1

POLSKA W EUROPIE

Pracę przygotowały:

Paulina Polanek

Katarzyna Soja

Agnieszka Strzelec

Magdalena Zajda

2

Wstęp

Polska, państwo w środkowej Europie zamieszkane przez ponad 38 milionów ludzi.

Kraj, który zakończył proces integracyjny z Unią Europejską 1 maja 2004, stając się tego dnia

oficjalnym członkiem tejże organizacji.

W 2009 roku, kiedy wybuchł kryzys gospodarczy, Polska była jedynym państwem

spośród całej Unii, które odnotowało dodatnią wartość realnej stopy wzrostu PKB, czyli

1,6%. Od tamtej pory utrzymywała się tendencja wzrostowa i w 2011 roku wspomniany

wskaźnik wyniósł 4,3% przy 1,5% wyniku dla UE. Jeśli zaś chodzi o PKB na jednego

mieszkańca, to w 2010 roku wyniosło ono 9 300 euro w przypadku Polski. Dla porównania

średnia dla wszystkich 27 państw członkowskich Unii Europejskiej wyniosła 24 400 euro.

Strukturę PKB Polski tworzą kolejno: rolnictwo stanowiąc 3,5% PKB, przemysł

wytwarzając 31,6% PKB i usługi dające 64,6% PKB (dane z roku 2010). Jeśli chodzi o

zatrudnienie, to ujawniają się tutaj podobne proporcje. Najmniej, bo nieco ponad 17%

obywateli pracuje w rolnictwie, w przemyśle zatrudnionych jest ok. 29% mieszkańców, zaś

najwięcej ludzi, prawie 53,5%, znalazło zatrudnienie w usługach. Niestety, począwszy od

2008 roku można zauważyć niepokojącą tendencję wzrostu bezrobocia. We wspomnianym

roku wyniosło ono 7,1%, natomiast w 2011 roku było to już 9,7%. Wartości te utrzymywały

się na tym samym poziomie, co w przypadku średniej unijnej.

Niecałe 24,5% Polaków należy do grupy zagrożonej ubóstwem przed wypłatą

transferów. Po ich wypłaceniu wartość powyższego wskaźnika zmniejsza się do 17,6%.

Wartości te są bardzo zbliżone do obliczonych dla całej UE.

W 2011 roku wydatki państwa przewyższyły zyski, jakie wpłynęły do budżetu.

Deficyt wyniósł w danym roku blisko 19 mld euro. Należy tutaj także wspomnieć o

zadłużeniu Polski. Wysokość długu publicznego w 2011 roku osiągnęła wartość ponad 192

mld euro.

Jeśli chodzi o obroty handlu zagranicznego, to w 2011 roku import Polski osiągnął

wartość ponad 149 mln euro, zaś eksport prawie 135 mln euro. Saldo bilansu handlowego

było zatem ujemne i wyniosło ponad 14,5 mln euro.

Dominującą rolę w wymianie handlowej z Polską odgrywają kraje rozwinięte, przede

wszystkim państwa członkowskie UE. Udział krajów rozwiniętych w polskim eksporcie

wyniósł w 2010 roku 84,9%. W przypadku importu z tych państw, osiągnął on poziom 90,2

mld euro.

3

Największe znaczenie w wymianie handlowej mają rynki unijne. W 2010 roku ich

udział w łącznym polskim eksporcie wyniósł 79,2%, zaś w imporcie 59,5%. W tym samym

roku udział pozaunijnych rynków rozwiniętych w polskich obrotach towarowych równał się

5,8% w eksporcie oraz 7,7% w imporcie. Wśród największych partnerów importowych Polski

należy wymienić: Niemcy, Rosję oraz Holandię. Jeśli zaś chodzi o eksport to najwyższe

miejsca zajmują kolejno: Niemcy, Francja i Wielka Brytania. Pod względem ilości

importowanych dóbr najwyższe miejsca zajmują: maszyny i sprzęt transportowy 38%,

wyroby pośrednie 21%, chemikalia 15%, sole mineralne, paliwa, smary i materiały pochodne

9%. Jeśli chodzi o produkty eksportowane w największych ilościach, to rozkład najwyższych

miejsc w klasyfikacji wygląda podobnie jak to było w przypadku importu. Najwięcej

wyeksportowano maszyn i sprzętu transportowego 37,8%, na kolejnym miejscu znalazły się

wyroby pośrednie 23,7%, a dalej różne wyroby przemysłowe 17,1% oraz żywność i zwierzęta

żywe 7,6%.

Biorąc pod uwagę stopę inflacji HICP, w 2010 wyniosła ona ok. 2,7%, natomiast w

2011 roku - 3,9%. Oznaczało to, iż inflacja w okresie jednego roku wzrosła o 1,2 punktu

procentowego. W porównaniu do średniej UE (3,1%), stopa inflacji w Polsce w 2011 roku

była wyższa o 0,8 punktu procentowego. Na tle pozostałych państw UE, Polska plasowała się

w czołówce krajów o najwyższej stopie inflacji.

W 2010 państwa europejskie zainwestowały w Polsce ponad 6,6 mld euro.

Najważniejszymi inwestorami był Luksemburg (1,9 mld euro), Niemcy (1,6 mld euro) oraz

Włochy (1,02 mld euro). Największy spadek inwestycji odnotowano natomiast z Holandią (-

2,2 mld euro).

