1
R. Chdzyski, [email protected]
Dr Chciski, odpowiedzialny za dydaktyk ANATOMIA
Lustro Klara ustawienie punktu wietlnego bad zaczyna si od
narzdu z ktrego
dolegliwoci jama ustna i gardo szpatuka, nasada jzyka, fonacja
a
(podniebienie mikkie do gry, wygld tylnej ciany garda + czynno
dwigacza i napinacza podniebienia
przedsionek - warga dolna i grna i wyrostek zbowy g i d
o ruchomo wdzideka g i d, papilla parotidea (policzek na
wysokoci 2 z przedtrzonowego grnego) przewd Stenona, wyprowadzajcy
- pomasowa liniank i zobaczy - kropelka wydzieliny surowiczej (poza
tym gruczoy luzowe, ten czysto surowiczy)
j ustna waciwa do ukw podniebienno-jzykowych
o jzykiem dotkn do zbw przednich grnych - ok podjzykowa -
ruchomo wdzideka jzyka, cz mm wew jzyka i stan ich unerwienia przy
poruszaniu (n podjzykowy)
o miska podjzykowe - uchodz linianki poduchwowe - bocznie od
wdzideka, wzdu przewodw wyprowadzajcych - drobne otwory, ujcia
linianek podjzykowych wikszych, ktrych s dwie (2 wiksze i ok 25 z
kadej strony mniejszych)
o jzyk - trzon (2/3 przednie) i korze, 1/3 tylna, granic jest
bruzda graniczna, odwrcona litera V, foramen cecum -
pozostao po przewodzie jzykowo-tarczowym
trzon - pokryty b luzow z brodawkami jzykowymi (f mech i
odbieranie wraenia czucia smaku przez zawarto kubkw smakowych)
korze - grudki chonne, migdaek jzykowy
czuciowo - blu temp i dotyku 2/3 przednie pow grnej - n jzykowy
(ga n uchwowego III g V), 1/3 tylna - nasada - przez splot gardowy
(n IX i X) czucie smaku - 2/3 przednie grne - struna bbenkowa (g n
VII) 1/3 tylna - splot gardowy (jw.)
ruchowo -n XII podjzykowy o w b luzowej jamy ustnej
(podniebienia i policzkw) gruczoy mieszane surowiczo- luzowo,
wiksze liniaki (przyuszna - w ok przyusznej, do boku od waczy,
bezporednio pod skr, tk podskrn i powiziami; poduchwowa - pod m
przepony jamy ustnej, wyczuwalna palpacyjnie, zwaszcza w st
przewlekych st zapalnych podjzykowa wiksza i mniejsze - tu pod b
luzow jamy ustnej) tworz wynioso- misko podjzykowe
do tyu - gardo o gardo grne - nosogardo
bezporednio od gry graniczy z podstaw czaszki, do przodu
bezporednio ma jam nosow, do przodu jama nosowa - badanie w
rynoskopii tylnej - ucinicie nasady jzyka, lusterkiem pod
podniebienie mikkie w stropie nosogarda - skupisko tk limfatycznej
- migdaek
1/5 2
R. Chdzyski, [email protected]
gardowy (tzw. 3. migdaek) u dorosych zanika (szcztkowy) na
bocznej cianie - zagbienie - ujcie gardowe trbki suchowej otoczony
warg tyln i przedni bocznie od ujcia gardowego - zachyek boczny
nosogarda, tu czsto nowotwory zoliwe - najczciej punkt wyjcia
o rodkowe - cz ustna garda do tyu od uku
podniebienno-jzykowego (uku przedniego) ((oba uki ograniczaj cie
gardzieli, gdzie pooony jest migdaek podniebienny - skad gardowego
piercienia chonnego Waldeyera)
na tylnej cianie garda - rozsiane grudki chonne
u osb po tonslectomii pasy uwypuklajcej b luzowej - pasma
boczne, skupiska grudek chonnych
migdaki podniebienne - niewielkie, palpacyjnie mikkie (znaczna
asymetria w wielkoci budzi podejrzenie neo - jedn rk wpychanie
migdaka w kierunku garda, drug rk bad - twardszy nawet ni w
przewlekym stanie zapalnym, wtopiony w otoczenie)
o dolne - cz krtaniowa garda zabarwienie b luzowej,
nawilenie,
ucieplenie, twory patologiczne ew wydzielina patologiczna
JAMA NOSOWA do tyu - gardo grne do przodu nos zewntrzny
o szkielet chrzstny ( ch boczne, skrzydowe wiksze i
mniejsze)
skrzydowe - odnogi przyrodkowe - podstawa chrzstna supka,
ograniczaj od przyrodka nozdrza przednie (nares - wejcie do jamy
nosowej, poprzez ktre w rynoskopii przedniej ocenia si jam
nosow)
o i kostny (wyrostek czoowy szczki i koci nosowe)
jama nosowa podzielona na dwie czci przez przegrod nosa
o szkielet ch - ch przegroda nosa o szkielet k - szereg koci (g
lemiesz i
blaszka pionowa koci sitowej) rynoskopia przednia
o na bocznej cianie - maowiny nosowe (dolna, ew r)
o przyrodkowa - przegroda nosa, o pod maowinami przegrody
nosowe-
dolny, pod doln, etc o zatoki przynosowe
p n r - zatoki szczkowe, czoowa, komrki sitowe przednie -
kompleks ujciowo-przewodowy
p n g- komrki tylne zachyek klinowo-sitowy -
zatoka klinowa p n d - przewd i kana nosowo-zowy
UNACZYNIENIE o cz dolna i tylna jamy nosowej - gg t
szyjnej zewntrznej (t szczkowa, g t klinowo-podniebienna)
o cz grna i przednia - gg tt szyjnej wew (t sitowe przedni i
tyln, od t ocznej)
o jedn z metod przy nieskutecznoci tamponady - podwizywanie t
szyjnej wew lub zew - po lokalizacji 2 pierwszych gazi
2/5 3
R. Chdzyski, [email protected]
- ew podwizanie tt sitowych p i tylnej, koagulacja - w oczodole
na przyrodkowej cianie 1 cm od brzegu oczodou
o splot naczyniowy (t- - Kisselbacha, plamka Littla) przy
niewielkich urazach powoduje krwawienia w cz centralnej, do tyu od
przedsionka nosa
cz oddechowa - dolna i rodkowa, tor oddechowy - wysane nabonkiem
oddechowym
grna cz - cz wchowa - nie bierze udziau w przechodzeniu
powietrza oddechowego
OGLDANIE KRTANI
laryngoskopia porednia o 1 i 3 palec jzyk, pociganie do
przodu, lusterko za nasad jzyka
o przed woeniem sprawdzi temp na doni
fiberoskopia o sztywna lub mikka (zdjcia,
fonacja chorego) laryngoskopia bezporednia
o zwiotczony, zaintubowany (wycinki, mikrochirurgia krtani)
KRTA rusztowanie chrzstne
o parzyste nalewkowate cz si stawowo z ch piercieniowat
bocznie -ch stokowate, rokowate - nie speniaj funkcji, s
zanikowe
o nieparzyste tarczowata (wynioso
krtaniowa), wyczuwalna palpacyjnie
(nisza z przodu, wysza z tyu)
mdz nimi - wizado piercienno-tarczowa - konikotomia w stanach
nagej dusznoci krtaniowej
ch nagoniowa - uk wknisto-cznotkankowy
o b tarczowo-gnykowa przez otwr boczny - naczynia i
n krtaniowe grne o wntrze krtani
zakoczeniem s wizado przedsionkowe (fad kieszonki krtaniowej)
(pow) i gosowe, pomidzy nimi przestrze - wolna, tu kieszonka
krtaniowa, b si wpukla
wysane b luzow (wielowarstwowy walcowaty urzsiony, fad
nalewkowo-nagoniowy, wolny brzeg nagoni, fady gosowe - te 3
wielowarstwowy paski)
o przedsionek do fadw gosowych o rodkowe - 1 cm w d pon fadw o
pitro dolne krtani - ok podgoniowa -
do dolnego brzegu ch piercieniowatej, ew do 1 ch tchawicy
FUNKCJA FONACYJNA KRTANI o m wew krtani (zwieraj lub
rozwieraj
szpar goni, po 3. napinanie fadw gosowych
o napinanie - m wew krtani - ale na zew - m piercienno-tarczowy
- ruch ch tarczowatej i zw napicie fadw gosowych + uniesienie w cz
przedniej cz tarczowatej i napicie struny gosowe 2. m - m
gosowy
o rozwieranie - m piercienno-nalewkowy tylny
o zwieranie - nalewkowy, piercienno-nalewkowy boczny,
tarczowow-nalewkowy (cz wew tego m to m gosowy, napinajcy fady
gosowe)
3/5 4
R. Chdzyski, [email protected]
o fady gosowe w laryngoskopii poredniej - koloru beowego,
perowo-szarego
o fonacja - oba fady gosowe zblione
UCHO UCHO ZEW
maowina uszna (ksztat muszli) i przewd suchowy zew (ksztat
litery S, otoskopia - odciganie maowiny usznej do gry i do tyu, u
dzieci - z reguy nie trzeba tego wykonywa)
UCHO RODKOWE jama bbenkowa
o sze cian grna - graniczy z doem r czaszki (nakrywka, tegmen
tympani)
boczna - b bbenkowa przyrodkowa- uch wew, ciana bdnikowa
dolna - opuszka szyjnej wew
tylnej - wyrostek sutkowy przednia - szyjno-ttnicza,
t szyjna wew o kosteczki suchowe (moteczek,
kowadeko, strzemiczko) o strzemiczko zamyka okienko
owalne (przedsionka) bezp. poczenie jamy bbenkowej z uchem
wewntrznym
trbka suchowa przestrzenie powietrzne piramidy koci
skroniowej z jam sutkow UCHO WEW bdnik (na zew otoczka kostna -
limak,
przedsionek, i kanay pkoliste, przedni, boczny, tylny) - kostnym
okienko owalne - kostny- przychonka w niej zanurzony bdnik
boniasty
o boniasty przewd limakowy
o woreczek i agiewka w przedsionku o wew kanaw pkolistych
kostnych -
przewody pkoliste boniaste bdnik boniasty wypeniony rdchonk
o rni si zawartoci Na / K narzd spiralny Cortiego
o kom suchowe wew i zew, posiadajce rzski
o przesunicia perylimfy - uderzanie przewodu boniastego w rnych
miejscach - poruszanie kom suchowych - rzski uderzaj w rdchonk - tu
impuls elektryczny - zakoczenie n VIII a do zakrtw poprzecznych
Bechterewa
teoria fali wdrownej Becechiego?? wygld b bbenkowej pytka
cznotkankowo-wknista wiksza cz napita i mniejsza grna cz
wiotka przyczep do piercienia cignistego ( u gry
go nie ma) rkoje moteczka ( w cz centralnej
uwypukla b bbenkow) refleks wietlny, od tyu i gry do dou i
przodu topografia n VII wkna ruchowe rozpoczynaj si jdrem
pocztkowy w mocie z mostu wraz z n VIII w kcie mostowo-
mdkowym (most, mdek, konar rodkowy mdku, rdze przeduony)
do przewodu suchowego wewntrznego ( w dnie oddziela si od n VIII
i wchodzi do wasnego kanau kostnego)
zagina si ostro do boku tworzc kolanko n VII (tu zwj czuciowy
kolanka, od ktrego odchodzi n skalisty wikszy prowadzcy wkna
wydzielnicze do gruczou zowego)
przyr ciany bbenkowej do tylnej ciany i zagina si w d tworz
drugie kolanko wychodzi na podstaw czaszki przez otwr
rylcowo-sutkowy
4/5 5
R. Chdzyski, [email protected]
wchodzi w misz liniaki przyusznej i rozgazia si na granicy cz
gbokiej i pow - do mm mimicznych twarzy
w swoim przebiegu przez ko skroniow - n strzemiczkowy do m
strzemiczkowego i struna bbenkowa (cz smaku z 2/3 przednich pow
grnej jzyka)
poraenie obw n VII o mona zlokalizowa msc
uszkodzenia o n skalisty wikszy - uszkodzenie-
x wydzielania ez po str uszkodzenia
o n strzemiczkowy- ochronny dla ucha - zbyt gony bodziec- skurcz
- usztywnienie kosteczek - odruch obustronny - dla niskich
czstotliwoci - nadwraliwo na tony niskie
o struna bbenkowa - x czucia smaku
o wygadzenie czoa, opadanie powieki, opadanie kcika ust
o wysokie poraenie - pow odejcia n skalistego
o potem w zalenoci od poziomu o niskie - tylko m mimiczne
twarzy
5/5 6
R. Chdzyski, [email protected]
Zapalenia zatok Funkcje hipotetyczne
jamy rezonacyjne amortyzujce uderzenie, ochrona
mzgoczaszki przed urazami ew bezuyteczne przestrzenie
powietrzne
pneumatyzacja postpuje z wiekiem, do 21r
zapalenie zatok czoowych dotyczy dorosych, u dzieci raczej
komrki sitowia
zatoka czoowa i klinowa ssiaduj bezporednio z mzgowiem
wszystkie procesy zapalne - obrzk, ciekanie wydzieliny - mog
przez trbk Eustachiusza szerzy si na ucho rodkowe
p n g: lejek sitowy i ujcie zatok zalenych
united airways (disease)- ch grnych i dolnych drg oddechowych s
jedn chorob, w zw. z podobn budow histologiczn drg oddechowych
o transport luzowo-rzskowy; pierwszy mech obronny w dr
oddechowych - skoordynowany ruch, unosi luz z czsteczkami i
ewakuuje - poraenie cz rzsek u osb naduywajcych krople do nosa, po
infekcjach M pneumoniae, rinowirusowe, - bardzo efektywny - wymiana
luzu w zatoce szczkowej w cigu 20 minut;
o szlak drenau luzu biegnie w okrelony sposb
o w zatoce czoowej luz kry o kompleks ujciowo-przewodowy -
kady proces zaczyna si tu, przechodzc na zatoki zalene
Prawidowa cz zatok przynosowych o prawidowa wentylacja i
drena
o dziaanie skierowane na to by przywrci drena
Patofizjologia uniedronienie ujcia - uszkodzenie
rzsek, obrzk o brak wentylacji i drenau o luz zalega, zaczyna
gstnie,
zmienia si pH Blokada ujcia zatoki
o hypoksja rozszerzenie naczy
krwiononych i przesik x cz nabonka rzskowego
i poraenie rzsek x cz gruczow luzowych i
zagszczenie wydzieliny zaleganie gstej
wydzieliny o namnaanie si bakterii
obecnie mwi si RHINOSINUSITIS KLASYFIKACJA
ostre ostre nawracajce przewleke
ostre proces zapalny b luzowej, ktry po
prawidowo przeprowadzonym leczeniu zachowawczym nie pozostawia w
jej strukturach istotnych uszkodze (czas trwania dolegliwoci do 3
tygodni)
OBJAWY o upoledzenie dronoci o nieyt b luz o spywanie wydzieliny
do
nosogarda o bl, rozpieranie w okolicy
chorej zatoki (bl gowy) bl w ok oczodou - kom
sitowe bl zbw - zatoka
szczkowa czoo - czoowa
1/4 7
R. Chdzyski, [email protected]
klinowa - niespecyficzny, czubek gowy, z tyu gowy...
