Embed Size (px)
Citation preview
Parimet themelore të AKR SI PARTI LIBERALE,
NE DIMË, NE MUNDEMI- NE E BËJMË
QYTETARI NE QENDER TE GJITHCKAJE
PROGRAMI QEVERISËS
Për zhvillim dhe punësim
PërmbajtjaFJALA E PRESIDENTIT 5
NDRYSHIMIN RRËNJËSOR DO TA MUNDËSOJË QEVERISJA E AKR-SËKY
PROJEKTI PËR KOSOVËN E RE 8i. Presidenti të zgjidhet nga populliii. Dy synimet kryesore: zhvillim ekonomik dhe punësimiii. Qeveria e Kosovës vetëm me Shtatë departamente
I. EKONOMI, TREGTI DHE FINANCA 9-311. ZHVILLIMI EKONOMIK
I. Rritje ekonomike dyshifrore dhe 60,000 mijë vende të reja pune.
II. Të ardhura për frymë mbi 6500EUR që në mandatin e parëIII. Ambient i sigurt për investimet e huaja direkte dhe për
investimet nga diasporaIV. Mbrojtje e prodhimit vendas nga konkurrenca e pandershmeV. B A S H K I M I KO M B Ë TA R E KO N O M I K O S E T R E G U I
PËRBASHKËT KOSOVË- SHQIPËRI
2. POLITIKA FISKALE DHE MONETARE
i. Eliminim të mangësive në legjislacionin ekzistues tatimor
ii. Ulje të normave tatimore
iii. Ashpërsim të sanksioneve për mospërmbushje të
detyrimeve tatimore3. POLITIKA TREGTARE DHE NVM-të
i. Lehtësi skale për bizneset brenda zonave ekonomike apo parqeve industriale
ii. Fonde të veçanta për stimulimin e eksportitiii. Qendrat inovative dhe inkubatorët e biznesit, përkrahje në
infrastrukturë4. SISTEMI BANKAR
i. Fonde investive , akses të barabartë në tregun e kapitalitii. Dy fonde të veçanta për investime në sektorin prodhuesiii. Fondi për talentet, fondi i solidaritetit
5. BUJQËSIA DHE SISTEMET E UJITJESi. Aktivizimi I të gjitha sipërfaqeve bujqësore të privatizuara.ii. Ndalim i shkatërrimit të tokave nga ndërtimet e egraiii. Privatizimi I tokave bujqësore në pronësi shoqëroreiv. Ndërtimi i Hidrosistemit Lepenciv. Rregullimi i shtretërve të lumenjvevi. Ndalimi i shfrytëzimit të paligjshëm të lumenjve
6.ENERGJIAi. Lehtësim procedurash për licencimin e kompanive në
prodhimin e energjisë nga burimet e ripërtëritshme....ii. Ngritja e hidrocentraleve të voglaiii. Projekt energjetik nëpërmjet gazikimit
7. KOMUNIKIMET ELEKTRONIKE DHE SHËRBIMET POSTAREi. Rregulla strikte për burimet e shtershmeii. Mënjanim i ndërhyrjeve nga operatorët jashtë Kosovësiii. Shumica e pronësisë në TIK dhe PK do jetë publike
8. INFRASTRUKTURA RRUGORE DHE HEKURUDHOREi. Të gjithë qytetet lidhje me rrugë magjistraleii. Përfundimi i rrugëve magjistrale Prishtinë- Pejë dhe Prishtinë-
Mitrovicë, llimi i Pejë- Deçan- Gjakovë- Prizren dhe lidhja me autostradën Prishtinë-Durrës
iii. Elektrikimi i rrjetin hekurudhor
II. DEPARTAMENTI I PUNËS SHËNDETËSISE DHE ÇËSHTJEVE SOCIALE 32-38
1. NXITJE E PUNËSIMIT PËR TË LUFTUAR PLAGËT SOCIALEi. Secila familje në Kosovë së paku një të punësuarii. Fuqizim i zyrave të punësiii. Investime në infrastrukturën shëndetësore
2.SHËNDETËSIAi. Proporcion i buxhetit për shëndetësi sipas vendeve të
rajonitii. Ripërtrirje të infrastrukturës shëndetësoreiii. Reformimi i studimeve mjekësore
3. INFRASTRUKTURA PUBLIKE DHE SHËRBIMET KOMUNALEi. Meremetimi dhe ndërtimi i infrastrukturës së kanalizimeveii. Krijimin i deponive bashkëkohore për mbeturinat urbaneiii. Ndërtim parqesh, lulishtesh dhe parkingjesh
III. DEPARTAMENTI I ARSIMIT, KULTURËS, RINISË DHE SPORTIT 39-491. INVESTIME NE CILESI DHE INFRASTRUKTURE
i. Investime në infrastrukturën shkollore, kulturore dhe sportive
ii. Përmirësimi të cilësisë së mësimdhëniesiii. Mundësisë të barabarta shkollimi për të gjithë fëmijët e
Kosovës
IV. DEPARTAMENTI I DREJTËSISË 50-521. REFORMIM SIPAS MODELEVE ME TE MIRA
i. Reformim dhe forcim të sistemit gjyqësor dhe prokurorialii. Luftë krimit të organizuar dhe korrupsionitiii. Kthim i pronave të ekspropriuara dhe nacionalizuara
V. DEPARTAMENTI I MBROJTJËS DHE SIGURISË 53-561. SHNDËRRIMI I FSK NË USHTRI DHE PRANI E NATO-S
i. Mbrojtje të integritetit territorial të Kosovës dhe sovranitetit të shtetit
ii. Prani të forcave ushtarake ndërkombëtareiii. Funksionim të shtetit ligjor
VI. DEPARTAMENTI I POLITIKAVE TË JASHTME DHE DIASPORËS 57-611. INTEGRIM NDERKOMBETAR DHE LUFTE E PERBASHKET KUNDER TERRORIZMIT
i. Integrim në BE dhe në NATOii. Forcim të pozitës së Kosovës në rajon dhe Evropëiii. Mbështetje ndërkombëtare në luftën kundër terrorizmit
1
PARIMET THEMELORE TË AKRLiberalët janë liridashës të cilët kanë ndryshuar botën duke e themeluar gjithçka mbi bazë të lirisë.
Ne si AKR, parti liberale, anëtare e organizatës së partive liberale Evropiane ALDE, të përkushtuar ndaj lirisë dhe punës së lirë, duam ta ndryshojmë Kosovën! Ne duam ta bëjmë Kosovën më të lirë, më të begatshme dhe më të dinjitetshme.Ne do ta ndryshojmë Kosovën duke ushtruar përgjegjësitë tona sipas parimeve të së drejtës dhe barazisë me objektivin për të ndërtuar një shoqëri të vlerave liberale dhe demokratike;
Synimi politik i AKR-së mbetet krijimi i një qeverie dhe udhëheqësie shtetërore të përgjegjshme, profesionale dhe transparente, në një shtet të lirë dhe të barabartë për të gjithë, me njerëz që veprojnë lirshëm jo për pushtet individual dhe klanor, por për t'i shërbyer qytetarit, duke garantuar siguri,mirëqenie dhe ligjshmëri për të gjithë;ku të drejtat e qytetarit do të jenë në qendër të çdo vendimmarrjeje; ku zëri i tyre dëgjohet në çdo moment nga shteti dhe institucionet, ku mundësitë e ofruara janë të barabarta për secilin, ku edukimi dhe shëndetësia ofrohen me cilësi të lartë,ku nëpërmjet zhvillimit ekonomik secili qytetar përmirëson mirëqenien e vet, dhe qytetari megjithë rrethin e tij vetëdijësohet për vendin e tij në bashkësi, në përputhje me të drejtat e tij universale dhe detyrimet që ka ndaj shtetit dhe shoqërisë;Ku perspektiva e rinisë garantohet me shkollim dinjitoz dhe punësim.
Vendit tonë i mungojnë të gjitha këto, ndaj qytetarët e Kosovës kanë nevojë më shumë se kurrë për vizionin liberal të AKR-së në krye të qeverisjes dhe në shoqëri;
2
BASIC PRINCIPLES OF NAK
Liberals are freedom lovers who changed the world by establishing everything on the basis of freedom.We as NAK, dedicated to freedom and free work, want to change Kosovo!
We will do this by building and implementing our responsibilities according to the principles of justice and equality aiming to build a society of liberal and democratic values.
Kosovo citizens need more than ever the liberal vision of NAK in the head of government and society;The political aim of NAK is to create a responsible, professional and transparent government, in a free state and equal to all, with people that do not aim for individual and clan power, but, it aims to serve the citizen, by granting them, safety, well being and lawfulness for all; Where the rights of the citizen will be in the center of decision making.
Where the voice of the citizen will be heard in every moment from the state and institutionsd,
Where offered opportunities are equal for everybody,
Where education and health are offered in high quality
Where through economic development every citizen improves its wellbeing and the citizen together with those around is aware about its country as a whole, in accordance to its universal rights and its responsibilities that it has towards state and society,Where the youth perspective is granted with great education and employment.
FJALA E PRESIDENTIT
Të dashur bashkëqytetarët e mi, Të dashur të rinj e të reja,Puna e palodhshme e ekspertëve të AKR-së, me potencialin e tyre profesional dhe vullnetin e mirë për një Kosovë të re, mundësuan një program si udhërrëfyes konsekuent i veprimeve dhe punës tonë. Programi që keni në dorë është një dokument që ofron zgjidhje për të gjitha hallet që ju kanë kapluar.Projekti është i thjeshtë, praktik, i kuptueshëm, i zbatueshëm dhe mbi të gjitha është zgjidhja më e mirë e halleve dhe shqetësimeve tona afatshkurtra dhe afatgjata. Programin nuk do ta zbatojmë vetëm ne, por na duhet ndihma juaj. Edhe për ta përmirësuar atë. Ndaj njerëzve të vullnetit të mirë që ardhmërinë e tyre e shohin vetëm përmes djersës dhe punës, ne u hapim derën që të na bashkohen dhe ta ndërtojmë Kosovën e re me plot përgjegjësi dhe me profesionalizëm. Të gjithë duhet t'i bashkohemi misionit të AKR-së, parti liberale dhe pjesë e familjes së madhe të liberalëve evropianë. AKR ka për mision:garantimin e lirive dhe të drejtave të individit;mirëqenien dhe vetëdijen e qytetarëve të ngritura mbi punën, themelet e së cilës janë tek edukimi cilësor dhe arsimimi i rinisë, tek shërbimet cilësore, tek punësimi për të gjithë, nëpërmjet një qeverisjeje për qytetarin, qeverisje të drejtë, të përgjegjshme dhe llogaridhënëse.
Kjo është të qenit liberal: Qytetari mbi të gjitha!Nevojat e fëmijëve dhe të rinjve tanë, nevojat elementare të familjeve tona, pastaj të punëtorëve, të veteranëve të luftës dhe atyre me aftësi të kuzuar, të pensionistëve dhe mjekëve, studentëve dhe mësuesve, amvisave dhe grupeve margjinale, policëve dhe ushtarakëve, shërbyesve civilë, fëmijëve bonjakë, së bashku me kategoritë tjera të rrezikuara, janë të mëdha, por jo edhe të papërmbushshme. Ato janë parashtruar edhe para gati dhjetë vjetësh, por hasën në vesh të shurdhër. Qeveritë e deritanishme kanë dështuar të përmbushin këto nevoja, madje as ato minimalet.Vetëm ne, AKR-ja, ne njerëzit dinjitozë, njerëzit e ditur, me eksperiencë, me vullnet për t'i kontribuar qytetarit mund të zgjidhim problemet e grumbulluara vite me radhë, t'i japim përgjigjen e duhur nevojave të gjithanshme të shtetasve tanë, duke lluar nga përmirësimi i ambientit jetësor të tij, dhe në çdo aspekt të jetës.
5
Kosova ka degraduar së tepërmi në të gjitha aspektet, në të gjitha drejtimet, dhe puna e madhe duhet të llojë: nga përmirësimi i trotuareve, rrugëve qarkulluese, rrjeteve të ujërave të zeza, lirimi i kalimeve për banorët, shtigjeve për fëmijë nga shtëpitë në shkolla dhe anasjelltas, ndriçimi i rrugëve, rregullimi i hyrjeve nëpër banesa dhe shtëpi, rregullimi i fasadave, shtimi i hapësirave të gjelbra dhe deri tek parandalimi urgjent i shkatërrimit të mëtutjeshëm të mjedisit nga uzurpatorët e pashpirt, si janë gurthyesit nëpër lumenj, dhe pothuajse në çdo majë të maleve. Ne e duam dhe do ta bëjmë një Kosovë të pastër, të jetueshme për secilin, të dashur për qytetarët e vet.
NDRYSHIMIN RRËNJËSOR do ta mundësojë qeverisja e AKR-së, nëpërmjet rritjes ekonomike dyshifrore që sigurohet nëpërmjet zhvillimit ekonomik, në rend të parë, të bujqësisë dhe prodhimtarisë vendore; Që në mandatin e parë ne do të zëvendësojmë 50% të importeve të produkteve bazë që vijnë nga Serbia me produktet tona; do të rifunksionializojmë minierat, do të shfrytëzojmë begati të tjera të Kosovës për të mundësuar rritjen ekonomike dhe të mirëqenies së qytetarit të Kosovës. Do mundësojmë zhvillimin e vrullshëm të sektorit energjitik.Ne do të krijojmë kushte për punësim, duke krijuar çdo vit mbi 60 mijë vende pune, ekskluzivisht nëpërmjet rritjes ekonomike;Ne do ta rrisim standardin jetësor nëpërmjet arritjes së nivelit të hyrave- minimalisht 6500 euro për kokë banori që në mandatin e parë; Ne do ta zbusim varfërinë, duke krijuar mundësi për mirëqenie më të madhe,Ne do të krijojmë kushte për zhvillimin e hovshëm të industrisë së shërbimeve ku të rinjtë lehtësisht do të gjejnë mundësi për punësim; ne do ta rrisim akoma më shumë ndihmën shumë të ulët sociale; Ne do të rrisim cilësinë e edukimit dhe arsimit; Ne do të përmirësojmë vazhdimisht cilësinë e përkujdesit shëndetësor dhe shërbimeve në përgjithësi; Ne do të menaxhojmë në mënyrë të dinjitetshme pronat tona gjithmonë në interes të qytetarëve;Ne do t'i ekuilibrojmë raportet ndërnjerëzore të çrregulluara tej mase; Ne do të forcojmë besimin tek autoritetet politike e publike; Ne do t'i japim fund papërgjegjësisë së madhe të institucioneve;ne do ta shërojmë krizën e thellë morale në familje dhe shoqëri;
6
NE DO TË LUFTOJMË GJITHASHTU: krimin e organizuar; korrupsionin kërcënues në gjithë shoqërinë; paligjshmërinë, padrejtësinë, duke krijuar një shtet vërtet të së drejtës, të barabartë për të gjithë;
Ne do të krijojmë kushte që gjithsecili të zgjedhë vendin më të përshtatshëm që i takon atij në shoqëri, nga ku do të shfrytëzojë të drejtat e tij legjitime dhe do të kryejë detyrimet e tij ndaj shtetit dhe shoqërisë.
Të jemi të vetëdijshëm! Ne tani Ju ftojmë në zgjedhje, jo vetëm për ne, por për fëmijët tanë, të cilët do të pyesin një ditë: çfarë bëtë për ne? Ata do të kërkojnë, pa dyshim, llogari prej nesh më të rriturve! Përkushtimi im dhe zgjedhja e JUAJ është përgjigja më e drejtë.
E falënderoj Perëndinë që më dha rastin t'i ofroj edhe një herë Kosovës një vizion të ri e të jap kontributin tim. Duke Ju falënderuar Juve, në rend të parë, dhe bashkëpunëtorëve të mi të ngushtë, kam nderin dhe kënaqësinë të shpalos projektin e AKR-së, që është edhe përcaktimi dhe axhenda e veprimeve tona, e njëkohësisht edhe Program Qeverisës i AKR-së. Ky projekt paraqet detyrimet ndaj Jush, të cilat do t'i implementojmë me sinqeritet, transparencë, përgjegjësi dhe në afat të caktuar kohor. Programi i AKR-së, le të jetë një Kontratë ndërmjet AKR-së-meje dhe Jush.
Ju garantoj se kjo kontratë që do ta lidhim midis jush, qytetarë të nderuar, dhe AKR-së do të realizohet tërësisht!
Zotohem, se projektin që Ju e keni në duart Tuaja do ta bëj të realizueshëm me ndihmën dhe përkrahjen Tuaj. Andaj, të nderuar qytetarë, na lejoni t'ia llojmë punës!
Zoti na ndihmoftë në rrugëtimin tonë të përbashkët!
7
8
PROJEKTI PËR KOSOVËN E RETë nderuar qytetarë,
Aleanca Kosova e Re, e bindur se qeverisjet e deritanishme kanë qenë jofunksionale, dhe duke marrë parasysh nevojat urgjente të qytetarëve për ndryshimin e kësaj situate nga mbarimi i luftës e këndej, ka hartuar programin e vet qeverisës, në përputhje me doktrinën liberale dhe shembujt më të mirë të suksesit qeverisës për një shtet të vogël si Kosova. Koha është tani. Jo për ta kritikuar qeverinë, por për ta ndërruar atë. Është koha që vendi të frymojë ndryshe . Që qytetarit t'i kthehet dinjiteti, shpresa dhe perspektiva.
Aleanca Kosova e Re, dështimeve të qeverive të deritanishme i përgjigjet me vizion për sukses; me program të ekzekutueshëm dhe realist, me njerëz profesionistë dhe të përgjegjshëm që në rend të parë vendosin qytetarin.
AKR, korrupsionit i përgjigjet me ndershmëri; stagnimit me reformë rrënjësore; papunësisë me investime; izolimit me integrim; pasigurisë me siguri; anarkisë me denim të qartë të detyrave dhe përgjegjësive, nëntokës dhe paqartësisë me përgjegjësi dhe llogaridhënie;
Si qytetari ashtu edhe shtyllat e qeverisjes do të udhëhiqen nga raporte të shëndosha të të drejtave dhe detyrimeve. Vizioni ynë i ri mbi qeverisjen funksionale është garanci për sukses.Thelb i suksesit është modeli i ri i udhëheqjes në ballë të të cilit vendoset Presidenti i shtetit i zgjedhur me votën e drejtpërdrejtë të qytetarëve. Ne ofrojmë një president që garanton respektimin e qytetarit, që garanton sinergji të shëndoshë të institucioneve publike. Presidenti i dalë nga vota e popullit do të disponojë me mekanizma që i mundësojnë atij mbikëqyrjen e performancës së shtyllave të tjera të qeverisjes si legjislativi, ekzekutivi dhe gjyqësia, si dhe parandalimin e keqpërdorimeve të funksioneve në to.
