Program rada Zavoda za metrologiju za 2018. godinu · 2018-04-27 · Program rada Zavoda za metrologiju za 2018. godinu 4 UVOD Realizacija tačnih i pouzdanih mjerenja veoma je važna

Program rada Zavoda za metrologiju za 2018. godinu

1


2

MISIJA ZAVODA ZA METROLOGIJU

Misija Zavoda je ostvarenje visokog kvaliteta pruženih usluga u

oblasti zakonske i industrijske metrologije, sticanje povjerenja u

sistem mjerenja, razvoj naučne metrologije i uspostavljanje

efikasnog metrološkog sistema u Crnoj Gori. Zavod ostvaruje

svoju misiju stručnim radom i istraživanjima, inoviranjem usluga,

kao i stalnim usavršavanjem metoda i postupaka u procesima

rada i poslovanja.


3

VIZIJA ZAVODA ZA METROLOGIJU

Nacionalni metrološki institut međunarodno prepoznat kao centar

efikasnog metrološkog sistema u Crnoj Gori. Zavod će

profesionalno, objektivno i nepristrasno realizovati metrološke

usluge, obezbjeđujući pouzdana mjerenja na teritoriji Crne Gore.


4

UVOD

Realizacija tačnih i pouzdanih mjerenja veoma je

važna za poboljšanje kvaliteta života i zdravlja ljudi,

očuvanje životne sredine, održivi razvoj, tehnički napredak i

naučna dostignuća. Stoga je neophodan kontinuirani

razvoj Zavoda za metrologiju kao centra efikasnog

crnogorskog mjernog sistema. Dvanaestu godinu rada

Zavoda za metrologiju obilježiće unapređenje usluga iz

oblasti naučne, zakonske i industrijske metrologije, kao i

kontrole predmeta od dragocjenih metala. Planiramo

otvaranje novih laboratorija, kreiranje novih usluga, ali i učešće u međunarodnim

projektima u cilju kontinuiranog obezbjeđenja povjerenja u kompetentnost i kvalitet

rezultata kalibracija mjerila/etalona.

Budući da se Zavod za metrologiju stara o sistemu zakonskih mjernih jedinica u

Crnoj Gori, planiraju se i aktivnosti u cilju promocije redefinisanja jedinica

Međunarodnog sistema jedinica (SI). Podsjećamo da je svjetska metrološka

zajednica označila 2018. godinu kao završnu fazu revizije Međunarodnog sistema

jedinica (SI). Nove definicije kilograma, ampera, kelvina i mola zasnivaće se na

fiksnim brojnim vrijednostima Plankove konstante (h), elementarnog naelektrisanja

(e), Bolcmanove konstante (kB) i Avogadrove konstante (NA). Cilj je jednostavnije

definisanje mjernih jedinica, eliminisanje definicije zasnovane na materijalnom

artefaktu, kao i unapređenje tačnosti mjerenja. S obzirom na kompleksnost teme,

planiraju se aktivnosti za različite ciljne grupe (državna uprava, naučna zajednica,

obrazovne institucije, industrija, studenti, učenici itd.).

Okončanje postupka pristupanja Crne Gore Metarskoj konvenciji koje se

očekuje u 2018. godini doprinijeće obezbjeđivanju sljedivosti pouzdanih i tačnih

mjerenja do nacionalnih etalona ostvarenih u skladu sa definicijama, koje utvrđuje

Generalna konferencija za tegove i mjere (CGPM). Zavod za metrologiju će svojim

aktivnostima i u narednom periodu unapređivati poziciju Crne Gore na

međunarodnom planu.

U toku 2018. godine planiraju se i zajednički projekti sa visokoškolskim i naučno-

istraživačkim ustanovama s obzirom da Zavod za metrologiju ima licencu za

obavljanje naučnoistraživačke djelatnosti iz oblasti tehničko-tehnoloških i

interdisciplinarnih nauka.


5

1. DJELATNOST ZAVODA ZA METROLOGIJU

Uredbom o organizaciji i načinu rada državne uprave („Sl. list CG“, br. 05/12, 25/12,

44/12, 61/12, 20/13, 17/14, 06/15, 80/15, 35/16, 41/16, 61/16 , 73/16, 03/17, 19/17, 68/17 i

87/17) definisano je da Zavod za metrologiju vrši poslove koji se odnose na:

obezbjeđenje primjene sistema zakonskih mjernih jedinica;

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje etalona Crne Gore;

obezbjeđenje metrološke sljedivosti za laboratorije za etaloniranje,

kao i za ispitne i kontrolne laboratorije;

organizovanje djelatnosti etaloniranja;

ocjenjivanje usaglašenosti mjerila sa metrološkim zahtjevima;

davanje stručnog mišljenja za ovlašćivanje laboratorija za

ovjeravanje mjerila;

predstavljanje Crne Gore u međunarodnim i regionalnim

metrološkim organizacijama i uspostavljanje saradnje u oblasti

metrologije;

kontrolu predmeta od dragocjenih metala, kao i druge poslove koji

su mu određeni u nadležnost.

U skladu sa Zakonom o metrologiji („Sl. list CG“, br. 79/08 i 40/11), Zavod za metrologiju

obavlja sljedeće poslove:

stara se o sistemu zakonskih mjernih jedinica u Crnoj Gori;

ostvaruje, čuva, održava i usavršava državne etalone;

organizuje djelatnost kalibracije;

vrši ocjenjivanje usaglašenosti mjerila sa propisanim metrološkim

zahtjevima: odobrenje tipa mjerila i ovjeravanje mjerila;

sprovodi ispitivanje prethodno upakovanih proizvoda;

daje stručno mišljenje za ovlašćivanje lica za obavljanje poslova

u oblasti metrologije;

predstavlja Crnu Goru u međunarodnim i regionalnim metrološkim

organizacijama i uspostavlja saradnju u oblasti metrologije;

sarađuje sa nadležnim inspekcijskim organima i pruža stručnu pomoć iz oblasti

metrologije;

odlučuje u upravnim postupcima iz oblasti metrologije;

priprema stručne osnove za izradu nacrta propisa iz oblasti metrologije;

obezbjeđuje metrološke informacije i izdaje službeno glasilo;

obavlja i druge poslove iz oblasti metrologije.

Zakonom o kontroli predmeta od dragocjenih metala („Sl. list CG“, br. 40/10 i 40/11)

uređuje se obavezno označavanje, ispitivanje i žigosanje predmeta od dragocjenih metala

koji se proizvode, uvoze i stavljaju u promet u Crnoj Gori. U skladu sa tim Zakonom, stručne i

sa njima povezane upravne poslove u oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala

obavlja Zavod za metrologiju, koji:

određuje znak proizvođača/uvoznika;

vrši ispitivanje i žigosanje predmeta od dragocjenih metala;


6

sarađuje sa drugim nadležnim inspekcijskim organima i pruža

stručnu pomoć iz oblasti kontrole predmeta od dragocjenih

metala;

priprema stručne osnove za izradu nacrta propisa iz oblasti

kontrole predmeta od dragocjenih metala;

odlučuje u upravnim postupcima iz oblasti kontrole predmeta od dragocjenih

metala;

predstavlja Crnu Goru u međunarodnim i regionalnim organizacijama i

uspostavlja saradnju u oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala;

vodi evidenciju znakova proizvođača/uvoznika;

obavlja i druge poslove iz oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala u

skladu sa zakonom.


7


8

U Sektoru za metrološku sljedivost i državne etalone

realizuju se poslovi Zavoda koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje i održavanje državnih etalona;

usavršavanje i poboljšavanje metroloških osobina

državnih etalona i obezbjeđivanje njihovog učešća u

međunarodnim aktivnostima;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti;

uspostavljanje nacionalnog sistema mjernih jedinica

propisanih Zakonom o metrologiji;

kalibraciju etalona;

pregled radnih etalona i druge mjerne opreme;

ostvarivanje nacionalne vremenske skale, distribuciju i

kontrolu distribucije vremena;

sprovođenje metrološke ekspertize;

ispitivanje tipa mjerila;

referentne materijale koji se koriste za ostvarivanje

sljedivosti u oblasti metrologije u hemiji i drugim oblastima

mjerenja;

davanje stručnog mišljenja za ovlašćivanje lica za

obavljanje poslova u oblasti metrologije;

učešće u ključnim i međulaboratorijskim poređenjima na

međunarodnom nivou;

organizovanje i sprovođenje međulaboratorijskih

poređenja u oblasti metrologije;

saradnju sa naučnim institucijama u cilju razvoja

metrologije;

pripremu stručne osnove za izradu nacrta propisa iz

oblasti metrologije;

izradu studija, elaborata, analiza i istraživačko-razvojnih

projekata iz oblasti metrologije;

davanje stručnog mišljenja u vezi s pitanjima iz različitih

oblasti metrologije.


9


10

2. LABORATORIJE ZAVODA ZA METROLOGIJU ETALONE

2.1 Laboratorija za masu

2.1.1 Državni etalon

Državni etalon predstavljaju garniture tegova klase tačnosti E1 od 1 mg do 20 kg,

odnosno etaloni najboljih metroloških svojstava u Crnoj Gori, koji služe kao osnova za

određivanje vrijednosti svih drugih etalona mjerne jedinice za masu. Tegovi nazivne mase

od 1 mg do 500 mg su u obliku žice, tegovi nazivne mase od 1 g i većih nazivnih masa su

cilindričnog oblika, s drškom za prihvat. Državni etalon se svake godine kalibriše u

Nacionalnom metrološkom institutu Republike Slovenije (MIRS).

2.1.2 Djelatnost

U Laboratoriji za masu realizuju se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona mase u

Crnoj Gori;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti mase u Crnoj Gori prenosom

jedinice mase sa državnog etalona na sekundarne i radne etalone mase;

razvoj mjernih metoda za prenošenje jedinice mase;

kalibraciju tegova klase tačnosti E2, F1, F2, M1 i M2;

kalibraciju tegova slobodnih nazivnih masa koji nijesu u skladu s preporukom

OIML R 111:2004;

kalibraciju vaga sa neautomatskim funkcionisanjem;

učešće u međulaboratorijskim poređenjima;

utvrđivanje propisanih tehničkih i metroloških zahtjeva za određivanje tipa

mjerila za mjerila mase;

ovjeravanje tegova klase tačnosti F1, F2, M1 i M2.