o podwyszona temperatura ciaa o inne objawy oglne o chrypka,
inne x gosu
Badanie przedmiotowe o obrzk i zaczerwienienie b
luzowej jam nosa o obrzk skry nasady nosa i
powiek o patologiczna wydzielina w jamach
nosa i nosogarda o bolesno uciskowa w rzucie
chorej zatoki Rozpoznanie na podstawie wywiadu i
bad przedmiotowego RTG zatok przynosowych nie w kadym
przypadku o zacienienie o poziomy pynu o warto zrobi - !! w
podejrzeniu
poziomu pynu w zatoce szczkowej i zatoce klinowej !! aby zrobi
punkcj diagnostyczn (jest wskazaniem do hospitalizacji) - w
szczkowej ambulatoryjnie
o intensywna antybiotykoterapia i leki obkurczajce donosowo i
doustnie - powikania - punkcja i oczyszczenie - dren wyprowadzajcy
i przepukiwanie
o u dzieci kiedy jest sens robi zdjcie - po 6 r, g z rejonem
sitowia,
OSTRE NAWRACAJCE te same epizody ostrego nawracaj pomidzy - brak
zmian - zupenie
odwracalne
PRZEWLEKE ZAPALENIE ZATOK Def: Przewleky proces zapalny w obrbie
zatok przynosowych, ktrego nie mona wyeliminowa wyczenie przez
zastosowanie leczenia zachowawczego
Dolegliwoci i objawy o jw. o ale mniej nasilone! o x wchu
jako ycia jest znacznie upoledzona zwykle wywiad jest bardzo
dugi
(miesiczny, letni) Kryteria rozpoznania
o objawy przez co najmniej 8 tyg., u dzieci 12 Tylg
o lub 4 epizody nawracajcego ostrego ZZPw cigu roku, kady
trwajcy co najmniej 10 dni (dzieci 6 epizodw)
o w poczeniu z utrzymujcymi si zmianami w TK zatok przynosowych
wykonanym po 4 tyg. leczenia zachowawczego
Badania dodatkowe o TK i endoskopia o rtg nie potrzebne o
wykonanie TK co najmniej po 4
tyg. leczenia zachowawczego w okresie ciszy
o mog wystpowa polipy (w jamie nosowej polipy - wychodz z zatok,
wierzchoek gry lodowej)
o paszczyzna czoowa i poprzeczna co 5 mm
o budowa anatomiczna struktur bocznej ciany jamy nosowej
o lokalizacja ogniska zakaenia o rozlego zmian
Triada aspirynowa o nietolerancja aspiryny o polipy nosa o astma
o zajcie wszystkich zatok o szybko rozwija si i rozlegle
2/4 8
R. Chdzyski, [email protected]
o leczenie chirurgiczne o znaczna nawrotowo
w mukowiscydozie u dziecka znaczne nasilenie zmian
Infekcja wirusowa nadkaona bakteriami (najczciej) na ostro
o S pneumoniae o H influenzae o M catarrhalis o amoksycylina z
klawulonianem o makrolidy o cefalosporyny II gen o klindamycyna o
fluorowane chinolony
w przewlekym mao celowe jest podawanie antybiotyku
empirycznie
o tu rnorodno patogenw s najprzerniejsze (G- tlenowe), s
najczciej oporne na leczenie standardowe
o poza tym czsto wicej ni jeden taki patogen
o fluorowane chinolony (nie u dzieci!)
o dobrze jest zaoy sczek na 20 minut i posia
o leczy przez min 3 tyg. Czas antybiotykoterapii
o ostre - 14 dni o przewleke - min 3 tyg-6 tyg.; 21
dni LEKI UZUPENIAJCE EKI OBKURCZAJCE B LUZOW
o donosowo o doustnie
LEKI MUKOLITYCZNE donosowo doustnie KORTYKOSTERYDY
o tylko w przewlekym ZZP donosowo doustnie (ok 15 dni) Encorton
40 mg, a potem co 2 dni co 5
mg w d, potem donosowo dobrze dziaaj u pacjentw z polipami
PUKANIE JAM NOSA ROZTWOREM SOLI FIZJOLOGICZNEJ
o do wane o pacjent wciga sl fizjologiczn i
oczyszcza (wypluwa) PUNKCJA DIAGNOSTYCZNA
przez przewd nosowy dolny wbijanie igy
podanie soli wychodzi otworem fizjologicznym (po
obkurczeniu b luzowej) ropa, bursztynowy - torbiel, objto
zatoki LECZENIE CHIRURGICZNE
podjcie leczenia chirurgicznego, kiedy leczenie zachowawcze
prowadzone waciwie i systematycznie nie daje wynikw
przywrcenie drenau i uzyskanie odpowiedniej wentylacji
zmienionych chorobowo zatok
oszczdne usuwanie b luzowej z wntrza zatoki, tzn. usuwanie
jedynie tkanek zmienionych, ktre powoduj blokad w obrbie uj zatok
lub przewodu nosowego rodkowego
po leczeniu chirurgicznym nadal leczenie zachowawcze, ale wtedy
jest ono bardziej skuteczne i istnieje moliwo cakowitego
wyleczenia
odstp mdz nadkaeniem a wirusowym
jest bardzo krtki, zatem lepiej od razu poda antybiotyk
o w wirusowym - wydzielina surowicza, mniejsze zaczerwienienie,
mniejsze objawy oglne
3/4 9
R. Chdzyski, [email protected]
POWIKANIA ZZP o rzadko
powikania oczodoowe zapalenie szpiku koci powikania
wewntrzczaszkowe lepiej podejrzewa na wyrost bo
kaliber jest bardzo duy, jak rwnie i dynamika zmian
powikania oczodoowe o przegroda oczodoowa (powieka
a wntrze oczodou), najczciej jest tylko zapalny obrzk powiek
(wygld i tak dramatyczny) - ostro wzroku prawidowa - cofa si
najczciej (antybiotykoterapia i.v. - biotrakson z
metronidazolem)
o u dzieci sitowie - za wyrostkiem haczykowatym jest blaszka
oczodoowa (papierowata), a u dzieci koci jeszcze ciesze
o powikania wewntrzoczodoowe ograniczenie ruchomoci upoledzona
ostro
wzroku o ropie podokostnowy o ropie wewntrzoczodoowy o drugie
oko zajte (poprzednie
powikania jednostronne) zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej
(powikanie raczej wewntrzczaszkowe) - MRI da odpowied - odbarczenie
zatoki - trwae uszkodzenia neurologiczne, lepota - !!godziny!!
o x n II zakrzepowe zapalenie zator ttnicy zapalenie vasa
vasorum n
wzrokowego ucisk na pie co 10 pacjent z
powikaniami
o LECZENIE due dawki abiotykw z
szerokim spektrum obkurczajce b luzow
po i miejscowo punkcja zatoki szczkowej
gdy s wskazania mukolityki, toaleta jam
nosa zachowawcze do 24 h
brak skutecznoci - chirurgia
zapalenie szpiku koci (osteomyelitis)
o ko czoowa u dorosych o szczka u dzieci o ciastowaty guz Potta
(dr
zakrzepowego zapalenia naczy ylnych przenika do szpiku i przez
przedni cian obejmuje tk mikkie)
powikania wewntrzczaszkowe o ropie mzgu o podtwadrwkowy o
nadtwardwkowy o gdy objawy neurologiczne, x
wiadomoci o godziny o dua miertelno LECZENIE SZYBKO
OBKURCZAJCE do nosa
4 dni oglnie ok 7 dni
4/4 10
R. Chdzyski, [email protected]
URAZY W 72% wszystkich urazw uraz gowy ma miejsce Priorytety w
postpowaniu
ABC ustabilizowanie cz szyjnej krgosupa st oglny x
neurologiczne
OPERACJE RATUJCE YCIE
tracheotomia usunicie krwiaka
wewntrzczaszkowego uciskajcego tk mzgow
operacyjne zahamowanie krwawienia z zatok ylnych, naczy opony
twardej, duych naczy
operacyjne zahamowanie krwawienia z uszkodzonych urazem trzewi
(wtroba, ledziona,...)
poraenie fadu gosowego - poraenie n krtaniowego wstecznego - guz
w rdpiersiu KRWAWIENIA Z NOSA najczciej ze splotu Kisselbacha
sitowe uszkodzone - nie zobaczymy
std krwawienia nawet po odessaniu w przypadku masywnego
krwawienia skrzep kilka dni po urazie, znw miejsce
w czaszce i wzrost RR wewntrzczaszkowo - znw naczynie pka dajc
masywny krwotok
WSKAZANIA BEZWZGLDNE DO OPERACJI
otwarte urazy czaszkowo-mzgowe z wyciekiem CSF i tk mzgowej
przez ucho lub nos (zabieg neurochirurgiczny)
cakowite poraenie n VII bezporednio po urazie czaszki z objawami
przerwania przewodnictwa w nerwie
ropne powikania oczodoowe ( w tym zapalenie szpiku k
czoowej),
wewntrzskroniowe i wewntrzczaszkowe powstae w wyniku urazu
postpujce pogorszenie si ostroci wzroku oraz czynnociowe
zaburzenia ukadu wzrokowego (trwale utrzymujce si podwjne widzenie,
obnienie gaki ocznej)
ciaa obce wklinowane WSKAZANIA WZGLDNE DO OPERACJI
przewleke zapalenie ucha rodkowego przed urazem k skroniowej z
jej zamaniem
pourazowe poraenie n VII ktre pojawio si w odstpie czasu po
urazie, przy braku podczas leczenie zachowawczego
niedoczulica obszaru unerwionego przez n podoczodoowy
zakaenie zatok przynosowych obecne w czasie doznanego urazu
pourazowe zapalenie zatok przynosowych oraz torbiel
luzowo-ropna
uszkodzenie zatok przynosowych z drcymi ranami tk mikkich
zamania z wgnieceniem i zamania z oczywistym przemieszczeniem
odamw
URAZY UCHA ZEWNTRZNEGO
otarcia krwiaki rany uszkodzenia termiczne lub chemiczne zamania
cz kostnej przewodu
suchowego zewntrznego (uraz gowy, uderzenie w uchw)
Krwiak maowiny
nacicie zaoenie sczka (zmiana co 48h) uciskowy opatrunek
antybiotyk przy zakaeniu
1/4 11
R. Chdzyski, [email protected]
UCHO RODKOWE uraz mechaniczny b bbenkowej zamanie koci
skroniowej uraz akustyczny i baryczny wstrznienie bdnika
uraz mechaniczny b bbenkowej o uderzenie otwart rk w ucho
zamanie koci skroniowej poprzeczne - uszkodzenie ucha
wewntrznego 10-20% wszystkich zama uderzenie okolicy
czoowej/potylicznej przyrodkowa ciana ucha rodkowego,
promontorium zwykle uszkodzenie limaka i
promontorium (vertigo i guchota) na og bona bbenkowa
zachowana,
std pynotok i krwawienie rzadko poraenie n VII 30-40%
wystpuje
bezporednio po urazie za bon sino - wynaczynienie do bony podune
- czciej widzimy co na zewntrz, nie czyni tak duo szkd 80-90%
uderzenie w okolicy skroniowo-
potylicznej zamanie obejmuje tylko grn cian
kostn przewodu suchowego zewntrznego
bdnik zwykle oszczdzony niedosuch przewodzeniowy na og
uszkodzenie bony bbenkowej
std tu pynotok i krwawienie 10-20% zaburzenie n VII moe
wystpi
kilka dni po urazie (obrzk, krwiak) URAZ UCHA - oceni czy
czy wiee krwawienie / wyciek pynu z ucha lub z nosa
obecno krwi lub tk mzgowej w przewodzie suchowym zewntrznym,
wewntrznym
poraenie n VII? istnieje krwiak jamy bbenkowej? uszkodzenie b
bbenkowej upoledzenie suchu zawroty gowy, x rwnowagi, oczopls
(ucho wew x) krwawienie z jamy nosowo-gardowej
(syfon t szyjnej wew) URAZY NOSA I ZATOK PRZYNOSOWYCH OBJAWY
obrzk znieksztacenie podbiegnicia krwawe rany zamania chrzstek
i/lub koci deformacja nosa - przemieszczenie
odamw - warto zrobi rtg nosa - do celw ubezpieczeniowych nawet
gdy nos nie jest zdeformowany
bez deformacji - okady i uwaga przy wycieraniu nosa
OBJAWY SZCZEGLNIE NIEPOKOJCE
podskrny wynaczynienia do powiek lub wok oczodou (wykluczy
zamanie przedniego dou czaszki)
odma podskrna (zamanie cian jednej z zatok przynosowych,
trzeszczenie przy dotyku)
zaburzenia widzenia (podwjne widzenie, lepota, zamanie cian
oczodou !!!! - najsabsza dolna ciana i do zatoki szczkowej)
pynotok nosowy (zamanie podstawy przedniego dou czaszki)
masywny krwotok z nosa kilka dni po urazie wykluczy uszkodzenie
syfonu t szyjnej wewntrznej
2/4 12
R. Chdzyski, [email protected]
POSTPOWANIE W URAZIE NOSA kompletne badanie ORL nastawienie zama
tak szybko jak to
moliwe opanowanie krwawienia zaopatrzenie ran nacicie i
sczkowanie krwiaka
przegrody nosowej URAZ KRTANI I TCHAWICY
obrzk i wylewy krwawe rozerwanie b luzowej pknicia i lub zamania
chrzstek oderwanie nagoni (nalewek, krtani od
tchawicy) OBJAWY
duszno o rnym nasileniu, stridor x gosu odma w obrbie szyi, klp,
rdpiersia bl szyi by moe z ograniczeniem
ruchomoci wylewy krwawe w przednie powierzchni
szyi przemieszczenie krtani/tchawicy uporczywy kaszel dysfagia,
linotok
DIAGNOSTYKA
wywiad palpacja szyi laryngoskopia porednia bezporednia,
fiberoskopia (uwaga na
krgosup szyjny) diagnostyka radiologiczna, RK
LECZENIE
przeciwobrzkowe o tracheotomia farmakologiczna o i.v.
