PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Z PLANEM …archiwum.pow-aleksandrowski.rbip.mojregion.info/20050607155955q6x2... · Zarazem na powiaty nałożone zostały liczne obowiązki, przy czym

SSTTAARROOSSTTWWOO PPOOWWIIAATTOOWWEE WW AALLEEKKSSAANNDDRROOWWIIEE KKUUJJAAWWSSKKIIMM

PPRROOGGRRAAMM OOCCHHRROONNYY ŚŚRROODDOOWWIISSKKAA

ZZ PPLLAANNEEMM GGOOSSPPOODDAARRKKII

OODDPPAADDAAMMII

DDLLAA PPOOWWIIAATTUU AALLEEKKSSAANNDDRROOWWSSKKIIEEGGOO

NNAA LLAATTAA 22000044 –– 22001111

Aleksandrów Kuj. 2004

Projekt zrealizowany przy udziale : Członków społecznej Rady Programowej Lokalnej Akcji na rzecz Środowiska w Aleksandrowie Kujawskim oraz specjalistów z firm: COWI Polska

Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska finansowany przez: Agencję Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych Agencję Rozwoju Międzynarodowego we współpracy z: Ministerstwem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Aktualizacja 2004 rok.

Spis treści: 1.Wprowadzenie ......................................................................................................... 1

1.1.Podstawa opracowania Programu .............................................................................................. 1 1.2.Uwarunkowania prawne............................................................................................................. 1

1.2.1.Zagadnienia prawno - organizacyjne związane z realizacją Programu ........................2 1.2.2.Formy prawne stymulowania działań zgodnych z celami Programu .............................2

1.2.3. Wybrane akty prawne .................................................................................................... 4 1.3. Wykorzystane materiały........................................................................................................... 4 2.Charakterystyka powiatu aleksandrowsiego ........................................................ 6

2.1.Dane podstawowe ...................................................................................................................... 6 2.2.Geomorfologia............................................................................................................................ 6 2.2.1Strukturalne jednostki mezozoiczne................................................................................. 7

2.2.2Trzeciorzęd i czwartorzęd ................................................................................................7 2.3. Zarys warunków hydrogeologicznych ...................................................................................... 8

2.3.1.Warstwy wodonośne o znaczeniu użytkowym .................................................................8 2.3.2.Warunki zasilania i drenażu..........................................................................................10 2.3.3.Więź hydrauliczna wód powierzchniowych i podziemnych...........................................10 2.3.4.Położenie powiatu w stosunku do systemu Głównych Zbiorników Wód Podziemnych 10

2.4. Sieć hydrograficzna................................................................................................................ 11 2.5. Gleby ...................................................................................................................................... 13 2.6. Struktura użytkowania gruntów ............................................................................................ 14

2.6.1.Struktura lasów w powiecie .........................................................................................15 2.6.2. Gospodarka łowiecka ..................................................................................................16

2.6.3. Rolnicza przestrzeń produkcyjna .................................................................................18 2.6.4. Obszary chronione ......................................................................................................18

2.7. Złoża kopalin .......................................................................................................................... 21 2.7.1. Kruszywa naturalne .................................................................................................... 21 2.7.2.Wody mineralne i wody termalne ................................................................................. 21 2.7.3.Zasady gospodarowania obowiązujące na obszarach i terenach górniczych ............. 21 2.7.4.Wykorzystanie surowców odnawialnych ...................................................................... 22

2.8. Zasoby wód podziemnych i powierzchniowych .................................................................... 22 2.8.1.Stan gospodarki wodnej i ściekowej .............................................................................22 2.8.2.Zasoby i eksploatacja wód podziemnych ......................................................................25 2.8.3.Jakość wód powierzchniowych płynących ....................................................................27 2.8.4.Jakość wód podziemnych ..............................................................................................28

3.Główne problemy środowiskowe – podsumowanie wyników analizy zagrożeń ................................................................................................................. 30 3.1 Identyfikacja i analiza zagrożeń ............................................ .............................................. 32

3.1.1.Zagrożenia środowiska związane z gospodarką wytworzonymi odpadami ..................32 3.1.2.Zagrożenia dla zasobów wód podziemnych związane z zaburzeniami lokalnych stosunków wodnych, w tym z nadmiernym odpływem powierzchniowym i przesuszeniem gleb...............................................................................................................38 3.1.3 Zagrożenia związane z nieprawidłowościami i opóźnieniami w zakresie gospodarki ściekami .................................................................................................................................41 3.1.4 Zagrożenia związane z ruchem samochodowym..........................................................43 3.1.5. Zagrożenia związane z emisją zanieczyszczeń do atmosfery .......................................44

3.2. Ranking zagrożeń ................................................................................................................... 47 3.2.1.Wyniki oszacowania skali zagrożeń ..............................................................................47 3.2.2. Hierarchia zagrożeń w ocenie Rady Programowej .....................................................47

4. Zakładane kierunki i cele rozwiązywania problemów oraz eliminacji zagrożeń .............................................................................................................. 48

4.1.Ochrona przed polami elektromagnetycznymi ........................................................................ 49 4.2. Bezpieczna dla środowiska i mieszkańców Powiatu Aleksandrów Kujawski gospodarka

odpadami ............................................................................................................................... 50 4.2.1.Uwarunkowania prawne............................................................................................... 50 4.2.2. Proponowane kierunki działania ................................................................................. 53

4.3. Przywrócenie optymalnych stosunków wodnych - ochrona zasobów wód podziemnych .... 58 4.3.1.Program zwiększenia lesistości .................................................................................... 58 4.3.2. Rozwój systemu retencji wodnej ................................................................................. 61

4.4. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniem ściekami sanitarnymi, deszczowymi i przemysłowymi, ...................................................................... 64 4.4.1. Uwarunkowania prawne.............................................................................................. 64 4.4.2. Proponowane kierunki działań .................................................................................... 65