2.1.3 Sljedivost

Laboratorija za masu ostvaruje metrološku sljedivost kalibracijom garniture tegova

klase tačnosti E1, u laboratorijama evropskih nacionalnih metroloških instituta (NMI) ili

ovlašćenih instituta (EURAMET Designated Institutes) koji imaju objavljen CMC u BIMP KCDB ili

su akreditovani od strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA sporazuma. Kalibracija

garniture tegova klase tačnosti E1 se sprovodi svake dvije godine naizmjenično. Kalibracija

tegova nižih klasa tačnosti obavlja se opremom Laboratorije za masu, pri čemu se jedinica

mase metodom direktnog poređenja prenosi na etalone nižih klasa tačnosti, preko kojih se

jedinica mase prenosi s međunarodnog na niže hijerarhijske nivoe, prema laboratorijama

nižeg nivoa do krajnjih korisnika u Crnoj Gori.

2.1.4 Kalibracija mjerila/etalona - Akreditovano područje

kalibracija tegova klase tačnosti E2, F1, F2, M1 i M2 u osegu od 1 mg do 10 kg;

kalibracija tegova slobodnih nazivnih masa, čiji oblik i nazivna masa, nijesu u

skladu sa preporukom OIML R 111:2004 u opsegu od 1 g do 50 kg;


11

kalibracija vaga sa neautomatskim funkcionisanjem do 2 000 kg, na mjestu

upotrebe, u skladu sa EURAMET cg-18: Guidelines on the Calibration of Non-

Automatic Weighing Instruments v.4.0 (11/2015).

2.1.5 Kalibracija mjerila/etalona - Neakreditovano područje

kalibracija tegova klase tačnosti E2, F1, F2, M1 i M2 nazivne mase 20 kg.

2.2 Laboratorija za velike mase


Državni etalon predstavljaju garniture tegova klase tačnosti E1 od 1 mg do 10 kg,

odnosno etaloni najboljih metroloških svojstava u Crnoj Gori, koji služe kao osnova za

određivanje vrijednosti svih drugih etalona mjerne jedinice za masu.

2.2.2 Djelatnost

U Laboratoriji za velike mase realizuju se poslovi koji se odnose na:

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti velikih masa u Crnoj Gori

prenosom jedinice mase sa državnog etalona na sekundarne i radne etalone

mase;

kalibraciju tegova klase tačnosti F2, M1 i M2;

kalibraciju vaga s neautomatskim funkcionisanjem;


ovjeravanje tegova klase tačnosti F2, M1 i M2.

2.2.3 Sljedivost

Laboratorija za velike mase realizuje aktivnosti u cilju osiguranja sljedivosti mjerenja u

oblasti mase u Crnoj Gori u opsegu od 50 kg do 500 kg.

Kalibracija tegova nižih klasa tačnosti obavlja se opremom Laboratorije za masu, pri

čemu se jedinica mase metodom direktnog poređenja prenosi na etalone nižih klasa

tačnosti, preko kojih se jedinica mase prenosi do korisnika u Crnoj Gori.


kalibracija tegova klase tačnosti F2, M1 i M2 nazivnih masa od 50 kg, 100 kg,

200 kg i 500 kg;

kalibracija vaga s neautomatskim funkcionisanjem do 100 000 kg na mjestu

upotrebe u skladu sa EURAMET cg-18 Guidelines on the Calibration of

Non-Automatic Weighing Instruments v.4.0 (11/2015).


12

2.3 Laboratorija za dužinu


Državni etalon dužine predstavljaju planparalelne granične mjere klase K, proizvođača

MAHR izrađene od čelika i to:

garnitura planparalelnih graničnih mjera mjernog područja od 0,5 mm do

100 mm;

duge planparalelne granične mjere MAHR, mjernog područja od

100 mm do 500 mm.

2.3.2 Djelatnost

U Laboratoriji za dužinu realizuju se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona dužine u

Crnoj Gori;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti dužine u Crnoj Gori prenosom

jedinice dužine s državnog etalona na sekundarne i radne etalone dužine;

razvoj mjernih metoda za prenošenje jedinice dužine;

kalibraciju planparalelnih graničnih mjera, pomičnih mjerila, mikrometara,

mjernih satova, mjernih lenjira i mjernih traka;



mjerila za mjerila dužine;

ovjeravanje mjerila dužine opšte namjene i mjerila visine.

2.3.3 Sljedivost

Laboratorija za dužinu čuva i održava etalone za dužinu i obezbjeđuje uslove

neophodne za ostvarivanje metrološke sljedivosti u oblasti jednodimenzionih mjerenja

dužine. Laboratorija za dužinu ostvaruje metrološku sljedivost kalibracijom planparalelnih

graničnih mjera klase K u laboratorijama evropskih nacionalnih metroloških instituta (NMI) ili

ovlašćenih instituta (EURAMET Designated Institutes) koji imaju objavljen CMC u BIMP KCDB ili

su akreditovani od strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA sporazuma. Sa eksterno

kalibrisanih etalona i uređaja u Laboratoriji za dužinu se obavljaju interne kalibracije radnih

etalona i mjernih uređaja koji služe za prenošenje metrološke sljedivosti korisnicima.

2.3.4 Kalibracije mjerila/etalona - Akeditovano područje

planparalelne granične mjere u opsegu od 0,5 mm do 100 mm;

pomična mjerila (digitalna skala) u opsegu od 0 mm do 300 mm;

pomična mjerila (analogna skala) u opsegu od 0 mm do 300 mm;

mikrometri za spoljašnja mjerenja (klasična skala) u opsegu od 0 mm do

150 mm;

mikrometri (digitalna skala) u opsegu od 0 mm do 150 mm;

mjerni satovi u opsegu od 0 mm do 100 mm;

mjerni lenjiri u opsegu od 0 m do 3 m;


13

mjerne trake u opsegu od 0 m do 200 m;

unutrašnji prečnik od 8 mm do 150 mm;

spoljašnji prečnik od 0,1 mm do 100 mm;

univerzalni mjerni uređaj ID od 0 mm do 680 mm.

2.3.5 Kalibracije mjerila/etalona - Neakreditovano područje

duge planparalelne granične mjere u opsegu od 200 mm do 500 mm;

granična mjerila za otvore do Ø 80 mm;

etalon prstenovi do Ø 80 mm;

pomična mjerila do 1000 mm;

mikrometri do 600 mm;

štapni mikrometri do 100 mm;

trokraki mikrometri do 100 mm.

2.4 Laboratorija za temperaturu


Nacionalni etalon za termodinamičku temperaturu:

25 Ω standardni platinski otpornički termometar (SPRT), proizvođača Fluke Hart

Scientific, tip 5681-S, opsega mjerenja od -190 °C do +660 °C, mjerne

nesigurnosti 3 mK;

termoelement (TC) proizvođača Fluke Hart Scientific, tip S i R, opsega mjerenja

od 0 °C do +1450 °C, mjerne nesigurnosti od 0,3 °C do 0,6 °C.

2.4.2 Djelatnost

U Laboratoriji za temperaturu vrše se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona

temperature u Crnoj Gori;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti temperature u Crnoj Gori

prenosom jedinice temperature sa državnog etalona na sekundarne i radne

etalone temperature;

razvoj mjernih metoda za prenošenje jedinice temperature;

kalibraciju staklenih termometara, indikatorskih termometara, termoelemenata,

zračnih termometara, klimatskih i temperaturnih komora i kalibracije koje se

izvode na terenu;



mjerila za mjerila temperature;

ovjeravanje medicinskih termometara.

2.4.3 Sljedivost

Državni etalon za temperaturu i ostala oprema su sljedivi do nacionalnih etalona

zemalja, koje datu fizičku veličinu ostvaruju na primarnom nivou. Sljedivost metroloških


14

rezultata mjerenja u Laboratoriji za temperaturu za temperaturni opseg od -80 °C

do +650 °C ostvaruje se preko dva 25 Ω standardna platinska otpornička termometra

(SPRT), a sljedivost metroloških rezultata mjerenja u Laboratoriji za temperaturu za

temperaturni opseg od 650 °C do +1200 °C ostvaruje se preko dva termoelementa (TC) tipa

R i tipa S.

Laboratorija za temperaturu kalibracije svojih etalona, kao i mjerne opreme

neophodne za ostvarivanje sljedivosti, obavlja u laboratorijama NMI ili ovlašćenih instituta

(EURAMET Designated Institutes) koje imaju objavljen CMC u BIPM KCDB ili su akreditovane

od strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA sporazuma.


kalibracija staklenih termometara punjenih tečnošću u opsegu od -80 °C do

+278 °C;

kalibracija indikatorskih termometara koji imaju sondu i odgovarajući indikatorski

dio (digitalan ili analogan) u opsegu od -80 °C do +650 °C;

kalibracija platinskih otporničkih termometara u opsegu od -80 °C do +650 °C;

kalibracija termoelemenata u opsegu od -80 °C do +650 °C;

kalibracija zračnih senzora u opsegu od -75 °C do +150 °C;

kalibracija termostatiranih medijuma na mjestu upotrebe (frižideri, zamrzivači,

sušnice, peći, inkubatori, kupatila, klima komore i sl.).


kalibracija termoelemenata u opsegu od 650 °C do 1200 °C.

2.5 Laboratorija za vlažnost


Državni etalon za relativnu vlažnost je dewpoint metar (DP), proizvođača Michell

Instruments, tip OPTIDEW precision dewpoint meter, opseg mjerenja od -50 °C do +70 °C

(od -30 °C do +50 °C), mjerne nesigurnosti 0,55 °C i 0,20 °C.

2.5.2 Djelatnost

U Laboratoriji za vlažnost realizuju se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona relativne

vlažnosti u Crnoj Gori;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti relativne vlažnosti u Crnoj Gori

prenosom jedinice relativne vlažnosti sa državnog etalona na sekundarne i

radne etalone relativne vlažnosti;

kalibraciju mjerila relativne vlažnosti;

učešće u međulaboratorijskim poređenjima.


15

2.5.3 Sljedivost

Državni etalon za relativnu vlažnost i ostala oprema su sljedivi do nacionalnih etalona

zemalja, koje datu fizičku veličinu ostvaruju na primarnom nivou. Sljedivost metroloških

rezultata mjerenja u Laboratoriji za vlažnost za temperaturni opseg od 10 °C do 70 °C i

relativnu vlažnost od 10 % RH do 90 % RH ostvaruje se preko dewpoint metar (DP).

Laboratorija za vlažnost kalibracije svojih etalona, kao i mjerne opreme neophodne za

ostvarivanje sljedivosti, obavlja u laboratorijama NMI ili ovlašćenih instituta (EURAMET

Designated Institutes) koje imaju objavljen CMC u KCDB BIPM ili su akreditovane od strane

akreditacionog tijela potpisnika EA MLA sporazuma.