9
AKR ofron një administratë publike të reduktuar, por funksionale. Qeveria e udhëhequr nga AKR do të ketë vetëm 7 departamente që do të përqëndrojnë në vete të gjithë sektorët e një qeverie efektive. Vizioni ynë është cilësi dhe jo sasi. Mbështetje në ligje të thjeshta dhe të kuptueshme për qytetarin. Për secilin departament, AKR ofron vizion të qar të të synimeve dhe aktiviteteve, programe realiste të ekzekutueshme. Këto synime dhe aktivitete janë të radhitura si vijon nëpërmjet këtyre departamenteve:
I. Departamen� për Ekonomi, Treg� dhe Financa II. Departamen� i Punës, Shëndetësisë, dhe Çështjeve Sociale III. Departamen� i Arsimit, Kulturës, Rinisë dhe Spor�t IV. Departamen� i Drejtësisë V. Departamen� i Mbrojtjes dhe SigurisëVI. Departamen� i Punëve të BrendshmeVII. Departamen� i Poli�kave të Jashtme dhe Diasporë
T'ia fillojmë punës !
EKONOMIA, TREGTIA DHE FINANCAT
ZHVILLIMI EKONOMIK
Rritje ekonomike dyshifrore dhe 60,000 mijë vende të reja pune
Ambient i sigurt për investimet e huaja direkte dhe për investimet nga diasporaMbrojtje e prodhimit vendas nga konkurrenca e pandershme
BASHKIMI KOMBËTAR EKONOMIK OSE TREGU I PËRBASHKËT KOSOVË- SHQIPËRI
www.akr-ks.com
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
10
Aleanca Kosova e Re ofron zgjidhje përmes programit të saj ekonomik, i cili ka dy prioritete themelore:
A) ZHVILLIM EKONOMIK;
B) PUNËSIM.
AKR e sheh të nevojshme dhe ka prioritet normën dyshifrore të zhvillimit ekonomik;
Ne do të bëjmë: riorientimin e investimeve publike:- kalimin nga infrastruktura rrugore kah sektorët e tjerë, siç është bujqësia, prodhimi dhe teknologjia informative;Ne do të sigurojmë zvogëlim të papunësisë, kështu që në vitin e parë të qeverisjes do të gjenerohen vende pune më shumë sesa fuqia punëtore e re që futet në treg, ndërsa në vitin e dytë dy herë më shumë – nga 60,000 mijë vende pune;Ne do të mundësojmë si efektin më të rëndësishëm të këtyre veprimeve që secila familje të kishte së paku një të punësuar; - Ne do të bëjmë racionalizimin e shpenzimeve për kategoritë sociale-(askush që është me halle nuk do të mbetet pa përkujdesje sociale. Por, askush nuk do të përtojë pa të drejtë dhe në mënyrë mashtruese); Ne do të hartojmë legjislacion të ri për rritjen e sigurisë së kapitalit të investuar;Ne do të garantojmë mjedis të sigurt për investimin e kapitalit privat, për investimet e huaja direkte dhe për investimin e kapitalit nga diaspora;Ne do të mundësojmë nxitjen e prodhimit në bujqësi dhe garantimin e margjinave të timit për fermerët që prodhojnë produkte të caktuara strategjike;Ne do të nxisim zhvillimin e industrisë përpunuese, posaçërisht të atyre që lëndën e parë e sigurojnë nga vendi, duke përfshirë edhe industrinë ushqimore, përkatësisht përpunimin e produkteve bujqësore;
Ne do të bëjmë mbrojtjen e prodhimit vendor nga konkurrenca e pandershme dhe nxitja e tij për zëvendësim të importit dhe për eksport; Ne do të zvogëlojmë decitin tregtar- në vitin e parë të qeverisjes 10 për qind, ndërsa në vitin e fundit të qeverisjes 40-50 për qind;Ne do të rrisim ekasitetin e agjencive dhe rregullatorëve për mbikëqyrjen e tregut, me qëllim zhvillimin e konkurrencës së lirë dhe të ndershme;Ne do ta reduktojmë informalitetin nga 34 për qind të GDP-së sa është aktualisht ( mbi dy miliardë euro), nën 20 për qind, duke iu afruar nivelit të BE-së, ku informaliteti është mbi 18 për qind;
Ne do ta reduktojmë informalitetin në tregun e punës- secili punëtor do të gëzojë të drejtat e garantuara me ligj;
Privatizimi dhe investimet e huaja AKR në krye të qeverisjes, do të mundësojë investimet e huaja në vend, partneritetin me kompani vendore si dhe kalimin e pronësise në duart e investorëve që mund t'i kontribuojnë zhvillimit të vendit. AKR do të angazhohet që privatizimi të vazhdojë me një metodë tjetër. Do të hartojmë rregulloren e re që mundëson transferimin e aseteve vetëm tek ata që kanë një plan-program për zhvillimin e ndërmarrjes së privatizuar, si dhe do të bëjmë vlerësimin e ndërmarrjeve para se të privatizohen.
-AKR nuk është në favor të privatizimit të gjigantëve strategjikë siç është Trepça.
Kosova ka burime të konsiderueshme natyrore dhe këtë potencial do ta shfrytëzojmë për zhvillim ekonomik të vendit ose do t'i konservojmë për një të ardhme. Po ashtu, xhevahiret shtetërorë të Kosovës siç është Brezovica do të jepen me koncesion 25 vjet e jo të privatizohen. Për këtë arsye do të mundësojmë urgjentisht implementimin e projektit për koncesione për shfrytëzimin e mineraleve, duke rezervuar gjithmonë kotrollin nga shteti i Kosovës me aksion të lartë dhe participim nga agjencia e participimeve nëse ato konsiderohen se do të jenë rentabile, nëse nuk janë rentabile ato do të konservohen. Bazuar në parimin e liberalëve, AKR-ja nuk do të bëjë dallimin ndërmjet investitorëve. Ata do të jenë të njëjtë, kurse tregu është ai që secilit ia përcakton vendin. Secili do ta ketë shansin, kurse ne prej tyre presim që të kenë ndikim në ngritjen e mirëqenies së përgjithshme.
11
Agjencia Kosovare e Par�cipimeve (AKP)APK është en�tet i ri kombëtar dhe si i �llë operon për interesat e aseteve të Kosovës. Funksionon në koordinim me Qeverinë e Kosovës, por për veprimet e veta i përgjigjet Parlamen�t.Është en�te� i vetëm legji�m i Kosovës që do të posedojë të gjitha asetet publike dhe të ndërmarrjeve shoqërore me interes te posaçëm, që kanë mundësi të përdoren si instrumente për krijimin e partneriteteve publiko-private, si edhe për futjen e tyre në funksion;APK themelohet me një ligj të veçantë, I cili miratohet në Parlamen�n e Kosovës; APK do të këtë bordin e vet, i cili përbëhet nga anëtarët që vijnë nga shoqëria civile, Parlamen� i Kosovës (gjithsesi do të jetë e përfshirë edhe Opozita), nga Qeveria, Sindikatat, Universite�; APK i raporton Parlamen�t të Kosovës.
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
12
Do t'u bëjmë auditim të gjitha kontratave për shitjen e ndërmarrjeve shoqërore, duke përfshirë edhe tokën bujqësore, me të vetmin qëllim-verikimin e ligjshmërisë së këtyre kontratave dhe heqjes së dyshimeve për procesin. Në rast se ka pasur shkelje të ligjeve, kurdisje të tenderave dhe përcaktim paraprak të blerësve do të bëhet shkëputja e kontratave, ndërsa blerësit i kthehen paratë-pa llogaritur normën e interesit;Pasuritë për të cilat anulohet shitja do t'i barten Agjencisë së Participimeve, e cila do të përcaktojë fatin e mëtejmë të tyre;Tokat që i barten Agjencisë së Participimeve përmes tenderit të hapur dhe konkurrent do t'iu jepen në shfrytëzim individëve, apo bizneseve që garantojnë futjen në funksionin primar të tyre- kultivimin e produkteve bujqësore dhe blegtorale;Do të analizohen kontratat për shitjet me “spin-off” special dhe mënyra e auditimit të tyre. Do të analizohet përmbushja e kushteve të kontraktuara. Do të shkëputen secila kontratë e lidhur në mënyrë të paligjshme, si edhe kontratat që nuk janë përmbushur me kohë dhe në mënyrë cilësore;
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
POLITIKA FISKALE DHE MONETARE
ZHVILLIMI EKONOMIK
Eliminim të mangësive në legjislacionin ekzistues tatimor
Ulje të normave tatimore
Ashpërsim të sanksioneve për mospërmbushje të detyrimeve tatimore
www.akr-ks.com
Për të arritur synimin primar të ngritjes së mirëqenies ekonomike të qytetarit nevojitet koncept liberal, të cilin AKR-ja e ka, ku përtues kryesor është vetë qytetari. Kjo kërkon ndryshime të kujdesshme si në politikat tatimore, ashtu edhe në rishpërndarjen e buxhetit të vendit.
Në politikat tatimore do të veprojmë me synim: · eliminim të mangësive në legjislacionin ekzistues,· thjeshtësimin e tij, · uljes së normave tatimore, · ashpërsimit të sanksioneve për mospërmbushje të obligimeve
tatimore, · ngritjes së kapaciteteve implementuese të administratës
tatimore, · edukimit të vazhdueshëm të tatimpaguesit, · fuqizimit të komunave me të hyra vetanake dhe ofrimit të
lehtësimeve tatimore për sektorë, lokacione dhe periudha të caktuara.
Oferta jonë në këtë fushë është shumëdimensionale, e kuptueshme, e realizueshme dhe produktive:
BUXHETIAKR GARANTON SE NË VITIN E PARË TË QEVERISJES BUXHETI I KOSOVËS DO TË JETË MBI 2,5 MILIARDË EURO.50 për qind e buxhetit do të orientohet në projekte kapitale- 1.2 miliardë euro në vitin e parë, ose afër 5.0 miliardë euro për një mandat qeverisës;40 për qind për çështje sociale;10 për qind për mallra dhe shërbime; Secilin vit do të ketë rritje të të hyrave së paku 250 milionë euro. Rritja vjen nga dy burime kryesore:Rritja ekonomike; Zvogëlimi I informalitetit;
AKR, bazuar në përcaktimin e saj liberal, në të cilin qytetari është në plan të parë, gjatë qeverisjes së vet do të reduktojë shpenzimet administrative shtetërore:
· -Duke bërë reformë në administratën publike, me qëllim rritjen e profesionalizmit, ekasitetit dhe shfrytëzimin efektiv të orarit të punës;
· Duke bërë kategorizimiin dhe sistematizimin e punëtorëve në administratën publike, varësisht nga përvoja, kualikimi shkollor dhe performanca;
· Duke zvogëluar:· shpenzimet për telefona;· shpenzimet për udhëtime edhe pagesat për mëditje;· shpenzimet për karburante;
13
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
· numrin e automjeteve- veturave në përdorim, por pa dëmtuar ekasitetin në punë; (Duke miratuar rregullore, e cila parandalon shfrytëzimin e panevojshëm të veturave zyrtare, që kuzon sasinë e karburantit të shpenzuar dhe që denon qartë mirëmbajtjen dhe servisin e tyre).
Zero tolerancë për keqpërdorime të parave të buxhetit- asnjë cent nuk do të shpenzohet jashtë destinimeve të miratuara në Kuvendin e Kosovës!
TREGU I PËRBASHKËT, OSE BASHKIMI KOMBETAR EKONOMIK KOSOVË- SHQIPËRIAKR-ja ka qenë prijetare në idenë për krijimin e tregut të përbashkët Kosovë-Shqipëri. Ajo ka dhënë ide dhe propozime konkrete për zbatimin e këtij projekti, mirëpo, koalicionet qeverisë në të dyja anët e kurit këtë ide më shumë e përdorën për qëllime elektorale, sesa si mundësi reale për forcimin e ekonomisë së shqiptarëve, por edhe shqiptarët si faktor rajonal, e më gjërë. AKR do të vazhdojë drejt realzimit të kësaj ideje, ndërsa puna konkrete nis që në ditën e parë të qeverisjes së saj.AKR në qeverisje do të angazhohet për unikimin e politikave skale me Shqipërinë në drejtim të:
· Ndërtimit të sistemit unik tatimor të standardizuar;· Harmonizimit të legjislacionit dhe regjistrit të përbashkët të
bizneseve;· Njohjes dhe vlefshmërisë së numrave skalë dhe certikatave
të bizneseve;· Njohjes së licencave bujqësore dhe prodhuese dhe lirimet
reciproke nga taksat;· Hapjen e tregut të punës dhe heqjen e lejeve te punës për
qytetarët e dy republikave në territoret përkatëse.
AKR angazhohet për krijimin e kushteve nanciaro-teknike për zhvillimin e sistemit të unikuar të energjisë ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë, përfshirë këtu edhe:
· Marrëveshje me Republikën e Shqipërisë për funksionalizimin e tregut të përbashkët si dhe strukturës së përbashkët për politikat energjetike, dhe:
· Përgatitja e kushteve për sistem të njehsuar të gjenerimit;· AKR angazhohet për avancimin e marrëveshjes me
Republikën e Shqipërisë dhe të studimit për kyçjet e Kosovës në rrjetin TAP të gazit natyral;
· Do të përpiqemi të zgjidhim të gjitha problemet për funksionalizimin e linjës së interkonjeksionit Kosovë – Shqipëri;
14
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
· AKR angazhohet për krijimin e një tregu bujqësor të integruar tërësisht midis Kosovës dhe Shqipërisë, duke i harmonizuar edhe ligjet që lidhen me sektorin e bujqësisë, zhvillimit rural në tërësi dhe agroindustrisë.
· AKR mban qëndrimin se lidhja hekurudhore me Shqipërinë varet nga gatishmëria e Republikës së Shqipërisë për implementimin këtij projekti. Në momentin kur shprehet kjo gatishmëri, ne menjëherë do të llojmë përgatitjet për ndërtimin e hekurudhës deri në Vërmicë;
· AKR do të insistojë që të nënshkruhen të gjitha dokumentet dhe të ngrihet infrastruktura e nevojshme për unikimin e tregut të komunikimeve elektronike dhe shërbimeve postare me Republikën e Shqipërisë;
· AKR do të ndërmarrë të gjitha masat për zhvillimin e projekteve të përbashkëta në xehetari dhe në turizëm në zonën kutare ndërmjet Gjakovës dhe Tropojës e Bajram Currit;
POLITIKA FISKALE Politika skale e bazuar në parimet themelore liberale, ato të shtetit zhvillimor dhe barazisë sociale janë të paramenduara në tri shtylla kryesore:
1. Mbështetjen (nxitjen) e rritjes ekonomike 2. Stabilizimin (qëndrueshmërinë) ekonomike.3. Ngritjen e mirëqenies sociale përmes rritjes së punësimit.
· Politikat skale të AKR në qeverisje bazohen në parimet
themelore liberale, të cilat duhet të sigurojnë balancimin e barrës së nancimit të të hyrave buxhetore, përmes përtimit të shërbimeve dhe të mirave të tjera të qytetarëve nga paraja publike. Buxheti duhet orientuar në politikat që shkarkojnë klasën e varfër nga nancimi kryesor i buxhetit të shtetit dhe transformimi i kësaj ngarkese në shtresa dhe kategori të tjera të shoqërisë dhe në bazë të skemës së re për Tatimin mbi të Ardhurat Personale, e cila duhet të jetë shumë më e avancuar dhe gjithëpërfshirëse në krahasim me skemën aktuale;
· Politikat skale do të mbështesin dhe inkurajojnë degët ekonomike, bartëse të zhvillimit ekonomik, rritjen e prodhimit bujqësor dhe industrial, rritjen e punësimit dhe të mirëqenies qytetare;
· Do të bëhet transformimi i sistemit tatimor në një organizim profesional të besueshëm tatimpaguesit dhe qytetarëve me orientim te burimet e brendshme të të hyrave buxhetore;
15
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
· Do të ristrukturojmë komplet administratën tatimore të vendit në favor të depolitizimit dhe profesionalizimit duke futur konceptin e meritokracisë dhe duke implementuar sanksione të denja për inspektorët e korruptuar.
· Do të respektojmë fuqishëm tatimpaguesit e rregullt, dhe do t'i mbrojmë ata nga konkurrenca e pandershme e atyre që u ikin obligimeve tatimore. Për këtë qëllim do të krijojmë edhe policinë tatimore;
· Komunave do t'u ofrojmë mundësi për më shumë të ardhura vetanake në mënyrë që të rrisim edhe përgjegjësinë e tyre ndaj elektoratit vendor. Në këtë drejtim do të gjejmë mundësi të reja për alokim të të hyrave tatimore drejt buxheteve komunale. P.sh., transferimi i të hyrave nga tatimi në të ardhurat e korporatave do të ndihmojë në rritjen e konkurrencës së njësive komunale në ofrimin e paketave cilësore të shërbimeve publike, për kompanitë e reja dhe ato ekzistuese.
· Do të bëhet ndryshimi i strukturës se të hyrave buxhetore në favor të tatimeve të brendshme, në mënyrë që te arrihet sa më shpejt pajtueshmëria me kërkesat e MSA-së.