4.5. Minimalizacja konfliktów przyrodniczych podczas lokalizacji, budowy i eksploatacji autostrad – ochrona środowiska przyrodniczego .................................................................. 70 4.5.1. Proponowane kierunki działań ................................................................................... 70

4.6. Zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia atmosfery do poziomu w którym nie występują w ogóle zagrożenia dla zdrowia ludzi........................................................................................ 73

4.7. Rozbudzanie świadomości i kształtowanie prośrodowiskowych postaw mieszkańców Powiatu .................................................................................................................................. 74

4.8. Program Ochrony Środowiska ................................................................................................ 74

5. Zarzadzanie Programem Ochrony Środowiska .. ............................................ 76

5.1. Instrumenty prawne i finansowe realizacji Programu ........................................................... 76 5.1.1. Instrumenty prawne ...................................................................................................... 76 5.1.2. Instrumenty finansowe ................................................................................................. 76

5.2. Monitoring realizacji Programu ............................................................................................. 77 Załącznik:

Karty zadań.

Program Ochrony Środowiska strona nr 1

1. Wprowadzenie 1.1. Podstawa opracowania Programu

Niniejszy „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Aleksandrów Kujawski” opracowany został jako wersja poprawiona i uzupełniona programu ochrony środowiska jaki został opracowany w 2000 r. w ramach projektu „Lokalna Akcja na rzecz Środowiska” (LAŚ).

Jednym z celów projektu było opracowanie programu ochrony środowiska dla wybranego powiatu, przy zastosowaniu – zaadoptowanej wcześniej do warunków polskich - metodyki Porównawczej Analizy Ryzyka oraz jej instrumentów - umożliwiających m.in. szerokie włączanie społeczeństwa w procesy podejmowania decyzji oraz aktywne współdziałanie z władzami Powiatu w celu identyfikowania, a następnie rozwiązywania najbardziej żywotnych problemów środowiskowych.

Aktualizacji programu dokonano w Wydziale Geodezji. Rolnictwa i Ochrony Środowiska.

W trakcie prac Rady Programowej, we współdziałaniu i bieżącej konsultacji z władzami samorządowymi oraz innymi instytucjami i organizacjami działającymi w sferze ochrony środowiska na obszarze Powiatu, zidentyfikowano i przeanalizowano najważniejsze problemy środowiskowe, o znaczeniu ponad gminnym, dotyczące wszystkich lub znacznej części mieszkańców Powiatu, a następnie przygotowano i przedstawiono Radzie Powiatu do akceptacji wieloletni program ochrony środowiska na lata 2000-2010. Podstawową intencją członków Rady Programowej było nakreślenie optymalnej strategii przyszłych działań władz powiatowych, zawierającej jednocześnie wskazówki, wytyczne i postulaty dla władz gmin lezących na obszarze Powiatu, odpowiedzialnych za problematykę ochrony środowiska praktycznie we wszystkich aspektach życia.

Przy opracowywaniu programu Rada Programowa współpracowała ściśle z konsultantami – współrealizatorami Projektu – z konsorcjum utworzonego przez COWI Polska i Narodową Fundację Ochrony Środowiska. Finansowanie Projektu zapewniły Agencja Rozwoju Międzynarodowego (US AID) oraz Agencja Ochrony Środowiska (US EPA) Stanów Zjednoczonych, a nadzór merytoryczny nad przebiegiem projektu sprawował Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we współpracy z Ministerstwem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

Aktualizacji programu dokonano z uwagi na nowe rozwiązania prawne uwzględniające przepisy: � ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne, � ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska � ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach.

1.2. Uwarunkowania prawne Powiaty powstały i funkcjonują w ramach prawnych określonych ustawą z dnia 5 czerwca

1998 r. o samorządzie powiatowym. Zgodnie z art. 1 ust. 1 tej ustawy, mieszkańcy powiatu tworzą lokalną wspólnotę samorządową. Powiaty są zatem wyodrębnionymi związkami społeczności lokalnej - do których przynależność powstaje z mocy prawa - powołanymi do samodzielnego wykonywania części zadań Państwa i w związku z tym wyposażonymi w administracyjno-prawne i materialne środki realizacji tych zadań.


Powiaty przejęły część dotychczasowych uprawnień administracji rządowej - przede wszystkim rejonowych urzędów administracji rządowej, wojewodów oraz rządowej administracji specjalnej. Zarazem na powiaty nałożone zostały liczne obowiązki, przy czym należy pamiętać, że wykonywane zadania mają charakter ponad gminny, a funkcje powiatu mają uzupełniający charakter w stosunku do funkcji gminy. Powiat może podejmować działalność w takim zakresie, w jakim nie narusza ona zakresu działania gmin. Domniemanie kompetencji gminy ogranicza kompetencje powiatu, co expressis verbis wyrażone zostało w ustawie o samorządzie powiatowym i o samorządzie gminnym.

Wraz z utworzeniem powiatów społeczności lokalne uzyskały formalnie większy wpływ na szeroko rozumiane procesy decyzyjno-administracyjne i organizacyjne, w tym na sposób realizacji zadań publicznych na swoim terenie. Przetworzenie normy prawnej na języki praktyki oznacza jednak konieczność wyprzedzającej działania realizacyjne identyfikacji najistotniejszych problemów nurtujących lokalne społeczności oraz zaplanowania działań służących optymalnemu wykonywaniu uprawnień i obowiązków powiatu z maksymalnym uwzględnieniem udziału czynników społecznych w tych procesach. Realizacji tego postulatu służyło m.in. opracowanie niniejszego Programu Ochrony Środowiska.

1.2.1. Zagadnienia prawno - organizacyjne związane z realizacją Programu

Jak wynika z analizy zakresów działania organów samorządowych, powiat - mając uprawnienia i zadania uzupełniające w stosunku do gmin - nie ma możliwości zobowiązywania gmin do podjęcia określonych działań, czy też przyjęcia konkretnych zapisów w strategiach i programach. Władze powiatu mogą wprawdzie formułować określone zalecenia, jednak mające niewiążący charakter.

