Prof. dr Branko Latinović

PROJEKTOVANJE INFORMACIONIH SISTEMA

BSP

BSP

2

Postoji više metoda za planiranje razvoja informacionog sistema od kojih se u praksi najčešće primjenjuje IBMova BSP metoda (Business Systems Planning).

Za razliku od tradicionalnog razvoja informacionog sistema u kojem se odmah pristupalo projektovanju i uvođenju podsistema. Pristup od dna ka vrhu bez prethodnog projektovanja opšte strukture informacionog sistema. To je kasnije prouzrokovalo probleme u integraciji podsistema. Metod BSP se razvijao planiranjem i analizom odozgo na dolje, projektovanje i uvođenje od dna ka vrhu.

BSP

3

BSP metoda posmatra poslovne procese kao najstabilnije dijelove realnog sistema i prema njima i kreira opštu arhitekturu informacionog sistema. Posebna pažnja je posvećena i podacima, koji se tretiraju kao posebni resursi u cjelokupnom sistemu.

Kao ciljevi ove metode se mogu navesti težnje da se ciljevi informacionog sistema poklapaju sa ciljevima poslovanja, zatim da se olakša razumijevanje poslovanja od strane najvišeg rukovodstva, koje bi trebalo da bude uključeno u sam proces izrade informacionog sistema; da se kod planiranja informacionog sistema obavezno koristi pristup odozgo na dolje, a kod sprovođenja projekta obavezno odozdo na gore; da u informacioni sistem budu integrisani svi podsistemi ili barem što više njih i sl.

BSP

4

Takođe, ovom metodom je predložen plan aktivnosti, koje su opšte prihvaćene i koje se trebaju provesti kod primjene BSP metode:

1. Davanje saglasnosti2. Priprema za studiju3. Održavanje prvog radnog sastanka 4. Definisanje poslovnih procesa5. Definisanje klasa podataka6. Analiza postojećeg IS-a7. Analiza rezultata problema i koristi8. Definisanje arhitekture IS-a9. Određivanje prioriteta10. Razrada plana realizacije.

BSP

5

DAVANJE SAGLASNOSTI

Da bi se u nekoj organizaciji pristupilo izradi plana razvoja informacionog sistema potrebno je upoznati najviše rukovostvo sa ciljem plana razvoja informacionog sistema, odabrati projektanta i potpisati ugovor o projektu, dobiti saglasnost najvišeg rukovostva da će dati na raspolaganje: dokumentaciju, izvršioce i dr.

BSP

6

PRIPREMA ZA STUDIJU

Za pripremu studije potrebno je izvršiti sljedeće aktivnosti:• detaljno definisanje aktivnosti za izradu cijele studije• izrada vremenskog plana izvršavanja aktivnosti• određivnje članova tima i njihova zaduženja • upoznavanje realnog sistema• odluka članova tima u BSP metodi• određivanje ljudi s kojim će biti obavljen intervju• prikupljnje statuta, pravilnika, šifarnika i sl.• priprema prvog radnog sastanka.

BSP

7

ODRŽAVANJE PRVOG RADNOG SASTANKA

Prvom radnom sastanku prisustvuju:• članovi tima iz spoljnih institucija• članovi tima iz organizacije• najviše rukovodstvo organizacije • ljudi iz organizacije koji će biti intervjuisani• admistator projekta iz organizacije.

Najviši rukovodilac organizacije otvara sastanak i predlaže teme o: ciljevima studije, očekivanim razultatima, perspektive realizacije studije, karakteristike organizacije, perspektive organizacije, moguće teškoće u izradi studije i postojeći informacioni sistem. Sve se mora isplanirati, a zatim učesnici postavljaju pitanja.

BSP

8

DEFINISANJE POSLOVNIH PROCESA

Ova aktivnost je jedna od najvažnijih aktivnosti u BSP metodi. Kao razultat treba da budu opisi svih procesa i identifikacija onih koji su ključni za uspjeh cijele organizacije.

