To]s lbgsf] klxnf] a}7ssf]

Ps306f k|Zgf]Q/sf] nflu lgwf{/0f ul/g]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|Zg pQ/sf] ;do ;dfKt ePkl5 a}7ssf] sfo{;"rL

adf]lhdsf cGo sf/afxL k|f/De x'g]5 .

42. k|Zgsf] ;"rgf M -!_ a}7sdf k|Zg ;f]Wg rfxg] s'g} ;b:on] b]xfosf s'/f ;d]t v'nfO{

;lrjnfO{ ;"rgf lbg' kg]{5 M–

-s_ ;f]Wg vf]h]sf] k|Zg, /

-v_ k|Zg;Fu ;DalGwt dGqL .

-@_ k|Zgsf] ;"rgfdf Ps hgfeGbf a9L ;b:on] x:tfIf/ u/]sf] eP klxnf] x:tfIf/

ug]{ ;b:on] pklgod -!_ adf]lhd ;"rgf lbPsf] dflgg]5 .

t/ klxnf] x:tfIf/ ug{] ;b:o cg'kl:yt ePdf qmdfg';f/sf k|Zgstf{sf] k|ZgnfO{

sfod ug{ afwf kg{] 5}g .

-#_ Pp6} ljifodf PseGbf a9L ;b:on] k|Zgsf] ;"rgf lbPdf btf{qmdsf] klxnf]

k|ZgnfO{ dfq sfod ul/g]5 .

t/ k|Zgstf{ ;a} ;b:osf] gfd ;efd'vn] ;efdf k9]/ ;'gfpg]5 .

43. k|Zgsf] lsl;d M -!_ k|Zg df}lvs pQ/ lbg] / lnlvt pQ/ lbg] u/L b'O{ lsl;dsf x'g]5g\ .

-@_ s'g} clen]v, tYofÍ cflb pNn]v u/L lbg'kg]{ pQ/ lnlvt ?kdf lbg'kg]{5 .

44. k|Zgsf] ;"rL M -!_ k|To]s lbg df}lvs tyf lnlvt pQ/sf lgldQ /x]sf k|Zgsf] 5'§f5'§} ;"rL

Page 14: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

13

tof/ ul/g]5 / To:tf] ;"rLdf c:jLsf/ gul/Psf ;a} k|Zg ;dfj]z ul/g]5 .

t/ Pslbgdf df}lvs pQ/ ;DaGwL aL;j6f / lnlvt pQ/ ;DaGwL krf;eGbf a9L

k|Zg ;"rLdf /flvg] 5}g . ;f] ;"rLdf Ps ;b:osf] b'O{j6f eGbf a9L df}lvs pQ/sf k|Zg

;dfj]z ul/g] 5}g .

-@_ lnlvt pQ/ lbg] k|Zgsf] qmd k|fKt ;do / ljifo adf]lhd lgwf{/0f ul/g]5 .

-#_ df}lvs pQ/ lbg] k|Zgsf] qmdsf] lgwf{/0f btf{qmdfg';f/ ul/g]5 .

45. df}lvs pQ/ lbg gEofOPsf k|Zg 6]a'n ul/g] M -!_ s'g} lbgsf] nflu k|Zg ;"rLdf df}lvs

pQ/ lbgsf] lgldQ /flvPsf] s'g} k|Zgsf] pQ/ lbg ;dosf] cefjn] ubf{ gEofOPdf

;DalGwt dGqLn] ;f] k|Zgsf] pQ/sf] Ps k|lt 6]a'n ug]{5 .

t/ pQ/ lbg gEofOPsf] s'g} k|Zgsf] pQ/ lbg' ;fj{hlgs lxtsf] nflu cfjZos 5

egL dGqLn] ;efd'v ;dIf cg'/f]w u/]df k|Zgsf] nflu lgwf{l/t ;do ;dfKt ePkl5 klg

;efd'vn] pQ/ lbg] cg'dlt lbg ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd 6]a'n ul/Psf] pQ/sf] k|lt ;b:onfO{ pknAw u/fOg]5 .

46. k|Zgsf pQ/ M -!_ k|To]s ;b:on] /fv]sf k|Zgsf] df}lvs pQ/ dfu ePsf]df df}lvs ?kdf /

lnlvt pQ/ dfu ePsf]df lnlvt} ?kdf ;DalGwt dGqLn] a9Ldf bz lbgleq pQ/ lbg] u/L

;efd'vaf6 ;dosf] Joj:yfkg x'g]5 .

-@_ lnlvt k|Zg / pQ/sf] k|lt k|To]s ;b:onfO{ pknJw u/fOg]5 .

-#_ k|Zg pQ/ ;DaGwL cGo Joj:yf sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldltsf] k/fdz{df

;efd'vn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

47. k|:tfj jf ljw]os k|:t'tstf{ ;b:o;Fu ;f]lwg] k|Zg M -!_ dGqL afx]s k|:tfj jf ljw]os

k|:t'tstf{ cGo s'g} ;b:o;Fu lghsf] ljw]os, ;+sNk, k|:tfj jf j}7ssf] sfo{;Fu ;DalGwt

lghsf] pQ/bfloTj leqsf] ljifodf k|Zg ;f]Wg ;lsg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|Zg ;f]Wg] / pQ/ lbg] ;DaGwdf ;efd'vn] dGqL;Fu

;f]lwg] k|Zgsf] ;DaGwdf lgwf{l/t u/]sf] sfo{ljlwnfO{ g} cfjZostf cg'?k nfu" ug{ ;Sg]5 .

48. k|Zg ;DaGwL zt{ M b]xfo adf]lhdsf k|Zg :jLsfo{ x'g] 5}g M–

-s_ c:ki6,

-v_ w]/} nfdf], tYoxLg, lg/y{s jf dxTjxLg,

-u_ :ki6 kfg{sf] lgldQ cTofjZos ePdf afx]s s;}sf] gfd jf jStJo

/x]sf],

t/ k|Zgdf gfd jf jStJo /x]sf]df To;sf] oyfy{tfsf]

hjfkmb]xL k|Zgstf{ g} x'g]5 .

-3_ pQ/ jf ;'emfj ;Í]t ug]{ jf vf; b[li6sf]0fsf] k|rf/ ug]{ lsl;dsf],

-ª_ /fo dfluPsf],

-r_ s'g} Ps k|Zgsf] pQ/sf] ?kdf hfgsf/L lbg g;Sg] gLlt ;DaGwL

ljifo ePsf],

Page 15: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

14

-5_ ldYof cleJolQm, sf]/f ts{, cfwf/xLg cg'dfg, cf/f]k, cfIf]k,

JoËf]lQm jf cfklQhgs zAb ePsf],

-h_ sfNklgs jf cg'dflgt ;Df:ofsf] ;dfwfg dfu ul/Psf],

-em_ s'g} ;ldlt ;dIf ljrf/fwLg /x]sf] ljifo jf ;ldltn] ;ef ;dIf k]z

ul/;s]sf] k|ltj]bgsf] ljifo ePsf], /

-~f_ s'g} cGo ;fwgaf6 ;xh} 1ft x'g ;Sg] ljifosf] .

49. k|Zg ug{ gkfOg] ljifo M -!_ b]xfosf ljifodf s'g} k|Zg ug{ kfOg] 5}g M–

-s_ ;+ljwfg jf s'g} k|rlnt sfg"gaf6 k|sfzg lgif]w ul/Psf] ljifo,

-v_ :jefjtM uf]Ko /xg] s'/f jf k|sfzg ubf{ /fli6«o lxt ljk/Lt x'g

hfg] dlGqkl/ifb\sf] s'g} lg0f{o jf sf/afxL,

-u_ ;bg jf s'g} ;ldltsf] jf ;bg jf ;ldltsf] lg0f{osf] cfnf]rgf

ul/Psf] ljifo,

-3_ rfn" clwj]zgdf 5nkmnåf/f :ki6 eO;s]sf] ljifo,

-ª_ k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf k|rf/sf] nflu s'g} JolQm jf ;+:yfsf] gfd

cflb ePsf] ljifo,

-r_ k|rlnt sfg"g adf]lhd :yflkt ePsf] Goflos jf cw{Goflos lgsfo

jf clwsf/L jf k|rlnt sfg"g adf]lhd hfFra'em ug{, ;'emfj lbg jf

k|ltj]bg k]z ug{ ul7t cfof]u jf ;ldltdf ljrf/fwLg /x]sf] ljifo,

-5_ ;}4flGts, P]ltxfl;s jf sfg"gsf] JofVof ;DaGwL ljifo,

-h_ u}/ ;/sf/L JolQmsf] s'g} jStJo ;To xf] jf xf]Og eGg] ljifo,

-em_ s'g} JolQmsf] ;/sf/L jf ;fj{hlgs x}l;ot jfx]s c? JolQmut

x}l;otaf6 u/]sf] sfd s'/f ;DaGwL cfr/0fsf] ljifo, /

-`_ Ps k6s c:jLs[t eO;s]sf] jf o; lgodfjnL adf]lhd pQ/ lbg

c:jLsf/ ul/Psf] s'g} ljifo .

-@_ pklgod -!_ sf] v08 -r_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;f] v08df

plNnlvt cfof]u jf ;ldltsf] sfo{df k|lts"n k|efj gkg]{ nfu]df ;efd'vn] hfFra'emsf]

sfo{ljlw / sfo{k|ultsf] ljifo;Fu ;Lldt /xL k|Zg ug{ cg'dlt lbg ;Sg]5 .

50. :jLsf/ of]Uo 5 jf 5}g eGg] s'/fsf] lg0f{o M -!_ ;efd'vn] s'g} k|Zg :jLsf/ of]Uo 5 jf 5}g

eGg] s'/fsf] lg0f{o ug]{5 . k|Zg ;f]Wg] clwsf/sf] b'?kof]u ul/Psf] jf ;+ljwfg jf o;

lgodfjnLsf] lj?å jf ;bgsf] k|lti7fdf cfFr cfpg] jf a}7ssf] sfo{ljlwdf afwf kfg]{

;Defjgf b]lvPdf To:tf] k|ZgnfO{ k"0f{ jf cf+lzs ?kdf c:jLsf/ ug{ ;Sg]5 .

-@_ ;efd'vn] plrt b]v]df k|Zgsf] ;f/f+zdf km/s gkg]{ u/L lgodfg's"n agfpgsf]

lgldQ cfjZos ;+zf]wg ug{ ;Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd ;efd'vn] ;+zf]wg ug'{ eGbf cufl8 k|Zgstf{ ;b:o;Fu

k/fdz{ ug{ ;Sg]5 .

-$_ k|Zg :jLsf/ of]Uo 5 jf 5}g eGg] / ;+zf]wg ug{ x'g] jf gx'g] eGg]] ;DaGwdf

;efd'vn] u/]sf] lg0f{o clGtd x'g]5 .

Page 16: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

15

51. k"/s k|Zg M -!_ k|Zgsf] df}lvs pQ/sf] ;DaGwdf c? :ki6Ls/0f cfjZos ePdf k"/s k|Zg

;f]Wg ;lsg] 5g\ .

-@_ k"/s k|Zg d"n k|Zg;Fu :ki6 ?kdf ;Daå x'g' k5{ .

-#_ o; lgodfjnL adf]lhdsf k|Zg ;DaGwL zt{ k'/s k|Zgsf] xsdf klg nfu"

x'g]5 .

52. k|Zg lkmtf{ lng] jf ;fg]{ M -!_ s'g} ;b:on] sfo{;"rLdf gk/]sf] cfˆgf] k|Zg h'g;'s} avt

lkmtf{ lng ;Sg]5 .

-@_ s'g} ;b:on] ;lrjnfO{ b'O{ lbg cl3 ;"rgf lbP/ sfo{;"rLdf gk/]sf] cfˆgf] k|Zg

cGo s'g} lbgsf] lgldQ ;fg{ ;Sg]5 / To;/L ;fl/Psf k|Zg dWo] df}lvs k|Zg ;f] ljifosf

nflu lgwf{l/t cGo s'g} lbgsf] sfo{;"rLdf ;dfj]z ul/g]5 .

53. k|Zg pQ/sf] tl/sf M -!_ k|Zg pQ/sf] ;do k|f/De ePkl5 ;efd'vn] sfo{;"rLsf] qmd

cg';f/ k|Zgstf{ ;b:osf] gfd af]nfpg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd gfd af]nfOPsf] ;b:o jf lghåf/f clws[t ul/Psf] ;b:o

cfˆgf] :yfgdf pleg]5 / k|Zg ;f]Wg] dg;fo ePdf k|Zg;"rLdf /x]sf] cfˆgf] k|Zgsf]

s|d;ª\Vof pRrf/0f ug{]5 .

-#_ o; lgod adf]lhd g;f]lwPsf] k|Zg k|Zg;"rLaf6 :jtM x6]sf] dflgg]5 .

54. pQ/ lbg c:jLsf/ ug{ ;lsg] M s'g} k|Zgsf] pQ/ lbFbf /fli6«o jf ;fj{hlgs lxt ljk/Lt x'g]

b]lvPdf To:tf] k|Zgsf] pQ/ lbg OGsf/ ug{ ;lsg]5 .

55. k|Zg kl/jt{g M ;efd'vnfO{ pko'Qm nfu]df df}lvs k|ZgnfO{ lnlvt k|Zgdf / lnlvt

k|ZgnfO{ df}lvs k|Zgdf kl/jt{g ug{ ;Sg]5 .

kl/R5]b – (

k|wfgdGqL;Fu k|ToIf k|Zgf]Q/

56. k|ToIf k|Zg ug{ ;lsg] M -!_ k|wfgdGqL jf lghsf] sfo{If]qleq /x]sf dGqfno;Fu k|ToIf

?kdf ;DalGwt dxTjk"0f{ ljifodf k|Zg ;f]Wgsf] nflu ;efd'vn] k|To]s dlxgfsf] klxnf] /

t];|f] xKtfdf a:g] klxnf] a}7ssf] klxnf] Ps 306f lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 .

t/ pQm lbg s'g} sf/0fjz a}7s a:g g;s]df To;kl5 nuQ} a:g] a}7ssf] klxnf]

Ps 306fsf]] ;do lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;dodf ;efd'vn] k|Zgstf{ ;b:osf] gfd af]nfpg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd gfd af]nfOPsf] ;b:on] cfkm\gf] :yfgdf pleP/

k|wfgdGqL;Fu k|Zg ug{ ;Sg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] k|Zgsf] hjfkm k|wfgdGqLn] tTsfn lbg' kg]{5 .

t/ k|wfgdGqLsf] sfo{If]qleq /x]sf dGqfno;Fu ;DalGwt ljifosf] hjfkm ;efd'vsf]

cg'dlt lnO{ k|wfgdGqLsf] cg'kl:yltdf lghn] tf]s]sf] csf]{ s'g} dGqLn] lbg o; pklgodn]

Page 17: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

16

afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

-%_ o; lgod cGtu{t k|Zg ubf{ Ps lbgsf] a}7sdf a9Ldf bzhgf ;b:on] dfq

k|Zg ;f]Wg ;Sg]5g\ / Pp6f ;b:on] ;f]w]sf] k|Zgsf] hjfkm lbO;s]kl5 qmdzM csf]{ k|Zgstf{

;b:osf] gfd af]nfOg]5 .

57. k|ToIf k|zf/0f ug{ ;lsg] M o; kl/R5]b adf]lhdsf] k|ToIf k|Zgf]Q/ ;DaGwL sfo{qmdnfO{

g]kfn 6]lnlehg nufot cGo ;~rf/sf] dfWodaf6 ;d]t k|ToIf k|zf/0f ug{ ;lsg]5 .

58. hfgsf/L u/fpg' kg]{ M o; kl/R5]b cGtu{t k|Zg ug{ OR5's ;b:on] cfkm\gf] k|Zgsf]

ljifosf] lnlvt hfgsf/L a}7s k|f/De x'g' eGbf Ps 306f cufj} ;efd'vnfO{ u/fpg' kg]{5 .

59. k|Zg ;DaGwL zt{ nfu" x'g] M -!_ lgod $* df plNnlvt k|Zg ;DaGwL zt{ o; kl/R5]b

cGtu{tsf] k|Zgsf xsdf klg nfu" x'g]5g\ / lgod $( adf]lhd k|Zg ug{ gkfOg] ljifodf

k|Zg ug{ kfOg] 5}g .

-@_ k|ToIf k|Zgf]Q/ ;DaGwL cGo sfo{ljlw ;efd'vaf6 lgwf{/0f eP adf]lhd x'g]5 .

60. 5nkmn gul/g] M o; kl/R5]b cGtu{t lbOPsf] hjfkmsf] ;DaGwdf ;efdf s'g} 5nkmn ul/g]

5}g .

kl/R5]b – !)

k|:tfj ;DaGwL sfo{ljlw

61. k|:tfj lagf 5nkmn ug{ g;lsg] M ;+ljwfg / o; lgodfjnLdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s

s'g}klg ljifodfly k|:tfj lagf a}7sdf 5nkmn ug{ ;lsg] 5}g .

62. k|:tfj ;DaGwL zt{ M -!_ b]xfosf] s'g} s'/f /x]sf] k|:tfj :jLsfo{ x'g] 5}g M–

-s_ ;+ljwfgsf] wf/f !)% n] aGb]h u/]sf ljifo jf ;+ljwfgsf] cGo s'g}

Joj:yf ljk/Lt ePsf],

-v_ PseGbf a9L ljifo ;dfj]z ePsf],

-u_ ljifoj:t' c:ki6 jf clglZrt ePsf],

-3_ sf]/f ts{, cg'dfg, Joª\Uof]lQm, c;Da4, cfIf]ko'Qm jf c¿ s'g}

cg'dflgt jf cfklQhgs s'/f /x]sf],

-ª_ s'g} JolQmn] ;fj{hlgs jf ;/sf/L x}l;otn] afx]s JolQmut

x}l;otn] u/]sf] sfd s'/f ;DaGwL cfr/0fsf] pNn]v u/]sf],

-r_ k|ltlglw ;ef jf o;sf s'g} ;ldltsf] lg0f{o jf ;ef jf ;ldltdf

ljrf/fwLg /x]sf] ljifosf] cfnf]rgf u/]sf],

-5_ k|rlnt sfg"g adf]lhd :yflkt Goflos jf cw{Goflos lgsfo jf

clwsf/L jf k|rlnt sfg"g adf]lhd hfFra'em ug{, ;'emfj lbg,

k|ltj]bg k]z ug{ ul7t cfof]u jf ;ldltsf] ljrf/fwLg /x]sf] ljifo

pNn]v ePsf],

Page 18: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

17

-h_ rfn" clwj]zgdf klxn] eO;s]sf] 5nkmnnfO{ bf]xf]¥ofpg] k|of;

ul/Psf],

-em_ clzi6 efiff k|of]u ul/Psf], /

-`_ dlGqkl/ifb\sf] s'g} lg0f{o jf s'g} sf/afxL ;DaGwL ljifodf 5nkmn

ubf{ /fli6«o ;'/Iff, cv08tf jf s"6gLlts ;DaGw h:tf ;+j]bgzLn

ljifodf cfFr cfpg ;Sg] egL dlGqkl/ifb\af6 k|dfl0ft ul/Psf] ljifo

;dfj]z ePsf] .

-@_ pklgod -!_ sf] v08 -5_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;efd'vnfO{ ;f]

v08df plNnlvt cfof]u jf ;ldltsf] sfo{df s'g} k|lts"n k|efj gkg]{ eGg] nfu]df

hfFra'emsf] sfo{ljlw / sfo{ k|ultsf] ljifo;Dddf ;Lldt /xL k|:tfj k]z ug{ ;efd'vn]

cg'dlt lbg ;Sg]5 .

63. k|:tfj :jLsf/of]Uo 5 jf 5}g eGg] lg0f{o M s'g} k|:tfj :jLsf/of]Uo 5 jf 5}g eGg] s'/fsf]

lg0f{o ;efd'vn] ug]{5 / To;/L lg0f{o ubf{ ;efd'vn] sf/0f v'nfO{ k|:tfjsf] s'g} c+z jf k"/}

k|:tfj c:jLsf/ ug{ ;Sg]5 .

64. 5nkmnsf] lbg / ;dofjlw tf]Sg] M -!_ ;efd'vn] k|ltlglw ;efsf] sfo{af]emnfO{ Wofgdf

/fvL k|:tfjdfly 5nkmn ug]{ lbg / ;dofjlw tf]Sg ;Sg]5 .

-@_ 5nkmnsf lgldQ lgwf{l/t ;dofjlw ;dfKt ePkl5 5nkmn ;dfKt x'g]5 / o;

lgodfjnLdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s ;efd'vn] d"n ljifodfly lg0f{o k|fKt ug{sf nflu

cfjZos ;a} k|Zg lg0f{ofy{ a}7sdf k]z ug]{5 .

65. k|:tfj lgliqmo x'g] / k'gM k]z ug{ gkfOg] M -!_ a}7sdf k|:tfj k]z ug]{ cg'dlt k|fKt

eO;s]kl5 klg k]z gul/Psf] k|:tfj :jtM lgliqmo x'g]5 .

-@_ o; lgodfjnLdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s k|ltlglw ;efsf] rfn" clwj]zgdf

s'g} k|:tfjåf/f 5nkmn ul/Psf] jf lg0f{o eO;s]sf] j:t'tM pxL ljifo s'g} cGo k|:tfj jf

;+zf]wgåf/f k'gM k]z ug{ kfOg] 5}g .

-#_ rfn" clwj]zgdf btf{ ePsf] k|:tfjdfly 5nkmn gePdf :jtM lgliqmo x'g]5 .

66. lgwf{l/t ;do cufj} 5nkmn ug{ gkfOg] M a}7sdf 5nkmn ug{sf] lgldQ ;do lgwf{l/t

eO;s]sf] s'g} ljifodfly To:tf] lgwf{l/t ;do cufj} 5nkmn ug{sf nflu s'g} k|:tfj jf

;+zf]wg Nofpg kfOg] 5}g .

67. k|:tfj lkmtf{ lng ;lsg] M -!_ ;lrjfnodf btf{ eO;s]sf] k|:tfj ;efd'vsf] cg'dlt lnO{

k|:tfjsn] lnlvt lgj]bgåf/f lkmtf{ lng ;Sg]5 .

t/ a}7sdf k]z eO;s]sf] k|:tfj a}7ssf] cg'dlt lagf lkmtf{ lng ;lsg] 5}g /

k|:tfjdfly s'g} ;+zf]wg k]z ePsf] 5 eg] To:tf] ;+zf]wgsf] 6'Ëf] gnfu];Dd k|:tfj lkmtf{

lng ;lsg] 5}g .

-@_ PseGbf a9L ;b:on] j:t'tM pxL ljifodf PseGbf a9L k|:tfj k]z u/]df cfk;L

;xdlt jf uf]nfk|yfåf/f lgwf{l/t Pp6f k|:tfjdf dfq 5nkmn x'g]5 .

Page 19: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

18

68. k|:tfjsf] ;"rgf M k|:tfj k]z ug{ rfxg] ;b:on] ;f] s'/fsf] lnlvt ;"rgf ;lrjnfO{

lbg'kg]{5 .

69. k|:tfjsf] ;DaGwdf ckgfOg] sfo{ljlw M o; lgodfjnLsf] cGo kl/R5]b cGtu{t NofOg]

k|:tfjsf] ;DaGwdf ;f]xL kl/R5]bdf n]lvP adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfOg]5 / pQm kl/R5]bdf

gn]lvPsf s'/fsf] xsdf o; kl/R5]bdf / kl/R5]b – !! df n]lvPsf s'/f nfu" x'g]5g\ .

70. ;"rgf lagf klg k|:tfj k]z ug{ ;lsg] M -!_ o; kl/R5]bdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

;efd'vsf] cg'dlt lnO{ b]xfosf] s'g} k|:tfj ;"rgf lagf klg k]z ug{ ;lsg]5 / To:tf]

k|:tfjåf/f s'g} ljjfbf:kb ljifo p7fpg kfOg] 5}g M–

-s_ wGojfb 1fkg ug]{,

-v_ a}7s :ylut ug]{,

-u_ k|:tfj tyf ;+zf]wg lkmtf{ lng],

-3_ awfO{ lbg] jf zf]s k|s6 ug]{,

-ª_ 5nkmn :ylut ug]{,

-r_ 5nkmnsf] cjlw a9fpg],

-5_ a}7ssf] cjlw a9fpg], jf

-h_ 5nkmn ;dfKt ug]{ .

-@_ pklgod -!_ df plNnlvt k|:tfjsf ;DaGwdf ;efd'vsf] cg'dlt k|fKt eO{

a}7sdf k|:tfj k]z ePkl5 ;efd'vn] pQm k|:tfjnfO{ a}7ssf] lg0f{ofy{ k]z ug]{5 .

71. h¿/L ;fj{hlgs dxTjsf] k|:tfj M -!_ s'g} ;b:on] h¿/L ;fj{hlgs dxTjsf] ljifodfly

5nkmn ug{ rfx]df tt\;DaGwL k|:tfjsf] ;"rgf a}7s z'¿ x'g'eGbf sDtLdf b'O{ 306f cufj}

;lrjnfO{ lbg'kg]{5 / To:tf] k|:tfjnfO{ sDtLdf b'O{hgf ;b:on] ;dy{g u/]sf] x'g' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgfsf] ;fydf pQm k|:tfjdfly 5nkmn ug'{ kg]{

sf/0f :ki6 ¿kdf pNn]v u/]sf] x'g' kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfjsf] ljifo ;efd'vn] h¿/L ;fj{hlgs dxTjsf]

7x¥ofPdf pQm k|:tfjnfO{ :jLs[lt lbg]5 . :jLs[t k|:tfjdfly ;DalGwt dGqL;+u k/fdz{

u/L 5nkmnsf] lbg / ;do tf]Sg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd :jLs[t k|:tfjdfly 5nkmnsf nflu ;efd'vn] a9Ldf b'O{

306fsf] ;do tf]Sg]5 .

-%_ pklgod -#_ adf]lhd k|:tfj :jLs[t eO{ ;efd'vn] k|:tfjs ;b:osf] gfd

lnPkl5 k|:tfjs ;b:on] ;+lIfKt jQmJo lbg]5 . To;kl5 ;efd'vn] 5nkmndf efu lng]

;b:onfO{ ;do lbg]5 .

-^_ 5nkmndf p7]sf k|Zgsf] hjfkm ;DalGwt dGqLn] lbg]5 .

72. Wofgfsif{0f M -!_ s'g} ;b:on] ;efd'vsf] k"j{ :jLs[lt lnO{ ;fj{hlgs dxTjsf] ljifodfly

;DalGwt dGqLsf] Wofgfsif{0f ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd Wofgfsif{0f ul/Psf]df dGqLn] rfx]df tTsfn a}7sdf

Page 20: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

19

hjfkm lbg jf s'g} csf]{ lbg hjfkm lbgsf] nflu ;do dfu ug{ ;Sg]5 .

-#_ ;DalGwt dGqLn] pklgod -@_ adf]lhd hjfkm lbPkl5 To;dfly s'g} 5nkmn

ul/g] 5}g .

t/ Wofgfsif{0f k|:tfjsf] ;"rLdf gfd ePsf ;b:on] :ki6Ls/0f dfu ug{ ;Sg]5g\ /

dGqLåf/f cGTodf hjfkm lbOg]5 . o:tf] sfo{;"rLdf Pp6f Wofgfsif{0fdf tLghgf eGbf a9L

;b:osf] gfd ;dfj]z ul/g] 5}g .

-$_ pklgod -!_ adf]lhd Wofgfsif{0f ubf{ Pp6f a}7sdf Pshgf ;b:on] Ps k6s

dfq Wofgfsif{0f ug{ kfpg]5 / Pp6f a}7sdf b'O{ k6seGbf a9L Wofgfsif{0f ug{ kfOg] 5}g .

-%_ pklgod -!_ adf]lhd Wofgfsif{0f ug{ rfxg] ;b:on] Ps lbg cufj} ;"rgf

lbg'kg]{5 .

-^_ s'g} lbgsf] nflu b'O{j6feGbf a9L Wofgfsif{0fsf] ;"rgf ;efd'vaf6 :jLs[t ePdf

sfo{;"rLdf /flvg] b'O{j6f Wofgfsif{0f uf]nfk|yfåf/f lgwf{/0f ul/g]5 .

73. cGo k|:tfj k]z ug{ g;lsg] M lgod &), &! / &@ adf]lhdsf k|:tfj afx]s o; kl/R5]b

cGtu{t cGo s'g} k|:tfj k]z ug{ kfOg] 5}g .

kl/R5]b – !!

k|:tfjdf ;+zf]wg

74. ;+zf]wg ;DaGwL zt{ M s'g} k|:tfjsf] ;DaGwdf ;+zf]wg k|:tfj k]z ubf{ b]xfosf zt{sf]

kfngf ug'{kg]{5 M–

-s_ d"n k|:tfjsf] l;4fGt ljk/Lt x'g gx'g],

-v_ d"n k|:tfjsf] ljifo;Fu ;Da4 x'g'kg]{,

-u_ a}7sn] klxn] ul/;s]sf] lg0f{o;Fu aflemPsf] x'g gx'g], /

-3_ :ki6 cy{ lbg] x'g'kg]{ .

75. ;+zf]wgsf] ;"rgf M -!_ ;+zf]wg k]z ug{ rfxg] ;b:on] k|:tfjdfly ljrf/ ul/g] lbgsf]

rf}aL; 306f cufj} ;+zf]wgsf] ;"rgf ;lrjnfO{ lbg'kg]{5 .

t/ ;efd'vsf] cg'dlt lnP/ k|:tfjdfly 5nkmn k|f/De x'g'eGbf sDtLdf Ps

306f cufj} ;+zf]wgsf] ;"rgf k]z ug{ ;lsg]5 .

-@_ ;+zf]wgsf] ;"rgf k|fKt ePdf k|To]s ;+zf]wgsf] Ps–Ps k|lt ;b:onfO{ pknAw

u/fOg]5 .

76. ;+zf]wg :jLs[t ug]{ jf gug]{ clwsf/ M -!_ k|:tfjdfly k]z ul/g] ;+zf]wg :jLs[t ug]{ jf

gug]{ clwsf/ ;efd'vnfO{ x'g]5 .