· Tatimi mbi të Ardhurat e Korporatave (TAK) do të jetë në margjinat e tatimit mbi të ardhurat personale;
· Do të rishikohet tatimi në pronë, ku duke pasur parasysh konceptin liberal, do balancohet ngarkesa e tij sipas shtresave të popullatës dhe nivelit të të ardhurave të tyre, në përputhje me përtimet nga shteti dhe shoqëria;
· Do të vendoset Tatimi në tokën bujqësore për të gjitha pronat bujqësore, ndërsa do të lirohen nga ky tatim të gjitha tokat që punohen;
· Do të rishikohet aplikimi i tatimit në qarkullimin e palujtshmërisë dhe automjeteve;
· Do të stimulohen me masa të politikës skale bizneset që gjenerojnë vende pune dhe rrisin prodhimin vendor:
· Do të mundësohet pjesëmarrje direkte e tatimpaguesve në hartimin e politikave skale;
16
Tatimi mbi Vlerën e Shtuar do të jetë shkallëzuar në tri nivele:TVSH me shkalle 5 % për produktet e konsumit të përgjithshëm;TVSH me shkallë 20 % për produktet tjera dhe;TVSH e përjashtuar apo me 0% për produktet ushqimore të konsumit të përditshëm, librat shkollorë, shtypi dhe barnat nga lista esenciale, të rregulluara me udhëzime administrative;
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
· Do të garantohen pushime tatimore në TAK për të gjitha bizneset e reja;
· Do të bëhet lirimi i pagesës së TAK-ut për çdo biznes që punëson mbi 10 punëtorë për një vit, për 20 punëtorë - dy vite dhe mbi 50 punëtorë - tri vite. Shkalla e lirimit do të përcaktohet nga vendi ku ndodhet biznesi- nëse ai është në komunat e varfra dhe me impakt më të madh në zhvillim, përtimet do të jenë më të mëdha;
· Do të lirohen bizneset llestare nga pagesa e tatimit në objekte të paluajtshme të regjistruar si pasuri e tyre për 3-5 vitet e para të punës;
· Do të ketë rimbursim për tatimpaguesit e rregullt me deklarime dhe pagesa të plota dhe pa penalizime gjate vitit deri në 5 % të tatimit të paguar;
· Do të lirohet Importi i lëndës së parë nga pagesa e taksës doganore dhe nga TVSH-ja;
· Do të lirohet Importi i pajisjeve teknologjike nga pagesa e taksës doganore dhe TVSH-së;
· Do të lirohen nga tatimi në korporata Bizneset që prodhojnë energji elektrike nga burimet e ripërtërtishme në pesë vitet e para;
· Do ta garantojmë normën e interesit në kredi për biznesin e vogël nga veprimtaritë prodhuese dhe të teknologjisë informative;
· Do të ketë amnisti skale – të plotë dhe të pjesësshme për obligimet tatimore, si edhe ato ndaj ndërmarrjeve publike të grumbulluara deri në vitin 2015;
· Do të heqim tatimin në dividend nëse investohet me qëllim të rritjes së vlerës së biznesit;
· Do të tatohet 10 për qind tërheqja e dividendit
· Do të bashkëpunojmë me institucionet relevante ndërkombëtare, Fondin Monetar Ndërkombëtar, Bankën Botërore, BE dhe rrethin global në të gjitha fushat e mundshme të anëtarësimit të Republikës së Kosovës;
· Do të bëhet nënshkrimi i memorandumeve për shmangien e tatimeve te dyshta me shtete të ndryshme ;
· Do të vazhdojnë angazhimet për anëtarës im në Organizatën Administrative Tatimore Botërore, IOTA, OECD dhe organizata të tjera ndërkombëtare;
· Do të nënshkruajmë marrëveshje me të gjitha shtetet e Evropës që garantojnë investimet e tyre në Kosovë, ashtu që të ofrohet garanci se investimet e investitorëve evropianë në Kosovë janë të sigurta;
17
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
POLITIKAT TREGTARE DHE NVM-të
Lehtësi skale për bizneset brenda zonave ekonomike apo parqeve industriale
Fonde të veçanta për stimulimin e eksportit
Qendrat inovative dhe inkubatorët e biznesit, përkrahje në infrastrukturë
www.akr-ks.com
-Përmes politikave nxitëse do të përkrahim zhvillimin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme nga veprimtaritë përpunuese të orientuara kah përmbushjes së kërkesave të tregut vendor, zëvendësimit të importit, rritjes së eksportit dhe hapjes së vendeve të punës;-Përmes themelimit të zonave të lira ekonomike dhe parqeve industriale do të krijojmë kushte për shfrytëzimin e lokacionit – truallit, pa asnjë kompensim, ose me çmim simbolik, me infrastrukturë funksionale, furnizim cilësor me energji elektrike, ujë, impiante për trajtimin e ujërave të zeza dhe kyçje në rrugët magjistrale, apo në autostrada;
· Do të gëzojnë lehtësi skale bizneset brenda zonave ekonomike, apo në parqe industriale si edhe mbështetje për eksport dhe për punësim.
· Do të gëzojnë Përparësi bizneset që bazohen në përpunimin e lëndës së parë me burim nga vendi dhe ato që janë miqësore me ambientin;
· Do të krijohen fonde të veçanta për stimulimin e eksportit, të subvencionimit të pjesshëm të pagës për punëtorët e rinj për bizneset prodhuese, e posaçërisht të atyre që bazohen në lëndën e parë nga vendi;
· Do të nancohen pjesërisht- deri në 50 për qind projektet llestare “start-up” nga teknologjia informative;
· Do të përtojnë përkrahje në infrastrukturë, duke përfshirë qasje pa pagesë në shërbime të komunikimit të gjitha qendrat inovative dhe inkubatorët e biznesit .
· Do të krijohen programe qeveritare që kanë për qëllim promovimin e të gjitha produkteve vendore brenda dhe jashtë Kosovës, duke përfshirë subvencione për hapësirat e produkteve vendore në hipermarketet vendore dhe të huaja, katalogje të produkteve vendore si dhe promovim të produkteve vendore përmes panaireve dhe ambasadave tona
SISTEMI BANKARFonde investive , akses të barabartë në tregun e kapitalitDy fonde të veçanta për investime në sektorin prodhuesFondi për talentet, fondi I solidaritetit
18
Një nga barrierat kryesore për rritje ekonomike në Kosovë është e qasja e pamjaftueshme e bizneseve në tregun e kapitalit, kushtet e pavolitshme të kredimarrjes dhe shpërndarja joekase e kredive. Në qendër të politikave tona ekonomike është themelimi i fondeve mbështetëse për sektorë të caktuar, të cilët njëherësh do të jenë alternatiavë më e mirë për furnzimin e ekonomisë me kapital nanciar.
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
-Fondet llimisht do të kenë një potencial investues 1.5 miliardë euro,
por nuk do të krijojnë asnjë ngarkesë për qytetarin, as në mandatin
tonë qeverisës, e as pas tij.
· AKR mbështetur në parimet liberale, ka koncept të qartë për fuqizimin e sektorit nanciar, si edhe të pozicionit të Bankës Qendrore të Kosovës, si institucion përgjegjës për sigurinë dhe stabilitetin e sektorit bankar.
· Banka Qendrore duhet të ketë përgjegjësi për mbikëqyrjen e tregut dhe të krijojë mekanizma që garantojnë se kostoja e kreditimit dhe e shërbimeve të tjera bankare reekton konkurrencën, e jo kushtet që mund të imponojnë monopolet, ose oligopolet në tregun bankar;
· Sistemi bankar do të vlerësohet në bazë të stabilitetit, sigurisë dhe nivelit së kreditimit të ekonomisë;
Me qëllim të lehtësimit të nancimit themelohen dy fonde të veçanta për investime në sektorin prodhues:Fondi për bujqësiFondi investim për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme;Varësisht nga nevojat, në bashkëpunim me sektorin privat, këto fonde do të shndërrohen në Bankë për Zhvillim dhe Eksport.Mërgatës do t'i mundësohet që paratë që nuk dëshiron t'i investoj t'i kanalizoj në ekonominë e vendit përmes Bankës për Zhvillim dhe Eksport;
Do të themelohen dhe:
FONDI PËR TALENTET;Fondi për talentet do të kapitalizohet nga transaksionet e rëndësishme
ekonomike (privatizimi, koncensionet,etj.).Fondi do të nancojë shkollimin dhe afatësimin profesional të talentëve të
dëshmuar;Fondi do të nancojë projekte shkencore e kërkimore, të cilat janë të lidhura
ngushtë me avancimin e proceseve shoqërore, politike dhe ekonomike në vend.
FONDI I SOLIDARITETITNga Fondi i Solidaritetit do të përtojnë pensionistët kontributdhënës;Fondi do të funksionojë mbi parimin e solidaritetit ndërmjet gjeneratës që aktualisht punon dhe janë kontribues në Trustin e Kursimeve Pensionale të Kosovës me pensionistët kontributdhënës.Fondi themelohet përmes participimit të buxhetit të Kosovës ( 10 për qind), ndërsa pjesa tjetër e mjeteve do të sigurohet duke bartur 50 për qind të timit të realizuar nga investimet që bën Trusti;Nga Fondi do të paguhet ndryshimi i pensionit që aktualisht realizohet përmes skemave pensionale, në mënyrë që lartësia e pensionit të arrijë së paku nivelin e pagës mesatare në vend;Kompensimi nuk do të jetë i njëjtë për të gjithë përtuesit, meqenëse ata do të kategorizohen varësisht nga kualikimi profesional dhe vitet e kaluara në punë;
19
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
BUJQËSIA DHE SISTEMI I UJITJES
Aktivizimi i të gjitha sipërfaqeve bujqësore të
privatizuara
Shkatërrimi i tokave nga ndërtimet e egra
Privatizimi i tokave bujqësore në pronësi shoqërore
Ndërtimi i Hidrosistemit Lepenci
Rregullimi i shtretërve të lumenjve
Ndalimi i shfrytëzimit të paligjshëm të lumenjve
www.akr-ks.com
Ky sektor jetik ende mbetet ndër potencialet më të mëdha të pashfrytëzuara. Pjesëmarrja e saj në BPV nuk ka ndonjë ngritje të shpejtë, ndërsa kërkesat gjithnjë në rritje për ushqim mbulohen nga importi.Në vizoninin qeveritar kësaj dege nuk i është kushtuar rëndësi, meqenëse edhe ato pak ndarje buxhetore, kryesisht përmes subvencioneve dhe granteve, kanë shkuar në duar të gabuara, apo edhe kanë shërbyer për qëllime korruptive. Së fundmi, ato nuk kanë patur ndikim në rritjen e prodhimit vendor. Për tri vjet (2014,2015 dhe 2016) në formën e subvencioneve janë ndarë 112.8 milionë euro, ndërsa në këtë periudhë është rritur pjesëmarrja e artikujve ushqimorë në importin e përgjithshëm – nga 23.0 për qind në 23.7 për qind. Për shkak të mungesës së seriozitetit ndaj këtij sektori, tash tregu i vendit ka mungesë të të gjithë artikujve bujqësor- ushqimor. Kështu, me grurë plotësohen vetëm 70 për qind të nevojave; me misër – 72 për qind; pemë -45 për qind; perime -50 për qind; mish të freskët- 40 për qind; qumësht të freskët – 80 për qind;Kulturat industriale në Kosovë janë drejt zhdukjes, meqenëse me duhan mbillen 7 hektarë; me luledielli – 355 hektarë; Për AKR-në, bujqësia ka qenë, është dhe do të mbetet sektor i rëndësisë së veçantë dhe sferë ku ka ende shumë hapësirë për rritje të produktivitetit dhe përparësi krahasuese me vendet e rajonit. Vizioni ynë është për një bujqësi me ndikim më të madh në mbështetjen e zhvillimit ekonomik të vendit dhe që siguron të ardhura të mjaftueshme për fermerët tanë. Këtë AKR-ja liberale do ta arrijë duke ndërmarrë masa konkrete dhe energjike:
AKR do të insistojë në jetësimin e rregullit: “Toka bujqësore i takon atij që e punon”;Me AKR, Bujqësia do të jetë sektor me prioritet shtetëror dhe do të ketë mbështetje buxhetore të fuqishme në 3 vitet e para;AKR do t'i ringjallë vlerat e bujqësisë, blegtorisë dhe pylltarisë;AKR përmes politikave skale do të bëjë një diferencim pozitiv ndërmjet atij që e punon tokën dhe atij që e lë djerrinë;
AKR do të ndalë:· shkatërrimin e tokave nga ndërtimet e egra;· privatizimin e tokave bujqësore në pronësi shoqërore dhe
të njëjtat do të transformohen në prona publike, të cilat i jepen në mirëbesim Agjencisë së Participimeve, e më pastaj atyre që duan ta punojnë tokën;
21
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
AKR do të mundësojë:· rishikimin e të gjitha kontratave për shitjen e tokës në
pronësi shoqërore dhe anulimin e atyre kontratave ku konstatohet se ka patur parregullsi.
· përmes politikave nxitëse , aktivizimin e të gjitha sipërfaqeve bujqësore të privatizuara;
· hapjen e tri platformave agroekonomike (gjatë katër vjetëve të qeverisjes), në kuadër të së cilave do të ketë shkollë të mesme profesionale, laboratorë dhe objekte procesuese - prodhuese për produkte bujqësore- (mish, qumësht, produkte nga qumështi, pasta, prodhime të drithërave, materiale paketues -ambalazhe). Këto qendra do të bashkëpunojnë me fshatarin dhe pronarët e tokave, si dhe fermerët;
· ngritjen e qendrave grumbulluese së paku në shtatë qendra të Kosovës- Qendrat do të ngrihën sipas sistemit PPP;
AKR garanton:· toka do të shfrytëzohet në mënyrë racionale dhe do të
arrijmë që sistemet e ujitjes – Ibër dhe Radoniq, të shfrytëzohen maksimalisht;
· Departamenti i Bujqësisë do të sigurojë që tregu i Kosovës gjithmonë të ketë sasi të mjaftueshme të drithërave, bukë për popullatën e ushqime për shtazët, duke krijuar edhe rezerva shtetërore;
· siguri për plasmanin e produkteve bujqësore, duke pasur për bazë konkurrencën e lirë në treg;
· subvencionimin e produkteve, përmes të cilit mundësohet që fermeri të arrijë një nivel të kënaqshëm të rentabilitetit dhe proabilitetit;
· përmes subvencioneve të stimulohet ndryshimi i kulturave të prodhimit bujqësor, nga kulturat tradicionale kah atyre të destinuara për përpunim industrial, zëvendësim të produkteve nga importi, apo për eksport;
· subvencionimin e mbjelljes së elbit të birrës dhe të duhanit;
· stimulimin përmes granteve dhe subvencioneve të ngritjes së fermave komerciale të gjedhëve për qumësht dhe mish, të deleve, të dhive dhe të derrave;
· stimulimin përmes granteve dhe subvencioneve të ngritjes së fermave komerciale të shpezëve (pula vojse dhe për mish);
· margjinat e timit për të gjithë fermerët që prodhojnë produkte të caktuara strategjike.
· Blegtorët individualë të lidhen ndërmjet vetes për të krijuar shoqata, apo kooperativa, me qëllim të forcimit të ndikimit të tyre në treg;
elirative për të përmirësuar cilësinë e tokës; 22
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
· Ofrimin e masave stimuluese për investimin e kapitalit privat dhe krijimin e kushteve të favorshme investive për mërgimtarët tanë dhe investitorët e huaj;
· Zonimin e tokave bujqësore përmes komasacionit, rritjen e sipërfaqeve bujqësore në viset rurale dhe ndërmarrjen e masave melirative për të përmirësuar cilësinë e tokës;
· angazhimin për rritjen e madhësisë së fermave;· dhënien e granteve dhe subvencioneve për zgjerimin e
kapaciteteve të serave me ngrohje me qëllim të sigurimit të pandërprerë të prodhimit gjatë tërë vitit;
· mbrojtjen e prodhimit vendor përmes politikave të favorshme skale, veçanërisht përmes kuotave importuese, mbrojtjes sezonale të tregut të prodhimeve, uljes së kostos së prodhimit duke hequr akcizën e naftës dhe prodhimit brenda vendit të inputeve si fara dhe pleh;
· krijimin e një programi shtetëror për përmirësimin gjenetik të drithërave në përputhje me kushtet klimatike në Kosovë;
· krijimin e mundësive ligjore që mbështetja e prodhimit vendor të bëhet edhe përmes lidhjes së prodhuesve vendorë me të gjitha institucionet publike, ashtu që kuzhinat e tyre të furnizohen me produkte ushqimore vendore;
· planikim më të mirë, organizim të shtuar dhe futje e ekspertizës profesionale drejt rritjes së aftësisë konkurruese (rendimentit dhe cilësisë) do të bëhet lidhja e prodhuesve bujqësorë me Fakultetin e Bujqësisë, Institutin Bujqësor të Kosovës si dhe Institucioneve të tjera nga ky sektor;
· zbatimin e përpiktë të ligjit për pyjet:
AKR për Mbrojtjen e pyjeve do të kërkojë:· Krijimin e policisë pyjore;· Raporte për gjendjen në pyje në çdo gjashtë muaj· Pyllëzimin (nga 460 mijë hektarë pyje sa kemi, do t'i shtojmë
me pyllëzim çdo vit nga 5%);· Do të ndërmarrim masa që për secilin dru të prerë të mbillen dy
të tjerë;
AKR PËR UJIN DHE SISTEMET E UJITJES · Do të implementojmë projektin për rregullimin e shtretërve
të lumenjve dhe do të ndalojë rreptësisht shfrytëzimin e paligjshëm të lumenjve - si të ujit, ashtu edhe të rërës;
· Do të llojmë punët në ndërtimin e Hidrosistemit Lepenci; · Do të rivitalizojmë dhe ndërtojmë ujësjellës me standarde, do
të ndërlidh furnizimin e ujit nga Hidrosistemi Lepenci deri në Badoc, do të projektojmë digën në Marec dhe ndërlidhjen e saj me Badocin, si dhe digën në Grykën e Kaçanikut (kjo e fundit do të kombinohet me hidrocentralin).
23
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
· Do të sigurojmë ujë për pije, për bujqësi dhe për industri për Komunën e Ferizajt, të Shtimes, Vitisë dhe të Gjilanit përmes Hidrosistemit Lepenci;
· Në Anamoravë do të ngriten sisteme për mbrojtjen e tokës nga erozione dhe nga përmbytjet;
· Do të ndërtojmë diga për ujë aty ku është e mundur, pasi Kosova ka lluar ta ndjejë mungesën e ujit.