hydrokortyzon 500-1000mg
narastanie dusznoci o intubacja, tracheotomia
przy rozlegych urazach raczej tracheotomia poniewa
wprowadzenie
rurki intubacyjnej moe spowodowa jeszcze wikszy uraz tkanek
tlen, leki uspokajajce, ogrzanie (spadek metabolizmu)
eksploracja chirurgiczna szyi URAZ PRZYUSZNICY
krwiak o mae wchaniaj si o due - drena
rany o szycie warstwowe
uszkodzenie przewodowe - szycie uszkodzenie n VII
o jak najszybsze odtworzenie cigoci n VII
przetoka linowa o w wikszoci goi si samoistnie,
jeeli nie - wycicie PRZYCZYNY KRWAWIE Z UCHA
urazy skry przewodu suchowego zewntrznego, uraz b bbenkowej
uraz koci skroniowej przewleke zapalenie ucha rodkowego
z ziarnin czy polipami ostre krwotoczne zapalenie ucha
rodkowego i zewntrznego zoliwe zapalenie ucha - Pseudomonas
aeruginosa nowotwory zoliwe
PRZYCZYNY KRWAWIE Z GARDA
urazy po zabiegach chirurgicznych ch Rendu-Oslera-Webera ostre
krwotoczne zapalenie garda skazy krwotoczne, ch krwi neo jamy
ustnej i garda ttniak erozyjny t szyjnej ylaki jzyka
Rnicowanie
tylna cz garda dolne drogi oddechowej
3/4 13
R. Chdzyski, [email protected]
p pokarmowy (ylaki przeyku) KRWAWIENIA Z NOSA
unaczynienie z t szyjnej zew i wew wew - blisko n wzrokowego
skd? najczciej ze splotu Kisselbacha - tylko
tu jest skuteczna tamponada przednia (w polu Little'a 1 cm ku
tyowi od grobli nosa
o t sitowa przednia o t podniebienna wiksza o t wargowa o ga
przegrodowa tylna
z sitowia z pola (Woodruffa), splot nosowo-
gardowy POSTPOWANIE
tamponada przednia o prbuje si 2 x
tamponada tylna o (Bellocga) zawsze uzupeniona
tamponad przedni o 48h trzymamy i antybiotyk o po zaoeniu
tamponady tylnej
hospitalizacja!! o O2 - pod kontrol gazometrii o antybiotyk o
dieta i gospodarka wodno-
elektrolitowa o leki przeciwblowe i sedatywne
POWIKANIA TAMPONADY
ciao obce do grnych drg oddechowych
zakaenie odleyna jatrogenny z bezdechw podczas snu
Jeeli tamponada tylna nieskuteczna -
podwizanie t szyjnej (embolizacja naczy) wewntrznej lub t
szczkowej
HOSPITALIZACJA w krwawieniach z nosa anemia pokrwotoczna
nawracajce krwawienia z nosa obfite krwotoki pourazowe zaoenie
tamponady tylnej diagnostyka nowotworowa
PKNICIE B BBENKOWEJ
sterylny sczek antybiotyk zakaz moczenia (mae - b czsto samo
si goi) PO ZAMANIACH NOSA czsto krwiaki na przegrodzie nosa
na ostry dyur laryngologiczny trzeszczenie w badaniu CSF badanie
: czy spywa do garda czy sodki (glukometria) przy pochyleniu
kapie
ZAWROTY BDNIKOWE
karuzele brak wiadomoci -to zawroty poch.
neurologicznego! - nie wie co si dziao wymioty oczopls trzeba
zbada (jest w
bdnikowych) KREW Z PYNEM na bibu z nosa- okrge koo dookoa
krwi krew pourazowowo w zatoce szczkowej - czekamy a si sama
wchonie jama bbenkowa powietrze dyfuzja do naczy wyciki -
uzupeniane przez trbk suchow (cz chrzstna i kostna, chrzstna
zamknita u dorosych - dwigacz i napinacz podniebienia j
otwieraj
4/4 14
R. Chdzyski, [email protected]
AUDIOLOGIA
BUDOWA anatomiczna ucha wew Teoria harfy Hermholza
o odpowiedniemu miejscu w limaku odpowiada czstotliwo
Teoria Radeforda (telefoniczna) o Caa bona podstawna limaka
drga, a amplituda, czstotliwo s analizowane przez mzg
Teoria Beheshiego o limak jest wzmacniaczem
limakowym (kom suchowe zew) o Kom suchowe wew w sposb
bierny przetwarzaj energi mechaniczn na energi pynw
60 dB - mowa potoczna, poziom przyjemnego syszenia
Rozpoczcie rehabilitacji zaburze suchu u dzieci przed 6tym m -
lepiej wpywa na rozwj mowy
DROGA SUCHOWA
nVIII przebieg (cz przedsionkowa i limakowa(
FUNKCJE LIMAKA
analiza spektralna wzmocnienie sygnaw dla dwikw pon 50 Hz caa
bona
limakowa wychyla si ugicie rzsek - depolaryzacja kom
suchowych zew - inicjacja kom mech elektrokurczliwoci
KLASYFIKACJA ZABURZE SUCHU I MOMENT WYSTPIENIA CHOROBY
niedosuch prelingwalny niedosuch perilingwalny niedosuch
postlingwalny
II LOKALIZACJA PATOLIGII
przewodzeniowy odbiorczy
o limakowy
o pozalimakowy mieszany
o starczy - woskowina o odbiorczy - zap ucha
centralny III GBOKO I ZAKRES UBYTKU SUCHU
lekki (21-40 dB) redni (41-70 dB) znaczny (71-90 dB) gboki (pow
90dB)
OBJAWY KLINICZNE X PRZEWODZENIOWYCH
dobre rozumienie przez telefon lepsze rozumienie mowy w haasie
ni w
ciszy (goniej si mwi) lepsze po wzmocnieniu wasny gos
kontroluj
PRZYCZYNY
czop woszczynowy zap ucha rodkowego dysfunkcja trbki wady
rozwojowe ucha zew i rodkowego otoskleroza pozapalne zaronicie
przewodu
suchowego guzy agodne lub zoliwe ucha
ROZPOZNANIE
Rinne ujemny po str chorej Weber lateralizuje do ucha gorszego
obecno rezerwy limakowej w bad
audiometrycznym nieprawidowy tympanogram brak odruchu
strzemiczkowego
1/3 15
R. Chdzyski, [email protected]
ZABURZENIA SUCHU TYPU LIMAKOWEGO
ze rozumienie mowy gorzej rozumiej w haasie lepsze syszenie
niskich czstotliwoci nieprzyjemne odczuwanie dwikw
bardzo gonym w uchu chorym (co tak krzyczysz, przecie sysz!)
rne odczuwanie tego samego dwiku w obu uszach
obecno zjawiska wyrwnania gonoci
PRZYCZYNY
naga guchota wady wrodzone uraz akustyczny uraz czaszki uraz
cinieniowy zapalenie ucha wew o etiologii wir i
bakteryjnej ch Meneiere'a (niskie czstotliwoci
uszkodzone, fluktuacyjny charakter) leki ototoksyczne i
cytostatyczne
(pochodne chininy, moczopdne, ASA, NLPZ, aminoglikozydowe)
x metaboliczne (cukrzyca) ROZPOZNANIE
Rinne + Weber lateralizuje w kierunku ucha
lepszego krzywe progowe dla przewodnictwa
kostnego i powietrznego na tym samym poziomie
dodatnia prba SISI zmniejszony odstp midzy progiem
odruchu strzemiczowego i progiem syszenia w rejonie ubytku
suchu
DIAGNOSTYKA Metody psychoakustyczne
behawioralne audiometria
o tonalna progowa nadprogowa
o sowna Metody obiektywne
audiometria impedacyjna otoemisja akustyczna audiometria
elektrofizjologiczna (ERA) Prawidowo - krzywa kostna bliej 0 ni
powietrzna (0-20 dB norma) emisja akustyczna - poziom limaka
tympanometria odruchy z m strzemiczkowego
ZASTOSOWANIE AUDIOMETRII
funkcja trbki diagnostyka wysikowego zapalenia
ucha rodkowego diagnostyka n VII (m strzemiczkowy) diag
otosklerozy ocena obecnoci objawu wyrwnania
gonoci diag pozalimakowych x suchu szacowanie progu syszenia
TYMPANOGRAM prawidowy pyn w jamie - brak ruchu bony podcinienie w
jamie - x f trbki,
otoskleroza, ograniczona ruchomo uk przewodzcego
przerwanie cigoci uk kosteczek suchowych
Ocena odruchu z minia strzemiczkowego
odruch ipsi i kontralateralny badane ucho jest stymulowane
akustycznie
2/3 16
R. Chdzyski, [email protected]
PRBA ZANIKA ODRUCHU PRZY USZKODZENIEU N VII
500 i 1000 Hz 10 s - czas trwania bodca 10 db 80-100 db - prg
syszenia dB
EMISJIE OTOAKUSTYCZNE
test funkcji limaka energia akustyczna generowana w
limaku zwizana z elektrokurczliwoci Podzia otoemisji
spontaniczne
o such gorszy ni 30 dB - brak zapisu
wywoane o trzaskiem o produktw znieksztacenia
nieliniowych (dwiki o rnych czstotliwociach)
Zastosowanie otoemisji badanie przesiewowe u noworodkw wczesna
diagnostyka x suchu maych
dzieci monitorowanie x suchu po lekach ototoksycznych i haasie
rdoperacyjne monitorowanie stanu
limaka diagnostyka neuropatii suchowej
o degeneracja nerwu z prawidow f limaka
POTENCJAY BIOELEKTRYCZNE WYWOANE
Podzia egzogenne (zw z cechami bod) endogenne (niezalenie od
parametrw
bodca) Metody audiometrii odpow. elektr.
elektrokchleografia suchowe potencjay pnia
ZASTOSOWANIE POTENCJAW WYWOANYCH
ocena progu syszenia diagnostyka rnicowa x suchu monitorowanie
czynnoci n suchowego
i pnia mzgu podczas operacji Wyznaczanie progu syszenia poz.