-@_ ;+zf]wg :jLs[t jf c:jLs[t ug]{ k|of]hgsf] nflu ;efd'vn] ;DalGwt ;b:onfO{

;+zf]wgsf] p2]Zo :ki6 ug{ nufpg ;Sg]5 .

77. ;+zf]wg k]z ug]{ M ;efd'vn] :jLs[t u/]sf] ;+zf]wg jf ;+zf]wg ;lxtsf] k|:tfj jf d"n

k|:tfjnfO{ lg0f{ofy{ k]z ug'{eGbf klxn] a}7sdf k9]/ ;'gfpg]5 . o;/L lg0f{ofy{ k]z ubf{

Page 21: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

20

PseGbf a9L ;+zf]wg ePdf ;efd'vn] pko'Qm 7x¥ofPsf] s'g} Ps ;+zf]wg jf ;+zf]wg

;lxtsf] k|:tfj jf d"n k|:tfjnfO{ k|fyldstf lbO{ k]z ug{ ;Sg]5 .

kl/R5]b – !@

:yug k|:tfj

78. :yug k|:tfjsf] ;"rgf M -!_ o; lgodfjnLsf] cwLgdf /xL cToGt h¿/L ;fj{hlgs

dxTjsf] s'g} ljifodfly 5nkmn ug{ a}7ssf] sfo{qmd :ylut ul/of];\ eGg] k|:tfj

;efd'vsf] cg'dltn] k]z ug{ ;lsg]5 .

t/,

-s_ To:tf] k|:tfj lgod cg's"n gePdf jf ;efd'vn] c:jLs[t u/]df pQm

k|:tfj lgod cg's"n gePsf] jf c:jLs[t u/]sf] sf/0fsf] hfgsf/L k|:tfjs

;b:onfO{ lbg ;Sg]5 .

-v_ k|:tfjdf pNn]v ePsf tYosf] ;DaGwdf ;efd'vn] a9L hfgsf/L lng

cfjZos 7fg]df k|:tfj :jLs[t jf c:jLs[t ug'{ cl3 k|:tfjs ;b:o jf

dGqLaf6 hfgsf/L lng ;Sg]5 .

-@_ :yug k|:tfj h'g lbgsf] a}7sdf k]z ug{ vf]lhPsf] xf] ;f] lbgsf] a}7s z'? x'g]

b'O{ 306f cufj} ;lrjnfO{ ;"rgf lbg'kg]{5 / To:tf] k|:tfj ;lxtsf] ;"rgfsf] Ps–Ps k|lt

;efd'v, ljifo;Fu ;DalGwt dGqL / ;+;bLo dfldnf dGqLnfO{ lbg'kg]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|:tfj ;DaGwL ;"rgf Ps a}7sdf Pp6f eGbf a9L k]z

ug{ kfOg] 5}g .

-$_ Ps eGbf a9L ;b:on] k|:tfjsf] ;"rgfdf b:tvt u/]sf] eP klxnf]

qmd;ª\Vofdf b:tvt ug]{ ;b:on] ;"rgf lbPsf] dflgg]5 .

79. :yug k|:tfj ;DaGwL zt{ M s'g} h¿/L / ;fj{hlgs dxTjsf] ljifodfly 5nkmn ug{

a}7ssf] sfo{qmd :ylut ul/of];\ eGg] k|:tfj b]xfosf zt{sf] cwLgdf /xL k]z ug{

;lsg]5 M–

-s_ k|:tfjsf] ljifo tTsfn 36]sf] 36gf / g]kfn ;/sf/sf] pQ/bfloTj

leqsf] x'g' kg]{, /

-v_ lgod ^@ df plNnlvt zt{ k"/f ePsf] x'g' kg]{ .

80. :yug k|:tfj k]z ug]{ a}7ssf] cg'dlt M -!_ lgod &* adf]lhdsf] k|:tfj k]z ug{ cg'dlt

lbPkl5 ;efd'vn] a}7ssf] k|f/Dedf k|:tfjs ;b:osf] gfd lng]5 / To;kl5 :yug k|:tfj

k]z ug{ rfxg] ;b:on] k|:tfj k]z ug{ a}7ssf] cg'dlt dfUg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfjsf] s'g} ;b:on] lj/f]w u/]df ;efd'vn] :yug

k|:tfjsf] ;dy{gdf /xg] ;b:onfO{ pleg] cfb]z lbg]5 / c¶fO;hgf jf ;f]eGbf a9L ;b:o

plePdf k|:tfj k]z ug{ a}7ssf] cg'dlt k|fKt ePsf] dflgg]5 .

Page 22: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

21

81. k|:tfjdf 5nkmn ug]{ ;do lgwf{/0f M :yug k|:tfjdf 5nkmn ug{ ;efd'vn] ;f]xL lbgsf]

s'g} ;do tf]Sg ;Sg]5 .

82. 5nkmnsf] ;dflKt / lg0f{o M k|:tfjdflysf] 5nkmn kof{Kt ePsf] nfu]df ;efd'vn] 5nkmn

;dfKt ePsf] 3f]if0ff ug]{5 / pQm k|:tfjnfO{ a}7ssf] lg0f{ofy{ k]z ug]{5 .

kl/R5]b – !#

;ÍNk

83. ;ÍNk k|:t't ug{ ;lsg] M -!_ o; lgodfjnLsf] cwLgdf /xL ;fj{hlgs dxTjsf] b]xfosf]

s'g} ljifodf ;ÍNk k]z ug{ ;lsg]5 M–

-s_ /fo jf l;kmfl/; k|s6 ug{,

-v_ g]kfn ;/sf/sf] s'g} sfo{ jf gLltsf] ;dy{g jf lj/f]w k|s6 ug{ jf

k'glj{rf/sf nflu Wofgfsif{0f ug{, jf

-u_ s'g} ;Gb]z jf lgb]{zg lbg .

-@_ ;efd'vn] pko'Qm / cfjZos 7x¥ofPsf] cGo s'g} ljifodf ;ÍNk k]z ug{

cg'dlt lbg ;Sg]5 .

84. ;ÍNksf] ;"rgf M -!_ ;ÍNk k|:t'tstf{n] cfk"mn] k]z ug{ rfx]sf] ;ÍNksf] ;"rgf ;lrjnfO{

lbg'kg]{5 . To:tf] ;ÍNk k|:tfj ;lrjfnodf btf{ ePsf] ;ft lbg kl5sf] a}7sdf 5nkmn

ug{ ;lsg]5 .

t/ s'g} dGqLn] ;"rgf lbPsf] ;ÍNk tLg lbg kl5sf] a}7sdf 5nkmn ug{ ;lsg]5 .

-@_ dGqL afx]s cGo s'g} ;b:on] ;efd'vsf] cg'dlt glnO{ Pp6} clwj]zgdf

tLgeGbf a9L ;ÍNksf] ;"rgf lbg kfpg] 5}g .

85. ;ÍNk ;DaGwL zt{ M o; kl/R5]bdf n]lvPsf] s'/fsf cltl/Qm k|:tfjsf ;DaGwdf lgod ^@

df pNn]v ePsf zt{ ;ÍNksf] xsdf klg nfu" x'g]5g\ .

86. :jLsf/ of]Uo 5 jf 5}g eGg] lg0f{o M -!_ s'g} ;ÍNk :jLsf/ of]Uo 5 jf 5}g eGg] k|Zgsf]

lg0f{o ;efd'vn] ug]{5 / s'g} ;ÍNk jf ;ÍNksf] s'g} c+z ;+ljwfg jf o; lgodfjnLsf]

ljk/Lt ePdf To;nfO{ c:jLsf/ ug]{5 .

-@_ ;efd'vaf6 a}7sdf k]z ug{ :jLs[t ;ÍNksf] k|lt ;ÍNk k]z x'g] b'O{ lbg cufj}

;+zf]wg k]z ug]{ k|of]hgsf] nflu ;b:onfO{ ljt/0f ul/g]5 .

87. ;ÍNk k]z x'g] M Pp6f a}7sdf Ps ;b:osf] PseGbf a9L ;ÍNk sfo{;"rLdf /flvg] 5}g /

Ps a}7sdf b'O{eGbf a9L ;ÍNk /flvg] 5}gg\ .

88. ;ÍNk k]z ug]{ tl/sf M -!_ ;efd'vn] gfd lnPkl5 ;ÍNk k|:t't ug{ rfxg] ;b:on] a}7sdf

cfˆgf] ;ÍNk k]z ug{ ;Sg]5 / To;/L ;ÍNk k]z ubf{ ;ÍNksf] Joxf]/f k9L jQmJo lbg

;Sg]5 .

Page 23: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

22

t/ ;efd'vsf] cg'dlt lnP/ s'g} ;b:on] cGo s'g} ;b:onfO{ cfˆgf] ;ÍNk k]z ug{

clws[t ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;efd'vn] ;b:osf] gfd lnPkl5 ;f] ;b:on] ;ÍNk k]z

gug]{ OR5f k|s6 ug{ ;Sg]5 .

-#_ ;DalGwt ;b:on] k]z gu/]sf] ;ÍNk lghn] lkmtf{ lnPsf] dflgg]5 .

89. 5nkmnsf] ;dofjlw M ;b:on] ;ÍNk k|:t't ubf{ / ;DalGwt dGqLn] klxnf] k6s af]Nbf

;efd'vn] cg'dlt lbg]5 . af]Ng rfxg] cGo ;b:osf] ;dofjlwsf] lgwf{/0f ;efd'vn] ug]{5 .

;b:on] af]ln;s]kl5 ;DalGwt dGqLn] hjfkm lbg]5 .

90. ;+zf]wg ;DaGwL zt{ M -!_ o; kl/R5]b cGtu{t k]z ePsf ;ÍNkdfly ;efd'vsf] cg'dlt

lnO{ ;+zf]wg k]z ug{ ;lsg]5 .

-@_ lgod &$ df plNnlvt zt{ ;ÍNksf] ;+zf]wgsf xsdf klg nfu" x'g]5g\ .

91. ;ÍNkdf lg0f{o M 5nkmn ;dfKt ePkl5 ;ÍNk pk/ s'g} ;+zf]wg k]z ePsf] /x]5 eg]

a}7sn] klxn] To;sf] lg0f{o u/L ;ÍNkdf lg0f{o ug]{5 .

92. :jLs[t ;ÍNk k7fOg] M ;lrjn] a}7såf/f :jLs[t ul/Psf] k|To]s ;ÍNksf] Ps–Ps k|lt

dlGqkl/ifb\nfO{ / ;DalGwt dGqLnfO{ k7fpg]5 . ;DalGwt dGqLn] :jLs[t ;ÍNk sfof{Gjog

u/L ;f] sf] hfgsf/L tTsfn ;lrjfnodf k7fpg' kg]{5 .

t/ s'g} dgfl;a sf/0f k/L ;ÍNk sfof{Gjog x'g g;s]sf]df To:tf] sf/0f ;lxtsf]

hfgsf/L k|ltlglw ;efnfO{ u/fpg' kg]{5 .

kl/R5]b – !$

cWofb]z

93. cWofb]z k]z ug{] M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !!$ adf]lhd hf/L ePsf] cWofb]z, hf/L ePkl5

cfJxfg ePsf] ;bgsf] klxnf] a}7sdf ;DalGwt dGqLn] k]z ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd cWofb]z k]z ubf{ To:tf] cWofb]z hf/L ug'{ k/]sf]

kl/l:ylt / sf/0f ;d]tsf] ljj/0f ;+nUg ug'{ kg]{5 .

94. cWofb]z c:jLsf/ ug]{ ;"rgf M -!_ cWofb]z c:jLsf/ ug{ k|:tfj k]z ug{ rfxg] ;b:on]

To:tf] ;"rgf cWofb]z k]z ePsf] b'O{ lbgleq dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{

lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;"rgf lbFbf cWofb]z c:jLs[t ug'{ kgf{sf] sf/0f ;d]t

pNn]v ePsf] x'g' kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgf PseGbf a9L k|fKt ePdf cfk;L ;xdlt jf

uf]nfk|yfåf/f s'g} Ps k|:tfjsf] ;"rgf dfq 5flgg]5 .

Page 24: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

23

95. cWofb]z c:jLsf/ ug]{ k|:tfj k]z ug]{ tl/sf M -!_ cWoIfn] gfd lnPkl5 cWofb]z c:jLsf/

ug]{ k|:tfjsf] ;"rgf ug]{ ;b:on] cfˆgf] k|:tfj a}7sdf k]z ug]{5 / To;/L k|:tfj k]z ubf{

k|:tfjsf] Joxf]/f k9L jQmJo lbg ;Sg]5 .

-@_ ;efd'vsf] cg'dlt lnO{ k|:tfjsf] ;"rgf ug]{ ;b:on] cfˆgf] k|:tfj k]z ug{

cGo s'g} ;b:onfO{ clws[t ug{ ;Sg]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd ;efd'vn] ;b:osf] gfd lnPkl5 ;f] ;b:on] k|:tfj k]z

gug]{ OR5f k|s6 ug{ ;Sg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd ;DalGwt ;b:on] k|:tfj k]z gug]{ OR5f k|s6 u/]df

To:tf] k|:tfj lghn] lkmtf{ lnPsf] dflgg]5 .

96. cWofb]z c:jLsf/ ug]{ k|:tfjdf 5nkmn / lg0f{o M -!_ o; kl/R5]b adf]lhd cWofb]z

c:jLsf/ ug{] ;DaGwL k|:tfj k]z ug{] cGo ;b:on] klg 5nkmndf efu lng ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd 5nkmnsf] cGTodf ;DalGwt dGqLn] cWofb]z c:jLsf/

ul/of];\ eGg] k|:tfj /fVg] qmddf p7]sf k|Zgsf] hjfkm lbg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd dGqLn] hjfkm lbPkl5 ;efd'vn] cWofb]z c:jLsf/

ul/of];\ eGg] k|:tfjnfO{ a}7ssf] lg0f{ofy{ k|:t't ug{]5 .

97. cWofb]z dfly lg0f{o M -!_ o; kl/R5]b adf]lhd cWofb]z c:jLsf/ ug{] ;DaGwL s'g} ;"rgf

k|fKt gePdf jf cWofb]z c:jLsf/ ug]{ k|:tfj a}7sn] c:jLs[t u/]df ;efd'vn] pQm

cWofb]z :jLs[t ul/of];\ egL k|:tfj k|:t't ug{ ;DalGwt dGqLnfO{ cg'dlt lbg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:t't cWofb]z :jLs[t/ ul/of];\ eGg] k|:tfjnfO{ a}7ssf]

lg0f{ofy{ k|:t't ug{]5 .

98. :jLs[t cWofb]z k|lt:yfkg ug]{ ljw]os M -!_ o; kl/R5]b adf]lhd :jLs[t ePsf] s'g}

cWofb]zsf k|fjwfgnfO{ oyfjt\ jf ;+zf]wg ;lxt k|lt:yflkt ug]{ p2]Zoaf6 k|:t't ul/g]

ljw]ossf] ;fydf pQm cWofb]z tTsfn} nfu" ug'{ k/]sf] kl/l:ylt / sf/0f ;lxtsf] ljj/0f

;+nUg u/L k]z ug{' kg{]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k]z x'g cfPsf] k|lt:yfkg ljw]ossf] ;DaGwdf kl/R5]b–

!% adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfO{g]5 .

-#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd cWofb]z k|lt:yfkg ug{] ljw]os ;+ljwfgsf] wf/f

!!$ adf]lhdsf] cjlwleq kfl/t u/L /fi6«kltaf6 k|df0fLs/0f eO{ ;Sg' kg{]5 .

kl/R5]b – !%

Joj:yfkg sfo{ljlw

99. ljw]os k|:t't ug]{ cg'dltsf] nflu ;"rgf M -!_ ;+ljwfg / o; lgodfjnLsf] cwLgdf /xL

s'g} klg ;b:on] ljw]os k|:t't ug{ ;Sg]5 . ljw]os k|:t't ug{ rfxg] ;b:on] ljw]ossf]

;fydf p2]Zo / sf/0f tyf JofVofTds l6Kk0fL ;lxtsf] ljj/0f ;+nUg u/L To;sf] ;"rgf

Page 25: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

24

dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{ lbg'kg]{5 .

-@_ s'g} ljw]os P]g ag]kl5 cfly{s Jooef/ x'g] /x]5 eg] To:tf] ljw]os k]z ubf{

ljw]ossf] ;fydf lj:t[t ljj/0f ;lxtsf] cfly{s l6Kk0fL klg ;+nUg /xg' kg]{5 . cfly{s

l6Kk0fLdf vr{ ;DaGwL bkmfk|lt Wofg cfslif{t u/L ljw]os kfl/t eO{ P]g ag]df x'g ;Sg]

k6s] / ;fnj;fnL vr{sf] cg'dflgt ljj/0f klg ;+nUg x'g' kg]{5 .

100. cfl>t ljw]os k|:t't ug{ ;lsg] M a}7s;dIf ljrf/fwLg /x]sf] s'g} ljw]osdfly k"0f{tM jf

cf+lzs ¿kdf cfl>t ljw]os d"n ljw]os kfl/t gx'Fb} klg k|:t't ug{ ;lsg]5 .

t/ d"n ljw]os kfl/t geP;Dd cfl>t ljw]osdfly ljrf/ ul/g] 5}g .

101. ;dfg ljifosf] ljw]os ;"rLdf g/xg] M ;efd'vn] cGoyf cfb]z lbPdf afx]s s'g} ljw]os

;bgsf] ljrf/fwLg /x]sf] cj:yfdf p:t} ljifo / p2]Zo ;dfj]z ePsf] s'g} csf]{ ljw]ossf]

;"rgf ljrf/fwLg ljw]os k|:t't x'g'eGbf cl3 jf kl5 h'g;'s} ldltdf k|fKt ePklg To;nfO{

k|fKt ljw]ossf] ;"rLdf /flvg] 5}g .

102. k|Tofof]lht Joj:yfkg af/] l6Kk0fL M s'g} ljw]osdf sfg"g agfpg] clwsf/ k|Tofof]hg ug]{

k|fjwfg /x]sf] eP To;sf] sf/0f, k|Tofof]lht clwsf/ cGtu{t agfOg] sfg"gsf] k|s[lt /

;Ldf tyf To;af6 kg{ ;Sg] k|efjk|lt Wofgfsif{0f ;lxtsf] lj:t[t l6Kk0fL ;+nUg ug'{ kg]{5 .

103. ljw]ossf] ljt/0f M ;lrjfnodf ljw]os btf{ ePkl5 ;/sf/L ljw]ossf] xsdf b'O{ lbg /

u}/ ;/sf/L ljw]ossf] xsdf rf/ lbgleq k|To]s ;b:onfO{ ljw]ossf] k|lt pknAw

u/fOg]5 .

104. ljw]os k|:t't ug{ cg'dlt dfUg] k|:tfjsf] lj/f]wsf] ;"rgf M s'g} ljw]os k|:t't ug{ cg'dlt

dfUg] k|:tfjsf] lj/f]w ug{ rfxg] ;b:on] To;sf] ;"rgf k|:tfj k|:t't x'g] lbgeGbf sDtLdf

Ps lbg cufj} ;lrjnfO{ lbg'kg]{5 .

105. ljw]os k|:t't ug{ cg'dlt dfUg] k|:tfj M -!_ ljw]os k|:t't ug]{ cg'dltsf] ;"rgf lbPsf]

;ft lbg kl5sf] s'g} a}7sdf ljw]os k|:t't ug]{ cg'dltsf] k|:tfj ;efdf k]z ug{ ;lsg]5 .

t/ ;/sf/L ljw]ossf] xsdf kfFr lbg cufl8 ;"rgf lbg' kof{Kt x'g]5 .

-@_ ljw]os k|:t't ug{ cg'dlt dfUg] k|:tfjsf] s;}n] lj/f]w u/]df lj/f]wstf{ /

k|:tfjs ;b:onfO{ ;efd'vn] qmdzM ;+lIfKt jQmJo lbg cg'dlt lbg]5 . tTf\kZrft ;f]

k|Zgdfly 5nkmn x'g glbO{ ;efd'vn] a}7ssf] lg0f{ofy{ k|:t't ug]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd ljw]os k|:t't ug]{ cg'dlt k|fKt ePdf k|:t'tstf{ ;b:on]

ljw]osnfO{ tTsfn ;bg ;dIf k|:t't ug]{5 .

-$_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg /fli6«o ;efaf6 pTklQ

eO{ cfPsf] ljw]ossf] xsdf k|:t'tstf{ ;b:on] lgod !)^ adf]lhdsf] k|:tfj k|:t't ug{

;Sg]5 .

Page 26: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

25

106. ljw]osdflysf] ;fdfGo 5nkmn M -!_ lgod !)% adf]lhd ljw]os k|:t't eO;s]kl5sf] csf]{

a}7sdf k|:tfjs ;b:on] b]xfosf] s'g} Pp6f k|:tfj k|:t't ug{ ;Sg]5 M–

-s_ ljw]osdfly ljrf/ ul/of];\, jf

-v_ ljw]osnfO{ hgtfsf] k|ltlqmof k|fKt ug{sf] lgldQ k|rf/ ul/of];\ .

-@_ ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] pklgod -!_ sf] v08 -s_ jf -v_ dWo] s'g} Ps

k|:tfj k]z u/]sf]df cGo s'g} ;b:on] ;f]xL pklgod adf]lhdsf] csf]{ k|:tfj k]z ug{

;Sg]5 .

-#_ pklgod -!_ sf] v08 -s_ adf]lhdsf] k|:tfjdfly 5nkmn x'Fbf ljw]ossf]

;}4flGts kIfdf dfq 5nkmn ul/g]5 . To;/L 5nkmn ubf{ ljw]ossf] dg;fo :ki6 ug{

cfjZos b]lvPdf afx]s ljw]ossf bkmfdfly 5nkmn ul/g] 5}g / ljw]osdfly s'g} ;+zf]wg

k]z ug{ ;lsg] 5}g .

107. hgtfsf] k|ltlqmof k|fKt ug]{ sfo{ljlw M -!_ s'g} ljw]osnfO{ hgtfsf] k|ltlqmof k|fKt ug{sf

lgldQ k|rf/ ul/of];\ eGg] k|:tfj :jLs[t ePdf ;lrjn] /fo ;Íng ul/g] lgwf{l/t cjlw

pNn]v u/L ;f] ljw]osnfO{ g]kfn /fhkqdf k|sflzt ug'{sf ;fy} cGo pko'Qm dfWodåf/f

klg k|rf/ ug{ ;Sg]5 / lgwf{l/t cjlwleq k|fKt ePsf /fo ;Íng u/L ;efd'v dfkm{t

k|:t'tstf{ ;b:onfO{ lbg]5 .

-@_ ljw]osdfly hgtfsf] k|ltlqmof k|fKt ug]{ cGo k|lqmof ;efd'vn] lgwf{/0f u/]

adf]lhd x'g]5 .

108. hgtfsf] k|ltlqmof k|fKt ePkl5sf] sfo{ljlw M lgod !)& sf] pklgod

-!_ adf]lhd k|fKt ePsf] /fo ;+nUg u/L k|:t'tstf{ ;b:on] hgtfsf] k|ltlqmof ;lxtsf] ;f]

ljw]osdfly ;bgdf ljrf/ ul/of];\ egL k|:tfj k|:t't ug{ ;Sg]5 .

109. ;fdfGo 5nkmn ;dfKt ePkl5sf] sfo{ljlw M -!_ ljw]osdfly ;fdfGo 5nkmn ;dfKt

ePkl5 k|:t'tstf{ ;b:on] b]xfosf] s'g} Ps k|:tfj k|:t't ug{ ;Sg]5 M–

-s_ ljw]osdflysf] bkmfjf/ 5nkmn ;bgdf ul/of];\, jf

-v_ bkmfjf/ 5nkmnsf] nflu ljw]osnfO{ ;DalGwt ;ldltdf k7fOof];\ .

-@_ k|:t'tstf{ ;b:on] pklgod -!_ sf] v08 -s_ jf -v_ dWo] s'g} k|:tfj k]z

u/]sf]df cGo s'g} ;b:on] ;f]xL pklgod adf]lhdsf] csf]{ k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

110. k|:tfj k]z ug{ clws[t ug{ ;lsg] M -!_ ljw]os k|:t'tstf{ ;b:o :jod\ pkl:yt x'g

c;dy{ 5 eGg] s'/fdf ;efd'v ;Gt'i6 ePdf k|:t'tstf{ ;b:on] clws[t u/]sf] cGo s'g}

;b:onfO{ ;f] ljw]ossf] ;DaGwdf k|:tfj k]z ug{ ;efd'vn] cg'dlt lbg ;Sg]5 .

-@_ /fli6«o ;efaf6 kfl/t eO{ cfPsf] u}/ ;/sf/L ljw]ossf] xsdf ljw]os

k|:t'tstf{ ;b:on] clws[t u/]sf] ;efsf] s'g} ;b:onfO{ pQm ljw]osdfly ljrf/ ul/of];\

egL k|:tfj k|:t't ug{ ;efd'vn] cg'dlt lbg ;Sg]5 .

Page 27: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

26

111. ljw]osdf ;+zf]wgsf] ;"rgf M ljw]osdf ;+zf]wg k]z ug{ rfxg] s'g} klg ;b:on]

ljw]osdflysf] ;fdfGo 5nkmn ;dfKt ePsf] axQ/ 306fleq cfk"mn] k]z ug{ rfx]sf]

;+zf]wg ;lxtsf] ;"rgf ;lrjnfO{ lbg'kg]{5 .

112. ;+zf]wg ;DaGwL zt{ M -!_ b]xfosf zt{sf cwLgdf /xL ljw]osdf ;+zf]wg k]z ug{

;lsg]5 M–

-s_ ljw]ossf] ljifo;Fu ;Da4 x'g' kg]{,

-v_ ljw]osdf lglxt l;4fGtsf] ljk/Lt x'g gx'g],

-u_ c:ki6 jf lg/y{s x'g gx'g],

-3_ h'g bkmfdf ;+zf]wg ug{ vf]lhPsf] xf] ;f]xL bkmfsf] ljifo ;Da4 x'g'

kg]{,

-ª_ ;efåf/f k"j{ :jLs[t l;4fGt jf lg0f{osf] ljk/Lt x'g gx'g], /

-r_ ljw]ossf] s'g bkmfsf] s'g Joj:yf jf zAbfjnLsf] ;§fdf s] s:tf]

Joj:yf jf zAbfjnL /fVg vf]lhPsf] xf] eGg] s'/f :ki6 v'nfPsf] x'g'

kg]{ .

-@_ ;efd'vnfO{ o; lgodsf] cwLgdf /xL s'g} ;+zf]wgnfO{ :jLs[t ug]{, c:jLs[t

ug]{ jf ;DalGwt ;b:onfO{ af]nfO{ To;df ;'wf/ ug]{ jf Ps} cfzosf PseGbf a9L

;+zf]wgnfO{ PsLs[t u/L :jLs[t ug]{ clwsf/ x'g]5 .

113. ;+zf]wgsf] ljj/0f M -!_ ;efd'vaf6 :jLs[t ePsf ;+zf]wgsf] ;"rgf oyf;Dej ljw]ossf]

bkmfqmd cg';f/ ldnfO{ Plss[t ;"rL tof/ ul/g]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] :jLs[t PsLs[t ;+zf]wgsf] ljj/0f ;b:onfO{ pknAw

u/fOg]5 .

114. ;+zf]wg ;lxt bkmfjf/ 5nkmn M -!_ ;+zf]wgdf 5nkmn ubf{ ;fdfGotof ljw]ossf bkmfsf]

qmdfg';f/ ul/g]5 / ;efd'vn] gfd af]nfPsf] ;b:on] jf lghn] clws[t u/]sf] ;b:on]

;+zf]wg k|:t't ug{ ;Sg]5 .

-@_ 5nkmnaf6 oyfjt /x]sf] jf ;+zf]wg :jLsf/ ul/Psf] k|To]s bkmfsf ;DaGwdf

qmdfg';f/ ;efd'vn] æof] bkmf ljw]ossf] cË agf];\Æ eGg] k|:tfj lg0f{ofy{ k]z ug]{5 .

t/ ;dosf] ldtJolotfsf] nflu 5nkmndf bf]xf]/f]kg x6fpg Ps} bkmf jf ;f] cGtu{t

k|fKt cGof]Gofl>t ;+zf]wgnfO{ Ps;fy 5nkmn ug]{ cg'dlt lbg ;lsg]5 / bkmfjf/sf]

5nkmnsf] qmddf ljw]ossf] s'g} efu jf bkmfnfO{ cl3–kl5 u/L 5nkmndf /fVg jf s'g}

efu jf bkmfnfO{ kl5 5nkmn ug]{ u/L d'ntjL /fVg ;lsg]5 .

:ki6Ls/0f M o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; lgod / lgod

!!%, !!^ !!& / !!* sf] k|of]hgsf] nflu ;DalGwt ;ldltdf ljw]osdfly bkmfjf/ 5nkmn

x'Fbfsf] cj:yfdf æ;efd'vÆ eGgfn] ;DalGwt ;ldltsf] ;efkltnfO{ / æa}7sÆ eGgfn]

;DalGwt ;ldltsf] a}7snfO{ ;d]t hgfpg]5 .

Page 28: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

27

115. ;+zf]wg lkmtf{ lng ;lsg] M ;+zf]wg k|:t'tstf{ ;b:on] a}7ssf] :jLs[lt lnO{ ;+zf]wg lkmtf{

lng ;Sg]5 .

t/ s'g} ;+zf]wgdfly klg ;+zf]wg k|:t't ePsf]df ;f] ;+zf]wgsf] 6'Ëf] gnfu];Dd d"n

;+zf]wgnfO{ lkmtf{ lng ;lsg] 5}g .

116. cg';"rLdfly 5nkmn M ;efd'vn] cGoyf lg0f{o u/]df afx]s ljw]osdf /x]sf cg';"rL /

To;df k|fKt ;+zf]wgdflysf] 5nkmn ;DalGwt bkmfdflysf] 5nkmnsf] nuQ} kl5 ul/g]5 /

a}7ssf] lg0f{osf] nflu /flvg] k|Zg klg ;f]xL qmddf k|:t't ul/g]5 .