Gęstość zaludnienia w 2011 roku szacowano na ok. 122 osoby na km2. Struktura

ludności w 2011 przedstawiała się następująco: osoby w wieku przedprodukcyjnym (0-14 lat)

stanowiły ok. 15,1% populacji, osoby w wieku produkcyjnym (15-64 lat) – ok. 71,3%,

natomiast osoby w wieku poprodukcyjnym (65 i więcej) – 13,6% ludności. W porównaniu do

lat poprzednich, wyraźnie widać zwiększający się udział ludności w wieku poprodukcyjnym,

co oznacza, iż społeczeństwo polskie (tak jak pozostałych krajów UE) starzeje się. Należy

jednak zwrócić uwagę, iż Polska nie znajdowała się w 2011 roku w najgorszej sytuacji w tym

zakresie. Według danych za rok 2011, przyrost naturalny w Polsce wzrósł w stosunku do roku

2010 o około 0,9‰ podczas gdy w dużej części krajów UE odnotowano ujemny przyrost (na

czele z Włochami -0,4‰ w stosunku do 2010 roku). Niemniej jednak, według szacunkowych

danych CIA na 2012 rok, przyrost naturalny może być ujemny także i w Polsce (szacunkowe

dane: spadek o - 0,075‰ w stosunku do 2011 roku ). Struktura grup etnicznych kształtowała

4

się następująco: Polacy (96,7%), Niemcy (0,4%), Białorusini (0,1%), Ukaińcy (0,1%),

pozostałe (2,7%). Główną religią był i nadal pozostaje katolicyzm wyznawany przez 89,8%

społeczeństwa. Wyznawcy prawosławia stanowili w 2011 roku 1,3%, protestanci - 0,3%,

pozostali – 8,6% obywateli.

Oczekiwana długość życia wśród całej populacji według szacunkowych danych na

2012 rok, wynosi ponad 76 lat. Dla poszczególnych płci sytuacja ta kształtuje się następująco:

kobiety – 80 lat mężczyźni – 72 lat. Ciekawe wydają się być wskaźniki dotyczące

komunikacji. W Polsce w 2010 roku, obywatele posiadali 46 milionów telefonów

komórkowych. Biorąc pod uwagę, iż w Polsce mieszkało wtedy ok. 38 mln osób, Polska

posiadała nadwyżkę w postaci dodatkowych 8 mln telefonów komórkowych. Dostęp do

Internetu miało w 2010 roku ponad 22 mln osób, co dawało Polsce 19 pozycję wśród

wszystkich krajów świata.

Biorąc pod uwagę państwa UE, Polska nie wyróżnia się znacząco na ich tle. W

porównaniu do sytuacji kraju sprzed wejścia do Unii Europejskiej, obecnie państwo to

poczyniło znaczące postępy, tak pod względem rozwoju gospodarczego jak i

cywilizacyjnego. W pracy tej omówione zostaną niektóre aspekty związane z integracją

Polski z UE, które następnie zostaną poddane ocenie.

5

OCENA POLSKIEJ

PREZYDENCJI

6

Przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej zwane Prezydencją to okres, w którym

państwa członkowskie rotacyjnie przewodniczą posiedzeniom Rady UE według ustalonej

kolejności. Przewodnictwo w Radzie UE sprawuje każde państwo w okresie 6 miesięcy

poszczególnym składom Rady UE, wyłączając Radę ds. Zagranicznych. Uprawnienia

Prezydencji zmieniały się wraz z przyjęciem nowych traktatów reformujących Unię

Europejską. Największe zmiany nastąpiły po podpisaniu Traktatu z Maastricht, który

wprowadził 18- miesięczną prezydencję zbiorową 3 państw. Takie działanie miało na celu

wzmocnienie wspólnego działania, spójność w podjętych pracach, a także większe wsparcie.

Państwa mogą ustalać między sobą podział pracy i program działań.

Polska przygotowania do objęcia prezydencji zaczęła już w 2007 roku. Rozpoczynając

przewodnictwo w lipcu 2011 była pierwszym i największym państwem z grupy tria.

Współpraca z Królestwem Danii i Republiką Cypryjską została nawiązana już w 2008 roku.

W czasie przygotowań badano doświadczenia poprzednich krajów sprawujących prezydencje,

a także potrzeby polskiej administracji. Głównym celem było wyznaczenie priorytetów

odpowiadających celom europejskiej i polskiej polityki, zbudowanie zespołu

odpowiadającego za organizacje i koordynowanie spotkań, a także plan skutecznej promocji

Polski.

Na przygotowania i sprawowanie przewodnictwa w Radzie UE rząd przeznaczył w

2010 r. 104,2 mln złotych, w 2011 roku 299,6 mln złotych, w 2012 roku 25,6 mln złotych,

łącznie przedsięwzięcie to wyniosło 429,4 mln złotych. Polska prezydencja skorzystała

również z bezpłatnej pomocy 6 partnerów: Peugeot Polska Sp. z o.o., Scania Polska S.A.,

PKN Orlen SA, Microsoft Sp. z o.o. Poland, Coca-Cola Poland Services Sp. z o.o., Contact

Center Sp. z o.o. Dzięki tej pomocy Dodatkowo, szereg firm zadeklarowało nieodpłatne

wsparcie w ramach „Klubu Przyjaciół Prezydencji”.

7

Priorytety polskiej prezydencji

1. Zakończenie negocjacji członkowskich z Chorwacją i podpisanie traktatu akcesyjnego.

(tak by członkostwo było możliwe w już 2013 roku)

2. Zakończenie negocjacji stowarzyszeniowych z Ukrainą i podpisanie traktatu

stowarzyszeniowego.

3. Rozwój Partnerstwa Wschodniego oraz polityki sąsiedztwa.

4. Przyspieszenie negocjacji członkowskich z Turcją.

5. Nadanie Serbii statusu kandydata i rozpoczęcie negocjacji członkowskich.

6. Negocjacje budżetowe na lata 2014–2020.

7. Wzmocnienie polityki spójności.

8. Rozwój wymiaru militarnego i polityki bezpieczeństwa Unii Europejskiej.

9. Walka z nielegalną imigracją.

10. Rozwój jednolitego rynku.

11. Wspólna polityka energetyczna, wymiar bezpieczeństwa energetyki.

12. Wzrost konkurencyjności UE na arenie międzynarodowej.

13. Zmniejszanie różnic w stanie zdrowia społeczeństw Europy.

14. Utworzenie Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji.

8

Najważniejsze osiągnięcia prac polskiej prezydencji

Polska prezydencja została oceniona pozytywnie przez większość krajów Unii

Europejskiej. Zwracano uwagę, że udało się nam pokazać jako kraj dynamiczny, kojarzący się

z rozwojem gospodarczym, a także nowoczesną gospodarką. Odebrano nas jako kraj, któremu

zależy na jedności Unii i, który czynnie angażuje się w sprawy europejskie. Uznano nas za

1. Przyjęcie sześciopaku.

2. Uzgodnienie Budżetu na rok 2012.

3. Szczyt Partnerstwa Wschodniego- podjęcie decyzji o wzmocnieniu Partnerstwa

Wschodniego, zwiększenie jego finansowania.