Dlatego też dla osiągania celów Programu kluczowe znaczenie będzie miało uzyskanie odpowiedniego poparcia organów gmin leżących w granicach Powiatu Aleksandrowskiego i włączenie ich do praktycznej realizacji określonych w Programie zadań. Dlatego też władze Powiatu powinny pozostawać w ścisłej współpracy z władzami gmin leżących w granicach Powiatu oraz z funkcjonującym Związkiem Gmin Ziemi Kujawskiej,

Jako instrument stymulujący należy również wykorzystywać określanie priorytetów dla inwestycji i innych działań finansowanych przez Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

1.2.2. Formy prawne stymulowania działań zgodnych z celami Programu

W celu tworzenia prawno-administracyjnych warunków osiągania celów Programu oraz stymulowania służącego temu postępowania podmiotów prawnych i obywateli, władze Powiatu powinny – w miarę potrzeb – stosować następujące instrumenty prawne:

akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze powiatu - stanowione przez Radę Powiatu - na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie - w formie uchwały, chyba że ustawa upoważniająca do wydania aktu nie stanowi inaczej. przepisy porządkowe – stanowione przez Radę Powiatu bez delegacji ustawowej, jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego, a zagrożenia o takim charakterze występują na obszarze więcej, niż jednej gminy1. Ustanawiając

1 obszar występowania zagrożeń nie jest przy tym istotny - decydujące znaczenie ma fakt, że mają one ponad gminny

charakter.


przepisy porządkowe Rada Powiatu może przewidzieć kary grzywny za nieprzestrzeganie ustanowionych nakazów i zakazów, wymierzone zgodnie z prawem o wykroczeniach.

przepisy porządkowe w sprawach nie cierpiących zwłoki - wydawane przez zarząd powiatu, a następnie zatwierdzane na najbliższej sesji rady powiatu (pod rygorem utraty ważności).

akty administracyjne (decyzje) - wydawane przez Starostę w sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości powiatu (np. pozwolenia w zakresie gospodarki odpadami, pozwolenia wodnoprawne, decyzje o dopuszczalnej emisji, itp.)2

czynności współdziałania3 – w tym zwłaszcza należące do kompetencji Starosty: � działania w porozumieniu z innymi organami, co do wydania decyzji, � uzgadnianie treści decyzji (w formie postanowienia), � wyrażanie opinii co do wydania decyzji (w formie postanowienia), � wnioskowanie o wydanie decyzji lub podjęcie działań przez inny organ;

czynności cywilnoprawne

działania społeczno - organizacyjne – tożsame z działaniami, jakie podejmować mogą organizacje społeczne, w tym zwłaszcza akcje edukacyjne, akcje propagandowe, konkursy i inne działania stymulujące określone zachowania mieszkańców, jednak nie związane w jakikolwiek sposób z nakładaniem na osoby fizyczne lub prawne dodatkowych obowiązków.

czynności kontrolne

czynności materialno - techniczne - czynności faktyczne, które oparte są na wyraźnej podstawie prawnej i wywołują konkretne skutki prawne - np dokonanie rozbiórki budynku, sporządzenie protokołu z dokonania czynności, przechowywanie danych statystycznych

Dla osiągania celów Programu szczególne znaczenie mają uprawnienia Starosty w zakresie reglamentowania korzystania ze środowiska. Dlatego też właściwe komórki organizacyjne Starostwa odpowiedzialne będą za zapewnienie odpowiedniego przygotowania merytorycznego pracowników oraz stworzenie koniecznych warunków organizacyjnych i technicznych dla:

� sprawnego wydania pozwoleń i zezwoleń zapewniających pełną ochronę poszczególnych elementów środowiska i środowiska jako całości, a jednocześnie sprawiedliwe traktowanie wszystkich podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska lub wprowadzających w nim zmiany;

� określenia w decyzjach administracyjnych niezbędnych, ale wykonalnych, nie powodujących nadmiernych i nieuzasadnionych kosztów i jednolitych dla wszystkich jednostek organizacyjnych danego typu - dodatkowych obowiązków służących realizacji celów programu, w zgodzie z ogólnymi wymogami prawa;

� skutecznego nadzorowania i monitorowania prawidłowości wypełniania wymogów zezwolenia, we współdziałaniu ze służbami kontrolnymi ochrony środowiska, a w razie stwierdzenia nieprawidłowości – do nakładanie dodatkowych obowiązków oraz stosowanie przewidzianych prawem sankcji.

Dlatego, celem usprawnienia stosowania prawa na poziomie starostwa oraz usprawnienia procesu zarządzania, celowe wydaje się być wypracowanie, w ramach porównawczej analizy ryzyka,

2 z ogólnym zastrzeżeniem ogólnej zasady, że dla obiektów odpowiadających definicji inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi decyzje takie wydaje wojewoda. 3 działania społeczno-organizacyjne nie mogą być podejmowane w sposób całkowicie dowolny, gdyż ich cele muszą mieścić się w określonym ustawowo zakresie działania powiatu, np. w sferze szeroko rozumianej ochrony środowiska.


procedur podejmowania takich decyzji przez urzędników, celem stosowania przyjętego programu ochrony środowiska. Przyjęcie takich procedur służyć będzie również budowaniu praworządności i realizacji zasady równości podmiotów wobec prawa, w tym równości gospodarczej.

1.2.3. Wybrane akty prawne

Regulacje prawne zawarte są m. in. w następujących ustawach:

2. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz.

627 z późn. zmianami).

3. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92/2004 poz. 880).

4. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 100, poz.

1190 z późn. zmianami).

5. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16,

poz. 78 z późn. zmianami).

6. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r., o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628 z późn.

zmianami).

7. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn.

zmianami).

8. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach ( teks jednolity Dz. U. Nr 56 z 2000 r.

poz.679 z óżn. zmianami )

9. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,

(Dz. U. Nr 132, poz. 622 z późniejszymi zmianami);

10. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, (Dz. U. Nr 16/90,

poz. 95 z późniejszymi zmianami);

11. Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, (Dz. U. Nr 9/97, poz. 43

z późniejszymi zmianami);

12. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska,

ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, (Dz. U. Nr 100, poz. 1085

z późniejszymi zmianami);

13. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,

(Dz. U. Nr 80, poz.717 z późn. zmianami);

1.3 Wykorzystane materiały 1. Materiały szkoleniowe LAŚ „Jak opracować Program ochrony środowiska?”- COWI Polska

listopad 1999r.

2. Program Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko-

Pomorskiego, Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego , Toruń 2003r.


3. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2001 roku, WIOŚ,

Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz, 2002 r.





6. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego, Zarząd Województwa Kujawsko –

Pomorskiego 2000 r.

7. Strategia rozwoju powiatu aleksandrowskiego, Zarząd Powiatu aleksandrowskiego, 2001r.

8. Przyroda Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki,

Wojewódzki Konserwator Przyrody, Bydgoszcz, 2001r.

9. Program zwiększania lesistości i zadrzewień w latach 2001-2020, Wojewoda Kujawsko-

Pomorski, Bydgoszcz, 2001r.

10. Natura 2000, Europejska Sieć Ekologiczna, Ministerstwo Środowiska , Warszawa, 2002r.

11. Program dla Wisły i jej dorzecza na lata 2000-2020 – projekt, Kujawsko-Pomorskie Biuro

Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku, 2003r.

12. II Polityka Ekologiczna Państwa, Rada Ministrów, Warszawa, 2000r.

13. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata

2007-2010, Rada Ministrów, Warszawa, 2002r.

14. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym

- projekt, Ministerstwo Środowiska , Warszawa, 2002r.

15. Program Wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010, Rada

Ministrów, Warszawa, 2002r.

16. Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo

Środowiska, Warszawa, 2002

17. Bagdziński S.L. (red.) 1997. Środowisko przyrodnicze w województwie włocławskim.

Włocławskie Towarzystwo Nauk; Włocławek.

18. Kleczkowski A.S., 1990, Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP)

w Polsce wymagających szczególnej ochrony, Instytut Hydrologii i Geologii Inż. AGH

Kraków

19. Kondracki J., 1980, Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa

20. Rocznik statystyczny woj. kujawsko – pomorskiego za rok 2001r.

21. Materiały informacyjne gmin i powiatu w zakresie udzielonych pozwoleń, decyzji itp.


2. Charakterystyka powiatu aleksandrowskiego 2.1 Dane podstawowe

Powiat ziemski Aleksandrów Kujawski leży w centrum województwa kujawsko-pomorskiego, a w jego skład wchodzą:

o gminy miejskie: Aleksandrów Kujawski, Ciechocinek, Nieszawa; o gminy wiejskie: Aleksandrów Kujawski, Bądkowo, Koneck, Raciążek, Waganiec oraz

Zakrzewo. Powiat zajmuje łącznie powierzchnię około 47 560 ha w tym: gminy miejskie - 3261 ha i gminy wiejskie - 44 300 ha. Jego teren zamieszkuje ponad 57 tys. ludności, w tym około 25.000 w miastach (44%). Średnia gęstość zaludnienia wynosi około 120 mk/km2.

2.2 Geomorfologia

Według podziału fizyczno-geograficznego Polski J.Kondrackiego, obszar powiatu Aleksandrów Kujawski leży w obrębie dwóch mezoregionów należących do dwóch, różnych makroregionów. Część zachodnia leży w obrębie mezoregionu Równiny Inowrocławskiej (315.55), położonego na obszarze makroregionu Pojezierza Wielkopolskiego (315.5), zaś część północna i wschodnia leży w obrębie mezoregionu Kotliny Toruńskiej (315.35), położonego na obszarze makroregionu Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej (315.3).

Równina Inowrocławska zbudowana jest z gliny zwałowej fazy poznańskiej zlodowacenia północnopolskiego i ma charakter monotonnej równiny morenowej (morena denna), prawie pozbawionej jezior, z rzadka jedynie urozmaiconej przez drobne zagłębienia bezodpływowe i niewielkie pojedyncze pagórki. Wysokości bezwzględne na obszarze równiny nie przekraczają 100 m (względne różnice wysokości dochodzą do około 5 m). Rzeźba tego terenu związana jest z głównie z występowaniem form marginalnych i ekstraglacjalnych lodowca fazy poznańskiej oraz wytworzonych w wyniku wytapiania się martwego lodu u schyłku glacjału oraz w holocenie.

W części południowej Równinę przecina ze wschodu na zachód dolina Bachorzy z przekształconym w kanał ciekiem. Na południe od Równiny rozciąga się Pojezierze Kujawskie ukształtowane w fazie leszczyńskiej ostatniego zlodowacenia. Jest to falista wysoczyzna morenowa urozmaicona pagórkami moreny czołowej i jeziorami rynnowymi.

Równina Inowrocławska jest krainą wybitnie rolniczą, prawie pozbawioną lasów. Małe nachylenie powierzchni terenu i słaby drenaż naturalny były przyczyną nadmiernego nawilgocenia gleby i powstania czarnych ziem bagiennych z kilkudziesięciocentymetrowym poziomem próchniczym o właściwościach podobnych do czarnoziemów stepowych.

Z zabarwieniem gleb wiąże się nazwa często używana dla tej krainy, tzw. Czarne Kujawy. Czarne ziemie powstawały zapewne w klimacie wilgotniejszym niż współczesny, charakteryzujący się najmniejszymi w Polsce rocznymi opadami atmosferycznymi (poniżej 500 mm). Wskutek małych opadów i ciepłego lata zaznaczają się tu pewne deficyty wilgoci. Roślinność zielna i fauna ma wiele elementów stepowych.