117. bkmfnfO{ ;d"xLs[t ¿kdf lg0f{ofy{ k|:t't ug{ ;lsg] M ;efd'vn] plrt ;Dem]df ljw]ossf

bkmf, cg';"rL, s'g} ;+zf]lwt bkmf jf cg';"rL a}7ssf] lg0f{osf] nflu ;d"xLs[t ¿kdf /fVg

;Sg]5 .

t/ s'g} ;b:on] bkmf jf cg';"rL, ;+zf]lwt bkmf jf cg';"rL a}7ssf] lg0f{osf nflu

5'§f5'§} k|:t't ul/of];\ egL egL cg'/f]w ug{ ;Sg]5 / ;f] k|:tfj plrt nfu]df ;efd'vn]

5'§f5'§} k|:t't ug{ ;Sg]5 .

118. k|:tfjgf / gfdsf] k|:t'lt M ljw]ossf cGo ;a} bkmf / cg';"rL eP ;f] pk/ ;d]t lg0f{o

ePkl5 dfq ;efd'vn] ljw]ossf] k|:tfjgf / gfd ;DaGwL bkmfnfO{ d"n ¿kdf jf ;+zf]lwt

¿kdf ljw]ossf] cË agfOof];\ egL cGTodf k|:tfj ug]{5 .

119. lgb]{zg lbg ;lsg] M ;bgdf ljrf/fwLg /x]sf] s'g} ljw]osnfO{ ;DalGwt ;ldltdf k7fpFbf

jf ;DalGwt ;ldltdf ljrf/fwLg /x]sf] cj:yfdf ljw]ossf] kl/lw jf d"n p2]ZonfO{ lj:t[t

ug{ jf s'g} ljz]if k|fjwfgnfO{ ;dfj]z ug{ jf gug{ ;bgn] ;DalGwt ;ldltnfO{ lgb]{zg lbg

;Sg]5 .

t/ To:tf] lgb]{zg ljw]ossf] d"n efjgf ljk/Lt x'g' x'Fb}g .

120. ;ldltsf] k|ltj]bg M ;ldltdf ljw]osdfly bkmfjf/ 5nkmn ;dfKt eO{ lgod !!& sf]

sfo{ljlw k"/f ePkl5 ;DalGwt ;ldltn] u/]sf] lg0f{osf] k|ltj]bg tof/ u/L ;efkltn] jf

lghsf] cg'kl:yltdf ;efd'vn] tf]s]sf] ;DalGwt ;ldltsf] cGo s'g} ;b:on] k|ltj]bg

;lxtsf] ljw]os a}7sdf k]z ug]{5 .

121. ljw]os lkmtf{ lng ;lsg] M -!_ ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] ljw]os lkmtf{ lng cg'dlt dfUg]

k|:tfj k]z ug{ rfx]df Ps lbg cufj} ;"rgf lbg'kg]{5 .

-@_ ;DalGwt ;ldltdf ljw]os ljrf/fwLg /x]sf] cj:yfdf ljw]os lkmtf{ lng]

cg'dltsf] nflu k|:tfj k|:t't ePdf ;DalGwt ;ldltn] ;f]xL Joxf]/fsf] k|ltj]bg a}7sdf k]z

ug]{5 .

-#_ ;efd'vsf] cg'dlt lnO{ ljw]os lkmtf{ lng] k|:tfjs ;b:on] a}7sdf k|:tfj

k|:t't ug]{5 .

-$_ ljw]osnfO{ lkmtf{ lng] k|:tfjsf] s;}n] lj/f]w u/]df k|:tfj ug]{ tyf lj/f]w ug]{

;b:onfO{ ;efd'vn] ;+lIfKt jQmJo lbg cg'dlt lbg ;Sg]5 / To;kl5 c¿ 5nkmn x'g

Page 29: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

28

glbO{ k|:tfjnfO{ lg0f{ofy{ k]z ug]{5 .

-%_ /fli6«o ;efdf pTklt eO{ k|ltlglw ;efdf ljrf/fwLg cj:yfsf] ljw]os lkmtf{

lng /fli6«o ;efsf] ;xdltsf] lgldQ ;bgsf] l;kmfl/z k|fKt ug{sf] nflu k|:t'tstf{

;b:onfO{ k|:tfj k]z ug{ cg'dlt lbOg]5 / To:tf] k|:tfj :jLs[t eO{ /fli6«o ;ef klg

;xdt ePdf k|:t'tstf{ ;b:on] ljw]os lkmtf{ lng k|:tfj k|:t't ug{ ;Sg]5 .

122. ;ldltsf] k|ltj]bg k|:t't ePkl5sf] sfo{ljlw M -!_ ;ldltsf] k|ltj]bg k|:t't ePkl5 ;f]

k|ltj]bg ;b:onfO{ ljt/0f ul/g]5 .

-@_ ;efd'vn] cGoyf cfb]z lbPdf afx]s ;ldltsf] k|ltj]bg ljt/0f ePsf] rf}aL;

306fkl5sf] s'g} a}7sdf ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] b]xfosf] s'g} k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 M–

-s_ k|ltj]bg ;lxtsf] ljw]osdfly 5nkmn ul/of];\, jf

-v_ s'g} vf; bkmf jf bkmfsf ;DaGwdf k'gM ljrf/fy{ lgb]{zg ;lxt

;DalGwt ;ldltdf ljw]os lkmtf{ k7fOof];\ .

-#_ k|:t'tstf{ ;b:on] pklgod -@_ adf]lhdsf] s'g} k|:tfj k]z u/]sf]df cGo s'g}

;b:on] ;f]xL pklgod adf]lhdsf] csf]{ k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd k|:tfj k]z ul/Pdf ;efd'vn] ;f] k|:tfjs ;b:onfO{ /

ljw]os k|:t'tstf{ ;b:onfO{ af]Ng df}sf lbg]5 / o;/L b'j} hgfn] af]ln;s]kl5 k|:tfjs

;b:on] k|:tfj lkmtf{ glnPdf c? 5nkmn x'g glbO{ ;f] k|:tfjnfO{ ;efsf] lg0f{ofy{ k]z

ug]{5 .

-%_ ljw]osnfO{ ;ldltdf lkmtf{ k7fpg] lg0f{o ePdf ;f] ljw]osdfly k'gM ljrf/ u/L

k|ltj]bg k]z ug{ ;DalGwt ;ldltdf lkmtf{ k7fOg]5 .

-^_ pklgod -%_ adf]lhd k'gM ljrf/fy{ lkmtf{ cfPsf] ljw]osdfly ;ldltn] oyfzL3|

ljrf/ u/L ;f]xL adf]lhdsf] k|ltj]bg ;lxtsf] ljw]os a}7sdf k|:t't ug]{5 .

-&_ pklgod -^_ adf]lhd ;ldltn] k]z u/]sf] k|ltj]bg ;b:onfO{ ljt/0f ePkl5

;efd'vn] tf]s]sf] lbg / ;dodf k|:t'tstf{ ;b:on] pklgod -@_ sf] v08 -s_ adf]lhdsf]

k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

-*_ pklgod -@_ sf] v08 -s_ jf pklgod -&_ adf]lhdsf] k|:tfj :jLs[t ePkl5

;ldltsf] k|ltj]bg / ;f] ;DaGwL ljw]ossf bkmf tyf cfg'iflËs cGo bkmfdf dfq 5nkmn

ug{ ;lsg]5 .

123. ljw]os kfl/t ug]{ k|:tfj M a}7sdf bkmfjf/ 5nkmn ePsf]df ;f] ;dfKt ePkl5 / ;ldltdf

bkmfjf/ 5nkmn ePsf]df ;ldltsf] k|ltj]bgdflysf] 5nkmn ;dfKt eO{ ;+zf]wgnfO{ ;efsf]

lg0f{ofy{ qmdzM k]z ul/;s]kl5 ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] ljw]os kfl/t ul/of];\ eGg]

k|:tfj k|:t't ug]{5 .

124. ljw]os nutaf6 x6fOg] M -!_ b]xfosf] cj:yfdf ljw]osnfO{ nutaf6 x6fOg]5 M–

-s_ ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] k]z u/]sf] b]xfosf] k|:tfj a}7sn]

c:jLs[t u/]df M–

-!_ ljw]os k|:t't ug{ cg'dlt kfpF eGg],

Page 30: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

29

-@_ ljw]osdfly jf ;ldltsf] k|ltj]bg ;lxtsf] ljw]osdfly ljrf/

ul/of];\ eGg], jf

-#_ ljw]os jf ;+zf]wg ;lxtsf] ljw]os kfl/t ul/of];\ eGg] .

-v_ ljw]os lkmtf{ lnPdf,

-u_ u}/ ;/sf/L ljw]os k|:t'tstf{ ;b:o ;efsf] ;b:o g/x]df, jf

-3_ u}/ ;/sf/L ljw]os kfl/t gx'Fb} k|:t'tstf{ ;b:o dGqL ePdf .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd nutaf6 x6fOPsf] ljw]ossf] ;DaGwdf a}7sdf s'g}

k|:tfj k]z ug{ ;lsg] 5}g .

125. ljw]osnfO{ k'gM k|:t't ug{ g;lsg] M Ps k6s a}7saf6 c:jLs[t ePsf] ljw]os ;f]xL

clwj]zgdf k'gM k|:t't ul/g] 5}g .

126. /fli6«o ;efdf ljw]os k7fOg] M -!_ ;efåf/f kfl/t ljw]osnfO{ /fli6«o ;efdf ;Gb]z ;lxt

k7fOg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd /fli6«o ;efdf k7fOg] ljw]osdf ;efåf/f kfl/t ul/Psf]

ldlt v'nfO{ ;lrjåf/f k|dfl0ft ul/g]5 .

-#_ cy{ ljw]ossf] klxnf] kfgfdf ;efd'vn] cy{ ljw]os xf] egL k|dfl0ft ug'{ kg]{5 .

127. /fli6«o ;efåf/f ljw]os kfl/t ePsf] ;Gb]z M ;efåf/f kfl/t eO{ /fli6«o ;efdf k7fOPsf]

ljw]os ;+zf]wg ljgf /fli6«o ;efaf6 kfl/t e} ;Gb]z k|fKt ePkl5 clwj]zg rfn" /x]sf] eP

;lrjn] ;efnfO{ hfgsf/L lbg]5 / clwj]zg rfn" g/x]sf] eP ;efsf] ;"rgfkqdf k|sflzt

ug]{5 .

128. /fli6«o ;efn] ;'emfj ;lxt lkmtf{ u/]sf] cy{ ljw]os M -!_ ;efåf/f kfl/t eO{ /fli6«o ;efdf

k7fOPsf] cy{ ljw]os ;f] ;efaf6 ;'emfj ;lxt lkmtf{ k7fOPsf] ;Gb]z k|fKt ePdf ;lrjn]

oyfzL3| ;efdf 6]a'n ug]{5 / To;sf] Ps Ps k|lt ;b:onfO{ ljt/0f ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;Gb]zsf] k|lt ljt/0f ePkl5 a;]sf] s'g} a}7sdf

cy{dGqLn] ;efd'vsf] cg'dlt lnO{ pQm ;'emfj ;lxtsf] ;Gb]zdfly ljrf/ ul/of];\ egL

k|:tfj k|:t't ug]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd /fli6«o ;efsf ;'emfjsf ;DaGwdf 5nkmn / lg0f{o ubf{

;efd'vn] pko'Qm ;Dem]sf] sfo{ljlw ckgfpg ;Sg]5 .

-$_ ;efsf] lg0f{oaf6 ;dfj]z ug{ plrt 7x/fOPsf] ;'emfj cy{ ljw]osdf ;dfj]z

u/L ;efd'vn] k|df0fLs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ug]{5 / ;f] s'/fsf] hfgsf/L /fli6«o

;efnfO{ lbg]5 .

129. /fli6«o ;efn] ljgf ;'emfj k7fPsf] jf cjlwleq lkmtf{ gk7fPsf] cy{ ljw]os M -!_ /fli6«o

;efn] s'g} ;'emfj ljgf cy{ ljw]os lkmtf{ k7fPdf ;f] ;efsf] ;Gb]z ;lrjn] ;efdf 6]a'n

ug]{5 .

-@_ s'g} cy{ ljw]os /fli6«o ;efn] k|fKt u/]sf] kGw| lbg;Dddf lkmtf{ u/]g eg]

;efd'vn] ;f] s'/fsf] hfgsf/L ;efnfO{ lbg]5 .

Page 31: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

30

-#_ pklgod -!_ jf -@_ adf]lhdsf] cy{ ljw]os ;efd'vn] ;+ljwfg adf]lhd k|dfl0ft

u/L k|df0fLs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ug]{5 .

130. /fli6«o ;efn] ;+zf]wg ;lxt lkmtf{ u/]sf] cGo ljw]os M -!_ ;efåf/f kfl/t eO{ /fli6«o

;efdf k7fOPsf] ljw]os ;f] ;efåf/f ;+zf]wg ;lxt lkmtf{ k7fOPsf] ;Gb]z k|fKt ePdf

oyflz3| ;lrjn] ;efdf 6]a'n ug]{5 / ;+zf]wg ;lxtsf] ;Gb]zsf] k|lt ;b:onfO{ ljt/0f

ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;+zf]wg ;lxtsf] ;Gb]z ljt/0f ePkl5 a;]sf] a}7sdf

;efd'vsf] cg'dlt lnO{ ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] jf lghn] clws[t u/]sf] ;b:on] ;f]

;+zf]wgdfly ljrf/ ul/of];\ egL k|:tfj ug]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|:tfjdf 5nkmn / lg0f{o ubf{ ;efd'vn] pko'Qm

;Dem]sf] sfo{ljlw ckgfpg]5 .

-$_ /fli6«o ;efn] ljw]osdf u/]sf] ;+zf]wgdf ;efsf] ;xdlt ePdf ;efd'vn]

ljw]osnfO{ k|df0fLs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ug]{5 .

131. /fli6«o ;efn] c:jLs[t u/]sf] jf cjlwleq lkmtf{ gu/]sf] jf ;f] ;efsf] ;+zf]wg :jLsfo{

gePsf] ljw]os M b]xfosf] ljw]os ;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;ª\Vofsf] krf;

k|ltzteGbf a9L ;b:on] kfl/t ug]{ lg0f{o u/]df o:tf] ljw]osnfO{ ;efd'vn] k|dfl0ft u/L

k|df0fLs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ug]{5 M–

-s_ ;efn] kfl/t u/L /fli6«o ;efdf k7fPsf] b'O{ dlxgfleq ;f] ;efn] kfl/t

gu/]sf] jf ;+zf]wg ;lxt lkmtf{ gk7fPsf],

-v_ /fli6«o ;efaf6 c:jLs[t eO{ lkmtf{ cfPsf], jf

-u_ /fli6«o ;efaf6 ;+zf]wg ;lxt lkmtf{ cfPsf]df ;+zf]wg :jLsfo{ gePsf] .

132. /fli6«o ;efdf pTklQ eO{ kfl/t eO{ cfPsf ljw]os M -!_ /fli6«o ;efdf pTklQ eO{ ;f]

;efaf6 kfl/t ePsf] ljw]os ;Gb]z ;lxt k|fKt ePkl5 ;lrjn] ;efdf 6]a'n ug]{5 /

To;sf] Ps Ps k|lt ;b:onfO{ ljt/0f ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ljw]os ;lxtsf] ;Gb]zsf] k|lt ljt/0f ePsf] b'O{ lbgkl5

k|:t'tstf{ ;b:on] ;f] ljw]osdfly ljrf/ ul/of];\ eGg] k|:tfj k|:t't ug{ ;Sg]5 .

t/ ;efd'vn] pko'Qm ;Dem]df ljw]os ;lxtsf] ;Gb]zsf] k|lt ljt/0f ePkl5sf] s'g}

klg a}7sdf To:tf] k|:tfj k|:t't ug{ cg'dlt lbg ;Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|:tfjdf 5nkmn ubf{ ljw]ossf] ljifo / To;df lglxt

l;4fGtdf ;fdfGo 5nkmn ul/g]5 . To:tf] 5nkmndf ljw]ossf l;4fGtnfO{ :ki6 ug{

cfjZos ePdf afx]s bkmfdfly 5nkmn ul/g] 5}g .

-$_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|:tfj kfl/t ePkl5sf] sfo{ljlwsf xsdf ;efdf

pTklQ ePsf] ljw]os ;DaGwL sfo{ljlw nfu" x'g]5 .

-%_ ljw]osdfly ljrf/ ul/of];\ eGg] jf ljw]os kfl/t ul/of];\ eGg] k|:tfj c:jLsf/

ePdf jf ljw]os kfl/t ePdf jf ;+zf]wg ;lxt kfl/t ePdf ;f] adf]lhdsf] ljj/0f :ki6

u/L ;efsf] ;Gb]z ;lxt ;lrjn] /fli6«o ;efnfO{ hfgsf/L k7fpg]5 .

Page 32: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

31

133. ;fdfGo q'l6 ;'wfg]{ ;efd'vsf] clwsf/ M ;efd'vn] a}7saf6 kfl/t eO;s]sf] ljw]osdf

cfjZos b]v]df ljw]ossf bkmfsf] ;ª\Vofsf] qmd ldnfpg cfjZos cfg'ifª\lus ;'wf/ ug{ /

cgfof; x'g uPsf q'l6 ;Rofpg ;Sg]5 .

134. ljw]os k|df0fLt M -!_ ;efaf6 kfl/t ljw]os ;efd'vn] ;+ljwfgsf] wf/f !!# sf] pkwf/f -!_

adf]lhd k|dfl0ft ug]{5 .

-@_ ;efd'vn] pklgod -!_ adf]lhd ljw]os k|dfl0ft ubf{ cy{ ljw]ossf] xsdf cy{

ljw]os xf] eGg] Joxf]/f ;d]t k|dfl0ft ug'{ kg]{5 .

135. ljw]ossf] k|df0fLs/0f M -!_ lgod !#$ adf]lhd k|dfl0ft ljw]os ;efd'vn] ;+ljwfgsf] wf/f

!!# sf] pkwf/f -@_ adf]lhd k|df0fLs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .

-@_ /fi6«kltaf6 k|df0fLs/0f ePsf] ;"rgf k|fKt ePkl5 ;efd'vn] ;f] ;"rgf a}7sdf

k9]/ ;'gfpg]5 . clwj]zg rfn" gePsf] cj:yfdf To:tf] ;"rgf ;lrjn] ;efsf] ;"rgf kqdf

k|sfzg u/fO{ ;fj{hlgs ug]{5 .

136. /fi6«kltaf6 ;Gb]z ;lxt lkmtf{ ePsf] ljw]os M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !!# sf] pkwf/f -#_

adf]lhd /fi6«kltaf6 k'glj{rf/sf] nflu ;Gb]z ;lxt ljw]os lkmtf{ ePdf clwj]zg rfn'

/x]sf] eP dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjn] ;efnfO{ hfgsf/L lbg]5 / clwj]zg

rfn' g/x]sf] eP ;efsf] ;"rgfkqdf k|sflzt ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt x'g cfPsf] ljw]os ;DaGwL hfgsf/L ;efnfO{

lbPkl5 j;]sf] s'g} a}7sdf To:tf] ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] b]xfosf] s'g} k|:tfj k|:t't ug{

;Sg]5 M

-s_ ljw]osdfly ;bgdf k'glj{rf/ ul/of];\, jf

-v_ k'glj{rf/sf] nflu ljw]osnfO{ ;DalGwt ;ldltdf k7fOof];\ .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ljw]os ;DaGwL cGo k|s[of o;} kl/R5]b adf]lhd

x'g]5 .

137. ;+ljwfg ;+zf]wg ljw]ossf] sfo{ljlw M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f @&$ adf]lhd k|fKt ;+ljwfg

;+zf]wg ljw]os ;efdf k|:t't ePsf] tL; lbgleq dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf

;lrjn] ;j{;fwf/0f hgtfsf] hfgsf/Lsf] nflu ;fj{hlgs ?kdf k|sfzg ug]{5 .

t/ /fli6«o ;efdf pTklt eO{ ;Gb]z ;lxt k|fKt ePsf] ;+ljwfg ;+zf]wgsf] ljw]os

o; pklgod adf]lhd k|sfzg ug'{ kg]{ 5}g .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|sfzg ul/Psf] ljw]os ;ft lbgkl5 a;]sf] s'g} a}7sdf

k|:t't ug{ ;lsg]5 .

-#_ pklgod -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;+ljwfg ;+zf]wg ljw]osdf

s'g} k|b]zsf] ;Ldfgf kl/jt{g jf ;+ljwfgsf] cg';"rL–^ df plNnlvt ljifo;Fu ;DalGwt

ePdf To:tf] ljw]os ;efdf k|:t't ePsf] tL; lbgleq ;xdltsf nflu k|b]z ;efdf k7fpg'

kg]{5 .

Page 33: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

32

t/ /fli6«o ;efdf k|:t't eO{ k|b]z ;efsf] ;d]t ;xdlt lnO{;lsPsf] ljw]osnfO{

o; pklgod adf]lhd k'gM ;xdltsf] nflu k7fpg' kg]{ 5}g .

-$_ ;+ljwfgsf] wf/f @&$ sf] pkwf/f -%_ adf]lhdsf] cjlwleq ax';+Vos k|b]z

;efn] To:tf] ljw]os c:jLs[t u/]sf] ;"rgf ;efnfO{ lbPdf ;f] ljw]os lgliqmo x'g]5 / pQm

ljw]os pk/ yk sf/jfxL cufl8 a9fOg] 5}g .

-%_ ;+ljwfgsf] wf/f @&$ sf] pkwf/f -%_ adf]lhdsf] cjlwleq pkwf/f -^_ adf]lhd

hfgsf/L k|fKt gePdf To;/L cjlw ;dfKt ePkl5 a;]sf] s'g} a}7sdf ljw]os k|:t'tstf{

;b:on] ljw]osdfly ljrf/ ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

t/ pklgod -#_ adf]lhd k|b]z ;efdf ;xdltsf] nflu k7fpg gkg]{ ljw]osdfly

ljrf/ ul/of];\ eGg] k|:tfj pklgod -@_ adf]lhd k|:t't ePkl5sf] s'g} a}7sdf ljw]os

k|:t'tstf{ ;b:on] k]z ug{ o; pklgodn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

-^_ pklgod -%_ adf]lhdsf] k|:tfj :jLs[t ePkl5 ljw]osdf pNn]v ePsf wf/f,

pkwf/f, v08, pkv08 jf :ki6Ls/0f hxfF ;+zf]wg k|:tfj k]z ul/Psf] 5 ;f]xL a'Fbfdf

;Lldt /x]/ ;+zf]wg k]z ug{ ;lsg]5 .

-&_ ;+ljwfg ;+zf]wg ljw]os / ;f] ;DaGwdf k|fKt ;+zf]wg k|:tfjdfly bkmfjf/

5nkmn u/L a}7sdf k|ltj]bg ;lxtsf] ljw]os k|:t't ug]{ k|of]hgsf nflu ;efd'vn] a}7ssf]

cg'dlt lnO{ ljz]if ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .

-*_ ;+ljwfg ;+zf]wg ljw]ossf] k|To]s wf/f jf pkwf/f jf To;df k|:t't ePsf]

;+zf]wg ;efd'vn] Ps–Ps u/L lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't ug]{5 .

-(_ ;+ljwfg ;+zf]wg ug]{ ljw]os kfl/t ul/of];\ eGg] k|:tfj ;efdf tTsfn sfod

/x]sf ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf] sDtLdf b'O{ ltxfO{ ;b:osf] ax'dtaf6 :jLs[t ePdf ljw]os

kfl/t ePsf] dflgg]5 .

-!)_ ;+ljwfg ;+zf]wg ug]{ ljw]os kfl/t ul/of];\ eGg] k|:tfjdfly ;efsf] lg0f{o

;b:osf] b:tvt ;lxtsf] dt ljefhgåf/f x'g]5 .

-!!_ ;+ljwfg ;+zf]wg ljw]ossf] cGo k|lqmof o; lgodsf cwLgdf /xL o;

kl/R5]bdf Joj:yf eP adf]lhd x'g]5 .

kl/R5]b – !^

/fh:j / Joosf] cg'dfg ;DaGwL sfo{ljlw

138. /fh:j / Joosf] cg'dfg M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !!( adf]lhd cy{ dGqLn] ;+3Lo ;+;bsf]

;+o'Qm a}7sdf /fh:j / Joosf] jflif{s cg'dfg k|:t't ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd /fh:j / Joosf] jflif{s cg'dfg k|:t't ePkl5 a;]sf]]

a}7sdf cy{ dGqLn] /fh:j / Joosf] jflif{s cg'dfgsf] Ps k|lt 6]a'n ug]{5 .

-#_ /fh:j / Joosf] jflif{s cg'dfg 6]a'n ul/Psf] lbg To;df 5nkmn ul/g] 5}g .

139. /fh:j / Joosf] jflif{s cg'dfgdfly 5nkmn M -!_ cy{ dGqLn] a}7sdf cfly{s ljw]os

k|:t't ug]{ cg'dltsf] nflu k|:tfj k|:t't ug'{ cl3 /fh:j / Joosf] jflif{s cg'dfgdfly

;fdfGo 5nkmn ug{sf] lgldQ ;efd'vn] k|wfgdGqL jf lghsf] cg'kl:yltdf lghn] tf]s]sf]

Page 34: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

33

cGo s'g} dGqL;Fu k/fdz{ u/L lbg tyf ;dofjlw tf]Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd tf]lsPsf] lbg / ;dofjlwleq /fh:j / Joosf] jflif{s

cg'dfgdfly ;fdfGo 5nkmn ul/g]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] 5nkmnsf] k|f/De cy{ dGqLsf] jQmJoaf6 x'g]5 /

5nkmndf p7]sf k|Zgsf] pQ/ cy{ dGqLn] 5nkmnsf] cGTodf lbg]5 .

140. k"/s cg'dfg M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !@! adf]lhd cy{ dGqLn] a}7sdf k"/s cg'dfg k|:t't

ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k"/s cg'dfg k|:t't ubf{ cy{ dGqLn] To;sf] p2]Zo /

sf/0f :ki6 ug'{ kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k"/s cg'dfg k|:t't ul/Psf] lbg To;df 5nkmn ul/g]

5}g .

-$_ k"/s cg'dfgdfly ;fdfGo 5nkmn ug{sf] lgldQ ;efd'vn] k|wfgdGqL jf lghsf]

cg'kl:yltdf lghn] tf]s]sf] cGo s'g} dGqL;Fu k/fdz{ u/L lbg tyf ;dofjlw tf]Sg]5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhd tf]lsPsf] lbg tyf ;dofjlw leq k"/s cg'dfgdfly

5nkmn ul/g]5 .

-^_ pklgod -%_ adf]lhdsf] 5nkmnsf] k|f/De cy{ dGqLsf] jQmJoaf6 x'g]5 /

5nkmndf p7]sf k|Zgsf] pQ/ cy{ dGqLn] cGTodf lbg]5 .

141. Joosf] cg'dfg M -!_ k|To]s dGqfnosf] lgldQ k|:tfj ul/Psf] vr{sf] /sd ;fdfGotM

5'§f5'§} zLif{s cGtu{t /fVg' kg]{5 .

t/ cy{ dGqLn] b'O{ jf ;f]eGbf a9L dGqfno / ljefusf] lgldQ k|:tfj ul/Psf]

vr{sf] /sd Ps} zLif{sdf ;dfj]z ug{ jf vf; dGqfno cGtu{t ;xh ¿kdf juL{s/0f ug{

g;lsg] vr{sf] /sd Ps} zLif{s cGtu{t /fVg ;Sg]5 .

-@_ k|To]s zLif{sdf klxn] ;a} k|:tfljt vr{ /sdsf] ljj/0f / To;kl5 pkzLif{sdf

ljeflht k|To]s vr{ /sdsf] lj:t[t ljj/0f pNn]v u/]sf] x'g' kg]{5 . To:tf] ljj/0fdfly

a}7sdf 5nkmn ug{ ;lsg]5 .

t/ ;l~rt sf]ifdfly Jooef/ x'g] /sdsf] xsdf a}7ssf] :jLs[lt lng'kg]{ 5}g .

kl/R5]b – !&

ljlgof]hg tyf cy{ ljw]os ;DaGwL sfo{ljlw

142. ljlgof]hg ljw]os ;DaGwL sfo{ljlw M -!_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg ljlgof]hg ljw]ossf] ;DaGwdf o; kl/R5]bdf n]lvP adf]lhdsf] sfo{ljlw

ckgfOg]5 .

-@_ ljlgof]hg ljw]os k|:t't ug'{ k"j{ a}7sdf ah]6 tof/Lsf nflu ljlgof]hg

ljw]ossf l;4fGt / k|fyldstf ;DaGwdf -s/ k|:tfj afx]s_ 5nkmn ul/of];\ egL cy{

dGqLn] k|:tfj /fVg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd ul/g] 5nkmnsf] sfo{ljlw sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldltsf]

Page 35: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

34

k/fdz{df ;efd'vn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

-$_ pklgod -@_ adf]lhdsf] 5nkmn a}7sdf /fhZj / Joosf] aflif{s cg'dfg

k|:t't x'g' eGbf sDtLdf kGw| lbg cufj} ;dfKt eO;Sg' kg]{5 .

-%_ a}7sdf jflif{s cg'dfgdfly 5nkmn ;dfKt ePkl5 pklgod -@_ adf]lhd ePsf]

5nkmnsf] cfwf/df cy{ dGqLn] ljlgof]hg ljw]os k|:t't ug]{5 .

-^_ ljlgof]hg ljw]osdfly ljrf/ ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z ePkl5 ;efd'vn]

k|wfgdGqL jf lghsf] cg'kl:yltdf lghn] tf]s]sf] cGo s'g} dGqL;Fu k/fdz{ u/L ljw]ossf

ljleGg zLif{sdfly 5nkmn / lg0f{o ug{sf] lgldQ lbg tyf ;dofjlw tf]Sg]5 .