4. Rozpoczęcie negocjacji handlowych z Gruzją i Mołdawią, wzmocnienie partnerstwa z

Azerbejdżanem i Armenia.

5. Zakończenie negocjacji umowy w sprawie strefy wolnego handlu oraz Umowy

Stowarzyszeniowej z Ukrainą.

6. Przyjęcie deklaracji w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji.

7. Przyjęcie przez kraje UE konkluzji dotyczących współpracy energetycznej.

8. Ustanowienie mandatu do negocjacji umowy UE z Azerbejdżanem i Turkmenistanem w

sprawie ram prawnych dla Trans-kaspijskiego Systemu Gazociągów.

9. Merytoryczne porozumienie w sprawie jednolitego patentu (zmniejszenie kosztów

uzyskania ochrony patentowej w Unii.

10. Kompromis w sprawie rachunkowości mikroprzedsiębiorstw.

11. Podpisanie Traktatu Akcesyjnego z Chorwacją.

12. Sukces konferencji klimatycznej w Durbanie (ponad 190 krajów, które podpisały

Konwencję klimatyczną ONZ, zgodziło się na plan dojścia do nowego globalnego

porozumienia o ochronie klimatu)

13. Sprawozdanie prezydencji w sprawie przyszłości Polityki Spójności na lata 2014-2020.

14. Europejski Nakaz Ochrony w sprawach karnych (wprowadzenie dyrektywy)

15. Kompromis w sprawie programu dystrybucji żywności dla najbiedniejszych.

16. Wprowadzenie środków biobójczych bardziej przyjaznych dla środowiska i

bezpieczniejszych dla użytkownika.

17. Kompromis w sprawie detergentów.

18. Kompromis w sprawie tabel korelacyjnych

9

państwo dobrze zorganizowane, którego urzędnicy są kompetentni, potrafią prowadzić

sprawy na poziomie europejskim i poruszać tematy, z którymi pozostałe prezydencję nie

zdołały się zmierzyć.

Ze względu na to, że Polska nie należy do eurolandu, nie mogła uczestniczyć w

posiedzeniach dotyczących sytuacji w strefie euro, które okazały się najistotniejszymi w tym

czasie. Mimo to, udało się nam zaznaczyć swoje zdanie w tej kwestii dzięki wystąpieniu

obecnego ministra spraw zagranicznych. Przemówienie Radosława Sikorskiego, nawołujące

Niemcy do pomocy w utrzymaniu strefy euro zebrało bardzo pozytywne opinie przede

wszystkim wśród zwolenników integracji, jak również wśród każdego z państw

członkowskich. Przemówienie zostało uznane za swoiste orędzie mające pobudzić

Europejczyków do większej integracji.

Zdecydowanie największym osiągnięciem było ukończenie prac nad sześciopakiem,

co nie udało się węgierskiej prezydencji. Dużym sukcesem było również podjęcie decyzji w

sprawie polityki azylowej, zapewniającej równe traktowanie każdego kto ubiega się o azyl w

każdym kraju członkowskim, podpisanie Traktatu Akcesyjnego z Chorwacją, sukces

konferencji klimatycznej, sukcesy w sprawie Partnerstwa Wschodniego, utworzenie

Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji. a także uzgodnienie Budżetu na rok 2012.

Ogromnym utrudnieniem dla polskiej prezydencji był kryzys w Grecji i w państwach

Południa. Te problemy spowodowały oddalenie się od pierwotnej wersji priorytetów i

pozostawienie na uboczu wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, a także tylko

rozpoczęcie rozmów na temat bezpieczeństwa energetycznego. Kolejnym z nieosiągniętych

celów było przekonanie Holandii do rozszerzenia strefy Schengen o Rumunię i Bułgarię.

Holandia argumentowała swoje zdanie tym, że żaden z tych dwóch krajów nie jest

wystarczająco wiarygodny, by powierzyć mu ochronę zewnętrznych granic UE oraz dostępu

do Systemu Informacyjnego Schengen.

10

OCENA EFEKTÓW

CZŁONKOWSTWA POLSKI W

UE Z SIEDMIOLETNIEJ

PERSPEKTYWY

11

Przystąpienie Polski do struktur Unii Europejskiej, 1 maja 2004 r., wiązało się z

nadziejami na poprawę warunków życia poprzez rozwój ekonomiczny w naszym kraju. Po 7

latach członkowstwa można zauważyć postęp społeczno-ekonomiczny, co w dużej mierze

było możliwe dzięki uczestnictwu w UE.

Analizując zmianę sytuacji ekonomicznej w latach 2004-2011 jednoznacznie można

stwierdzić, że przystąpienie Polski do UE przyniosło wiele korzyści. Zauważalny jest wzrost

wielkości PKB na 1 mieszkańca o 12 jednostek PPS. Udział poszczególnych sektorów w

wypracowaniu PKB również uległ poprawie: zmniejszył się udział rolnictwa głównie na rzecz

przemysłu. Wystąpił jednak niewielki postęp w rozwoju sektora usług, którego duży udział

świadczy o poziomie rozwoju kraju. Sytuacja na rynku pracy uległa poprawie. Przede

wszystkim zanotowano 1,5 razy mniejsze bezrobocie, co jest znaczącym postępem. Wzrósł

także wskaźnik zatrudnienia o 8 punktów procentowych (p.p.). Na przestrzeni 7 lat stopa

inflacji ulegała znacznym wahaniom i ostatecznie w 2011 r. widoczny jest niewielki spadek w

porównaniu do roku 2004. Sytuacja społeczeństwa pod względem zagrożenia ubóstwa

również uległa poprawie (o 5,4 p.p). Członkostwo w UE nie wpłynęło na poprawę salda

bilansu handlowego, które nadal jest ujemne. Wzrosła jednak ogólna wartość eksportu i

importu. Co oczywiste, wzrósł udział Polski w wewnątrzunijnej wymianie handlowej-w

eksporcie o 1,4% i w imporcie o 1,1%. Jednak pomimo pozytywnych aspektów członkowstwa

niektóre wskaźniki uległy pogorszeniu: deficyt budżetowy wzrósł aż o 72 p.p a dług

publiczny o 86 p.p. Ocena wspomnianej sytuacji nie jest jednoznaczna, gdyż z powodu

kryzysu ekonomicznego większość krajów europejskich zanotowało wzrost powyższych

wskaźników, więc uczestnictwo w strukturach UE nie mogło temu zapobiec. Niepokojącym

zjawiskiem jest również spadek bezpośrednich inwestycji zagranicznych w naszym kraju.

