UNIVERSITETI I PAR PRIVAT -FONFAKULTETI PR DETEKTIV DHE SIGURI

PUNIM SEMINARIKLNDA:METODIKA KRIMINALISTIKE

TEMA:METODIKA E ZBULIMIT DHE SQARIMIT TVRASJEVESTUDENTT: ADIS DEMIRI HASAN ADEMI Doc.Prof.MUHAMED RACAJ MENTOR:

GOSTIVAR-2011

1

PRMBAJTJA1.HYRJE...................................................................................................................2 2.MNYRA E T KUPTUARIT PR VRASJET E KRYERA.........................3 3.LAJMRIM PR ZHDUKJEN E NJ PERSONI..........................................4 5.LAJMRIM NGA DSHMITARI.....................................................................4 6.LAJMRIM ANONIM OSE ME PSEUDONIM..............................................4 7.LAJMRIM NGA INSTITUCIONET SHNDETSORE................................5 8.VET LAJMRIM(VET PARAQITJE)...........................................................6 9.VRASJE E DHUNSHME.....................................................................................6 10.LLOJET E VDEKJEVE T DHUNSHME......................................................6 11.LLOJET E VRASJEVE SIPAS MOTIVIT....................................................6-7 12.MNYRAT E KRYERJES S VRASJEVE..................................................7-8 13..MJETET PR EGZEKUTIMIN E VRASJEVE.............................................8 14.VEPRIMET E PARA OPERATIVE..............................................................9-10 15.PLANIFIKIMI KRIMINALISTIK I VEPRIMEVE T PARA.................10-12 16.PROFILIMI PSIKOLOGJIK.........................................................................12-13 17.METODAT INDIKATIVE PER ZBULIMIN E VRASJEVE.....................13-14 18.SIGURIMI I VENDNGJARJES..........................................................................14 19.HETIMI.............................................................................................................15-16 20.KONTROLLI I JASHTEM I TRUPIT...............................................................17 21.OBDUKSIONI.......................................................................................................18 22.KONTROLLI.........................................................................................................18 23.NJOHJA..................................................................................................................19 24.BALLAFAQIMI.....................................................................................................20 25.EGZAMINIMI(MARJA NE PYETJE) I AKUZUARI(T DNUARIT)....20-21

2

METODIKA E ZBULIMIT DHE SQARIMIT T VRASJEVE 1.HYRJE Ligjvnsi vrasjet i vendos n grupin e krimeve kundr jets dhe trupit. Forma themelore e vrasjes prbhet nga privimi i jets s nj personi tjetr (shih nenin 123, paragrafi 1 t Kodit Penal t RM). Pasoja e vdekjes, duke vrar, i prbr nga privimi i dhunshem i jets s huaj. Subjekt i vrasjeve sht gjithmon i jets se huaj. Prve vrasjes primare (ose zakonisht), ligjvnsi parashikon kto dy grupe tjera vrasje (t cilt nga puna primare ndryshojn sipas rrethanave rnduese objektive dhe subjektive): 1. vrasje t rnda (t kualifikuar) (shih nenin 123, paragrafi 2 t Kodit Penal t Republiks); 2. vrasje e leht (privilegjuar) shih nenet 124-127 t Kodit Penal t Republiks); (1) N grupin e vrasjeve t rnda prfshihen: 1) vrasje ne mnyr mizore; 2) duke vrar mnyr tinzare; 3) i atribuohet nj vrasje t qllimshme duke sjelle ne rrezik jetn e ndonj personi tjeter; 4) vrasje lakmie 5) vrasje pr ekzekutimin ose fshehjen e nj krimi 6) vrasje nga hakmarrja pamatur 7) vrasje nga motive t tjera t ulta 8) vrasje me porosi 9) Vrasja e nj gruaje q kryersi e di se ajo ishte shtatzn 10) Vrasje e nj gjykatsi, prokurori publik ose avokati n ushtrimin e funksionit t tyre ose aktivitet 11) Vrasj nj personi zyrtar apo ushtarak duke mbajtur siguri publike ose kombtare ose gjat e mbajtjes s rendit publik, apo kapjen e nje autori krimi ose mbajtjen e nj personi t privuar nga liria. (2) n grupin e leht prfshihen vrasjet: 1) vrasje t motivuara falnderuese 2) vrasje momenti 3) vrasje nga pakujdesi 4) Vrasj nj fmij n lindje

3

2. MENYRA E TE KUPTUARIT PR VRASJET E KRYERA

Informacioneve paraprake n lidhje me vrasjet e kryera mblidhen nprmjet nj nga mnyrat e mposhtme: 1) 2) 3) 4) 5) 6) lajmrim pr zhdukjen e nj personi; lajmrim pr nj kufom t zbuluar lajmrim t dshmitarit lajmrim anonim dhe pseudonim lajmrim prej institucioneve shndetsore vet lajmrim

2.1. LAJMRIM PR ZHDUKJEN E NJ PERSONI

Lajmerime te tilla paraqesin prindrit, miqt, kolegt ose persona t tjer t t zhdukurit. Paraqitsi i ksaj krkese duhet t intervistohen n hollsi pr shrbim t caktuar n rrethana t veanta prbjn arsye t mjaftueshme q ndoshta i zhdukuri eshte vrare (befas ka ikur pa mos lajmeruar asknd, nse me heret eshte ankuar se ai ishte i shqetsuar pr jetn e tij; nse ndonj e krcnuar, etj). Megjithat, pavarsisht nga versioni i vrasjes prfundimisht n raste t tilla, ajo sht e formuar dhe shum versione t tjera q jan ende pr t'u kontrolluar (kreu vetvrasje papritur apo vdekje, dhe trupi ende nuk sht gjetur: viktim e krimit t tjera: pasuri nga shtpia ose ikje nga shkolla, i cili sht tipik i t miturve q m von vet kthehen n shtpi; ikje per shkaqe avantureske, ikje ne shtete te huaj per jete me te mire etj). Faktin e zhdukjes s nj personi detyrimisht evedintohen personat e humbur.

4

2.2 LAJMRIM PR KUFOM T ZBULUAR Kjo menyre e zbulimit eshte i pranuar vecanerisht ne praksat kriminale. Lajmerimin e sjellin qytetaret te cilet rastesisht e kane gjetur trupin na ambient te hapur apo mbyllur. Per personin i cili e lajmeron rastin i parashtrohen pyetjet ne vijim: 1. Kur dhe ku e ka gjetur trupin? 2. A eshte trup mashkulli, femre apo femiju? 3. A e ka njohur trupin? 4. A ka hasur dicka te jo zakonshme ne trupin e viktimes apo rrethit? 5. Kush ka qene me te kur e ka gjetur trupin? 6. Cka ka bere kur eshte larguar nga vendi ku e ka gjetur trupin? 7. A kane ngelur atje qytetare tjere? Vertetimet e para pas paraqitjes se rastit behen rreth identifikimit te trupit dhe vertetimit te arsyeve te vdekjes. Ne rast se vertetohet se vdekja ka qene e dhunshme dhe vertetohet se behet fjale per vrasje ateher kerkohet vrasesi.

2.3 LAJMRIM NGA DSHMITART Familjares, shoke, kolege, komshi dhe njerez tjere te cilet kane qene deshmitar te vepres se kryer paraqesin rastin ne polici. Nga ata miren informatat e para per rastin dhe pjesemaresit ne dramen e pergjakshme kriminale, nga ku menjeher aktivizohen mehanizma te kirurgjise se pare (blokim, ndjekje, sigurim te vendit ku ka ndodhur vrasja, njohtim, te pyesish deshmitare etj). 2.4 LAJMRIM ANONIM DHE PSEUDONIM Lajmerimet e tilla nuk jane te shpeshta. Te rendesishme jane ne rastet kur behet fjale per kercnim me vdekje drejtuar personit konkret, perderisa ata qe e lajmerojn rastin nuk kane guxim ta tregojn identitetin e tyre per shkak te frikes nga hakmarja nga kercnuesi. Praksa tregon se kercnimet me vdekje ndonjeher nuk konsiderohen si serioze, dhe nganjeher haroet te kryen vertetimet elementare te duhura.