Kotlina Toruńska , zwana też Kotliną Toruńsko-Bydgoską rozciąga się na północ od Włocławka do Nakła nad Notecią. Generalnie zajmuje ona tarasy zalewowe i akumulacyjno-erozyjne wzdłuż Wisły, rozszerza się dopiero na wysokości Ciechocinka i Aleksandrowa Kujawskiego, gdzie jej szerokość między krawędziami wysoczyzn morenowych osiąga około 12-15 km. Rozpościera się tu wysoki piaszczysty taras, przekształcony na północ od Aleksandrowa Kujawskiego w pole wydm. Charakterystyczne dla tej części kotliny są również krawędzie erozyjno-denudacyjne wysoczyzny morenowej Równiny Inowrocławskiej i Pojezierza Dobrzyńskiego, stanowiące


jednocześnie górną krawędź tarasów wysokich Wisły. Krawędź miejscami jest stromo podcięta, ponacinana wcięciami erozyjnymi i wąwozami, miejscami zaś zniszczona, zatarta, zamaskowana wydmami i tworząca otwarte przestrzenie dla eolicznej penetracji piasków z tarasów niżej leżących. Pomiędzy Kotliną Toruńską, a Kotliną Płocką dolina Wisły tworzy w okolicach Nieszawy rodzaj przełomu, zwężając się do kilku kilometrów.

Zarys budowy geologicznej. Rejon powiatu Aleksandrów Kujawski położony jest na pograniczu ważnych prowincji tektonicznych: platformy wschodnioeuropejskiej i paleozoicznych pasm fałdowych, które rozdzielone są strefą T-T (Teisseyre’a - Tornquista), złożoną z dużej liczby równoległych do siebie uskoków o kierunku NW-SE. Uskoki w podłożu krystalicznym wpłynęły na budowę położonych wyżej, a ukształtowanych w mezozoiku jednostek geologicznych. Wzdłuż ww. uskoków rozwijały się zjawiska halokinetyczne, najsilniej zaznaczone na terenach na południe od linii Nieszawa - Włocławek - Gostynin.

2.2.1. Strukturalne jednostki mezozoiczne

Mezozoiczno-kenozoiczne piętro strukturalne budują skały permu i mezozoiku, które są generalnie słabo sfałdowane, ale miejscami mogą być silnie zaburzone tektonicznie i tworzyć fałdy, fleksury i uskoki, czasem o dużych zrzutach (brachyantyklina Ciechocinka, rejon Dobrzynia n/Wisłą). W obrębie piętra wyróżnia się dwie jednostki: Nieckę Warszawską i Wał Kujawski.

Niecka Warszawska, będąca częścią Niecki Brzeżnej, jest długą, wąską depresją o osi NW-SE, wypełnioną osadami kredy górnej i najniższego trzeciorzędu (dano-paleocen), pod którymi występują skały permu, triasu i jury. Południowa granica Niecki Warszawskiej w tym rejonie przebiega wzdłuż linii Nieszawa-Włocławek-Gostynin. Miąższość osadów mezozoicznych jest bardzo zmienna i uzależniona od przebiegu dyslokacji równoległych do osi niecki, a przede wszystkim dyslokacji o kierunku równoleżnikowym. Osady mezozoiku reprezentowane są przez osady węglanowe (wapienie, margle, opoki i gezy) i klastyczne (piaskowce, piaski glaukonitowe). Po okresie erozji w najniższym trzeciorzędzie na omawianym terenie powstała depresja sięgająca poza granice Niecki Warszawskiej - Niecka Mazowiecka, którą wypełniły osady kenozoiku.

Wał Kujawski jest częścią Wału Środkowopolskiego i rozciąga się na południe od linii Nieszawa - Włocławek - Gostynin. Na obszarze wału brak jest osadów kredy górnej, a bezpośrednio pod trzeciorzędem występują utwory jury i kredy dolnej. W rejonie Ciechocinka leży brachyantyklina zbudowana z osadów jury górnej (wapienie, margle i piaskowce) występujących na głębokości 15-30 m ppt., pod niewielkiej miąższości nadkładem trzeciorzędowych iłów pylastych i węgli brunatnych, lub bezpośrednio pod piaszczystymi utworami czwartorzędu. Osady mezozoiczne stanowią różnorodne skały węglanowe (wapienie, margle, wapienie oolitowe i inne.) i klastyczne (łupki, iłowce, mułowce i piaskowce). Występują tu również dobrze wykształcone struktury halokinetyczne. Poza diapirem w Lubieniu, sole występują w jądrach antyklin, m.in. w brachyantyklinie Ciechocinka.

2.2.2. Trzeciorzęd i czwartorzęd

Starsze osady trzeciorzędu (paleogen) zachowały się w formach szczątkowych, gdyż uległy denudacji.

Utwory mioceńskie w postaci piasków, mułków i iłów gromadzonych w zbiornikach jeziornych zachowały się praktycznie na całym omawianym terenie. Osady pliocenu reprezentowane są


przez serie mułków i iłów (iły poznańskie i iły pstre) o miąższości dochodzącej do 160 m. Powierzchnia trzeciorzędu ma charakter erozyjny. W dolinie Wisły rozcięcia utworów plioceńskich sięgają czasem aż do utworów kredowych, tworząc głębokie, wąskie rynny.