Na ovaj način je ostvarena sljedivost rezultata kalibracija mjerila relativne vlažnosti u

ovoj laboratoriji. Državni etaloni, dewpoint metar (DP), predstavlja drugi stepen standarda

na međunarodnom nivou, a prvi stepen standarda na nacionalnom nivou.


kalibracija mjerila relativne vlažnosti u opsegu od (10 - 70) °C; (10 - 90) % RH;

kalibracija klimatskih komora do 2000 l u opsegu od (10 - 70) °C; (10 - 90) % RH.

2.6 Laboratorija za pritisak


Državne etalone u oblasti mjerenja pritiska u Crnoj Gori predstavljaju:

pneumatska vaga pritiska DH Budenberg 554A, klase tačnosti <0.005%, mjernog

opsega od 0,2 bar do 25 bar koja kao radni medijum koristi gas;

hidraulična vaga pritiska DH Budenberg 580 HXA, klase tačnosti <0.007%, mjernog

opsega od 1 bar do 60 bar (niski opseg) i 60 bar do 1200 bar (visoki opseg), koja kao

radni medijum koristi hidraulično ulje;

precizni indikator pritiska PACE 1000, klase tačnosti <0.005 %, mjernog opsega

750 mbar do 1150 mbar senzor apsolutnog – barometarskog pritiska.

U Laboratoriji za pritisak vrše se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona pritiska u

Crnoj Gori;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti pritiska u Crnoj Gori prenosom

jedinice pritiska sa državnog etalona na sekundarne i radne etalone pritiska;

razvoj mjernih metoda za prenošenje jedinice pritiska;

kalibracija mjerila pritiska:

o elektromehaničkih manometara u opsegu od -0,95 bar do 1200 bar;

o elektromehaničkih manometara za mjerenje apsolutnog pritiska u opsegu

od 100 mbar do 2 bar.


utvrđivanje propisanih tehničkih i metroloških zahtjeva za ispitivanje tipa mjerila

za mjerila pritiska;

ovjeravanje mjerila pritiska:


16

o manometri za mjerenje pritiska u pneumaticima;

o manometri za mjerenje krvnog pritiska;

o manometri za mjerenje pritiska koji se koriste u funkciji zaštite imovine,

životne sredine, prirodnih resursa, zaštite na radu i zaštite od nezgoda.

2.6.2 Sljedivost

Laboratorija za pritisak posjeduje etalone kojima se ostvaruje sljedivost u mjerenju

pritiska. Referentni etaloni Laboratorije za pritisak su: Precizni indikator pritiska PACE1000,

gasna vaga pritiska DHB 554A i uljna vaga pritiska DHB 580 HXA. Sa ovih etalona se sljedivost

dalje prenosi na radni etalon – precizni etalon pritiska DHB PPS 42, pri čemu se referentni

etaloni zajedno s radnim etalonom koriste za prenošenje sljedivosti na mjerila/etalone

krajnjih korisnika čije se kalibracije obavljaju u Laboratoriji za pritisak.

Laboratorija za pritisak kalibracije svojih etalona, kao i mjerne opreme neophodne za

ostvarivanje sljedivosti, obavlja u laboratorijama NMI ili ovlašćenih instituta (EURAMET

Designated Institutes) koje imaju objavljen CMC u BIPM KCDB ili su akreditovane od strane


2.6.3 Kalibracije mjerila/etalona - Akreditovano područje

U Laboratoriji za pritisak vrše se poslovi koji se odnose na:

kalibraciju mjerila pritiska:

o elektromehaničkih manometara u opsegu od -0,95 bar do 1200 bar

(relativni pritisak);

o elektromehaničkih manometara za mjerenje apsolutnog pritiska u opsegu

od 100 mbar do 2 bar.

2.7 Laboratorija za električne veličine


Državni etalon je digitalni multimetar, proizvođača FLUKE, tipa 8508A. Opsezima za

mjerenje napona multimetra FLUKE 8508A od 200 mV do 1 kV, i opsegom frekvencije do

1 MHz za mjerenje naizmjeničnog napona, pokrivena su sva mjerenja napona niskih

frekvencija. Rezolucija od 8,5 digita je dostupna na svim opsezima. Opsezi za mjerenje struje

su od 200 µA do 20 A pri frekvencijama od 1 Hz do 100 kHz za mjerenje naizmjenične struje.

Multimetar FLUKE 8508A može da mjeri otpornost u opsezima od 2 Ω to 20 GΩ, sa

mogućnošću odabira rezolucije od 5,5 do 8,5 digita.

S rezolucijom od 8,5 digita, izuzetnom linearnošću i niskim nivoom šuma, digitalni

multimetar FLUKE 8508A obezbjeđuje najtačnija mjerenja komercijalno dostupnih mjernih

instrumenata danas za oblast mjerenja napona, struje i otpornosti. Multimetar FLUKE 8508A

obezbjeđuje dugoročnu stabilnost od 2,7 ppm, a kratkoročnu stabilnost od 0,5 ppm.


17

2.7.2 Djelatnost

U Laboratoriji za električne veličine vrše se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona električnih

veličina u Crnoj Gori;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti električnih veličina u Crnoj Gori

prenosom jedinice električnih veličina sa državnog etalona na sekundarne i

radne etalone;

razvoj mjernih metoda za prenošenje jedinica električnih veličina;

kalibracija mjerila/etalona električnih veličina;



za mjerila električnih veličina;

ovjeravanje mjerila električnih veličina.

2.7.3 Sljedivost

Laboratorija za električne veličine ostvaruje sljedivost preko digitalnog multimetra,

proizvođača FLUKE, tip 8508A. Laboratorija za električne veličine kalibracije svojih

referentnih etalona i opreme obavlja u laboratorijama nacionalnih metroloških instituta ili

ovlašćenih instituta (EURAMET Designated Institutes) koji imaju objavljen CMC u bazi

podataka BIPM-a ili su akreditovane od strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA

sporazuma.


kalibracija kalibratora (izvora napona, struje i otpornosti):

o jednosmjerni napon od 0 mV do 1000 V,

o naizmjenični napon od 100 mV do 200 mV (50 Hz –100 kHz), od 200 mV do

2 V (50 Hz–1 MHz), od 2 V do 20 V (50 Hz –500 kHz), od 20 V do 200 V

(50 Hz -100 kHz) i od 200 V do 700 V (50 Hz–1kHz);

o jednosmjerna struja od 0,1 mA do 10 A,

o naizmjenična struja u opsegu od 0,1 mA do 0,2 mA (50 Hz – 1 kHz),

od 0,2 mA do 10 A (50 Hz – 10 kHz),

o otpornost od 1Ω do 100 MΩ.

kalibracija multimetara:

o jednosmjerni napon u opsegu od 0 mV do 1000 V,

o naizmjenični napon u opsegu od 1 mV do 330 V (50 Hz – 100 kHz) i od 330 V

do 700 V (50 Hz – 1 kHz),

o jednosmjerna struja u opsegu od 0,1 mA do 10 A,

o naizmjenična struja u opsegu od 0,1 mA do 330 mA (50 Hz–1kHz), od 330 mA

do 3A (45 Hz – 10 kHz) i od 3 A do 10 A (45 Hz – 5 kHz),

o otpornost u opsegu od 1Ω do 100 MΩ.

kalibracija mjernih kliješta:

o jednosmjernog napona od 0 mV do 1000 V,

o naizmjeničnog napona od 100 mV do 600 V (45 Hz do 65 Hz),


18

o jednosmjerne struje od 0,1 A do 500 A,

o naizmjenične struje od 0,1 A do 500 A (45 Hz do 65 Hz),

o otpornosti od 1Ω do 40 MΩ.


kalibracija mjerila za ispitivanje mjera zaštite u elektrotehnici.

2.8 Laboratorija za vrijeme i frekvenciju


Državni etalon vremena i frekvencije predstavlja komercijalni cezijumski oscilator, koji

na svom izlazu generiše 1 impuls/sekundi – 1 PPS (Pulse Per Second) i frekvenciju čija je

vrijednost 10 MHz. Cezijumski časovnik je proizvođača Gillam-Fei, tip 3230.

Osnovne karakteristike cezijumskog časovnika su:

tačnost: ±7·10-13;

stabilnost: ≤1·10-13 za petodnevni period.

Cezijumski časovnik, kao etalon jedinice vremena i frekvencije predstavlja i izvor

vremenske skale sljediv do UTC skale. UTC (Universal Time Coordinated) je svjetski etalon

vremena koji ima samo svoje lokalne fizičke realizacije sljedive do UTC-a. UTC(MBM) je

lokalna realizacija UTC-a Crne Gore, državni etalon vremena i frekvencije u Crnoj Gori i

predstavlja izvor nacionalne vremenske skale.

2.8.2 Djelatnost

U Laboratoriji za vrijeme i frekvenciju vrše se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona vremena

(frekvencije);

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti vremena i frekvencije u Crnoj

Gori prenosom jedinice vremena (frekvencije) sa državnog etalona na

sekundarne i radne etalone vremena (frekvencije);

razvoj mjernih metoda za prenošenje jedinice vremena;

kalibracija etalona/mjerila vremena (frekvencije);

ostvarivanje nacionalne vremenske skale i njenu distribuciju;

učešće u izračunavanju TAI (Temps Atomique International) i UTC vremenske

skale;



za mjerila vremena (frekvencije);

ovjeravanje mjerila vremena (frekvencije).

2.8.3 Sljedivost

Laboratorija za vrijeme i frekvenciju ostvaruje sljedivost preko državnog etalona za

vrijeme i frekvenciju, cezijumskog časovnika. Primjenom GPS metode istovremenog


19

posmatranja obezbjeđuje se uspostavljanje sljedivosti etalona za vrijeme i frekvenciju,

odnosno rezultata mjerenja do SI sistema. Ovom metodom se obezbjeđuje jednostavno

poređenje dva etalona za vrijeme i frekvenciju lociranim na različitim mjestima. Sljedivost za

mjernu opremu se postiže korišćenjem izlaza iz cezijumskog časovnika (10 MHz) za eksternu

bazu mjerne opreme.

Kalibracija referentne štoperice, mjerne i pomoćne opreme se obavlja u

laboratorijama nacionalnih metroloških instituta ili ovlašćenih instituta (EURAMET Designated

Institutes) koji imaju objavljen CMC u BIPM KCDB ili su akreditovane od strane



mjerenje frekvencije u opsegu od 1 mHz do 350 MHz;

mjerenje vremenskog intervala u opsegu od 1 ns do 100 000 s;

kalibracija frekvencmetara;

kalibracija štoperica;

kalibracija etalona vremena.


kalibracija tahotestera.