Poslovni proces je grupa logički povezanih odlučivanja i aktivnosti nepohodnih za upravljanje nekim resursom poslovnog sistema. Klasifikacija procesa prema BSP metodi:• procesi planiranja i upravljanja • procesi prizvodnje i usluga • pomoćni procesi.

BSP

9

DEFINISANJE POSLOVNIH PROCESA

Faza životnog ciklusa procesa proizvodnje, usluga i pomoćnog procesa:• Planiranje; istraživanje tržišta, planiranje proizvodnje, kalkulacija cijena, plan

nabavke s cijenom materijala, planiranje kapiciteta.• Proizvodnja i tehnologija; (tehnološka priprema) konstrukcija, terminiranje,

tehnično tehnološka dokumentacija, disponiranje materijala, upravljanje proizvodnjom, nabavka.

• Praćenje proizvodnje; upravljanje zalihama, kontrola kvaliteta, pakovanje i skladištenje, prijem robe.

• Zatvarnje ciklusa; prodaja, obrada narudžbi, otprema robe, transport do kupca.

Pomoćni procesi su procesi upravljanja osnovnim resursima i to: novac, oprema, kadrovi, materijal.

BSP

10

DEFINISANJE POSLOVNIH PROCESA

Kada se procesi sve tri grupe identifikuju, vrši se njihova analiza i konsolidacija. Eliminišu se nekonzistentnosti, kombinuju se slični procesi i grupišu u grupe procesa. Grupa procesa predstavlja agregaciju sličnih procesa. Da bi se provjerila identifikacija i opis procesa, odredili ljudi koji će još biti intervijuisani o određenim procesima, otkrila evetualna preklapanja u zaduženjima i odlučivanju, formira se matrica odnosa poslovnih procesa i organizacija.

BSP

11

DEFINISANJE POSLOVNIH PROCESA

  PLANIRANJE PROIZVODNJA

DIREKTOR X /       /    

ORG. JED 1     X   Z     X

ORG. JED. 2

          Z    

ORG.....                

X-Glavni u procesu/ -Uključen u procesZ- Dijelimično uključen u proces

Matrica odnosa poslovnih procesa i organizacije

BSP

12

DEFINISANJE KLASA PODATAKA

Predstavlja jedan od ključnih koraka BSP metode. Postoje dva pristupa za indetifikovanje klasa podataka:

1. Veza podataka sa poslovnim elementima.2. Na osnovu definisanih poslovnih procesa.

Entitet (jedinica posmatranja) se definiše kao posebnost, nešto što se jasno razlikuje od drugih entiteta u sistemu. Pri identifikovanju entiteta u početnoj fazi pogodno je primjeniti postupak generalizacije, definušući opšte tipove entiteta dijeleći ih kasnije postepeno u posebne kategorije. Entiteti mogu biti:

•predmeti poslovanja,•subjekti poslovanja,•partneri u poslovanju,•obaveze u poslovanju,•transakcije za realizaciju poslovanja.

BSP

13

DEFINISANJE KLASA PODATAKA

Predmeti poslovanja dijele se na proizvode, opremu i usluge. Subjekti poslovanja su organizacione jedinice. Obavaze u poslovanju su ugovori i planovi, transakcije su trebovanja, narudžbe, fakture.

Svaki ulaz i izlaz iz procesa može biti klasa podataka. S obzirom da ulazni i izlazni izvještaji ne predstavljaju klase podataka, potrebno ih je jasno identifikovati.

BSP

14

DEFINISANJE KLASA PODATAKA

U proces koristi podatak kao ulazC podatak je rezultat rada procesa

BSP

15

ANALIZA POSTOJEĆEG IS

U ovoj fazi BSP metode treba analizirati:• Kako postojeći informacioni sistem podržava poslovanje?• Koliko su pojedine organizacione jedinice podržane postojaćim

aplikacijama?• Kako postojeće aplikacije koriste podatke da bi se uočile

redundanse?