W czwartorzędzie, na skutek ochłodzenia klimatu, na teren ten nasunął się lodowiec. W wyniku ruchów tektonicznych oraz oddziaływania lodowców, kształt powierzchni utworów podczwartorzędowych jest ogromnie zróżnicowany. Osady najstarszego zlodowacenia południowopolskiego uległy prawie całkowicie erozji i zachowały się tylko w głębokich obniżeniach stropu pliocenu. Najstarsze znane na tym terenie ciągłe poziomy glin morenowych są związane ze zlodowaceniem środkowopolskim. Z ciepłym interglacjałem emskim związane są serie osadów piaszczystych pochodzenia rzecznego. Nad nimi występują jeden lub dwa poziomy glin zwałowych zlodowacenia północnopolskiego związane z fazami leszczyńską i poznańską. Pod górnym poziomem glin zwałowych występują mułki i iły, mające często charakter iłów warwowych. Na piaszczystych tarasach Wisły powstały rozległe obszary wydmowe. W dolinach rzek osadziły się piaski i mady, a w rynnach lodowcowych mułki jeziorne i torfy.

2.3 Zarys warunków hydrogeologicznych

Według opracowania “Budowa geologiczna Polski - Hydrogeologia”, 1991, teren Powiatu położony jest w obrębie regionu hydrogeologicznego kujawsko-mazowieckiego, w obrębie którego warstwy wodonośne związane są z mezozoicznymi i kenozoicznymi formacjami Niecki Warszawskiej i Wału Kujawskiego.

Region kujawsko-mazowiecki zajmuje obszar położony na południe od linii Nieszawa - Włocławek - Gostynin i obejmuje kujawską część antyklinorium środkowopolskiego. Jest to obszar zasilania wód podziemnych w omawianym regionie, a także regionów sąsiednich.

Przez region ten przebiega strefa wododziału głównego, między zlewniami Wisły i Odry.

2.3.1. Warstwy wodonośne o znaczeniu użytkowym

Stopień rozpoznania warunków hydrogeologicznych na omawianym terenie jest niejednakowy. Stosunkowo dobrze rozpoznany jest rejon Kotliny Toruńskiej (co jest wynikiem licznych wierceń studziennych), natomiast obszar wysoczyzny - ze względu na dość skomplikowaną i zmienną budowę geologiczną - cechuje słabszy stopień rozpoznania. Istnieje też szereg badań hydrogeologicznych wykonanych dla dużych ujęć komunalnych Ciechocinka (“Kuczek” i “Siarzewo”) i Aleksandrowa Kujawskiego (“Tążyna”) w związku z wyznaczeniem i ustanowieniem stref ochronnych.

Użytkowe poziomy wodonośne na obszarze powiatu związane są głównie z utworami czwartorzędu i mezozoiku. Znaczenie poziomów trzeciorzędowych jest znacznie mniejsze.

Główny poziom użytkowy w regionie kujawskim. stanowi wodonośne piętro czwartorzędowe. W północnej i północno-wschodniej części regionu związane jest ono z utworami doliny i pradoliny Wisły. Budują je tam piaski fluwioglacjalne i piaski współczesnej doliny Wisły, o miąższości 5-20 m, a lokalnie większej. Wydajność studni wynosi najczęściej około 30 m3/h. W rejonie brachyantykliny Ciechocinka w miejscach bezpośredniego kontaktu jury i czwartorzędu, przez okna hydrogeologiczne, ma miejsce ascenzja solanki do wodonośnej warstwy czwartorzędowej. Dlatego w czasie eksploatacji ujęć czwartorzędowych w tym rejonie musi być stosowany ścisły reżim.


Poza doliną Wisły piętro czwartorzędowe ma charakter nieciągły. Utwory czwartorzędowe reprezentowane są przez duże kompleksy glin. Poziom wodonośny budują piaski, żwiry i piaski mułkowate tworzące zazwyczaj jeden, a miejscami dwa lub trzy poziomy wodonośne występujące w obrębie śródmorenowych i podmorenowych struktur i pozostające ze sobą w więzi hydraulicznej.

Piętro wodonośne jury nie stanowi podstawowego źródła zaopatrzenia w wodę i ujmowane jest w nielicznych odwiertach zlokalizowanych m.in. w rejonie Aleksandrowa Kujawskiego. Wodonościec stanowią głównie spękane i kawerniste utwory węglanowe. Osady jurajskie w rejonie brachyantykliny występują na głębokości 20-30 m. Strop wodonośnych osadów jury w rejonie Aleksandrowa Kujawskiego występuje na głębokości 60-80 m ppt. Woda znajduje się pod ciśnieniem 900-1200 kPa. Wydajności otworów mieszczą się w granicach 40-80 m3/h.

Poziom jurajski w rejonie Włocławka, Wieńca i Ciechocinka charakteryzuje duża mineralizacja wody (od kilku do ponad 200 g/dm3). Są to solanki i wody siarczanowe o cennych właściwościach leczniczych. Niektóre ze źródeł, odwiercone na znacznych głębokościach (1300-1800), mają podwyższoną temperaturę dochodzącą do 38oC, co podnosi ich przydatność w lecznictwie.

Ze względu na występowanie tych wód założono uzdrowiska w Wieńcu-Zdroju i Ciechocinku. Wody mineralne stosuje się tu w chorobach reumatycznych, skórnych, kobiecych, układu krążenia, przemiany materii oraz przy zmianach pourazowych.

Piętro wodonośne trzeciorzędu generalnie stanowią osady miocenu, wykształcone w postaci drobnoziarnistych piasków z dużym udziałem mułków. W osiowej części antyklinorium tworzą one zwartą powłokę, zaś poza nią brak jest ciągłości warstw. Poziom wodonośny o miąższości od kilku do około 20 m, występuje na głębokości od około 20 do około 100 m. Wydajności typowych otworów nie przekraczają najczęściej 10-70 m3/h. Woda występuje pod ciśnieniem 700 kPa.

Poza poziomem mioceńskim w obrębie utworów trzeciorzędowych występuje nieciągły, o bardzo ograniczonym rozprzestrzenieniu plioceński poziom wodonośny. Tworzą go piaski drobnoziarniste z pyłem węgla brunatnego występujące na głębokości 20-100 m. Woda znajduje się pod ciśnieniem 300-450 kPa. Wydajności uzyskiwane z pojedynczych otworów wahają się od 10 do 70 m3/h.