ENERGJIAo Lehtësim procedurash për licencimin e kompanive në
prodhimin e energjisë nga burimet e ripërtëritshmeo Ngritja e hidrocentraleve të voglao Projekt energjetik nëpërmjet gazikimit
Që nga vitet e pasluftës Qeveria e Kosovës ka mbetur vetëm në idenë për ngritjen e termocentraleve të reja duke shfrytëzuar rezervat e qymyrit. Por, nuk a ecur më tutje. Nuk ka asnjë kilovat më shumë energji të prodhuar.Kosova ka 12.4 miliardë tonelata qymyr, ndërsa gjatë vitit eksploatohen 8-10 milionë tonelata, kryesisht për prodhimin energjisë elektrike. Në funksion janë tri blloqe të termocentralit “Kosova A”, me fuqi prodhuese 551 megavatësh, si edhe dy blloqe të TC “Kosova B” me 620 megavat. Në total fuqia prodhuese e termocentraleve është 1.171 megavat. Hidrocentralet kanë fuqi 49.5 megavat, ndërsa nga burimet e tjera të ripërtëritshme- 1.5 megavat.Vlerësohet se ka potenciale ujore për ngritjen e hidrocentraleve me fuqi prej 130 megavatësh, përkatësisht me kapacitete prodhuese mesatare vjetore 621 magavatorë. Këtu mungojnë studime të hollësishme, posaçërisht ato të zibilitetit.Shqetësues është fakti se mungesa e energjisë elektrike është shndërruar në faktorin limitues për zhvillim ekonomik. Madje, as ndërtimi i termocentralit të ri me kapacitet prej 500 megavatësh nuk ofron zgjidhje, meqenëse edhe pas përfundimit të tij, Kosova do të përballet me mungesë të energjisë elektrike. Në sektorin energjisë ka ndodhur privatizimi i rrjetit dhe i distribucionit, i cili ka kaluar përmes procedurave të dyshimta e jotransparente, që së fundit vendin nuk i ofroj asnjë të mirë. Vazhdon mungesa e energjisë elektrike dhe reduktimet- si për konsumatorët në sektorin e amvisnisë, ashtu edhe në atë komercial.
24
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
Pa energji elektrike nuk ka zhvillim ekonomik.
· AKR-ja zhvillimin e sektorit të energjisë do ta bëjë përbrenda konceptit të shtetit zhvillimor në funksion të rritjes së qëndrueshmërisë ekonomike të Kosovës, të mirëqenies së qytetarëve të saj , si edhe arritjes së sigurisë energjetike të vendit;
· Do ta stabilizojmë furnizimin me rrymë brenda gjashtë muajsh- përmes shfrytëzimit maksimal të burimeve të brendshme, rritjes së eçencës, shkëmbimit me Shqipërinë dhe importi me çmim të përballueshëm;
· Agjencia Kosovare e Participimit do të qeverisë Me qymyrin si resurs nacional , politikat e së cilës do të bazohen nëzhvillimin dhe stabilizimin sektorit të energjisë, thithjen e investimeve dhe mbështetjen e kërkesave për eksploatim të qymyrit, nëse ato garantojnë një interes të përgjithshme dhe janë miqësore me ambientin;
· Financimi i njësive të reja energjetike do të behët nga investimet private, kredi nga prodhuesit e teknologjisë, kredi të buta nga institucionet nanciare, bonot korporatave dhe alternativë e fundit mbeten fondet publike dhe buxheti i Kosovës;
· Do të përshpejtohet ndërtimi i termocentralit “Kosova e Re”;
· Do t'i rigjenerojmë gjeneratorët e Termocentralit “Kosova A”, të cilët do të lëshohen në punë në mënyrë sukcesive brenda tri vitesh. Energjia elektrike do të prodhohet sipas teknologjive më të avancuar, pa asnjë rrezik për ndotjet- përkatësisht ajo do të jetë në kuadër të standardeve të pranuara nga Bashkimi Evropian;
· Do t'i rikonstruktojmë gjeneratorët e TC “Kosova B”;· Do ta projektojmë termocentralin e ri prej 630 MË, me gaz, i cili
do të përtohet nga linjiti. Më i theksuari në këtë projekt do të jetë kriteri ambiental- gaz pa ndotje, si edhe ai kostos- që çmimi për kilovat I energjisë së prodhuar nga gazi të jetë i përballueshëm për konsumatorët;
· Do të mundësojmë ndërtimin e gjeneratorëve për prodhimin e energjisë nga burimet ripërtëritshme- era, energjia diellore dhe biomasa;
· Do të mundësohet ngritja e hidrocentraleve të vogla, për instalimin gjeneratorëve me fuqi të përgjithshme prej 130 MË, të cilat do të jenë miqësore me ambientin dhe nuk do të ndryshojnë rrjedhene lumenjve dhe sasinë e ujit që rrjedh;
· Do ta implementojmë projektin energjetik nëpërmjet gazikimit, i cili do ta zgjedh në mënyrë afatgjate problemin e energjisë. Lidhja me rrjetin evropian të gazit do të bëhet përmes Shqipërisë energjisë elektrike nga burimet e ripërtëritshme;
25
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
· do të kërkojmë me ligj që ndërtimet që do të bëhen në Kosovë të jenë të kushtëzuara me zero kalori humbje (izolime sipas standardeve të kohës);
· Do të përshpejtohet zbatimi i programit për eçiencë të energjisë elektrike;
· Do të lehtësohen procedurat për licencimin e kompanive për prodhimin e ene
· Do të krijojmë kushte ligjore-teknike që mundësojnë trajtimin e të gjitha marrëveshjeve e kontratave me ente/subjekte të brendshme e të jashtme për një analizë dhe auditim të përgjithshëm, e posaçërisht të kontratave themelore që k anë të bëjnë me privatizimin dhe transformimet pronësore nësektorine energjisë , me qëllim të revidimit eventual të marrëveshjeve në pjesët ku janë krijuar raporte të dëmshme kontraktuale, raporte të dëmshme për sovranitetin e shtetit të Kosovës, për interesat e popullit të Kosovës, apo i cilës do të drejtë njerëzore të tuar në legjislacionin vendor e ndërkombëtar;Do të mbulohen 100 %, nevojat e biznesit për energji elektrike stabile dhe cilësore duke hequr të gjitha sistemet e kategorizimeve dhe të kushtëzimeve të ndryshme;
· Do të marrim hapa që Kosova urgjentisht të anëtarësohet në Kartën Evropiane Energjetike, Transmisionet Evropiane Energjetike dhe Protokollet përkatëse që lidhen me energjinë. Po ashtu,
Do ta krijojmë Agjencinë Kombëtare të Energjisë (AKE).
AKR dhe sektori i minierave dhe “Trepça”Sektori minerar dhe ai i përpunimit të mineraleve është në pozitën më të rëndë , madje edhe përballë rrezikut që të degradohet deri në pamundësinë e aktivizimit të sërishëm. “Trepca” nuk është aktive si tërësi. Në tri zona të mineraleve- në Stantërg, Artanë dhe Leposaviq eksploatohen deri në 250 mijë tonelata xehe të plumbit dhe të zinkut, prej të cilave nxirren rreth 20 mijë tonelata koncentrat plumbi dhe zinku si produkte për treg. Do të thotë se produkti nal është i njëjtë sikurse para 70-80 vjetësh. Vëlli i i prodhimit, si në miniera, ashtu edhe në otacione paraqet vetëm 20 për qind të kapaciteteve.Minierat e tjera nuk janë aktive, pos atyre të qymyrit. Ka dështuar privatizimi i minierave të jometaleve në Golesh dhe në Strezovc, i cili ishte bërë në formën më të keqe të mundshme. Tash është momenti i fundit të mendohet jo vetëm për zhvillimin e sektorit të minierave, por së pari për shpëtimin e tyre nga shkatërrimi dhe mbyllja.AKR-ja ka zgjidhje edhe për këtë sektor dhe strategjia do të nisë të implementohe që në ditën epara të qeverisjes së saj.
26
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
KOMPLEKSI METALURGJIK Trepça· “Trepça” me të gjitha asetet e saj metalurgjike, kimike, apo
shërbyese do të transformohen në pronësi publike, menaxhuar sipas parimeve të tregut;
· Qysh në muajt e parë të qeverisjes së AKR, të gjitha njësitë mbitokësore në kuadër të kompleksit “Trepça” do të jenë objekt i studimit të zibilitetit, përmes të cilit do të identikohet se sa është aty i arsyeshëm investimi dhe shuma që duhet të investohet;
· Përmes studimit do të identikohet shuma e borxheve, trajtimi i të cilave do të bëhet nga Oda e Veçantë;
· Të gjitha investimet do të realizohen me kapital privat, ndërsa “Trepça” vazhdon edhe më tutje të mbetet në pronësi publike;
· Do të aktivizohen të gjithanjësitë e “Trepçës”, për të cila dëshmohet arsyeshmëria ekonomike dhe mundësia për nancimin e investimeve;
· “Trepça” si ndërmarrje publike do të jetë në mirëbesim të Agjencisë së Participimeve, e cila do të ndërmerr të gjitha veprimet për aktivizimin e saj;
REZERVAT E TJERA MINERARE· Rezervat minerare në Kosovë janë pronë e qytetarëve të
Kosovës dhe ato nuk mund të tjetërsohen nga askush;· Shfrytëzimi i rezervave minerare do të mundësohet përmes
licencimit të kompanive , proces që denon mënyrën e shfrytëzimit si në sasi, ashtu edhe në kohë;
· Shfrytëzimi i rezervave bëhet përmes pagesës së rentës minerare, ku 40 për qind të shumës i refondohen komunës në territorine së cilës bëhet eksploatimi I xehes;
· Urgjentisht do të mundësojmë koncesione për eksploatimin e mineraleve, duke rezervuar gjithmonë kontrollin nga shteti i Kosovës me aksion të artë dhe participim nga Agjencia Kosovare e Participimeve nëse ato konsiderohen se do të jenë rentabile. Ndryshe ato do të konservohen;
· Investimet në miniera dhe në njësitë për përpunimin e mëtejmë të nancohen nga kapitali privat, kredi nga prodhuesit e teknologjisë, kredi të buta nga institucionet nanciare, bonot korporatave dhe alternativë e fundit mbeten fondet publike dhe buxheti i Kosovës
27
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
KOMUNIKIMET ELEKTRONIKE DHE SHËRBIMET POSTAREo Rregulla strikte për burimet e shtershmeo Mënjanimi ndërhyrjet nga operatorët jashtë Kosovëso Shumica e pronësisë në TiK dhe PK do jetë publike
Sektori i telekomunikimaeve në Kosovë është drejt degradimit, posacërisht për shkak të keqmenaxhimit yë kompanisë më të madhe në këtë sektor- Telekomit të Kosovës. Dështuan tentimet për privatizmin e saj. AKR-ja ka vizion për të konsoliduar dhe për të rritur këtë sektor:
· Do të vendoset një sistem unik në fushën e komunikimeve elektronike dhe shërbimeve postare në tëgjithë territorin e Republikës së Kosovës;
· Do të vendosen rregulla strikte dhe largpamëse në lidhje me ndarjen dhe shfrytëzimine burimeve të shterrshme;
· Do të rishikohet në llim të qeverisjes së vet organizimi i sektorëve, duke vendosur e përditësuar planet, numeracionet, kodin postar,etj.;
· Do të garantohet që asnjë operator në fushën e komunikimeve elektronike dhe shërbimeve postare nuk mund të operojë brenda tregut të Republikës së Kosovës pa autorizim nga ARKEP-i dhe në dëm të interesave shtetërore;
· Do të mënjanojmë ndërhyrjet nga operatorët jashtë Kosovës, në bashkëpunim me ARKEP-in, nëpërmjet bisedave me Republkimën e Shqipërisë dhe me shtetet fqinje
· Do të ndërmerren masa të reciprocitetit me Serbinë menjëherë në fushën e komunikimeve elektronike dhe të shërbimeve postare;
· do të analizohet dhe do të auditohet tregu, operimi dhe operatorët, si edhe do të merren masa aty ku konstatohet se është shkaktuar dëme në këtë sektor;
· AKR do të insistoj që shtrirja e shërbimeve nuk duhet të ketë synim vetëm timin, por edhe interesin publik të mbulimit të territorit me rrjet funksional të komunikimeve elektronike dhe shërbimeve postare, për cka do të aplikohen politika përkatëse imponuese, por edhe lehtësuese;
· Do të angazhohemi për mundësimin e portabilitetit të numrave në një periudhë afatmesme
· Do të ngremë nyje të reja komunikuese dhe forcimin e atyre aktuale, si edhe universalizmin e tyre. Këto nyje të lidhen me të ngjashmet në Republikëne Shqipërisë;
Do të angazhohemi për sigurimin e tarifave sociale për shërbime
të domosdoshme në fushën e komunikimeve elektronike dhe të
shërbimeve postare, duke respektuar të drejtën që secili qytetar të
ketë mundësi që të shfrytëzojë shërbimet publike,
28
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
Kompanitë publikeKrahas masave për forcimin e tregut, AKR ka konceptin e qartë edhe për rritjen e vlerës së ndërmarrjeve publike në këtë sektor - Telekomi i Kosovës dhe Posta e Kosovës, duke ruajtur besnikërisht orientimin liberal.
· Do të angazhohemi që Kompania Telekomi i Kosovës (TiK) dhe Postat e Kosovës (PK) do të mbeten 100% në pronësi publike dhe të organizohen si shoqëri aksionare;
· Do të angazhohemi për konsolidimin dhe ngritjen e vlerës së kompanive TiK dhe PK, duke garantuar zbatimin e ligjit për borde dhe menaxhment profesional dhe jo-partiak;
· Do të mundësojmë që Kompanitë TiK dhe PK , veçanërisht TiK, të mos të konsiderohen si burim i të hyrave në buxhet përmes dividentit. Dividenti të investohet për qëllim të nancimit të projekteve zhvillimore;
· Do të bëjmë rivlerësimin e të gjitha kontratat komerciale të TiK dhe PK dhe të analizohet arsyeshmëria e vazhdimit të tyre, duke pasur kujdes që ky proces të zhvillohet në përputhje me ligjet dhe procedurat ligjore;
· Privatizimi i TiK dhe i PK nuk do të jetë synim parësor, ai mund të bëhet në momentin më të volitshëm që identikon tregu. Pra, atëherë kur mund të arrihet çmimi maksimal;
· Do të ndërmerren masa për rritjen e investimeve, reduktimin e shpenzimeve dhe ngritjen e protabilitetit;
· TiK dhe PK duhet të sigurojnë nancimin dhe investimet përmes kredive nga prodhuesit e teknologjisë, fondet e BE-së dhe investimet private, aty ku ato janë të përdorshme, dhe duke u siguruar që në këto raste shumica e pronësisë në këto ndërmarrje të jetë gjithnjë në pronësi publike;
· Financimi nga Buxheti i Republikës së Kosovës dhe fondet publike mund të bëhet në situata emergjente dhe të jashtëzakonshme;
29
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
INFRASTRUKTURA RRUGORE DHE HEKURUDHOREo Të gjithë qytetet lidhje me rrugë magjistraleo Përfundimi i rrugëve magjistrale Prishtinë- Pejë dhe Prishtinë-
Mitrovicë, llimi i Pejë- Deçan- Gjakovë- Prizren dhe lidhja me autostradën Prishtinë-Durrës
o Elektrikimi i rrjetin hekurudhor
Edhe pse në dhjetë vitet e fundit investimet publike kryesisht kanë qenë të përqëndruara në sektorin e infrastrukturës rrugore, mirëpo, ky rrjet ende nuk është funksional, ka shumë vonesa në implementimin e projekteve, shpenzimi i parasë publike në këtë sektor po bëhet pa kontroll, ndërsa vendi ende ka probleme për qarkullim të brendshëm, ashtu edhe për lidhje me rrjetin ndërkombëtar të rrugëve.Ndërkaq, infastrutkura rrugore është lënë në në harrëse. Madje, asaj po i humbin edhe gjurmët. AKR-ja në qeverisje do të zgjidhë të gjitha këto probleme, madje me një kosto shumë më të lirë.
· Do të kenë lidhje me rrugë magjistrale të gjitha qytetet;· Gjilani do të lidhet me autostradë , e cila do të vazhdojë
deri te Dheu i Bardhë, pa shkaktuar ngarkesa të mëdha për buxhetin.
o Financimi I saj do të bëhet përmes dhënies me koncesion. Nëse kjo nuk arrihet, atëherë do të nancohet nga buxheti, por për një periudhë së paku 5 vjeçare, ashtu që pagesate vjetore mos të krijojnë ngarkesë buxhetore, si edhe të mos reduktojnë investimet në sektorët e tjerë;
· Do të përfundojë ndërtimi i rrugëve magjistrale Prishtinë- Pejë dhe Prishtinë- Mitrovicë, ndërsa do të lloj ndërtimi I rrugës magjistrale Pejë- Deçan- Gjakovë- Prizren dhe lidhja e saj me autostradën Prishtinë-DurrësNë vitin e parë të qeverisjes
· Do të jepet në koncesion mirëmbajtja e autostradave;· Do të sigurohet mirëmbajtje më e mirë e rrugëve- · Do të llojë projektimi i tunelit Deçan-Vuthaj për të krijuar
komunikimin ndërshqiptar dhe me detin shqiptaro/malazez.
INFRASTRUKTURA HEKURUDHORE· Do ta elektrifikojmë rrjetin hekurudhor, si edhe do të
ndërtojmë hekurudhë që përballon transportin e peshave të rënda dhe shpejtësi të mëdha;
· Do ta rindërtojmë infrastrukturën përcjellëse së bashku me rrjetin e brendshëm- shinat industriale;
30
EK
ON
OM
IA, T
RE
GT
IA D
HE
FIN
AN
CA
T
DEPARTAMENTI I PUNËS, SHËNDETËSISË DHE ÇËSHTJEVE SOCIALE
PUNA DHE ÇËSHTJET SOCIALE
Secila familje në Kosovë së paku një të punësuar
Fuqizim i zyrave të punës
Investime në infrastrukturën shëndetësore.
www.akr-ks.com
32
AKR për krijimin e vendeve të punës dhe rrjetin e përkujdesjes sociale AKR është shumë e vetëdijshme për rëndësinë që ka vendi i punës për mirëqenien dhe dinjitetin e secilit individ dhe secilës familje. Reduktimi domethënës i numrit të papunëve është prioriteti më i lartë i yni, në shërbim të të cilit do të vihen të gjitha politikat, angazhimet dhe kapacitetet e Kosovës në përgjithësi dhe tonat në veçanti. Synim i AKR-sëështë që secila familje në Kosovë të ketë së paku nga një të punësuar. Si parti liberale, AKR-ja do të bëjë reformë në tregun punës. Qytetarët e Kosovës kanë nevojë për vizionin liberal, ku të drejtat e tyre janë mbi çdo gjë. Ku zëri i tyre dëgjohet në çdo moment. Ku mundësitë e ofruara janë të barabarta për secilin dhe ku pengesat për qasje në tregun punës nuk do të jenë prezente. Objektivat tona drejtohen në ofertën e punës, në kërkesën për punë dhe në vet mekanizimin e tregut të punës:
Ndihmat për të papunë do t'i dizajnojmë në atë mënyrë që ato të ofrojnë mbrojtje të punëtorëve nga papunësia eventuale, por do e kuzojmë periudhën e benecioneve në mënyrë që të mos shkatërrojmë interesimin e tyre për të kërkuar punë aktivisht. Në ato raste kur shanset për riaktivizim në tregun e punës janë minimale për shkak të moshës së shtyrë apo mungesës së kualikimeve të kërkuara, do të shqyrtojmë edhe mekanizmat për pensionim të parakohshëm. Kjo do të na lehtësojë fokusimin në ata të papunë të cilët mund të rikualikohen me sukses.