fali V. Ocena fal, ktre odpowiadaj kolejnym
etapom drogi suchowej diagnostyka pozalimakowych x suchu guzy
kta
3/3 17
R. Chdzyski, [email protected]
ZAPALENIA UCHA przez okienko owalne najatwiej przechodz stany
zapalne kana pkolisty poziomy = boczny, najbardziej wysunity do
ucha rodkowego ZAPALENIE OCHRZSTNEJ MAOWINY
urazy uszkodzenia chemiczne
Objawy
obrzk bolesno cechy zapalenia
Postpowanie
wywiad opatrunek z rivanolem antybiotyk odesa do laryngologa
o gojenie przez bliznowacenie daje znieksztacenie ucha
KRWIAK MAOWINY urazy tpe (szczeglnie czsto w sztukach walki)
Postpowanie
ostry dyur laryngologiczny antybiotyk na gronkowce nakucie -
aspiracja odpowiedni uciskowy opatrunek, ktry
pozwoli zachowa ksztat jeli ropa - sczek
ZAPALENIE PRZEWODU SUCHOWEGO ZEW wosy w cz chrzstnej, w kostnej
nie ma
wgld do przewodu niemoliwy z powodu obrzku
bl przy pociganiu za skrawek
powstaje przy czyszczeniu przewodu s zewntrznego szczeglnie u
pywakw, przy czyszczeniu paeczk, zapakami, spinaczami,
dugopisami
postacie o rozlane o czyrak przewodu
Postpowanie miejscowo Dicortineff (ma lub
zawiesina) leki p-blowe na konsultacj otolaryngologiczn
(stan
bony) CIAA OBCE PRZEWODU SUCHOWEGO
powoduj uszkodzenie skry i odczyn zapalny wok
skierowanie do laryngologa ywy owad
o pukanie (eby utopi) roztworem soli fizjologicznej lub kroplami
do rozpuszczania wosku, ostatecznie wod przegotowan
o potem ostry dyur eby usun owada
ZOLIWE ZAPALENIE UCHA ZEWNTRZNEGO
Def: zakaenie tkanek mikkich przewodu, ktre wystpuje u chorych
ze zmniejszon odpornoci wrodzon /nabyt (cukrzycy)
zaczyna si wyciekiem z ucha zew - zapyta o inne choroby
Pseudomonas aeruginosa ma tendencj do szerzenia na
o podstaw czaszki o wyrostek sutkowy o liniank przyuszn
kady chory z blem ucha i cukrzyc jest podejrzany
Postpowanie:
normalizacja glikemii ocena drobnoustroju i antybiogram
1/5 18
R. Chdzyski, [email protected]
cefalosporyny III generacji/ fluorochinolony przez ok 6 tyg
moe nawraca przy zaburzeniach glikemii
PPASIEC USZNY
Z Ramsaya-Hunta silne ble ucha mog o 2-3 dni
wyprzedza pcherzyki moliwo uszkodzenia n VII i VIII (90%
chorych) uszkodzenie ucha wew u 50% uszkodzenie suchu i
narzdu
rwnowagi jest po ppacu nieodwracalne
Postpowanie acyklowir 800 mg 5x/d przez 7-10dni i.v. 10mg/kg
2-3x/d walacyklowir te leki przeciwblowe bivacin miejscowo
dalsze postpowanie o problemowe gdy trwae
uszkodzenie n VII o w zaburzeniach bdnikowych do
laryngologa ZAKAENIE BAKTERYJNE UCHA RODKOWEGO
90% dzieci raz czsto u dzieci (budowa trbki
suchowej) o trbka krtka, otwarta i
nieuminiona, std atwo przenoszenia si infekcji z garda
czsto po zakaeniach wirusowych dzieci czciej gdy naraone na
palenie
bierne - x rzsek rozwj pneumatyzacji koci skroniowej
koczy si w wieku 6-7 lat Droga zakaenia
o cz nosowa garda o krwiopochodna
o przez przewd suchowy zew przy perforacji b bbenkowej
Objawy
silny bl ucha temp do 38st uczucie zatkania ucha u dzieci
dominuj objawy oglne
o brak apetytu... przewodzeniowe uszkodzenie suchu blu ucha nie
wzmaga si istotnie przy
ucisku na skrawek Bona Bbenkowa
o zaczerwienienie o zatarcie obrazu
Etiologia bakteryjna o S pneumoniae 40% o H influenzae 30% o
Moraxella catarrhalis 10% o w ok 30% nie udaje si
wyhodowa bakterii LECZENIE leki pblowe pgorczkowe mukolityczne
pobrzkowe udronienie trbki suchowej
o Afrin (oksymetazolina) przez 5-7 dni
o u dorosych leki z efedryn Klarinase Cirrhus
U maych dzieci raczej nie krople do nosa, najlepiej rozpyla sl
fizjologiczn (albo morsk) EMPIRYCZNY WYBR LEKW W OSTRYM ZAPALENIU
UCHA RODKOWEGO
lek I rzutu o amoksycylina o amoksycylina z klawulonianem o
cefalosporyny II generacji
(cefaklor, cefuroksym aksetyl) o makrolidy przy nadwraliwoci
na
Betalaktamy)
2/5 19
R. Chdzyski, [email protected]
o 10 dni, azytromycyna te!! Po 24h-48 po leczeniu antybiotykiem
pownna by poprawa, jeli nie to do laryngologa (perforacja b
bbekowej przez wysik - laryngolog paracenteza)
POWIKANIA OSTREGO ZAPALENIA wewntrzskroniowe wewntrzczaszkowe
niedowad n VII zapalenie ucha wewntrznego
wewntrzskroniowe
o ostre zapalenie wyrostka sutkowatego (2-3 tyg po
epizodzie)
bl za uchem, nawrt stanw
gorczkowych jeeli samoistna pefroracja
- wzrost wycieku wydzieliny
Postpowanie obejrze okolic za uchem, opukiwanie otoskopia
hospitalizacja ostry dyur (antybiotyk i
monitorowanie stan wyrostka bad obrazowymi)
ostre zapalenie wyrostka sutkowatego: o ropie podokostnowy
(planum
mastoideum do boku) o ropie szczytu piramidy koci
skroniowej (do przodu) o przetoka do jamy bbenkowej i
przewodu suchowego zew o zapalenie koci jarzmowej o ropie
Bezolda (do dou) o ropie na granicy k skroniowej i
potylicznej o ropie wewntrzmzgowy o ropie mdku o ropie
zewntrzoponowy
o zakrzepowe zapalenie atoki esowatej
wewntrzczaszkowe o rzadko o ropie
guz szyi (ropie Bezolda) zapalenie uku
jarzmowego planum mastoideum
o zapalenie omr (H influenzae) powikanie czciej u
mczyzn 20-40 letnich podanie antybiotyku
zamazuje obraz powika, dlatego rozpoznania bywaj postawione
pniej
niedowad n VII o ok 10 dni po o antybiotyk i paracenteza na
ostrym dyurze
zapalenie ucha wewntrznego o przez okienko okrge - toksyny i
mediatory zapalne o zawroty gowy, wymioty, x suchu Postpowanie o
sprawdzi oczoplas i
odnotowa ! o otoskopia czy pyn
ropne zapalenie bdnika o wynik - guche ucho i nieczynny
narzd rwnowagi przewleke zapalenie ucha nie boli,
jeli bl si pojawia - wiadczy o powikaniach!!!
PORAENIE N VII
odcinki n: o such i rwnowaga
w przewodzie o zawienie
bdnikowy bbenkowy
o smak, odruch m strzemiczkowego
sutkowaty
3/5 20
R. Chdzyski, [email protected]
o mimika zewntrzczaszkowy
PRZYCZYNY PORAENIA N VII
poraenie Bella (idiopatyczne) Objawy o ok 70% o obwodowe o bez
blu o bez objaww suchowych i z
narzdu rwnowagi w cigu 2h o ozibienie? o rozpoznanie z
wykluczenia
urazy k skroniowe o w 50% zama poprzecznych
ppasiec zapalenie ucha ostre i przewleke nowotwory na przebiegu
linianki
przyusznej, kta mostowo-mdkowego
PRZEWLEKE ZAPALENIE UCHA
proste perlakowe wysikowe
Cechy
przewleke ubytek b bbenkowej
proste
o z ubytkiem centralnym bony bbenkowej bez perlaka
o nie daje powika wewntrzskroniowych i wewntrzczaszkowych
o nie mona si kpa zawroty gowy (kaloryczna
prba bdnikowa) wzrost perforacji
leczenie o tympanoplastyka, osuszenie ucha o nie cuchncy
luzowo-ropny
wyciek o przewodzeniowe x suchu
o agodny przebieg i brak powika
perlakowe (cholestatoma) o daje wewntrzskroniowe
powikania grone o dzieci i doroli o cuchncy wyciek z ucha o
zmiany kostne o beztlenowce o twr pochodzenia zapalnego z
worka z anabonka wielowarstwowego paskiego w rodku keratyna, na
zewntrz komrki zawierajce enzymy rozpuszczajce ko
o operacja! o ubytek brzeny bony bbenkowej
(epitympanalny) Powikania o poraenie n VII o zapalenie bdnika i
przejcie
procesu zapalnego przez bdnik kostny
o przy zmianach cinienia ucisk i puszczanie, zawroty gowy
wysikowe o dotyczy kilku procent populacji
dziecicej o trbka suchowa niedrona w
uchu rodkowym podcinienie narasta wysik za
zachowan bon bbenkow
o przeronite migdaki potguj o zwykle dotyczy obu uszu o objawem
jest guchota o u dorosego jednostronnie o wysikowe !wyklucz
nowowtr
nosogarda! Powikania
przejcie na mzg - zakrzepowe zapalenie naczy
4/5 21
R. Chdzyski, [email protected]
usznopochodne ropnie mdku
o ropie nadtwardwkowy o ropie podtwardwkowy o zakrzepowe
zapalenie zatoki
estowatej (ropie mdku, ropie mzgu)
o ropie w okolicy szczytu piramidy k skroniowe (z GradeNigo)
o wyciek z ucha o poraenie n VI o neuroalgia n V o zomr -
obowizek konsultacji
laryngologicznej i wykluczenia przyczyny laryngologicznej
o zapalenie zatoki esowatej Objawy zapalenia zatoki esowatej
objawy posocznicy o pogarszanie st oglnego o dreszcze o
narastajca gorczka
uszne o zaostrzenie zu, o wzrost wycieku o objaw Griesngera -
bolesno w
rzucie szyjnej wewntrznej wzrostu cinienia
wewntrzczaszkowego BL UCHA
n IX X zby linianka przyuszna ucho zew i rodkowe staw skroniowo
uchwowy podniebienie migdaki jzyk, gardo, krta
Notatki
Operacje w perlakowym zu perlak ma tendencj do odrastania -
usunicie doszcztne
ossikuloplastyka - jeeli uszkodzenie - plastyka kosteczek
meryngoplastyka - bony Prba przetokowa
balon Putzera lub ucisku na przewd suchowy zew
wzrost cinienia w przewodzie suchowym - bona dzirawa - jeeli
dziura w okienku okrgym - na kana boczny pkolisty poruszymy -
zawroty gowy, moe by oczopls
sprawdzenie czy proces przeszed na ucho wew
5/5 22
R. Chdzyski, [email protected]
RAK KRTANI I GARDA DOLNEGO Rak krtani jest najczstszym
nowotworem gowy i szyi Dolegliwoci obu rakw mog by wsplne
Epidemiologia
wzrost zachorowalnoci i umieralnoci z powodu raka krtani
(obecnie ok 5%)
12/100 000 rocznie znaczne zaawansowanie raka w chwili
zgoszenia do lekarza Polska do czowki wiatowej CZYNNIKI RYZYKA
palenie tytoniu (wglowodory i aminy
aromatyczne oraz nitrozoaminy) o heavy smokers (ok 20
papierosw przez 20 lat) o tym groniejsze im we
wczeniejszym wieku o rwnie palenie bierne jest
istotne o ryzyko raka zrwnuje si z
niepalcymi po kilkunastu latach picie alkoholu (gwnie w raku
nadgoni
i raku garda dolnego) o g. wysokoprocentowe i naogowe o
alkoholizm dotyczy 10% populacji
zakaenie wirusowe (HPV; HSV; HIV) niedoywienie, obnienie
odpornoci ekspozycja na azbest, kauczuk, nikiel,
promieniowanie jonizujce cz. genetyczne
NADONIA
nagonia kieszonki krtaniowe
Szpara - mdz i 1 cm poniej fadw od chrzstki tarczowatej do
pierwszej chrzstki piercieniowatej
Trudno jest dojrze
krtaniowa pow. nagoni kieszonki krtaniowe (cz. garda dolnego) ok
podgoniowa
Dobrze jest widoczna
ruchomo strun gosowych ("ruchomo krtani")
DRENA LIMFATYCZNY KRTANI
w yciu podowym dwa pczki spotykaj si i wytwarzaj szpar
bardzo bogate w nadgoni na poziomie strun - brak naczy
limfatycznych (te ca nie daj wczenie przerzutw)
podgoniowa - b obficie unaczyniona limf
spyw - poduchwowych (podgnykowych), do wzw trjkta szyi w ok m
m-o-s, rzadziej do ok nadobojczykowej
wzy przedkrtaniowe - wzy delfickie, le rokuj
TRZY ZASADNICZE CZ KRTANI
f gosowa f oddechowa ochrania drogi oddechowe od
zachynicia (skrzyowanie drg pokarmowych i oddechowych)
F garda dolnego - przepchnicie ksa pokarmowego Krta u noworodka
zlokalizowana jest wyej gardo dolne
ok zapiercienna ok zachyka gruszkowatego (widoczna!!