Charakterystyczną cechą terenów wysoczyznowych jest występowanie na dużych przestrzeniach wód wierzchówkowych. Zwierciadło wody znajduje się na głębokości 1-4 m, czasem płycej. Wody wierzchówkowe odznaczają się małą zasobnością, zależnością od opadów atmosferycznych oraz złą jakością. Łatwość ujmowania wód wierzchówkowych sprawia, że korzysta z nich znaczny procent gospodarstw.

Pierwszy poziom wód podziemnych zalega lokalnie w piaskach i żwirach fluwioglacjalnych pod warstwą gliny oraz w utworach sandrowych. Jest on mało wydajny (2-5 m3/h), ale wspólnie z wierzchówkami, na terenach gdzie nie ma wodociągów, stanowi główne źródło zaopatrzenia w wodę ludności wiejskiej. Głębokość zwierciadła wody w studniach zależy od budowy geologicznej i ukształtowania terenu. W rejonie zagłębień terenowych występuje nawet 1-2 m ppt., natomiast w obrębie pagórków morenowych i na działach wodnych lustro wody zalega na głębokości 4-12 m ppt.

Drugi czwartorzędowy poziom wodonośny występuje w utworach piaszczystych pod glinami na głębokości około 10-25 m pod powierzchnią terenu. Poziom ten jest rozleglejszy i bardziej zasobny od pierwszego, a wydajność ujęć waha się od 3-10 m3/h. Woda jest twarda i lokalnie zawiera zwiększone ilości żelaza i manganu, ale jej skład chemiczny i bakteriologiczny nie budzi na ogół zastrzeżeń.


Trzeci poziom wód podziemnych zalega pod gliną ilastą, zwięzłą na głębokościach większych niż 25 m poniżej powierzchni wysoczyzny. Jest on związany z wodami doliny Wisły. 2.3.2. Warunki zasilania i drenażu

Wody podziemne zasilane są przy uwzględnieniu ich piętrowości w sposób następujący: � poziom wód gruntowych w głównej mierze zasilany jest poprzez infiltrację opadów, a w

dolinie Wisły, która jest strefą drenażu - z poziomów podczwartorzędowych, a także poprzez infiltrację wody z Wisły (przy wysokich stanach w rzece).

Drenaż tego poziomu następuje poprzez cieki i jeziora zlokalizowane na obszarze występowania wód gruntowych. Poziom wód gruntowych poprzez przesączanie i przepływy między warstwowe zasila niżej leżące poziomy wodonośne.

� czwartorzędowe poziomy wód wgłębnych zasilane są poprzez infiltrację wody przez kompleks słabo przepuszczalnych glin morenowych, a także poprzez okna hydrauliczne i dopływ lateralny.

Obszary zasilania znajdują się w obrębie wysoczyzny. Strefami drenażu są doliny rzek.

Zasilanie poziomów pod czwartorzędowych jest wynikiem przesączania się wód z nadległych poziomów poprzez różnej miąższości osady słabo przepuszczalne. Wielkość zasilania warunkowana jest przez miąższość tych osadów i ich wykształcenie litologiczne. Wodonośne utwory kredy i jury zasilane są także na wychodniach podkenozoicznych na obszarze Wału Kujawskiego i w innych rejonach położonych poza nim. 2.3.3. Więź hydrauliczna wód powierzchniowych i podziemnych

Bezpośrednia więź hydrauliczna łączy wody powierzchniowe i poziom wód gruntowych

w dolinie Wisły. W poziomie tym w przewadze występują wody o zwierciadle swobodnym lub lekko naporowym. Roczne amplitudy wahań mają ścisły związek ze stanami niżówkowymi i wezbraniami rzek (z niewielkim opóźnieniem przemieszczania się strumieni wód podziemnych w kierunku bazy drenażu). Dolina Wisły stanowi także bazę drenażu dla podczwartorzędowych poziomów wodonośnych. 2.3.4. Położenie powiatu w stosunku do systemu Głównych Zbiorników Wód Podziemnych

Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP), to obszary zasilania oraz rozprzestrzenienia zwykłych (słodkich, czyli słabo zmineralizowanych) wód podziemnych, które ze względu na swe znaczenie zasobowe i jakość wód (w tym także podatność na zanieczyszczenie) wymagają szczególnej ochrony. GZWP odpowiadają umownie ustalonym ilościowym i jakościowym kryteriom podstawowym:

o wydajność potencjalna otworu studziennego > 70 m3/h,

o wydajność ujęcia >10 000 m3/dobę,

o przewodność warstwy wodonośnej >10 m2/h,

o najwyższa klasa jakości wody (wody, które jako surowiec dla celów pitnych albo w ogóle nie wymagają uzdatnienia, albo mogą być uzdatniane w nieskomplikowany sposób).


Wyjątkiem są obszary deficytowe, gdzie stosuje się indywidualne kryteria ilościowe (zbiornik ma lokalnie praktyczne znaczenie użytkowe).

W Polsce wydzielono4 ogółem 180 GZWP (z czego 40 wg kryteriów indywidualnych), których łączna powierzchnia (163 441 km2) stanowi 52,2% terytorium kraju. Wielkość zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych w obrębie wydzielonych 180 GZWP oszacowano na około 7,35 km3/a, przy ogólnej wielkości zasobów wód w Polsce rzędu 22,0 km3/a. W układzie stratygraficznym najzasobniejsze jest piętro czwartorzędu (51,3%), a następnie kredy (23,1%), jury (11,7%), triasu (7,1%) i trzeciorzędu (5,0%).