2.9 Laboratorija za male zapremine

2.9.1 Djelatnost

U Laboratoriji za male zapremine realizuju se poslovi koji se odnose na:

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti mjerenja zapremine u Crnoj Gori;

razvoj mjerne metode za prenošenje jedinice zapremine;

pružanje usluga kalibracije laboratorijskih mjerila zapremine od stakla u opsegu

od 1 ml do 5000 ml;

pružanje usluga kalibracije mjerila zapremine sa klipom u opsegu od 1 μl do

150 ml;


ovjeravanje mjerila zapremine.

2.9.2 Sljedivost

Sljedivost u Laboratoriji za male zapremine obezbjeđuje se interno kroz sljedivost

Laboratorije za masu preko dvije garniture tegova klase tačnosti E1 u opsegu od 1 mg do

10 kg.


20


kalibracija laboratorijskih mjerila zapremine tečnosti od stakla u opsegu od 1 ml

do 5000 ml i to:

o volumetrijskih pipeta u opsegu od 10 ml do 100 ml;

o graduisanih mjernih pipeta u opsegu od 10 ml do 25 ml;

o bireta u opsegu od 10 ml do 100 ml;

o graduisanih mjernih cilindara u opsegu od 5 ml do 1000 ml;

o mjernih tikvica sa jednom mjernom crtom u opsegu od 1 ml do 5000 ml.

kalibracija laboratorijskih mjerila zapremine sa klipom - pipeta sa klipom u

opsegu od 1 µL do 10 ml;

kalibracija piknometara u opsegu od 1 ml do 100 ml.


kalibracija laboratorijskih mjerila zapremine sa klipom i to:

o bireta sa klipom u opsegu od 10 ml do 100 ml;

o dispenzera u opsegu od 10 ml do 150 ml.

2.10 Laboratorija za velike zapremine


Državne etalone zapremine predstavljaju etalon prelivne pipete od metala nazivnih

zapremina 5 l, 10 l, 50 l, 100 l i etalon mjerna posuda od metala nazivne zapremine 500 l,

koje služe za kalibraciju mjerila/etalona volumetrijskom metodom.

2.10.2 Djelatnost

U Laboratoriji za velike zapremine realizuju se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnih etalona velikih

zapremina u Crnoj Gori;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti velikih zapremina u Crnoj Gori

prenosom jedinica zapremine sa državnog etalona na sekundarne i radne

etalone zapremine;

razvoj mjernih metoda za prenošenje jedinice zapremine;

kalibracija etalon prelivnih pipeta od metala u opsegu od 5 l do 100 l;

kalibracija mjernih posuda u opsegu od 1 l do 1 000 l;



mjerila za mjerila zapremine;

ovjeravanje mjerila zapremine.


21

2.10.3 Sljedivost

Sljedivost u Laboratoriji za velike zapremine, za gravimetrijsku metodu kalibracije,

obezbjeđuje se interno kroz sljedivost Laboratorije za masu preko dvije garniture tegova

klase tačnosti E1 u opsegu od 1 mg do 20 kg.

U Laboratoriji za velike zapremine, državnim etalonima zapremine, etalon prelivnim

pipetama od metala nazivnih zapremina 5 l, 10 l, 50 l, 100 l i etalon mjernom posudom od

500 l, obavlja se kalibracija mjerila/etalona volumetrijskom metodom.


kalibracija etalon prelivnih pipeta od metala, gravimetrijskom metodom,

u opsegu od 5 l do 100 l;

kalibracija mjernih posuda od metala, gravimetrijskom metodom, u opsegu

od 2 l do 500 l;

kalibracija mjernih posuda od stakla, gravimetrijskom metodom, u opsegu

od 1 l do 10 l;

kalibracija mjernih posuda od metala, volumetrijskom metodom, u opsegu

od 5 l do 1000 l.


kalibracija rotametara i mjernih posuda od metala koji su sastavni dio uređaja

za ovjeravanje vodomjera.

2.11 Laboratorija za električnu snagu


Državni etalon Laboratorije za električnu snagu predstavlja trofazni prenosni testni

sistem proizvođača MTE, tip PTS 400.3, klasa tačnosti uređaja je 0,02 (fabrički broj 39783).

2.11.2 Djelatnost

U Laboratoriji za električnu snagu realizuju se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona električne

snage u Crnoj Gori;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti električne snage u Crnoj Gori

prenosom jedinice električne snage sa državnog etalona na mjerila (brojila

električne energije);

ovjeravanje jednofaznih i trofaznih brojila električne energije klasa tačnosti 0,2S;

0,5S; 0,5; 1 i 2, aktivne električne energije i klasa tačnosti 1, 2 i 3 reaktivne

električne energije.


22

2.11.3 Sljedivost

Laboratorija za električnu snagu ostvaruje sljedivost kalibracijom etalonskog uređaja za

ispitivanje brojila električne energije u laboratorijama evropskih nacionalnih metroloških

instituta (NMI) ili ovlašćenih instituta (EURAMET Designated Institutes) koji imaju objavljen

CMC u BIMP KCDB ili su akreditovani od strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA

sporazuma.

2.12 Laboratorija za mikrotalasne veličine


Državni etalon mikrotalasne snage predstavlja termistorska glava, HP 8478, za

frekvenciju do 18 GHz. Termistorska glava HP 8478 se koristi sa mjeračima mikrotalasne

snage za mjerenje snage u opsegu od 1 µW do 100 mW. Njegov dizajn obezbjeđuje

minimalni uticaj temperature okoline na mjerenja. Može služiti za mjerenje u opsegu od

10 MHz do 18 GHz.

Etalon mikrotalasne impedanse je Most HP 11666A, koji se koristi za opseg frekvencije

od 40 MHz do 18 GHz. Maksimalna ulazna snaga je 15 dBm (31,6 mW), a ulazni SWR je manji

od 1,92.

2.12.2 Djelatnost

U Laboratoriji za mikrotalasne veličine vrše se poslovi koji se odnose na:

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje državnog etalona

mikrotalasnih veličina;

obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u oblasti mikrotalasnih veličina u Crnoj

Gori;

kalibracija etalona/mjerila mikrotalasnih veličina;

učešće u međulaboratorijskim poređenjima.

2.12.3 Sljedivost

Kalibracija jednog dijela opreme Laboratorije za mikrotalasne veličine je imperativ

daljeg napretka metrologije mikrotalasnih veličina u Crnoj Gori i saradnje sa potencijalnim

korisnicima usluga. Laboratorija za mikrotalasne veličine ostvaruje metrološku sljedivost

kalibracijom državnog etalona, termistorske glave HP 8478 kao i termopretvaračkih glava

tipa HP 8481 sa oslabljivačem. Planira se i kalibracija reflektometarskog mosta kao i mjerača

modulacije u laboratorijama nacionalnih metroloških instituta ili ovlašćenih instituta

(EURAMET Designated Institutes) koji imaju objavljen CMC u BIPM KCDB ili su akreditovane

od strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA sporazuma.

2.12.4 Kalibracije mjerila/etalona - Neakreditovano područje

U Laboratoriji za mikrotalasne veličine se mogu vršiti kalibracije iz oblasti:

mikrotalasne snage;


23

mikrotalasnog slabljenja;

mikrotalasne impedanse.

2.13 Laboratorija za jonizujuća zračenja

2.13.1 Kalibracija mjerila/etalona

Zavodu za metrologiju je u okviru projekta MNE9004/3060427 Unapređenje

nacionalnog sistema za radon, koji se finansira od strane IAEA-Međunarodne agencije za

atomsku energiju, a u kojem učestvuju Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Agencija za

zaštitu životne sredine i CANU - Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, u toku 2017.

godine isporučena oprema namijenjena za uspostavljanje Laboratorije za kalibraciju mjerila

koncentracije radona u vazduhu. Nakon obuka koje će se realizovati u toku 2018. godine,

planira se i akreditovanje pomenute laboratorije kako bi se obezbijedili uslovi za dobijanje

odgovarajuće dozvole za rad od strane Agencije za zaštitu životne sredine.

2.14 Planirane aktivnosti u oblasti kalibracija mjerila/etalona

Kalibracija je skup postupaka kojima se, u određenim uslovima, uspostavlja odnos

između vrijednosti veličina koje pokazuje neko mjerilo ili mjerni sistem ili vrijednosti koje

prikazuje neka materijalizovana mjera ili referentni materijal i odgovarajućih vrijednosti

izraženih etalonima. U tabeli 1. navedeni su podaci o kalibracijama koje su planirane za

2018. godinu u laboratorijama Zavoda za metrologiju, za potrebe stranaka (eksterne

kalibracije) i Zavoda (interne kalibracije).

Tabela 1. Eksterne i interne kalibracije

Naziv mjerila/etalona i mjerne opreme Plan kalibracije

Kom Kvartal

Lab

ora

tori

ja z

a m

asu

INTE

RN

E

Pojedinačni teg klase tačnosti E2 20 kg 1 I



Tegovi klase tačnosti E2 1 mg – 5 kg 24 I

Tegovi klase tačnosti E2 1 mg – 5 kg 24 I



Kalibracija uređaja za praćenje ambijentalnih uslova okoline

>Lambercht< 1 I

Kalibracija uređaja za praćenje ambijentalnih uslova okoline

>Vaisala< 1 I

Pojedinačni teg klase tačnosti F1 20 kg 1 II

Pojedinačni teg klase tačnosti F1 20 kg 1 II

Tegovi klase tačnosti E2 1 mg – 5 kg 24 II

Tegovi klase tačnosti F1 1 mg – 5 kg 24 III

Pojedinačni teg klase tačnosti F1 10 kg 1 III

Pojedinačni teg klase tačnosti F1 10 kg 1 III

Kalibracija uređaja za praćenje ambijentalnih uslova okoline >Testo< 2 III

Tegovi klase tačnosti F2 1 mg – 5 kg 24 IV


24

Tabela 1. Eksterne i interne kalibracije (nastavak)