W roku 2004 r. współczynnik przyrostu naturalnego w Polsce wynosił -0,2‰ i z

każdym następnym rokiem wzrastał osiągając w 2010 r. wynik dodatni ok. 0,9‰. Mimo tego,

że wzrost demograficzny w Polsce wciąż nie jest zadowalający, to jest on wyższy od

przyrostu naturalnego Niemiec, Włoch, Węgier i Portugalii. Oczekiwana długość życia z

poziomu 74,5 lat w ciągu 7 lat wzrosła jedynie o ok 1,5 roku. Sytuacja demograficzna uległa

umiarkowanej poprawie.

Liczba imigrantów w roku 2008 wzrosła o ponad 38 tys. z poziomu 9 495

odnotowanego w czasie przystąpienia do Unii, czyli w roku 2004. Liczba emigrantów wzrosła

w latach 2004-2008 aż o ok. 75%. Otwarcie granic w ramach wspólnego rynku spowodowało

masową falę migracji. Wg danych z Eurostatu spośród 3,5 mln imigrantów, którzy osiedlili

się w państwach Unii w 2006 roku aż 290 tys. stanowili Polacy. Ponadto wśród

12

wyjeżdżających znaleźli się młodzi i dynamiczni ludzie po studiach szukający lepiej płatnych

miejsc pracy. Swoboda przepływu siły roboczej wpłynęła negatywnie na polski rynek pracy.

Oceniając efekty polskiego członkostwa w UE warto skupić się także na jego wpływie

na stan infrastruktury. W roku 2010 długość autostrad w naszym kraju, czyli dróg

oznaczonych jako klasa A, wynosiła 857 km. Jest to o ok. 300 km więcej niż w roku 2004.

Długość dróg krajowych zwiększyła się o ok. 26,6 tys. km. Wynika z tego, ze z perspektywy

siedmioletniej wystąpił niewielki rozwój infrastruktury drogowej. Przewiduje się, że w 2013

r. w Polsce będzie 2 085 km autostrad i 5 466 km dróg ekspresowych.

Kolejną dziedziną, którą należy wziąć od uwagą przy ocenie uczestnictwa Polski w

UE jest telekomunikacja. Liczba abonentów telefonów komórkowych na 100 osób zwiększyła

się z poziomu 60 do 124,3 w 2010 r. Dostęp do Internetu w gospodarstwach domowych od

przystąpienia do Unii wzrósł o ok. 40%, co należy ocenić jako znaczącą poprawę. W latach

2004-2010 odsetek studentów wśród osób w wieku 20-24 zwiększył się o 7% i ogromnym

zainteresowaniem cieszyły się zagraniczne wyjazdy studenckie oraz praktyki w ramach

programu Erasmus. Dzięki licznym dotacjom znacząco rozwinęła się edukacja, a szczególnie

zyskało szkolnictwo wyższe. Współczynnik urbanizacji wyniósł 61% w 2010 roku. Znikomy

wzrost w ciągu 7 lat od przystąpienia Polski do UE można zauważyć w wydatkach na badania

naukowe i rozwój, ponieważ z wydatkowanych 0,6% PKB zanotowano wzrost jedynie o

0,1%.

Zasługująca na uwagę jest też poprawa nastawienia obywateli Polski do Unii

Europejskiej. W ciągu 7 lat członkostwa akceptacja dla uczestnictwa Polski w UE wzrosła do

82% badanych obywateli, co pozwala wysnuć wnioski, że Polacy pozytywnie oceniają efekty

uczestnictwa w strukturach unijnych.

Po zapoznaniu się ze zmianami społeczno-ekonomicznymi, jakie zaszły w naszym

kraju na przestrzeni 7 lat, można pozytywnie ocenić efekty członkostwa. Największe postępy

są widoczne w poprawie sytuacji na rynku pracy, jak również we wzroście PKB. Polepszeniu

uległ wskaźnik przyrostu naturalnego wzrastając z poziomu ujemnego na dodatni. W ciągu 7

lat nastąpił ogromny postęp w internetyzacji, a także znaczący wzrost posiadaczy telefonów

komórkowych. Na członkostwie zyskała również edukacja. Niewątpliwie sytuacja finansów

publicznych uległa pogorszeniu. Niekorzystnym zjawiskiem jest także spadek inwestycji

zagranicznych, które powinny raczej wykazać tendencję wzrostową. Polsce można, także

zarzucić zbyt małą dynamikę zmian, mały postęp w rozwoju infrastruktury drogowej, niskie

wydatki na badania naukowe i rozwój, a także negatywny wpływ otwarcia granic na liczbę

13

osób wyjeżdżających osób z kraju. Poniższa tabela przedstawia zmiany wybranych

wskaźników społeczno-ekonomicznych, jakie zaszły na przestrzeni 7 lat.

Analiza efektów członkowstwa Polski w UE (2004-2011 r.)

Wskaźnik Wartość (2004 r.)

Wartość (2011 r.)