w krtani) tylna ciana garda
rak powstaje dugo
1/4 23
R. Chdzyski, [email protected]
KRTA WYSANA NABONKIEM WIELOWASTWOWYM PASKIM; potem oddechowym
gardo dolne rwnie wielowarstwowy paski niekorzystna przemiana
nabonka
rogowacenie dysplazja ca in situ cechy nowotworu niepohamowany
wzrost utrata zdolnoci do rnicowania inwazyjno i zdolno do
przerzutw
STANY PRZEDRAKOWE KRTANI zwykle obejmuj struny gosowe, std
pierwszym objawem jest chrypka
leukoplakia o czsto z dysplazj
pachydermia o nadmierne rogowacenie o cechy dysplazji czsto
obecno
brodawczaki paskonabonkowe u dorosych
o nieonkogenne (6, 11) o onkogenne (16, 18) mog by te u dzieci o
najczstsza przyczyna dusznoci
krtaniowej u dzieci o mnogie o mog przechodzi do dolnych
drg oddechowych o maj tendencj do zanikania lub
mniejszego wzrostu w okresie dorastania
doroli o guz pojedynczy o w wieku 30-40 lat o
Objawy wstpne chrypka, u dzieci dodatkowo duszno
LECZENIE kada chrypka ktra pomimo
prawidowego leczenia nie ustpuje po 2-3 tygodniach zawsze wymaga
konsultacji laryngologicznej
chirurgiczne usunicie caej zmiany przedrakowej (endoskopowa
laserowa lub klasyczna)
direktoskopia krtani w stanach przedrakowych, aby uzyska
materia, wzgldnie usun pozostae st przedrakowe
kontrola pooperacyjna napromienianie jest przeciwwskazanie
DOLEGLIWOCI I OBJAWY ZWASZCZA WCZESNE (CHRYPKA; TRUDNOCI I
DOLEGLIWOCI BLOWE PRZY POYKANIU; DUSZNO) S ZALENE OD MIEJSCA
ROZWOJU NOWOTWORU NADGONIA jest w Polsce najczstsz lokalizacj raka
krtani (60%) std dysfagia -
przy poykaniu duej tabletki 3x pokn, aby ks przeszed do
przeyku ble przy poykaniu, ktre nie s zw. z
zapaleniem garda (ew zmiany rumieniowe) (odynophagia)
uporczywy bl ucha (otalgia) przez n X o dynamiczny wzrost
miejscowy i
wczesne przerzuty regionalne o uczucie wystpowania
przeszkody w gardle globus hystericus - gaka - rozpoznanie przez
wykluczenie, rtg grnego odc. pp. GONIA - CHRYPKA
pno chrypka i zaburzenia poykania
2/4 24
R. Chdzyski, [email protected]
PODGONIOWE duszno krtaniowa!
o jest to objaw pny o a czsto pierwszy o w infekcji lub duym
wysiku
narasta bardzo powoli spada saturacja, pacjent sam si
oszczdza duszno nieuwiadomiona trudna do oceny
o 5% o pne objawy o przerzuty o wzy okootchawicze - trudne w
palpacji GARDO DOLNE
dysfagia guz na szyi (przerzut)
o zaleganie o zachystywanie si o krwawienie
POSTPOWANIE DIAGNOSTYCZNE W RAKU KRTANI
dokadny wywiad i bad przedmiotowe laryngoskopia porednia
diagnostyka obrazowa CT, rozlego
nacieku laryngoskopia bezporednia w celu
oceny umiejscowienia i rozlegoci guza oraz pobrania wycinkw do
badania histopatologicznego
USG szyi, ew BAC, TK, MRI, badania naczyniowe w przypadku
podejrzenia naciekania naczy
ocena st oglnego chorego z uwzgldnieniem ew przerzutw
odlegych
w direktoskopii uwaga na m gosowy! HISTOPATOLOGIA 95% rak
paskonabonkowy G1 2 3
rak gruczoowy i brodawkowaty w krtani wystpuj sporadycznie
cTNM - ocena na podstawie caoci badania klinicznego pTNM - po
hist pacie przy leczeniu chirurgicznym
T nadgoni Tis - przedrakowe
T1 - guz obejmuje jedno pitro krtani, ruchomo prawidowa T2 - 2
pitra krtani, ruchomo prawidowa lub upoledzona T3 - unieruchomienie
fadu gosowego T4 - ssiednie okolice (tarczyca, przeyk, doki
zajzykowe) N0 N1 przerzut po stronie guza w obrbie krtani o rednicy
do 3 cm N2 przerzut lub przerzuty neo po stronie guza lub
przeciwnej, lub obustronnie 3-6 cm N3 przerzut pow. 6cm wszystkie
dostpne metody obrazowe (wzy okootchawicze) M M0 M1 obecne Mx -
obecno trudna do okrelenia podstawowe badania USG szyi, jamy
brzusznej, CXR AP i boczne Przerzuty w wzach zale od
umiejscowienia
nadgonia podgonia gonia
3/4 25
R. Chdzyski, [email protected]
WYBR LECZENIA st zaawansowania klinicznego wynik badania
hist-pat G i naciekanie
chrzstki st oglny DOSTPNE LECZENIE RADIOTERAPIA LECZENIE
CHIRURGICZNE METODA SKOJARZONA RADIOTERAPIA samodzielna rak goni
T1N0 T2N0
poza neo na podou stanu przedrakowego
jako uzupeniajce - brak radykalnoci operacyjnej, duy st
zaawansowania
raki garda dolnego zatory z kom neo w naczyniach
limfatycznych lub krwiononych, naciekanie chrzstek krtani
odczyny popromienne pne o skra o b luzowe o wysychanie, brak
smaku
LECZENIE CHIRURGICZNE wysoko zrnicowany rak krtani zaawansowanie
rak w okolicy podgoniowej i garda
dolnego niepowodzenie po napromienianiu i po
operacjach czciowych Metody laryngektomia czciowa laryngektomia
cakowita laryngektomia cakowita z usuniciem
uk chonnego szyi (operacja Crailea) METODA SKOJARZONA
ROKOWANIE rak krtani T1 T2 80-90 T3 60-70 T4 pon 50% rak garda
dolnego ok 15%
POZ
w por podejrzewa pne odczyny popromienne (b
luzowa jamy ustnej, garda, przeyku) o gdy chory chudnie,
przyjmuje
tylko pyny - do laryngologa follow up po radioterapii w dwch
orodkach!! rak krtani moe nie by jedynym rakiem
u chorego!!!! (10-15% chorych ktrzy przeyli)
leczenie pblowe laryngolog-foniatra - (protezy, ew
sztuczna krta) lepszy jest gos przeykowy
4/4 26
R. Chdzyski, [email protected]
Nowotwory gowy i szyi Nowotwory zoliwe, ktre maj wiele cech
wsplnych, std traktowane jako cao, g nabonkowe.
13% rocznie wszystkich nowotworw zoliwych.
50% ch umiera z tego powodu, ogromne opnienie w diagnostyce
Cechy charakterystyczne wikszo to neo nabonkowe,
teoretycznie pooone powierzchniowo neo gruczoowe - linianek i
tarczycy wybitnie heterogenne - przebieg i
rokowanie zaley g od umiejscowienia wzrost gwnie
miejscowo-regionalny.
niski odsetek przerzutw ryzyko wystpienia drugiego ogniska
nowotworu (3-7%), neo synchroniczne, wysokie ryzyko wanie w neo
gisz
wspwystpowanie zakae wirusowych - EBV w raku nosogarda i HPV w
raku garda
towarzyszce choroby puc, serca, wtroby i niedoywienie
wystpowanie powanych dolegliwoci fizycznych
upoledzenie podstawowych czynnoci yciowych: poykania, mwienia,
oddychania
upoledzenie wzroku suchu, wchu, smaku i innych czynnoci uk
nerwowego
CZYNNIKI RYZYKA pe mska, 5-6 dekada papierosy i alkohol st
przedrakowe niski poziom higieny jamy istnej niski status
socjologiczno-ekonomiczny zakaenie HIV
Najczstsze umiejscowienie neo krta warga cz ustna garda/gardo
rodkowe/ jzyk
Zasady diagnostyki
Wywiad Objawy
o chrypka rak krtani x ruchomoci fadu gosowego
1. CXR guz puca, ttniak aorty
2. przeyk 3. tarczyca 4. podstawa czaszki
(nosogardo) o bl przy poykaniu
jama ustna gardo rodkowe (migdaek,
nasada jzyka) gardo dolne
o krwawienia z nosa jama nosowa zatoki oboczne nosa
nosogardo
o niedosuch jednostronny nosogardo otitis secretoria -
obustronne
wysikowe zapalenie ucha jest czste u dzieci- u dorosej w jednym
uchu - nosogardo
badanie przedmiotowe badania dodatkowe
o endoskopia znieczulenie miejscowe:
sztywny - krta mikki - nos, nosogardo,
gardo rodkowe, gardo dolne, krta
znieczulenie oglne laryngoskopia bezporednia ezofagoskopia (bad
przeyku) tracheoskopia, bronchoskopia
1/4 27
R. Chdzyski, [email protected]
o diagnostyka obrazowa CXR - zawsze warstwowe - zatok
obocznych nosa, krtani, nosogarda
rtg przeyku z kontrastem TK i MRI angiografia USG w kadym
przypadku dla oceny wzw chonnych szyi
Najczciej spotykanym guzem na szyi jest powikszony wze chonny
ktry moe mie charakter: zmiany miejscowej procesu uoglnionego
procesu nowotworowego Diagnostyka guzw szyi zmiany zapalne wady
wrodzone neo
o na pierwszym miejscu stawia si wczesne rozpoznanie zmian
neo
o u 5% chorych z neo i u 40% chorych z rakiem gowy i szyi - guz
jest pierwszym objawem choroby
dr guzw szyi zakaenia bakteryjne nieswoiste swoiste (kia,
grulica, promienica) wirusowe zapalenia linianek
Wady wrodzone Torbiele skrzelopochodne - rodkowa i boczna szyi
(rozwidlenie t szyjnej wsplnej) Neo:
pierwotne przerzutowe
o wiele - g uoglniony proces neo meta w porwnaniu z torbiel szyi
boli
DIAGNOSTYKA RNICOWA 0-15 lat
o guzy zapalne o guzy rozwojowe o choniaki o neo tarczycy
15-40 o guzy zapalne o guzy rozwojowe o choniaki o neo
naczyniowe o neo neurogenne o neo linianek o przerzuty raka jamy
ustnej garda
rodkowego i dolnego, krtani po 40
o !przerzuty raka jamy ustnej garda rodkowego i dolnego,
krtani
o choniaki o neo naczyniowe o neo neurogenne o neo linianek
PODSTAW DIAGNOSTYKI GUZA NA SZYI
USG BAC w podejrzeniu neo
o choniak- usunicie caego wza o meta - panendoskopia o meta z
wza nadobojczykowego -
klp i jama brzuszna Przerzuty do wzw chonnych z nieznanego
ogniska pierwotnego
80% gowa i szyja 15% klp i jama brzuszna 5% skra
U 50% chorych ognisko pierwotne ujawnia si w 5letniej
obserwacji. U 15% nigdy si nie ujawnia. Neo jamy nosa i zatok
obocznych
stanowi poniej 1% wszystkich neo zoliwych
w 80% dotycz zatok szczkowych potem jama nosa i sitowie
2/4 28
R. Chdzyski, [email protected]
histologicznie neo nabonkowe - paskonabonkowy lub
gruczolakorak
Objawy
o w pierwszym etapie jak w infekcji postpujca niedrono nosa
krwawienia z nosa niestae pobolewania i x czucia n V narastajce ble
gowy objawy oczne: x II, III, IV, VI objawy neurologiczne przy
naciekaniu
podstawy czaszki w sitowiu
o zaburzenia wchu mog by bez zaburze dronoci nosa -
o (moe te powodowa odepchnicie gaki ocznej)
w zatoce szczkowej - o bl zbw, przewietlenie zbw
nic nie daje, o rozchwianie zbw o zaburzenia dronoci o
naciekanie podniebienia o do dou skrzydowo-
podniebiennego o do oczodou - asymetria gaek
ocznych Leczenie
napromienianie lub napromienianie i operacja ok 35% 5 letnich
przey
NOWOTWORY JAMY USTNEJ
przewaaj raki paskonabonkowe, czsto na podou leukoplakii
mog by wieloogniskowe warga 2/3 przednie jzyka dno jamy ustnej
bona luzowa policzka u 40% chorych przerzuty do wzw
chonnych dla jamy ustnej charakterystyczny jest
wze zauchwowy
OBJAWY pocztkowo nieuchwytne bl. linotok, szczkocisk Leczenie
Operacyjne i napromienianie 5letnie przeycia
o warga 80% o dno jamy ustnej 35% o jzyk 30%
warga do 0.5 cm o kriodestrukcja o meta do wzw chonnych,
bowiem
dobrze ukrwione o wiksze - chirurgia