Naziv mjerila/etalona i mjerne opreme

Plan kalibracije

Kom Kvartal

Pojedinačni teg klase tačnosti F2 10 kg 1 IV

Pojedinačni teg klase tačnosti F2 20 kg 1 IV

Tegovi klase tačnosti E1 1 mg – 5 kg 24 IV

Tegovi klase tačnosti E1 1 mg – 5 kg 24 IV

Pojedinačni teg klase tačnosti E1 10 kg 1 IV

Pojedinačni teg klase tačnosti E1 10 kg 1 IV

EK

STE

RN

E

Kalibracija vaga 10 I

Kalibracija vaga 40 II

Kalibracija vaga 35 III

Kalibracija vaga 45 IV

Kalibracija tegova 20 I

Kalibracija tegova 30 II

Kalibracija tegova 30 III

Kalibracija tegova 30 IV

Kalibracija tegova slobodnih nazivnih masa 2 I

Kalibracija tegova slobodnih nazivnih masa 2 II

Kalibracija tegova slobodnih nazivnih masa 5 III

Kalibracija tegova slobodnih nazivnih masa 1 IV

Lab

ora

tori

ja z

a

ve

lik

e m

ase

INTE

RN

E

Teg klase tačnosti F1 500 kg 1 I

Tegovi klase tačnosti F1 20 kg 22 I

Teg klase tačnosti F1 60 kg 1 I

Tegovi klase tačnosti M1 500 kg 32 I

Tegovi klase tačnosti M1 20 kg 400 IV

Lab

ora

tori

ja z

a d

uži

nu

INTE

RN

E

Komparator za mjerila dužine opšte namjene 1 I

Mjerna traka 1 I

Planparalelna granična mjera klasa 2 1 I

Granično mj. za osovinu 1 I

Univerzalni mjerni uređaj JOINT DMS 1 III

Mikrometar za spoljašnja mjerenja 1 II

Planparalelne granične mjere klasa 1

Od 0,5 mm do 50 mm

Set

(32 kom) II

Planparalelne granične mjere 200 mm do 500 mm 4 III

EK

STE

RN

E Kalibracija laserskog interferometra i senzora temperature, vlage i

barometarskog pritiska za laserski interferometar 1 IV

Set planparalelnih graničnih mjera od 0,5 mm do 100 mm Set

(122 kom) I


25



Plan kalibracije

Kom Kvartal

Etalon prstenovi 2 IV

Lab

ora

tori

ja z

a t

em

pe

ratu

ru i L

ab

ora

tori

ja z

a v

lažn

ost

INTE

RN

E

Lab

ora

tori

ja z

a t

em

pe

ratu

ru Standardni platinski otpornički termometar,

model 5681-S, 1792 1 III/IV

Standardni platinski otpornički termometar,

model 5681-S, 1698 1 III/IV

Termoelement tip R 1 III/IV

Termoelement tip S 1 III/IV

Black Stack– mjerni instrument za mjerenje otpora i termonapona 1 III/IV

microK, precizni most 1 III/IV

Indikatorski termometar sa sondom tipa K 5 III/IV

Platinski otpornički termometar (PRT) 5 III/IV

Indikatorski termometar - digitalni 23 III/IV

Mjerilo relativne vlažnosti 12 III/IV

Stakleni termometar punjen tečnošću 10 III/IV

INTE

RN

E

Ost

ale

la

bo

rato

rije

Stakleni termometar punjen tečnošću 4 III

Indikatorski termometar - digitalni 10 I

Indikatorski termometar - digitalni 8 II

Indikatorski termometar - digitalni 5 III

Indikatorski termometar - digitalni 5 IV

Mjerilo relativne vlažnosti 5 I

Mjerilo relativne vlažnosti 1 III

Mjerilo relativne vlažnosti 3 IV

EK

STE

RN

E

Stakleni termometar punjen tečnošću 4 I

Stakleni termometar punjen tečnošću 3 II

Stakleni termometar punjen tečnošću 5 III

Stakleni termometar punjen tečnošću 6 IV

Indikatorski termometar (mehanički) 1 I

Indikatorski termometar (mehanički) 1 II

Indikatorski termometar (mehanički) 1 III

Indikatorski termometar (mehanički) 1 IV

Indikatorski termometar (digitalni) 18 I

Indikatorski termometar (digitalni) 40 II

Indikatorski termometar (digitalni) 20 III

Indikatorski termometar (digitalni) 22 IV

Mjerilo relativne vlažnosti 4 I

Mjerilo relativne vlažnosti 3 II

Mjerilo relativne vlažnosti 3 III

Mjerilo relativne vlažnosti 8 IV

Kalibracije termostatiranih medijuma na terenu 3



26



Kom Kvartal



Lao

rato

rija

za

pri

tisa

k

INTE

RN

E Kalibracija barometara 3 I

Kalibracija barometara 2 I

Kalibracija manometara 1 I

Kalibracija manometara kalibrator 2 II

EK

STE

RN

E Kalibracija manometara 2 I

Kalibracija manometara 8 II

Kalibracija manometara 2 III

Kalibracija manometara 10 IV

Lab

ora

tori

ja z

a e

lek

trič

ne

ve

lič

ine

INTE

RN

E

Etalon električne otpornosti 9 I

Kalibrator 2 I

Dekada otpornosti 1 III

Multimetar 1 III

Strujna kliješta 1 I

EK

STE

RN

E

Multimetar 2 I

Multimetar 1 II

Multimetar 1 III

Multimetar 2 IV

Kalibrator 2 I

Kalibrator 1 IV

Strujna kliješta 1 I

Strujna kliješta 3 II

Strujna kliješta 3 III

Strujna kliješta 2 IV

Etalon otpornosti 1 I

Izvor napajanja 1 I

Lab

ora

tori

ja z

a v

rije

me

i f

rek

ve

nc

iju

INTE

RN

E

Cezijumski časovnik 1 II

GPS disciplinovani oscilator 1 IV

EK

STE

RN

E

Generator signala 1 II

Generator signala 1 III

Frekvencmetar 2 III

Frekvencmetar 1 IV

Štoperica 5 I

Štoperica 2 II

Štoperica 1 III

Štoperica 6 IV


27



Kom Kvartal

Tahotester 1 II

Tahotester 1 IV

Lab

ora

tori

ja z

a m

ale

za

pre

min

e

INTE

RN

E

XP26 Mettler Toledo (max kapacitet 22 g, d=0,001 mg) 1 II

XP5003SDR Mettler Toledo (max kapacitet 1 kg/5 kg,

d=0,001 g/0,01 g) 1 II

XP64003L Mettler Toledo

(max kapacitet 64,1 kg, d=0,005 g) 1 II

TE214S-0CE Sartorius (max kapacitet 210 g, d=0,1 mg) 1 IV

TESTO 480

(uređaj za praćenje uslova okoline sa kombinovanom sondom za

mjerenje vlage i temperature vazduha i sonda za mjerenje

temperature vode i integrisanim barometrom)

1 III

Extech Instruments (štoperica) 1 I

EK

STE

RN

E Kalibracija mjerila zapremine 20 I

Kalibracija mjerila zapremine 49 II

Kalibracija mjerila zapremine 66 III

Kalibracija mjerila zapremine 60 IV

Lab

ora

tori

ja z

a v

elik

e z

ap

rem

ine

INTE

RN

E

Prelivna pipeta od metala, KON 5, Štefan Kolesar, TSO 130/96-87,

nazivna zapremina 5 l 1 I





Prelivna pipeta od metala, 1167/2010, Edenstahlbau Tannroda

Gmbh, nazivna zapremina 100 l 1 I

Proving tank, 1166/2010, Edenstahlbau Tannroda Gmbh, nazivna

zapremina 500 l 1 I

Extech Instruments (štoperica) 1 I

Komparator mase, CCE60K2 Sartorijus AG, max kapacitet 61 kg,

rezolucija d=0,01g 1 IV

Komparator mase, XP 604KM, Mettler Toledo, max kapacitet 600 kg,

rezolucija d=0,1g 1 IV

Komparator mase XP 1003KM, Mettler Toledo, max kapacitet 1100

kg, rezolucija d=0,5g 1 IV

TESTO 480

(uređaj za praćenje uslova okoline sa kombinovanom sondom za

mjerenje vlage i temperature vazduha i dvije sonde za mjerenje

temperature vode i integrisanim barometrom)

1 IV

EK

STE

RN

E Kalibracija mjernih posuda (radnih etalona) volumetrijskom

metodom 12 I

Kalibracija mjernih posuda (radnih etalona) volumetrijskom

metodom 13 II

Kalibracija rotametara 22 II


28



Plan kalibracije

Kom Kvartal

Kalibracija mjernih posuda (radnih etalona) volumetrijskom

metodom 2 III

Kalibracija rotametara 12 III

2.15 Međulaboratorijska poređenja i objavljivanje mjernih i kalibracionih

mogućnosti (CMC)

Mjerne i kalibracione mogućnosti prepoznate kroz CIPM MRA su najbolje mjerne

sposobnosti koje jedan nacionalni metrološki institut može da manifestuje u svakodnevnom

radu, pri pružanju usluga korisnicima u normalnim uslovima rada. Sve mjerne i kalibracione

mogućnosti moraju biti podržane u opsegu i iskazanoj mjernoj nesigurnosti potpunom

implementacijom sistema menadžmenta kvalitetom koji je odobren od strane EURAMET-

ovog Tehničkog komiteta za kvalitet (EURAMET TC-Quality). Kalibracioni sertifikati izdati s

prepoznatljivim logom CIPM MRA potvrđuju kompetentnost laboratorija kroz iskazani CMC i

kao takvi su priznati u cijelom svijetu.

U toku 2018. godine, Zavod za metrologiju će učestvovati u međulaboratorijskim

poređenjima u oblasti mase, dužine, velikih zapremina, električnih veličina, temperature i

pritiska (tabela 2.) organizovanim u okviru različitih projekata.

U toku 2018. godine očekuje se objavljivanje završnih izvještaja o međulaboratorijskim

poređenjima u kojima je Zavod za metrologiju učestvovao prethodnih godina. Ostvareni

dobri rezultati su uslov za objavljivanje CMC-a laboratorija Zavoda (tabela 2.).

Tabela 2. Međulaboratorijska poređenja

Laboratorija Projekat Naziv Područje

Period

realizacije

mjerenja

Završni

izvještaj

Laboratorija

za

temperaturu

EMPIR

JRP r02

HUMEA

Expansion of

European research

capabilities in

humidity

measurement

Relativna vlažnost maj 2018. jun 2019.

Laboratorija

za

temperaturu

EURAMET

projekat

Atmospheric Air

Temperature

Metrology - A-ATM

oblast temperature

vazduha mart 2018. 2021.

Labortaorija

za dužinu

EURAMET.L-

K4

Key Comparison -

Calibration of

Diameter Standards

kalibracija

unutrašnjeg

prečnika,

spoljašnjeg

prečnika i

kalibraciju sfere

oktobar i

novembar

2017.

2018.

Laboratorija

za masu

EURAMET

1300

Comparison of 500

kg mass standard

EURAMET.M.M-S7

kalibracija

etalonskog tega od

500 kg

decembar

2018. 2019.

Laboratorija

za masu

EURAMET

1350

Comparison of sub-

multiples of the

kalibracija

etalonskih tegova 2015. 2018.