1. PKB per capita (w PPS) 51 63*

2. Udział sektorów

w PKB (w %) Usługi-64,2

Przemysł- 30,7

Rolnictwo-5,1

Usługi-64,7

Przemysł-31,7

Rolnictwo-3,6*

3. Wskaźnik zatrudnienia w

grupie 15-64 (w %)

51,7 59,7

4. Stopa bezrobocia (w %) 28,4 16,9

5. Stopa inflacji (w %) 3,6 3,9

6. Zagrożeni ubóstwem przed

otrzymaniem transferów

socjalnych (w %)

29,8 24,4*

7. Deficyt budżetowy

(w mln euro)

-10995,2 -18919,3

8. Dług publiczny

(w mln euro)

103411,9 192671,9

9. Wartość eksportu

(w mln euro)

60332 134630

10. Wartość importu

( mln euro)

72109 149189

11. Bezpośrednie inwestycje

zagraniczne (% PKB)

2,7 1,5*

12. Przyrost naturalny ( w ‰) -0,2 0,9*

13. Oczekiwana długość życia 74,4 75,8*

14. Dostęp do Internetu w

gospodarstwach domowych (w

%)

26 67

15. Liczba abonentów

telefonów komórkowych ( na

100 osób)

60 124,3*

16. Długość autostrad (w km) 552 857*

17. Długość dróg (w km) 379456 406122

18. Liczba imigrantów 9495 47880**

19. Liczba emigrantów 18877 74338**

*dane z 2010 r.

**dane z roku 2008

14

OCENA POSTĘPÓW POLSKI

WE WDRAŻANIU STRATEGII

EUROPA 2020

15

W Komunikacie Europa 2020-Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego

rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu opublikowanym w marcu 2010 r. Komisja

Europejska określiła wskaźniki dla 5 celów, które pozwalają na monitorowanie postępów we

wdrażaniu programu. Każde państwo członkowskie zostało zobowiązane do opracowania

Krajowego Programu Reform.

Polska przyjęła następujące cele krajowe:

zatrudnienie powinno osiągnąć 71% populacji w przedziale wiekowym 20-64;

1,7% PKB należy przeznaczyć na inwestycje w badania i rozwój;

należy zredukować emisję CO2 o 14% a energia odnawialna powinna stanowić 15,5%

całości wytwarzanej energii;

zmniejszeniu powinno ulec zużycie energii pierwotnej do ok. 96 ton ekwiwalentu

olejowego;

w kwestii edukacji za priorytety uznano obniżenie do 4,5% odsetka osób wcześnie

kończących naukę oraz zwiększenie do 45% odsetka osób z młodego pokolenia

posiadających wykształcenie wyższe;

kolejnym celem jest zmniejszenie o 1,5 mln liczby osób zagrożonych ubóstwem lub

deprywacją materialną oraz żyjących w gospodarstwach domowych bez osób

pracujących lub o niskiej intensywności pracy.

Omówione powyżej cele mają być zrealizowane do 2020 r., więc ocena postępów Polski

we wdrażaniu strategii musi uwzględniać początek procesu.

Wskaźnik zatrudnienia w grupie wiekowej 20-64 lat wyniósł w Polsce 64,8% (2011 r.)

i był niższy od średniej unijnej o prawie 4 punkty procentowe. Mimo dość dużego dystansu

do zamierzonego celu (6,2%), widoczna jest niewielka tendencja wzrostowa, przez co można

mówić o pewnym postępie w omawianym obszarze. Kolejnym założeniem strategii jest

poprawa warunków prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej (B&R). Średnia unijna

nakładów na inwestycje w B&R wyniosła w 2010 r. 2% PKB, w Polsce zaledwie 0,74%

PKB. Pomimo iż, Polska, aby zrealizować cel musi zwiększyć nakłady ponad dwukrotnie, to

zauważalny jest wzrost wydatków, przez co stopień wdrożenia tego kryterium również

oceniany jest pozytywnie. W ramach programu przewidziane są także działania na rzecz

środowiska naturalnego. Wartość wskaźnika emisji gazów cieplarnianych w Polsce w

porównaniu do roku 1990 była taka sama jak średnia unijna czyli 83% (2009 r.). Można to

uznać za sukces w naszym kraju: nastąpił spadek emisji CO2 o 17%, co przewyższa założony

16

priorytet o 3 punkty procentowe. Kolejna kwestia dotycząca ochrony środowiska: udział

energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii wyniósł w Polsce 8,9% (2009 r.), wykazując

tendencję wzrostową o 1 p.p w porównaniu z rokiem ubiegłym. Jednak dystans do realizacji

celu jest znaczący, bowiem wynosi 6,6 p.p. Realizację można uznać za niewystarczającą, ale

należy zaznaczyć, że jeśli utrzyma się dynamika zmian, to cel zostanie osiągnięty. W strategii

dąży się także do zwiększenia efektywności energetycznej o 20%. W Polsce krajowa

konsumpcja energii brutto w stosunku do PKB przejawia w ostatnim czasie tendencję

spadkową, co jest pozytywnym zjawiskiem. Kolejnym celem strategii jest podniesienie

poziomu wykształcenia. W 2010 r. 5,4% populacji w Polsce przedwcześnie kończyło

edukację (dystans 0,9 p.p. do założonego celu). Należy podkreślić, że wskaźnik ten był aż o

8,7 p.p. niższy od średniej unijnej, co jest niewątpliwym sukcesem. Również biorąc pod

uwagę wskaźnik dotyczący zwiększenia odsetka osób w wieku 30−34 lat mających

wykształcenie wyższe, lepiej wypada on w Polsce (35,3%), wyprzedzając UE o 1,7 p.p.

Dodatkowo wartość powyższego miernika wykazuje tendencję wzrostową (o 2,5 p.p. w 2010

r.). W dziedzinie edukacji Polska wykazała znaczny postęp. Kolejnym punktem strategii jest

redukcja ubóstwa o 1,5 mln osób, pod uwagę brana jest liczba ludzi zagrożonych ubóstwem i

wykluczeniem społecznym (w Polsce prawie 10,5 mln osób), osoby mieszkające w

gospodarstwach domowych o bardzo niskiej wydajności pracy (w Polsce ponad 2mln osób),

ludzie zagrożeni ubóstwem po transferach socjalnych (w Polsce ok. 6,5 mln osób) oraz ludzie

najbardziej potrzebujący ( w Polsce ponad 5 mln osób). Łączna liczba ponad 24 mln osób

(2010 r.) zmniejszyła się w porównaniu do roku poprzedniego o 78 tys., co stanowi zaledwie

5,2% wartości zmierzonej redukcji ubóstwa. Widoczny jest więc niewielki postęp.