Sistemi i edukimit do të modikohet në mënyrë që të ecë në harmoni me kërkesat e tregut dhe përshtatjet strukturore të ekonomisë. Posaçërisht do të punohet në ngritjen e shkollave profesionale, të cilat do të bëjnë përgatitjen dhe kualikimin e të rinjëve për prole për të cilat i kërkon tregu.
Do të punohet ngushtë me shoqatat e punëdhënësve të Kosovës, komunitetin joqeveritar dhe me agjencione e institucione ndërkombëtare si Banka Botërore, UNDP, ETF, ILO e të ngjashme me synim të rritjes së aftësisë së punëkërkuesve për të gjetur punë. Këto aktivitete sidomos do t'i drejtojmë në aftësimin profesional të të rinjve si në zonat urbane ashtu edhe rurale.
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
UN
ËS
,S
HË
ND
ET
ËS
ISË
DH
E
ÇË
SH
TJE
VE
SO
CIA
LE
Angazhimi në përmirësimin e ofertës së punës nuk do të ishte komplet pa përmirësuar edhe kërkesën për punë. Me politikat tona aktive do të mbështesim nanciarisht bizneset që absorbojnë punëkërkues e sidomos për rastet e të papunëve afatgjatë. Ofrojmë mbështetje me kredi të volitshme për ata individë me ide që synojnë hapjen e bizneseve të reja të vogla apo të mesme.Në fushën e infrastrukturës garantojmë vende të punës përmes projekteve të investimeve publike apo partneriteteve me sektorin privat.
Në vetë tregun e punës synojmë fuqizimin e zyrave për punësim në mënyrë që të shërbejnë si ndërmjetës të mirëlltë mes ofertës dhe kërkesës për punë. Do të pajisim zyrat për punësim me bazën e të dhënave ku punëkërkuesit do të informoheshin vetë me vendet e hapura të punës, kurse punëdhënësve do t'i ofrohet qasje në i n fo r m a t a t m b i d i s p o n u e s h m ë r i n ë d h e k u a l i k i m e t e punëkërkuesve.
-Do të gjejmë mekanizma që e ngrisin mobilitetin e fuqisë punëtore brenda Kosovës. Tregun e punës do ta liberalizojmë me çka do të ulim koston e punësimit për punëdhënës. Do të rishikojmë dhe kompletojmë legjislacionin primar dhe sekondar që rregullon funksionimin e tregut të punës, të drejtat dhe obligimet e punëdhënësve dhe punëmarrësve. Do të punojmë për fuqizimin dhe zbatimine përpiktë tëkontratave të punës si mekanizëm standard i rregullimit të marrëdhënieve punëmarrës-punëdhënës. Një segment tjetër me rëndësi të madhe për AKR-në është edhe gjetja e mundësive për lehtësim të përkohshëm të tregut të punës përmes aranzhimeve me ato shtete që përballen me mungesë të fuqisë punëtore.
-Me këto shtete do të gjejmë ato fusha ekonomike ku mungesa e fuqisë punëtore do të plotësohej me punëkërkues kosovarë. Kjo do të lehtësojë buxhetin tonë duke zvogëluar shpenzimet për mbështetje të të papunëve, do të gjenerojë të hyra për familjet e punëtorëve, të cilat pastaj do të nxisnin kërkesën për mallra vendore tek ne. Në afat të gjatë beneti shtesë do të manifestohet në materializimin e shkathtësive të tuara në vendet e huaja dhe të kapitalit të akumuluar përmes investimeve në Kosovë të punëtorëve të kthyer.
-Poashtu AKR do të dalë me ofertë serioze për diasporën tonë, me qëllim të që tëinvestojnë punën dhe dijen e tyre në shërbim të ngritjes së mirëqenies së tyre dhe të zhvillimit ekonomik të vendit.
33
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
UN
ËS
,S
HË
ND
ET
ËS
ISË
DH
E
ÇË
SH
TJE
VE
SO
CIA
LE
AKR për krijimin e vendeve të punës dhe rrjetin e përkujdesjes sociale
AKR është shumë e vetëdijshme për rëndësinë që ka vendi i punës për mirëqenien dhe dinjitetin e secilit individ dhe secilës familje. Reduktimi domethënës i numrit të papunëve është prioriteti më i lartë i yni, në shërbim të të cilit do të vihen të gjitha politikat, angazhimet dhe kapacitetet e Kosovës në përgjithësi dhe tonat në veçanti.
Synim i AKR-së është që secila familje në Kosovë të ketë së paku nga një të punësuar. Si parti liberale, AKR-ja do të bëjë reformë në tregun e punës. Qytetarët e Kosovës kanë nevojë për vizionin liberal, ku të drejtat e tyre janë mbi çdo gjë. Ku zëri i tyre dëgjohet në çdo moment. Ku mundësitë e ofruara janë të barabarta për secilin dhe ku pengesat për qasje në tregun punës nuk do të jenë prezente. Objektivat tona drejtohen në ofertën e punës, në kërkesën për punë dhe në vet mekanizimin e tregut të punës:
· Ndihmat për të papunë do t'i dizajnojmë në atë mënyrë që ato të ofrojnë mbrojtje të punëtorëve nga papunësia eventuale, por do e kuzojmë periudhën e benecioneve në mënyrë që të mos shkatërrojmë interesimin e tyre për të kërkuar punë aktivisht. Në ato raste kur shanset për riaktivizim në tregun e punës janë minimale për shkak të moshës së shtyrë apo mungesës së kualikimeve të kërkuara, do të shqyrtojmë edhe mekanizmat për pensionim të parakohshëm. Kjo do të na lehtësojë fokusimin në ata të papunë të cilët mund të rikualikohen me sukses.
· Sistemi i edukimit do të modikohet në mënyrë që të ecë në harmoni me kërkesat e tregut dhe përshtatjet strukturore të ekonomisë. Posaçërisht do të punohet në ngritjen e shkollave profesionale, të cilat do të bëjnë përgatitjen dhe kualikimin e të rinjëve për prole për të cilat i kërkon tregu.
· Do të punohet ngushtë me shoqatat e punëdhënësve të Kosovës, komunitetin joqeveritar dhe me agjencione e institucione ndërkombëtare si Banka Botërore, UNDP, ETF, ILO e të ngjashme me synim të rritjes së aftësisë së punëkërkuesve për të gjetur punë. Këto aktivitete sidomos do t'i drejtojmë në aftësimin profesional të të rinjve si në zonat urbane ashtu edhe rurale.
· Angazhimi në përmirësimin e ofertës së punës nuk do të ishte i plotë pa përmirësuar edhe kërkesën për punë. Me politikat tona aktive do të mbështesim nanciarisht bizneset që absorbojnë punëkërkues e sidomos për rastet e të papunëve afatgjatë.
34
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
UN
ËS
,S
HË
ND
ET
ËS
ISË
DH
E
ÇË
SH
TJE
VE
SO
CIA
LE
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
UN
ËS
,S
HË
ND
ET
ËS
ISË
DH
E
ÇË
SH
TJE
VE
SO
CIA
LE
Ofrojmë mbështetje me kredi të volitshme për ata individë me ide që synojnë hapjen e bizneseve të reja të vogla apo të mesme.Në fushën e infrastrukturës garantojmë vende të punës përmes projekteve të investimeve publike apo partneriteteve me sektorin privat.
· Në vetë tregun e punës synojmë fuqizimin e zyrave për punësim në mënyrë që të shërbejnë si ndërmjetës të mirëlltë mes ofertës dhe kërkesës për punë. Do të pajisim zyrat për punësim me bazën e të dhënave ku punëkërkuesit do të informoheshin vetë me vendet e hapura të punës, kurse punëdhënësve do t'i ofrohet qasje në informatat mbi disponueshmërinë dhe kualikimet e punëkërkuesve.
· -Do të gjejmë mekanizma që e ngrisin mobilitetin e fuqisë punëtore brenda Kosovës.
· Tregun e punës do ta liberalizojmë me çka do të ulim koston e punësimit për punëdhënës. Do të rishikojmë dhe kompletojmë legjislacionin primar dhe sekondar që rregullon funksionimin e tregut të punës, të drejtat dhe obligimet e punëdhënësve dhe punëmarrësve. Do të punojmë për fuqizimin dhe zbatimine përpiktë tëkontratave të punës si mekanizëm standard i rregullimit të marrëdhënieve punëmarrës-punëdhënës.
· Një segment tjetër me rëndësi të madhe për AKR-në është edhe gjetja e mundësive për lehtësim të përkohshëm të tregut të punës përmes aranzhimeve me ato shtete që përballen me mungesë të fuqisë punëtore.
· -Me këto shtete do të gjejmë ato fusha ekonomike ku mungesa e fuqisë punëtore do të plotësohej me punëkërkues kosovarë.
· Kjo do të lehtësojë buxhetin tonë duke zvogëluar shpenzimet për mbështetje të të papunëve, do të gjenerojë të hyra për familjet e punëtorëve, të cilat pastaj do të nxisnin kërkesën për mallra vendore tek ne. Në afat të gjatë beneti shtesë do të manifestohet në materializimin e shkathtësive të tuara në vendet e huaja dhe të kapitalit të akumuluar përmes investimeve në Kosovë të punëtorëve të kthyer.
· -Po ashtu AKR do të dalë me ofertë serioze për diasporën tonë, me qëllim të që të investojnë punën dhe dijen e tyre në shërbim të ngritjes së mirëqenies së tyre dhe të zhvillimit ekonomik të vendit.
· Me politikat tona ofrojmë ulje të shpejtë të normës së papunësisë duke lehtësuar kështu edhe buxhetin e vendit nga shpenzimet për mirëqenien shoqërore. Kjo do të na mundësojë që të rrisim mbështetjen për shtresat më të varfëra të shoqërisë dhe për ato kategori që nuk posedojnë me potencial për gjenerim vetanak të të ardhurave.
35
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
UN
ËS
,S
HË
ND
ET
ËS
ISË
DH
E
ÇË
SH
TJE
VE
SO
CIA
LE
· Tretman të veçantë ofrojmë për familjet e invalidëve dhe dëshmorëve të luftës çlirimtare, të cilëve do tu ofrohet mbështetje në secilin aspekt, duke lluar nga të ardhura që mjaftojnë për një jetë me dinjitet, mbulim i shpenzimeve të edukimit të fëmijëve në të gjitha nivelet, mbulim i shpenzimeve për shëndetësi, dhe përfshirje aktive në masat për aftësim profesional.
· AKR duke kultivuar vlerat bazike liberale, nuk do të lejojë poshtërimin e mëtejmë të pensionistëve të Kosovës. Ata do të gëzojnë vendin e tyre të merituar në shoqërinë kosovare. Sistemi i pensioneve bazë do të modikohet në favor të diferencimit të atyre pensionistëve që kanë kontribuar rregullisht në fondin pensional. Fuqimisht do të insistojmë që mjetet e derdhura në këto fonde t'i kthehen kontribuesve.
SHËNDETËSIAProporcion i buxhetit sipas vendeve të rajonit Ripërtrirje të infrastrukturës shëndetësore Reformimin të studimeve mjekësore
AKR garanton një llim dhe vazhdim të shëndetshëm të jetës, sepse ruajtja e shëndetit dhe parandalimi i sëmundjeve do të jetë thelbi i sistemit shëndetsor të Kosovës. Kjo do arrihet me
metoda preventive, tё miratuara nga departamenti i shëndetsisë në një kornizë të rregulluar me ligj, për të gjitha nivelet e shërbimeve shëndetësore. Kjo do të përfshijë edukimin e popullit duke shfrytëzuar përvojën e organizatave si Organizata Botërore për Shëndetësi, si për shembull promovimin për zvogëlimin e përdorimit pasiv të duhanit.
AKR garanton që strategjia e shëndetësisë në Kosovë do të bazohet në këto principe: profesionalizëm; kujdes të barabartë dhe jo diskriminues për të gjithë qytetarët e Kosov�s, ekasitet, kosto-efektivitet, përshtatshmëri, kualitet të kujdesit, qëndrueshmëri, përgjegjësi, transparencë dhe disiplinë.
36
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
UN
ËS
,S
HË
ND
ET
ËS
ISË
DH
E
ÇË
SH
TJE
VE
SO
CIA
LE
· -AKR do të adresojë investimin në shëndetësi duke alokuar një proporcion të buxhetit që përputhet me vendet në rajon dhe me normat e propozuara nga Banka botërore për ekonomitë në zhvillim. Decitin e nancimit do e regullojmë duke optimizuar shpërndarjen e fondit për shëndetsi, p.sh. do të adresohet deciti për barna.
· AKR do të investojë në ripërtrirjen e infrastrukturës shëndetësore. Çdo departament shëndetësor i spitalit (apo shtëpi e mjekësisë familjare) do të furnizohet me pajisje të reja.
· AKR do të el iminojë keqmenaxhimin e resurseve shëndetësore; duke krijuar zyre speciale që merren me monitorimin e cilësisë së mjekimit, monitorimin e shpërndarjes së barnave në spitale, monitorimin e pastërtisë, etj.
· AKR garanton zvogëlim të mortalitetit (vdekshmërisë tek gjitha moshat) dhe të morbiditetit (proporcionin e njerëze të sëmurë në krahasim me ata të shëndoshë).AKR synon të mbrojë të rinjët nga pasojat e neglizhencës.
Ne do t'i edukojmë të rinjtë për pasojat që manifestohen nga duhani, alkoholi, droga, shtatëzanitë e pa dëshiruara, sëmundjet që barten me kontakte seksuale, etj. AKR do të mbështetë reformimin e menjëhershëm te studimeve mjekësore, duke investuar në hulumtimet shkencore të mjeksis� dhe duke promovuar baskëpunimin me spitale universitare të vendeve tjera. Kjo do të ketë benicion të shumështë: forcimin e kapaciteteve të kuadrove për shërbime shëndetësore, promovimin e një kulture ku mjekësia ec në një hap me zbulimet më të reja botërore, kompenzim të mëtejshëm për mjekët që i dedikojnë kohë hulumtimeve, zbatimin e teknlogjive më bashkëkohore, etj. Reformimi i studimeve mjekësore do mbështetë krijimin e institucioneve të shërbimeve që i mungojnë vendit, të cilat janë të domosdoshme për kompletimin e mbrojtjes shëndetësore të popullatës së Kosovës: Qendra Onkologjike; Reparti për Kirurgji Kardioinvazive; Qendra për Toksikologji; Qendra e Rehabilitimit nga përdorimi i drogave; Instituti për Farmakologji Klinike (për testimin e barnave vendore dhe të importuara, me qëllim të kontrollimit të barnave që janë në qarkullim). AKR-ja me fanatizmë do t'i përkushtohet arritjes së synimit që shëndetësia të oforij shërbime me kualitet të lartë për të gjithë qytetarët. AKR synon funksionimin e sistemit të integruar shëndetësor të Ko s ov ë s . K a ra k te r i s t i k a k r ye s o re t ë s i s te m i t t ë K o s ov ë s ështëbashkëpunimi i ngushtë me sektorin privat për të arritur një shërbim më të plotë për popullin e saj. Integrimi i këtij sistemi është i paraparë të ofrojë tre nivele të shërbimeve mjekësore.
37
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
UN
ËS
,S
HË
ND
ET
ËS
ISË
DH
E
ÇË
SH
TJE
VE
SO
CIA
LE
Kujdesi parësor- (niveli komunal) do të përfshijë qendrat e mjekësisë familjare, njësitë e ndihmës emergjente, kujdesin shtëpiak, shërbimet e lehonisë para dhe pas lindjes (por jo edhe shërbimet e lindjes, të cilat do jenë pjese e spitaleve), barnatoret, dentistët, ofrimin e shërbimeve të shëndetit mendor, etj.
Kujdesi dytësor- (niveli rajonal) do të përfshijë shërbimet spitalore dhe specialistike. AKR garanton ngritjen e cilësisë së shërbimeve shëndetësore dytësore që janë poliklinika specialistike, qendrat për shëndet mendor, qendrat rehabilituese, etj.
Kujdesi tretësor- (qendra) do të përfshijë Qendrën Klinike Universitare (QKU); institucionet e ndryshme kombëtare siç janë ai i Shëndetit Publik të Kosovës (IKSHP), i Transfuzionit të Gjakut, i Mjekësisë së Punës së Kosovës, i Mjekësisë Ligjore dhe i Psikiatrisë Forenzike.
Ne garantojmë që 70% të kujdesit mjekësorë të mbulohet në kujdesin parësor, 25% në kujdesin dytësor dhe vetëm 5% në atë tretësor.
AKR menjëherë do të fusë në funksion sistemin e sigurimit shëndetësor i cili do të mbulojë gjithë popullatën e Kosovës. Sigurimi shëndetësor mundëson shpërndarjen e rrezikut për shpenzime tejet të larta, që do të arrihet përmes bashkëpunimit me spitale të vendeve tjera, ku do të ketë marrëveshje për shërbimet mjekësore dhe numrin e pacientëve për vit, d.m.th. do të përdoret ekonomia e shkallës. AKR do të vendosë plafon për çmime të shërbimeve të ndryshëm që ofrohen nga mjekët në sektorin privat. Këto çmime do të mbështetin sigurimin shëndetësorë dhe do të ndihmojnë në eliminimin e pagesave informale.