1

222 Zerjav,C.,Kriminalistika,RSUP SRH,Zagreb,1986, 292

5

2.5 LAJMRIM PREJ INSTITUCIONEVE SHNDETSORE Institucionet shendetsore paraqesin raste per persona te cilet kane kerkuar ndihme mjeksore dhe te cilet nderkohe kane vdekur per shkak te lendimeve te renda trupore.

2.6 VET LAJRIM Persona te caktuar paraqiten ne polici se kane vrare dikend. Keto raste jo menjeher meren si te verteta por as nuk hidhen si te paverteta. Shihen me rezerv sipas parimit te skepticizmit. Paraqitja detajisht vertetohet, ku miren vesh edhe motivet per eventualisht lajmerim te rejshem. Praksa tregon se ka nje numer te madh te ketyre paraqitjeve te rejshme te paraqitura nga motive shpirterore patalogjike nga ku duhet qe kriminalisti te jete skeptik. Ndodhe qe njeri mentalisht i semure ta paraqes veten si kryes te vrasjes ose te ndonje vrasje trilluese. Ateher kjo paraqitje eshte shprehje e semundjes se tije shpirterore. Ne raste te tilla fillimisht duhet te gjindet trupi.

3.VRASJE E DHUNSHME Marja e jetes te njeriut ose te vetevrasjes, gjegjesisht me shkaktimin e plageve vdekjepruese, paraqet vdekje te dhunshme. Vertetimi i arsyeve per vdekje te dhunshme (qe ben pjese ne domenin e mjekesise ligjore) e vendos kahjen e trajtimit kriminal. Nse specialisti mjeko-ligjore ka konstatuar se kjo ishte nj vdekje e dhunshme duke marr jetn e huaj, t gjith mekanizmat e disponueshme penale t tij n kirurgji (q do t thot instrumentet e policis dhe prova t reja t instrumenteve t veprimit juridik) q synojn qartsimin e drams t prgjakshme e krimit dhe pr t zbuluar dhe gjetur kryersin e vrasjes. Nse kjo sht forc p t marr jetn e tij, do t prcaktohen shkaqet e vetvrasjes dhe t kryejn kontrolle operacionale me qllim zbulimin e kryersit e mundur q viktima prmendur ose prkrahur vetvrasjen. Llojet dhe karakteristikat e vdekjes s dhunshme t nj mnyr klasike pr t zhvilluar dhe monografike letrsis Ligjore (Gorkich, Millovanoviq, Luki, Jelacic, etj.).

2

223 Vodinelic, V., Kriminalisticka odbarana ubistva I teskih telesnih povreda,SSUP,Beograd 1972, 14.

6

3.1 LLOJET E VDEKJES S DHUNSHME N praktikn kriminale zakonisht hasen kto forma t vdekjes dhunshme: 1. vdekje nga lndimet e shkaktuara nga shpuarja (dmtime me shpuarje, lndimet nga prerja) 2. vdekje nga zhytja 3. vdekje e topitur me forc mekanike (dmtime t mundshme t ketij lloji: solupuvanje, gjaku podlivi, nagmechuvanje, ndrprerjen) 4. Vdekje asfiktive. Vjen si rezultat i lndimeve t shkaktuar ne dy lloje: a) shtypje nga qafa (duke varur apo mbyt), b) shtypje nga vrima e hunds frym (hund-veshit dhe gojs dhe fyt fyt, helmimim, mungese te ajrit n atmosfer); 5. Vdekje nga arm zjarri. Ka dy lloje t shkeljeve t tilla: a) kontakt i ngusht, b) kontakte t lirshme. Lndimit e kontaktit te ngurte marin formn e yllit. Kontakti i lirshem shkakton qerimin ne afersin e plages, ku edhe ka mbetje te barutit. Plagat e jashtme mund te kene pamje jo te rendomt. Ne rast se obducenti nuk eshte ne gjendje qe ta gjej proektilin ne pjesen e lenduar te trupit ai duhet ti mer parasysh keto sende: 6. Vdekje nga kercimi apo hudhja nga lartesia. Trupi i njeriut qe ka kercyer nga lart, gjindet prane objektit ku edhe eshte hedhur. Ne rast se fytyra eshte e hekur, ateher trupi nuk gjindet menjer prane objektit, por pak me larg. 7. Vdekje nga ramja. Ndonjeher vdekjepruese eshte dhe kercimi ne kembe. Kur njeriu me koke bie drejt ndonje vendi te forte mund te kete gjakderdhje te bujshme me pasoja vdekjepruese. Ne praktik egzistojn edhe forma tjera te vdekjes se dhuenshme apo vdekje dyshuese.

3.4 LLOJET E VRASJEVE SIPAS MOTIVIT T VEPERKRYESIT Motivi paraqet nj tregues n operacionin e pare. Motivet shpesh rrjedhin dhe jan t bazuara n njohje t mparshme dhe marrdhniet n mes t ish-vrassit dhe te vrarit, n mnyr q ajo njeh rndsin penale t kt tregues pr veprimtarin operacionale. Praktika penale tregon se vrasjet jan kryer nga motive t ndryshme. Hetim pr vrasje t kryera n Republikn e Maqedonis (mostr ishte 385 autor, q kan kryer vrasje ishin dnuar dhe dnimin e kan mbajtur ne burgun IDRIZOVO mes 1973-1983 vit), kriminologisti i Maqedonis Zoran Sulejmanov ka krijuar (dhe empirikisht te verifikuara) klasifikimeve n vijim vrasje me nj motiv t veprs: 1). Vrasjet pr hakmarrje (38.2%): i vrasjeve pr hakmarrje, vrasjet pr hakmarrje pr shkak t lndimeve trupore, vrasjet pr hakmarrje t shkaktuara nga fyerjet verbale apo reale, vrasjet pr hakmarrje pr shkak nderi t familjes, vrasje t shkaktuar dme materiael apo t tjera; 2). Vrasjeve pr etje (0.5%);

7

3). Vrasje me eliminim te personit i cili paraqet ngarkese per interesat e vrasesit; vrasje te bashkeshortit, vrrasje e te dashurit te partnerit, vrasje e te dashurit apo dashures, vrasje te rivalit, vrasje e nje femiu gjate lindjes. 4). Vrasje me eliminim te personit i cili paraqet rizik per interesat e kryesit te vepres (3.9%); 5). Vrasje nga xhelozia (10.4%); vrasje nga xhelozia per shkak te tradhetise; Vrasja nga xhelozia pr shkak t kurors dyshimit te pabazuar te njanshme, vrasje nga xhelozia pr shkak t ndrprerjes s njanshme t martess, vrasje nga xhelozia pr shkak t ndrprerjes s marrdhnieve t dashuris, vrasje nga xhelozia pr refuzimin e nj ofert te martess, vrasje nga xhelozia pr refuzimin te nj ofert pr t hyr n marrdhnie t dashuris. 6). Vrasjen e nj prarje serioze t marrdhnies martesore, familjare dhe farefisnore (13%): vrasje pr shkak t nj mosmarrveshje n lidhje me marrdhniet pronsore te paqruara, vrasje, pershkak alkoolizmit, dhunes, plogshtis dhe shthurje t kryersit apo t viktims, vrarsje mbi kontestet e prditshme q shkakton intoleranca reciproke; 7). vrasjen e nj prarje serioze t afat-gjat t marrdhnieve fqinjsore, pas mosmarrveshjeve me karakter pronesie(11,2%); 8). vrasje nga persona t cilt ishin n gjendje t dehur, sepse ishin fyer (2.6%); 9). vrasje pr sulm refuzimin e intensitetit m t ult (2.1%); 10). Vrasje te castit (3.4%) 11). Vrasje me neglizhence (6.2%).