Po przeanalizowaniu dostępnych danych należy pozytywnie ocenić progres we

wdrażaniu strategii. Omawiane wskaźniki wykazują tendencję wzrostową, jednak potrzeba

większej dynamiki zmian, aby w pełni zrealizować zamierzone cele. Największe sukcesy

widoczne są w dziedzinie edukacji, gdzie już same założenia Polski przewyższały unijne. Bez

wątpienia ogromny postęp dokonał się w redukcji emisji CO2, gdzie zagadnienie zostało już

zrealizowane. Najmniejsze postępy są w kwestii zmniejszenia ubóstwa oraz wsparcia dla prac

badawczo-rozwojowych. Widoczny jest również znaczny dystans między założeniami a ich

realizacją w dziedzinach zatrudnienia, nakładów na badania i rozwój oraz odsetku uzyskanej

energii odnawialnej.

17

Cele Strategii Europa 2020 w Polsce i UE

Wyszczególnienie Cele zamierzone

w UE

Cele zamierzone

w Polsce

1. Wskaźnik zatrudnienia (w

%)

75 71

2. Wydatki na B&R (%

PKB)

3 1,7

3. Redukcja emisji CO 2 (w

%)

20 14

4. Energia odnawialna (w %) 20 15,5

5. Wydajność energetyczna-

zmniejszenie zużycia energii

w mln ton

368 14

6. Przedwcześnie kończący

naukę (w %)

10 4,5

7. Posiadający wyższe

wykształcenia (w %)

40 45

8. Redukcja liczby osób

zagrożonych ubóstwem i

wykluczeniem społecznym

20 000 000 1 500 000

18

OCENA KLIMATU

BIZNESOWEGO W POLSCE NA

TLE POZOSTAŁYCH PAŃSTW

UE?

19

Każde państwo powinno zapewnić odpowiednie warunki dla rozwoju

przedsiębiorczości. Sprzyjający klimat biznesowy odgrywa bowiem istotną rolę w budowaniu

konkurencyjnej pozycji kraju na arenie międzynarodowej oraz ma duży wpływ na poziom

życia jego obywateli.

Istotne role w tworzeniu

sprzyjającego otoczenia biznesowego

odgrywają elementy takie jak m.in.:

łatwy dostęp do finansowania

przedsięwzięć, niskie koszty zakładania

i likwidacji działalności gospodarczej,

skuteczne i przejrzyste prawodawstwo,

czy odpowiedni poziom rozwoju

kultury przedsiębiorczości, a także sieci

wsparcia dla przedsiębiorców. Dążenie

do stworzenia w Europie miejsca, gdzie

praca i inwestowanie przynoszą

odpowiednie korzyści, jest jednym z

ważniejszych zadań, jakie stoją przed Unią Europejską. Mimo, że podejmowane są różnego

rodzaju działania, jak np. wydawanie dyrektyw mających na celu uproszczenie otoczenia

biznesu dla przedsiębiorstw, czy tworzenie pojedynczych punktów kontaktowych, to nadal

istnieją rozbieżności między poszczególnymi państwami członkowskimi. Niektóre

z nich przyciągają coraz więcej inwestorów przyczyniając się tym samym do wzrostu

gospodarczego, inne przeciwnie.

Na podstawie rankingu „Doing business” można stwierdzić, w jakich państwach

najlepiej jest prowadzić interesy. W raporcie branych jest pod uwagę 11 wskaźników:

rozpoczynanie działalności gospodarczej, uzyskanie pozwolenia na budowę i dostępu do

energii elektrycznej, rejestracja nieruchomości, otrzymanie kredytu, ochrona inwestorów,

płacenie podatków, handel ponad granicami, egzekwowanie umów, ogłoszenie upadłości

i rozwiązanie działalności, a także zatrudnianie pracowników.

Według najnowszego raportu z 2012 roku Polska została sklasyfikowana na 62.

pozycji spośród 183 krajów biorących udział w badaniu. Wypadliśmy lepiej od państw takich

jak m.in.: Czechy (64. pozycja), Białoruś (69. pozycja), Rumunia (72. miejsce), a także

Włochy (87. miejsce) czy Grecja (100. miejsce). Zaś na wyższych pozycjach znalazły się

m.in.: Niemcy (19. miejsce), Estonia (24. miejsce), Francja (29. pozycja), Słowenia (37.

20

pozycja), Słowacja (48. pozycja). W całym rankingu, najlepiej spośród państw UE, wypadła

Dania zajmując 5. pozycję, następnie Wielka Brytania na miejscu 7. oraz Irlandia, która

została sklasyfikowana na 10. miejscu.

Jeśli wziąć pod uwagę poszczególne elementy rankingu, to Polska wypadła

stosunkowo dobrze w przypadku kategorii uzyskania kredytu. Znalazła się na 8. miejscu

wśród 183 krajów. Dla porównania Dania zajęła pod tym względem 24. miejsce, natomiast

Wielka Brytania 1. Dużo gorzej sytuacja kształtowała się w przypadku pozwoleń na budowę

(160. pozycja) czy płacenia podatków (128. miejsce). Jeśli chodzi o tę ostatnią kategorię, to

gorzej od Polski wypadła m.in. Rumunia zajmując 154. pozycję, czy Słowacja na 130.

miejscu. Najlepsza natomiast okazała się Irlandia, która znalazła się na 5. miejscu.

Warto podkreślić, że każdego roku, począwszy od 2008, Polska wprowadza jakieś

reformy, które mają na celu ułatwić robienie interesów w naszym państwie. Wpływa to także

na poprawę naszej pozycji we wspomnianym rankingu. Ostatnie dwie reformy miały

pozytywny wpływ na handel ponad granicami oraz postępowanie upadłościowe.

