Vladimir DjordjevićKlinika za zastitu mentalnog zdravlja KC Nis

Psihologija somatskog bolesnika

mr. sc. dr Vladimir Đorđević

Psihološki doživljaj somatske bolesti

Određuje:

odnos pacijenta prema bolesti

ponašanje u bolesti

stav prema traženju medicinske pomoći i prihvatanju ili neprihvatanju predloženih medicinskih mera

“Percepcija bolesti”

Zasniva se na:

kvalitetu i intenzitetu senzacija neprijatnog karaktera (bola)

prvoj proceni izvora istih, tj. dela tela koji je oboleo

Faza “neorganizovanosti” bolesti

Karakteriše se:

zabrinutošću

strahom

maglovitim pretpostavkama o prirodi

i značaju oboljenja

Faza “organizovanja” bolesti

realizuje lekar postavljanjem dijagnoze

sledi trend smirivanja emocionalnih reakcija pod uplivom mehanizama odbrane

Psihičke reakcije somatskih bolesnika

normopsihičke

patopsihičke

Normopsihičke reakcije somatskih bolesnika

kvalitativno se razlikuju od patopsihičkih ali su kliničko-fenomenološki slične

u mnogim slučajevima se kombinuju sa patopsihičkim delujući sinergistički

Patopsihičke reakcije somatskih bolesnika

depresivne

hipohondrične

paranoidno-kverulantske

euforičke

infantilne

Depresivne reakcije somatskih bolesnika

misaona preokupacija bolešćumračne pretpostavke o budučnosti i ishodu bolestipreispitivanje prošlosti i traženje razloga u sebi za nastalo oboljenjesamooptuživanjebriga da li će u nemoći biti pomagan i uvažavanstrah od smrti i umiranjasuicidalne misli i želja za smrću

Hipohondrične reakcije somatskih bolesnika

karakterišu se preuveličavanjem težine svoje bolesti i pesimističkom procenom njenog ishoda

Paranoidno-kverulantske karakteristike somatskih bolesnika

odlikuje ih projekcija osećanja krivice i optuživanje drugih za nastanak bolesti, najčešće članova porodice i medicinskog personala

Euforičke reakcije somatskih bolesnika

povišeno osnovno raspoloženje koje se tumači kao rezultat “begstva od nepodnošljive stvarnosti”

Infantilne reakcije somatskih bolesnika

pasivno-receptivna pozicija

egocentrizam

bespomoćnost

stalno očekivanje i iznuđivanje pažnje od strane drugih

prihvatanje bolesti kao “časnog razloga” za izbegavanje obaveza i odgovornosti prema porodici i društvu

Važnost identifikacije psihičkih reakcija kod somatskih bolesnika

Omogućava lekaru da:

osposobi i pridobije bolesnika za korisnu saradnju u procesu lečenja

podstakne i podrži formiranje korisnih mehanizama odbrane

spreči moguće autoagresivne postupke

Šta se dešava sa bolesnikom na hemodijalizi?

pojava anksioznosti

slabljenje ega

izmena koncepta telesne sheme i preraspodela libidinozne energije

reaktivacija intrapsihičkih konflikta

naglašavanje postojećih crta ličnosti

slabljenje ili slom mehanizama odbrane

osiromašenje fantazama

novi suženi egzistencijalni model

Anksioznost

ima kvalitet egzistencijalne i separacione

najizraženija u prva tri meseca dijalizira-

nja i to u prvom i zadnjem satu dijalize

često se strukturiše kroz nozofobiju i tanatofobiju

strah od umiranja

Slabljenje ega

napuštanje zrelih načina kontrole impulsa i afekata

sklonost agresivnom ispoljavanju

korišćenje primitivnih mehanizama odbrane

Izmena koncepta telesne sheme i preraspodela libidinozne energije

dezinvesticija spoljašnjih objekata

koncentracija libidinozne energije na deo tela koji se doživljava kao “žarište problema” (bubreg ili šant, fistula)

promena doživljaja “telesnog Ja” i koncepta telesne sheme

Naglašavanje postojećih crta ličnosti

anankastičnih

uretralnih

pasivno-zavisnih

anksioznih

Mehanizmi odbrane

negacija

regresija

izolacija afekta

pomeranje

projekcija

intelektualizacija

Fantazmi

siromašni

jednolični

vezani za situaciju dijaliziranja

javljaju se fantazmi gnječenja, mrvljenja, ceđenja tela od strane mašine

Egzistencijalni model

život koji je “mašina izabrala” za pacijenta

izmena većine socijalnih uloga

Prihvatanje bolesti

Zavisi od brojnih faktora:

težine bolesti

predstave koju osoba ima o svojoj bolesti i opasnosti koju ona nosi

strukture ličnosti i iskustva obolelog

Adaptacija na dijalizu

period adaptacije na dijalizu je dugotrajan proces

deli se u tri faze (Reichman i Levy):

period “medenog meseca”

period razočaranja i obeshrabrenosti

period dugotrajne adaptacije

Period “medenog meseca”

osećanje zadovoljstva i nade koje prati primenu prvih dijaliza

redukcija simptomatologije uremične “pseudoneurastenije”:

apatija

umor

iritabilnost

slabost koncentracije

nedostatak psihičke energije

Period razočaranja i obeshrabrenosti

uslovljen je:

tehničkim ograničenjima dijalize

potrebom za povratkom socijalnih uloga

u porodici i društvu

komplikacijama osnovne bolesti

Period dugotrajne adaptacije

počinje otprilike 3-12 meseci posle prve hemodijalize

odlikuje se fluktuacijama

raspoloženja i opšteg stanja

Manje adaptirani i kooperativni pacijenti

introvertisamciopisuju sebe kao “očajne”osobe sa niskom frustracionom tolerancijomu životnoj istoriji imaju impulsivno i neodgovorno ponašanjene prihvataju ulogu bolesnikashvataju dijalizu kao prelazni tretman do transplantacijestanuju blizu bolnicenemaju podršku od strane porodice

Bolje adaptirani i kooperativni pacijenti

ekstroverti

optimisti

iznad prosečne inteligencije

prihvataju ulogu bolesnika

stanuju dalje od bolnice

imaju podršku porodice

Hemodijaliza – tretman sa najviše psihološkog stresa

Kaplan de Nour navodi tri osnovna izvora stresa:

mnoge restrikcije koje su sastavni deo tretmana

zavisnost od mašine i činjenica da se mašina kontroliše od strane drugih

porast agresije uzrokovan brojnim osujećenjima

Neophodnost timskog rada i socijalne podrške

Razlozi za:

brojnost i kompleksnost psihosocijalnih činilaca kod

bolesnika sa HBI

interakcije psiholoških faktora i uspeha u lečenju

povezanost između preživljavanja i percepcije socijalne podrške

važnost socijalne podrške u prilagođavanju hroničnoj bolesti

Leonardo da Vinči

Bella Principesa

WE AWARD YOU WITH THIS NICE PICTURE FOR BEST AUDIENCE. THANK YOU FOR COMING!