NOWOTWORY GARDA RODKOWEGO raki paskonabonkowe, czsto
nienabonkowe (choniaki nieziarnicze) migdaki podniebienne
podstawa jzyka uki podniebienne podniebienie mikkie u 60% jako
pierwsze- meta
OBJAWY
uczucie pieczenia, drapania, przeszkody w gardle przy
poykaniu
bl, trudnoci w poykaniu, otalgia szczkocisk Leczenie
napromienianie 10% przey 5letnich
w nasadzie jzyka neo rozwijaj si rdminiowo - dlatego trudno jest
wychwyci je badaniem
3/4 29
R. Chdzyski, [email protected]
MIGDAKI PODNIEBIENNE Raki
o czsto owrzodzenia o kraterowaty ubytek migdaka i
naciek uku podniebiennego guzy poch. limfatycznego - duy,
obrzmiay z wodnistymi na powierzchni, dochodzi do linii
porodkowej
Leczenie o napromienienie o dopiero w niepowodzeniu -
chirurgiczne w badaniu garda angina (st zapalny garda) zobaczy
symetri migdakw
NOWOTWORY NOSOGARDA
histologicznie: raki paskonabonkowe, lymphoepithelioma
u 50% chorych przerzut do wza chonnego jest pierwszym objawem
choroby
u 20% stwierdza si przerzuty odlege z wyboru - radioterapia
Objawy nosowe
o niedrono o krwawienia
oczne o wytrzeszcz o x ruchomoci
neurologiczne o I-VI, IX-XII
NOWOTWORY GRUCZOW LINOWYCH
przewaaj neo agodne zoliwe ok 0.3% 80% linianka przyuszna (g
agodne) poduchwowe 5% (g kamica) w maych liniankach (czciej zoliwe)
czsto niedowad n VII guz agodny - moe zezoliwie (ok
20%)
chirurgia i napromienianie OBJAWY
guz powoli rosncy, czsto bez objaww nagy, szybki wzrost bl
niedowad n VII (g w neo zoliwych) Leczenie Operacyjne i
napromienianie 25-90% 5letnich przey
UCHO
najczciej dotycz skry maowiny usznej Objawy owrzodzenie skry bl
przerzuty do wzw chonnych Leczenie operacyjne i napromienianie
w uchu rodkowym rzadko przed operacj
mona rozpozna neo (w przewlekym zapaleniu ucha dochodzi do
bolesnoci - due podejrzenie neo)
w TK podobnie jak w przewlekym zapaleniu ucha, s rwnie
zniszczenia kostne
operacja! wznowy! czste
4/4 30
R. Chdzyski, [email protected]
DUSZNO W LARYNGOLOGII Upoledzenie dronoci grnych dr odd powoduje
duszno wdechowo-wydechow Wyrnia si duszno ostr, wystpujc nagle w
przypadku gwatownego zmniejszenia lub niedronoci drg oddechowych i
duszno przewlek z adaptacj chorego do zmieniajcych si warunkw
oddychania. Do upoledzenia grnych dr odd dochodzi najczciej na
poziomie krtani poniewa jest ona najwszym odcinkiem ok podgoniowa
jest problematyczna do diagnostyki i leczenia - bo jest zamknita
chrzstk piercieniowat dookoa Opis:
pooenie rodkowe przyrodkowe odwiedzeniowe
Staw nalewkowo-piercienny - uszkodzenie - daje unieruchomienie
fadu gosowego (czciej jednostronnie), moe doj przy intubacji m
wewntrzne unerwiane przez n krtaniowy wsteczny NOWOROKI I
NIEMOWLTA
niewyksztacenie nozdrzy tylnych wrodzone znieksztacenia nosa
wady rozszczepowe twarzy guzy (przepuklina op mzg, cysty,
naczyniaki) stany zapalne urazy okooporodowe przyczyny
metaboliczne (niedoczynno
tarczycy), polekowe U niemowlcia katar z cakowitym
uniedronieniem jam nosowych moe da powane zaburzenia oddechowe
Zwieracze
fady gosowe (u dzieci nie zamykaj si w przestrzeni
midzychrzstnej do ok 10r)
fady rzekome nagonia (ma si pooy na nalewkach
przy skurczu fadw nalekowo-nagoniowych)
OBJAWY NIEDRONOCI NOSA U NIEMOWLT
sapka stridor nosowy katar luzowo-ropny chrapanie trudnoci w
karmieniu zachystywanie si duszno wdechowa sinica
DIAGNOSTYKA
rynoskopia przednia cewnikowanie endoskopia jam nosa i nosogarda
CT, MRI
PRZYCZYNY DUSZNOCI NA POZIOMIE GARDA RODKOWEGO U DOROSYCH I
DZIECI
ropie okoomigdakowowy o obustronne
zagardowy ropie jzyka i dna jamy ustnej
o chyba najczciej choroby zakane (mononukleoza,
bonica) o pow wzw chonnych o obrzk krtani
obrzk Quinckego neo
1/5 31
R. Chdzyski, [email protected]
PRZYCZYNY DUSZNOCI - KRTA, doroli i dzieci
Wady wrodzone o przepona krtaniowa o wrodzona wiotko
chrzstek
krtani najczstsza przyczyna
tracheotomii u noworodkw
o torbiele wrodzone krtani o zaburzenia rozwojowe
URAZY KRTANI o rany postrzaowe, cite o urazy tpe o urazy
jatrogenne o oparzenia termiczne i chemiczne
Zapalenia o ostre st zapalne wirusowe i
bakteryjne (nieytowe, podgonowe, )
od 10-40 mg/kg w podgoniowym mg ( u dorosych zacz od 100-200
mg)
- na 6 h dziaania unieruchomienie w stawie
nalewkowo-pierciennym obrzk krtani LTB - maligna, dzieci ze
zych warunkw (laryngotracheobronchitis - H influenzae,
antybiotyk o szerokim spektrum, wknik: strupy - nierzadko trzeba je
usuwa mechanicznie)
inne ch zakane o zapalenia swoiste krtani (grulica,
promienica, kia) twardziel - Klebsiella
scleromatis, endemicznie w Polsce, na Wschodzie powszechniejsza,
reaguje na leczenie Streptomycyn miejscowo i oglnie - nacieki
zapalne, blizny,
znieksztacenia drogi oddechowej - od nasady jzyczka do tylnej
ciany garda - ok podgoniowa - leczenie dugie, nierzadko koczy si
operacj
CIAA OBCE OBRZKI KRTANI
o alergiczne o angioneurotyczne o zapalne, zakane
podgonowe w obrazie laryngoskopowym way
czerwone, zwajce goni ze wistem powietrze dobry gos szczekajcy
kaszel
PORAENIA NERWW UNERWIAJCYCH
KRTA M piercienno tarczowy - moe dawa gos przy poraeniu obu
recurrensw Po lewej stronie - wsteczny, owija si dookoa aorty
(gazki sercowe, przeykowe, tchawicze) Po prawej stronie - t
podobojczykowa prawa - Przyczyny poraenia recurrensw
zmiany naczyniowe, anomalie neo przeyku, tarczycy, guzy na
szyi,
neo puca ch metaboliczne, zatrucia i zmiany naczyniowe
OBUSTRONNE PORAENIE WSTECZNYCH - tracheotomia
2/5 32
R. Chdzyski, [email protected]
NIEDOWADY I PORAENIA STRUN GOSOWYCH pochodzenia orodkowego
(j
dwuznaczne, rzadko obustronne) poraenia obwodowe
o zmiany uciskowe lub naciekowe z otoczenia (poraenie krtani
bywa pierwszym objawem - rak przeyku, w osklepku)
o po operacjach na klp o po strumectomii o w przebiegu infekcji
wirusowych -
neuritis grypowe i ppacowe
o toksemia endo lub egzogenna (mocznica, cukrzyca)
GUZY guzy nienowotworowe (polip) nowotwory niezoliwe krtani
(brodawczaki, gruczolaki, wkniaki) zoliwe
o pierwotne zoliwe neo krtani o neo naciekajce krtani z
otoczenia (tarczyca, przeyk, rzadziej inne)
zmiany popromienne po leczeniu guzw szyi (zoliwe linianki i
migdaka)
STANY KURCZOWE - SKURCZ GONI padaczka, tec, tyczka (g w
hiperwentylacji - astmatycy, stres, r. konwersyjne, przy utracie
wapnia z moczem, dr jelitow, rwnie niedobr Mg)
skurcze mini zwieraczy goni odruchowy skurcz goni podczas
dranienia luzwki grnych drg oddechowych (odruch z nerwu IX)
PRZYCZYNY DUSZNOCI - TCHAWICA
zwenia tchawicy wew i zew tracheomalacja urazy tchawicy ciaa
obce stany zapalne
neo powikania po intubacji i tracheotomii
LECZENIE DUSZNOCI mechaniczne udranianie grnych drg
oddechowych
intubacja konikotomia tracheotomia przezskrna tracheotomia z lub
bez intubacji tracheotomia poprzedzona
tracheobronchoskopi o intubacja przez 72 h, potem
tracheotomia WSKAZANIA DO INTUBACJI
ostra niedrono, ktrej przyczyn mona szybko usun
jako przygotowanie do tracheotomii stany nieprzytomnoci,
niewydolno
oddechowa, znieczulanie NIE POLECA SI
w przypadku cia obcych w grnych dr oddechowych (gardo, krta,
tchawica)
due rozpadajce si guzy, rozlege urazy krtani, aby nie zsun mas
do dou
w grulicy krtani w rozlegych urazach twarzoczaszki i
krgosupa szyjnego POWIKANIA POINTUBACYNE
zapalenie krtani i tchawicy ziarniniaki krtani
o lepsze do usuwania w goni i nadgoni
o gorsze podgonowe zmiany ziarninowe, zwenia tchawicy
3/5 33
R. Chdzyski, [email protected]
KONIKOTOMIA I TRACHEOTOMIA tracheotomia - na 3-4 chrzstce,
barki
na podwyszeniu, gowa odchylona wzina tarczycy, przecicie,
podszycie i
zsunicie na boki okienko
POWIKANIA wczesne
krwawienie, krwiak odma (podskrna, opucnowa,
rdpiersiowe) przetoka tchawiczo-oskrzelowa poraenie n wstecznych
nieprawidowe uoenie rurki zatrzymanie akcji serca i oddechu
pne
krwotoki z odleyn tchawicy i duych naczy
zwenie tchawicy lub ziarnina przetoka tchawiczo-przeykowa z
odleyny zakaenia tracheostomy, rdpiersia,
tchawicy i oskrzeli niedrono rurki zaburzenia poykania
zachynicie ciaem obcym przez
tracheostom trudnoci z dekaniulacj
rurka powinna lee luno, nie kontaktowa si z b luzow tracheostoma
wszyta do skry nie zwa si bardzo CIAA OBCE W DROGACH
ODDECHOWYCH
nos gardo krta, tchawica, oskrzela przeyk przewody suchowe
zewntrzne
ZACHYNICIE SI ciao obce w drogach oddechowych ZADAWIENIE SI ciao
obce w grnym odc drogi pokarmowej, zadawieniu moe towarzyszy duszno
ZAPOBIEGANIE DZIECI
waciwa pozycja przy karmieniu nie na si leki tylko w postaciach
zawiesin,
syropw, kroplach, wlewach DOROLI
zachowanie kultury przy jedzeniu i piciu (rozmowy)
uwaga na protezy zbowe dokadne badanie przyczyn
powtarzajcego si zachystywania NOS
przez nozdrza przedni, tylne (wymioty) rany drce jatrogenne
(sczki, dreny, uamanie cz
narzdzi) OBJAWY
zwykle jednostronne x dronoci wydzielina (cuchnca), ropna,
krwista zapalenie zatok, trbki, ucha
rodkowego kamie nosowy - oblanie przez
wydzielin z nosa USUWANIE
obkurczenie i znieczulenie b luzowej usunicie w rynoskopii
przedniej staranne sprawdzenie czy
o nie ma innych cia obcych o nie ma innej patologii (neo)
4/5 34
R. Chdzyski, [email protected]
GARDZIEL lokalizacja podstawa jzyka migdaki podniebienne doki
zajzykowe zachyki gruszkowate
postpowanie
znieczulenie odessanie wydzieliny usunicie pod kontrol
laryngoskopii
poredniej lub bezporedniej CIAA OBCE KRTANI
rzadziej ni tchawicy i oskrzeli kaszel, potem duszno
pniejsze
o krwioplucie, o kujce ble w klp, o odma (szyja, klp, rdpiersie)
o infekcja
postpowanie laryngoskopia porednia, bezporednia konikotomia lub
tracheotomia nie intubowa!!!
ciao obce w krtani czy tchawicy jest w kadym przypadku
bezporednim zagroeniem ycia postpowanie
laryngoskopia bezporednia, tracheoskopia z usuniciem ciaa
obcego
tracheotomia Najczstsze lokalizacje przeyk
3 zwenia nad grnym zweniem, nad wpustem
ksy pokarmowe, protezy Objawy
bl rozpierajcy w klp nie moe poyka
Postpowanie
nie przepycha si do dolnych odcinkw pp.