-&_ ljlgof]hg ljw]osdf lglb{i6 u/L /flvPsf] k|To]s zLif{sdfly 5'§f5'§} jf ;d"xLs[t

¿kdf 5nkmn ul/g]5 .

-*_ pklgod -&_ adf]lhdsf] 5nkmnsf] qmddf s'g} zLif{sdfly p7]sf] k|Zgsf] hjfkm

;DalGwt dGqLn] 5nkmnsf] cGTodf lbg]5 .

-(_ s'g} zLif{snfO{ lg0f{ofy{ k|:t't ug'{ cl3 ;f] zLif{ssf] ;DaGwdf bnLo ;+/rgfsf]

cfwf/df k|:t't ul/Psf vr{ s6f}tLsf k|:tfjdWo] Ps} k|s[ltsf] k|:tfj Ps eGbf a9L ePdf

s'g} Psdf dfq 5nkmn u/L lg0f{o ul/g]5 .

-!)_ Ps} zLif{ssf] vr{ /sd;Fu ;DalGwt 5'§f5'§} k|:tfj k|:t't ul/Pdf jflif{s

cg'dfgdf Joj:yf ul/Psf] ;DalGwt zLif{ssf] qmdfg';f/ 5nkmn ul/g]5 .

-!!_ pklgod -^_ adf]lhd tf]lsPsf] lbg tyf ;dofjlwsf] cGTodf 5nkmn ug{

afFsL /x]sf ;a} zLif{snfO{ 5nkmn lagf g} ;efd'vn] lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't ug]{5 .

-!@_ pklgod -!!_ adf]lhd lg0f{o ePkl5 cy{ dGqLn] ljlgof]hg ljw]os kfl/t

ul/of];\ eGg] k|:tfj k|:t't ug]{5 . To:tf] k|:tfj :jLs[t ePdf ljlgof]hg ljw]os kfl/t

ePsf] dflgg]5 .

143. vr{ s6f}tLsf] k|:tfj M -!_ s'g} zLif{ssf] vr{ /sd 36fpg b]xfo adf]lhdsf] k|:tfj k|:t't

ug{ ;lsg]5 M–

-s_ zLif{ssf] vr{ /sdnfO{ 36fO{ Ps ¿k}ofF sfod ul/of];\,

-v_ zLif{ssf] vr{ /sddf plNnlvt vr{ /sd 36fOof];\, jf

-u_ zLif{ssf] vr{ /sddf Ps ;o ¿k}ofF 36fOof];\ .

-@_ æzLif{ssf] vr{ /sdnfO{ 36fO{ Ps ¿k}ofF sfod ul/of];\Æ egL k|:t't ul/Psf]

k|:tfjnfO{ zLif{sdf lglxt gLltdfly c;xdlt k|s6 ug{ k|:t't ul/Psf] dflgg]5 . To:tf]

k|:tfjsf] ;"rgf lbg] ;b:on] 5nkmn ug{ rfx]sf] gLltsf] Joxf]/f :ki6 / oyfy{ ¿kdf

;"rgfdf v'nfpg' kg]{5 . To:tf] k|:tfjdf plNnlvt vf; aF'bfdf ;Lldt /xL 5nkmn ul/g]5

/ To;df ;b:on] j}slNks gLltsf] ;'emfj lbg ;Sg]5g\ .

-#_ æzLif{ssf] vr{ /sddf plNnlvt vr{ /sd 36fOof];\Æ egL k|:t't ul/Psf]

k|:tfjnfO{ ldtJolotf cjnDag ug{ k|:t't ul/Psf] dflgg]5 . To:tf] k|:tfjåf/f zLif{sdf

plNnlvt vr{ /sd Psd'i6 36fpg] jf zLif{ssf] s'g} pkzLif{snfO{ vf/]h ug]{ jf To:tf]

pkzLif{ssf] vr{ /sd 36fpg] s'/f k|:tfljt x'g ;Sg]5 . To:tf] k|:tfj k]z ug{ rfx]sf]

;"rgfdf 5nkmn ug{ vf]h]sf] ljifo ;+lIfKt / oyfy{ ¿kdf v'nfPsf] x'g' kg]{5 . To:tf]

k|:tfjdf 5nkmn ubf{ ldtJolotf s;/L ug{ ;lsG5 eGg] ljifodf dfq 5nkmn ul/g]5 .

Page 36: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

35

-$_ æzLif{ssf] vr{ /sddf Ps ;o ¿k}of “ 36fOof];\Æ egL k|:t't ul/Psf]

k|:tfjnfO{ g]kfn ;/sf/sf] hjfkmb]xL leqsf] ljifodf k|:tfjs ;b:onfO{ lrQ ga'em]sf]

ljifo k|s6 ug{ k|:t't ul/Psf] ;fª\s]lts s6f}tLsf] k|:tfj dflgg]5 / To:tf] k|:tfj k]z ug{

lbPsf] ;"rgfdf plNnlvt lrQ ga'em]sf] vf; ljifodf dfq 5nkmn ul/g]5 .

144. vr{ s6f}tLsf] k|:tfj ;DaGwL zt{ M s'g} zLif{ssf] vr{ /sd 36fpg k|:t't ul/g] k|:tfj

:jLsf/ of]Uo x'gsf] lgldQ lgod ^@ adf]lhdsf zt{sf] cltl/Qm b]xfosf zt{ k"/f ePsf] x'g'

kg]{5 M–

-s_ s'g} Ps zLif{s;Fu dfq ;DalGwt x'g' kg]{,

-v_ s'g} Ps ljz]if ljifo oyfy{ ¿kdf v'nfPsf] x'g' kg]{,

-u_ g]kfn ;/sf/sf] ;/f]sf/sf] If]qleqsf] ljifo x'g' kg]{,

-3_ ;+lrt sf]ifdfly Jooef/ ePsf] /sd;Fu ;DalGwt x'g gx'g], /

-ª_ s'g} a}7sdf 5nkmn ug{sf] lgldQ ;do lgwf{l/t eO;s]sf]

ljifodfly To:tf] lgwf{l/t ;do cufj} 5nkmn ug]{ ljifo p7fPsf]

x'g gx'g] .

145. vr{ s6f}tLsf] k|:tfjsf] ;"rgf M s'g} zLif{sdf vr{ /sd 36fpg k|:tfj k|:t't ug{ rfxg]

;b:on] ljlgof]hg ljw]os dflysf] ;}4flGts 5nkmn ;dfKt ePkl5 lbg'kg]{5 . o;/L ;"rgf

lbFbf s'g} lzif{sdf Ps dGqfnodf Ps bn jf :jtGq ;b:osf] tk{maf6 Psdfq ;"rgf lbg

;lsg]5 .

146. vr{ s6f}tLsf] k|:tfj pk/ lg0f{o M vr{ s6f}tLsf] k|:tfj :jLsf/of]Uo 5 jf 5}g eGg] s'/fsf]

lg0f{o ;efd'vn] ug]{5 . pQm k|:tfj o; lgodfjnLsf] k|lts"n b]lvPdf ;efd'vn] ;f]

k|:tfjnfO{ sf/0f vf]nL c:jLsf/ ug{ ;Sg]5 .

147. vr{ s6f}tLsf] k|:tfjdfly ;+zf]wg k]z ug{df aGb]h M s'g} zLif{sdf vr{ /sd 36fpg]

k|:tfjdf ;+zf]wg k]z ug{ ;lsg] 5}g .

148. k]ZsL vr{ ljw]os M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !@@ sf] pkwf/f -!_ adf]lhd cy{ dGqLn] a}7sdf

k]ZsL vr{ ljw]os k|:t't ug{ ;Sg]5 .

-@_ k]ZsL vr{ ljw]ossf] ;DaGwdf ;efd'vn] pko'Qm 7x¥ofPsf] sfo{ljlw

ckgfOg]5 .

-#_ ;+ljwfgsf] wf/f !@@ sf] pkwf/f -@_ adf]lhdsf] ljw]os k|:t't ug]{ / kfl/t ug]{

sfo{ljlw k]ZsL vr{ ljw]os ;/x x'g]5 .

149. cfly{s ljw]os M -!_ jflif{s cg'dfg k|:t't ePsf] nuQ} kl5 a;]sf] a}7sdf cy{ dGqLn]

g]kfn ;/sf/sf] cy{ ;DaGwL k|:tfjnfO{ sfof{Gjog ug{ ag]sf] cfly{s ljw]os k|:t't ug]{5 .

-@_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cfly{s ljw]ossf

;DaGwdf o; lgoddf tf]lsP adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfOg]5 .

-#_ cfly{s ljw]osdfly ljrf/ ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z eO{ :jLs[t ePkl5

Page 37: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

36

;efd'vn] k|wfgdGqL jf lghsf] cg'kl:yltdf lghn] tf]s]sf] cGo s'g} dGqL;Fu k/fdz{ u/L

;f] ljw]osdf 5nkmn ug]{ lbg tyf ;dofjlw tf]Sg]5 .

-$_ cfly{s ljw]osdfly 5nkmn ubf{ s'g} ;b:on] g]kfn ;/sf/sf] hjfkmb]xL leqsf]

k|zf;lgs sfo{, :yfgLo ;d:of jf g]kfn ;/sf/sf] df}lb|s Pj+ cfly{s gLlt;Fu ;DalGwt

ljifodfly 5nkmn ug{ ;Sg]5 .

-%_ cfly{s ljw]ossf ;DaGwdf o; lgoddf pNn]v ul/Pb]lv afx]s ;efd'vn]

pko'Qm 7x¥ofPsf] sfo{ljlw ckgfOg]5 .

150. k"/s ljlgof]hg ljw]os M -!_ k"/s cg'dfgdfly 5nkmn ;dfKt ePkl5 cy{ dGqLn] a}7sdf

k"/s ljlgof]hg ljw]os k|:t't ug]{5 .

-@_ k"/s ljlgof]hg ljw]os ;DaGwdf ljlgof]hg ljw]os ;DaGwL sfo{ljlw

ckgfOg]5 .

151. pwf/f] vr{ ljw]os M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !@# adf]lhd cy{ dGqLn] a}7sdf pwf/f] vr{

ljw]os k|:t't ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:t't ul/Psf] ljw]ossf] ;DaGwdf ;efd'vn] pko'Qm

7x¥ofPsf] sfo{ljlw ckgfOg]5 .

kl/R5]b – !*

ljZjf;sf] dt / cljZjf;sf] k|:tfj

152. ljZjf;sf] dt M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f &^ sf] pkwf/f -@_ jf -#_ adf]lhd lgo'Qm k|wfgdGqLn]

To;/L lgo'Qm ePsf] ldltn] jf ;+ljwfgsf] wf/f !)) sf] pkwf/f -@_ adf]lhd ;/sf/df

k|ltlglwTj ug]{ bn ljeflht ePdf jf ;/sf/df ;xefuL bnn] cfkm\gf] ;dy{g lkmtf{ lnPdf

To;/L bn ljeflht ePsf] jf ;dy{g lkmtf{ lnPsf] ;"rgf k|fKt ePsf] tL; lbgleq

k|wfgdGqLn] k|ltlglw ;efaf6 ljZjf;sf] dt lngsf nflu k|:tfj k]z ug]{ ;"rgf dxf;lrj

jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{ lbg'kg]{5 .

-@_ ;+ljwfgsf] wf/f !)) sf] pkwf/f -!_ adf]lhd k|wfgdGqLn] s'g}klg jvt

cfkm'dfly k|ltlglw;efsf] ljZjf; 5 eGg] s'/f :ki6 ug{ cfjZos 7fg]df ljZjf;sf] dtsf

nflu k|:tfj k]z ug]{ ;"rgf dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{ lbg ;Sg]5 .

-#_ pklgod -!_ jf -@_ adf]lhd ;"rgf k|fKt ePkl5 dxf;lrj jf lghsf]

cg'kl:yltdf ;lrjn] ;efd'v;dIf k]z ug]{5 / ;efd'vn] pQm ;"rgf k||fKt ePkl5sf] s'g}

a}7sdf k|:tfj k]z ug]{ u/L lbg / ;do tf]Sg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd tf]lsPsf] lbg / ;dodf ;efd'vsf] cg'dlt lnO{

k|wfgdGqLn] ;f] ;DaGwdf cfˆgf] jQmJo lbO{ ;efsf] a}7sdf k|:tfj k]z ug]{5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] k|:tfjdf 5nkmn ug{ ;efd'vn] ;dofjlw lgwf{/0f

ug]{5 / ;f] ;dofjlwsf] cGtdf k|wfgdGqL jf lgh c:j:y eO{ jf sfa" aflx/sf] kl/l:ylt

k/L a}7sdf cfkm}+}+ pkl:yt x'g c;dy{ ePdf lghåf/f clws[t s'g} dGqLn] 5nkmnsf] qmddf

p7]sf k|Zgsf] hjfkm lbg]5 .

Page 38: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

37

-^_ pklgod -%_ adf]lhd k|wfgdGqL jf lghåf/f clws[t s'g} dGqLn] hjfkm lbPkl5

;efd'vn] k|wfgdGqLdfly ;efsf] ljZjf; 5 jf 5}g eGg] k|Zg lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't

ug]{5 .

-&_ ljZjf;sf] dt ;DaGwL k|:tfjdfly ;efsf] lg0f{o ;b:osf] b:tvt ;lxtsf] dt

ljefhgåf/f x'g]5 .

-*_ o; lgod adf]lhd k|wfgdGqLn] ljZjf;sf] dt k|fKt ug{ g;s]df ;efd'vn] ;f]

sf] hfgsf/L /fi6«kltnfO{ lbg]5 .

153. cljZjf;sf] k|:tfj M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !)) sf] pkwf/f -$_ adf]lhd ;efsf] ;Dk"0f{

;b:o ;ª\Vofsf] Ps rf}yfO{ ;b:on] k|wfgdGqLdfly ;bgsf] ljZjf; 5}g egL cljZjf;sf]

k|:tfjsf] lnlvt ;"rgf dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{ lbg ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;"rgf k|fKt ePkl5 dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf

;lrjn] ;efd'vnfO{ t'?Gt u/fpg' kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd ;"rgf k|fKt ePsf] ;ft lbgkl5sf] s'g} a}7sdf ;efd'vn]

cljZjf;sf] k|:tfjdfly 5nkmn x'g] lbg / ;do tf]sL ;f] s'/f ;b:osf] clu|d hfgsf/Lsf

nflu ;"rgfkqdf k|sfzg u/fpg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd tf]lsPsf] lbg / ;dodf k|:tfjs ;b:odWo] klxnf]

b:tvtstf{ jf lghn] clws[t u/]sf] ;b:osf] gfd ;efd'vn] af]nfPkl5 ;f] ;b:on] a}7sdf

k|:tfj k]z ug]{5 / lghn] rfx]df k|:tfj k]z ug'{ cl3 ;f] ;DaGwdf cfˆgf] jQmJo lbg

;Sg]5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] k|:tfjdf 5nkmn ug{ ;efd'vn] ;dofjlw lgwf{/0f

ug]{5 / ;f] ;dofjlwsf] cGtdf k|wfgdGqL jf lgh c:j:y eO{ jf sfa" aflx/sf] kl/l:ylt

k/L a}7sdf cfkm}+} pkl:yt x'g c;dy{ ePdf lghåf/f clws[t s'g} dGqLn] k|:tfj /

5nkmndf p7]sf k|Zgsf] hjfkm lbg]5 .

-^_ pklgod -%_ adf]lhd k|wfgdGqL jf lghåf/f clws[t s'g} dGqLn] hjfkm lbPkl5

k|:tfjs ;b:on] a}7ssf] cg'dlt lnO{ k|:tfj lkmtf{ lng ;Sg]5 .

-&_ pklgod -^_ adf]lhd k|:tfjs ;b:on] k|:tfj lkmtf{ glnPdf ;efd'vn] pQm

k|:tfjnfO{ lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't ug]{5 .

-*_ cljZjf;sf] k|:tfjdfly ;efsf] lg0f{o ;b:osf] b:tvt ;lxtsf] dt

ljefhgåf/f x'g]5 .

-(_ o; lgod adf]lhdsf] k|:tfj ;efdf tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o

;ª\Vofsf] ax'dtaf6 kfl/t ePdf ;f] sf] hfgsf/L ;efd'vn] /fi6«kltnfO{ lbg]5 .

kl/R5]b – !(

dxfleof]usf] k|:tfj

154. /fi6«klt jf pk/fi6«klt lj¿4 dxfleof]u k|:tfj M -!_ /fi6«klt jf pk/fi6«kltn] ;+ljwfg /

sfg"gsf] uDeL/ pNnª\3g u/]sf] egL ;+ljwfgsf] wf/f !)! sf] pkwf/f -!_ adf]lhd

dxfleof]usf] k|:tfj k|ltlglw ;efdf tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf] Ps rf}yfO{

Page 39: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

38

;b:on] /fi6«klt jf pk/fi6«klt lj?4 To:tf] k|:tfj k]z ug'{ k/]sf] cfwf/ / sf/0f v'nfO{ ;f]

sf] ;"rgf dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfj k|fKt ePkl5 dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf

;lrjn] ;efd'v ;dIf k]z ug]{5 . To:tf] k|:tfj btf{ ePsf] ldltn] ;ft lbg leq a}7sdf

5nkmn x'g] u/L lbg / ;do tf]lsg]5 .

-#_ k|ltlglw ;efsf] clwj]zg rfn' g/x]sf]] cj:yfdf pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfj

k]z ug]{ ;b:on] To:tf] k|:tfj btf{ ePsf] ldltn] a9Ldf kGw| lbg leq a}7s a:g] u/L

;+ljwfgsf] wf/f (# sf] pkwf/f -#_ adf]lhd k|ltlglw ;efsf] clwj]zg cfXjfg ;d]tsf] dfu

ug'{ kg]{5 .

-$_ pklgod -@_ adf]lhd tf]lsPsf] lbg / ;dodf ;efd'vn] gfd af]nfPkl5

k|:tfjs ;b:on] dxfleof]usf] k|:tfj a}7sdf k|:t't ug]{5 / lghn] rfx]df k|:tfj k]z ug'{

cl3 jQmJo lbg ;Sg]5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhd k|:tfj k]z ePkl5 ;efd'vn] ;f] k|:tfjdf 5nkmn x'g]

;dofjlw lgwf{/0f ug]{5 / ;f] 5nkmn ;dfKt ePkl5 k|:tfjs ;b:on] rfx]df a}7ssf]

cg'dlt lnO{ k|:tfj lkmtf{ lng ;Sg]5 .

-^_ pklgod -%_ adf]lhd k|:tfj lkmtf{ glnPdf hfFra'em ug{ ;efd'vn] P3f/

;b:oLo Ps hfFra'em ;ldlt u7g ug{ k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 . To;/L ;ldlt u7g ePdf

;f] ;ldltnfO{ /fi6«klt jf pk/fi6«klt;Fu ;+ljwfg Pj+ ;+3Lo sfg'gsf] uDeL/ pNn+3g u/]

gu/]sf] ;DaGwdf k|df0f ;+sng ug]{ / cfjZostf cg';f/ /fi6«klt jf pk/fi6«klt;Fu k|df0f

a'‰g] clwsf/ ;d]t x'g]5 .

-&_ pklgod -^_ adf]lhd hfFra'em ;ldlt u7g ug]{ k|:tfj kfl/t ePdf

dxfleof]usf] k|:tfj ;lxtsf cfjZos sfuhft ;efd'vn] hfFra'em ;ldltdf k7fpg]5 / ;f]

s'/fsf] ;"rgf /fi6«klt jf pk/fi6«klt / ;DalGwt lgsfonfO{ lbg]5 .

-*_ hfFra'em ;ldltsf ;b:on] cfk"mdWo]af6 ;ldltsf] ;efklt rog ug{ ;Sg]5g\ .

155. hfFra'em ;ldltsf] sfof{jlw M hfFra'em ;ldltsf] sfof{jlw ;ldlt u7g ePsf] ldltn] tLg

dlxgfsf] x'g]5 .

156. hfFra'em ;ldltsf] sfo{ljlw M -!_ dxfleof]usf] k|:tfj ;lxtsf] sfuhft k|fKt ePkl5

hfFra'em ;ldltn] oyfzL3| sf/afxL z'¿ ug'{ kg]{5 .

-@_ hfFra'em ;ldltsf] ;efkltn] ;efd'vsf] lgb]{zgdf ;ldltsf] sfo{ljlw Jojl:yt

ug]{5 .

-#_ hfFra'em ;ldltn] cfjZostf cg';f/ ;+3Lo ;+;b ;lrjfnosf cltl/Qm cGo

clwsf/Lsf] klg ;xof]u lng ;Sg]5 .

157. hfFra'em ;ldltsf] k|ltj]bg M -!_ hfFra'em ;ldltn] k|To]s cf/f]ksf] 5fglag u/L dxfleof]u

nfu]sf] /fi6«klt jf pk/fi6«kltnfO{ ;kmfO{ k]z ug]{ dgfl;a df}sf ;d]t lbO{ ;a} tYodf

ljrf/ u/L dxfleof]u k|dfl0ft x'G5 jf x'Fb}g ;f] s'/fsf] 7x/ u/L sf/0f / cfwf/ v'nfO{

l;kmfl/; ;lxtsf] k|ltj]bg a}7sdf k|:t't ug]{5 .

Page 40: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

39

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|ltj]bgdfly a}7sdf 5nkmn x'g] lbgsf] sDtLdf b'O{

lbg cufj} ;f] k|ltj]bg ;a} ;b:onfO{ ljt/0f ul/g]5 .

158. hfFra'em ;ldltsf] k|ltj]bgdfly ljrf/ M -!_ ;efd'vn]] tf]s]sf] lbg / ;dodf hfFra'em

;ldltsf] ;efklt jf lghsf] cg'kl:yltdf ;efd'vn] tf]s]sf] ;f] ;ldltsf] s'g} ;b:on]

;ldltsf] k|ltj]bgdfly ljrf/ ul/of];\ egL a}7sdf k|:tfj k]z ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:tfj k]z ePkl5 ;f] k|ltj]bgdfly a}7sdf 5nkmn

x'g]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd 5nkmn x'Fbf s'g} ;b:on] ;f] k|ltj]bgdf ;efd'vn]]

pko'Qm 7x¥ofPsf] ¿kdf ;+zf]wg k]z ug{ jf s'g} ljz]if s'/fsf] ;DaGwdf k'gM 5fglag ug{

k|ltj]bgnfO{ hfFra'em ;ldltdf lkmtf{ k7fOof];\ eGg] ;+zf]wg k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd hfFra'em ;ldltdf lkmtf{ k7fOof];\ eGg] k|:tfj :jLs[t

ePdf ;f] k|ltj]bg ;ldltdf k7fOg]5 / ;ldltn] ;ft lbg leq k'gM 5fglag u/L cfˆgf]

k|ltj]bg a}7sdf k]z ug'{ kg]{5 .

159. hfFra'em ;ldltsf] k|ltj]bg :jLs[t ul/of];\ eGg] k|:tfj M -!_ lgod !%* sf] pklgod -@_

adf]lhd k|ltj]bgdfly 5nkmn ;dfKt ePkl5 jf ;f]xL lgodsf] pklgod -$_ adf]lhd

hfFra'em ;ldltsf] k|ltj]bg a}7sdf k'gM k|fKt ePkl5 ;ldltsf] ;efkltn] jf lghsf]

cg'kl:yltdf ;efd'vn]] tf]]s]sf] ;ldltsf] cGo s'g} ;b:on] k|ltj]bgdf plNnlvt l;kmfl/;

:jLs[t ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:tfj k]z ePkl5 ;f] k|ltj]bgdf s'g} ;b:on] rfx]df

;efd'vn] lgwf{/0f u/]sf] sfo{ljlw cg'?k ;+zf]wg k]z ug{ ;Sg]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd k]z ePsf] k|:tfj jf pklgod -@_ adf]lhd k]z ePsf]

;+zf]wgdfly ;+lIfKt 5nkmn ePkl5 ;efd'vn] ;a} ;+zf]wg lg0f{ofy{ a}7sdf k]z ug'{ kg]{5

/ To;kl5 k|ltj]bgdf plNnlvt l;kmfl/;nfO{ lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't ug]{5 .

-$_ dxfleof]usf] k|:tfjdfly ;efsf] lg0f{o ;b:osf] b:tvt ;lxtsf] dt

ljefhgåf/f x'g]5 .

-%_ /fi6«klt jf pk/fi6«klt lj?4 o; kl/R5]b adf]lhd dxfleof]usf] k|:tfj k|ltlglw

;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6 kfl/t ePdf ;Gb]z

;lxt /fli6«o ;efdf k7fOg]5 .

160. :jtM kbd'Qm ePsf] dflgg] M -!_ /fi6«klt jf pk/fi6«klt lj?4 k|:t't dxfleof]usf] k|:tfj

;+3Lo ;+;bsf] b'j} ;bgaf6 ;DalGwt ;bgdf tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf]

b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6 kfl/t ePdf ;DalGwt /fi6«klt jf pk/fi6«klt :jtM kbd'Qm ePsf]

dflgg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd :jtM kbd'Qm ePsf] hfgsf/L dxf;lrjn] ;DalGwt

kbflwsf/L / g]kfn ;/sf/, k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{nonfO{ lbg]5 .

-#_ dxfleof]usf] k|:tfj kfl/t eO{ kbd'Qm ePsf] JolQmn] /fi6«klt jf pk/fi6«klt

kbdf /xFbf s'g} s;"/ u/]sf] eP To:tf] s;"/df ;+3Lo sfg"g adf]lhd sf/afxL ug{ afwf kg{]

Page 41: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

40

5}g .

-$_ dxfleof]usf] k|:tfj kfl/t eO{ kbd'Qm ePsf]] JolQmn] To:tf] kbaf6 kfpg] s'g}

;'ljwf lng / eljiodf s'g} klg ;fj{hlgs kbdf lgo'lQm jf dgf]gog x'g ;Sg] 5}g .

161. ;++j}wflgs cËsf] k|d'v jf ;b:osf lj¿4sf] dxfleof]u k|:tfj M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !)! sf]

pkwf/f -@_ adf]lhdsf kbflwsf/Lsf lj?å dxfleof]usf] k|:tfj k]z ug'{ k/]sf] cfwf/ /

sf/0f v'nfO{ To:tf] k|:tfj k]z ug]{ ;"rgf dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{

lbg'kg]{5 .

:ii6Ls/0f M o; kl/R5]bsf] k|of]hgsf] nflu ækbflwsf/LÆ eGgfn] æg]kfnsf] k|wfg GofofwLz

jf ;jf]{Rr cbfntsf GofofwLz, Gofo kl/ifb\sf ;b:o, ;+j}wflgs lgsfosf k|d'v jf

kbflwsf/LÆ nfO{ ;Demg' k5{ .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfj k|fKt ePkl5 dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf

;lrjn] ;efd'v ;dIf k]z ug]{5 . To:tf] k|:tfj btf{ ePsf] ldltn] ;ft lbgkl5sf] s'g}

a}7sdf 5nkmn x'g] u/L ;efd'vn] lbg / ;do tf]Sg]5 .

-#_ k|ltlglw ;efsf] clwj]zg rfn' g/x]sf]] cj:yfdf pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfj

k]z ug]{ ;b:on] To:tf] k|:tfj btf{ ePsf] ldltn] a9Ldf kGw| lbgleq a}7s a:g] u/L

;+ljwfgsf] wf/f (# sf] pkwf/f -#_ adf]lhd clwj]zg cfXjfg ;d]tsf] dfu ug'{ kg]{5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd clwj]zg cfXjfg ul/Psf] cj:yfdf To:tf] clwj]zg

k|f/De ePsf] tLg lbgleqsf] s'g} a}7sdf dxfleof]usf] k|:tfj pk/ 5nkmn x'g] u/L lbg /

;do tf]lsg]5 .

-%_ pklgod -@_ jf -$_ adf]lhd tf]lsPsf] lbg / ;dodf ;efd'vn] gfd af]nfPkl5

k|:tfjs ;b:on] dxfleof]usf] k|:tfj a}7sdf k|:t't ug]{5 / lghn] rfx]df k|:tfj k]z ug'{

cl3 jQmJo lbg ;Sg]5 .

-^_ pklgod -%_ adf]lhd k|:tfj k]z ePkl5 ;efd'vn] ;f] k|:tfjdf 5nkmn x'g]

;dofjlw lgwf{/0f ug]{5 / ;f] 5nkmn ;dfKt ePkl5 ;efd'vn] To:tf] k|:tfjnfO{ lgod

!^! adf]lhdsf] dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltdf k7fpg]5 .

-&_ pklgod -!_ adf]lhd dxfleof]uaf6 kbd'Qm x'g] JolQmn] ;+ljwfgsf] uDeL/

pNnª\3g u/]sf] jf sfo{Ifdtfsf] cefj jf v/fa cfr/0f jf kbLo bfloTjsf] kfng

Odfgbf/Lk"j{s gu/]sf] jf cfrf/ ;+lxtfsf] uDeL/ pNnª\3g u/]]sf] eGg] cfwf/df k|fKt

;"rgf, hfgsf/L jf ph'/L u|fx\o /x]sf] egL sDtLdf tLg hgf ;b:on] k|dfl0ft u/L k]z

u/]df lgod !^@ adf]lhdsf] ;ldltn] To:tf] ph'/Ldfly 5fglag u/L dxfleof]u ;DaGwL

sf/afxLsf nflu ;ef ;dIf l;kmfl/; u/]df dxfleof]usf] k|:tfj k]z x'g ;Sg]5 .

-*_ pklgod -&_ adf]lhd ;ldltn] k|f/lDes cg';Gwfg ubf{ ;DalGwt JolQmnfO{

dxfleof]u nfUg ;Sg] dgfl;a / kof{Kt cfwf/ b]lvPdf dxfleof]usf] l;kmfl/; k]z ug{

;Sg]5 . o;/L k]z ePsf] l;kmfl/; a}7sdf lg0f{ofy{ k]z ubf{ k|ltlglw ;efdf tTsfn sfod

/x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf] Ps rf}yfO{ ;b:on] ;dy{g u/]df dxfleof]usf] sf/afxLsf]

k|s[of k|f/De x'g]5 .