AKR e mbështet qeverisjen ekase të shëndetësisë nëpërmjet Departamentit të Shëndetësisë, e cila mban përgjegjësinë për krijimin e politikave shëndetësore. AKR do të përkrah shoqata apo institucione profesionale për mjek, dentist, farmacist dhe biokimistKëto institucione do të kenë përgjegjësinë për një numër të faktor�ve, duke përfshirë planikimin strategjik, rregullativat mbi licencimin e klinikave private, mbylljen dhe hapjen e institucioneve shëndetësore, do të shqyrtojnë koniktin e interesit për mjekët që punojnë në sektorin publik dhe atë privatë, promovimin dhe përkrahjen për specializime përkatëse, promovimin për shpenzime më ekase në barna (duke përkrahur ekonominë e Kosovës), etj. AKR do të transformojë sistemin e kompensimit për personelin shëndetësor. Ai që tregon punë, ekasitet dhe cilësi do të ketë mundësi më të mëdha për përparim profesional dhe për përtime më të mëdha nga puna e ndershme që bënë. Ky lloj kompensimi do të eliminojë deformimin e moralit të nënpunësve shëndetësor dhe incidencën ekstenzive të pagesave informale dhe do të sigurojë shërbime të cilësisë së lartë për qytetarët. .
38
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
UN
ËS
,S
HË
ND
ET
ËS
ISË
DH
E
ÇË
SH
TJE
VE
SO
CIA
LE
DEPARTAMENTI I ARSIMIT, KULTURËS, RINISË DHE SPORTIT
PROGRAME TË POSAÇME PËR RININË
Investime në infrastrukturën shkollore, kulturore dhe
sportive
Përmirësimi të cilësisë së mësimdhënies
Mundësi të barabarta shkollimi për të gjithë fëmijët e
Kosovës
www.akr-ks.com
39
NIVELI PARASHKOLLOR – “SUPER FILLIMI”- Që fëmijët tanë të kenë llimin më të mirë të mundshëm në edukim, duhet përkrahur zhvillimin e tyre qysh nga niveli parashkollor. AKR përkrah përmirësimin e cilësisë dhe infrastrukturës bazë të këtyre institucioneve dhe ndër tjera do të bëjë:
· ndërtimin dhe hapjen e institucioneve parashkollore në numër të mjaftueshëm,
· rritjen e numrit të fëmijëve në programe parashkollore; · vijimin e obligueshëm që nga mosha 3 vjeçare për të ndikuar në
socializmin e tyre; · përcaktimin e rregullave të qarta për licencimin e institucioneve
parashkollore private; · shtimin e kuadrove të kualikuara për të punuar në këto
institucione; si dhe· inspektimin e vazhdueshëm të punës së institucioneve publike
dhe private parashkollore.
AKR angazhohet gjithashtu edhe për përmirësimin e vetë programit që duhet zhvilluar në këto institucione dhe parasheh:
· mësimin e hershëm dhe ofrimin e shërbimeve të kujdesit maksimal ndaj fëmijëve;
· llimin e mësimit të hershëm të gjuhëve të huaja; · programin e pasur sportiv dhe kulturor; · si dhe kujdesin e posaçëm ndaj fëmijëve me aftësi të kuzuara.
AKR garanton depolitizimin absolut të sistemit të edukimit në të gjitha nivelet në Kosovë, duke përkrahur dhe mbështetur vlerat profesionale dhe duke siguruar zbatimin e plotë të etikës profesionale nëpër institucionet e arsimit.
NIVELI I ARSIMIT FILLOR – “GJITHËPËRFSHIRJE-MUNDËSI E BARABARTË” AKR me gjithëpërfshirjen e fëmijëve në nivelin e arsimit llor nënkupton ofrimin e mundësisë së barabartë të shkollimit për të gjithë fëmijët e Kosovës pa marrë parasysh dallimet, qoftë sociale, etnike apo vendet ku ata jetojnë.
Kosova ka ndër pasuritë më të çmuara në botë – rininë dhe përkushtimi për ofrimin e mundësive më të mira për edukim dhe perspektivë në karrierë, garanton ta shndërrojë atë në energji pozitive dhe zhvilluese për vendin tonë. Ne konsiderojmë edukimin si ndër sektorët me prioritet parësor, prandaj edhe vizioni i ynë për shoqërinë kosovare është ta shndërrojë atë në SHOQËRI TË BAZUAR NË DIJE. AKR si parti liberale, e cila ka qëllim bartjen e përvojave dhe të traditës liberale evropiane në Kosovë, konsideron edukimin si faktor të stabilitetit shoqëror dhe avancimit të demokracisë;
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
· Ne premtojmë se jo vetëm që do t'i sjellim të gjithë fëmijët në shkolla, por do t'ua ndërtojmë dhe sjellim shkollat fëmijëve edhe në viset më rurale.
· Ne do të punojmë drejt plotësimit dhe përmirësimit të infrastrukturës së shkollave llore dhe përmirësimit të cilësisë dhe kualitetit të mësimit, me qëllim të rritjes së suksesit tek fëmijët.
· Ne do të bëjmë rishikimin e gjitha planprogrameve të reja duke ia përshtatur nevojave aktuale të Kosovës dhe fëmijëve tanë dhe sidomos do të bëhet rishikimi dhe reformimi i planprogrameve të kontestuara nga ekspertë të ndryshëm.
· Ne do të garantojmë zvogëlimin e numrit të nxënësve nëpër klasa deri në 25 persona, duke krijuar hapësirë të mjaftueshme për secilin nxënës dhe gjithashtu do të ofrojmë programin e mësimit në shtëpi ose spital për fëmijë të cilët për shkaqe shëndetësore nuk mund të jenë të pranishëm në shkollë, edhe pse janë të regjistruar.
· Ne do të punojmë drejt integrimit të fëmijëve “viktima” të mërgimit në shkolla, si dhe do të shkollojmë, edukojmë dhe mbështetim fëmijët e rrugës dhe familjet e tyre, me këtë rast do të realizohet eliminimi i plotë i punës së fëmijëve në Kosovë. Për këtë proces është e domosdoshme edhe ndihma e profesionistëve, prandaj ne do t'i rikthejmë pedagogët dhe psikologët nëpër shkolla.
· Ne do të sigurojmë realizimin e ligjit ekzistues për sigurimin e librave shkollorë dhe uniformave për të gjithë fëmijët, kurse për të ngritur vetëdijen e fëmijëve për të drejtat e tyre do të krijohet një program i veçantë, ashtu sikurse edhe për mësimin e gjuhëve të huaja, duke e shndërruar atë në argëtim.
NIVELI I ARSIMIT TË MESËM – “E ARDHME PËR TË GJITHË” Ndër objektivat kryesore të AKR-së në sferën e edukimit është që arsimi i mesëm (nga mosha 15 -18 vjeçare) të shndërrohet në edukim të obligueshëm.Në anën tjetër, AKR merr obligim edhe përmirësimin e jetës kulturore dhe shoqërore, me këtë rast do të ndërtojë infrastrukturë përkrahëse si, qendra kulturore, rinore, rekreative-sportive, etj.
· Ne do t'i furnizojmë me kompjuterë të gjitha shkollat e mesme dhe do të sigurojmë qasje në internet, me qëllim aftësimin e nxënësve nga të gjitha viset e Kosovës për shfrytëzimin e kompjuterëve dhe burimeve të nevojshme për ata.
40
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
· Ne do të krijojmë programe për drejtime të ndryshme profesionale, duke iu përshtatur nevojave të tregut të punës, si dhe programe të veçanta për zanate të specializuara në viset rurale, me qëllim përgatitjen e të rinjve për t'u bërë bartës të zhvillimeve në ato vise si dhe parandalimin e zhvendosjes së tyre nëpër qendra të tjera;
· Ne premtojmë bursa për nxënës të shkëlqyeshëm, me qëllim të nxitjes së përmirësimit të kualitetit të përgjithshëm dhe krijimin e një programi të posaçëm për identikimin, vëzhgimin, përcjelljen dhe përkrahjen e nxënësve të talentuar , për t'i ndihmuar Kosovës.
· Ne do të krijojmë zyra për zhvillimin e karrierës; për të ndihmuar dhe orientuar të rinjtë në vendosje për karrierën e tyre,
· Ne do të sigurojmë lehtësime të ndryshme për nxënësit në shërbimet publike si mjete të transportit publik, buleta dhe sfera tjera;,
NIVELI I ARSIMIT TË LARTË – “PJESË E BOTËS” AKR do të trajtojë dy çështjet kryesore në kuadër të arsimit të lartë që sigurojnë funksionim më të mirë të tij, e këto janë përmirësimi i gjendjes së rëndë në Universitetin e Prishtinës dhe çështja e arsimit të lartë privat. Prioritet në këtë drejtim është sigurimi i cilësisë në mësim si dhe kontrollim të numrit të universiteteve private që funksionojnë, përmes funksionalizimit të Agjencisë për Akreditim dhe Kontroll të Cilësisë në arsimin e lartë.
· Ne do të ndërmarrim një varg masash dhe veprimesh për stabilizimin dhe krijimin e qëndrueshmërisë në arsimin e lartë, si përmes përmirësimit të infrastrukturës, kushteve për mësimdhënës dhe kushteve për student.
· Ne mbështesim dhënien e autonomisë nanciare më të madhe për universitetin publik të Prishtinës dhe njësive a k a d e m i k e , s i m e k a n i z ë m p ë r s i g u r i m i n e vetëqëndrueshmërisë dhe orientimit të mjeteve në drejtim të konkurrencës me institucionet private.
· Ne llimisht do ta bëjmë vlerësimin të hollësishëm të gjendjes së arsimit të lartë në Kosovë, me qëllim identikimin e nevojave dhe përcaktimin e politikave për zhvillimin të një strategjie për riorganizimin e universitetit, duke e ndarë atë në disa qendra universitare të vogla nëpër regjione të ndryshme të Kosovës, varësisht prej aniteteve dhe traditës që ekziston në këto qendra.
· Ne do të formojmë katedra të studimeve nëpër qendra të ndryshme të Kosovës, me qëllim përkrahjen e traditës së deritanishme dhe avantazheve që ofrojnë këto vende: në
41
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
Ferizaj do të vendoset Shkolla e Lartë e Turizmit dhe Gastronomisë; në Gjilan – Katedra e Bujqësisë; në Prizren – Katedra e Etnokulturës dhe Artizanatit; në Gjakovë – Katedra e Pedagogjisë dhe Mësuesisë; në Pejë – Katedra e Arteve të Bukura (ku do të hapet edhe muzeu i arteve të piktorit Ibrahim Kodra) dhe në Mitrovicë – Katedra e Diplomacisë.
· Ne do të punojmë drejt përmirësimit të cilësisë së mësimdhënies, duke zbatuar në mënyrë të mirëlltë Deklaratën e Bolonjës dhe promovojmë përfshirjen maksimale të mësimit interaktiv për studentë dhe komponentit të praktikës, hulumtimit dhe kreativitetit.
· Ne do t'i kushtojmë rëndësi të veçantë punës shkencore dhe profesionale në arsimin e lartë dhe do të përqendrohemi në themelimin dhe riaktivizimin e instituteve për hulumtim dhe zhvillim brenda universiteteve, që njëkohësisht do ndikojë edhe në shtimin e kuadrove mësimdhënës dhe përgatitjen e tyre profesionale. Gjithsesi, AKR këtë e sheh edhe si rrugë për përmirësimin e pozitës materiale për mësimdhënës duke i angazhuar në projekte të ndryshme si kontraktorë të qeverisë.
· Ne do të garantojmë qasje për profesionistë nga Kosova në tregun e punës dhe konkurrencës në Evropë dhe do të krijojmë programe për “kthimin e trurit” nga jashtë, duke u krijuar kushte banimi dhe pune në Kosovë. Për këto arsye, ne do të sigurojmë lehtësimin dhe shpejtimin e procesit të nostrikimit të diplomave të tuara jashtë vendit.
· Ne do garantojmë vendosjen e kritereve dhe kushteve të qarta për lëshimin dhe kontrollimin e licencave për universitetet private dhe do të parandalojmë komercializimim e edukimit universitar në Kosovë. Për këtë arsye, ne do të bëjmë rishikimin e të gjitha licencave të lëshuara deri më tani.
· Ne njohim duke i përcjell trendet e zhvillimeve të reja globale, nevojën për edukim konstant, prandaj krijimi i një programi të mësimit të vazhdueshëm është prioritet për ofrimin e mundësisë për edukim të përhershëm dhe në pajtim me kërkesat e kohës;
· NE do të përkrahim vendosjen e partneriteteve të reja me universitete jashtë Kosovës dhe thellimin e atyre ekzistuese, duke premtuar s igurimin e fondeve të veçanta për funksionalizmin e tyre dhe përmes krijimit të një fondi të veçantë për përkrahje të stat mësimdhënës për pjesëmarrje në konferenca, simpoziume dhe seminare shkencore.
· Ne do të furnizojmë me kompjuterë të gjitha institucionet e larta të arsimimit, duke mundësuar kyçjen ëireless në gjithë qytetin e studentëve dhe ndërtesat e universitetit, si dhe do të mundësojmë abonimin në revista të ndryshme shkencore dhe hulumtuese për t'i mbajtur të informuar të gjithë të interesuarit me të arriturat e reja në shkencën bashkëkohore.
42
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
· Ne do të ndërmarrim një varg projektesh të gjera për përmirësimin e kushteve të studentëve, të cilat përqendrohen në ofrimin e kushteve më të mira për studime dhe stimulimin e tyre për rezultate të suksesshme. Ofrimi i bursave për studentë të shkëlqyeshëm dhe nxitja e tyre të shkojnë në studime në degët decitare, janë prioritete të AKR-së. Gjithashtu, një fond i veçantë do të krijohet për përkrahjen e studentëve për shkollim jashtë vendi, me qëllim të kthimit të tyre si kuadro të përgatitur për përballimin e nevojave të vendit.
· Ne e konsiderojmë punën praktike gjatë studimeve, sidomos gjatë verës, si element kyç për zhvillimin e aftësive praktike të studentëve dhe përgatitjes së tyre profesionale. Për këtë qëllim, ne do të përkrahim krijimin e zyrave për zhvillim të karrierës në universitete për ti ndihmuar studentët në orientimin e tyre profesional.
· Ne, gjithashtu, do të nxisim studentët të kyçen në aktivitete bamirëse duke ofruar shërbime vullnetare për pleq, fëmijë dhe të sëmurë, të cilat njëkohësisht e rritin përgjegjësinë e tyre si qytetarë.
· Ne do t'iu garantojmë lehtësime të ndryshme studentëve, si në shfrytëzimin e mjeteve të transportit publik, biletave për aktivitete kulturore, mundësi për kredi studentore me kushte të volitshme, hapësira të mjaftueshme dhe dinjitoze për banim, etj.
· Ne do të krijojmë fond të veçantë për projekte të studentëve të cilat kanë qëllim avancimin e dijes dhe njohurive dhe përmirësimin e përgjithshëm të pozitës së tyre dhe ndër tjera do të ndërtohen qendra për aktivitete sportive, kulturore dhe shoqërore.
43
Qendra Hulumtuese për Zhvillim të Kosovës e nancuar nga Fondacioni Behgjet Pacolli, është krijuar nga një grup ekspertësh me renome botërore që vijnë nga Kosova, por punojnë brenda dhe jashtë saj, disa prej tyre dhe në Universitetet më të mëdha të botës. Mbi bazë të një kontrate të përhershme, ky institucion ndihmon AKR me përpilimin dhe implementimin e programeve zhvillimore, studimore dhe shkencore.
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
AKR PËR KULTURËN
AKR konsideron se njëra ndër mënyrat kryesore për kthimin e
dinjitetit të qytetarëve të Kosovës është pikërisht përmes
përkushtimit dhe investimit në kulturë dhe vlerat e saj.
· Prandaj, ne pranojmë dhe do të punojmë rrymimin e
kulturës në mbarë Kosovën dhe premtojmë që artistëve dhe
artdashësve do t'u krijohen kushte normale për ushtrimin e
veprimtarive të tyre.
· Ne do të garantojmë një buxhet vjetor dinjitoz për kulturën
kosovare, përmes të cilit do të përkrahen projekte me vlerë kombëtare dhe
nacionale për të gjithë qytetarët e Kosovës.
· Ne sigurojmë krijimin llestar të kushteve të volitshme për
kulturën kosovare, ashtu që brenda një kohe relativisht të shkurtër të jetë
në gjendje të gjenerojë mjete të mjaftueshme për të siguruar
vetëqëndrueshmëri dhe zhvillim të mëtejshëm.
· Ne përkrahim dhe garantojmë shtrirjen e aktiviteteve
kulturore në të gjitha regjionet e Kosovës, me qëllim mundësimin e
pjesëmarrjes së gjerë të gjithë qytetarëve në këto aktivitete të
rëndësishme për një jetë normale shoqërore.
· Ne premtojmë investime në infrastrukturën e kulturës kosovare,
duke krijuar kapacitete zike të mjaftueshme për zhvillim të
aktiviteteve dhe do të fokusohemi në ndërtimin e një muzeu
kulturologjik në Prizren, themelimin e Institutit Kombëtar
Kulturologjik, jetësimin e projektit të mirëlltë të Teatrit të Operës
dhe Baletit në Prishtinë, rivitalizmin e laboratorit të produksionit
lmik, renovimin dhe ndërtimin e kinemave nëpër të gjitha
qendrat, renovimin e Teatrit Kombëtar, ndërtimin e muzeut të
arteve “Ibrahim Kodra” në Pejë, etj. · N e , g j i t h a s h t u , d o t ë
ndërtojmë një qendër ndërfetare, e cila do të mirëpresë të gjithë
personat që u takojnë besimeve fetare të ndryshme dhe ka për qëllim
afrimin dhe vendosjen e marrëdhënieve miqësore mes tyre.
44
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
· Ne do të punojmë në ndërtimin e kapaciteteve njerëzore
zhvilluese dhe të manaxhuese për kulturën dhe njëherazi premtojmë
ringjalljen dhe krijimin e institucioneve të domosdoshme për bartjen
e detyrave zhvillimore të kulturës.