3

226 Boshkovic,M., Jovicic D.,Kriminalistikcka-metodika,BSHYP,Banja Luka,2002,175.

8

5.MENYRAT DHE MJETET E EKZEKUTIMIT TE VDEKJEVE

5.1 MNYRA E KRYERJES S VRASJEVE Mnyra e vrasjeve ekzekutimit duhet t konsiderohen penale n kuptimin m t gjer, ajo duhet t konsiderohet n dritn e gjith mekanizmit te puns: 1). pergaditje (ide kriminale dhe pergaditje t vrasjes); 2). ekzekutoj (vepr penale); 3) fshehja e vrasjes ( ikja nga vendi i ngjarjes penale, shkatrrimi dhe lnia e gjurmve t rrejshme; simulimi, gjegjsisht kurdisja, inskenimi, simulimi). Hulumtimi i vrasjeve modus operandi si karakteristik ose parametr i rndsishm n mas t madhe e modelon prfshirjen e par operative, duke pasur parasysh mnyrn e ekzekutimit, njmend, diferencohet edhe si indikacion i rndsishm i cili udhzon n ekzistimin e qllimit t dikujt pr t ndrmarr veprime ndaj jets s dikujt tjetr, si dhe analizimi i rrethanave tjera ( t mbledhura dhe t prfituara n baz t kontrolleve operative ose nprmjet t realizimit t shikimit), e ngushtojn rrethin e njerzve t dyshuar t cilt kan pasur motiv pr t kryer vrasjen. Kshtu q, vrasja n mnyr mizore shfaq sadizmin, trbimin, hakmarrjen ose zilin. Vrasjet pr interes autori i veprs i kryen n mnyr t thjesht dhe t shpejt. Q n kohn e realizimit t kqyrjes ( kuptohet, me ndihmn e konstatimit t par nga obducenti), n baz t vrtetimit preliminar t shfaqjes s mnyrs s kryerjes s llojit t vrasjes si dhe n baz t shqyrtimit t rrethanave tjera pr rrjedhn e zhvillimit t drams kriminale gjakatare, formohen versione t prgjithshme dhe t veanta pr strukturn e ngjarjes penale si dhe pr elementet e veanta t saj ( sidomos rreth asaj se kush mund t ket kryer veprn penale dhe cilat mund t jen motivet).

9

5.2 MJETET PR EGZEKUTIMIN E VRASJEVE Teknika e praktikuar delikuente pr t realizuar iden kriminale pr eliminim fizik sht shprehje e afiniteteve t delinkuentit t caktuar pr t aplikuar mjet efikas pr kryerje t vrasjes. Zgjedha e instrumentum operandi, sipas rregullit, nuk sht e rastit. Prkundrazi, q nga faza prgatitore e vrasjes, autori prcakton mjetin m efikas pr sulm dhe furnizohet me t menjher ( ose drejtprdrejt para vrasjes). Si edhe m par, edhe n rrethanat bashkkohore vrasjet m s shpeshti kryhen me arm t zjarrit ose arm t ftohta. N lidhje me kt nuk prjashtohet edhe veni yn, ashtu si e dshmon, n t vrtet, edhe hulumtimi i Zoran Sulejmanov pr vrasjet. Pikrisht, n baz t hulumtimit t 385 aktgjykimeve, Sulejmanov vrteton se vrasjet n Republikn e Maqedonis kryhen me mjetet n vijim: 1. thik (23,9%); 2. pistolet ose revole (23,6%); 3. pushk ushtarake ose gjuetie (16,4%); 4. mjete t forta: gur, tulla, shishe, shkop,lev metalike ose lost, karike dhe t tjera (10,6%); 5. spat (7,8%); 6. vegla bujqsore dhe vegla tjera: lopat, shati, kazm, drap, ekan, kaavid etj. (7,3%); 7. prdorimi i duarve, litarve dhe gaza pr mbytje dhe ngufatje (5,7%); 8. goditje me duar dhe kmb (2,9%); 9. shtyrja nga lartsia (0,8%). Gjat formimit t versioneve mjeti i prdorur ka relevanc kriminalistike i cili na bn me dije karakteristikat e personalitetit t autorit ( karakter, profesion, gjini, rrethi n t cilin lviz, shprehi etj.), me t cilat bhet e a.q. identifikimi indirekt kriminalistik. Prve ksaj, s bashku me mnyrn e ekzekutimit, mund t na v n dijeni pr motivin dhe shkalln e vullnetit kriminal.

10

6. VEPRIME NGA INTERVENIMI I PAR OPERATIV 6.1. SHNIME T PRGJITHSHEME PR INTERVENIMIN E PAR (OPERATIV) Intervenimi i par operativ ka ndikim vendimmarrs ndaj prcaktimit strategjik n drejtim t zhvillimit t prpunimit kriminalistik t vrasjeve. Kriminalistt q jan n vijn e par t frontit kundr kriminalitetit gjithnj gjenden pran detyrs s rnd dhe t ndrlikuar gjat zgjidhjes s dilemave n do ngjarje t fsheht penale ( q nga momenti i paraqitjes s ndonj vdekje t dyshimt ose t dhunshme) e cila jep indikacione pr ekzistim t mundsive pr vrasje. Veprimi kriminalistik n kto raste, n qoft se punohet sipas krkesave dhe parimeve themelore t shkencs kriminalistike ( t cilave, fatkeqsisht, n praktik shpesh her nuk u prmbahemi), kjo duhet t themelohet n baz t vendosjes dhe vrtetimit t katr versioneve kriminalistike: vrasje e sigurt, vetvrasje e sigurt, rast i mundshm i fatkeqsis dhe vdekje e natyrshme e mundur e cila n fakt duket si e dhunshme. Deprtimi n sekretin e ngjarjes s fshehur penale ( ose delikt tjetr gjakatar) supozon menjher (sipas parimit t shpejtsis) t aktivizohen mekanizmat kriminalistike nga arsenali i intervenimit t par operativ pr t vn n dijeni strukturn e ngjarjes s ktill. N qoft se vrtetohet se ka vrasje, ather prcaktohet kahja e gjurmimit t autorit. Lloji, radhitja dhe taktika e realizimit t veprimeve (operative dhe proceduese) nga intervenimi i par determinohen nga lloji taktik i do situate t ndodhur. Ndikim t rndsishm ndaj intensitetit, radhitjes dhe organizimit t realizimit t intervenimit t par operativ kriminalistik kan dy situata globale taktike: 1) veprimi n rastet kur paraqitet vepr e freskt ose vrasje e posa kryer. Pr trajtimin e ktyre rasteve sht specifike ajo q, sipas parimit t shpejtsis, nj ekip masovike e policis organizon dhe realizon bllokad t trsishme ( me vendosjen e rrethit mbyllen t gjitha qasjet pr tek vendi i ngjarjes penale pr tu kapur autori), gjat s cils krkohet n rrethin m t gjer t vendit kritik, dhe paralelisht me kt ekipi inspektues bn kqyrjen. Kto situat imponon nevojn pr angazhimin urgjent t njkohshm t forcave m t gjera policore me detyra t caktuara, t cilat zgjidhen me qasje m ofensive me koh t kufizuar ( relativisht afatshkurtr) dhe n hapsir t kufizuar. 2) veprimi n rastet kur pr vrasje t br njoftohemi me vones t madhe. N kto raste nuk prfshihet krkimi urgjent i terrenit ose krkimi pas autorit t panjohur. Intervenimi i par fillon me sigurimin e vendit t ngjarjes, gjegjsisht me inspektimin e vendit. Gjat ndriimit t vrasjeve, sipas rregullit, supozohet puna ekipore, duke pasur parasysh se bhet fjal pr vepr kapitale kriminale e cila shum vshtir sht t zbulohet dhe dshmohet, ashtu q n intervenimin e par jan t nevojshme kontrolle t sakta operative n shum drejtime. N prputhje me parimin e udhheqjes s unifikuar t lnds penale, me ekipin (n t cilin hyjn: gjykatsi hetues, prokurori, inspektori i kriminalistiks i specializuar pr zbulimin e delikteve t