-(_ pklgod -!_ / -*_ adf]lhd dxfleof]usf] sf/afxL k|f/De ePkl5 cf/f]lkt

g]kfnsf] k|wfg GofofwLz jf ;jf]{Rr cbfntsf GofofwLz, Gofo kl/ifb\sf ;b:o, ;+j}wflgs

Page 42: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

41

lgsfosf k|d'v jf kbflwsf/Ln] To:tf] sf/afxLsf] 6'ª\uf] gnfu];Dd cfˆgf] kbsf] sfo{

;Dkfbg ug{ kfpg] 5}g .

162. dxfleof]u l;kmfl/; ;ldlt M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !)! sf] pkwf/f -@_ adf]lhdsf kbflwsf/L

lj?å dxfleof]usf] k|:tfj k]z ug]{ cfwf/ / sf/0f ljBdfg eP–gePsf] 5fglag u/L

l;kmfl/; ug]{ k|of]hgsf nflu k|ltlglw ;efdf Ps dxfleof]u l;kmfl/; ;ldlt /xg]5 .

-@_ dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltdf P3f/ hgf ;b:o /xg] 5g\ .

-#_ dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltsf] u7g ;DaGwL k|:tfj sfo{Joj:yf k/fdz{

;ldltsf] k/fdz{ lnO{ ;efd'vn] a}7sdf k]z ug]{5 .

-$_ dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltsf ;b:on] cfk"mdWo]af6 ;ldltsf] ;efklt rog ug]{

5g\\ .

163. dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltsf] sfo{ljlw M -!_ lgod !^! adf]lhd dxfleof]usf] k|:tfj k|fKt

ePkl5 dxfleof]u l;kmf/L; ;ldltn] oyfzL3| sf/afxL k|f/De ug'{ kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;ldltn] sf/afxL k|f/De ePkl5 cf/f]lkt kbflwsf/LnfO{

;ft lbgleq lghnfO{ nfu]sf] cf/f]ksf] ;kmfO{ k]z ug]{ plrt df}sf lbO{ cfjZos cg';Gwfg

ug'{ kg]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd k]z u/]sf] ;kmfO{ ;Gtf]ifhgs gePdf jf tf]lsPsf] Dofb

leq To:tf] kbflwsf/L cfkmF} pkl:yt eO{ s'g} ;kmfO{ k]z gu/]df dxfleof]u l;kmfl/;

;ldltn] cfˆgf] l;kmfl/; ;lxtsf] k|ltj]bg ;bg ;dIf k]z ug]{5 .

-$_ dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltn] cfˆgf] sf/afxL k|f/De u/]sf] ldltn] a9Ldf tLg

dlxgfleq l;kmfl/; ;lxtsf] k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{5 .

-%_ dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltn] cfk\mgf] cfGtl/s sfo{ljlw cfkm}F Jojl:yt ug]{5 .

164. dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltsf] k|ltj]bg M -!_ dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltn] cfˆgf] l;kmfl/;

;lxtsf] k|ltj]bg ;efdf k|:t't ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|ltj]bgdfly a}7sdf 5nkmn x'g] lbgsf] sDtLdf b'O{

lbg cufj} ;f] k|ltj]bg ;a} ;b:onfO{ ljt/0f ul/g]5 .

165. dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltsf] k|ltj]bgdfly ljrf/ M -!_ ;efd'vn] tf]s]sf] lbg / ;dodf

dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltsf] ;efklt jf lghsf] cg'kl:yltdf ;efd'vn] tf]s]sf] ;f]

;ldltsf] cGo s'g} ;b:on] ;ldltsf] k|ltj]bgdfly ljrf/ ul/of];\ egL a}7sdf k|:tfj k]z

ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:tfj k]z ePkl5 ;f] k|ltj]bgdfly a}7sdf 5nkmn

x'g]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd 5nkmn x'Fbf s'g} ;b:on] ;f] k|ltj]bgdf ;+zf]wg k]z ug{

jf s'g} ljz]if s'/fsf] ;DaGwdf k'gM 5fglag ug{ k|ltj]bgnfO{ dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltdf

lkmtf{ k7fOof];\ eGg] k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltdf lkmtf{ k7fOof];\ eGg] k|:tfj

:jLs[t ePdf ;f] k|ltj]bg pQm ;ldltdf k7fOg]5 / ;ldltn] klg ;ft lbgleq k'gM 5fglag

Page 43: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

42

u/L cfˆgf] k|ltj]bg a}7sdf k7fpg]5 .

166. dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltsf] k|ltj]bg :jLs[t ul/of];\ eGg] k|:tfj M -!_ lgod !^% sf]

pklgod -@_ adf]lhd k|ltj]bg dfly 5nkmn ;dfKt ePkl5 jf ;f]xL lgodsf] pklgod -$_

adf]lhd dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltsf] k|ltj]bg a}7sdf k'gM k|fKt ePkl5 ;ldltsf]

;efkltn] jf lghsf] cg'kl:yltdf ;efd'vn] tf]]s]sf] ;f] ;ldltsf] cGo s'g} ;b:on]

k|ltj]bgdf plNnlvt l;kmfl/; :jLs[t ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:tfj k]z ePkl5 ;f] k|ltj]bgdf s'g} ;b:on] rfx]df

;+zf]wg k]z ug{ ;Sg]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd k]z ePsf] k|:tfj jf pklgod -@_ adf]lhd k]z ePsf]

;+zf]wgdfly ;+lIfKt 5nkmn ePkl5 ;efd'vn] ;a} ;+zf]wg lg0f{ofy{ a}7sdf k]z ug'{ kg]{5

/ To;kl5 k|ltj]bgdf plNnlvt l;kmfl/;nfO{ lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't ul/g]5 .

-$_ dxfleof]usf] k|:tfjdfly ;efsf] lg0f{o ;b:osf] b:tvt ;lxtsf] dt

ljefhgåf/f x'g]5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] lg0f{osf] hfgsf/L dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf

;lrjn] g]kfn ;/sf/nfO{ lbg]5 .

-^_ s'g} kbflwsf/Lsf] lj?4df o; kl/R5]b adf]lhd k|:t't k|:tfjdf 5fglag u/L

dxfleof]u k|dfl0ft x'G5 eGg] 7x/sf ;fy dxfleof]u l;kmfl/; ;ldltn] k]z u/]sf] k|ltj]bg

k|ltlglw ;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6 kfl/t

ePdf ;DalGwt kbflwsf/L kbd'Qm x'g]5 .

-&_ dxfleof]usf] k|:tfj kfl/t eO{ kbd'Qm ePsf g]kfnsf] k|wfg GofofwLz jf

;jf]{Rr cbfntsf GofofwLz, Gofokl/ifbsf ;b:o, ;+j}wflgs lgsfosf k|d'v jf kbflwsf/Ln]

kbdf /xFbf s'g} s;"/ u/]sf] eP To:tf] s;"/df ;+3Lo sfg"g adf]lhd sf/afxL ug{ afwf kg{]

5}g .

-*_ o; kl/R5]b adf]lhd dxfleof]usf] k|:tfj kfl/t eO{ kbd'Qm ePsf]] JolQmn]

To:tf] kbaf6 kfpg] s'g} ;'ljwf lng / eljiodf s'g} klg ;fj{hlgs kbdf lgo'lQm jf

dgf]gog x'g ;Sg] 5}g .

167. o;} kl/R5]b adf]lhd x'g] M k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg dxfleof]u

;DaGwL sf/afxL o;} kl/R5]bdf Joj:yf eP adf]lhd x'g]5 .

kl/R5]b – @)

;efsf]] uf]Ko a}7s

168. ;efsf] uf]Ko a}7s M -!_ /fli6«o ;'/Iff / /fli6«o ;Í6 ;DaGwL s'g} ljifosf] 5nkmn uf]Ko

a}7sdf ul/of];\ egL k|wfgdGqLn] cg'/f]w u/]df tyf To:tf] cg'/f]w ;efd'vnfO{ dgfl;a

nfu]df ;f] ljifosf] 5nkmn uf]Ko a}7sdf u/fpg] lg0f{o ug{ ;Sg]5 .

-@_ ;efsf] uf]Ko a}7s a;]sf] ;dodf ;efsf ;b:o afx]s s'g} klg JolQm a}7s

sIfdf a:g kfpg] 5}g .

Page 44: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

43

t/ /fli6«o ;efsf ;b:o / ;efd'vn] cg'dlt lbPsf JolQmsf xsdf of] Joj:yf

nfu" x'g] 5}g .

-#_ uf]Ko a}7ssf] sf/afxL jf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0fsf] clen]v ;efd'vn] pko'Qm

7x¥ofPsf] tl/sfn] /fVg / k|sfzg u/fpg ;Sg]5 . ;efd'v jf lghn] clws[t u/]sf] JolQm

afx]s cGo s'g} klg JolQmn] uf]Ko a}7ssf] sf/afxLsf] s'g} clen]v /fVg jf s;}nfO{ To:tf]

a}7ssf] s'g} s'/f eGg jf k|rf/ ug{ x'Fb}g .

-$_ uf]Ko a}7ssf] ;~rfng ljlw ;efd'vn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

-%_ uf]Ko a}7ssf] sf/afxL uf]Ko /flv/xg' cfjZos 5}g eGg] nfu]df ;efd'vsf]

cg'dltn] k|wfgdGqL jf lghåf/f clws[t s'g} ;b:on] uf]Ko a}7ssf] sf/afxL uf]Ko g/fVg]

k|:tfj a}7sdf k|:t't ug{ ;Sg]5 .

-^_ pklgod -%_ adf]lhdsf] k|:tfj a}7saf6 :jLs[t ePdf ;lrjn] uf]Ko a}7ssf]

sf/afxL / lg0f{osf] ljj/0f tof/ u/L ;efd'vn] lgb]{zg u/] adf]lhd k|sfzg ug]{5 .

kl/R5]b – @!

k|ltlglw ;efsf ;ldlt

169. ;ldlt u7g ug{ ;lsg] M k|ltlglw ;efsf] lgoldt sfo{df ;xof]u k'¥ofpg k|ltlglw ;ef

cGt{ut ljifout ;ldlt / ljz]if ;ldlt u7g ug{ ;lsg]5 .

170. ljifout ;ldlt M g]kfn ;/sf/nfO{ k|ltlglw ;ef k|lt pQ/bfoL / hjfkmb]xL agfpg,

;/sf/af6 eP u/]sf sfd sf/afxLsf] cg'udg / d"NofÍg u/L cfjZos lgb]{zg jf /fo

;Nnfx lbg ;d]tsf nflu ;+ljwfgsf] wf/f (& adf]lhd k|ltlglw ;efdf b]xfo adf]lhdsf]

gfd / sfo{If]q /x]sf] ;ldlt /xg]5g\ M

qm=;=

;ldltsf] gfd sfo{If]q

1. cy{ ;ldlt cy{ dGqfno, /fli6«o k|fs[lts ;|f]t tyf ljQ cfof]u, nufgL jf]8{ / /fli6«o of]hgf cfof]u .

2. cGt/f{li6«o ;DaGw ;ldlt

k//fi6« dGqfno / ;F:s[lt, ko{6g tyf gful/s p8\8og dGqfno .

3. pBf]u tyf jfl0fHo / >d tyf pkef]Qmf

lxt ;ldlt

pBf]u, jfl0fHo tyf cfk"lt{ dGqfno, >d, /f]huf/ tyf ;fdflhs ;'/Iff dGqfno / pkef]Qmf lxt ;DaGwL .

4. sfg"g, Gofo tyf dfgj clwsf/ ;ldlt

sfg"g, Gofo tyf ;+;bLo dfldnf dGqfno, Gofo kl/ifb\, Gofo ;]jf cfof]u, dxfGoflwjQmfsf] sfof{no / dfgj clwsf/ .

5. s[lif, ;xsf/L tyf k|fs[lts ;|f]t ;ldlt

s[lif, e"ld Joj:yf tyf ;xsf/L dGqfno, pmhf{ dGqfno, hn;|f]t tyf l;FrfO{ dGqfno / jg tyf jftfj/0f dGqfno .

Page 45: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

44

qm=;=

;ldltsf] gfd sfo{If]q

6. dlxnf tyf ;fdflhs ;ldlt

dlxnf, afnaflnsf tyf Ho]i7 gful/s dGqfno, /fli6«o dlxnf cfof]u, /fli6«o blnt cfof]u, /fli6«o ;dfj]zL cfof]u, cflbjf;L hghftL cfof]u, dw]zL cfof]u, yf? cfof]u / d'l:nd cfof]u .

7. /fHo Joj:yf tyf ;'zf;g ;ldlt

k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\\sf] sfof{no, u[x dGqfno, /Iff dGqfno, ;+3Lo dfldnf tyf ;fdfGo k|zf;g dGqfno, clVtof/ b'¿kof]u cg';Gwfg cfof]u, nf]s ;]jf cfof]u / lgjf{rg cfof]u Pj+ zflGt k|s[of .

8. ljsf; tyf k|ljlw ;ldlt

ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno, ;~rf/ tyf ;"rgf k|ljlw dGqfno, vfg]kfgL dGqfno, zx/L ljsf; dGqfno / /fli6«o k'glgdf{0f k|flws/0f .

9. lzIff tyf :jf:Yo ;ldlt

lzIff, lj1fg tyf k|ljlw dGqfno, :jf:Yo tyf hg;ª\Vof dGqfno / o'jf tyf v]ns"b dGqfno .

10. ;fj{hlgs n]vf ;ldlt

;fj{hlgs n]vf / dxfn]vf kl/Ifssf] jflif{s k|ltj]bg .

171. yk ljifo tf]Sg] M lgod !&) df gk/]sf ljifo ;efd'vn] pko'Qm ;Dem]sf] ;ldltsf] sfo{If]q

leq /xg] u/L tf]Sg]5 .

172. ljifout ;ldltsf] u7g M -!_ lgod !&) adf]lhdsf k|To]s ;ldltdf ;efd'vn] k|ltlglw

;efsf] ;xdlt lnO{ kb]g ;b:o afx]s a9Ldf @& hgf ;b:o dgf]gog ug]{5 .

-@_ k|wfgdGqL ;a} ;ldltsf] / ;ldltsf] sfo{If]ql;t ;DalGwt dGqL ;f] ;ldltsf]

kb]g ;b:o x'g]5 .

-#_ ;ldltdf ;b:osf] dgf]gog ubf{ ;bgdf k|ltlglwTj ug]{ /fhgLlts bnsf] ;b:o

;ª\Vof, dlxnf, blnt, cflbjf;L hghftL, v;–cfo{, dw]zL, yf?, d'l:nd, lk5l8Psf] If]q,

cNk;+Vos ;d'bfo ;d]tsf] ;dfg'kflts k|ltlglwTj u/fOg]5 .

-$_ dGqL afx]s s'g} ;b:o Ps} ;fy PseGbf a9L ljifout ;ldltsf] ;b:o x'g

;Sg] 5}g .

-%_ pklgod -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} ;b:o cfjZostf

cg';f/ cfkm" ;b:o gePsf] ;ldltsf] a}7sdf ;xefuL eO{ 5nkmndf efu lng rfx]df

;DalGwt ;ldltsf] ;efkltnfO{ a}7s a:g] lbg eGbf sDtLdf Pslbg cufj} hfgsf/L lbO{

pkl:yt x'g ;Sg]5 .

t/ lghnfO{ To:tf] ;ldltdf dtbfgsf] clwsf/ x'g] 5}g .

173. ;efkltsf] lgjf{rg M -!_ o; kl/R5]bdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s o; kl/R5]b

cGtu{tsf ;ldltdf ;efd'vn] tf]s]sf] lbg ;efkltsf] lgjf{rg x'g]5 / To;sf] ;"rgf

;lrjn] c7\rfnL; 306f cufj} k|sfzg ug]{5 .

-@_ ;efkltsf] lgjf{rgsf] nflu tf]lsPsf] lbgsf] cl3Nnf] lbg ck/fGx kfFr ah];Dd

s'g} ;b:on] csf]{ s'g} ;b:onfO{ ;efklt kbdf lgjf{lrt ul/of];\ eGg] cg';"rL–#

adf]lhdsf] 9fFrfdf k|:tfjsf] ;"rgf ;lrjnfO{ lbg' kg]{5

Page 46: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

45

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|:tfjsf] ;"rgf k|:tfjs ;b:on] ;ldltdf k|:t't

u/]kl5 ;dy{s ;b:on] ;dy{g ug]{5 .

-$_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|:tfjsf] Ps dfq ;"rgf k|fKt ePdf ;dy{s ;b:on]

af]ln;s]kl5 tTsfn ;efkltTj ug]{ ;b:on] k|:tfljt ;b:o ;efklt kbdf lglj{/f]w

lgjf{lrt ePsf] 3f]if0ff ug]{5 . k|:tfjsf] ;"rgf PseGbf a9L k|fKt ePdf btf{qmddf k|To]s

;dy{s ;b:on] af]ln;s]kl5 ;a} k|:tfjdfly ;fdfGo 5nkmn x'g]5 / To;kl5 tTsfn

;efkltTj ug]{ ;b:on] k|:tfjnfO{ qmdzM ;ldlt ;dIf lg0f{ofy{ k|:t't ug]{5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhd lg0f{ofy{ k|:t't ubf{ k|:tfjsf] kIfdf x'g] ;b:onfO{ æx'G5Æ

/ ljkIfdf x'g] ;b:onfO{ æx'GgÆ eGg] zAb pRrf/0f ug{ nufO{ ax'dt k|fKt ug]{ ;b:o

;efklt kbdf lgjf{lrt ePsf] 3f]if0ff ul/g]5 .

-^_ pklgod -$_ adf]lhd ;ldlt ;dIf lg0f{ofy{ k|:t't PseGbf a9L k|:tfjdWo] s'g}

k|:tfj :jLs[t ePkl5 ;f] k|:tfjåf/f k|:tfljt ;b:o ;efklt kbdf lgjf{lrt ePsf]

7xl/g]5 / afFsL k|:tfjnfO{ lg0f{ofy{ k|:t't ul/g] 5}g .

-&_ ;ldltsf] ;efkltTj ug]{ ;b:onfO{ dt lbg] clwsf/ x'g] 5}g .

t/ dt a/fa/ ePdf lg0ff{os dt lbg o; pklgodn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

-*_ kb]g ;b:on] cfk"m ;b:o ePsf] s'g} Ps ;ldltdf dfq dt lbg kfpg]5 / s'g

;ldltdf dtbfg ug]{ xf] ;f] sf] hfgsf/L lgjf{rgsf] ;"rgf k|sflzt ePsf] rf}aL; 306fleq

;efd'vnfO{ lbg'kg]{5 .

t/ k|ltlglw ;efsf] ;b:o gePsf] kb]g ;b:on] dt lbg kfpg] 5}g .

-(_ s'g} klg dGqL ;efklt kbdf lgjf{lrt x'g / ;ldltsf] a}7ssf] ;efkltTj ug{

kfpg] 5}g .

-!)_ ;ldltsf] ;efklt gePsf] jf g/x]sf] cj:yfdf pkl:yt ;b:odWo] Ho]i7

;b:on] ;ldltsf] a}7ssf] ;efkltTj ug]{5 .

-!!_ Ho]i7 ;b:o ;efklt kbsf] lgldQ k|:tfljt ePdf To;kl5sf] pkl:yt Ho]i7

;b:on] ;ldltsf] a}7ssf] ;efkltTj ug]{5 .

-!@_ ;ldltsf] ;efklt kbdf lgjf{lrt ;b:on] ;efd'v ;dIf cg';"rL–$ adf]lhd

kb tyf uf]kgLotfsf] zky u|x0f ug'{ kg]{5 .

-!#_ o; kl/R5]b adf]lhd ;efkltsf] lgjf{rg ubf{ ljifout ;ldltdf slDtdf Ps

ltxfO{ dlxnf ;efklt lgjf{lrt x'g]u/L Joj:yf ul/g]5 .

-!$_ ;ldltsf ;efkltsf] lgjf{rg ;DaGwL cGo sfo{ljlw ;efd'vn] tf]s] adf]lhd

x'g]5 .

174. ljifout ;ldltsf] sfof{jlw / ;efklt tyf ;b:osf] kb l/Qm x'g] cj:yf M -!_ lgod !&)

adf]lhdsf k|To]s ;ldltsf] sfof{jlw k|ltlglw ;efsf] cjlwe/sf] nflu x'g]5 .

t/ ;efd'vn] k|ltlglw ;efsf] ;xdlt lnO{ ;b:osf] x]/k]m/ jf yk36 ug{ ;Sg]5 .

-@_ ;ldltsf] ;efklt kb b]xfosf] s'g} cj:yfdf l/Qm x'g]5 M–

-s_ ;b:o g/x]df, -v_ dGqL ePdf, -u_ /fhLgfdf lbPdf, jf -3_ cfˆgf] kbsf] lhDd]jf/L OdfGbf/Lk"j{s k"/f u/]sf] 5}g egL ;DalGwt

Page 47: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

46

;ldltsf ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtn] k|:tfj kfl/t u/]df .

-#_ ;ldltsf] ;b:osf] kb b]xfosf] s'g} cj:yfdf l/Qm x'g]5 M–

-s_ ;b:o g/x]df, -v_ dGqL ePdf, -u_ ;ldltsf] ;b:o kbaf6 /fhLgfdf lbPdf, jf -3_ pklgod -!_ adf]lhd x]/k]m/ eO{ ;ldltsf] ;b:o g/x]df .

-$_ ;ldltsf] ;efkltsf] kb l/Qm x'g cfPdf lgod !&# adf]lhd / ;b:osf] kb

l/Qm x'g cfPdf lgod !&@ sf] pklgod -!_ adf]lhd k"lt{ ul/g]5 .

-%_ pklgod -@_ adf]lhd ;ldltsf] ;efkltsf] kb l/Qm x'g cfPdf ;ldltsf] a}7s

a;]sf] Ps dlxgfleq k"lt{ ul/g]5 .

175. ljifout ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ lgod !&) df tf]lsP adf]lhd cfˆgf]

sfo{If]qsf] kl/lwleq /xL k|To]s ljifout ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd

x'g]5 M–

-s_ cf–cfˆgf] sfo{If]q leq kg]{ dGqfno, cfof]u / lgsfo;Fu ;DalGwt

ljw]os pk/ bkmfjf/ 5nkmn u/L ;f] ;DaGwL k|ltj]bg k]z ug]{ .

-v_ dGqfno, ljefu / cGtu{tsf lgsfosf] gLlt tyf sfo{qmd, ;|f]t

kl/rfng, Joj:yfkg / c¿ o:t} lqmofsnfksf] d"NofÍg u/L

;DalGwt lgsfonfO{ cfjZos lgb]{zg lbg] / ;d'lrt l6Kk0fL,

l;kmfl/; / lgb]{zg ;lxtsf] jflif{s k|ltj]bg a}7sdf k]z ug]{,

-u_ dGqfno, ljefu / cGtu{tsf lgsfosf] /fh:j / Joo ;DaGwL

cg'dfgsf] hfFr u/L jflif{s cg'dfg tof/ ug]{ tl/sf, jflif{s

cg'dfgdf lglxt gLltsf] ;§f ckgfpg ;lsg] j}slNks gLlt /

jflif{s cg'dfgdf /x]sf] /sddf s] slt lskmfot ug{ ;lsG5 eGg]

;DaGwdf ;DalGwt lgsfonfO{ cfjZos lgb]{zg lbg] / cfˆgf] /fo

;lxtsf] jflif{s k|ltj]bg a}7sdf k]z ug]{,

-3_ dlGqn] ;/sf/sf] tk{maf6 a}7sdf ;do–;dodf lbPsf cfZjf;gnfO{

k"/f ug{ g]kfn ;/sf/åf/f s]–s:tf sbd p7fOPsf 5g\ ;f] ;DaGwdf

cWoog u/L ;DalGwt lgsfonfO{ cfjZos lgb]{zg lbg] / a}7sdf

k|ltj]bg k]z ug]{,

-ª_ ljifo;Fu ;DalGwt ;/sf/L lgsfosf] ;fj{hlgs ;DklQsf] lxgfldgf

eP, gePsf] cWoog, cg'udg / d"NofÍg u/L cfjZos lgb]{zg lbg]

/ a}7sdf k|ltj]bg k]z ug]{,

-r_ ;efåf/f k|Tofof]lht clwsf/ cGtu{t agfOPsf] lgod ;+ljwfg,

;DalGwt P]g, k|rlnt sfg"g adf]lhd jg]sf] 5 jf 5}g / ;/sf/åf/f

k|rlnt P]g, lgod cg'?k sfd eP u/]sf] 5 jf 5}g eGg] ljifodf

d'Nof+sg u/L ;DalGwt lgsfonfO{ cfjZos lgb]{zg lbg],

-5_ ;/sf/åf/f ;do–;dodf u7g x'g] 5fglag cfof]u÷;ldlt /

hfFra'em cfof]u÷;ldltåf/f k|:t't k|ltj]bg sfof{Gjogsf] cg'udg

Page 48: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

47

u/L ;DalGwt lgsfonfO{ cfjZos /fo, ;Nnfx / lgb]{zg lbg],

-h_ dGqfno, ljefu / cGo lgsfoaf6 ;Dkfbg ePsf sfdsf] cg'udg

tyf d"NofÍg u/L ;f] ;DaGwdf cfjZos lgb]{zg lbg],

-em_ a}7sn] ;'Dk]sf] cGo sfd ug]{, /

-`_ ;ldltsf] l;kmfl/;df ;efd'vaf6 cg'df]lbt ah]6 / sfo{qmdsf]

cwLgdf /xL cfˆgf] sfo{qmd ;~rfng ug]{ .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ljifout ;ldltn] sfo{ ;Dkfbg ubf{ ;DalGwt dGqfno

tyf ljefu, cfof]u / lgsfosf k|ltlglw / cfjZos k/] tt\ tt\ ljifosf ljz]if1;Fu ;d]t

5nkmn ug{ ;Sg]5 .

-#_ ljifout ;ldltn] cfˆgf] sfo{If]q cGtu{tsf] lhDd]jf/L ;'–Jojl:yt 9Ën] axg

ug]{ ;Gbe{df cfjZos sfo{ljlw sfo{of]hgf / sfo{tflnsf agfO{ nfu" ug{ ;Sg]5g\ .

-$_ ;fj{hlgs n]vf ;ldltn] ;efdf k]z ul/Psf] dxfn]vf k/LIfssf] jflif{s

k|ltj]bgdf plNnlvt a]?h'sf] hfFr u/L dxfn]vf k/LIfsåf/f ePu/]sf sfd sf/afxL / ;f]

;DaGwdf ;DalGwt lgsfoaf6 x'g' kg]{ sfd sf/afxL sfg"g ;Ët / cf}lrTok"0f{ tj/af6 eP

gePsf] ;DaGwdf ;d]t cWoog u/L cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 .

-%_ ;ldltsf] sfo{ ;Dkfbgsf] l;nl;nfdf ;ldltsf ;b:on] ;efd'vsf] k"j{ :jLs[tL

lnO{ cfjZos :yfgsf] e|d0f ug{ ;Sg]5g\ .

-^_ pklgod -%_ adf]lhd :jLs[lt dfu ubf{ To;/L e|d0f ug'{kg]{ sf/0f :ki6

v'nfO{Psf] x'g'kg]{5 .

-&_ o; lgod adf]lhd ;ldltn] a}7sdf k|:t't ug'{ kg]{ jflif{s k|ltj]bg jflif{s

cg'dfg k]z x'g' cufj} / c¿ k|ltj]bg h'g;'s} ;dodf k|:t't ug{ ;Sg]5g\ .

176. k|Tofof]lht Joj:yfkg ;DaGwL] sfo{ ubf{ Wofg /fVg' kg{] ljifo M -!_ lgod !&) adf]lhdsf] ;ldltn] k|Tofof]lht Joj:yfkg pk/ 5nkmn ubf{ b]xfosf ljifonfO{ ;d]t Wofgdf /fVg' kg]{5 M–

-s_ P]gåf/f k|Tofof]lht clwsf/ cGtu{t g]kfn ;/sf/n] agfpg' kg]{ lgod agfPsf] 5 jf 5}g,

-v_ ;+ljwfg jf P]gsf] p2]Zo cg'?k lgod ag]sf] 5 jf 5}g, -u_ P]gn] tf]s] adf]lhdsf ljifo lgoddf k/]sf 5g\ jf 5}gg\, -3_ s'g} s/ nufpg] jf p7fpg] s'/f lgoddf k/]sf] 5 jf 5}g, -ª_ P]gn] k|Tofof]lht u/]sf] Joj:yf cg';f/ ag]sf] lgodn] cbfntsf]

If]qflwsf/df k|ToIf jf ck|ToIf ?kn] x:tIf]k u5{ jf ub}{g, -r_ ;+ljwfg jf P]gn] :ki6 ?kdf To:tf] s'g} clwsf/ k|bfg gu/]sf] s'g}

Joj:yfsf] ;DaGwdf lgod k"j{k|efjL 5 jf 5}g, -5_ ;+lrt sf]if jf cGo ;/sf/L sf]ifaf6 lgoddf s'g} vr{ Joxf]g'{ k5{

jf kb}{g, -h_ ;+ljwfg jf P]gåf/f k|bQ clwsf/sf] ;Ldfleq lgod 5 jf 5}g, -em_ To:tf] lgod k|sfzg ug{ / ;+3Lo ;+;b ;lrjfno ;dIf k]z ug{df

cgfjZos l9nfO ul/Psf] 5 jf 5}g, / -`_ To:tf] lgodsf] clek|fo :ki6 ug{sf nflu s'g} :ki6Ls/0f cfjZos

k5{ jf kb}{g . -@_ ;ldltn] ;efdf k|ltj]bg k|:t't ubf{ b]xfosf ljifo ;d]t ;dfj]z ug{ ;Sg]5 M

-s_ pklgod -!_ df pNn]v ePb]lv cltl/Qm s'g} lgod k"0f{ jf cf+lzs

Page 49: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

48

?kdf vf/]h jf ;+zf]wg ug'{kg]{ b]lvPdf To;sf] sf/0f ;lxtsf] l;kmfl/;, /

-v_ dGqLn] ;/sf/sf] tk{maf6 ;ef jf ;ldltdf ;do–;dodf lbPsf cfZjf;gnfO{ k"/f ug{ g]kfn ;/sf/åf/f s]–s:tf sbd p7fOPsf 5g\ ;f] ;DaGwdf cWoog u/L ;DalGwt lgsfonfO{ lbPsf lgb]{zg .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|ltj]bgdf s'g} lgod;Fu ;DalGwt c? ljifosf]

hfgsf/L ;efnfO{ u/fpg' kg]{ b]lvPdf ;f] ljifo ;d]t k|ltj]bgdf v'nfpg' kg]{5 .