Ndër prioritetet e AKR-së në fushën e kulturës është ndërprerja e izolimit të saj ndaj botës dhe krijimi i mundësive për promovimin e vlerave të kulturës kosovare në mbarë botën. Kjo do të bëhet përmes ndarjes së një fondi të veçantë për përkrahjen e pjesëmarrjes së artistëve vendorë në aktivitete ndërkombëtare që i sjellin Kosovës promovim dhe inkuadrim në rrjedhat e kulturës botërore.
· Ne do të përkrahim posaçërisht talentet e reja të artit për zhvillimin e tyre të mëtutjeshëm si brenda, ashtu edhe jashtë v e n d i t , d u k e i m u n d ë s u a r n j ë k o h ë s i s h t a r e n ë s ndërkombëtare njohjen me kulturën kosovare.
· Ne do të funksionalizojmë dhe plotësojmë legjislacionin e brendshëm për mbrojtjen e të drejtave autoriale dhe pronën intelektuale me qëllim sigurimin e vlerave krijuese të artistëve vendorë,
· Njëherazi, ne premtojmë luftimin e piraterisë si dukuri dëmtuese për ekonominë e vendit dhe zbatimin e normave të pranueshme ndërkombëtare në këtë fushë.
· Ne mbështetim zhvillimin dhe përhapjen e vlerave kulturore të të gjitha komuniteteve në Kosovë dhe krijimin e një programi të posaçëm për afrimin e komuniteteve përmes kulturës, njëri ndër prioritetet tona në fushën e kulturës.
· Ne i japim përkushtim të posaçëm programeve kulturore në radio televizionin publik dhe ato lokale, duke siguruar fonde për zhvillimin e emisioneve kulturore që kanë për qëllim promovimin e vlerave të caktuara dhe sidomos atyre të orientuara kah fëmijëve dhe rinisë.
· Ne do t'i kushtojmë kujdes të veçantë trashëgimisë kulturore që ka rëndësi kombëtare dhe ku do të bëhen investime të gjëra, duke tërhequr njëkohësisht edhe fonde ndërkombëtare për promovimin dhe ruajtjen e saj. Mbrojtja e monumenteve kulturore-historike dhe fetare, si dhe stimulimi i kërkimeve arkeologjike dhe ekspozimi i tyre në Muzeun e Kosovës dhe në muzetë rajonale të Kosovës janë kyçe për Ne.
45
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
AKR PËR RININË AKR, mbështetur në parimet liberale, konsideron se fuqizimi i rinisë dhe krijimi i një bashkëpunimi të gjerë dhe të mirëlltë mes qeverisë dhe organizatave rinore për adresimin adekuat të nevojave të të rinjve në Kosovë është sukses i garantuar për një të ardhme më të mirë për gjithë Kosovën. Ne do të garantojmë se do të përqendrohemi në katër pika strategjike që janë thelbësore për jetën e të rinjve: Sigurinë;Shëndetin;kohën e lirë dhe ambientin e përshtatshëm;si dhe edukimin dhe trajnimin. Kjo strategji do të ndikojë në zvogëlimin e krimit tek të rinjtë, eliminimin e frikës së të rinjve ndaj krimit dhe ndihmesën e të rinjve që janë viktima të krimit.
· Ne përkrahim zhvillimin e projekteve që kanë për qëllim fushatat që luftojnë dukuritë negative,(si duhani, narkomania, alkooli, si dhe njoftimin rreth sëmundjeve ngjitëse si AIDS), që përmirësojnë shëndetin e rinisë, si dhe projekte për vetëdijesimin e të rinjve për problemet me mjedisin dhe mbrojtjen e tij.
· Ne do të krijojmë një fond për përkrahjen e rinisë kosovare në përfshirjen e aktivitete ndërkombëtare që kanë qëllim afrimin e tyre dhe vendosjen e lidhjeve miqësore është ndër format përmes së cilave AKR do të mbështesë rritjen e vetëdijesimit të rinisë për rolin e tyre.
· Ne do të garantojmë ndërtimin e një parku të madh për argëtim për të rinjtë, i cili do të përfshijë të gjitha format e argëtimit dhe zbavitjes rekreative, kulturore dhe sportive, duke pasur për qëllim tërheqjen e të rinjve nga i gjithë rajoni i Evropës juglindore, promovimin e Kosovës dhe mundësimin e rinisë tonë të krijojë lidhje miqësie me të rinjtë nga e gjitha bota.
· Ne do të mbështesim posaçërisht projekte të rinisë për përmirësimin e komunikimit mes të rinjve nga komunitetet e ndryshme të Kosovës dhe zhvillimit të aktiviteteve të përbashkëta kulturore dhe sportive, kampingjeve apo mundësimin e debateve të ndërsjella.
· Ne do të sigurojmë përkrahjen e projekteve për promovimin e demokracisë, vlerave të saj dhe rolit të rinisë në këtë proces, e sidomos zhvillimit të fushatave për vetëdijesimin e tyre për rolin e përfshirjes në procesin e vetëqeverisjes dhe vendimmarrjes. Për këtë arsye, ne do të krijojmë qendra për informim dhe konsultim të të rinjve në të gjithë Kosovën.
46
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
· Krijimi i një ambienti të përshtatshëm nëpër gjithë rajonin e Kosovës për t'u mundësuar të rinjve angazhime të ndryshme me qëllim të nxitjes së kreativitetit dhe talenteve të tyre, është garanci që ofron AKR-ja për rininë.
· Ne do të bëjmë rregullimin e fushave sportive nëpër vendbanime dhe lagje përgjatë Kosovës, duke ofruar kushte dhe mundësi të barabarta për të gjithë dhe njëherazi do të nxisim projekte që synojnë zhvillimin e aktiviteteve garuese dhe edukative për të rinjtë.
· Ne do të sigurojmë përfshirjen e sektorit privat në implementimin e projekteve që synojnë përmirësimin e kushteve për rininë, duke u ofruar atyre lehtësime të ndryshme varësisht prej angazhimit dhe kontributit në përfshirjen dhe përtimet e rinisë nga bizneset private.
AKR PËR SPORTIN AKR e konsideron sportin si mekanizëm për shërimin e shoqërisë dhe bashkimin e botës, krijimin e shpresës kur aty ka zhgënjim, thyes të barrierave, tejkalim për çfarëdolloj diskriminimi dhe si gjuhë unike të cilën e kupton e gjithë bota...Përmes inkurajimit të sportit, AKR do t'i mundësojë rinisë përfshirjen në aktivitete të shumta ku ata mësojnë aftësi dhe vlera shumë të rëndësishme për të bashkëpunuar me tjerët, luajtur drejt, për të tuar, humbur dhe ndihmuar të tjerët në jetë. AKR konsideron se njëra ndër rrugët kryesore të promovimit të Kosovës në sferën ndërkombëtare është përmes sportit dhe talenteve në këtë fushë që i posedon Kosova. Prandaj,
o ne premtojmë ndërtimin dhe zbatimin e një strategjie të detajuar për zhvillimin e sportit kosovar dhe promovimin e tij jashtë kujve shtetërorë.
· Ne do të sigurojmë që sportit dhe aktiviteteve të tij t'i ndahen mjete të mjaftueshme për zhvillimin e rregullt të aktiviteteve të tij, duke e përkrahur njëkohësisht ndërtimin e kapacitetet gjeneruese që pas një periudhe kohore t ' i s igurojnë qëndrueshmëri dhe vetënancim.
· Ne do të garantojmë përmirësimin e infrastrukturës zike për sportin kosovar duke rinovuar kapacitetet ekzistuese dhe ndërtuar objekte tjera për përmbushjen e nevojave në këtë sferë. Ndërtimi i një stadiumi të madh kombëtar me kapacitet prej 40.000 personave do të realizohet gjatë qeverisjes së AKR-së.
47
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
· AKR përkushtohet ndaj përmirësimit të programeve sportive nëpër të gjitha nivelet e arsimit në Kosovë, sidomos në atë llor dhe të mesëm, ndërsa në nivel të universiteteve ne premtojmë krijimin e ligave sportive joprofesionale në të gjitha fushat kryesore të sportit kosovar.
· Ne do të përkrahim sidomos individët dhe ekipe të cilat përfaqësojnë Kosovën në aktivitete të ndryshme garuese dhe jogaruese. Identikimi dhe përkrahja e talenteve në të gjitha fushat e sportit do të jetë prioritet i AKR-së për të nxitur përmirësimin e rezultateve të tyre dhe motivuar të tjerët të ndjekin rrugën të njëjtë..
· Ne do të bëjmë institucionalizimin dhe rivendosjen e rregullit në të gjitha degët e sportit kosovar si prioritet i AKR-së në këtë sferë dhe sidomos eliminimin e korrupsionit dhe keqpërdorimeve në sportin kosovar.
· Përkrahje e veçantë do t'i jepet sportit të skisë dhe do ta bëjmë një plan për investime kapitale me qëllim kthimin e renomesë dhe promovimit të kapaciteteve të Kosovës në arenën ndërkombëtare.
· Ne do të sigurojmë përmirësimin dhe shtimin e kuadrit menaxhues, e sidomos mundësimin e përgatitjes profesionale të trajnerëve dhe referëve sportivë nëpër shkolla adekuate, me qëllim eliminimin e dukurive negative në sportin kosovar.
49
DE
PA
RTA
ME
NT
I I A
RS
IMIT
,K
ULT
UR
ËS
, RIN
ISË
D
HE
SP
OR
TIT
DEPARTAMENTI I DREJTËSISË
Reformim dhe forcim të sistemit gjyqësor dhe
prokurorial
Luftë krimit të organizuar dhe korrupsionit.
Kthim i pronave të ekspropriuara dhe nacionalizuara
www.akr-ks.com
· AKR paraqit një zgjidhje rrënjësore për përballimin e
problemit të çështjeve të prapambetura në vite. AKR
kërkon parashikimin në kuadrin ligjor të Kosovës, të
gjykatësit të paqit, një model ekzistues kudo në
Perëndim. Për të implementuar zgjidhjen, shumë të rinj e të
reja që kanë mbaruar fakultetet e drejtësisë dhe që aplikojnë
për këtë pozicion, duhet t' i nënshtrohen një trajnimi intensiv
afatshkurtër, nën drejtimin e gjyqtarëve me eksperiencë.
· _ AKR parashikon një korsi preferenciale fast track për
trajtimin e çështjeve të biznesit në Gjyqin ekonomik brenda një afati 3 mujor.
· AKR ka si prioritet të vecantë reformimin e mirëlltë të sistemit gjyqësor dhe atij prokurorial në fushën e sundimit të së drejtës ligjore.
· AKR angazhohet për sigurimin e një gjyqësori plotësisht të pavarur nga ndikimi dhe presioni politik, të qasshëm për të gjithë dhe të lirë nga korrupsioni.
· AKR garanton përmirësimin e infrastrukturës zike të gjykatave dhe aplikimin e të arriturave më të reja nga fusha e teknologjisë informative në të gjithë strukturën e sistemit gjyqësor, e posaçërisht në përmirësimin e punës dhe rritjen e ekasitetit të administratës së gjykatave.
· AKR do të garantojë një buxhet më të madh për sundimin e së drejtës dhe kjo nënkupton edhe përmirësimin e të ardhurave për të gjithë punëtorët e gjyqësorit dhe prokurorisë.
· AKR do të ndajë mjete të mjaftueshme për zhvillimin e kapaciteteve njerëzore në gjyqësi dhe prokurori, përmes edukimit dhe trajnimit profesional afatgjatë, freskimit me kuadro të reja dhe përmirësimit të plan programeve për edukimin ligjor në universitete, duke siguruar përgatitjen adekuate të gjeneratave të reja.
· AKR të bëjë rishikimin e procedurës së emërimit dhe riemërimit të gjyqtarëve, prokurorëve dhe zyrtarëve të tjerë kyç të sistemit të drejtësisë, në mënyrë që të kemi një gjyqësor ekas, të pavarur dhe në asnjë mënyrë të lidhur me rrjetet kriminale dhe praktikat korruptive. Kjo do të bazohet në një sistem hulumtues dhe gjithëpërfshirës të së kaluarës profesionale, etike dhe morale të këtyre punëtorëve.
· AKR siguron se do të ndërmerren masa ndëshkuese të ashpra ndaj gjithë atyre gjyqtarëve, prokurorëve dhe bartësve tjerë të sistemit gjyqësor për shkeljet dhe keqpërdorimin e detyrës së tyre.
DE
PA
RTA
ME
NT
I I D
RE
JTË
SIS
Ë
50
· Ne do të garantojmë të drejtën secilit qytetar, si njëri prej parimeve bazë të konceptit liberal. Në fushën e sundimit të së drejtës do të përqendrohemi në investimin dhe zhvillimin e tri shtyllave kryesore: plotësimin e infrastrukturës ligjore dhe zbatimin e ligjeve në praktikë; reformimin dhe forcimin e sistemit gjyqësor dhe prokurorial; dhe luftimin e kriminalitetit, krimit të organizuar dhe korrupsionit.
· Ne do të zbatojmë reformën e tërësishme dhe të thellë të sistemit të gjyqësisë, që të instalojmë vlerat më të avancuara profesionale, të cilat duhet të garantojnë ekasitet dhe trajtim të barabartë të secilit qytetar përballë ligjit, përkatësisht me moton “askush mbi ligjin”.
· Ne do të shpejtojmë procesin e nxjerrjes së ligjeve sistemore në Kosovë, duke i kushtuar rëndësi të posaçme zhvillimit paraprak të politikave legjislative që përfshijnë analizimin e përshtatshmërisë, implikimet nanciare dhe vlerësimet tjera të nevojshme për nxjerrjen dhe zbatimin e ligjeve në praktikë.
Gjatë plotësimit të infrastrukturës ligjore:· AKR do të sigurojë harmonizimin dhe pajtueshmërinë e
ligjeve me acquis communautaire dhe do të krijojë një ambient të sigurt e të përshtatshëm juridik për të gjithë qytetarët dhe banorët e Kosovës, pa asnjë dallim. Njëkohësisht, do të rishikojmë dhe amendojmë gjithë legjislacionin ekzistues duke ia përshtatur rrethanave të reja të krijuara në Kosovë dhe duke eliminuar pengesat dhe të metat aktuale.
· AKR i jep prioritet sidomos plotësimit të infrastrukturës ligjore dhe krijimit të kushteve për tërheqjen dhe sigurimin e investitorëve të jashtëm, që janë të interesuar të investojnë në Kosovë.
· AKR ka si prioritet në këtë drejtim gjithashtu nxjerrjen e ligjit p ë r k t h i m i n e p r o n a v e t ë e k s p r o p r i u a r a d h e nacionalizuara, për të krijuar një bazë të shëndoshë për shfrytëzimin e pronës në Kosovë. AKR do të caktojë një listë prioritare për nxjerrjen e ligjeve organike, duke marrë për bazë vlerësimin e gjendjes aktuale të infrastrukturës ligjore.
· AKR do të sigurojë zbatimin e ligjit në praktikë duke ndërtuar mekanizma të rinj dhe forcuar ato ekzistues për përkrahjen dhe jetësimin e dispozitave të përfshira në ligje. Në këtë drejtim, do të nxjerrim gjithë legjislacionin sekondar të nevojshëm, duke marrë parasysh mekanizmat ekzistues që janë si garanci për zbatimin e tyre në praktikë.
AKR sheh me shqetësim se Gjykatat e Kosovës janë të përmbytura nga një
numër i madh çështjesh gjyqësore të patrajtuara prej vitesh, afro 450
mijë sosh. Drejtësia e vonuar, është drejtësi e munguar. Shumica e këtyre
çështjeve janë konikte të vogla për çështje fqinjësie, dëmshpërblimesh,
etj, etj, që normalisht duhet të zgjidhen shpejt.
DE
PA
RTA
ME
NT
I I D
RE
JTË
SIS
Ë
51
· AKR, përpos mekanizmave të rregullt institucionalë do të themelojë edhe një program të pavarur monitorues për gjyqësorin, që do të ndikoj në vëzhgimin, identikimin e çështjeve që duhet adresuar dhe mbikëqyrjen e funksionimit të gjyqësorit në interesa të qytetarëve.
· AKR siguron pjesëmarrjen e Kosovës në programe ndërkombëtare që ofrohen për luftimin e krimit të organizuar, trakimit dhe terrorizmit në vendet e Evropës juglindore.
· Forcimi i prokurorisë, funksionalizimi i prokurorisë speciale dhe krijimi i të gjitha kushteve për luftimin e kriminalitetit dhe krimit të organizuar është ndër qëllimet kryesore të AKR-së për Kosovën.
· A K R d o t ë f u q i z o j ë A g j e n c i n ë K o s o v a r e p ë r Antikorrupsion për luftimin e kësaj dukurie në Kosovë dhe do t'i sigurojmë mjete dhe mekanizma përcjellës për ushtruar punën në mënyrë të pavarur dhe pa presione politike. Ne përkrahim përmirësimin e mëtejshëm të kualitetit dhe cilësisë së pjesëtarëve të forcave të sigurimit, duke ofruar të ardhura medituese për shkak të rrezikut permanent të cilit iu nënshtrohen dhe duke siguruar një skemë të qëndrueshme të sigurimit për jetë dhe sigurimit shëndetësor për rastet më të këqija dhe familjet e tyre.
· AKR do të garantojë sigurimin e të gjitha mjeteve dhe mekanizmave për parandalimin dhe luftimin e krimit të organizuar, trakimit, terrorizmit dhe krimeve ekonomike dhe ndëshkimin efektiv të kryerësve të tyre.
· AKR do ta bëjë Kosovën pjesë të mekanizmave rajonale dhe ndërkombëtare për bashkëpunim në luftimin e këtyre dukurive.
· AKR do të rritë fondet për përmirësimin dhe ndërtimin e objekteve ndëshkuese e përmirësuese, duke krijuar hapësirë të mjaftueshme për të gjitha kategoritë e të arrestuarve dhe dënuarve, si dhe për të mundësuar vendosjen e tyre në bazë të kritereve të përcaktuara me ligj.
· AKR do të krijojë programe trajnimi, edukimi dhe angazhimi në punë për të gjithë ata që plotësojnë kushtet dhe janë të interesuar të aftësohen gjatë qëndrimit të tyre në këto institucione.