11

gjakut, tekniku kriminalist si dhe mjeku specialist i mjeksis ligjore) udhheq gjykats hetues. Mjeku specialist i mjeksis ligjore n mnyr obliguese kyet, edhe at jo vetm n fazn e prpunimit kriminalistik, por edhe m von n kuadr t procedurs penale. Ndriimi i do vdekjeje t dyshimt praktikisht fillon me kryerjen e kontrollit trupor dhe obduksionin e trupit t t vdekurit pr t vrtetuar shkaqet dhe rrethanat eventuale t cilat kan kontribuar dhe kan rezultuar me vdekje. 6.2. PLANIFIKIMI KRIMINALISTIK I VEPRIMEVE TE PARA (OPERATIVE) Informacioni i par i grumbulluar ( lajmi i fituar nprmjet t fardo mnyre) pr ngjarje penale e cila ka indikacione se mund t jet vrasje pr policin do t thot shenj pr alarm pr organizim urgjent, planifikim dhe realizim t veprimeve operative dhe procedurale fillestare t cilat prfshihen n intervenimin e par. Vrasja paraqet delikt gjaku i cili n t shumtn e rasteve fshihet, prandaj sht e nevojshme q n kuadr t planifikimit kriminalistik t prcaktohen kahjet e procedimit pr ndriimin e ngjarjes s paraqitur penale. Fondi modest i t dhnave t mbledhura fillestare, si dhe kualiteti i rezultateve t arritura me aktivizimin e mekanizmave kriminalistik n intervenimin e par operativ, jan baz pr vendosjen dhe vlersimin e versioneve t mundshme reale pr strukturn dhe pr elementet e ngjarjes penale e cila hetohet. N qoft se kriminalisti me fillimin e intervenimit disponon me m pak informacione operative dhe dshmuese pr strukturn dhe pr rrjedhn e ngjarjes penale, prshtypja e par pr ngjarjen e ktill do t jet e mjegulluar dhe e paqart, ashtu q do t duhet t vendosen dhe vlersohen m tepr versione ose trajtime t rndsishme pr t deprtuar n palcn e ngjarjes s hetuar dhe t njihet prmbajtja e saj. Dhe anasjelltas, fondi m i pasur i informacioneve mundson procedim t m pak varianteve t mundura pr thelbin dhe pr elementet prbrse t ngjarjes penale. Ky rregull vrtetohet dhe gjen vendin e vet edhe n metodikn kriminalistike pr ndriimin e vrasjeve. Shfaqja fillestare e mjegulluar pr strukturn dhe elementet e strukturs s nj ngjarje t caktuar penale e cila paralajmron se ndoshta bhet fjal pr vrasje, si dhe shfaqja m e qart pr gjendjen faktike pas veprimeve t para t realizuara ( sigurimi i vendit t ngjarjes, inspektim, obduksion etj.), kriminalistit i japin hapsir t nevojshme pr t vrtetn t gjurmoj nprmjet t formimit dhe vlersimit t versioneve t prgjithshme kriminalistike n vijim pr trajtimin e strukturs s ngjarjes penale edhe at: 1) ndoshta sht vrasje; 2) ndoshta sht vetvrasje (ose vetvrasje e kurdisur, me t ciln fshihet vrasja); 3)ndoshta sht ngjarje aksidentale; 4) ndoshta sht vdekje e natyrshme e cila duket se sht e jo dhunshme.

12

N qoft se nuk krkohet zgjidhje e rastit me trajtimin e saj t dyfisht ( kur bhet fjal pr dilem t prbr nga dy variante) ose n qoft se nuk zgjidhet trilem (tre variante) dhe kuadrilema ( katr variante), kriminalisti rrezikon t hyj n qorrsokak heuristik. Kjo nuk sht pun e panjohur. Domethn, praktika kriminalistike tregon se shpesh her shtyhet vetm nj version (e cila mund t sjell deri n rnien n huti). Pr trajtimin e elementeve strukturore t ngjarjes penale n sqetullat e s cils identifikojm vrasje formohen ekipe dhe kontrollohen versionet e veanta kriminalistike n vijim: 1) versione pr motivin e vrasjes ( gjat ksaj merren parasysh edhe motive patologjike); 2) versione pr kohn dhe vendin e ngjarjes; 3) versione pr modus operandi dhe instrumentum operandi 4) versione pr gjurmt e vrasjes; 5) versione pr mnyrn e arritjes s autorit deri n vendin ku sht kryer vrasja; 6) versione pr personalitetin e autorit t vrasjes ( gjinia, mosha dhe profesioni i autorit; a ka qen vetm ose me t tjer; a ka njohur autori viktimn; a sht autori i njohur deri n at ast si delikuent I njohur; a sht autori i burgosur i arratisur; a ka qen autori nn ndikim t alkoolit ose ndonj droge tjetr); 7) versione pr personalitetin e viktims; etj. Pr t mundur procesi i formimit dhe kontrollimit t versioneve t veanta (si segment shum i rndsishm n planifikimin kriminalistik) t orientohet n drejtim t vrtet sht e nevojshme t grumbullohet material i pasur operativ. Vetm n kt mnyr mund t prcaktohet rreth m i gjer i numrit maksimal t individve potencial t dyshuar, midis t cilve duhet t krkohet autori. Drejtimi i veprimit t operativs pr t gjurmuar pas autorit n radh t par determinohet nga zbulimi dhe hulumtimi i lidhjeve Interpersonale dhe marrdhniet n mes autorit dhe viktims. Pikrisht pr kt arsye kriminalistt n intervenimin e par duhet t koncentrohen n zgjidhjen e dilems: a kan ekzistuar prej m hert ose nuk kan ekzistuar lidhje n mes t autorit dhe viktims. N lidhje me prcaktimin e rrethit t individve t cilt llogariten si t dyshuar pr vrasje t kryer zhvillohen dy strategji t veprimit kriminalistik: 1) veprimi n rastet kur autori dhe viktima jan njohur; 2) veprimi n rastet kur autori dhe viktima m hert nuk jan njohur;

13

(1) Gjat procedimit t rasteve kur paraprakisht me mekanizma operativ sht vrtetuar se autori dhe viktima jan njohur m par n rrethin e individve t dyshuar hyjn t gjith ata persona t cilt m par jan njohur me viktimn ( ose, familjar t tij, shok, koleg etj) kan pasur marrdhnie dhe kontakte t caktuara sipas s cils ka mundur t ndodh motiv pr vrasje ose t sjellin autorin ( n qoft se sht psikopat ose mentalisht i smur) n situat pr t kryer veprn penale dhe pa motiv. Kjo do t thot se n radh t par duhet t zbulohen t gjitha vijat e rrugs jetsore t individve t cilat kan pasur prputhje ose jan kryqzuar me rrugn jetsore t viktims si dhe individ t afrt, q m pastaj me kontrollimin e rrugve jetsore si dhe me selektimi e vmendshm t arrihet deri te autori i veprs penale. (2) Gjat procedimit t rasteve kur paraprakisht me mekanizma operativ sht vrtetuar se autori dhe viktim m hert aspak nuk jan njohur ( gjegjsisht kur takimi i par i tyre pr arsye t motiveve t ndryshme ka qen e kobshme pr viktimn), qasja sht m ndryshe dhe prbhet nga formimi i rrethit t individve t dyshuar duke realizuar kontrolle t qndrueshme operative n dy drejtime: a) me hulumtimin e parametrave kriminalistik-gjeografik ( veanrisht me shoshitje t hapsirs ku banon ose punon autori); b) me hulumtimin e mjedisit t caktuar. Prcaktohet hapsir sa m e vogl pr t investuar m pak pun, megjithat, ai nuk guxon t ngushtohet shum me t ciln do t krcehet autori i veprs penale. N qoft se ekziston rrezik i till, m mir sht q hapsira t jet m e gjer. Pr t arritur deri te autori i vrasjes n disa raste bhet hulumtimi i mjedisit t caktuar ( individ mentalisht t smur, individ me profesion t caktuar, adhuruesit e ndonj hobi etj.). N pak raste rrethi i t dyshuarve mund t jen t gjith banort e nj rajoni m t gjer ose m t ngusht.

