Dlaczego w Polsce jest tak mało przeszczepień nerek od dawców żywych

?????

Dr n. med. Dorota LewandowskaKlinika Medycyny Transplantacyjnej i Nefrologii IT w Warszawie

POLTRANSPLANT

Przeszczep nerki – czas przeżycia

Przeszczepianie nerek w Wielkiej Brytanii w latach 1998-2007

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

LRKTX

CKTX

UK Transplant 2008

Kolejne lata

Licz

ba t

rans

plan

tacj

i ner

ki

Przeszczepianie nerek od dawców żywych w Polsce (1994 – 2007)

341 351 359

528 543601

827897 947

1043 1067 1089

899

652

4 6 12 13 9 12 32 36 25 44 22 29 18 220

200

400

600

800

1000

1200

lata

licz

ba

prz

eszc

zep

ion

ych

CD LD

W 2007r w Polsce wykonano 22 zabiegi LRDTX na 695 = zabiegów ktx = 3,16%W 2007r w Polsce wykonano 22 zabiegi LRDTX na 695 = zabiegów ktx = 3,16%

Aspekty przeszczepianiem nerek od Aspekty przeszczepianiem nerek od dawców żywychdawców żywych

MEDYCZNE MEDYCZNE orazoraz

psychologicznepsychologiczne immunologiczneimmunologiczne etyczneetyczne socjologicznesocjologiczne religijnereligijne prawneprawne

LRDTXLRDTX

Trzy podstawowe pytania:Trzy podstawowe pytania:? Czy u potencjalnego dawcy nie istnieje wyższe ryzyko ? Czy u potencjalnego dawcy nie istnieje wyższe ryzyko

operacji, niż można by było oczekiwać?operacji, niż można by było oczekiwać?

? Czy biorca jest narażony na powikłania, takie jak:? Czy biorca jest narażony na powikłania, takie jak:• możliwość przeniesienia nowotworu złośliwego lubmożliwość przeniesienia nowotworu złośliwego lub• zakażenia przez narząd dawcy, lub zakażenia przez narząd dawcy, lub

czy istnieje wysokie ryzyko wczesnej utraty przeszczepu czy istnieje wysokie ryzyko wczesnej utraty przeszczepu spowodowane nawrotem choroby podstawowej?spowodowane nawrotem choroby podstawowej?

? Jaki jest dla dawcy stopień ryzyka rozwoju zmian ? Jaki jest dla dawcy stopień ryzyka rozwoju zmian chorobowych w przyszłości z powodu posiadania chorobowych w przyszłości z powodu posiadania pojedynczej nerki?pojedynczej nerki?

Kwalifikacja żywych dawców nerek – Kwalifikacja żywych dawców nerek – etapy ocenyetapy oceny

Zgłoszenie i zakwalifikowanie biorcy do tx nerki (od dawcy żywego)Zgłoszenie i zakwalifikowanie biorcy do tx nerki (od dawcy żywego)Zgłoszenie potencjalnego dawcy Zgłoszenie potencjalnego dawcy Sprawdzenie zgodności grup krwiSprawdzenie zgodności grup krwiWstępna rozmowa z dawcą i biorcąWstępna rozmowa z dawcą i biorcąPróba krzyżowa (ujemna)Próba krzyżowa (ujemna)HLA jeśli jest kilku kandydatów na dawcę lub biorca jest już po IKTX celem HLA jeśli jest kilku kandydatów na dawcę lub biorca jest już po IKTX celem wykluczenia niezgodnych HLA. W innych przypadkach HLA oznacza się wykluczenia niezgodnych HLA. W innych przypadkach HLA oznacza się późniejpóźniejOcena funkcji nerek (GFR > 70ml/min/1,73m2)Ocena funkcji nerek (GFR > 70ml/min/1,73m2)Dokładna ocena stanu zdrowia dawcy………….Dokładna ocena stanu zdrowia dawcy………….Badanie naczyniowe nerekBadanie naczyniowe nerekKonsultacja chirurga transplantologaKonsultacja chirurga transplantologaPisemna zgoda dawcyPisemna zgoda dawcyPrzygotowanie do zabiegu LDTXPrzygotowanie do zabiegu LDTXZabieg operacyjnyZabieg operacyjnyObserwacja dawcy w Poradni NefrologicznejObserwacja dawcy w Poradni Nefrologicznej