52
DE
PA
RTA
ME
NT
I I D
RE
JTË
SIS
Ë
DEPARTAMENTI I MBROJTJES DHE SIGURISË
KRIJIM I USHTRISE SE KOSOVES
Mbrojtje të integritetit territorial të Kosovës dhe
sovranitetit të shtetit
Prani të forcave ushtarake ndërkombëtare
Funksionimi i shtetit ligjor
www.akr-ks.com
AKR garanton forcimin e boshtit të Kosovës, sigurinë dhe mbrojtjen e shtetit. Ne premtojmë një sistem të sigurisë kombëtare në të cilin garantohet mbrojtja e kujve të Kosovës dhe rendi Kushtetues; liria; pavarësia; tërësia territoriale dhe sovraniteti i shtetit të Kosovës; funksionimi i shtetit ligjor; rendi, qetësia dhe ambienti i pastër jetësor dhe stabiliteti politik dhe mirëqenia sociale.Ne do të garantojmë se do të ndikojmë pozitivisht në fokusin e punëve të të gjitha strukturave të sigurisë së Kosovës, që rrjedhin nga ambienti i ri gjeopolitik i sigurisë, i krijuar si rezultat i ndryshimeve të natyrës së rreziqeve (nga ato tradicionale ushtarake në rreziqe të tjera jo-tradicionale e jo-simetrike
Ne premtojmë se do të mbrojmë integritetin territorial të Kosovës dhe popullin e saj.Dy shtyllat kryesore që ne i konsiderojmë si kyçe për mbrojtjen dhe sigurinë e Kosovës janë siguria e brendshme dhe faktorët e jashtëm që rrezikojnë sigurinë e brendshme.
AKR premton ndalimin e faktorëve që cenojnë sigurinë e brendshme të Kosovës:
· sundimi i dobët i ligjit;· krimi i organizuar;· enklavizimi dhe mosinkuadrimi i serbëve në sistemin e sigurisë;· paqëndrueshmëria politike;· dhuna ndëretnike;· zhvillimi i strukturave paraushtarake;· mundësia e pranisë së terrorizmit vendor, demonstratave,
trazirave;· fatkeqësitë e ndryshme natyrore dhe të tjera të përmasave të
gjëra.Ne zotohemi që 9 vite pas pavarësisë së Kosovës dhe njohjes ndërkombëtare të saj si shtet sovran, në Kosovë të ketë edhe për një kohë prani të forcave ushtarake ndërkombëtare mbi të cilat do të bjerë siguria e jashtme. Arkitektura e sigurisë dhe mbrojtjes së Kosovës do të ngrihet dhe zhvillohet si arkitekturë e veçantë me gjithë specikat e veta, por njëherësh edhe si pjesë e arkitekturës së sigurisë rajonale e globale në rendin e sigurisë që po ndërtohet.AKR me mbështetjen e faktorit ndërkombëtar do të ndërtojë Ushtrinë e Kosovës, nisur nga Forca e sigurisë dhe mbrojtjes të Kosovës. Kjo forcë do të arrihet mbi bazën e së drejtës ndërkombëtare duke nënshkruar marrëveshje me NATO-n, marrëveshjet për “Siguri Kolektive” (p.sh. me OKB-në), si dhe “Siguria Bashkëpunuese” (e cila mund të nënshkruhet me palë të tjera-shtete apo palë tjetër).Ne do të garantojmë: investime në këto fusha për sigurinë dhe mbrojtjen e shtetit:
54
DE
PA
RTA
ME
NT
I I M
BR
OJT
JES
DH
E S
IGU
RIS
Ë
· aftësimin dhe përgatitjet e komisioneve për Kuvendin e Kosovës dhe për këshillat komunale të sigurisë;
· aftësimin e kapaciteteve të zyrtarëve qeveritarë për sferën e sigurisë; · aftësimin dhe ngritjen e kapaciteteve të aktorëve joqeveritarë në
sektorin e sigurisë; · aftësimin dhe ngritjen e kuadrove të reja profesionale në sferën e
sigurisë dhe mbrojtjes, në kuadër të sistemit ekzistues të arsimimit universitar të Kosovës apo promovimin e studimeve tjera adekuate nga fusha e sigurisë dhe mbrojtjes.
1. AKR premton krijimin e institucioneve të reja me qëllim që të zgjerojë institucionet ekzistuese të sigurisë së Kosovës. Institucionet e reja të sigurisë do të përfshijnë Këshillin e Sigurisë së Kosovës, Departamentin e Mbrojtjes, Ushtrinë e Kosovës dhe Shërbimin Inteligjent të Kosovës.
2. Ne do të garantojmë që ushtria e Kosovës do të jetë forcë elitë e pajisur me armatim modern. Ne do të garantojmë që Kosova do t'i ketë edhe trupat rezervë të ushtrisë që së bashku me trupat elitë do qëndrojë në gatishmëri të ndihmojë Kosovën dhe popullin kosovar për situata emergjente duke përfshirë edhe katastrofat natyrale.
3. AKR premton paraprakisht rolin dhe përgjegjësitë e Kuvendit të Kosovës në mbikëqyrjen e sektorit të sigurisë;
4. rolin dhe përgjegjësitë e Komisionit për siguri dhe mundësinë për themelimin e nënkomisioneve për mbikëqyrjen e politikave dhe të buxhetit në fushat specike të sigurisë, siç është menaxhimi i katastrofave;
5. mundësinë për krijimin e komisioneve të tjera të Kuvendit me mandate të caktuara;
6. mundësinë që edhe në kuvendet komunale të themelohet komisioni për siguri, që do të përbëhej nga këshilltarët e Kuvendit Komunal, gjë që do ta rrisë llogaridhënien dhe do të sigurojë struktura të mirëllta të mbikëqyrjes dhe të sigurisë në nivel lokal.
7. Në planin politik AKR do të angazhohet për shmangien e sundimit autokrat në sferën e sigurisë;
8. për forcimin e kontrollit parlamentar në fushën e sigurisë, sidomos në drejtim të kontrollit mbi mjetet buxhetore,
9. krijimiN e parametrave ligjorë për çështjet e sigurisë.10. AKR garanton për forcimin e rolit dhe pozitës së qytetarëve në
sferën e sigurisë përmes urës lidhëse parlamentar – qytetar (për faktin se parlamentari ka mundësi që të dëgjojë dhe të ndiejë drejtpërdrejt vullnetin e qytetarit).
sjelljen edhe të qytetarit në qendër të sferës së sigurisë). 11. Në këtë urë, AKR garanton forcimin e planit funksional dhe
organizativ të institucioneve qeverisëse; bashkërenditjen e përgjegjësive midis shtyllave kryesore qeverisëse; një politikë të sigurisë të efektshme, me në qendër të saj qytetarët gjithnjë duke e forcuar lidhjen e institucioneve qeverisëse (duke u lidhur institucionet në pjesën e tyre organizative dhe funksionale krijohet hapësira për
55
DE
PA
RTA
ME
NT
I I M
BR
OJT
JES
DH
E S
IGU
RIS
Ë
12. Ne do të garantojmë afrimin e përgjegjësive dhe forcimin e lidhjeve midis institucioneve qeverisëse me ato të sigurisë, miks-qeverisje - “civilokraci – militokraci” mbi bazën e parimeve që rregullojnë marrëdhëniet demokratike mes civilëve dhe ushtarakëve si në vijim: shteti është i vetmi aktor në shoqëri që ka monopolin e ligjshëm të forcës; shërbimet e sigurisë japin llogari para autoriteteve të ligjshme demokratike; parlamenti është sovran dhe i kërkon llogari Ekzekutivit rreth politikës së sigurisë dhe të mbrojtjes; parlamenti ka një rol të vetëm dhe vendimtar në lidhje me shpalljen dhe heqjen e gjendjes së jashtëzakonshme ose të gjendjes së luftës dhe kontrollin mbi shpenzimet e mbrojtjes dhe sigurisë; parimet e mirëqeverisjes edhe për fushën e sigurisë; personeli i angazhuar në fushën e sigurisë jep llogari individualisht para trupit gjyqësor.
13. Ne premtojmë që organizimet në fushën e sigurisë të jenë asnjanëse nga pikëpamja politike, në veçanti: për ndërtimin dhe ngritjen e arkitekturës së sigurisë konform pikëpamjeve dhe orientimeve programore politike të politikës së AKR-së.
14. Ne premtojmë ndarjen e roleve mbi bazën e përgjegjësive të përbashkëta të hallkave të qeverisjes, në veçanti që Ekzekutivi, Legjislativi dhe Gjyqësori të luajnë role të rëndësishme në lidhje me politikën e sigurisë kombëtare.
15. Ne premtojmë që kompetenca dhe përgjegjësi të veçanta në drejtimin dhe udhëheqjen me fushën e sigurisë t'i përkasin Presidentit (në sistemin presidencial të qeverisjes – tip i qeverisjes mbi bazën e platformës së AKR-së) dhe Ekzekutivit – kreut të shtetit, Parlamentit dhe Shtabit të Përgjithshëm.
16. Ne premtojmë që shërbimet e sigurisë t'u japin llogari institucioneve shtetërore të qeverisjes dhe që shoqëria civile gjithashtu të ketë pjesën e vet të rolit dhe përgjegjësive nga fusha e sigurisë dhe mbrojtjes.
56
DE
PA
RTA
ME
NT
I I M
BR
OJT
JES
DH
E S
IGU
RIS
Ë
Integrim në BE dhe në NATO
15O njohje ndërkombëtare brenda mandatit të parë,
anëtarësim në UNESCO, etj
Forcim të pozitës së Kosovës në rajon dhe Evropë,
nëpërmjet bashkëpunimit me Shqipërinë
Mbështetje ndërkombëtare në luftën kundër
terrorizmit
www.akr-ks.com
DEPARTAMENTI I POLITIKAVE TË JASHTME DHE DIASPORËS
AKR angazhohet :
· që njohjet ndërkombëtare të arrijnë mbi 150 shtete ;
· që të arrihet liberalizimi i vizave ;
· që Kosova në mandatin e parë të anëtarësohet në UNESCO,
· që Kosova të ketë statusin e vëzhguesit në Organizatën e
Kombeve të Bashkuara ;
· të anëtarësohemi në gjithë organizatat ndërkombëtare ku
nuk është pengesë vetoja e shteteve anëtare të Këshillit të
Sigurimit ;
Raportet e bashkëpunimit me vendet e jashtme do të ndërtohen në parimin e barazisë dhe respektit të ndërsjellë. Në raport me rajonin, AKR është e vetëdijshme për karakterin multietnik të shumicës së të gjitha vendeve në Ballkan, andaj politikat tona të përforcimit të miqësisë mbështeten në principin e respektimit të plotë dhe reciprok të të drejtave të të gjitha minoriteteve, duke favorizuar marrëdhëniet me Shqipërinë, për shkak të unitetit të gjuhës, kulturës, interesave, etj. AKR premton se do të krijojë të gjitha hapësirat e nevojshme për trajtim të barabartë të të gjithë qytetarëve të saj, dhe do të kërkojë trajtim të njëjtë për minoritetet edhe nga shtetet fqinje.
58
Thelbi i vizionit të AKR-së në politikat e jashtme qëndron në ruajtjen dhe forcimin e paqes dhe stabilitetit në vend dhe rajon, mbrojtjen dhe avancimin e interesave të Kosovës në sferën ndërkombëtare, promovimin e imazhit të Kosovës dhe kosovarëve jashtë vendit dhe vlerave liberale të tyre. AKR e ka të qartë se Kosova si vend i vogël ka nevojë për sa më shumë miq dhe aleatë, andaj politikat tona në sferën ndërkombëtare do të jenë politika të përafrimit dhe integrimit, politika të krijimit të raporteve të shëndosha si me vendet evropiane ashtu edhe më gjerë, por padyshim se rol kryesor do t’i kushtohet përforcimit të raporteve me SHBA-të si aleat kryesor. Nisur nga rëndësia që AKR i kushton krijimit të raporteve miqësore, do të krijojmë një grup të veçantë ekspertësh në nivel qendror, synim i vetëm i të cilit do të jetë lobimi për miq të ri të Kosovës dhe përforcimi i miqësisë dhe aleancave ekzistuese.
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
OL
ITIK
AV
E T
Ë
JAS
HT
ME
DH
E D
IAS
PO
RË
S
· AKR synon Kosovën si faktor stabiliteti në rajon.· AKR synon arritjen e prioriteteve të saja kyçe si rritja
ekonomike, krijimi i vendeve të punës dhe siguria përmes i n t e g r i m i t n ë m e k a n i z m a t n d ë r k o m b ë t a r t ë bashkëpunimit dhe sigurisë. Po ashtu, do të bëhemi pjesë aktive e të gjitha iniciativave që synojnë integrimin dhe përafrimin e ekonomive dhe shoqërive të Ballkanit, duke u fokusuar më së pari, në raport me Shqipërinë dhe shqiptarët në përgjithësi. Në secilin rast, AKR premton gatishmëri të plotë për të pranuar dhe kompletuar të gjitha detyrat dhe obligimet që rrjedhin nga përpjekjet për integrim.
· Forcimin e pozitës së Kosovës në rajon dhe Evropë si faktor stabilizues,
· Avancimin e proceseve integruese të vendit, përfshirë këtu anëtarësimin në BE, Këshillin e Evropës, NATO.
· Ruajtjen dhe forcimin e raporteve miqësore me vendet kyçe në politikën ndërkombëtare si SHBA, brenda Bashkimit Evropian (Gjermania, Anglia, Franca, Zvicra, etj).
· M b ë s h t e t j e n e p ë r p j e k j e ve d h e o p e r a c i o n e ve ndërkombëtare për luftimin e terrorizmit në nivel botëror;
· Shfrytëzimin e minoriteteve si ura miqësie drejt marrëdhënieve të shëndosha me të gjitha vendet fqinje;
· Shfrytëzimi i diasporës Kosovare si mekanizëm për promovimin e imazhit të Kosovës dhe kosovarëve;
Për këtë qëllim AKR angazhohet që të sigurojmë:
· regjistrimin tërësor të diasporës ;
· ndërlidhshmëri të gjithanshme me diasporën, koordinimin
e punëve të rëndësishme për shtetin e Kosovës,
angazhimin e saj në fushën e investimeve, zgjedhjeve, etj,
për të promovuar interesat e Kosovës kudo që të jetë e
mundshme· · Krijimin e infrastrukturës diplomatike me qëllim
mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave të Kosovarëve jashtë, ruajtjes së vazhdueshme të lidhjes së tyre me Kosovën dhe gjetjen e mënyrave për ngritjen e investimeve të diasporës në ekonominë kosovare;
· Shfrytëzimin e prezencës diplomatike ndërkombëtare për të mbështetur përpjekjet e komunitetit të biznesit për rritje të bashkëpunimit ekonomik;
· Shfrytëzimin e pozitës së Kosovës në rajon për krijimin e korridoreve që lidhin rajonin dhe mundësojnë promovimin e turizmit dhe ekonomisë vendore.
59
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
OL
ITIK
AV
E T
Ë
JAS
HT
ME
DH
E D
IAS
PO
RË
S
Në tërë angazhimet tona ndërkombëtare prioritetet kyçe janë integrimi në BE në fushën ekonomike dhe integrimi në NATO në fushën e sigurisë. Në procesin e integrimit në BE, AKR garanton angazhim maksimal në përmbushjen e obligimeve në fazën e parë të parafutjes në BE si dhe në fazën e obligimeve të dala nga marrëveshja për asociim dhe stabilizim. Përmes rritjes së qëndrueshme ekonomike, stabilizimit ekonomik dhe poli�k dhe konfron�mit të sinqertë me problemin e korrupsionit, ne do të krijojmë terrenin e domosdoshëm për nënshkrimin sa më të shpejtë të marrëveshjes së asociim stabilizimit me BE-në. Ndërlidhur me këtë janë edhe përpjekjet tona serioze për anëtarësim të plotë dhe sa më të shpejtë në Këshillin e Evropës.
· Në sferën e sigurisë, AKR angazhohet për futje të shpejtë në programin e NATO-s, “Partnerite� për paqe” si hap i parë drejt anëtarësisë së plotë në NATO. Pa marrë parasysh kohën e anëtarësimit, AKR garanton traj�m kon�nual të privilegjuar për të gjitha trupat e NATO-s në shenjë mirënjohje të thellë për kontribu�n e shtrenjtë të kë�j ins�tucioni në arritjen e paqes dhe lirisë në Kosovë.
· Po ashtu, qeveria e udhëhequr nga AKR i garanton mbështetje ak�ve NATO-s në të gjitha operacionet e saja në shërbim të paqes dhe stabilite�t.
· AKR njëherësh ofron seriozitet të plotë në ak�vitetet për anëtarësim dhe bashkëpunim me ins�tucionet financiare ndërkombëtare, apo aleancat e bashkëpunimit. Me të gjitha këto ins�tucione do të ndërtojmë raporte të mirëfillta të bashkëpunimit, të cilat duhet të reflektojnë dhe respektojnë sovranite�n e vendit dhe përgjegjësinë primare të qeverisë sonë ndaj qytetarit.
· AKR, po ashtu, garanton bashkëpunim të plotë me të gjitha organizatat dhe ins�tucionet ndërkombëtare që angazhohen për të drejtat e njeriut, për lirinë e �alës, për lirinë e besimit fetar, mbrojtjen e shënde�t të qytetarëve, mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve, mbrojtjen dhe avancimin e rolit të gruas në shoqëri, mbrojtjen e familjes, mbrojtjen e ambien�t, lu�imin e varfërisë e të tjera. Nisur nga fak� se qytetarët e Kosovës i takojnë besimeve të ndryshme fetare, AKR ndjek principin e respek�mit të plotë të të gjitha lirive fetare, dialogut mes religjioneve dhe gjetjen e urave të bashkëpunimit mes tyre.
60
DE
PA
RTA
ME
NT
I I P
OL
ITIK
AV
E T
Ë
JAS
HT
ME
DH
E D
IAS
PO
RË
S
www.akr-ks.com
![AKR 3/(R) A3 - AKR 4/(R) A3 - akarasansor.comR)_A3_20160209_103327.pdf · $ +ó] 5HJ¾ODW¸U¾ AKR 3/(R) A3 - AKR 4/(R) A3 AKR 4/(R) A3 AKR 3/(R) A3 $ * 9(1/ . 67$1'$57 + A3 SAFETY](https://img.dokumen.tips/doc/110x75/5ecc1d0dd33b5279e8267d6d/akr-3r-a3-akr-4r-a3-ra320160209103327pdf-5hjodwu-akr.jpg)