4

4

Kostic,M.,SP trup,330

14

6.2.1. PROFILIMI PSIKOLOGJIK Profilimi psikologjik sht metod bashkkohore e profilimit kriminalistik. Prvoja e disa vendeve t zhvilluara tregojn se kjo metod ( veanrisht profilimi induktiv) sht frytdhns n rastet kur bhet fjal pr ndriimin e vrasjeve t kryera nga autor i panjohur. Procedura pr kt lloj profilimi kriminalistik shpesh ka kt rrjedh logjike: a) mbledhja e njohurive kriminalistike- viktimologjike (me hulumtimin e trsishm dhe trajtimin e marrdhnieve Interpersonale n mes autorit dhe viktims); b) hulumtimin e locus operandi nprmjet t analizs s materialit t dokumentuar nga kontrolli i br m par (procesverbal, skica, fotografi etj.); v) vlersim i rezultateve t obduksionit; g) prpunimi i profilit t vrassit sipas vetive specifike t tij; d) projektimi dhe ndrmarrja e veprimeve operative dhe proceduese pr formimin e rrethit t t dyshuarve dhe pr selektimi i tyre sipas profilit t prpunuar pr vrassin. Qllimi themelor i profilimit psikologjik sht krijimi i versioneve pr profilet psikologjike t vrassit dhe sqarimi n kt rreth pr t gjurmuar pas tij. N baz t analizave kriminalistike dhe psikologjike tentohet t bhet rekonstruimi rrjedha e vrasjes dhe t sqarohet rndsia e gjurmve t caktuara. Prandaj sht me rndsi rrjedha e vrasjes t analizohet hap pas hapi: shnimi i gjurmve t ardhjes, sjellja e autorit gjat kryerjes s krimit, lshimi i vendit t ngjarjes.

6.3. METODAT INDIKATIVE PR ZBULIMIN E VRASJEVE Praktika kriminalistike tregon se n numrin m t madh t rasteve vrasjet me autor t panjohur kryhen pa pjesmarrje t dshmitarve okular. Autori me brjen e krcimit n ersir, pr nj koh t caktuar (prderisa policia m pas nprmjet t mbledhjes s fakteve indikative eventualisht nuk e zbulon), ai siguron anonimitet. N qoft se gjat vals s par t realizimit t intervenimit operativ autori nuk zbulohet dhe kapet menjher ose kapet n flagranc pas kryerjes s vrasjes, policia n mnyr indirekte (nprmjet t mbledhjes s indikacioneve me natyr morale, psikologjike dhe materiale) zbulon karakteristika t cilat prputhen me vrassin. Kshtu, nprmjet aktivizimit t t gjitha mekanizmave kriminalistike nga arsenali i instrumenteve policore dhe gjyqsore t cilat i ka n dispozicion kriminalisti n intervenimin e par operativ (me t fjal t tjera, me ndrmarrjen e veprimeve operative dhe dshmuese) zhvillohen indikacione t shumllojshme t cilat n fillim mund t japin kahje pr shum individ, ndaj t cilve do t drejtohen kontrollet operative pr t eliminuar ose pr t mbetur n rrethin m t gjer t t dyshuarve (t cilt shnohen me nj ose me m shum indikacione). Nprmjet t sistemit veprues operativ dhe dshmues kriminalistt mbledhin kto indikacione t rndsishme pr zbulimin dhe sqarimin e vrasjeve: a)pjesmarrja n vendin e

15

ngjarjes; b) njohuri dhe shprehi t njohura; njohje e rrethanave t caktuara t cilat nuk jan t njohura pr t gjith; veti trupore; v) motiv; g) shprehja e vullnetit pr t kryer vrasje; d) pasoja materiale nga vrasja; gj) veprimi fizik i vrasjes ndaj autorit (pjesmarrje n vepr); e) veprimi psikik i vrasjes ndaj autorit. Nprmjet t metods indikative (si metod tipike eliminuese) rrethi n mnyr graduale ngushtohet rreth atij personi i cili diferencohet si baz dyshimi pasi at e karakterizojn indikacione t shumllojshme t ndrlidhura, gjegjsisht shenja t cilat jan specifike vetm pr autorin e vrtet vrass. Me gjurmimin n t gjitha ant do t gjejm shum individ t cilve u prshtaten nj ose m tepr indikacione (pr shembull, m tepr individ q kan pasur motiv pr t kryer vrasje; m tepr individ t cilt sillen si autor etj.). Prandaj pr do individ t dyshuar duhet t vrtetojm a prputhen edhe rrethanat tjera t cilat padyshim kan ekzistuar dhe ekzistojn tek vrassi; a ka n vete gjurm nga vrasja). Nga prpunimi kriminalistik eliminohen t gjith ata individ t cilt nuk u prputhen kto rrethana. Pr t dyshuar kryesor llogaritet ai i cili n list do t mbetet edhe pas eliminimit.

6.4 SIGURIMI I VENDIT T NGJARJES Pas perhapjes se ndonje vdekje te dyshimte respektivisht per gjetjen e trupit te pajete (trupi praqet siu generis), policia menjehere del ne vendin ku eshte trupi. Akti I pare fillin menjehere me zbatimin e sigurimit te vendit per aplikimin e hapesires per veper penale. Ne vendngjarje dergohen njerezte uniformuar ( zakonisht patrullat me te aferme )shpesh dhe me njeriun paralajmerues te rastit qe te tregoj vendngjarjen ku e ka pare trupin. Detyra kryesore e pare e policies eshte qe te jep diagnozen e pare krimiinalistike- taktike te rastit ne baze te perceptimit te pare. Ne qofte se konstatoht per njeri I cili jep shenja jete atehere shkohet kah organizimi I bartjes se trupit tek instistucionet shendetsore, e mandej e organizojne rrethojne vendin perreth me qellim qe te ruhet situate e gjetur faktike . Policet e uniformuar ( te pakten dy nga te cilet njeri udheheq), ne vendngjarje kryejne keto veprime:

1) E bllokojne dhe rethojne vendin e ngjarjes me te ashtuquajturin shirit tek I cili qendron mbishkrimi ,, Stop Policia, ose me cfardo materijali qe u gjindet ne dore (si konop, etj) vendi ku