Inną kwestią, jaką należy poruszyć jest wolność gospodarcza. Istnieje bowiem silny

związek pomiędzy wolnością gospodarczą danego państwa a jakością życia jego

mieszkańców. Okazuje się, że obywatele najbardziej wolnych państw zarabiają średnio nawet

8 razy więcej od mieszkańców z najmniej wolnych krajów. Ponadto żyją średnio 20 lat dłużej,

mają zapewnioną lepszą ochronę praw człowieka i czystsze środowisko. Co więcej, korupcja

nie jest w tych państwach tak powszechna, jak w przypadku krajów o mniejszej wolności

gospodarczej. Odnotowuje się tam również mniejszy poziom bezrobocia, a także niższy

wskaźnik śmiertelności niemowląt. Warto też wspomnieć, że jest tam znacznie mniej

pracujących dzieci niż w przypadku krajów znajdujących się na najniższych miejscach

w klasyfikacji pod względem wolności gospodarczej. Indeksy mierzące poziom satysfakcji

z życia wskazują również na to, że ludzie mieszkający w jednym z państw najbardziej

wolnych są szczęśliwsi.

Do pomiaru poziomu wspomnianej wolności służy The Index of Economic Freedom

(Indeks/Wskaźnik Wolności Gospodarczej). Jest to roczny raport publikowany przez The

Wall Street Journal i Heritage Foundation, w którym branych jest pod uwagę 10 wskaźników,

wolności i swobód gospodarczych – od praw własności po swobodę przedsiębiorczości.

Według najnowszego rankingu, Polska znajduje się na 64. pozycji spośród 179 branych pod

uwagę krajów. Zostaliśmy tym samym zaklasyfikowani do grupy państw umiarkowanie

wolnych. Jeśli chodzi o państwa należące do UE, to gorzej od nas wypadła m.in. Francja

(67.miejsce), Portugalia (68.pozycja), Włochy (92.miejsce), czy Grecja (119.pozycja). Dwa

21

ostatnie państwa znalazły się w grupie krajów „w zasadzie bez wolności” (ang. Mostly

Unfree). Lepsze pozycje od Polski zajęły m.in. Rumunia (62.) Bułgaria (61.), Malta (50.),

Hiszpania (36.). Najlepiej spośród krajów UE wypadła Irlandia zajmując 9. miejsce, Dania

(11.) oraz Luksemburg (13.). Godnym uwagi jest fakt, że żadne z państw wchodzących

w skład Unii Europejskiej nie znalazło się w najwyższej grupie państw uważanych za w pełni

wolne. Porównując tegoroczne wyniki z tymi z poprzedniej edycji, Polska wypada

nieznacznie lepiej pod względem m.in.: zwalczania korupcji, zapewniania wolności

fiskalnych, monetarnych czy pracowniczych. Na minus wypadają natomiast wskaźniki

odnoszące się do wydatków rządowych, czy swobody handlu.

Indeks Wolności Gospodarczej dla Polski

22

Jeśli chodzi o klimat biznesowy w Polsce to jest jeszcze wiele obszarów, które

wymagają reform. Niestety liczba procedur administracyjnych czy koszty związane z ich

realizacją odstraszają potencjalnych inwestorów.

Z drugiej jednak strony nie można nie docenić

faktu, że Polska jako jeden z nielicznych krajów co

roku wprowadza jakieś zmiany, pokazując tymsamym,

że osiągnięcie celu, jakim jest łatwość w prowadzeniu

biznesu w naszym państwie, jest możliwe i osiągalne.

23

OCENA JAKOŚCI I

SATYSFAKCJI Z ŻYCIA W

POLSCE NA TLE

POZOSTAŁYCH PAŃSTW UE

VS.

24

Sytuacja Polski po przystąpieniu od Unii Europejskiej zmieniła się tak pod wpływem

gospodarczym, politycznym jak i społecznym. Biorąc pod uwagę tę ostatnią sferę, należy

zwrócić uwagę na to, jak i czy w ogóle uległa zmianie jakość życia Polaków i odczuwalna

satysfakcja z życia po akcesji oraz na pozycję jaką Polska zajmuje wśród pozostałych krajów

UE.

Jednym z indeksów, który służy do zbadania rozwoju społecznego państw jest HDI

(ang. Human Development Index). Według najnowszego raportu HDI, w 2011 roku Polska

zajęła 39. miejsce spośród 187 państw świata. Wartość HDI dla Polski wyniosła 0,813. W

porównaniu do pozostałych państw UE Polska zajęła w 2011 roku 22. pozycję. Spośród

państw członkowskich Unii najwyżej uplasowała się Holandia (0,910). Na drugim miejscu

znalazła się Irlandia, a za nią Niemcy. Najgorzej na tym tle wypadły państwa bałkańskie –

Rumunia i Bułgaria zajęły ostatnie dwa miejsca spośród wszystkich krajów UE. Pozycja

Polski w porównaniu do roku 2010 nie zmieniła się, aczkolwiek wskaźnik nieznacznie wzrósł

tj. o 0,002. Ciekawsze jednak wydaję się być przeanalizowanie zmian, jakie zaszły w

omawianej sferze po wejściu Polski do UE. Jeszcze w 2000 roku, wartość wskaźnika HDI dla

Polski wyniosła 0,77, a już w rok po przystąpieniu (2005r.) wartość ta wzrosła do 0,791.

Tabela 1 przedstawia Wartość wskaźnika HDI dla Polski w omawianych latach, oraz wartości

poszczególnych indeksów, na bazie których opracowywany jest wskaźnik rozwoju

społecznego tj. indeks zdrowia, dochodu i edukacji. Wyraźnie widać, iż przedstawiona

tendencja wzrostowa dla wartości wskaźnika HDI dla Polski, znajduje też swoje

odzwierciedlenie w poszczególnych częściach składowych. Zarówno indeks zdrowia jak i

pozostałe dwa wyraźnie wzrosły w okresie od 2000 roku, gdzie Polska przygotowywała się

już do akcesji aż do obecnej chwili (2011rok). Spośród wszystkich trzech, najbardziej wzrosła

w omawianym okresie wartość indeksu dochodu – wzrosła o 0,057. Należy jednak zaznaczyć,

że wyraźnie odstajemy od państw UE, które są na szczycie rankingu. Polsce brakuje do

Holandii prawie 0,1. Dlatego też, trzeba podkreślić, iż pomimo znaczącej poprawy pozycji

Polski w rankingu HDI po przystąpieniu do UE, niezbędne są dalsze reformy, które

spowodowałyby, iż Polska zajęłaby jedno z czołowych miejsc w rankingu pod względem

państw UE.