-$_ pklgod -@_ adf]lhd k]z ePsf] k|ltj]bgdf ;efd'vn] pko'Qm 7x¥ofP adf]lhd

s'g} ;b:on] ;+zf]wg k]z ug{ ;Sg]5 .

-%_ ;ldltn] k|:t't u/]sf] k|ltj]bg / To;df s'g} ;+zf]wg k]z ul/Psf] eP ;f]

ljifodfly 5nkmn ug{ ;efd'vn] lbg / ;do tf]Sg]5 .

-^_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|ltj]bg / ;+zf]wgdflysf] 5nkmnsf] qmddf p7]sf

k|Zgsf] hjfkm ;DalGwt dGqLn] 5nkmnsf] cGTodf lbg]5 .

-&_ ;+zf]wgdf lg0f{o ePkl5 k|ltj]bgsf l;kmfl/; cj:yfg';f/ k|:t't ?kdf jf

:jLs[t ;+zf]wg ;lxt lg0f{ofy{ ;efdf k|:t't ul/g]5 .

-*_ pklgod -&_ adf]lhdsf] lg0f{osf] hfgsf/L ;lrjn] ;DalGwt dGqLnfO{ lbg]5 .

-(_ ;efn] kfl/t u/]sf] ;ldltsf l;kmfl/;nfO{ ;DalGwt dGqLn] sfof{Gjog

ug'{kg]{5 .

-!)_ pklgod -(_ adf]lhd l;kmfl/; sfof{Gjog ug]{ qmddf ;+zf]wg jf vf/]h

ul/Psf lgodsf] hfgsf/L ;DaGwLt dGqLn] ;+3Lo ;+;bnfO{ hfgsf/L u/fpg' kg]{5 .

177. ljz]if ;ldlt M -!_ k|ltlglw ;efdf cfjZostf cg';f/sf cGo ljz]if ;ldlt u7g ug{

;lsg] 5 . To:tf] ;ldlt u7g ug'{ k/]df ;ldltn] ug'{ kg]{ sfd / ;f] sf] ;dofjlw ;d]t

pNn]v u/L ;ldltdf /xg] ;b:osf] gfdfjnL ;lxtsf] k|:tfj ;efd'vn] a}7sdf k|:t't

ug]{5 .

178. ;ldltsf] a}7s M -!_ o; kl/R5]bdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s o; kl/R5]b cGtu{tsf

;ldltsf] a}7s ;DalGwt ;ldltsf] ;efkltn] cfjZostf cg';f/ af]nfpg ;Sg]5 .

t/ ;ldltsf] a}7s :ylut ePsf] cj:yfdf 5nkmn ug'{kg]{ ljifo ;lxt a}7s

af]nfpg pko'Qm 5 egL ;ldltsf Ps rf}yfO{ ;b:on] ;efklt ;dIf lnlvt cg'/f]w u/]df

kfFr lbgleq ;efkltn] a}7s a:g] ldlt / ;do tf]Sg'kg]{5 .

-@_ ;ldltsf] a}7ssf] ;efkltTj ;efkltn] jf lghsf] cg'kl:yltdf ;ldltsf

;b:on] cfk"mdWo]af6 5fg]sf] JolQmn] ug]{5 . ;b:on] 5fg]sf] JolQmn] ;efkltTj u/]sf]df ;f]

s'/fsf] hfgsf/L ;efd'vnfO{ lbg'kg]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd ;b:on] 5fg]sf] JolQmn] ;ldltsf] a}7ssf] ;efkltTj ubf{

;ldltsf] ;efkltnfO{ ePsf] ;a} clwsf/ k|of]u ug{ ;Sg]5 .

-$_ ;ldlt jf pk;ldltsf] a}7s ;+;b ejgsf] kl/;/eGbf aflx/ a:g' k/]df

;efkltn] ;efd'vsf] lnlvt cg'dlt k|fKt ug'{ kg]{5 .

179. u0fk"/s ;ª\Vof M -!_ o; kl/R5]bdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s ;ldltsf] u0fk"/s

;ª\Vof ;ldltsf] tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;+Vofsf] PsfpGg k|ltzt x'g]5 .

Page 50: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

49

-@_ ;ldltsf] a}7sdf u0fk"/s ;ª\Vof gk'u]df ;f] ;ª\Vof gk'u];Dd ;ldltsf]

;efkltn] a}7ssf] sfo{ :ylut ug{ jf csf]{ s'g} ;do jf lbg;Ddsf] nflu a}7s :ylut ug{

;Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd ;ldltsf] a}7sdf u0fk"/s ;ª\Vof gk'uL nuftf/ b'O{ k6s

a}7s :ylut ePdf t];|f] k6s sDtLdf Ps rf}yfO{ ;b:o pkl:ylt ePdf a}7s j:g ;Sg]5

. ;f] sf] hfgsf/L ;efkltn] ;efd'vnfO{ lbg'kg]{5 .

180. nuftf/ cg'kl:yltdf sf/afxL M nuftf/ kFfrj6f a}7sdf ;efkltsf] cg'dlt lagf

cg'kl:yt /xg] ;b:onfO{ ;efkltsf] l;kmfl/;df ;efd'vn] ;ldltaf6 x6fpg ;Sg]5 / ;f]

s'/fsf] hfgsf/L a}7snfO{ lbg]5 .

181. ;ldltsf] lg0f{o M -!_ o; kl/R5]bdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s ;ldltsf] a}7sdf

pkl:yt ;ldltsf ;b:osf] ax'dtsf] lg0f{o ;ldltsf] lg0f{o dflgg]5 / dt a/fa/ ePdf

;efkltn] lg0ff{os dt lbg]5 .

-@_ ;ldltsf] a}7ssf] lg0f{o ;efklt / ;ldlt ;lrjaf6 k|dfl0ft x'g]5 .

182. pk;ldltsf] u7g M -!_ ;efkltn] pko'Qm ;Dem]df ;ldltn] cfGtl/s sfd sf/afxL

;~rfng ug{ jf ;ldltsf] sfo{If]q leqsf] ljifosf] cWoog u/L k|ltj]bg lbg ;ldltsf

;b:o dWo]af6 pk;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .

-@_ pk;ldlt u7g ubf{ pk;ldltn] ug'{ kg]{ sfd / ;f] sfd ;DkGg x'g' kg]{ cjlw

klg ls6fg ul/g' kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd s'g} ljifosf] cWoog u/L k|ltj]bg lbg pk;ldltsf

;b:on] s'g} :yfgsf] e|d0f ug'{ k/]df ;efklt dfk{mt k"j{ :jLs[lt lng' kg]{5 .

183. ;DalGwt clwsf/L jf ljz]if1sf] k|j]z M -!_ ;ldlt jf pk;ldltdf s'g} ljifodfly 5nkmn

x'Fbf ;f] ljifosf] k|s[lt x]/L ;DalGwt dGqLn] cfjZos b]v]df ;f] ljifosf ;DaGwdf :ki6

hfgsf/L lbg g]kfn ;/sf/sf] ;DalGwt clwsf/L jf ljz]if1nfO{ ;efkltsf] cg'dlt lnO{

;ldltdf lnP/ hfg ;Sg]5 . ;f] adf]lhd ;ldltdf pkl:yt eO{ cfjZos s'/fsf] :ki6

hfgsf/L lbg' To:tf] clwsf/L jf ljz]if1sf] st{Jo x'g]5 .

-@_ ;ldltn] cfjZos 7fg]df ;DalGwt kIf jf lxt ;d"xsf k|ltlglw / ljz]if1nfO{

;d]t cfdGq0f u/L ;'emfj lng ;Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd ;ldltdf pkl:yt eO{ cfjZos s'/fsf] :ki6 hfgsf/L

lbg' To:tf] kIf jf ;/f]sf/jfnf ;d"x jf lxt ;d"xsf k|ltlglw / ljz]if1sf] st{Jo x'g]5 .

184. 5nkmn 5f]6\ofpg] M 5nkmnsf] lgldQ ;dofjlw tf]lsPsf] jf gtf]lsPsf] h'g;'s} cj:yfdf

klg ;ldltdf ePsf] 5nkmn cgfjZos lsl;dn] nlDaPsf] eGg] nfu]df ;efkltn] ;f]

5nkmn 5f]6\ofpg ;Sg]5 .

185. sfuhkq lemsfpg] tyf ;DalGwt JolQm jf ;/sf/L clwsf/LnfO{ pkl:yt u/fpg ;Sg] clwsf/ M -!_

;ldltn] cfˆgf] sfdsf] lgldQ cfjZos s'g} sfuhkq lemsfpg jf ;DalGwt JolQm jf

Page 51: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

50

;/sf/L clwsf/LnfO{ pkl:yt u/fpg ;Sg]5 .

t/ To:tf] sfuhkq k]z ubf{ /fli6«o ;'/Iff, zflGt / Joj:yf, ;fj{hlgs jf /fli6«o

lxtsf] k|lts"n x'g hfG5 eGg] nfu]df dGqLn] To;sf] sf/0f v'nfO{ ;DalGwt ;ldltnfO{

hfgsf/L lbg'kg]{5 . o; ;DaGwdf ;ldltsf] lg0f{o clGtd x'g]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd pkl:yt u/fOPsf] JolQm jf ;/sf/L kbflwsf/LnfO{

;ldltn] cfjZos ePdf ;f]wk'5 ug{ jf u/fpg ;Sg]5 .

186. ;ldltsf] k|ltj]bg M -!_ ;ldltsf] k|ltj]bg ;efkltn] jf lghsf] cg'kl:yltdf ;efd'vn]

tf]s]sf] ;f] ;ldltsf] cGo s'g} ;b:on] a}7sdf k]z ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|ltj]bg k]z ug{ ;efklt jf ;b:on] rfx]df k|ltj]bgsf]

;DaGwdf ;+lIfKt jQmJo lbg ;Sg]5 .

-#_ a}7sdf k]z ePsf k|ltj]bg ;DalGwt dGqLn] sfof{Gjog ug'{ kg]{5 .

-$_ ;ldltn] cfˆgf] jflif{s k|ltj]bg sfof{Gjog eP gePsf] cg'udg Pjd\ d"NofÍg

u/L ;f] sf] k|ltj]bg a}7sdf k]z ug{ ;Sg]5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] cg'udg Pjd\ d"NofÍg k|ltj]bg / a}7sn] ;'Dk]sf]

ljifosf ;DaGwdf ;ldltn] a}7sdf k]z u/]sf] k|ltj]bgdfly 5nkmn ul/of];\ egL ;DalGwt

;ldltsf ;efkltn] To:tf] k|ltj]bg k]z ePsf] b'O{ lbgleq k|:tfjsf] ;"rgf ;efd'vnfO{ lbg

;Sg]5 .

-^_ pklgod -%_ adf]lhdsf] ;"rgf k|fKt ePdf b'O{ lbgkl5sf] s'g} a}7sdf 5nkmn

ul/of];\ egL k|:tfj k]z ug{ ;efd'vn] ;DalGwt ;ldltsf ;efkltnfO{ cg'dlt lbg]5 .

-&_ k|:tfj k]z ubf{ ;DalGwt ;ldltsf] ;efkltn] ;+lIfKt jQmJo lbg ;Sg]5 .

To;kl5 ;efd'vn] 5nkmnsf] nflu ;dofjlw lgwf{/0f ug]{5 .

-*_ 5nkmndf p7]sf k|Zgsf] hjfkm ;DalGwt dGqLn] lbPkl5 5nkmn ;dfKt ePsf]

dflgg]5 .

187. ;ldltdf ;'Joj:yf / cg'zf;g sfod ug]{ clwsf/ M -!_ ;ldltsf] a}7sdf zflGt, ;'Joj:yf

tyf cg'zf;g sfod /fvL ;ldltsf] a}7s ;"rf? ?kn] ;~rfng ug{ ;ldlt / ;ldltsf

;b:osf ;DaGwdf ;efkltnfO{ o; lgodfjnL adf]lhd ;efd'vnfO{ ePsf] ;a} clwsf/

x'g]5 .

t/ s'g} ;b:o ;ldltaf6 lgisflzt jf lgnlDat ePdf a}7saf6 jf k|ltlglw ;efsf]

cGo ;ldltaf6 lgisflzt jf lgnlDat ePsf] dflgg] 5}g .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] clwsf/ k|of]u eO{ ;ldltsf] s'g} ;b:o lgisflzt jf

lgnlDat ePdf ;efkltn] ;f] s'/fsf] ;"rgf ;efd'vnfO{ lbg'kg]{5 .

188. cg'kl:yltsf] ;"rgf M ;ldltsf] nuftf/ kfFrj6f a}7sdf cg'kl:yt x'g] ;b:on] ;f] sf]

sf/0f ;lxtsf] ;"rgf ;efkltnfO{ lbg'kg]{5 / ;f] eGbf a9L cjlwsf] ePdf ;efd'vnfO{ lbO{

:jLs[t u/fpg' kg]{5 .

Page 52: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

51

189. ;ldltsf] ;lrjfno M -!_ ;lrjfno cGtu{t k|To]s ;ldltsf] ;lrjfno /xg]5 .

-@_ ;lrj k|To]s ;ldltsf] kb]g ;lrj x'g]5 .

-#_ dxf;lrjn] cfk"m dftxtsf] jl/i7 clws[tnfO{ ;ldltsf] ;lrj eO{ sfd ug{

tf]Sg ;Sg]5 .

-$_ ;ldltsf] ;lrjn] ;ldltsf] sfo{ ;Dkfbgdf ;xof]u k'¥ofpg ;DalGwt dGqfno,

ljefu jf lgsfo;Fu cfjZos hfgsf/L dfu ug{ ;Sg]5 .

190. /fo lbg ;Sg] M dxf;lrj, ;lrj / ;ldlt ;lrjn] ;efkltsf] cg'dlt lnO{ a}7sdf

ljrf/fwLg ljifodf cfˆgf] /fo lbg ;Sg]5 .

191. 5nkmn / lg0f{odf efu lng gx'g] M s'g} ;ldltsf] ljrf/fwLg ljifo;Fu s'g} ;b:osf]

JolQmut :jfy{ ufFl;Psf] eP ;f] ljifosf] 5nkmn / lg0f{odf ;f] ;b:on] efu lng x'Fb}g .

192. ;ldltsf] sfo{If]qsf] lg0f{o M -!_ ;ldltn] cfkm"nfO{ tf]lsPsf] sfo{If]q;Fu ;DalGwt ljifodf

dfq 5nkmn, cWoog Pj+ cg'udg ug{ kfpg]5 .

-@_ ;ldltn] cGo ;ldltsf] sfo{If]q leq kg]{ ljifosf ;DaGwdf 5nkmn, cWoog Pj+

cg'udg ug'{kg]{ cj:yf k/]df ;efd'vsf] k"j{ :jLs[lt lng'kg]{5 .

-#_ ;ldltsf sfo{If]q ;DaGwdf ljjfb p7]df ;efd'vsf] lg0f{o clGtd x'g]5 .

193. ;ldltsf ;efkltsf] a}7s M ;ldltsf] k|efjsfl/tf / sfo{sf] d"NofÍg ug{ ;do ;dodf

;efd'vsf] ;efkltTjdf ;ldltsf ;efkltsf] a}7s a:g ;Sg]5 . To:tf] a}7sdf ;ldltsf

;lrjn] ;d]t efu lng ;Sg]5g\ .

kl/R5]b – @@

ljz]ifflwsf/ ;ldlt

194. ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] u7g M -!_ g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f !)# adf]lhd k|ltlglw ;efdf

Pp6f ljz]ifflwsf/ ;ldlt /xg]5 . ljz]ifflwsf/ ;ldltdf ;efd'vn] sfo{Joj:yf k/fdz{

;ldltsf] k/fdz{df a9Ldf kGw| hgf ;b:o dgf]gog ug]{5 .

t/ s'g} dGqL ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] ;b:o x'g kfpg] 5}g .

-@_ ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] ;b:o dgf]gog ubf{ ;b:osf] 1fg, cg'ej / a}7sdf

/x]sf] bnLo, n}+lËs, hftLo / If]qLo ;+/rgfnfO{ dWogh/ /fvL ;Dk"0f{ /fhgLlts bnsf]

k|ltlglwTj x'g] u/L ;dfg'kflts k|ltlglwTj u/fOg]5 .

-#_ ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] ;efklt ;ldltsf ;b:on] cfkm"dWo]af6 lgjf{rg ug]{5g\ .

-$_ ;ldltsf] ;efklt / ;b:osf] kbfjlw ;efsf] sfo{sfne/ x'g]5 .

-%_ ;ldltsf] ;efklt kbdf lgjf{lrt ;b:on] ;efd'v ;dIf cg';"rL–$ adf]lhd

kb tyf uf]kgLotfsf] zky u|x0f ug'{ kg]{5 .

195. lgod nfu" x'g] M ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] ;efklt jf ;b:osf] kb l/Qm x'g] cj:yf, l/Qm kb

k"lt{ ug]{ Joj:yf, Ho]i7 ;b:on] ;efkltTj ug]{ Joj:yf, u0fk"/s ;ª\Vof, ;ldltsf] a}7s /

Page 53: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

52

lg0f{o cflbsf Joj:yfsf ;DaGwdf kl/R5]b–@! sf lgod g} cfjZostf cg';f/ nfu"

x'g]5g\ .

196. ljz]ifflwsf/ ;DaGwL k|Zgsf] ;"rgf M -!_ s'g} ;b:onfO{ ;efsf] ljz]ifflwsf/ xgg\ ePsf]

eGg] nfu]df ljz]ifflwsf/ xgg\ ePsf] k|Zg ;DaGwL dgfl;a cfwf/ v'nfO{ ;lrjnfO{ lnlvt

;"rgf lbg'kg]{5 . To:tf] ;"rgf s'g} lnvtsf] cfwf/df lbOPsf] eP ;f] lnvt g} bflvnf ug'{

kg]{5 / ;f] lnvt cfk"mn] k|fKt ug{ g;lsg] eP ljz]ifflwsf/ xgg ePsf] Joxf]/f / lnvt

ePsf] 7fp “ ;d]t ;"rgfdf v'nfpg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt ;"rgfsf] hfgsf/L ;lrjn] ;efd'v / ljz]ifflwsf/

;ldltsf ;efkltnfO{ oyfzL3| lbg'kg]{5 / ;efkltsf] lgb]{zfg';f/ a}7s af]nfpg' kg]{5 .

197. ljz]ifflwsf/sf] k|Zg p7fpg] ;DaGwL zt{ M ljz]ifflwsf/ xgg\ ePsf] k|Zg cl3Nnf] a}7s

cGTo ePkl5 jf rfn' a}7sdf 36]sf] k|ToIf 36gfsf] ;DaGwdf x'g' kg]{5 .

198. ljz]ifflwsf/sf] k|Zgdf k|f/lDes 5fglag M -!_ ljz]ifflwsf/ xgg\ ePsf] k|Zgsf ;DaGwdf

ljz]ifflwsf/ ;ldltn] k|f/lDes 5fglag ug]{5 .

-@_ k|f/lDes 5fglagsf] qmddf ljz]ifflwsf/ ;ldltn] ;DalGwt JolQm;Fu ;fdfGo

;f]wk'5 ug{ / lnvt k|df0f bflvnf u/fpg ;Sg]5 .

-#_ k|f/lDes 5fglag ubf{ ljz]ifflwsf/ ;ldltn] klg klxnf] b[li6df ljz]ifflwsf/

xggsf] k|Zg p7fpg dgfl;a b]v]df ;f]xL Joxf]/fsf] k|f/lDes k|ltj]bg a}7sdf k]z ug]{5 /

ljz]ifflwsf/ xgg\sf] k|Zg p7fpg] :jLs[lt lbg pko'Qm gePdf sf/0f ;lxtsf] hfgsf/L

;efd'v / ;DalGwt ;b:onfO{ lbg'kg]{5 .

199. ljz]ifflwsf/sf] k|Zg p7fpg] tl/sf M -!_ ljz]ifflwsf/ xggsf] k|Zg p7fpg rfxg] ;b:on]

ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] k|ltj]bg k|:t't ePkl5 ;efd'vsf] cg'dlt lnO{ cfk"mn] p7fpg

vf]h]sf] ljifodf ;+lIfKt hfgsf/L lbO{ a}7ssf] cg'dlt dfUg ;Sg]5 .

-@_ ljz]ifflwsf/ xggsf] k|Zg 5nkmndf gNofOof];\ egL s'g} ;b:on] lj/f]w u/]df

cg'dlt lbg rfxg] ;b:onfO{ ;efd'vn] pleg] cfb]z lbg]5 / ljz]ifflwsf/ ;ldltsf ;b:o

afx]ssf c¶fO; hgf jf ;f]eGbf a9L ;b:o plePdf a}7ssf] cg'dlt k|fKt ePsf] / ;f]eGbf

sd ;b:o plePdf a}7ssf] cg'dlt k|fKt gePsf] dflgg]5 .

200. ljz]ifflwsf/ ;ldltnfO{ k|Zg ;'Dkg] M -!_ lgod !(( adf]lhd ljz]ifflwsf/ xgg\ ePsf] k|Zg

p7fpg a}7saf6 cg'dlt k|fKt ePdf s'g} ;b:on] To:tf] k|Zgdfly a}7saf6} ljrf/ ul/of];\

eGg] jf ljz]ifflwsf/ ;ldltdf k7fOof];\ eGg] k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfj k]z ePkl5 ;efd'vn] ;f] k|:tfjdfly 5nkmnsf]

nflu ;dofjlw tf]Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] 5nkmn ;dfKt ePkl5 k|:tfjs ;b:on] k|:tfj lkmtf{

lng rfx]df ;efsf] cg'dlt lnO{ k|:tfj lkmtf{ lng ;Sg]5 . To;/L k|:tfj lkmtf{ glnPdf

;efd'vn] ;f] k|:tfj lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't ug]{5 .

Page 54: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

53

-$_ pklgod -#_ adf]lhd ljz]ifflwsf/sf] k|Zgdfly a}7saf6} ljrf/ ug]{ k|:tfj

:jLs[t ePdf a}7sn] cfjZostf cg';f/ lgod @)! sf] pklgod -#_ / -$_ df plNnlvt

clwsf/sf] ;d]t k|of]u u/L ;f] k|Zgsf] lg0f{o ug]{5 . To; ;DaGwdf ;efd'vn] pko'Qm

sfo{ljlw ckgfpg ;Sg]5 .

-%_ ljz]ifflwsf/sf] k|Zg ;ldltdf k7fpg] k|:tfj :jLs[t ePdf ;efd'vn]

tT;DaGwdf 5fglag u/L k|ltj]bg k]z ug{ :jLs[t k|:tfj ;lxtsf] cfjZos sfuhft

;ldltdf k7fpg]5 .

201. ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] sfo{ljlw / clwsf/ M -!_ lgod @)) sf] pklgod -%_ adf]lhd

k|:tfj ;lxtsf] sfuhft k|fKt ePkl5 ljz]ifflwsf/ ;ldltn] oyfzL3| sf/afxL z'¿ ug'{

kg]{5 .

-@_ ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] ;efkltn] ;efd'vsf] lgb]{zgdf /xL ;ldltsf] sfo{ljlw

Jojl:yt ug]{5 .

-#_ ljz]ifflwsf/ ;ldltn] 5fglagsf] l;nl;nfdf cleof]u nfu]sf] JolQm pk/

lu/ˆtf/Lsf] cfb]z hf/L ug{, ;fIfL lemsfpg, k|df0f a'‰g, lnvt bflvn u/fpg jf aofg

askq u/fpg ;Sg]5 .

-$_ ljz]ifflwsf/ ;ldltn] cfjZos 7x¥ofPdf cleof]u nfu]sf] JolQmnfO{ y'gfdf

/fvL sf/afxL ug{ ;Sg]5 . ljz]ifflwsf/ ;ldltn] ;f] adf]lhd s;}nfO{ y'gfdf /fv]sf]df ;f]

s'/fsf] hfgsf/L a}7snfO{ lbg'kg]{5 . a}7sn] pQm sf/afxL ab/ u/]df y'gfdf /fv]sf]

JolQmnfO{ oyfzL3| y'gfaf6 d'Qm ug'{ kg]{5 .

202. ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] k|ltj]bg M -!_ ljz]ifflwsf/ ;ldltn] cfk"mnfO{ ;'lDkPsf] k|To]s

k|ZgnfO{ 5fglag u/L cleof]u nfu]sf] JolQmnfO{ ;kmfO{ k]z ug]{ plrt df}sf ;d]t lbO{ ;a}

tYodf ljrf/ u/L ljz]ifflwsf/sf] xgg ePsf] xf] jf xf]Og, ;f] s'/fsf] 7x/ u/L sf/0f /

cfwf/ v'nfO{ l;kmfl/; ;lxtsf] k|ltj]bg a}7sdf k|:t't ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|ltj]bgdfly a}7sdf 5nkmn x'g] lbgsf] sDtLdf Ps

lbg cufj} ;f] k|ltj]bg ;a} ;b:onfO{ ljt/0f ul/g]5 .

203. ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] k|ltj]bgdfly ljrf/ M -!_ ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] k|ltj]bg a}7sdf

k|:t't ePkl5 ;efd'vn] tf]]s]sf] lbg / ;dodf ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] ;efklt jf lghsf]

cg'kl:yltdf ;f]xL ;ldltsf] Ho]i7 ;b:on] k|ltj]bgdfly ljrf/ ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z

ug]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|ltj]bgdfly ljrf/ ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z ePkl5 ;f]

k|ltj]bgdfly a}7sdf 5nkmn x'g]5 .

204. ;+zf]wg k]z ug{ ;lsg] M -!_ lgod @)% sf] pklgod -@_ adf]lhd k|ltj]bgdfly 5nkmn

x'Fbf ;efd'vn] lgwf{/0f u/]sf] sfo{ljlw cg'¿k ;+zf]wg k]z ug{ jf s'g} ljz]if s'/fsf]

;DaGwdf k'gM 5fglag ug{ k|ltj]bgnfO{ ljz]ifflwsf/ ;ldltdf lkmtf{ k7fOof];\ eGg] ;+zf]wg

k]z ug{ ;lsg]5 .

Page 55: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

54

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k]z ePsf] ;+zf]wgdfly ;+lIfKt 5nkmn ePkl5 a}7sdf

lg0f{ofy{ k]z ul/g]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd k|ltj]bgnfO{ ljz]ifflwsf/ ;ldltdf lkmtf{ k7fOof];\ eGg]

;+zf]wg :jLs[t ePdf ;f] k|ltj]bg ;ldltdf lkmtf{ k7fOg]5 . To;/L lkmtf{ cfPkl5 ;ldltn]

klg ;ft lbgleq k'gM 5fglag u/L cfˆgf] k|ltj]bg a}7sdf k]z ug]{5 .

205. ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] k|ltj]bg :jLs[t ul/of];\ eGg] k|:tfj M -!_ lgod @)# adf]lhd

ljz]ifflwsf/ ;ldltsf] k|ltj]bgdfly 5nkmn ;dfKt ePkl5 jf lgod @)& sf] pklgod -#_

adf]lhd ljz]ifflwsf/ ;ldltaf6 k|ltj]bg a}7sdf k'gM k|:t't ePkl5 s'g} ;b:on]

k|ltj]bgdf plNnlvt l;kmfl/; :jLs[t ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfj k]z ePkl5 ;f] k|ltj]bgdf s'g} ;b:on] ;+zf]wg

k]z ug{ rfx]df ;efd'vn] pko'Qm 7x¥ofPsf] ¿kdf ;+zf]wg k]z ug{ ;Sg]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd k]z ePsf] k|:tfj jf pklgod -@_ adf]lhd k]z ePsf]

;+zf]wgdfly ;+lIfKt 5nkmn ePkl5 ;efd'vn] ;+zf]wgdf lg0f{o u/fO{ ljz]ifflwsf/ xgg

ePsf] k|ZgnfO{ a}7sdf lg0f{ofy{ k|:t't ug]{5 .

206. dfkmL lbg] jf ;hfo 36fpg ;Sg] M -!_ ljz]ifflwsf/sf] k|Zgdf ;+ljwfgsf] wf/f !)# sf]

pkwf/f -*_ adf]lhd ;efsf] lg0f{oaf6 cleo'QmnfO{ ;hfo ePsf]df lghn] ;efd'v dfk{mt

Ifdfofrgf u/L lgj]bg lbg ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] lgj]bg ;efd'vn] a}7s ;dIf k|:t't ug]{5 / cleo'Qmn]

u/]sf] Ifdfofrgfdf a}7s ;Gt'i6 ePdf tf]ls;s]sf] ;hfonfO{ dfkmL ug{ jf 36fpg ;Sg]5 .

kl/R5]b – @#

;efd'v jf pk;efd'vn] kb cg's"n cfr/0f gu/]sf] eGg] k|:tfj

207. ;efd'v jf pk;efd'vn] kb cg's"n cfr/0f gu/]sf] eGg] k|:tfj M -!_ s'g} ;b:onfO{

;efd'v jf pk;efd'vn] cfˆgf] kb cg's"n cfr/0f u/]sf] 5}g eGg] nfu]df k|ltlglw ;efsf

tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf] Ps rf}yfO{ ;b:osf] ;dy{g k|fKt u/L g]kfnsf]

;+ljwfgsf] wf/f (! sf] pkwf/f -^_ sf] v08 -u_ adf]lhdsf] k|:tfj k]z ug]{ ;"rgf

dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{ lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfj k|fKt ePkl5 ;lrjn] ;f] k|:tfj ;efd'vsf]

lj¿4 eP pk;efd'v ;dIf, pk;efd'vsf] lj¿4 eP ;efd'v ;dIf / ;efd'v tyf

pk;efd'v b'j} pk/ Ps} ;fy k|fKt ePsf] eP lgod !) adf]lhd a}7ssf] cWoIftf ug{

dgf]gLt JolQm dWo]sf] Ho]i7 ;b:o ;dIf k]z ug]{5 . To:tf] k|:tfj btf{ ePsf] ldltn] ;ft

lbgleq a}7sdf 5nkmn x'g] u/L lbg / ;do tf]lsg]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfjdfly a}7sdf 5nkmn x'g] lbgsf] sDtLdf Ps

lbg cufj} ;f] k|:tfjsf k|lt ;a} ;b:onfO{ ljt/0f ul/g]5 .