LRDTXLRDTX

Świadoma zgoda potencjalnego dawcy nerki:Świadoma zgoda potencjalnego dawcy nerki:• Pobranie narządu nie poprawia stanu zdrowia osoby Pobranie narządu nie poprawia stanu zdrowia osoby

operowanej co narusza zasadę etyki by operowanej co narusza zasadę etyki by ”po pierwsze nie ”po pierwsze nie szkodzić”szkodzić”

• Potencjalny Potencjalny dawcadawca musi: musi: Posiadać możliwość podejmowania samodzielnych i właściwych Posiadać możliwość podejmowania samodzielnych i właściwych

decyzjidecyzji Być chętnym do oddania nerkiByć chętnym do oddania nerki Nie działać pod przymusemNie działać pod przymusem Być odpowiednio dobrany od strony medycznej i Być odpowiednio dobrany od strony medycznej i

psychologicznejpsychologicznej W pełni zostać poinformowany o ryzyku i dobrych stronach W pełni zostać poinformowany o ryzyku i dobrych stronach

dawstwa oraz o innych dostępnych metodach leczenia biorcydawstwa oraz o innych dostępnych metodach leczenia biorcy Być poinformowany o całkowitej dobrowolności i możliwości Być poinformowany o całkowitej dobrowolności i możliwości

wycofania się ze swojej decyzji w każdej chwiliwycofania się ze swojej decyzji w każdej chwili

Kwalifikacja żywych dawców nerekKwalifikacja żywych dawców nerek

Przeciwwskazania bezwzględne:Przeciwwskazania bezwzględne: Zaburzenia psychiczne uniemożliwiające zrozumienie ryzyka Zaburzenia psychiczne uniemożliwiające zrozumienie ryzyka

dawstwa (upośledzenie umysłowe, aktywna choroba dawstwa (upośledzenie umysłowe, aktywna choroba psychiatryczna, alkoholizm, narkomania)psychiatryczna, alkoholizm, narkomania)

Objawy choroby nerek (niski GFR, mikroalbuminuria/białkomocz, Objawy choroby nerek (niski GFR, mikroalbuminuria/białkomocz, kwiomocz, ropomocz, anomalie anatomiczne, nawracająca lub kwiomocz, ropomocz, anomalie anatomiczne, nawracająca lub obustronna kamica)obustronna kamica)

Choroby układowe „sprzyjające” chorobie nerek (kolagenoza, Choroby układowe „sprzyjające” chorobie nerek (kolagenoza, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, przewlekła choroba cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, przewlekła choroba wątroby, choroby neurologiczne)wątroby, choroby neurologiczne)

Umiarkowana lub ciężka choroba płucUmiarkowana lub ciężka choroba płuc Choroba nowotworowaChoroba nowotworowa Czynne zakażenie, HBV, HCV, HIVCzynne zakażenie, HBV, HCV, HIV Zaburzenia krzepnięcia, trombofiliaZaburzenia krzepnięcia, trombofilia CiążaCiąża

Kwalifikacja żywych dawców nerekKwalifikacja żywych dawców nerek

Przeciwwskazania względne:Przeciwwskazania względne: Nieidentyczność grup głównych krwiNieidentyczność grup głównych krwi Wiek powyżej 65 latWiek powyżej 65 lat Otyłość (BMI>30)Otyłość (BMI>30) Umiarkowane lub wyrównane nadciśnienie tętniczeUmiarkowane lub wyrównane nadciśnienie tętnicze Jednorazowy i jednostronny epizod kamicy nerkowejJednorazowy i jednostronny epizod kamicy nerkowej Niewielkie nieprawidłowości w układzie moczowymNiewielkie nieprawidłowości w układzie moczowym Młody dawca z wywiadem rodzinnej nefropatiiMłody dawca z wywiadem rodzinnej nefropatii

Przyczyny dyskwalifikacji potencjalnych Przyczyny dyskwalifikacji potencjalnych żywych dawców nerki - obserwacje własneżywych dawców nerki - obserwacje własneD.Lewandowska, J.Gozdowska …..M.Durlik, KMTiN WUM,2008.D.Lewandowska, J.Gozdowska …..M.Durlik, KMTiN WUM,2008.