25

Tabela 1Wartość HDI dla Polski w latach 2000, 2005 i 2011

Human Development

Index (HDI) value

2000 0.770

2005 0.791

2011 0.813

Indeks zdrowia (ang.

Health index)

2000 0.847

2005 0.869

2011 0.885

Indeks dochodu (ang.

Income index)

2000 0.682

2005 0.702

2011 0.739

Indeks edukacji (ang.

Education index)

2000 0.789

2005 0.810

2011 0.822

Istnieją jednak alternatywne indeksy w stosunku do HDI, które także próbują zbadać i

przedstawić, w jakich warunkach żyją ludzie w różnych państwach świata i czy są z tych

warunków zadowoleni. Takim indeksem jest Legatum Prosperity Index (LPI), który bada

poziom zamożności i zdrowia w 110 krajach świata. Składa się on z 8 podindeksów. Są nimi:

zdrowie, gospodarka, wolność osobista, rządy, przedsiębiorczość, edukacja, kapitał społeczny

oraz bezpieczeństwo. W rankingu stworzonym według tego indeksu w 2011 roku, Polska

zajęła 28. miejsce na 110 krajów. Biorąc pod uwagę jedynie państwa UE, Polska znalazła się

na 15. pozycji. Pierwsze miejsce spośród krajów członkowskich Unii zajęła tym razem Dania,

a zaraz po niej Szwecja i Finlandia. Na ostatnich miejscach znalazła się Rumunia, Łotwa oraz

Bułgaria. W ramach LPI stworzono także specjalny ranking obrazujący średnią satysfakcję z

życia w danym kraju (ang. Average Life Satisfaction Ranking). Pod tym względem Polska

znalazła się w połowie rankingu zajmując 52. miejsce. Pokazuje to, że Polacy nie do końca

czerpią satysfakcję z życia. Kraj najlepiej wypadł pod względem kapitału społecznego

zajmując 22. miejsce pod tym względem. Według badań przeprowadzonych w związku z

rankingiem, Polaków charakteryzują silne więzi rodzinne i religijne. Badania wykazały także,

iż pomimo relatywnie dobrego stanu zdrowia wśród społeczeństwa polskiego, wiele osób nie

jest zadowolonych ze swojego zdrowia. Polska wypada jednak najgorzej biorąc pod uwagę

gospodarkę. Państwo to zajęło 45. miejsce pod tym względem. Pomimo szybkiego tempa

26

wzrostu, polska gospodarka cierpi z powodu wysokiego poziomu bezrobocia. Należy zatem

stwierdzić, iż pomimo zajmowania znaczących pozycji w jednych rankingach, Polska wypada

gorzej w innych – zwłaszcza w sferze gospodarczej. Niemniej jednak, nie odstajemy znacząco

od większości państw UE. Piętnasta pozycja w rankingu LPI oznacza, że Polska znajduje się

w dobrej pozycji wyjściowej do jeszcze szybszej poprawy sytuacji pod względem jakości i

satysfakcji z życia swoich mieszkańców.

Również OECD stworzyło alternatywny indeks nazywany Indeksem Lepszego Życia

(ang. Better Life Index). Wybrano 11 tematów, które uznano za niezbędne pod względem

jakości i satysfakcji z życia. Są to: warunki mieszkalne, dochód, praca, społeczność, edukacja,

środowisko, zaangażowanie społeczne, zdrowie, satysfakcja z życia, bezpieczeństwo oraz

równowaga pomiędzy pracą a życiem. Polska znalazła się poniżej średniej wszystkich państw

badanych przez OECD pod względem: wynagrodzenia, bezrobocia w grupie wiekowej 15 –

64, przewidywanej długości życia, a także partycypacji wyborców w procesie wyborczym. W

pewnych dziedzinach, takich jak: edukacja i bezpieczeństwo Polska znalazła się powyżej

średniej OECD. Biorąc pod uwagę szczegółowy indeks dotyczący satysfakcji z życia, w skali

od 1 do 10 Polacy oceniają swoje zadowolenie na 5,6, co powoduje, iż państwo to znalazło się

poniżej średniej OECD która wyniosła 6,7. Na tym tyle, najlepiej w UE wypadają: Dania,

Szwecja i Finlandia, natomiast najmniej zadowoleni z życia w UE są mieszkańcy Węgier,

Portugalii i Estonii. Status społeczny, w znaczący sposób wpływa na ocenę jakości życia w

Polsce: 20% najmniej zamożnych Polaków ocenia swoją satysfakcję z życia na poziomie 4,8,

podczas gdy 20% najbogatszych – 6,6. Jak wynika z badań OECD, 68% Polaków ocenia, że

przeżywa więcej pozytywnych niż negatywnych doznań w ciągu dnia, co plasuje Polskę

poniżej średniej OECD (72%). Oznacza to, iż Polacy nie są narodem szczególnie

usatysfakcjonowanym ze swojego życia.

Podsumowując należy stwierdzić, iż poziom życia w Polsce poprawił się po

przystąpieniu tego kraju do UE. Państwo to, nie odstaje od pozostałych państw

członkowskich UE, jednakże pozycja Polski nie jest do końca satysfakcjonująca i nadal

należy szukać rozwiązań, które poprawiłyby pozycję kraju. Polacy są średnio zadowoleni ze

swojego życia. Dużo jeszcze brakuje nam pod tym względem do Danii. Jesteśmy jednak

bardziej usatysfakcjonowani z życia niż mieszkańcy Węgier czy Portugalii. Polska w dalszym

ciągu się rozwija i poprawia swoją sytuację. Jednakże, poprawa jakości życia mieszkańców

kraju, jest procesem długotrwałym i zależy od wielu różnorodnych czynników. Dlatego

potrzeba determinacji do wprowadzenia zmian w celu osiągnięcia pożądanych efektów.