Page 56: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

55

208. a}7ssf] cWoIftf M lgod @)& adf]lhd k]z ePsf] k|:tfj ;efd'vsf] lj¿4 ePdf ;f]

k|:tfjdfly 5nkmnsf] nflu tf]lsPsf] lbg k|ltlglw ;efsf] cWoIftf pk;efd'vn] ug]{5 .

;efd'v / pk;efd'v b'j} pk/ o; kl/R5]b adf]lhdsf] k|:tfj Ps} k6s k]z ePsf]

cj:yfdf lgod !) adf]lhd a}7ssf] cWoIftf ug{ dgf]gLt JolQm dWo]sf] Ho]i7 ;b:on]

ug]{5 .

209. k|:tfj pk/ 5nkmn / lg0f{o M -!_ 5nkmnsf] nflu tf]lsPsf] lbg / ;dodf k|:tfjs

;b:on] ;efsf] cWoIftf ug]{ JolQmaf6 cfˆgf] gfd af]nfOPkl5 k|:tfj k]z ug]{5 / lghn]

rfx]df k|:tfj k]z ug'{ cl3 jQmJo lbg ;Sg]5 . cf/f]k nfu]sf] kbflwsf/Ln] ;d]t 5nkmndf

efu lng / dt lbg kfpg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:tfj k|:t't ePkl5 ;efsf] cWoIftf ug]{ JolQmn]

5nkmn x'g] ;dofjlw lgwf{/0f ug]{5 / ;f] ;dofjlw ;lsPkl5 kb cg's"n cfr/0f gu/]sf]

cf/f]k nfu]sf] ;efd'v jf pk;efd'vn] cfk"mdfly nufOPsf] cf/f]ksf] ;kmfO{ ;DaGwdf

jQmJo lbg]5 . o;/L ;kmfO{ ;DaGwL jQmJo lbPkl5 k|:tfjs ;b:on] rfx]df cfk"mn] k]z

u/]sf] k|:tfj ;efsf] cg'dlt lnO{ lkmtf{ lng ;Sg]5 . k|:tfjs ;b:on] k|:tfj lkmtf{ lng

grfx]df jf a}7sn] cg'dlt glbPdf pQm k|:tfjnfO{ lg0f{ofy{ k|:t't ul/g]5 .

-#_ pklgod -@_ sf] k|of]hgsf] nflu ;efsf] lg0f{o ;b:osf] b:tvt ;lxtsf] dt

ljefhgåf/f x'g]5 .

-$_ lgod @)& adf]lhdsf] k|:tfj ;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o

;ª\Vofsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6 kfl/t ePdf ;DalGwt ;efd'v jf pk;efd'v kbd'Qm x'g]5 .

kl/R5]b – @$

cg'kl:yltsf] ;"rgf, /fhLgfdf / :yfg l/Qmtf

210. cg'kl:yltsf] ;"rgf M -!_ s'g} ;b:o nuftf/ b;j6f jf ;f]eGbf a9L a}7sdf cg'kl:yt

/xg' kg]{ ePdf tT;DaGwL cu|Ld ;"rgf ;efd'vnfO{ lbg'kg]{5 .

-@_ s'g} ;b:o ;efsf] b;j6f eGbf sd a}7sdf pkl:yt x'g g;Sg] l:ylt ePdf

;efd'vnfO{ clu|d ;"rgf lbg'kg]{5 . cu|Ld ;"rgf lbg g;Sg] s'g} dgfl;a sf/0f eP

pkl:yt ePsf] tLg lbgleq ;"rgf lbg'kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ jf -@_ adf]lhd lbOg] ;"rgfdf cfk"m cg'kl:yt /xg] cjlw / sf/0f

;d]t pNn]v ug'{ kg]{5 .

-$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgf eP ;efd'vn] ;efsf] :jLs[ltsf] lgldQ k|:t't

ug]{5 / pklgod -@_ adf]lhdsf] ;"rgf eP ;efd'vn] :jLs[t ug]{5 .

211. /fhLgfdf M -!_ ;efd'vn] pk;efd'vnfO{ ;Daf]wg u/L cfˆgf] kbaf6 /fhLgfdf lbg ;Sg]5 .

pk;efd'v jf s'g} ;b:on] cfˆgf] kbaf6 /fhLgfdf lbFbf ;efd'vnfO{ ;Daf]wg u/L

lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd lbOPsf] /fhLgfdf cWoIftf ug]{ JolQmn] a}7sdf k9]/

Page 57: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

56

;'gfpg]5 . a}7s rfn" g/x]sf] cj:yfdf ;"rgfkqdf k|sfzg ul/g]5 .

212. :yfg l/Qmtfsf] ;"rgf M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f *( adf]lhd s'g} ;b:osf] :yfg l/Qm ePdf

;efd'vn] ;f] s'/fsf] hfgsf/L a}7snfO{ lbg]5 .

-@_ ;efsf] a}7s rfn" g/x]sf] cj:yfdf ;efd'vn] To:tf] hfgsf/L ;"rgfkqdf

k|sfzg u/fpg]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd :yfg l/Qm ePsf] hfgsf/L ;lrjn] dlGqkl/ifb\ / lgjf{rg

cfof]unfO{ lbg]5 / ;f] ;DaGwL ;"rgf g]kfn /fhkqdf k|sfzg ug]{5 .

kl/R5]b – @%

;+;bLo bnsf] sfof{no

213. ;+;bLo bnsf] sfof{no M -!_ k|ltlglw ;efdf k|ltlglwTj ePsf /fhgLlts bnsf] ;+;bLo

bnsf] sfof{no ;lrjfno kl/;/df /xg]5 .

-@_ ;+;bLo bnsf] sfof{no ;~rfng ;DaGwL cGo Joj:yf bnsf] ;b:o ;+Vofsf]

cfwf/df sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldltsf] k/fdz{df ;efd'vsf] lgb]{zg cg';f/ ;lrjfnon]

ldnfpg]5 .

214. ljj/0f kmf/fd eg]{ M ;efsf k|To]s ;b:on] of] lgodfjnL k|f/De ePsf] ldltn] ;ft lbgleq

cg';"rL–% adf]lhdsf] JolQmut ljj/0f kmf/fd e/L ;lrjfnodf k]z ug'{ kg]{5 .

t/ of] lgodfjnL k|f/De x'g' cufj} Ps k6s JolQmut ljj/0f kmf/fd k]z ul/;s]sf]

;b:on] k'gM k]z ug'{ kg]{ 5}g .

215. k|ltlglw ;efdf k|ltlglwTj ug]{ /fhgLlts bnn] ljj/0f lbg'kg]{ M -!_ k|ltlglw ;efdf

k|ltlglwTj ug]{ /fhgLlts bnsf]] g]tfn] of] lgodfjnL k|f/De ePsf] ldltn] ;ft lbgleq

b]xfosf] ljj/0f ;lrjfnodf pknAw u/fpg' kg]{5 M–

-s_ cfˆgf] bnsf ;b:osf] gfd / ljj/0f,

-v_ ;lrjfno;Fu bnsf] tk{maf6 n]vfk9L ug{ clws[t ul/Psf a9Ldf

b'O{hgf ;b:osf] cg';"rL–^ adf]lhdsf] 9fFrfdf gfd / b:tvt

gd"gf,

-u_ ;DalGwt /fhgLlts bnsf] ljwfg jf lgodsf] Ps k|lt, /

-3_ ;DalGwt ;+;bLo bnsf] 5'§} ljwfg jf lgod eP ;f] sf] Ps k|lt .

:ki6Ls/0f M o; kl/R5]bdf æbnsf] g]tfÆ eGgfn] ;DalGwt bnn] cfˆgf] g]tf egL 5fg]sf]

;b:onfO{ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] ;efdf g]tfn] ug'{ kg]{ sfo{ ug{ ;DalGwt bnn] clws[t

u/]sf] ;b:onfO{ ;d]t hgfp “5 .

-@_ s'g} bn ;efsf] sfo{sfndf u7g ePdf To;/L u7g ePsf] ;fdfGotof ;ft

lbgleq ;f] bnsf] g]tfn] pklgod -!_ adf]lhdsf] ljj/0f ;lrjfnonfO{ lbg'kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ljj/0fdf s'g} kl/jt{g ePdf bnsf] g]tfn] To;/L

kl/jt{g ePsf] ldltn] ;ft lbgleq ;f] s'/fsf] ljj/0f ;lrjfnonfO{ lbg'kg]{5 .

Page 58: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

57

kl/R5]b – @^

;b:osf] cfr/0f / cg'udg ;DaGwL Joj:yf

216. kfng ug'{ kg]{ cfrf/ ;+lxtf M -!_ ;efsf kbflwsf/L tyf ;b:on] ;+ljwfg adf]lhdsf]

pQ/bfloTj k"/f ug{ tyf lghsf] sfd sf/afxLdf ;fj{hlgs ljZjf; sfod ug{ b]xfo

adf]lhdsf cfrf/ ;+lxtfsf] kfng ug]{5g\ M–

-s_ ;efsf] nIo k"lt{ ug]{ tyf ;f] p2]Zosf nflu o; lgodfjnLsf] k"0f{

kfng ug]{,

-v_ ;dfhdf ljBdfg ;fj{hlgs g}ltstf / cfr/0f cg's'nsf] Jojxf/

ug]{,

-u_ a}7s jf cfkm" ;b:o ePsf] ;ldltdf pkl:yt eO{ o;sf sfd

sf/afxLdf lgoldt ?kdf efu lng] tyf cfˆgf] dtflwsf/sf] k|of]u

ug]{,

-3_ cfˆgf] st{Jo lg:jfy{ ?kdf OdfGbf/Lk"j{s tyf j:t'lgi7 eO{

pQ/bfoLk"0f{ ?kdf kfng ug]{,

-ª_ a}7s;Fu ;DalGwt x/]s sfd sf/afxLdf ;b:on] ;fj{hlgs

p2]ZonfO{ dxTj lbg] tyf lghL :jfy{ / ;fj{hlgs :jfy{sf aLr åGb

x'g] l:ylt ePdf :ki6 ?kdf ;fj{hlgs :jfy{sf nflu pleg],

-r_ a}7ssf s'g} sfd sf/afxLdf JolQmut lxtdf cfly{s kmfObf jf

z'Ns, kfl/>lds jf kfl/tf]lifs lnO{ af]Ng], dtbfg ug]{ jf efu lng]

sfd gug]{,

-5_ ;b:osf] x}l;otdf k|fKt ePsf uf]Ko ;"rgf Pj+ hfgsf/L a}7ssf]

p2]Zosf nflu dfq k|of]u ug]{ / cfly{s kmfObfsf nflu o;nfO{ s'g}

cGo JolQm jf ;+:yf;Fu n]gb]gsf] ljifo gagfpg], /

-h_ ;ef jf cfkm" ;b:o ePsf] ;ldltdf ljrf/fwLg /x]sf] s'g} ljifodf

cfˆgf] JolQmut jf lghL :jfy{ ufFl;Psf] ePdf a}7s jf ;ldltnfO{

hfgsf/L u/fO{ ;f] ljifodf x'g] 5nkmndf efu glng] .

-@_ o; lgod cGtu{tsf cfrf/;+lxtf kbflwsf/L / ;b:osf] ;fj{hlgs hLjgsf]

;a} kIfdf nfu" x'g]5g\ .

t/ kbflwsf/L tyf ;b:osf] k"0f{ ?kdf JolQmut jf lghL hLjg;Fu ;DalGwt sfd

jf Jojxf/nfO{ o;n] lgoldt u/]sf] dflgg] 5}g .

217. cfr/0f cg'udg ;ldltsf] u7g M -!_ ;efdf Pp6f cfr/0f cg'udg ;ldlt /xg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ ;efd'v – ;efklt

-v_ pk;efd'v – pk;efklt

-u_ ljkIfL bnsf] g]tf

-3_ k|ltlglw ;efdf k|ltlglwTj ug]{ bnsf g]tfn] 5gf}6 u/]sf

;b:o dWo]af6 ;efd'våf/f dgf]gLt a9Ldf ( hgf – ;b:o

Page 59: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

58

-ª_ ;+3Lo ;+;bsf] dxf;lrj – ;lrj

218. cfr/0f cg'udg ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ cfr/0f cg'udg ;ldltsf] sfd,

st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ s'g} ;b:on] lgod @!^ sf] pklgod -!_ df plNnlvt cfrf/

;+lxtfsf] pNnª\3g u/]sf] egL ;fj{hlgs ?kdf p7]sf k|Zg jf s;}n]

;ldlt ;dIf lbPsf] ;"rgfsf] cfwf/df cfjZos 5fglagsf] sfo{

k|f/De ug]{,

-v_ cfr/0fsf ;DaGwdf p7]sf k|Zgsf] ;DaGwdf ;DalGwt ;b:o tyf

cGo JolQm;Fu cfjZos hfgsf/L lng],

-u_ cfr/0fsf ;DaGwdf k|Zg p7fpg] JolQm, ;+:yf jf ;~rf/ dfWod;Fu

cfjZos hfgsf/L lng], /

-3_ ;b:osf] cfr/0fsf ;DaGwdf p7]sf k|Zgsf] ljifodf 5fglag ubf{

;Ílnt tYoaf6 ;DalGwt ;b:on] cfr/0fsf] pNnª\3g u/]sf]

b]lvG5 jf b]lvb}g eGg] ;DaGwdf :ki6 lg0f{o u/L ;f] sf] k|ltj]bg

a}7sdf k]z ug]{ .

-@_ cfr/0f cg'udg ;ldltn] cfjZostf cg';f/ ljz]if1 ;lxtsf] pk;ldlt u7g

ug{ ;Sg]5 .

-#_ cfr/0f cg'udg ;ldltn] cfˆgf] cGo sfo{ljlw cfkm} lgwf{/0f ug]{5 .

-$_ o; lgod adf]lhd s'g} ;b:o pk/ cfr/0f pNnª\3gdf 5fglag k|f/De

ul/Psf]df cfjZos ;xof]u ug'{ ;b:osf] st{Jo x'g]5 .

-%_ o; lgod adf]lhd s'g} ;b:o pk/ cfr/0f pNnª\3gdf 5fglag k|f/De

ul/Psf]df ;DalGwt ;b:onfO{ cfr/0f cg'udg ;ldltn] cfˆgf] s'/f eGg kfpg] plrt

df}sf k|bfg ug]{5 .

-^_ cfr/0f cg'udg ;ldltn] pklgod -!_ sf] v08 -3_ adf]lhd a}7sdf k]z u/]sf]

k|ltj]bgnfO{ a}7ssf] clen]vdf /flvg]5 .

kl/R5]b – @&

dGqLåf/f jQmJo, sfuhft 6]a'n / /fhLgfdf

219. dGqLåf/f jQmJo / hfgsf/L M -!_ ;fj{hlgs dxTTjsf] ljifodf dGqLn] ;efd'vsf] cg'dlt

lnO{ a}7sdf jQmJo jf hfgsf/L lbg ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd lbOPsf] jQmJo jf hfgsf/Ldfly ;efd'vsf] cg'dlt lnO{

ljifoj:t'df s]lGb|t /xL k|Zg ;f]Wg ;lsg]5 / To:tf] k|Zgsf] hjfkm lbg] bfloTj ;DalGwt

dGqLsf] x'g]5 .

220. 6]a'n ug'{ kg]{ sfuhft M -!_ s'g} dGqLn] a}7sdf jQmJo jf hfgsf/L lbFbf s'g} ;/sf/L

sfuhkq jf k|ltj]bg jf To;sf] s'g} c+z pb\w[t u/]df To:tf] sfuhkq jf k|ltj]bg a}7sdf

6]a'n ug'{ kg]{5 .

Page 60: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

59

t/ s'g} sfuhkq jf k|ltj]bg 6]a'n ubf{ /fli6«o ;'/Iff, zflGt Joj:yf jf

;fj{hlgs jf /fli6«o lxtsf] k|lts"n x'G5 eGg] kof{Kt cfwf/ / sf/0f ePdf ;f] sf] hfgsf/L

;bgnfO{ u/fO{ dGqLn] To:tf] sfuhkq jf k|ltj]bg 6]a'n gug{ ;Sg]5 .

-@_ s'g} sfuhkq jf k|ltj]bgsf] ;f/f+z pNn]v u/]df To:tf] sfuhkq jf k|ltj]bg

6]a'n ug'{ kg]{ 5}g .

221. /fhLgfdf lbg] dGqLåf/f jQmJo M -!_ dGqL kbaf6 /fhLgfdf lbg] ;b:on] tTsfn cfk"mn]

lbPsf] /fhLgfdfsf] ;DaGwdf ;efd'vsf] cg'dlt lnO{ a}7sdf jQmJo lbg ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd lbOPsf] jQmJodfly s'g} 5nkmn x'g] 5}g .

kl/R5]b – @*

;lGw

222. ;lGwsf] k|:t'tL M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f @&( adf]lhd ;lGwsf] cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf

;dy{g ug'{ kg]{ ePdf ;DalGwt dGqLn] ;lGwsf] k|s[lt ;lxt b]xfosf ljj/0f v'nfO{ To:tf]

;lGwsf] k|fdfl0fs k|ltsf] k|dfl0ft k|lt / g]kfnL efiffdf cg'jfb ul/Psf] k|lt ;d]t ;+nUg u/L

dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{ ;"rgf lbPsf] kfFr lbgkl5sf] s'g} j}7sdf ;f]

;DaGwL k|:tfj k|:t't ug{ ;lsg]5 M–

-s_ cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g ug'{ kg]{]{ ;lGwsf] p2]Zo,

To;df ePsf d'Vo–d'Vo Joj:yf tyf To:tf] ;lGwdf g]kfn /fHo jf

g]kfn ;/sf/ kIf x'g' kg]{ sf/0f tyf To;sf] cf}lrTo,

-v_ To:tf] ;lGwaf6 x'g] /fli6«o lxt / To;af6 lgjf{x ug'{ kg]{ bfloTj,

-u_ To:tf] ;lGw sfof{Gjog ug{ 5'§} sfg"g agfpg' kg]{ jf gkg]{ < 5'§}

;+:yfut tyf cGo Joj:yf x'g' kg]{ sL gkg]{ < kg]{ eP ;f] ;DaGwL

ljj/0f,

-3_ ax'kIfLo ;lGwsf] xsdf To:tf] ;lGwsf] kIf eO;s]sf] s'g} d'n's eP

To:tf d'n'ssf] gfd / ;ª\Vof,

-ª_ ;lGwsf ;DaGwdf ;lGw cGtu{tsf] ;+oGqn] u/]sf] s'g} JofVof jf

wf/0ff eP To:tf] JofVof jf wf/0ff, /

-r_ ax'kIfLo ;lGwdf cf/If0f /fVg' kg]{ ePdf ;f] sf] sf/0f / cf/If0fsf]

k|:tfj .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgf k|fKt ePkl5 dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf

;lrjn] pQm ;lGwsf] k|lt j}7sdf k|:t't x'g] lbgeGbf sDtLdf b'O{lbg cufj} ;b:onfO{

pknAw u/fpg' kg]{5 .

-#_ ;lGwsf] cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g ug{ a}7sdf k|:t't ubf{ ;DalGwt

dGqLn] jQmJo lbg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd dGqLn] jQmJo lbPkl5 ;lGw pk/ ;fdfGo 5nkmn ug{

cWoIfn] ;dofjlw lgwf{/0f ug]{5 .

223. ;lGwdflysf] ;fdfGo 5nkmn M -!_ lgod @@@ adf]lhd ;lGw k|:t't eO;s]kl5sf] csf]{ s'g}

Page 61: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

60

a}7sdf k|:tfjs ;b:on] ;f] ;lGwdfly ;fdfGo 5nkmn ul/of];\ eGg] k|:tfj ug{]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfjdfly 5nkmn x'Fbf cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf

;dy{g ug'{ kg]{ jf gkg]{ s'/fdf l;ldt /xL ;lGwsf] ;}4flGts kIfdf dfq 5nkmn ul/g]5 .

-#_ 5nkmnsf] cGTodf ;DalGwt dGqLn] 5nkmndf p7]sf k|Zgsf] hjfkm lbg]5 .

224. cf/If0f pk/ ;+zf]wg M -!_ lgod @@# adf]lhd ;fdfGo 5nkmn ;dfKt ePsf] Ps ;o aL;

306fleq ;f] ;lGwsf] Joj:yf cGtu{t cf/If0f /fVg ;lsg] /x]5 eg] jf To:tf] ;lGwsf] s'g}

k|fjwfgsf] JofVof g]kfn ;/sf/n] cfˆgf] xsdf :ki6 u/L 3f]if0ff ug{ ;lsg] /x]5 jf To:tf]

k|:tfj ul/Psf] eP ;f] ;DaGwL ljifodf ;Lldt /xL ;+zf]wg k]z ug{ rfxg] ;b:on] To:tf]

;+zf]wgsf] ;"rgf dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt s'g} ;+zf]wgnfO{ o; lgodfjnLsf] cwLgdf /xL

:jLs[t ug]{, c:jLs[t ug]{ jf ;DalGwt ;b:onfO{ af]nfO{ To;df ;'wf/ ug]{ jf Ps} cfzosf

PseGbf a9L ;+zf]wgnfO{ PsLs[t u/L :jLs[t ug]{ clwsf/ ;efd'vnfO{ x'g]5 .

225. ;fdfGo 5nkmn ;dfKt ePkl5sf] sfo{ljlw M ;lGw pk/ ;fdfGo 5nkmn ;dfKt ePkl5sf]

s'g} a}7sdf k|:t'tstf{ dGqLn] b]xfosf] s'g} Ps k|:tfj k|:t't ug{ ;Sg]5 M–

-s_ ;lGwsf] k|fjwfgdfly ;bgdf 5nkmn ul/of];\, jf

-v_ ;lGwdfly 5nkmn ug{ ;DalGwt ;ldltdf k7fOof];\ .

226. ;+zf]wg ;lxt ;lGwsf k|fjwfgdfly lj:t[t 5nkmn M -!_ ;+zf]wg ;lxt ;lGwsf]

k|fjwfgdfly ljrf/ ubf{ ;fdfGotof cf/If0f /flvPsf k|fjwfgsf] qmdfg';f/ ul/g]5 /

;efd'vn] gfd af]nfPsf] ;b:on] jf lghn] clws[t u/]sf] ;b:on] ;+zf]wg k|:t't ug{

;Sg]5 .

-@_ 5nkmnaf6 ;+zf]wg :jLsf/ ul/Psf] k|To]s cf/If0f /flvPsf jf :ki6 kfl/Psf

k|fjwfgsf ;DaGwdf qmdfg';f/ ;efd'vn] æof] ;lGwsf] cË agf];\Æ eGg] k|:tfj lg0f{ofy{ k]z

ug]{5 .

t/ ;dosf] ldtJolotfsf] nflu 5nkmndf bf]xf]/f]kg x6fpg Ps} k|fjwfg jf ;f]

cGtu{t k|fKt cGof]Gofl>t ;+zf]wgnfO{ Ps;fy 5nkmn ug]{ cg'dlt lbg ;lsg]5 /

k|fjwfgdflysf] 5nkmnsf] qmddf ;lGwsf] s'g} efu jf k|fjwfgnfO{ cl3–kl5 u/L 5nkmndf

/fVg jf s'g} efu jf k|fjwfgnfO{ kl5 ljrf/ ug]{ u/L d'ntjL /fVg ;lsg]5 .

:ki6Ls/0f M of] lgod / lgod @@@ sf] k|of]hgsf] nflu ;DalGwt ;ldltdf ;lGwdfly

bkmfjf/ 5nkmn x'Fbfsf] cj:yfdf æ;efd'vÆ eGgfn] ;DalGwt ;ldltsf] ;efkltnfO{ /

æa}7sÆ eGgfn] ;f]xL ;ldltsf] a}7snfO{ ;d]t hgfpg]5 .

227. ;+zf]wg lkmtf{ lng ;lsg] M ;+zf]wg k|:t'tstf{ ;b:on] a}7ssf] :jLs[lt lnO{ ;+zf]wg lkmtf{

lng ;Sg]5 .

228. ;ldltsf] k|ltj]bg M ;DalGwt ;ldltdf ;lGwsf] k|fjwfgdfly lj:t[t 5nkmn ;dfKt ePkl5

;ldltn] u/]sf] lg0f{osf] k|ltj]bg tof/ u/L ;efkltn] jf lghsf] cg'kl:yltdf ;efd'vn]

tf]s]sf] ;f]xL ;ldltsf] cGo s'g} ;b:on] ;f] ;DaGwL k|ltj]bg a}7sdf k]z ug]{5 .

Page 62: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

61

229. ;ldltsf] k|ltj]bg k|:t't ePkl5sf] sfo{ljlw M -!_ ;DalGwt ;ldltsf] k|ltj]bg k|:t't

ePkl5 ;f] k|ltj]bg ;a} ;b:onfO{ ljt/0f ul/g]5 .

-@_ ;efd'vn] cGoyf cfb]z lbPdf afx]s k|ltj]bg ljt/0f ePsf] rf}aL; 306fkl5sf]

s'g} ;dodf ;lGw k|:t'tstf{ ;b:on] k|ltj]bg ;lxtsf] ;lGwdfly 5nkmn ul/of];\ eGg]

k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|:tfj :jLs[t ePkl5 ;ldltsf] k|ltj]bg / ;f] ;DaGwL

;lGwsf] k|fjwfgdf dfq 5nkmn ug{ ;lsg]5 .

230. ;lGw cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g ug]{ k|:tfj M -!_ a}7sdf lj:t[t 5nkmn

ePsf]df ;f] ;dfKt ePkl5 / ;ldltdf 5nkmn ePsf]df ;ldltsf] k|ltj]bgdflysf] 5nkmn

;dfKt eO{ ;+zf]wgnfO{ ;efsf] lg0f{ofy{ qmdzM k]z ul/;s]kl5 ;lGw k|:t'tstf{ ;b:on]

;lGw cg'df]bg ul/of];\ eGg] k|:tfj k|:t't ug]{5 .

-@_ ;+ljwfgsf] wf/f @&( sf] pkwf/f -@_ df pNn]v ePsf ljifo afx]s cGo

ljifosf ;lGwsf] cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g ;DaGwL k|:tfj ;efsf] ax'dtaf6

cg'df]bg x'g'kg]{5 .

-#_ ;+ljwfgsf] wf/f @&( sf] pkwf/f -@_ df pNn]v ePsf ljifosf ;lGwsf]

cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt, ;dy{g ;DaGwL k|:tfj ;efdf tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{

;b:o ;+Vofsf] b'O{ ltxfO{ jx'dtaf6 kfl/t x'g'kg]{5 .

-$_ pklgod -@_ / -#_ adf]lhd ;lGwsf] cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g

;DaGwL k|:tfj :jLs[t ePkl5 ;Gb]z ;lxt ;lrjn] /fli6«o ;efdf k7fpg]5 .

-%_ /fli6«o ;efdf k]z eO{ ;f] ;efaf6 cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt, ;dy{g eO{

cfPsf] ;+ljwfgsf] wf/f @&( sf] pkwf/f -@_ df pNn]v ePsf ljifosf] ;lGwsf] cg'df]bg,

;lDdng, :jLs[lt, ;dy{g ;DaGwL ;Gb]z ;lxtsf] k|:tfj ;lrjn] ;efdf 6]a'n ug]{5 /

To;sf] k|lt ;b:onfO{ ljt/0f ug]{5 .

-^_ pklgod -%_ adf]lhd ;Gb]z ;lxt ;lGwsf] k|lt ljt/0f ePsf] b'O{ lbgkl5

k|:t'tstf{ ;b:on] ;f] dfly ljrf/ ul/of];\ eGg] k|:tfj k|:t't ug{ ;Sg]5 .

t/ ;efd'vn] pko'Qm ;Dem]df ;Gb]z ;lxt ;lGwsf] k|lt ljt/0f ePkl5sf] s'g} klg

a}7sdf To:tf] k|:tfj k|:t't ug{ cg'dlt lbg ;Sg]5 .

-&_ pklgod -^_ adf]lhdsf] k|:tfj / To;kl5sf] sfo{ljlwsf] xsdf ;efdf k]z

ePsf] ;lGw ;DaGwL sfo{ljlw nfu" x'g]5 .

231. hfgsf/L k7fpg' kg]{ M ;efdf pTklQ eO{ ;+3Lo ;+;bsf] b'j} ;bgaf6 ;lGw cg'df]bg,

;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g eP gePsf] hfgsf/L dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf

;lrjn] ;DalGwt dGqfno / k//fi6« dGqfnodf k7fpg' kg]{5 .

kl/R5]b – @(

;Í6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfb]z cg'df]bg ;DaGwL Joj:yf

232. ;Í6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfb]z cg'df]bgsf] nflu k|:tfj M -!_ /fi6«kltåf/f

;+ljwfgsf] wf/f @&# sf] pkwf/f -!_ adf]lhd g]kfn /fHodf ;Í6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf

Page 63: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

62

cfb]z hf/L ePsf]df cfb]z hf/L ePsf] ldltn] Ps dlxgf leq ;f] ;DaGwL k|:tfjsf] ;"rgf

k|wfgdGqLn] dxf;lrjnfO{ lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] 3f]if0ff jf cfb]zsf] ;"rgf k|fKt ePsf] kfFr lbgkl5sf]

s'g} a}7sdf ;efd'vn] k|:tfj k]z ug]{ lbg / ;do tf]Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd tf]lsPsf] lbg / ;dodf ;efd'vfsf] cg'dlt lnO{

k|wfgdGqLn] ;Í6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfb]z hf/L ug'{ kg]{ cfwf/ / sf/0fsf]

;DaGwdf jQmJo lbO{ a}7sdf k|:tfj k]z ug]{5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd k|:tfj k]z ePkl5 ;f] k|:tfjdfly 5nkmn ug{ ;efd'vfn]

;dofjlw tf]Sg]5 . 5nkmnsf] qmddf p7]sf k|Zgsf] hjfkm k|wfgdGqL jf lgh c:j:y eO{

jf sfa" aflx/sf] kl/l:ylt k/L cfkm}F pkl:yt x'g c;dy{ ePdf lghåf/f clws[t dGqLn]

lbPkl5 5nkmn ;dfKt x'g]5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhd 5nkmn ;dfKt ePkl5 ;efd'vn] pQm k|:tfjnfO{

lg0f{ofy{ a}7sdf k|:t't ug]{5 .