29

Tabela 2. Međulaboratorijska poređenja (nastavak)

Laboratorija Projekat Naziv Područje

Period

realizacije

mjerenja

Završni

izvještaj

kilogram 2 x 200 g ,20 g i 2 g

vagama

Laboratorija

za velike

zapremine

EURAMET

1395

Volume comparison

at 20 L - EURAMET

Regional Key

Comparison of

CCM.FF-K4.1.2011

kalibracija prelivne

pipete 20 l

gravimetrijskom

metodom

2016. 2018.

Laboratorija

za pritisak

EURAMET

1252

Comparison in the

range of 10 MPa to

100 MPa of liquid

pressure

Poređenje u

opsegu od 10 MPa

do 100 MPa

2013. 2018.

Laboratorija

za električne

veličine

EURAMET

1341

Comparison on

calibration of

Multimeter

Multimetar 2015. 2018.

2.16 Akreditacija

Akreditacija podrazumijeva kontinuirano poboljšanje sistema menadžmenta

kvalitetom (QMS), odnosno konstantano unaprijeđenje u skladu sa administrativnim i

tehničkim zahtjevima koje taj standard podrazumijeva.

U toku 2018. godine laboratorije Zavoda za metrologiju će nastaviti sa aktivnostima

vezanim za održavanje postojećeg obima akreditacije, a ako se ukaže potreba, i za

stvaranje uslova za proširenje obima akreditacije.

Tokom redovne posjete Hrvatske akreditacijske agencije (HAA) i Akreditacionog tijela

Crne Gore (ATCG), u poslednjem kvartalu 2017. godine, uočene su manje neusaglašenosti,

koje će tokom 2018. godine biti otklonjene.

U okviru EURAMET Project reg.no.1265, započetog 2013. godine, u februaru

2018. godine, najavljena je posjeta predsjedavajućeg Tehničkog komiteta za kvalitet (TC-Q)

Envera Sadikoglua (UME). Cilj projekta je validacija Sistema menadžmenta kvalitetom

Zavoda za metrologiju, koji će ispuniti zahtjeve CIPM i EURAMET.

2.17 Odobrenje tipa mjerila

Nakon sprovedenog postupka ispitivanja, kojim se potvrđuje da je ispitivani tip mjerila

usklađen sa propisanim metrološkim zahtjevima i da je mjerilo podesno za upotrebu u

određenom vremenskom periodu, Zavod za metrologiju izdaje Uvjerenje o odobrenju tipa

mjerila. Plan realizacije aktivnosti u cilju izdavanja Uvjerenja o odobrenju tipa mjerila u

2018. godini prikazan je u tabeli 3.


30

Tabela 3. Plan realizacije aktivnosti na izdavanju Uvjerenja o odobrenju tipa mjerila u

2018. godini

Vrsta mjerila Nadležna

Laboratorija

I

kvartal

II

kvartal

III

kvartal

IV

kvartal UKUPNO

Elektromehaničke vage sa neautomatskim

funkcionisanjem klase tačnosti (II)

Laboratorija za

masu 0 0 1 0 1

Elektromehaničke vage sa neautomatskim

funkcionisanjem klase tačnosti (III)

Laboratorija za

masu 1 1 1 1 4

Automatske vage Laboratorija za

masu 0 1 0 0 1

Elektromehanički mjerni pretvarač Laboratorija za

masu 0 0 1 0 1

Elektromehanički pokazni uređaj u sklopu

mjerila mase

Laboratorija za

masu 0 0 1 0 1

Automatsko mjerilo nivoa tečnosti u

nepokretnim rezervoarima

Laboratorija za

dužinu 0 1 1 0 2

Taksimetar Laboratorija za

dužinu 0 1 0 1 2

Sprava za mjerenje TG i TNG-a Laboratorija za

zapreminu 1 1 1 0 3

Sprava za mjerenje TG Laboratorija za

zapreminu 0 1 1 0 2

Protočno mjerilo zapremine tečnosti u

mjernom sistemu (mjerna instalacija)

Laboratorija za

zapreminu 0 1 0 0 1

Vodomjeri za hladnu vodu Laboratorija za

zapreminu 1 2 2 2 7

Manometar za mjerenje pritiska u

pneumaticima

Laboratorija za

pritisak 0 1 1 0 2

Manometar za mjerenje krvnog pritiska Laboratorija za

pritisak 0 1 1 0 2

Osnovni časovnici u sklopu telefonskih

centrala

Laboratorija za

vrijeme i

frekvenciju

0 1 0 0 1

Mjerilo brzine vozila u saobraćaju

Laboratorija za

vrijeme i

frekvenciju

0 1 1 0 2

Brojila električne energije

Laboratorija za

električne

veličine

3 1 1 0 5

Mjerila mjera zaštite u elektrotehnici

Laboratorija za

električne

veličine

1 0 1 0 2

Strujni mjerni transformator

Laboratorija za

električne

veličine

0 1 1 0 2

Naponski mjerni transformator

Laboratorija za

električne

veličine

0 1 1 0 2

Ukupno: 43


31


32

U Sektoru za ovjeravanje mjerila realizuju se poslovi

koji se odnose na:

prvo, redovno i vanredno ovjeravanje mjerila koja se

koriste u funkciji prometa robe i usluga;

zaštite zdravlja ljudi i životinja, opšte bezbjednosti,

imovine, životne sredine i prirodnih resursa;

zaštite na radu, saobraćaja i zaštite od nezgoda, kao i

provjere prethodno upakovanih proizvoda i boca kao

mjernih posuda;

utvrđivanje ispunjenosti uslova za davanje ovlašćenja

za vršenje poslova za pripremu mjerila za ovjeravanje;

razvijanje, uspostavljane i primjenu metode ispitivanja

količina prethodno upakovanih proizvoda;

davanje stručnog mišljenja za ovlašćivanje lica za

obavljanje poslova u oblasti metrologije;

vođenje baze podataka o ovjerenim mjerilima;

pripremu stručne osnove za izradu nacrta propisa iz

oblasti metrologije;

izvršavanje poslova vezanih za uvođenje sistema

kvaliteta i drugo.


33


34

3. OVJERAVANJE MJERILA

Plan ovjeravanja zakonskih mjerila prikazan u Tabeli 4. pripremljen je na osnovu

statističkih podataka ovjeravanja iz prethodnih godina, očekivanog broja zahtjeva, kao i

rokova redovnog ovjeravanja pojedinih vrsta zakonskih mjerila.

Tabela 4. Plan ovjeravanja mjerila u 2018. godini

Vrsta mjerila Prvo

[kom]

Redovno

[kom]

Vanredno

[kom]

Ukupno

[kom]

Vage klase tačnosti II 8 38 10 56

Vage klase tačnosti III do 9000 kg 120 115 1350 1585

Vage klase tačnosti III preko 9000 kg 6 2 65 73

Vage sa automatskim funkcionisanjem 2 11 3 16

Vage na transportnoj traci 1 3 1 5

Tegovi M1, garnitura 10 mg do 500 g 0 1 garnitura

(18 kom.) 0

1 garnitura

(18 kom.)

Tegovi M1, garnitura 1 g do 10 kg 0 2 garnitura

(34 kom.) 0

2 garnitura

(34 kom.)

Tegovi M1, garnitura od 500 g do 5 kg 0 1 garnitura

(6 kom.) 0

1 garnitura

(6 kom.)

Tegovi M1 od 20 kg 0 204 0 204

Tegovi M1 od 500 kg 0 56 0 56

Vodomjeri 10500 4000 5500 20000

Sprave za tečna goriva 50 1550 200 1800

Sprave za tečni naftni gas 10 105 45 160

Mjerni sistemi 10 30 20 60

Rezervoari 10 20 10 40

Automat. mjerila nivoa tečnosti u

nepokretnim rezerv. 20 80 10 110

Brojila električne energije*

79800 150 50 80000

* Zavisno od plana EPCG ad,

za nabavku novih brojila el.energije

Mjerila za ispitivanje mjerila

zaštite u elektrotehnici 1 13 4 18

Mjerni transformatori 250 0 0 250

Osnovni časovnici kod telefonskih

centrala 2 6 0 8

Manometri za mjerenje pritiska

u pneumat. motor. vozilima 50 60 10 120

Manometri za mjerenje krvnog pritiska 100 300 10 410

Ostali manometri 220 60 20 300

Mjerne letve 20 50 30 100

Etilometri 10 110 30 150

Mjerila za kontrolu brzine vozila u pokretu 60 29 1 90

Taksimetri 250 250 1500 2000

Mjerila dužine opšte namjene 1 1 2 4

Mjerila zaštite od zračenja 0 5 3 8

Mjerila nivoa zvuka 0 1 2 3


35

U tabeli 5. prikazan je plan ovjeravanja pojedinih vrsta mjerila, a podaci se

odnose na količinu planiranih ovjeravanja mjerila po kvartalima 2018. godine.

Tabela 5. Plan ovjeravanja mjerila, po kvartalima u 2018. godini

Vrsta mjerila I

[kom]

II

[kom]

III

[kom]

IV

[kom]

Ukupno

[kom]

Vage klase tačnosti II 16 15 15 10 56

Vage klase tačnosti III do 9000 kg 235 350 480 520 1585

Vage klase tačnosti III preko 9000 kg 10 22 16 25 73

Vage sa automatskim funkcionisanjem 2 6 7 1 16

Vage na transportnoj traci 1 1 2 1 5

Tegovi M1,

garnitura 10 mg do 500 g

1

garnitura

(18

kom.)

0 0 0

1

garnitura

(18

kom.)

Tegovi M1,

garnitura 1 g do 10 kg 0

1

garnitura

(17

kom.)

0

1

garnitura

(17

kom.)

2

garnitura

(34

kom.)

Tegovi M1,

garnitura od 500 g do 5 kg

1

garnitura

(6 kom.)

0 0 0

1

garnitura

(6 kom.)