16

eshte gjetur trupi merret si vendi primar I vepres penale, e si vendi sekondar I veprimit penal llogarite laokacionet tjera si : a) vendi nga I cili eshte levizur trupi, b) vendi I sulmit qe ka rezultuar vdekjen c)vendu ku eshte gjetur deshmi fizike ciladoqofte ne lidhje me aktin penal( pjese e trupit, psh) d)automjet I cili eshte perdorur per transport deri ne vendngjarje. 2) Nga rethi I vendosur I lrgojne te gjithe njerezit dhe kalimtaret e rastit te cilet jane gjetur aty(kusherinj te viktimes, banore, deshmitare potencial, te dyshuar potencial, ose bashkeveprimtare, , sehirxhi etj) Me kete akt taktik mbrohet vendi I veprimit penal nga kontaminimi I gjurmeve. 3) Trupi I gjetur mbulohet me njllon jo I dukshem, qe te mbrohet nga ndikimet atmosferike, . Trupi levizet vetem ne situate te jashtzakonshme, ose ne rastet si :, kur kanoset rreziku nga shkatrimi ose demtimi (zjari pershkak te stuatave te trafikut ne komunikacion, Rekomandohet qe trupi te levizet si ne gjendjen e meparshme Para se te levizet trupi skiconhet dhe fotografohet ashtu sic e gjejne . 4) Ne menyre adekuate trupi mbrohet nga insekte dhe kafshe. 5) Pyeten njerezit deshmitare dhe ateo te cilet kane ndodhur aty ne aktin e ndodhjes. Me te gjithe deshmitaret bisedohet ne vecanti pershkak te grumbullimit te informative peliminare ne lidhje me rrethana te caktuara te cilat jane te nevojshme dhe kyce per zbardhjen e rastit te pergjakur te drames kriminle( qe I ka paraprire vrasjes;cka kane pare ose digjuar, a ka pasur dhe deshmitare te tjere, me cfare rasti jane gjetur ne vendin kritik, a kane biseduar me vrasesin, dhe me viktimen, paraprakinsht para se te ndodhe vrasja , a i eshte kundervu viktima,a jane ne gjendje ta pershkruajnne kryesin e vepres, ( pershkrim fizik, pershkrim te veshjes, dhe te veglave qe I ka pasur e te ) dhe a kane pare ne cilin drejtim ka ikur ai; ne crelacioni jane me kryesin perderisa e njohin, cka dine per viktimen etj.

5

5

Vidi:Angelovski,M.,Bobed vo Kriminalistika(2007);178;U,V.,Kriminalisticko profiliranje na,Izbor,Zagreb 1991,43-44

17

6.5 HETIMI 6.5.1DALJA NE VEND NGJARJE N RASTIN PENAL Kryerja e analizes ne vendngjarje ka rol te dyfishte.Me perpunimin e krimoteknik te vendit kritik zbulohen dhe mblidhen gjurme dhe mjete qe paraqesin deshmi maateriale ose ,, deshmitare memec per realizimin e drames kriminele. Me kryerjen e analizes ne vendngjarje arihet tek gjurmet ideale ( te dhenat gojore te njerezve te gjetur aty, e qe me vone pas bisedes se kryer formale peson raprt I dhene ne polici nga ana e te rastisurve. Skica e vrasjes se kryer ne pompen e benzines. Legenda 0.pika qendruese (kendi veriperendimor I objekltit);1) pozita e trupit pa jete I V.J. 2. Aparat telefonik perreth te cilit eshte I rotulluar shtulla metalike ku verehet llofke gjaku. 3. Gjurma gjaku nga siperfaqja e shkelur me kenbe te mbadhura . 4. Pika gjaku te cilat cojne nga tavolina tek dera e hyrjes dhe anasjellats,5. shtylle e permbysur ne afersi te deres se drurit, 6. dera e hyrjes tek e cila dallohet njolla ne forme te gjakut. 7. Fletore e qarkullimit ditor e gjetur ne tavolinen metalike tek e cika jane gjetur njolla nga kime( floke) dhe pika gjaku. A. dera e hyrjes nga ana veriore e objektit. B, tablla elektrike e vendosur ne anen lindore te murit te objektit.V. vitrins per ftohje e vendosur ne murin lindore te objektit . G. televizor I vendosur ne tavolinen metalike . D. tavoline pune e vendosur ne anen e lindore te objeltit E. dritare ne anen jugore te objektit F. rafte metali te vendosur ne anen perindimore te murit te objektit. I. dera hyrese e vendosur ne anen perindimore te objektit. Te dhenat e para te fituara ne kete menyre dhe te dokumentuara ne menyre adekuate rreth aktit te kryer criminal, hapin mundesi te gjera operative dhe objective per interpretimin e gjendjes se kapur faktike , per te bere nje rekonstruktim te rastit duke I kontrolluar dhe mbledhur paramisht verzione e pergjithshme (tipike) reth asaj se cka permban akti penal ne vete. Puna ekipore e me teper specialisteve ne vendin e krimit mundeson qartesimin e te gjitha rethanave qe jane me domethenie te madhe jo vetem per te vendosur diagnozen krimogjenetike diferenciale por edhe per percaktimin drejtimit per ecurine e metejme te veprimit. Ne vendngjarje te aktit penal qe indikon ne kryerjen eventuale te vrasjes, zgjithen detyrat kriminalistike ne vijim: 1) Vertetimi I permbajtjes se aktit penal, (zgjithja e polilemes, vrasje, vetevrasje , fatkeqesi, vdekje natyrale e cila ne shikim te pare duket si e dhuneshme ). 2) Percaktimi I kohes se mortjes.(percaktohet nga personi I mjeksise ligjore ne baze te gjendjes se trupit)

18

3) 4) 5) 6) 7) 8) 9)

Percaktimi I shkakut te vdekjes, Percaktimi I menyres se kryerjes se vrasjes; Percaktimi I vendit ku este kryer vrasja Vertetimi se vrasja eshte kryer nga nje ose me teper persona Vertetim I se nga ka ardhur vrasesi dhe ne cdrejtim ka ikur pas vrasjes. Vertetimi se me cmjeti eshte kryer vrasja Sigurimi dhe fiksimi I gjurmeve te gjetura ne vendin ku eshte gjetur trupi dhe percaktimi i orientimeve per gjetjen plotesuese te gjurmeve ne vende tjera. 10) Vertetimi I identitetit te viktimes 11) Vertetimi I asaj se a ka qene I levicur trupi pa jete, 12) Percaktimi I personave si deshmitare eventual etj, Gjate hetimit ne vendngjarje te rastit penal tek viktima kerkohen keto gjurme te dukshme dhe mjete:

1) Gjurme qe vijme nga kryesi, biologjike(gjak sperme, kime, secrete etj), dhe gjurma tjera ( gjurme nga dhembe, hapa, njolla nga shputa, gishta ose kembe, kime tekstile, gjurme nga arme zjarri , fishek), mbathje, veshje dhe pjese te veshjes, ose mjete te tjera te ndryshme qe kryesi I ka lene ose I ka humbur, kur e ka leshuar vendin e ngjarjes( kreher, kapuc, doreza, ore dore, size, orendi, cader etj)gjurme nga perleshja( copeza lekure , tekstili ose mikrogjurme tjera te cilat vijne nga kryesi, e jane gjetur nen thonjte e viktimes); 2) Gjurme qe vijne nga viktima:gjak, floke, kime, njolla nga gishtat, gjurme nga dhembe, nga thonj etj. Duke mare parasyshe specifiken e vrasjes si delikt gjaku me I rende, ne menyre specifike zbatohet dhe hetimi.Vodileniq eshte I mendimit se kryerja e hetimit ne raste kur kemi vrasje duhet te ecet ne 5 fazat ne vijim: 3) Orjentimi dhe zgjedhja e menyres ne te cilen do te shqyrtohet vendi I ngjarjes 4) markimi I te gjitha pikave, mjeteve dhe gjurmeve te rendesishme nga akti penal I vepres penale. 5) Skicimi dhe fotografimi I vendit(ne suaza te kesaj dhe trupi ne poziten e gjetur) 6) Sigurimi dhe pakimi I gjurmeve te gjetura 7) Hyrja e permsonit nga mjeksia ligjore ne rrethin e vendit per te kryer kontroll te trupit. 8) Fotografim , skicim dhe prshkrim I trupit, pershkrimi I vendit dhe rrethanave .