BSP

16

ANALIZA POSTOJEĆEG IS

Rezultat ove faze u BSP metodologiji se sublimira u 3 tabele

1. Organizacije/aplikacijeC organizacija trenutno koristi aplikacijuP planira da koristi aplikaciju u novoj organizaciji ISa

BSP

17

ANALIZA POSTOJEĆEG IS

2. Procesi/aplikacijeC proces trenutno koristi aplikacijuP planira da koristi aplikaciju u novoj organizaciji ISa

BSP

18

ANALIZA POSTOJEĆEG IS

3. Aplikacije/klase podatakaX aplikacija koristi klasu podataka

BSP

19

ANALIZA REZULTATA, PROBLEMA I KORISTI

U ovoj fazi se kroz niz intervjua provjeravaju razultati prethodnih faza, utvrđuju osnovni poslovni problemi, način njihovog rješavanja, redoslijed uvođenja pojedinih modula, potencijalne koristi. Intervjue treba voditi sa unaprijed odabranim rukovodiocima i adekvatno pripremljenim pitanjima. Prilikom intervjua rukovodioce treba upoznati sa identifikovanim poslovnim procesima, organizacijom i klasama podataka. Po objavljivanju svih intervjua vrši se njihova analiza.

Problemi se grupišu po kategorijama, procesu uzorka ili po nekom drugom kriterijumu. Problemi se dijele na one koji se mogu riješiti i one koji nisu rješivi podrškom informacionog sistema.

BSP

20

ANALIZA REZULTATA, PROBLEMA I KORISTI

Izgled tabele za obradu rezultata intervjua

BSP

21

DEFINISANJE ARHITEKTURE IS

Opšta arhiktetura informacionog sistema definiše se na osnovu odnosa procesa i klasa podataka.Matrica procesi/klase podataka se transformiše na sljedeći način:

• Vrste imenovane procesima uređuju se u skladu sa životnim ciklusom stavljajući na početak one procese koji pripadaju prvim fazama životnog ciklusa.

• Kolone imenovane klasama podataka uređuju se tako da prva kolona bude ona klasa podataka koju kreira prvi proces, sljedeća koju kreira drugi proces itd.

Na ovakav način nastaje po pravilu matrica dijagonalna po blokovima u kojima se grupišu klase podataka i procesi koji ih kreiraju i koriste. Takvi blokovi predstavljaju podsisteme.

BSP

22

DEFINISANJE ARHITEKTURE IS

Primjer preuređene matrice procesi/klase podataka sa definisanim poslovnim podsistemima

BSP

23

ODREĐIVANJE PRIORITETA

Prema unaprijed zadatim kriterijumima za svaki podsistem utvrđuje se vrijednost njegove automatizacije i to:

• potencijalna korist,• uticaj na poslovanje (broj radnika, kvalitetni efekti, efekti na ostvarenju opštih

ciljeva),• procjena uspjeha realizacije (prihvatljivost, trajanje imlemetacije, raspoloživi

resursi) i• potražnja (vrijednost postojećeg sistema, veze sa drugim sistemima "politički"

razlozi).

Za svaki podsistem i svaki kritrijum određuje se ocjena od 1 do 10 i izračunava ukupna ocjena za podsistem. Na taj način podsistemi se uređuju po ukupnoj ocjeni na osnovu čega se može odlučiti o redoslijedu uvođenja podsistema.

BSP

24

RAZRADA PLANA REALIZACIJE

Razrada plana realizacije predstavlja zadnju aktivnost. Plan predstavlja sintezu svih prethodnih istraživanja sa jasnim prijedlogom najvišem rukovodstvu kako upravljati razvojom informacionog sistema. Svakoj organizaciji je potreban dugoročni plan razvoja informacionog sistema, bez obzira na veličinu i poslovne ciljeve.