1. badanie ORL! 2. CXR (odma, ciao obce, wydolno
krenia maego) ezofagoskopia
o w znieczuleniu oglnym PRZEWD SUCHOWY ZEW otoskopia wypukiwanie
wod o 37 st gdy niepewno co do cigoci b
bbenkowej - roztworem odkaajcym haczyk uszy obejmujc ciao obce,
nie
pset - uraz b bbenkowej na granicy chrzstno-kostnej
zaklinowanie - Powikania
uszkodzenie suchu o charakterze przewodzeniowy
5/5 35
R. Chdzyski, [email protected]
ZAPALENIE GARDA I MIGDAKW PODNIEBIENNYCH
obemuj w rnym stopniu bon luzow
garda i tk chonn w tk chonnej garda - limfocyty Ti B piercie
Waldeyera ostre zapalenie garda dotyczce g
o b luzowej garda o migdakw (angina)
wirusowe (80%( gorczka, katar, bl garda i mini,
kaszel o rnym nasileniu rynowirus przezibienie coronav
przezibienie adenov zapalenie garda,
spojwek z gorczk, zapalenie drg oddechowych o ostrym
przebiegu
HSV 1 i 2 zapalenie b luzowej j ustnej i dzise
paragrypa przezibienie, pseudokrup (podgonowe zapalenie krtani,
gl jako skutek infekcji kataralnej)
wirus Coxsackie A herpangina (drobne pcherzyki i owrzodzenia na
ukach podniebiennych, jzyczku, podniebieniu), ch doni, stp i jamy
ustnej
EBV mononukleoza zakana CMV mononukleoza
cytomegalowirusowa HIV grypa A i B OSTRE WIRUSOWE ZAPALENIE
GARDA OBJAWY oglne objawy przezibienia lub grypy w
zalenoci od etiologii przekrwienie migdakw i ukw
podniebiennych przekrwienie grudek chonnych i pasm
bocznych tylnej ciany garda
nierwnomierne przekrwienie b luzowej garda i podniebienia
mikkiego z wystpowaniem drobnych pcherzykw
brak nalotw na migdakach podniebiennych i na innych skupiskach
tkanki chonnej garda
czasem surowiczy wysik w kryptach migdakw
objawy nieytowe z grnych dr odd towarzyszy prawidowe WBC lub
leukopenia (nie da si zogw wycisn szpatuk) LECZENIE l pwirusowe
NLPZ miejscowo odkaajce witaminy mukolityki przy nadkaeniu
bakteryjnym -
antybiotyki MONONUKLEOZA ZAKANA
EBV wylganie 30-50 dni ludzie modzi, przebieg agodny
OBJAWY
podobne do anginy paciorkowcowej wysoka gorczka przekrwienie b.
luzowej garda i
migdakw podniebiennych, w dalszym przebiegu biao szare naloty na
migdakach (z gbokimi owrzodzeniami)
silny bl garda powikszenie wtroby i ledziony (w ok
50%) wysypka skrna (5-20%) biegunka, wymioty (gwnie u dzieci)
zwikszone WB (ponad 50% limfocytw)
z obecnoci 40% limf atypowych dodatni wynik testu
aglutynacyjnego
Paula-Bunnela (tydzie od wystpienia objaww)
1/6 36
R. Chdzyski, [email protected]
o rzadko faszywie dodatni (choniaki, WZW, ch
autoimmunologiczne)
o dodatni wynik testu ok 1 rok, potem zanika
o czuo ok 80% powikania
o z G-B o zomr o poraenie VII, IX, X, XI, XII
Podejrzenie w rnicowaniu z angin paciorkowcow angina o burzliwym
przebiegu -
nieustpowanie objaww po 2-3 dniach stosowania typowego
leczenia
po wczeniu ampicyliny - masywna wysypka skrna
Leczenie objawowe samoistne ustpowanie objaww po 10
dniach powikszenie wzw chonnych 6-8 tyg
(pow) splenomegalia 4 tygodnie
BAKTERYJNE ZAPALENIE MIGDAKW PODNIEBIENNYCH
Etiologia paciorkowcowe B hemolizujce gr. A C i G Plaut-Vincenta
(mieszana flora
beztlenowa) N gonorrhoeae Corynobacterium dipheriae Yersinia
enterocolica Francisella tularencis ANGINA PACIORKOWCOWA U dorosych
ok 10% wszystkich zakae
garda, u dzieci ok 30% gr A, rzadko Ci G inne rzadko drogi
zakaenia - z zew, bakteria
saprofitujce staj si patogenne
ch cika, do dua dynamika, dreszcze, pocztek nagy
bl gowy, u dzieci bl brzucha, nudnoci, wymioty
po ok 12 h silny bl garda, promieniujcy do uszu
brak objaww kataralnych pacjent jest w pierwszych dniach
zakany gorczka nawet wysza ni 40st Przedmiotowo silne
przekrwienie
(malinowe( migdakw podniebiennych i bony luzowej garda
pow migdakw podniebiennych z wknistym lub ropnym wysikiem w
kryptach
bolesne powikszenie wzw chonnych szyi, g poduchwowych
czsto biay nalot na jzyku, cuchnienie z ust, objawy
odwodnienia
RNICOWANIE wirusowe zapalenie garda mononukleoza bonica angina
Plaut-Vincenta grzybicze zapalenie garda angina w ch krwi
(agranulocytoza, ostra
biaaczka, niedokrwisto aplastyczna) ANGINA BONICZA
obecnie rzadko maczugowiec bonicy, bak tlenowa, G+ wytwarza
toksyny (jad boniczy), ktre
krc we krwi mog powodowa zmiany chorobowe w narzdach odlegych i
tk nerwowej
okres wylgania 2-6 dni ch g dzieci do 10 r
2/6 37
R. Chdzyski, [email protected]
Objawy miernie nasilona gorczka (ok 38st C),
przy cikim st oglnym (blado, tachykardia, zaburzenia ttna)
rozlege biaoszare naloty w gardle, wychodzce poza granice
anatomiczne migdaka
prba oddzielenia nalotw od podoa powoduje krwawienie
wzy chonne szyi powikszone i bolesne
przebieg bonicy moe by burzliwy z przewag objaww oglnych
czasami dominuj objawy obrzku garda i szyi, przypominajce ropie
okoomigdakowy lub ropowice jamy ustnej
Powikania zapalenie m sercowego z objawami
klinicznymi ok 12 dnia choroby niedowady lub poraenia
wielonerwowe
w 2-7 tyg choroby, najczciej dotycz podniebienia mikkiego i
akomodacji
wycofuj si samoistnie , g Rozpoznanie
klinika te bakteriologia
Leczenie surowica przeciwbonicza due dawki penicyliny
nawodnienie izolacja ANGINA PLAUT VINCENTA obecnie rzadko dotyczy
ludzi modych, niedoywionych,
zaniedbujcych codzienn toalet jamy ustnej
wrzecionkowce i krtki (Bacllus fusiformis, Spirocheta
denticolata)
beztlenowce
przebieg podostry przy silnej bolesnoci garda z pow jedno lub
obustronnym wzw ch szyi
Obraz kliniczny
st podgorczkowe, brak aknienia ble garda
zapalenie dzise, b luz jamy istnej i garda
owrzodzenie na jednym migdaku podniebiennym o rnej wielkoci,
pokryte brudnoszarym nalotem, cuchnienie z ust
Leczenie: due dawki penicyliny, dalacin grzybicze zapalenie
garda
oglna lub miejscowa sterydoterapia, leki cytostatyczne,
immunosupresja, radioterapia, antybiotykoterapia
wyniszczajce ch oglnoustrojowe cukrzyca st niedoborw
immunologicznych st nabytego upoledzenia odpornoci
AIDS ch krwi
bardzo czsto przyczyn nawracajcych blw, zakae garda jest refleks
o-jelitowy
OBRAZ biaawe, plamiste naloty otoczone
rbkiem przekrwienia na b luz Leczenie: p grzybicze doustne i
miejscowe
LECZENIE ANGINY PACIORKOWCOWEJ
leczenie empiryczne I rzutu penicylina i jej pochodne
cefadroksyl leczenie przez 10 dni
Przy braku tolerancji lekw doustnych, zwaszcza dzieci (wymioty,
x poykania)
penicylina krystaliczna prokainowa
3/6 38
R. Chdzyski, [email protected]
W przypadku alergii na antybiotyki B-laktamowe makrolidy nie
stosowa jako lekw I rzutu z uwagi
na oporno szybko narastajce Niepowodzenia - ok 30%
nieprzestrzeganie zalecanego schematu leczenia
kopatogeny z betalaktamaz o SA o Moraksella o Haemophilus o
beztlenowce
Kopatogenno przy braku poprawy po 48h
Nie zaleca si
kotrimoksazolu bactrimu tetracklin ampicyliny (moliwo
mononukleozy
zakanej) NAWRACAJCE
klindamycyna+metronidazol antybiotyki betalaktamowe z
inhibitorem
betalaktamazy POWIKANIA MIEJSCOWE
naciek i ropie okoomigdakowy ropie przestrzeni przygardowej
ropie tylnogardowy ropowica dna jamy ustnej
naciek i ropie okoomigdakowy najczstsze powikanie anginy
paciorkowcowej tre ropna gromadzi si w przestrzeni
pomidzy torebk migdaka a powizi pokrywajc boczn ciana garda
najpierw jednostronny naciek migdakowy
Objawy
wysoka gorczka silny bl garda trudnoci w poykaniu i szczkocisk
mowa gardowa z cechami nosowania gdy ropie si organizuje st oglny
si
poprawia, bl nadal Przedmiotowo
linienie intensywne przekrwienie wch
Leczenie
ropie przednio-grny (mikkie i uk podniebienny przedni) przesuwa
migdaek do rodka
grny o ku przodowi
dolny zewntrzny Bakteriologia - beztlenowce (rzadziej tlenowe i
mieszane)
RNICOWANIE
neo zoliwy ttniak ttnicy szyjnej wew ciao obce migdaka z
zapaleniem zmiany na migdaku w przebiegu
biaaczki naciek zapalny zbopochodny
POSTPOWANIE nacicie i zdrenowanie ropnia po
uprzedniej punkcji i uzyskaniu treci ropnej
codzienne poszerzanie jamy ropnia oglna antybiotykoterapia
betalaktamowe z inhibitorem, cefalosporyny II generacji,
klindamycyna, metronidazol
makrolidy w przypadku alergii na wszystkie w/w
4/6 39
R. Chdzyski, [email protected]
ropie przestrzeni przygardowej ciki st oglny chorego temp naciek
uwypuklajcy boczn cian
garda lub naciek zapalny szyi z ograniczeniem jej ruchomoci
szczkocisk (naciekanie m skrzydowych)
hospitalizacja, i.v. antybiotyki celowane, drena przestrzeni od
zew
usunicie migdakw (jak we wszystkich powikaniach miejscowych)
ropie tylnogardowy
mdz powizi gardow a przedkrgow na tylnej cianie garda
bolesne
uwypuklenie temp st oglny x poykania wzy chonne szyi bolesne
Leczenie: szpital, celowana
antybiotykoterapia, nacicie i drena przez jam ustn
ropowica dna jamy ustnej Ludovici
u dzieci zgorzelinowe zapalenie tk mikkich ok
podjzykowej i poduchwowej przebieg b ciki najczciej skutek urazw
i zmian
zapalnych dna jamy ustnej i garda niemowlta i mae dzieci
Leczenie jw.