• 12 lat (IT) – 12 lat (IT) – 340 340 osób pragnących oddać nerkę bliskiej osobie osób pragnących oddać nerkę bliskiej osobie

• Nefrektomia - Nefrektomia - 111111 osób (38,5%) (w tym 40 dla CZD). osób (38,5%) (w tym 40 dla CZD).

• 209209 osób=61,5%) nie miało wykonanej nefrektomii w celu osób=61,5%) nie miało wykonanej nefrektomii w celu przeszczepienia bliskiej osobie z powodów:przeszczepienia bliskiej osobie z powodów:

medycznychmedycznych (64 osoby-55%), w tym: nadciśnienie tętnicze (27), (64 osoby-55%), w tym: nadciśnienie tętnicze (27), choroby nerek (27), zaburzenia lipidowe (7), otyłość (10), choroby serca choroby nerek (27), zaburzenia lipidowe (7), otyłość (10), choroby serca (6), choroby wątroby (5), inne (12). (6), choroby wątroby (5), inne (12).

immunologicznych immunologicznych (31=27%), w tym: dodatni cross-match (23), (31=27%), w tym: dodatni cross-match (23), powtórzone niezgodne HLA z poprzednim dawcą (3), inne (6). powtórzone niezgodne HLA z poprzednim dawcą (3), inne (6).

psychologiczychpsychologiczych (23) (23) ““nadmiar” kandydatównadmiar” kandydatów, , wycofanie zgodywycofanie zgody (14) (14) przeszczepienie nerki od dawcy zmarłegoprzeszczepienie nerki od dawcy zmarłego (105 osób) (105 osób)

Przyczyny dyskwalifikacji potencjalnych żywych Przyczyny dyskwalifikacji potencjalnych żywych dawców nerki - obserwacje własne cddawców nerki - obserwacje własne cdD.Lewandowska, J.Gozdowska …M.Durlik, KMTiN WUM, 2008. D.Lewandowska, J.Gozdowska …M.Durlik, KMTiN WUM, 2008.

WNIOSKI: WNIOSKI: Zainteresowanie przeszczepianiem nerki od dawcy żywego jest Zainteresowanie przeszczepianiem nerki od dawcy żywego jest znacznie większe w Polsce niż wynika to z liczby wykonanych znacznie większe w Polsce niż wynika to z liczby wykonanych zabiegów LRTX. zabiegów LRTX.

Dalsze zwiększanie “puli” potencjalnych dawców mogłoby realnie Dalsze zwiększanie “puli” potencjalnych dawców mogłoby realnie zwiększyć liczbą wykonanych zabiegów przeszczepienia nerki od zwiększyć liczbą wykonanych zabiegów przeszczepienia nerki od dawcy żywego. dawcy żywego.

Należy też rozważyć czy po zakwalifikowaniu “dawcy” nie należy Należy też rozważyć czy po zakwalifikowaniu “dawcy” nie należy wycofać z listy oczekujących “biorcy” by w ten sposób dać szansę wycofać z listy oczekujących “biorcy” by w ten sposób dać szansę tym osobom oczekującym, które nie mają możliwości tym osobom oczekującym, które nie mają możliwości przeszczepienia nerki od dawcy żywego a co za tym idzie przeszczepienia nerki od dawcy żywego a co za tym idzie zwiększyć liczbę zabiegów ktx w Polsce.zwiększyć liczbę zabiegów ktx w Polsce.

EULID (European Living Donation)

Grupa przedstawicieli 11 krajów Europy, zajmujących się przeszczepianiem nerek od

dawców żywych:

Cypr Francja Włochy Norwegia Polska Portugalia

Rumunia Słowenia Hiszpania Szwecja Wielka Brytania

EULID Powstał z inicjatywy Unii Europejskiej (Komisja Europejska ds. Zdrowia Publicznego)

Projekt rozpoczął się w kwietniu 2007, planowany termin zakończenia - październik 2009

Partnerzy pracują w 4 grupach roboczych;WG 1 - etyczne aspekty LRDTXWG2 – medyczne aspekty LRDTXWG3 – rejestry LRDTXWG4 – wspólne dla EU standardy LRDTX oraz ich

propagowanie

EULID – cele:

Zapoznanie się z sytuacją (prawną, etyczną, medyczną, socjalną)

przeszczepiania narządów od dawców żywych w poszczególnych krajach EU

celem stworzenia wspólnych- ogólnoeuropejskich

standardów LRDTX