19

6.5.2 KONTROLLIMI I JASHTEM I TRUPIT

Gjate zbardhjes te delikteve te gjakut, trupi I viktimes mundet te jete object I hetimit( ky hetim zbatohet vetem perderisa kryhet hetim I vendit te aktit penal) si dhe object I zhvillimit te vecante processor qe perbehet nga kontrolli I jashtem I trupit ne vendin ku eshte gjetur). Kontrolli I jashtem I trupit perbehet nga hetimet si vijojne 1)Koka, fytyra, duart kembet dhe pjeset e zbuluata te trupit 2)Mjetet qe jane gjetur tek trupi 3)Shtrirja trupore dhe rrethi me I ngushte I saj 4)Veshja dhe mbathja e trupit pajete Njohesit e kesaj problematike rekomandojne qe gjate kontrollit te trupit ku eshte gjetur te vertetohen rrethanat ne vijim: 1)Temperature trupore 2)Shtangimi morrtor i trupit 3)Leshimi I trupit te vdekur 4)Njolla morrtore 5)Niveli shkaterimit 6)Permbajtja ne lukth dhe zorre 7)Gjurme te dukshme lendimi te trupit dhe demtimi I veshjes 8)Mungesa e pjeseve te veshjes Pas kryerjes se hetimit te trupit ne vendin ku eshte gjetur, trupi bartet ne institucion special ose ne morrtore per shkak te kryerjes se verifikimitb professional te mjekesise ligjore, obdukcion

6

6

223 Vodinelic, V., Kriminalisticka odbarana ubistva I teskih telesnih povreda,SSUP,Beograd 1972, 33-38

20

6.6OBDUKCIONI Nen nocionin obdukcion ( autopsion , prerje shkyerje) nenkuptohet prerje ne procedure , hapje dhe shqyrtim I te gjitha pjeseve te jashtme ose te brendshme te trupit pa jete, me qellim qe te vertetohet gjendja e olrganeve , si dhe te shqyrtohet dhe vertetohet shkaku I vdekjes. Cili eshte qellimi I obdukcionit? Qellimi I obdukcionit ne te gjitha rretbhanat e vdekjes se paqarte e sidomos ne rastet e vdekjes se papritshme, te dyshimte dhe me dhune te gjindet shkaku me I aferm dhe me I larget per vdekjen; te verifikohen mjeti ndhe menyra e dhunes dhe ne baze te saj te vertetohet se vdekja eshte si rezultat I pasojes se fatkeqesise ose vrasja dhe vetevrasje. Gjendjen faktike qe e tregon obducenti ka rendesi te madhe ne kriminlistiken .ne qofte se ai relativisht prcis e verteton kohen e fillimit te vdekjes, ne mase te madhe do te lehtesohet rrethi I te dyshuarve tek te cilet do te trajtohet kerkimi I alibise. Gjate kruerjes se obdukcionit eshte e domozdoshme prezenca e nje tekniku kriminolog per keto shkqe:e rezultatet e obdukcionit te shfrytezohen per nvojat e perpunimit kriminalistik; te sigurohen te gjitha gjurmet dhe mjetet qe jane jasht domenit te mjeksise ligjore. Ai duhet dhe nje here detalinsht ta kontrolloj veshjen e te vdekurit, gjate se ciles do te kontrolloj gjurme, pjese, demtime nga veshja, johigjiene , balte etj.Permes veshjes mundet te identifikohet trupi.

6.8 KONTRROLLI

Gjate zbardhjes se vrasjeve kerkohen keto lloje te objekteve te fshehura per kontroll: delikvent, trupi, pjese te trupit, gjurme dhe mjete nga vepra penale. Ato gjinden me ane te ketyre kontrolleve: kontroll te baneses ose hapsirave te tjra,kontroll tek mjetet bartese dhe kontroll i hapesires se hapur. Vendet kritike per kontroll zakonishtdiferencohen permes mbledhjes se informatave me ane te policise me instrumentarium te fshehte ose publik. Nuk eshte menjanuar dhe mundesia e konyrollit te njerezve nese ajo eshte dhe e duhur. Respektivisht gjate kontrollit te keyesit te vepres penale vrasje kerkohen dhe merren armen e zjarte ose jotezjarte instrumentum operandi ose te tjera corpora delicti si dhe mjete e ebjekte te tjera te vrasesit ose viktimes!

7

7

Vodinelic,B.,Isto,113

21

7.1NJOHJA

Per hapin e pare. Operativ e rendesishme eshte njohja e trupit te panjohur. Njohja e trupave te panjohur( ose pjeseve te tyre) paraqet zhvillim procesual qe perbehet nga identifikim i vecante specifik pr te identifikuar te vdekurin. Menjehere pas ghetjes se trupit me identitet te panjohur kontrollohet tek evidenca kriminalistike e te humburve qe te shihet se a ka te paraqitur si te humbur. Behet fjale per njohje te pasigurte i cili brhet me te treguar te trupit subjekteve per njohje te cilet merret se e kane njohur te vdekurin(familje, shoke dhe njerez te aferm te tyre. Nuk duhet te harohet se menyra me e mire per identifikimin e trupave te panjohur paraqet kryerja e vertetsise daktiloskopike DNA Zvullim i metutjeshem

7.2VERIFIKIMI

Per zbardhjen e vrasjeve te kryera me arme zjarri me rendesi te vecante jane per verifikimet kriminalistike- balistike. Verifikime kriminalistike- balistike perfshijne fakte qe sillen per identifikim te armeve, ne baze te proektilit e te fishekeve,percaktimi i pyetjeve balistike,percaktimi i vendit nga i cili ka gjuajtur vrasesi, analiza e rregullsise dhe gjendjes se armes si dhe municionit dhe llojit qe ai ka perdorur; percaktimi i fuqise se depertimit te proektilit,konstatimi i faktit se proektili ka qene moti ne shtratin e plumbit. Pervec kesaj ,per nevojat e metodologjise,konstatim dhe zbardhje te vrasjeve kryhen ne menyre daktiloskopike, biologjike dhe llojeve te tjera te verifikimeve trasioogjike. Ne rastet kur behet fjale per vrasje te kryer per motive patologjike kryhen verifikime psikijatrike dhe te tjera te mjeksise ligjore.

22

7.3 EKSPERTNIEMI KRIMINALISTIK

Instrument shume i rendesishem per zbardhjen e vrasjeve paraqet eksperimenti krimjnalistik. Per kete qellim te vlefshme jane eksperimentet per percaktimin e makanizmit per aktin penal, si dhe eksprimente qe nsherbejne per kontrollimin e mundesise ose pamundesise per:percaktim shqisore ose per eksistimit te faktit ne kushte te percaktuara; kryerje te veprimeve te caktuara ne kushte te dhena. Me kryerje te eksperimentit kriminalistik verifikohen rrethanat ne vijim: a munden te dallohen fakte ne largesi te caktuar, ndigjohen : te shtena, ze, biseda,ofshama,a mundet veprime te caktuara te kryhen ne kohe te caktuar dhe a duhet te paraqese pasoje te caktuar; arma e catuar ose mjet tjeter mundet te kene len gjurme te caktuara.

7.3 BALLAFAQIMI

Ballafaqimi si nj lloj specifike t grupit t ekzaminimit sht njra nga dshmit m t rnda t veprimit. Gjat sqarimit zbardhjes s rastit s vrasjes sht e mundshme zbatimi i t dy varianteve t ballafaqimit. 1)Ballafaqimi ndrmjet t akuzuarit dhe i akuzuari: Nj ballafaqim i ktill sht i mundshm n qoft se vrasja sht e kryer nga dy ose m shum kryers t vrasjes ose autorit dhe pjesmarrsit e tyre n qoft se dshmit e tyre t dhna n baz t fakteve t njjta (iniciativ pr kryerjen e vrasjes; lloji i ndarjes s veprimtaris kriminele etj.) jan kontradiktore dhe jan n mnyra t ndryshme; 2)Ballafaqimi ndrmjet t akuzuarit dhe dshmitarit okular. N disa raste sqarohen dshmit (deklaratat) e kundrta veanrisht pr (mos) prezencn e kryersit t vendit penal, respektivisht kur demaskon ankesa e tij alibi.