Powikania oglne anginy paciorkowcowej
posocznica i ropnica zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej
gorczka reumatyczna niektre postacie poanginowych zapale
wielostawowy glomerulopatie poanginowe
POSOCZNICA
najcisze
Objawy o ostre zapalenie migdakw i lub
garda i lub miejscowe o objawy posocznicy (temp,
dreszcze, HR, RR) o ropnie o zaway wielonarzdowe (puca
stawy wtroba) Rozpoznanie
o klinka o posiew krwi
Leczenie: celowane abiotyki, x odd-kreniowa , elektrolity
ZAKRZEP ZATOKI JAMISTEJ
najcisze ok 10% zgon posocznica i zomr Przejcie przez drog yln -
splot
skrzydowy - czcy ze wiatem zatoki (zatok, trjkt mierci, zby)
zesp zatoki jamistej posocznica bl w gbi oczodou (I g n V(
zastj
ylny w obrbie powiek, spojwki i siatkwki, wiatowstrt
narastajcy wytrzeszcz gaek ocznych podwjne widzenie, III IV VI
postpujce niedowidzenie lub lepota
jedno lub obustronne powikania - zachowawczo, operacyjnie
punkt wyjcia zapalenia, leczenie przeciwzakrzepowe
Gorczka reumatyczna
ostre reumatyczne zapalenie staww zapalenie m sercowego procesy
immunologiczne odkadanie si IgG w zastawkach, m
sercowym, kbkach ju po 10 dniach pierwsze objawy oglne
osabienie, pobolewanie staww,
dolegliwoci gastryczne
5/6 40
R. Chdzyski, [email protected]
Rozpoznanie zap. m sercowego, plsawica, temp WBC OB
hiperfibrynogenemia, alfaglobulinemia,
SAO Glomerulopatie poanginowe kompleksy w klbkach po 2-3 tyg st
podgorczkowe ble ok ldwiowej
W DO TONSILEKTOMI
powikania Poanginowe miejscowe i oglne (w okresie remisji)
przewleke zapalenie migdakw podniebiennych przebiegajce z
czstymi okresami zaostrze i powikszeniem wzw chonnych szyi (pynna
tre ropna przy uciniciu)
przerost migdakw podniebiennych utrudniajcy oddychanie
(OBPS)
usunicie migdaka w caoci przy podejrzeniu neo
w do adenotomii
przerost migdaka utrudniajcy fizjologiczne oddychanie przez
nos
ch zwizane z przerostem migdaka gardowego
o nawracajce ostre zapalenie ucha rodkowego
o x dronoci trbki suchowe o zapalenie zatok przynosowych o czste
infekcje grnych dr
oddechowych
6/6 41
R. Chdzyski, [email protected]
ZAWROTY GOWY OTONEUROLOGIA
czy objawy s skutkiem x obw czy orodkowego neuronu
przedsionkowego
obw - dramatyczny przebieg, ale nie jest potencjalnie zagroeniem
ycia, co jest przeciwiestwem orodkowego
ZADANIA LEKARZA
leczenie dorane obw/or identyfikacja patologii optymalne
leczenie, leczy szok
przedsionkowy ZOONY PROBLEM
wywiad diagnostyka
o niska czuo testw o testy uzupeniajce
na granicy pata skroniowego i
ciemieniowego jest orodek rwnowagi ROLA BDNIKA
UKAD RWNOWAGI proprioreceptory
o gdy gaki oczne poruszaj si ruchami nie dowolnym - np w
oczoplsie - nie ma wraenia pacjent ruchu gaek, ale wirowania
otoczenia
mdek narzd wzroku odruch przedsionkowo-oczny
o staa ostro widzenia o widzenie plamkowe podczas
ruchw gowy odruch przedsionkowo-rdzeniowy
o g m antygrawitacyjne - tuw i koczyny - odp. napicie
o std w ostrym uszkodzeniu bdnika - x rwnowagi, z nagego spadku
napicia
BUDOWA BDNIKA ucho wew w cz przedniej - limak tylna cz ucha wew
- przedsionek
(agiewka i woreczek - narzdy otolitowe), 3 kanay pkoliste z
agiewk - baki, tu narzd bakowy, osklepkowy
narzdy otolitowe - o przyspieszenie liniowe,
przyciganie ziemskie o tu generowane odruchy
przedsionkowo-rdzeniowe narzdy bakowe (osklepkowe)
o ruch obrotowy, przyspieszenia ktowe
o ruchy gowy wzgldem szyi - uk kanaw pkolistych
komrki zmysowe bdnika o rzski w subst galaretowatej, tu
kamyczki otolity (statolity), CaCO3, zatem ciar b jest
wikszy
agodne pooeniowe zawroty gowy
uraz, infekcja - oderwanie otolitw baka kanau pkolistego tylnego
na narzdzie osklepkowym (wzrost
ciaru waciwego, wtedy dodatkowo grawitacja dziaa) lub do wiata
kanau, jak tok w silniku - przesuwanie
gwatowny zawrt gowy - kilkadziesit sekund, z oczoplsem, szybk
faz w kierunku ucha chorego, oczopls obrotowy i nudnoci
= agodne pooeniowe zawroty gowy
u 1/4 pacjentw z zawrotami gowy objawy burzliwe - po kadym
nagym
ruchu gowy klasyczny charakter obwodowy prba kaloryczna
(ocenienie kadego
bdnika oddzielnie) - symetryczna pobudliwo bdnikw
1/5 42
R. Chdzyski, [email protected]
manewr Hallpike'a na kozetce, aby po pooeniu na plecy, gowa
zwisaa poza kozetk i skrcenie o 45st - oczopls poziomo-obrotowy i
faza szybka w stron podogi - chorego ucha
tu rehabilitacja - farmakoterapia - kinezyterapia -
przerzucania, aby
wyrzuci z kanaw pkolistych, jednak najczciej kamyczki si
rozpuszczaj - trwa ok 3 mcy
chirurgiczne : obliteracja cementem kanau pkolistego tylnego
stereocilia i kinocilium ruch endolimfy - mae rzski w
kierunku
kinocilium - wyadowania, w przeciwnym kierunku
hiperpolaryzacja
endolimfa i perylimfa o identycznym ciarze waciwym
wyadowania w zakoczeniach s proporcjonalne do odgicia
osklepka
jdra przedsionkowe poczone z jdrami okoruchowymi - kanay
pkoliste steruj ruchami gaek ocznych
gdy dochodzi do wypadnicia impulsw z jednego kanau pkolistego do
mzgu dochodzi zmieniona informacja - std silny zawrt gowy
unaczynienie ucha wew podobne do wiecowego - deficyt ukrwienia -
objawy zalene od lokalizacji deficytu
o niedokrwienie: szum uszny, niedosuch, zawrt gowy w rnych
konstelacjach
o t do ucha wew - t przednia dolna mdku od t podstawnej,
o niewydolno t podstawnej - izolowane napadowe zawroty gowy u
osoby starszej mog by jedynym objawem
o jdra przedsionkowe s bb wraliwe na chwilowe niedokrwienie w
porwnaniu z innymi n czaszkowymi
NAGA GUCHOTA z zawrotami gowy modzi ludzie, ok 40 r, mczyni po
niedokrwiennym incydencie ucha
wew, w cigu roku czsto incydent sercowy - std kardiolog
UKAD PRZEDSIONKOWY Cz obwodowa
przedsionek o agiewka o woreczek o 3 kanay pkoliste
nerw przedsionkowy kt mostowo-mdkowy
Cz orodkowa jdra przedsionkowe (pie) mnogie poczenia
o z istot siatkowat pnia III IV VI (oczopls) X (nudnoci,
wymioty, x
ttna) o z mdkiem (precyzja i zasig
ruchw) o rdzeniem krgowym (zbaczanie
w kierunku uszkodzenia) pole przedsionkowe w korze pata
skroniowego o ustpowanie ostrych zawrotw
gowy zaley od pomylnie przebiegajcy procesw kompensacji
orodkowej, a nie od lekw
OCZOPLS przedsionkowy
faza wolna - przedsionkowa faza szybka - twr siatkowaty -
orodkowa (przywracanie gaki ocznej), dlatego gaka nie wiruje
dookoa wasnej osi
ostry okres zwany jest szokiem przedsionkowym, bo objawy bardzo
burzliwe
WYWIAD OTONEUROLOGICZNY Zaoenia
o czas
2/5 43
R. Chdzyski, [email protected]
o dociekliwo o uporzdkowanie o dynamika dolegliwoci i objaww o
uniknicie narzucania odp.
Pytania opisa zawrt gowy, vertigo -
halucynacja ruchu wirowego jak si jest pijanym, jak po zejciu
z
karuzeli, jak po prbie kalorycznej vertigo (naruszenie cz lub
integracji
zmysw wzroku + rwnowagi + czucia
gbokiego) , dla innych nieukadowych zawrotw: dizziness
niezwykle duo przyczyn jest oglnoustrojowych
w rtg - zdjcie czynnociowe pokazujce niestabilno wizadow
szyjnego odc krgosupa - w odgiciu i przygiciu
Obwodowy oczopls czystoobrotowy, skony,
spojrzeniowy, pionowy vertigo pocztek - z reguy napadowy, w
formie atakw, do precyzyjnie okrelony w czasie
nasilenie zawrotw najwiksze na pocztku tendencje do stopniowego
wygasania
ataki trwaj od kilkunastu minut do kilkudziesiciu godziny
czas trwania napadowych zawrotw rzadko przekracza 3 tygodnie
ustpuj w czasie, kompensacja orodkowa
ruchy gow wyranie nasilaj uczucie zawrotu
Towarzyszce dolegliwoci z reguy jednostronne upoledzenie
suchu i szum w uchu nigdy nie ma x czy utraty przytomnoci nigdy
nie wystpuj drgawki ble gowy rzadko, jeeli jako wyraz
zmczenia napadem vertigo i migrena w ch Meneiera
zaburzenia ostroci wzroku nie wystpuj (fiksacja wzroku zmniejsza
nasilenie dolegliwoci)
brak towarzyszcych innych x neurologicznych, jeli to jedynie
niedowad lub poraenie nerwu VII
Orodkowy vertigo rzadziej, czciej uczucie chwiania
si, zapadania, unoszenia, popychania z zewntrz, niepewno
statyczna
x orientacji w przestrzeni trudnej niekiedy do sprecyzowania
niepewnoci postawy i chodu
zwykle dolegliwoci rozpoczynaj si skrycie, pocztek bywa trudny
do ustalenia
nasilenie dolegliwoci zmienne, moe by ich narastanie lub
utrzymywanie si na tym samym poziomie w duszym czasie
obserwacji
jeeli wystpuj dolegliwoci napadowe, to krtkie, czsto z
upadkiem
czas trwania rozciga si na miesice, a nawet lata
wpyw ruchw gowy na zawroty oraz inne dolegliwoci niewielki lub
aden (poza niewydolnoci krgowo-podstawn przy odchyleniu gowy do
tyu)
Towarzyszce dolegliwoci zwykle bez dolegliwoci suchowych, jeeli
to
niewielkie, obustronne, symetrycznie zaawansowane
zawrotom gowy mog towarzyszy x, a nawet utrata przytomnoci
drgawki mog wystpi ble gowy nierzadkie do czsto podwjne
widzenie, mroczki
przed oczyma, zamglenie obrazu czy rne rodzaje lepoty
nierzadko towarzysz inne objawy uszkodze or uk nerwowego lub
nerww czaszkowych
3/5 44
R. Chdzyski, [email protected]
obw i or oczopls poziomy, poziomoobrotowy
czas trwania
sekundy - agodne pozycyjne minuty - niewydolno krgowo
podstawna godziny - wodniak endolimfatyczny tygodnie, miesice z
fluktuacj -
przewleke utajone zapalenie bdnika, przetoka perylimfatyczna
miesice, lata - schorzenia OUN o charakterze zwyrodnieniowym
VERTIGO PSYCHOGENNE
w wywiadzie rnorodne nie przystajce do siebie i bardzo zmienne
dolegliwoci, chaotyczne, wielowtkowe, wielonarzdowe, wtki
osobiste
w wywiadzie do czste upadki bez uszkodze
w prbie Romberga - nie przewrci si (+ prba trafiania do
nosa)
teatralne zachowanie si maonkowie lub rodzice do czsto
staraj si odegra niezwykle zasadnicz rol w czasie zbierania
wywiadu i badania
niedopuszczalne jest stawienie rozpoznania czysto psychogennych
zawrotw gowy bez bad psychiatrycznego
BADANIE FIZYKALNE
kompletne bad ORL badanie narzdu suchu przedsionkw
o oczopls samoistny i pooeniowy o manewr Hallpike'a do
wywoania
oczoplsu o prba cieplna Hallpike'a
okulistyczne o dno oka o pole widzenia o ostro widzenia
neurologiczne ze zwrceniem uwagi na objawy or
sercowo-naczyniowe w uzasadnionych przypadkach
o 1/4 chorych o zmiany niedokrwienne ucha
wew, ... bad lab: glikemia, lipidogram,
PRZYCZYNY OBW
zapalenia raczej ostre i wirusowe nage jednostronne
izolowane
wypadnicie czynnoci przedsionka (neuritis vestibularis),
uszkodzenie nerwu przedsionkowego
o vir autoimmuno naczyniowa, o nagle: oczopls, nudnoci o leki
sedatywne (zawroty gowy i
objawy wegetatywne, stres, strach, napicie), spokj, - jednak
hamowanie kompensacji orodkowej
o kady wiek, wiek podeszy - izolowany udar pnia mzgu?, modzi -
dr z SM
x naczyniowe ucha wew, skurcz naczy (modzi, naga guchota),
zakrzepy, zatory (migotanie przedsionkw, powrt suchu gorszy)
urazy, niekoniecznie z objawami wstrznienia mzgu (commotio
cerebri, labirynthi)
o w podunym zamaniu koci skroniowej - klasyczne - w mech
przeciwuderzenia, wstrznienie bdnika
o nage pogorszenie suchu i x rwnowagi, wycofujce si
ototoksyczno lekw o gentamycyna u dzieci w
zapaleniach grnych i dolnych dr oddechowych, vestibulotoksyczno
- dawka, czas podawania, osobnicza wraliwo; nieodwracalne
wypadnicie obu bdnikw
4/5 45
R. Chdzyski, [email protected]
o kumulacja w uchu wew, osadzanie si na bonach ucha wew i nie
wydostaj si - moe ujawni si w jaki czas po zakoczonej kuracji
o w leczeniu ch Meneiera - transtympanalnie, gdy nie poddaje si
leczeniu zachowawczemu i jest alternatyw dla chirurgii
zniszczenie kom ciemnych, ktre zmniejszaj wytwarzanie endolimfy,
bez zniszczenia kom zmysowych
o diuretyki ptlowe, aspiryna - te przemijajce efekty
wodniak bdnika agodne pozycyjne z g otoskleroza limakowo
przedsionkowa ch Meneiere'a
o szum uszny, uczucie penoci, niedosuch fluktuacyjny, napady
zawrotw gowy
o wodniak ucha wew, tworzcy i nawracajcy wodniak przestrzeni
endolimfatycznej
o endo