Tegovi M1 od 20 kg 204 0 0 0 204

Tegovi M1 od 500 kg 56 0 0 0 56

Vodomjeri 3000 6000 5000 6000 20000

Sprave za tečna goriva 300 500 600 400 1800

Sprave za tečni naftni gas 30 45 40 45 160

Mjerni sistemi 15 15 10 20 60

Rezervoari 5 10 10 15 40

Automat. mjerila nivoa tečnosti u nepokr.

rezerv. 90 5 5 10 110

Brojila električne energije*

100 35000 44800 100 80000

* Zavisno od plana EPCG ad, za nabavku novih brojila

el.energije

Mjerila za ispitivanje mjerila zaštite u

elektrotehnici 5 3 3 7 18

Mjerni transformatori 50 0 200 0 250

Osnovni časovnici kod telefonskih centrala 1 2 2 3 8

Manometri za mjer. pritiska u pneumat.

motornih vozila 20 40 20 40 120

Manometri za mjerenje krvnog pritiska 100 110 100 100 410

Ostali manometri 70 80 70 80 300

Mjerne letve 40 20 30 10 100

Etilometri 50 20 50 30 150

Mjerila za kontrolu brzine vozila u pokretu 15 15 50 10 90

Taksimetri 600 500 500 400 2000

Mjerila dužine opšte namjene 0 1 1 2 4

Mjerila zaštite od zračenja 0 6 0 2 8

Mjerila nivoa zvuka 0 2 1 0 3


36

U Odjeljenju za dragocjene metale realizuju se

poslovi koji se odnose na:

ispitivanje sastava i finoće predmeta od dragocjenih

metala i obavljanje analiza legura od kojih se izrađuju

predmeti od dragocjenih metala;

ispitivanje opreme koja služi za ispitivanje predmeta od

dragocjenih metala (probne igle);

žigosanje predmeta od dragocjenih metala;

utvrđivanje ispunjenosti uslova za proizvodnju predmeta

od dragocjenih metala u pogledu opreme i radnih

prostorija, za određivanje dobijanje znaka proizvođača

predmeta od dragocjenih metala;

određivanje znaka uvoznika predmeta od dragocjenih

metala;

vođenje evidencije znakova proizvođača/uvoznika

predmeta od dragocjenih metala;

vođenje evidencija o ispitivanim, žigosanim i odbijenim

predmetima od dragocjenih metala;

razvoj metoda za ispitivanje predmeta od dragocjenih

metala;

sprovođenje poslova u cilju razvoja sistema kvaliteta.


37


38

4. ISPITIVANJE I ŽIGOSANJE PREDMETA OD DRAGOCJENIH METALA

4.1 Propisani stepeni finoće i oznake finoće

U sistemu kontrole predmeta od dragocjenih metala, proces kontrole podrazumijeva

utvrđivanje vrste dragocjenog metala i sastava legure od koje je predmet izrađen, kao i

određivanje finoće dragocjenog metala. Propisani stepeni i oznake finoće, kao i državni

žigovi za označavanje stepena finoće predmeta od dragocjenih metala U Crnoj Gori

prikazani su u tabeli 6.

Tabela 6. Propisani stepeni i oznake finoće, kao i državni žigovi za označavanje stepena finoće

predmeta od dragocjenih metala

Propisani stepeni i oznake finoće

DM Stepen i oznaka finoće

Državni žigovi I II III IV V VI VII

Pt 999 950 900 850

Au 999 950 916 900 840 750 585

Pd 999 950 500

Ag 999 950 925 800

4.2 Planirane aktivnosti Odjeljenja za dragocjene metale

U 2018. godini očekuje se registracija novih privrednih subjekata registrovanih za

obavljanje djelatnosti proizvodnje ili uvoza predmeta od dragocjenih metala na nivou iz

2017. godine, što je uslovljeno razvojem i rastom turističke privrede Crne Gore.

S obzirom da su pripremljene nove prostorije za instaliranje opreme čija je nabavka

predviđena u okviru programa IPA 2014, planira se nastavak aktivnosti za proširenje

kapaciteta Laboratorije za ispitivanje predmeta od dragocjenih metala. Nove aktivnosti

obuhvatiće i implementaciju sistema kvaliteta u skladu sa MEST EN ISO/IEC 17025:2011.

U zavisnosti od dinamike realizacije programa IPA 2014, kao i realizovanih obuka,

planira se uključivanje Laboratorije za ispitivanje predmeta od dragocjenih metala u kružne

analize za ispitivanje predmeta od srebra potenciometrijskom metodom, koje organizuje

Urad za meroslovije Republike Slovenije.

5. PRIPREMA STRUČNE OSNOVE ZA IZRADU NACRTA PROPISA IZ OBLASTI

METROLOGIJE I KONTROLE PREDMETA OD DRAGOCJENIH METALA

U toku 2018. godine službenici Zavoda za metrologiju će pripremati stručne osnove za

izradu nacrta propisa iz oblasti metrologije u skladu sa zahtjevima Ministarstva ekonomije. U


39

toku 2018. godine sprovodiće se revizija propisa u oblasti kontrole predmeta od dragocjenih

metala prema Akcionom planu za usklađivanje nacionalnog zakonodavstva sa članovima

34-36 UFEU (2015-2018), kako bi se postiglo otklanjanje svih identifikovanih ograničenja i

nacionalno zakonodavstvo u oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala usaglasilo

sa članovima 34-36 UFEU.

U tabeli 7. navedeni su propisi iz oblasti metrologije koji će se izmijeniti u toku 2018.

godine, kao i u oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala koji mogu sadržati

odredbe koje predstavljaju barijere trgovini.

Tabela 7. Pregled propisa iz oblasti metrologije koji će se izmijeniti u toku 2018. godine i pregled

propisa u oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala koji mogu sadržati odredbe koje

predstavljaju barijere trgovini

Naziv propisa Rok

donošenja

Kvartal

2018

Pravilnik o zajedničkim odredbama za mjerila

i metode metrološke kontrole 31.12.2018. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za automatska mjerila nivoa

tečnosti u nepokretnim rezervoarima 31.12.2018. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za mjerila nivoa zvuka 31.12.2018. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za kućišta

drumskih i šinskih vaga 31.12.2018. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za mostove

drumskih i šinskih vaga 31.12.2018. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za etalonske

tegove od 50 kg do 5000 kg 31.12.2018. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za tegove sa

nazivnim masama od 1 mg do 50 kg 31.12.2018. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za mjerne transformatore za

brojila električne energije 31.12.2018. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za elektronska (statička)

brojila reaktivne električne energije klase 2 i 3 31.12.2018. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za rashladne sudove za

mlijeko (laktofrize), mlijekomjere i mjerne sudove 31.12.2018. IV

Zakon o kontroli predmeta od dragocjenih metala

(„Sl. list CG“ br. 40/10) 2018. IV

Pravilnik o bližim uslovima koje u pogledu izrade i sastava

moraju ispunjavati predmeti od dragocjenih metala

(„Sl. list CG“ br. 40/11)

2018. IV

Pravilnik o obliku, sadržaju i dimenzijama Znaka proizvođača

predmeta od dragocjenih metala i Znaka uvoznika predmeta

od dragocjenih metala („Sl. list CG“ br. 40/11)

2018. IV

Pravilnik o uslovima za proizvodnju predmeta od dragocjenih

metala u pogledu opreme i radnih prostorija i načinu

utvrđivanja ispunjenosti tih uslova („Sl. list CG“ br. 40/11)

2018. IV


40

6. NABAVKA OPREME

U okviru Plana javnih nabavki usaglašenih sa usvojenim budžetom Zavoda za

metrologiju, a u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama, u 2018. godini planira se nabavka

opreme u cilju nadogradnje uspostavljene etalonske baze u oblastima metrologije malih i

velikih zapremina, pritiska, vremena i frekvencije, temperature, ali i jonizujućih zračenja.

U cilju unapređenja nivoa usluga iz oblasti zakonske i naučne metrologije, planira se i

nabavka opreme za nove laboratorije:

Laboratorije za ovjeravanje etilometara;

Laboratorije za ovjeravanje mjerila nivoa zvuka;

Laboratorije za ovjeravanje analizatora izduvnih gasova;

Laboratorije za kalibraciju mjerila u oblasti geodezije.

U okviru programa IPA 2014 očekuje se isporuka opreme za jačanje kapaciteta

Zavoda za metrologiju u oblasti:

ovjeravanja mjerila koja se koriste za kontrolu brzine motornih vozila;

električne snage – električna brojila;

ovjeravanja telefonskih centrala;

metrologije vremena i frekvencije;

temeperature;

predhodno upakovanih proizvoda i boca kao mjernih posuda;

metrologije u hemiji;

kontrole predmeta od dragocjenih metala.

Nabavkom opreme za ispitivanje srebra obezbijediće se kvalitetan primarni nivo

ispitivanja predmeta od srebra u skladu sa potrebama i zahtjevima korisnika u Crnoj Gori.


41


42

U Službi za opšte poslove, finansije i informacioni

sistem realizuju se poslovi koji se odnose na:

pripremu pojedinačnih akata o ostvarenju prava iz

radnih odnosa zaposlenih;

sprovođenje postupka raspoređivanja službenika i

namještenika u skladu sa Zakonom i Pravilnikom o

unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Zavoda;

izradu svih vrsta ugovora;

vođenje evidencije o ocjenjivanju i napredovanju

službenika i namještenika;

vođenje evidencije o sprovedenom disciplinskom

postupku;

sprovođenje postupka po zahtjevima službenika i

namještenika po osnovu prava iz radnog odnosa;

sprovođenje postupka prijavljivanja i odjavljivanja

službenika i namještenika kod nadležnih ustanova

povodom zasnivanja i prestanka radnog odnosa;

izdavanje potvrda i drugih isprava iz radnog odnosa,

naknada i drugih primanja službenika i namještenika;

pripremu akata za obračun zarada, naknada i drugih

primanja zaposlenih;

pripremanje odgovora na tužbe, žalbe i druge podneske

za sudove u sporovima iz oblasti radnih odnosa, kao i u

drugim sporovima;

učešće u utvrđivanju visina naknada za usluge iz

nadležnosti Zavoda;

izradu pravnih akata Zavoda;

pripremu i sprovođenje plana integriteta i mjera za

sprečavanje i otklanjanje mogućnosti za nastanak i

razvoj korupcije;

postupanja po zahtjevima za slobodan pristup

informacijama;

posredovanje po Zakonu o zabrani zlostavljanja na radu;

saradnju s nevladinim organizacijama;

realizaciju aktivnosti povodom rodne ravnopravnosti;

druge organizaciono-pravne, materijalno-finansijske

poslove;

pripremu izvršenja predračuna sredstava;

izradu finansijskog plana;

namjensko korišćenje sredstava predviđenih budžetom i

finansijskim planom;

pripremanje i dostavljanje statističkih i drugih podataka

na zahtjev nadležnih organa;

vođenje poslovnih knjiga;

izradu periodičnih obračuna i završnih računa;


43

blagajničko poslovanje;

nabavku kancelarijske i druge opreme;

javne nabavke;

usaglašavanje knjigovodstvenog i stvarnog stanja imovine i

obaveza;

održavanje dobrih odnosa s javnošću i podizanje ukupnih

poslovnih efekata;

pružanje tehničke pomoći u pripremi informaciono-

dokumentacionih materijala, publikacija, brošura i dr.;

izradu marketinških materijala;

tehničku pripremu publikacija, stručne i priručne literature

(katalozi, priručnici, knjige, brošure);

unapređivanje i razvoj informacionih i komunikacionih

tehnologija u Zavodu;

administraciju lokalne mreže, spoljnih komunikacija i

interneta;

razvoj i ažuriranje web site-a Zavoda;

primarno održavanje LAN-a, komunikacija i aplikativnih

softvera;

uvođenje, instalaciju i reinstalaciju sistemskog i mrežnog

softvera, programskih sistema i baza podataka;

postavljanje i pružanje elektronskih usluga iz nadležnosti

Zavoda;

integrisanje s jedinstvenim portalom e-Uprave i

omogućavanje podnošenja zahtjeva za slobodan pristup

informacijama i postavljanje informacija, dostupnih putem

interneta, na internet stranicu Zavoda;

ažuriranje potrebnih podataka u cilju obezbjeđivanja

produkcije sistema za elektronsko upravljanje dokumentima

– eDMS;

bezbjednost i zaštitu informacionog sistema Zavoda;

realizuju se i drugi poslovi u skladu s propisima.