8

8

Mihailov,G.,etj.,njejt,478

23

7.4. EKZAMINIMI(MARRJA N PYETJE) I AKUZUARI(T DNUARIT)

Me kryersin e dnuar (akuzuar) n njrn nga veprat penale m t rnda nuk sht leht t vendoset kontakte psikologjike (ose vizuele) as komunkative. Duke marr parasysh numrin m t madh t rasteve raportet komunikative me vrassin realizohet n situata konflikte (kurse kjo sht situat kur i akuzuari trsisht ose pjesrisht e refuzon akuzn), krimineli prballet me zgjidhje t detyrs s rnd, pr shkak se i padituri n t gjitha mnyrat e mundshme e komplikon prcaktimin e mohimit t s vrtets s drams krimit t prgjakshm dhe pr rolin e tij n t (hesht, ren, rekruton dshmitar t rem, u jep ryshfet gjykatsve). Mu pr kt shkak sht e nevojshme realizimi i ktij veprimi q t vendoset momenti i duhur, respektivisht ather ku kjo do t prshtatet n mnyr t logjikshme t veprimeve procedurale t zbatimit t mvonshm dhe ather kur paraprakisht krimineli do t jet i prgatitur mir. Prgatitja nnkupton marrje prsipr nj numr t madh aktivitetesh (studimi i lndve penale dhe deri ather materiali i dshmime t grumbullimi; prcaktimi i lndve te ekzaminimit (marrjes n pyetje); prpilimi i planit pr realizimin e veprimit; studimi i personit t akuzuar; etj.) Taktika e realizimit (zbatimit ) t ktij veprimi t dshmime e prcakton kriminelin varsisht nga ajo n far situate (konflikte ose jokonflikte) realizohet (zbatohet) raporti i komunikimit respektivisht me t akuzuarin. Secila situat teknike e dhn e v n detyr nevojn nga realizimi (zbatimi) i strategjis s marrjes (ekzaminimit) n pyetje : strategjia e veprimit t kriminelit kryesisht arsyeja e t akuzuarit ose, strategjia e bashkveprimit t kriminelit kryesisht n baz t ndjenjave t akuzuarit. N qoft se krimineli vlerson se n suazat e strategjis s bashkveprimit kryesisht n baz t ndjenjave t akuzuarit do t jet efektive zbatimi i mnyrs taktike t ndrlidhura me dshmit e bra me dije (t cilat n praktikn kriminele jan t prfaqsuara n mnyr t drejt) paraprakisht mnyr detaje materialin e dshmive (veanrisht rezultatet nga ekspertiza e realizuar (zbatuar), materialin e dshmive etj.) q do ti shrbej pr at qllim, me ka e refuzon radhitjen dhe momentet taktike m t volitshme pr ta realizuar (zbatuar) nj gj t till. N rastet kur bhet fjal pr veprimin t situats jo konflikte (kur i akuzuari bashkpunon dhe jep deklarat t sinqert) gjat protokollimit t dshmis duhet t fiksohen edhe n mnyrat adekuate ( m mir sht q t prpilohet mnyra e procesverbalit teknik) t dokumentohen rrethanat vijuese: prej nga rrjedh origjina e ides kriminale pr kryerjen vrasjes dhe cilat motive; si sht efekti i pranimit t arms (ose mjet tjetr) dhe far karakteristika individuale ajo ka; si i akuzuari ka arritur deri te viktima; far gjurmsh dhe dshmi tjera materiale i ka shkatrruar ose i ka fshehur; far lndimesh i ka shkaktuar viktims; si ka (nastapil) ndodhur vdekja.

24

LITERATUR E SHFRYTZUAR

1.Averjanova,T ,B,etj.,Kriminalistika(2004),HORMA,Moskva. 2.Aleksic,ZH.,Kriminalistika,Beograd,1982 3.Angelevski M.,Boved vo kriminalistika,Skopje 2007 4. Angelevski M.,kriminalisticka taktika 1,Skopje 2007 5. Angelevski M.,kriminalisticka taktika 2,Skopje 2007 6. Angelevski M.,Operativna kriminalistika,Skopje 2005 7.Atanaskovic,D.,Krivicno Pravo,posebno deo,Beograd 1981 8.Butorac,R.,Otkrivanje i utverduvanje krijumcarenja,Prirucnik, 4/1982,Zagreb 9.Vodinelic, B.,Kriminalisticka metodika,Beograd 1963 10.Vodinelic, B.,Kriminalisticka taktika(skripta),Beograd 1947 11. Vodinelic, B.,Kriminalisticka taktika 1,Beograd 1995 12.Vodinelic,V.,Sto je predmet prometne kriminalistike,Prirucnik,Zagreb2/1986 13.Vodineliq,V.,Situacija o taktici razotkrivanja krivicni djela,Prirucnik6/1987

25

PYETJE PR KONTROLLIM T NJOHURIVE

1) Numroi llojet e vrasjeve t rnda (t kualifikuara)? 2) Numroi llojet e vrasjeve t lehta (privilegjuara)? 3) Numroj mnyrat e njohjeve per kryerjen e vrasjev? 4) Shpjego kallzimin(paraqitjen) penal pr personat e humbur? 5) Shpjego kallzimin (paraqitjen -prijavata) penal t kufoms s zbuluar? 6) ka sht vdekja e dhunshme? 7) Numroj format e vdekjes s dhunshme? 8) Numroi llojet e vrasjes sipas motiveve t aktorit t vrasjeve? 9) Shpjego mnyrat e vrasjeve t kryera (bra)? 10) Me far mjetesh sht kryer vrasja? 11) Prshkruar cilat versione formohen dhe kontrollohen pr interpretimin e strukturs s ngjarjeve kriminele sugjerohen se bhet fjal pr vrasje? 12) Cilat versione t veanta formohen dhe kontrollohen pr interpretimin e kallzimit penal n gjirin e t cilit njihet vrasja? 13) Theksoi dhe sqaroi veprimet kriminale t strategjis rreth prcaktimit t personave q konsiderohen t dyshuar pr kryerjen e vrasjes? 14) Shpjego rndsin e profilit psikologjik pr ndriimin e vrasjes? 15) Shpjegoni metoda iniciale pr zbulimin e vrasjes? 16) far veprimesh ndrmarrin policn e veshur me uniform gjat sigurimit t ngjarjeve kriminele ku sht gjetur kufoma i t vdekurit? 17) Cila detyra kriminalistike zgjidhen gjat kqyrjes n vendin e ngjarjes kriminele q e tregon vrasjen e mundshme t kryer? 18) far lloje t gjurmve dhe mjete pr vrasje gjenden gjat kqyrjes n vendin e ngjarjes kriminnele dhe t viktims gjat zbardhjes s vrasjes? 19) Prej ka prbhet rishikimi i jashtm i kufoms (i t vdekurit)? 20) ka nnkuptojm nga termi i autopsis? 21) Cila sht qllimi i autopsis? 22) far lloje kontrolleve bhet gjat zbardhjes s vrasjes? 23) Sqaro procesin e veprimit t identifikimit t kufomave t panjohura? 24) far lloje t autopsis kriminele kryhen gjat zbardhjes s vrasjes? 25) far rrethanash vrtetojn me kryerjen e eksperimentit kriminel gjat zbardhjes s vrasjes? 26) Cilat variante t konfrontimit jan t mundshme gjat zbardhjes s vrasjes? 27) Shpjego specifikat e zbatimit t gjykimit t veprimit procedural t akuzuar pr vrasje?

26