-^_ pklgod -!_ adf]lhd k|:t't k|:tfjdfly ;efsf] lg0f{o ;b:osf] b:tvt

;lxtsf] dt ljefhgåf/f x'g]5 .

-&_ pklgod -!_ adf]lhdsf] 3f]if0ff jf cfb]z hf/L ePsf] ;dodf ;+3Lo ;+;bsf]

clwj]zg rfn' g/x]sf] cj:yf eP To:tf] 3f]if0ff jf cfb]z hf/L ePsf] ldltn] a9Ldf kGw|

lbgleq a}7s a:g] u/L clwj]zg cfXjfg ug'{ kg]{5 .

233. ;Í6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfb]zsf] Dofb a9fpg] k|:tfj M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f @&# sf]

pkwf/f -^_ adf]lhd ;Í6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfb]zsf] Dofb a9fpg] k|:tfjsf]

;"rgf k|wfgdGqLn] ;lrjnfO{ lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfj ;DaGwL cGo k|lqmof lgod @#@ df pNn]v eP

adf]lhd x'g]5 .

234. dlGqkl/ifb\nfO{ hfgsf/L lbg] M o; kl/R5]b adf]lhdsf] 3f]if0ff jf cfb]z cg'df]bg ePsf] jf

gePsf] Joxf]/f dxf;lrj jf lghsf] cg'kl:yltdf ;lrjn] dlGqkl/ifb\nfO{ hfgsf/L lbg]5 .

kl/R5]b – #)

ljljw

235. dxfGofoflwjQmfn] /fo JoQm ug]{ M -!_ ;efd'vn] s'g} sfg"gL k|Zgsf] ;DaGwdf

dxfGofoflwjQmfsf] /fo lng cfjZos 7fg]df ;+ljwfgsf] wf/f !%* sf] pkwf/f -$_ adf]lhd

dxfGofoflwjQmfnfO{ ;bgdf pkl:yt eO{ /fo JoQm ug{ cg'dlt lbg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd JoQm ul/Psf] /fodfly 5nkmn x'g] 5}g .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] /fo JoQm ug]{ k|lqmof ;efd'vn] lgwf{/0f u/] adf]lhd

x'g]5 .

Page 64: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

63

236. dxf;lrjsf] ljz]if clwsf/ M dxf;lrjn] ;ef jf o;sf] s'g} ;ldlt jf pk;ldltsf]

a}7sdf k|j]z ug{ / a}7sdf sfo{/t ;lrj jf clws[tnfO{ lgb]{zg lbg jf a}7sn] dfu]sf]

sfo{ljlw ;DaGwL ;Nnfx lbg ;Sg]5 .

237. clen]vsf] ;'/Iff M -!_ ;ef / o;sf ;ldltsf] lg0f{o tyf sf/afxLsf] clen]v ;lrjn]

;'/lIft /fVg nufpg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd /flvg] clen]v ;efd'vsf] cfb]z lagf ;lrjn] ;ef

ejgaf6 aflx/ n}hfg s;}nfO{ cg'dlt lbg] 5}g .

-#_ ;efdf ;b:on] cfk"mn] af]n]sf] >Jo / b[Zosf] clen]v dfu u/]df To:tf] clen]v

;lrjfnon] pknJw u/fpg] 5 .

238. efiff M -!_ k|ltlglw ;ef jf o;sf ;ldltsf] sfd sf/afxL g]kfnL efiffdf x'g]5 . s'g}

;b:on] cfˆgf] dft[efiffdf af]n]sf] cj:yfdf To;nfO{ clen]v /fVg] Joj:yf ldnfpg

;lsg]5 .

-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg af]nfO{ ;DaGwL ckfËtf ePsf

;b:osf] xsdf ;efd'vn] To:tf] ;b:onfO{ ;fÍ]lts efiffdf cfˆgf] ljrf/ k|s6 ug{ / To:tf]

ljrf/nfO{ lghsf] ;xof]uLn] ;Fu} cg'jfb u/L a}7sdf ;'gfpg] cg'dlt lbg ;Sg]5 .

239. kf]zfs / k|tLs M ;b:osf] kf]zfs / ;+3Lo ;+;bsf] k|tLs sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldltsf]

k/fdz{df ;efd'vn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

240. ;lrjfno ;DaGwL Joj:yf M -!_ ;+3Lo ;+;bsf] sfd sf/afxL ;~rfng tyf Joj:yfkg ug{,]

ljwflosL sfo{df ;xof]u ug{, kbflwsf/L tyf ;b:onfO{ cfjZos ;]jf ;'ljwf pknAw

u/fpg / ;+3Lo ;+;b ;lrjfnosf] ;~rfng Pj+ Joj:Yffkg ug{sf nflu ;lrjfno /xg]5 .

-@_ dxf;lrjn] ;lrjfnosf] k|zf;sLo k|d'vsf] ?kdf sfo{ ug]{5 .

-#_ dxf;lrjn] cfkm'nfO{ ePsf] clwsf/ dWo] cfjZostf cg';f/ s]xL clwsf/

k|ltlglw ;efsf] ;lrj, /fli6«o ;efsf] ;lrj / ;lrjfno ;lrjnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .

-$_ ;lrjfno ;DaGwL cGo Joj:yf k|rlnt g]kfn sfg'g / ;f] cGtu{t ;lrjfno

;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldltn] :jLs[t u/]sf] lgodfjnL adf]lhd x'g]5 .

241. ;lrjfno ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldlt M -!_ ;+3Lo ;+;b / ;lrjfnonfO{ ;~rfng

tyf Joj:yfkg ug{ cfjZos gLlt, sfo{qmd tyf ah]6 lgwf{/0f ug{ / /]vb]v, lgoGq0f Pj+

;'kl/j]If0f ug{sf] nflu b]xfo adf]lhdsf] ;lrjfno ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldlt /xg]5 .

-s_ ;efd'v – ;efklt -v_ /fli6«o ;efsf] cWoIf – ;b:o -u_ pk;efd'v – ;b:o -3_ /fli6«o ;efsf] pkfWoIf – ;b:o -ª_ dxf;lrj – ;b:o -r_ k|ltlglw ;efsf] ;lrj – ;b:o -5_ /fli6«o ;efsf] ;lrj – ;b:o

Page 65: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

64

-h_ ;lrjfno ;lrj -;+;bLo cWoog tyf cg';Gwfg_ – ;b:o -em_ ;lrjfno ;lrj -k|zf;g_ – ;b:o ;lrj -@_ ;efd'vsf] kb l/Qm /x]sf] cj:yfdf /fli6«o ;efsf] cWoIfn] pklgod -!_

adf]lhdsf] ;ldltsf] ;efklt eO{ sfo{ ug]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd

x'g]5 M—

-s_ ;lrjfnosf] ;~rfng tyf Joj:yfkg ;DaGwL sfo{ ug]{,

-v_ ;+3Lo ;+;b tyf ;lrjfnosf] jflif{s sfo{qmd tyf ah]6 lgwf{/0f ug]{ / vr{

;DaGwL dfkb08 lgwf{/0f ug]{,

-u_ k|ltlglw ;ef, /fli6«o ;ef, ;+;bLo ;ldlt Pj+ ;+o'Qm ;ldlt aLr ;dGjo,

;xsfo{ / ;fdGh:otf sfod ug{], u/fpg],

-3_ ;+3Lo ;+;bsf sfd sf/afxLnfO{ k|efjsf/L agfpg cfjZos cg';GwfgfTds

sfo{ ug]{, u/fpg],

-ª_ k|b]z ;ef;Fu cfjZos ;dGjo / ;xsfo{ ug]{,

-r_ ;lrjfnodf /xg]] sd{rf/Lsf] b/aGbL / sfo{ljj/0f lgwf{/0f ug]{,

-5_ ;lrjfnosf sd{rf/Lsf] j[lQljsf; Pj+ ;'ljwf lgwf{/0f ;DaGwL sfo{ ug]{,

-h_ ;+3Lo ;+;b tyf ;lrjfnosf] ef}lts lgdf{0f / ;'wf/ ;DaGwL cNksfnLg tyf

bL3{sfnLg gLlt toug]{, u/fpg],

-em_ kbflwsf/L, ;b:o / sd{rf/Lsf] Ifdtf clej[l4 ;DaGwL sfo{ ug]{,

-`_ g]kfn ;/sf/;Fu ;dGjo u/L ;+3Lo ;+;b, ;+;bLo ;ldlt Pj+ ;+o'Qm ;ldltsf]

jflif{s sfo{tflnsf tof/ ug]{,

-6_ ldq/fi6«sf Joj:yflksf, cGt/Joj:yflksf ;+3, Pl;of k|zfGt ;+;bLo d~r,

;fs{ ;efd'v ;+3, Pl;ofnL ;+;bLo ;ef nufot cGo cGt/f{li6«o ;+3–

;+:yf;Fu ;Dks{, ;dGjo, ;xof]u / ;+;bLo k|ltlglwd08nsf] cfbfg k|bfg

ug]{ .

-$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd

x'g]5 .

-%_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltn] cfjZos b]v]df dGqL / ;+j}wflgs jf cGo

lgsfosf kbflwsf/LnfO{ ;ldltsf] a}7sdf cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .

-^_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;ldlt cfk}mn] lgwf{/0f

u/] adf]lhd x'g]5 .

242. lj1 jf lj1 ;d"x ;DaGwL Joj:yf M -!_ ;efd'vn] ;ef jf ;ldltsf] sfddf ;xof]u

k'¥ofpg cfjZostf cg';f/ lj1sf] lgo'lQm jf lj1 ;d"xsf] u7g ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgo'Qm ePsf] lj1 jf u7g ePsf] lj1 ;d"xsf] kfl/>lds

/ ;]jfsf zt{ ;efd'vn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

243. sfg"gL /fo ;Nnfx M -!_ ;ef jf o;sf] s'g} ;ldltsf] a}7ssf] sfd sf/afxLdf s'g} sfg"gL

Page 66: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

65

k|Zg p7]df ;lrjfnosf] sfg"g ;Nnfxfsf/sf] /fo ;Nnfx lnOg]5 / ;ef jf ;ldlt kIf jf

ljkIf ePsf] s'g} d'2f dfldnfdf lghn] ;ef jf ;ldltsf] k|ltlglwTj ;d]t ug]{5 .

t/ k|ltlglw ;ef jf ;ldltn] ;f] k|of]hgsf] nflu 5'§} sfg'gljb lgo'Qm u/L ;xof]u

lng o; lgodn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

244. ;b:osf] kqmfp ;DaGwL hfgsf/L M -!_ ;+ljwfgsf] wf/f !)# sf] pkwf/f -^_ sf]

k|ltaGwfTds jfSof+z adf]lhd s'g} ;b:o kqmfp ul/Psf] ;"rgf k|fKt ePdf ;efd'vn]]

To;sf] hfgsf/L ;bgnfO{ tTsfn lbg]5 .

-@_ a}7s grn]sf] cj:yfdf pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgf k|fKt ePdf ;efd'vn]]

;lrjfnosf] ;"rgfkf6Ldf ;f] sf] ;"rgf 6fF; ug{ nufO{ ;fj{hlgs ug{ nufpg]5 .

-#_ ;+ljwfgsf] wf/f !)# sf] pkwf/f -^_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z adf]lhd s'g}

;b:onfO{ kmf}hbf/L cleof]udf kqmfp ul/Psf] hfgsf/L k|fKt ePdf To:tf] ;b:onfO{ k|x/L

lx/f;tdf /x]sf] cj:yfdf jf k|rlnt sfg"g adf]lhd tLg jif{ jf ;f] eGbf a9L s}bsf]

;hfo x'g] jf g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L d'2fdf cleof]ukq bfo/ eO{ lgh k"k{Ifsf] nflu

y'gfdf /x]sf]df To:tf] y'gfdf /x]sf] cjlwe/ lghnfO{ ;b:osf] x}l;otn] s'g} sfo{ ug{ jf

s'g} clwsf/ jf pGd'lQm k|fKt x'g] 5}g / To:tf] cjlwe/ lghsf] kfl/>lds, ;]jf / ;'ljwf

:ylut x'g]5 .

-$_ s'g} ;b:onfO{ kmf}hbf/L d'2fdf cbfntsf] clGtd km};nfn] s}bsf] ;hfo x'g]

7x/ ePsf]df To:tf] s}bdf a:g' kg]{ cjlwe/ jf s'g} ;b:on] kmf}hbf/L d'2fdf cbfntsf]

km};nf adf]lhd s}bsf] ;hfo e'Qmfg ul//x]sf]df ;f] cjlwe/ To:tf] ;b:o :jtM lgnDjg

ePsf] dflgg]5 .

245. ;b:osf] dgf]gog M o; lgodfjnLdf n]lvPb]lv afx]s k|ltlglw ;ef;Fu ;DalGwt ;ldlt,

;d"x, ;ª\3 jf o:t} lgsfodf k|ltlglwTj ug]{ ;b:osf] dgf]gog ;b:osf] 1fg, ;Lk, ?lr

Pj+ ;bgdf /x]sf] bnLo ;+/rgfnfO{ b[li6ut u/L ;efd'vn] ug{ ;Sg]5 / To:tf] ;ldlt,

;d"x, ;ª\3 jf lgsfosf] u7g / sfo{ljlw ;efd'vn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

246. k|j]z lgoldt ug]{ clwsf/ M -!_ ;efsf] a}7s ;fdfGotof v'nf /xg]5 .

-@_ ;efsf] sfd sf/afxL x]g{ cfpg] JolQmsf] ;'ljwfnfO{ Wofgdf /fvL k|j]z lgoldt

tyf lgoGq0f ug]{ clwsf/ ;efd'vnfO{ x'g]5 . To;/L k|j]z lgoldt ug{ ;efd'vn]

cfjZostf cg';f/ k|j]zkqsf] Joj:yf ug{ nufpg ;Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd hf/L ul/Psf] k|j]zkq lnO{ a}7s ejgleq k|j]z ug]{

JolQmn] To:tf] k|j]zkqdf plNnlvt zt{sf] kfng ug'{ kg]{5 / s;}n] tL zt{ kfng gu/]df

To:tf] JolQmnfO{ ;efd'vsf] cfb]zn] a}7s ejgaf6 lgisfzg ug{ ;lsg]5 .

247. a}7snfO{ ;Daf]wg M -!_ s'g} ljb]zL /fi6«sf] /fi6« k|d'v, ;/sf/ k|d'v, ;efd'v, cWoIf jf

;+o'Qm /fi6« ;ª\3sf dxf;lrjn] a}7snfO{ ;Daf]wg ug]{ Joj:yfsf nflu g]kfn ;/sf/n]

cg'/f]w u/]df ;efd'vn] cg'dlt lbg ;Sg]5 . ;Daf]wg ug]{ kbflwsf/LnfO{ ;efd'vn] lglZrt

:yfg lgwf{/0f ug{]5 .

Page 67: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

66

-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;Daf]wgsf] nflu ckgfOg] k|lqmof ;efd'vn] tf]s] adf]lhd

x'g]5 .

248. sf/afxLsf] ;+lIfKt ljj/0f M ;efsf] sf/afxLsf] ;+lIfKt ljj/0f ;b:onfO{ ljt/0f ul/g]5 .

249. cfGtl/s sfo{ljlw M sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldltsf] k/fdz{ / ;efsf] :jLs[lt lnO{ ;efd'vn]

cfjZostf cg';f/ cfGtl/s sfo{ljlw agfpg ;Sg]5 .

250. lgodsf] lgnDag M -!_ s'g} klg ;b:on] ;efd'vsf] cg'dlt lnO{ o; lgodfjnLsf] s'g}

lgodnfO{ k|ltlglw ;ef;dIf ljrf/fwLg s'g} sfo{sf] ;DaGwdf nfu" gx'g] u/L lgnlDat

ul/of];\ eGg] k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 / ;f] k|:tfj kfl/t ePdf pQm lgod tTsfnsf nflu

lgnlDat ePsf] dflgg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|:tfa ;fdfGotof s'g} ljw]osnfO{ ;+lIfKt k|s[ofaf6

kfl/t ug{sf] nflu ;do ;Ldf 5f]6\ofpg] k|of]hgsf] nflu dfq k]z ug{ ;lsg]5 .

251. afwf c8\sfp k'msfpg] clwsf/ M of] lgodfjnLsf] k|of]u ubf{ k/]sf afwf c8\sfp km'sfpg] /

;+ljwfg tyf o; lgodfjnLsf] cwLgdf /xL cfjZos cfb]z jf lgb]{zg lbg] clwsf/

;efd'vnfO{ x'g]5 . To:tf cfb]z jf lgb]{zg To;kl5 a:g]] a}7saf6 cg'df]bg u/fpg' kg]{5 .

o;/L cg'df]bg ePsf cfb]z jf lgb]{zg o; lgodfjnLdf k/] ;/x dflgg]5g\ .

252. lgodfjnLsf] JofVof M o; lgodfjnLsf] JofVof ug]{ clwsf/ ;efd'vnfO{ x'g]5 / lghsf]

lg0f{o clGtd x'g]5 . To:tf] lg0f{osf] hfgsf/L a}7snfO{ lbg'kg]{5 .

253. cfGtl/s sfd sf/afxL dflgg] M o; lgodfjnL adf]lhd ;Dkfbg ul/g] sfd sf/afxL

;efsf] cfGtl/s sfd sf/afxL dflgg] 5 . o; ;DaGwdf s'g} cbfntdf k|Zg p7fOg] 5}g .

254. ;+zf]wg ;DaGwL Joj:yf M -!_ ;efn] o; lgodfjnLdf cfjZos ;+zf]wg ug{ ;Sg]5 .

-@_ of] lgodfjnL ;+zf]wg ug{ cfjZos 7fg]df s'g} ;b:on] ;f] ;DaGwL sf/0f /

ljj/0f ;lxtsf] k|:tfjsf] ;"rgf ;efd'vnfO{ lbg'kg]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] ;"rgf ;efd'vn] pko'Qm 7fgL cg'dlt lbPdf ;f]

k|:tfj k|:t'tstf{ ;b:on] lgodfjnL ;+zf]wg d:of}bf ;ldlt u7g ul/of];\ egL ;ldltdf

/xg] ;b:osf] gfd ;lxtsf] k|:tfj :jLs[ltsf] nflu a}7sdf k|:t't ug]{5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] ;ldltdf cfjZostf cg';f/sf] ;ª\Vofdf ;b:o

/xg]5g\ / ;ldltsf] ;efklt ;ldltsf ;b:on] cfkm"dWo]af6 rog ug]{ 5g\ .

-%_ ;ldltn] a}7sdf k|ltj]bg k]z u/]kl5sf] cGo sfo{ljlw ;efd'vn] x]/k]m/ u/]df

afx]s ljw]ossf ;DaGwdf ckgfOg] sfo{ljlw ckgfOg]5 .

255. vf/]hL / arfp M -!_ k|ltlglw ;efsf] cGtl/d sfo{ljlw, @)&$ / Joj:yflksf–;+;b

lgodfjnL, @)&# vf/]h ul/Psf 5g\ .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd vf/]h ul/Psf sfo{ljlw / lgodfjnL adf]lhd ePsf sfd

sf/jfxL o;} lgodfjnL adf]lhd ePsf] dflgg]5 .

Page 68: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

67

cg';"rL – !

-lgod & sf] pklgod -@_ / lgod * sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

>L dxf;lrj, ;+3Lo ;+;b .

ljifoM ;efd'v÷pk;efd'v kbdf lgjf{lrt ul/of];\ .

k|ltlglw ;efsf] ;efd'v÷pk;efd'vsf] lgjf{rgdf ;b:o >L =============== ======= ========= =========== ======= nfO{ g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f (! Pj+ k|ltlglw ;ef lgodfjnL, @)&% adf]lhd k|ltlglw ;efsf] ;efd'v÷pk;efd'v kbdf lgjf{lrt ul/of];\ egL k|:tfj k|:t't ub{5' . lghsf] ljj/0f b]xfo adf]lhd 5 M–

1. gfd y/ M– ======================================================

2. hGdldlt M– ============================

3. lnË M– ===============

4. k|b]z M– ================

5. 7]ufgf M– ============================================

6. k|ltlglwTj ug]{ lhNnfM–========================

7. cfdfsf] gfd M– =======================================================

8. afa'sf] gfd M– =======================================================

9. klt÷kTgLsf] gfd, y/ M– ==========================================================

10. /fhgLlts bnsf] gfd M– ================================================================

11. gful/stf g+= / k|sf/ M– =============================================

12. qm=;+= ==============

k|:tfjs

b:tvt M ================== gfd, y/ M ========================= qm=;+ M ==========

dfly pNn]v eP adf]lhd ;b:o >L === === === === === k|:tfjs eO{ k|ltlglw

;efsf] ;efd'v÷pk;efd'vsf] lgjf{rgdf ;b:o >L === === === === === nfO{ lgjf{lrt ul/of];\ egL ug'{ePsf] k|:tfjsf] d ;dy{g ub{5' .

;dy{s b:tvt M ================== gfd, y/ M ==================== qm=;+ M ==========

pDd]bjf/sf] kmf]6f]

Page 69: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

68

k|:tfljt pDd]bjf/sf] d~h'/L /x]sf] lg:;f

dnfO{ >L =================== ================= n] k|ltlglw ;efsf] ;efd'v÷pk;efd'vsf] lgjf{rgdf pDd]bjf/ k|:tfj ug{' ePsf]df d ;f] kbdf lgjf{lrt ePdf ;efd'v÷pk;efd'vsf] kbdf /xL sfd ug{ /fhL 5' .

k|:tfljt pDd]bjf/sf],–

b:tvt M ================== gfd, y/ M ===================== qm=;+ M ==========

ldlt M =======================

;+nUg sfuhft M k|:tfljt pDd]bjf/sf] g]kfnsf] gful/stfsf] k|ltlnlk o;};fy ;+nUg 5 .

Page 70: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

69

cg';"rL – @

-lgod ( ;Fu ;DalGwt_

kb tyf uf]kgLotfsf] zky

d======================================d'n's / hgtfk|lt k"0f{ jkmfbf/ /xL ;To lgi7fk"j{s k|lt1f

u5'{, O{Zj/ ÷ b]z / hgtfsf] gfddf zky lnG5' ls g]kfnsf] /fhsLo ;Qf / ;fj{ef}d;Qf g]kfnL

hgtfdf lglxt /x]sf] g]kfnsf] ;+ljwfg k|lt k"0f{ jkmfbf/ /xFb} k|ltlglw ;efsf] ;efd'v÷pk;efd'v

kbsf] sfdsfh k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL, d'n's / hgtfsf] ;f]emf] lrtfO{, s;}sf] 8/ gdfgL,

kIfkft gu/L, k"jf{u|x jf v/fa efjgf glnO{ kbLo uf]klgotf sfod /fvL OdfGbf/Lsf ;fy ug]{5' .

b:tvt M ==============================

gfd, y/ M =============================

ldltM=================

Page 71: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

70

cg';"rL– #

-lgod !&# sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

;ldltsf] ;efklt kbsf] pDd]bjf/sf] dgf]gogkq

>L ;lrj,

k|ltlglw ;ef .

k|ltlglw ;ef cGtu{tsf] ================= ============= ;ldltsf] ;efklt kbsf] lgjf{rgdf

>L ========= =================nfO{ d k|:tfj u/L pDd]bjf/ dgf]gog ub{5' . lghsf] ljj/0f b]xfo adf]lhd

5 M–

1. gfd y/ M– ======================================================

2. hGdldlt M– ======================================

3. lnË M– ===============

4. k|b]z M– ================

5. 7]ufgf M– ============================================

6. cfdfsf] gfd M– =======================================================

7. afa'sf] gfd M– =======================================================

8. klt÷kTgLsf] gfd, y/ M– ==========================================================

9. /fhgLlts bnsf] gfd M– ================================================================

10. gful/stf g+= / k|sf/ M– =============================================

11. qm=;+= ==============

k|:tfjs,

b:tvt M ==================

gfd, y/ M =======================

qm=;+ M ==========

;dy{sn] eg]{

dfly plNnlvt ======= ======= ========= ======= ======= ======= ==== === k|:tfjsn] k|ltlglw ;ef cGtu{tsf]

================== ======================== ================= ================ ;ldltsf] ;efklt kbsf] lgjf{rgdf >L

====== ======= ====== ===== ================ nfO{ pDd]bjf/ dgf]gog ug'{ ePsf] k|:tfjsf] d ;dy{g ub{5' .

;dy{s

b:tvt M ================== gfd, y/ M ====================== qm=;+ M ==========

pDd]bjf/sf] kmf]6f]

Page 72: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

71

k|:tfljt pDd]bjf/sf] d~h'/L /x]sf] lg:;f

dnfO{ >L ======================================n] k|:tfj u/L ====================================== ;ldltsf]

;efkltsf] lgjf{rgdf pDd]bjf/ dgf]gog u/] adf]lhd lgjf{lrt ePdf d ;efklt kbdf /xL sfd

ug{ /fhL 5' . k|ltlglw ;ef lgodfjnL, @)&% adf]lhd ;efklt kbsf] lgjf{rgdf pDd]bjf/ x'g d]/f] of]Uotf

k'u]sf] 5 .

k|:tfljt pDd]bjf/sf],–

b:tvt M ================== gfd, y/ M ======================= qm=;+ M ==========

ldlt M =======================

;+nUg sfuhft M k|:tfljt pDd]bjf/sf] g]kfnsf] gful/stfsf] k|ltlnlk o;};fy ;+nUg 5 .

Page 73: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

72

cg';"rL– $

-lgod !&# sf] pklgod -!@_ / lgod !($ sf] pklgod -%_ ;Fu ;DalGwt_

kb tyf uf]kgLotfsf] zky

d======================================d'n's / hgtfk|lt k"0f{ jkmfbf/ /xL ;To lgi7fk"j{s k|lt1f

u5'{, O{Zj/ ÷ b]z / hgtfsf] gfddf zky lnG5' ls g]kfnsf] /fhsLo ;Qf / ;fj{ef}d;Qf g]kfnL

hgtfdf lglxt /x]sf] g]kfnsf] ;+ljwfg k|lt k"0f{ jkmfbf/ /xFb} k|ltlglw ;ef cGtu{tsf] ===== ===== ======= ====== ======= ====== ====== ===== ;ldltsf] ;efklt kbsf] sfdsfh k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL,

d'n's / hgtfsf] ;f]emf] lrtfO{, s;}sf] 8/ gdfgL, kIfkft gu/L, k"jf{u|x jf v/fa efjgf glnO{

kbLo uf]klgotf sfod /fvL OdfGbf/Lsf ;fy ug]{5' .

b:tvt M ==============================

gfd, y/ M =============================

ldltM=================

Page 74: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

73

cg';"rL– %

-lgod @!$ ;Fu ;DalGwt_

;b:osf] JolQmut ljj/0f kmf/fd

1. ;b:osf] gfd, y/ M -g]kfnLdf_ ===============================

-cFu|]hLdf 7"nf] cIf/df_

2. cfdfsf] gfd, y/ M 3. afa'sf] gfd, y/ M 4. klt÷kTgL sf] gfd, y/ M 5. hGd ldlt M 6. gful/stf g+= / lhNnf M 7. :yfoL 7]ufgf M

k|b]z M lhNnf M uf=kf=÷g=kf= M j8f g+= M 6f]n M

8. sf7df8f}+ pkTosfsf] 7]ufgf M lhNnf M gu/kflnsf M j8f g+= M 6f]n M kmf]g g+= M df]afO{n M O{–d]n M

9. z}lIfs of]Uotf M 10. cg'ej÷ljz]if1tf M 11. cfj4tf ePsf ;+3÷;+:yf M

qm=;+= gfd kb 7]ufgf s}lkmot

12. /f]huf/÷Joj;fo M -s_ cfˆgf] M -v_ klt÷kTgL M

13. k|ltlglwTj ug]{ k|b]z =========================== lhNnf =========================== 14. -s_ /fhgLlts bnsf] gfd M

-v_ :jtGq M

dfly plNnlvt ljj/0fdf s'g} kl/jt{g ePdf t'?Gt hfgsf/L lbg]5' .

b:tvtM =======================

gfd, y/ M ==================

ldlt M =========================

Page 75: R Ehr.parliament.gov.np/uploads/attachments/jdorpjhvohyvoywf.pdf · a a n_ wimvi@ uji g[i oum mi ojkvi@ fj no \owgi oumqi2^ oej nj@^ b snojrg #b dgi@okgvi@ n_ wimvi@ uji n_ wimv

74

cg';"rL– ^

-lgod @!% sf] pklgod -!_ sf] v08 -v_ ;Fu ;DalGwt_

/fhgLlts bnsf] ;b:o ;DaGwL ljj/0f

qm=;+= ;b:osf] gfd cfdf÷afa'sf] gfd, y/ klt÷kTgL sf] gfd,

y/ :yfoL 7]ufgf s}lkmot

kqfrf/ ug{ clws[t ul/Psf] ;b:osf],–

-!_ b:tvt M

gfd, y/ M

-@_ b:tvt M

gfd, y/ M

bnsf] g]tfsf],–

b:tvt M

gfd, y/ M

ldlt M

k|ltlglw ;efaf6 kfl/t ldlt M @)&%÷)@÷@%