44

7. MARKETING I PR AKTIVNOSTI

Kao rezultat dugogodišnjih napora međunarodne metrološke zajednice, Međunarodni

sistem jedinica (SI) nalazi se na korak od istorijske promjene, odnosno revizije koja se očekuje

u toku 2018. godine. Međunarodni biro za tegove i mjere (BIPM) i Evropska asocijacija

nacionalnih metroloških instituta (EURAMET) pozvali su metrološku zajednicu da se uključi u

međunarodnu promotivnu kampanju SI jedinica i njihove buduće revizije. Kao nacionalni

metrološki institut, Zavod za metrologiju ima zadatak da obilježi redefiniciju Međunarodnog

sistema jedinica (SI) i realizuje komunikacionu kampanju za njegovu promociju tokom 2018.

godine. U tom smislu, planirano je organizovanje seminara, predavanja, okruglih stolova za

predstavnike vlade i relevantnih ministarstava, industrije i naučne zajednice, univerzitetske

profesore, kao i konkursa i kviza znanja za učenike. Za ovu priliku potrebno je izraditi i

promotivni materijal kao što su flajeri, brošure, sveske, posteri, rollup, info štand i sl. Kampanja

za promociju SI sistema biće realizovana od aprila 2018. do maja 2019. Shodno tome, Zavod

za metrologiju tokom 2018. organizovaće:

Seminare za predstavnike vlade i ključnih ministarstava;

Seminare za univerzitetske profesore;

Seminare za predstavnike industrije i naučne zajednice;

Posjete i predavanja u osnovnim i srednjim školama;

Predavanja i seminare za korisnike SI sistema.

Nagradni konkurs za dizajn novih maskota Zavoda za metrologiju biće raspisan u aprilu

2018. i biće namijenjen učenicima od prvog do devetog razreda svih osnovnih škola u Crnoj

Gori. Metrokviz, čiji je cilj popularizacija nauke, takođe će biti organizovan u prvoj polovini

2018. godine.

Svjetski dan metrologije obilježava se u više od 80 država i 2018. godine biće posvećen

promociji Međunarodnog sistema jedinica. Zavod za metrologiju tradicionalno, povodom

Svjetskog dana metrologije, već četiri godine realizuje „Otvorene dane“ namijenjene

učenicima osnovnih i srednjih škola. U okviru „Otvorenih dana“ u toku 2017. godine,

laboratorije Zavoda za metrologiju posjetilo je oko 500 učenika osnovnih i srednjih škola iz

više crnogorskih gradova.

U cilju postizanja prepoznatljivosti Zavoda za metrologiju, sprovešće se modernizacija

vizuelnog identiteta koja uključuje uspostavljanje novog web sajta kao osnovnog sredstva

za pružanja svih relevantnih informacija o radu Zavoda i interaktivnog povezivanja sa ciljnim

grupama.

U sklopu promocije nacionalnih kalibracionih laboratorija, tokom 2018. godine,

planirano je i više posjeta potencijalnim korisnicima usluga Zavoda za metrologiju, odnosno

direktni marketing. Planirana je i promocija kontrole predmeta od dragocjenih metala.

Korišćenjem web sajta koji pruža informacije o radu Zavoda, preko društvenih medija

(Facebook, Instagram,LinkedIn...), planiranjem radionica za proizvođače, uvoznike i trgovce

predmeta od dragocjenih metala, pružanjem stručne pomoći i neophodnih informacija od

strane zaposlenog kadra u svakodnevnim komunikacijama sa strankama poseban akcenat


45

će se staviti na obezbijeđivanju potrebnih informacija o novoj metodi ispitivanja predmeta

od srebra prema standardu ISO 13756:2015 neophodnoj za unapređenje sistema ispitivanja i

žigosanja predmeta od dragocjenih metala u Crnoj Gori.

8. PLANIRANE OBUKE

U toku 2018. godine planirano je učešće zaposlenih na kongresima, konferencijama,

seminarima, radionicama. Nastaviće se i saradnja sa nacionalnim metrološkim institutima. U

okviru bilateralne saradnje sa Uradom za meroslovje Republike Slovenije (MIRS) realizovaće

se različite obuke zaposlenih iz oblasti naučne i zakonske metrologije, kao i kontrole

predmeta od dragocjenih metala.

Stručno usavršavanje zaposlenih u Zavodu za metrologiju u toku 2018. godine

realizovaće se u okviru EURAMET-ove Radne grupe za razvoj kapaciteta, kao i regionalnog

projekta SIDA (Švedska agencija za razvoj međunarodne saradnje). Planiraju se i

konsultantske usluge za oblast metrologije zapremine, metrologije jonizujućih zračenja,

metrologije temperature, vlažnosti vazduha i toplotne energije, ovjeravanja mjerila iz oblasti

zaštite životne sredine, zaštite na radu, kao i kontrole predmeta od dragocjenih metala.

Službenici će se usavršavati i kroz program obuka koje organizuje Uprava za kadrove Crne

Gore.

Predstavnici Zavoda za metrologiju prisustvovaće jednoj od najvećih marketing

konferencija u Jugoistočnoj Evropi – Spark.me koja će se u maju održati u Budvi. Spark.me

konferencija okuplja međunarodno poznate i priznate govornike iz oblasti marketinga,

digitalne tehnologije, blogere, influensere na društvenim mrežama, kreatore start-up biznisa.

I u 2018. godini će se nastaviti finansiranje postdiplomskih magistarskih studija za

zaposlene u Zavodu za metrologiju.

9. MEĐUNARODNA SARADNJA

Zavod za metrologiju predstavlja Crnu Goru u međunarodnim i regionalnim

metrološkim organizacijama, kao i organizacijama u oblasti kontrole predmeta od

dragocjenih metala.

Zavod za metrologiju je punopravni član Evropskog udruženja Nacionalnih metroloških

instituta - EURAMET od 7. juna 2011. godine, dopisni član Međunarodne organizacije za

zakonsku metrologiju - OIML od novembra 2007. godine, pridruženi član Evropske saradnje u

oblasti zakonske metrologije – WELMEC od januara 2009. godine, pridruženi član Generalne

Konferencije za tegove i mjere od 2011. godine, kao i Međunarodnog udruženja službi za

analizu IAAO od oktobra 2012. godine.

U toku 2018. godine planira se učešće zaposlenih na sastancima koje organizuju

pomenute organizacije u skladu sa raspoloživim budžetskim sredstvima.


46

Nakon usvajanja Zakona o potvrđivanju Metarske konvencije 29. decembra 2017.

godine, očekuje se da će Crna Gora odnosno Zavod za metrologiju, tokom 2018. godine

stupiti u punopravno članstvo u Međunarodnom birou za tegove i mjere (BIPM).

10. METROLOŠKI GLASNIK

Zavod za metrologiju će u toku 2018. godine izdati „METROLOŠKI GLASNIK“, službeno

glasilo Zavoda za metrologiju koji pruža potrebne informacije o nacionalnim propisima iz

oblasti metrologije i kontrole predmeta od dragocjenih metala, izdatim uvjerenjima o

odobrenju tipa mjerila, donešenim rješenjima o znaku proizvođača, rješenjima o

određivanju znaka uvoznika predmeta od dragocjenih metala, itd.


47

Sadržaj:

1. DJELATNOST ZAVODA ZA METROLOGIJU ........................................................................ 5

2. LABORATORIJE ZAVODA ZA METROLOGIJU ETALONE ................................................ 10

2.1 Laboratorija za masu ................................................................................................... 10

2.2 Laboratorija za velike mase ........................................................................................ 11

2.3 Laboratorija za dužinu ................................................................................................. 12

2.4 Laboratorija za temperaturu ...................................................................................... 13

2.5 Laboratorija za vlažnost ............................................................................................... 14

2.6 Laboratorija za pritisak ................................................................................................. 15

2.7 Laboratorija za električne veličine ............................................................................. 16

2.8 Laboratorija za vrijeme i frekvenciju .......................................................................... 18

2.9 Laboratorija za male zapremine ................................................................................ 19

2.10 Laboratorija za velike zapremine ........................................................................... 20

2.11 Laboratorija za električnu snagu ............................................................................ 21

2.12 Laboratorija za mikrotalasne veličine .................................................................... 22

2.13 Laboratorija za jonizujuća zračenja ....................................................................... 23

2.14 Planirane aktivnosti u oblasti kalibracija mjerila/etalona ................................... 23

2.15 Međulaboratorijska poređenja i objavljivanje mjernih i kalibracionih

mogućnosti (CMC) ......................................................................................................................... 28

2.16 Akreditacija ............................................................................................................... 29

2.17 Odobrenje tipa mjerila............................................................................................. 29

3. OVJERAVANJE MJERILA .................................................................................................. 34

4. ISPITIVANJE I ŽIGOSANJE PREDMETA OD DRAGOCJENIH METALA ............................ 38

4.1 Propisani stepeni finoće i oznake finoće .................................................................. 38

4.2 Planirane aktivnosti Odljenja za dragocjene metale ............................................. 38

5. PRIPREMA STRUČNE OSNOVE ZA IZRADU NACRTA PROPISA IZ OBLASTI

METROLOGIJE I KONTROLE PREDMETA OD DRAGOCJENIH METALA .......................................... 38

6. NABAVKA OPREME .......................................................................................................... 40

7. MARKETING I PR AKTIVNOSTI ........................................................................................... 44

8. PLANIRANE OBUKE ........................................................................................................... 45

9. MEĐUNARODNA SARADNJA .......................................................................................... 45

10. METROLOŠKI GLASNIK ...................................................................................................... 46

Documents

Program rada Zavoda za metrologiju za 2018. godinu · 2018-04-27 · Program rada Zavoda za metrologiju za 2018. godinu 4 UVOD Realizacija tačnih i pouzdanih mjerenja veoma je važna