W rejonie powiatu aleksandrowskiego, w utworach czwartorzędowych, położone są dwa GZWP:

� nr 141 (Zbiornik rzeki Dolna Wisła), którego południowy skraj zlokalizowany jest w północnej części powiatu;

� nr 144 (Dolina kopalna Wielkopolska), którego wschodnia część zajmuje południową cześć obszaru powiatu.

Zbiornik Rzeki Dolna Wisła związany jest z międzymorenowymi i pradolinnymi utworami wodonośnymi. Zbiornik ma powierzchnię 354 km2 i zasoby dyspozycyjne rzędu 84 tys. m3/dobę. Moduł zasobów wynosi 2,75 l/s/km2. Średnia głębokość ujęć zlokalizowanych na tym terenie wynosi około 40 m ppt. Jakość wód podziemnych tego zbiornika jest zróżnicowana (od czystych nie wymagających uzdatniania - klasa jakości Ib, do bardzo nieznacznie zanieczyszczonych i łatwych do uzdatniania - klasa jakości Ic) i zależy głównie stopnia izolacji warstwy wodonośnej. Z uwagi na brak ciągłej warstwy izolującej jest to zbiornik szczególnie wrażliwy na zanieczyszczenia antropogeniczne. Cały obszar zbiornika jest obszarem najwyższej ochrony (ONO).

Zbiornik Dolina Kopalna Wielkopolska ma powierzchnię 4000 km2 i zasoby dyspozycyjne rzędu 480 tys. m3/dobę. Średnia głębokość ujęć zlokalizowanych na tym terenie wynosi około 60 m ppt. Jakość wód podziemnych tego zbiornika jest bardzo zróżnicowana (od czystych nie wymagających uzdatniania - klasa jakości Ib, do znacznie zanieczyszczonych i wymagających uzdatniania - klasa Id) i zależy głównie od miąższości nadkładu izolujących warstw słaboprzepuszczalnych. Waha się ona zwykle od 10 do 50 m, co pozwala na zaliczenie zbiornika do średnio wrażliwych na zanieczyszczenia. Moduł zasobów wynosi 1,39 l/s/km2. W całości jest to obszar wysokiej ochrony (OWO).

2.4 Sieć hydrograficzna

Pod względem hydrograficznym teren Powiatu Aleksandrów Kujawski należy prawie w całości do zlewni rzeki Wisły (jedynie niewielki południowo-zachodni fragment powiatu należy do dorzecza Odry, do zlewni Noteci) i jest odwadniany5 bezpośrednio przez tę rzekę lub przez jej lewobrzeżne dopływy.

Rzeka Wisła jest dla tego terenu ciekiem podstawowym, decydującym o zasobach wód powierzchniowych. Większymi bezpośrednimi dopływami Wisły na tym obszarze są: Tążyna, Mała Tążyna, Kanał Bachorza, Kanał Opaskowy oraz Kanał Brzoza.

4 Podstawą prawną koncepcji wyznaczenia GZWP jest Art. 98 Ustawy prawo ochrony środowiska, w którym

stwierdza się, że "...wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają ochronie, polegającej na tworzeniu obszarów ochronnych zbiorników wód ...".

5 Średni roczny odpływ jednostkowy należy do najniższych w Polsce i na Wysoczyźnie Kujawskiej wynosi 2-3 l/s*km2


Rzeka Tążyna wypływa z mokradeł zwanych Błotami Ostrowskimi. Górny odcinek rzeki to Kanał Parchański, który znajduje się poza granicami powiatu aleksandrowskiego. Całkowita długość Tążyny wynosi 49,8 km, a powierzchnia zlewni to 495,8 km2.

Przepływy charakterystyczne Tążyny wynoszą (w m3/s):

Km pow. Zlewni [w km2]

SNQ SSQ SWQ NWQ Uwagi

22,10 178,4 0,08 0,49 2,97 19,1 ujście kanału Parchańskiego

19,80 316,0 0,17 0,86 5,76 37,1 dopływ spod Tomaszowa

5,50 417,0 0,28 1,14 6,94 44,7 Otłoczynek (wodowskaz)

0,0 495,8 0,31 1,36 7,81 50,3 ujście do Wisły

Południowa część powiatu (gmina Zakrzewo, gmina Bądkowo) położone są w zlewni Kanału Bachorza, łączącej poprzez rzekę Zgłowiączkę Wisłę z Gopłem. Ciek ten wykorzystuje pradolinę, którą wody pra-Wisły odpływały ku zachodowi w fazie poprzedzającej powstanie pradoliny Noteci. Później, przez długi czas dolina Bachorzy stanowiła ramię pomocnicze Wisły. Do XV wieku ciek ten stanowił drogę żeglowną, a obecnie jest kanałem melioracyjnym. Jego średni przepływ przy ujściu do Zgłowiączki k/Nowego Młyna (na północ od Brześcia Kujawskiego) wynosi zaledwie 0,15 m3/s. Lustro wody zalega na rzędnej 81,6-82,6 m npm. Do Bachorzy uchodzi szereg cieków (bez nazw) płynących z północy i północnego zachodu. Cieki te charakteryzują się niewielkimi przepływami, a w czasie suchych lat wysychają.

Ciekawostką Kanału Bachorza jest zjawisko bifurkacji polegające na tym, że woda w kanale rozdziela się i płynie w dwie przeciwne strony - do różnych dorzeczy: część zachodnia do Odry (przez Noteć i Wartę), część wschodnia do Wisły (przez Zgłowiączkę). Całkowita długość kanału Bachorze wynosi 46, 4 km, a powierzchnia jego zlewni równa jest 291,6 km2, w tym:

� w zlewni rzeki Zgłowiączki 107,4 km2, � w zlewni rzeki Noteci 184,2 km2.

Charakterystyczne przepływy wynoszą (w m3/s):

Odcinek kanału km Pow. zlewni [w km2] SNQ SSQ SWQ

21,5 5,0 0,002 0,013 0,37 W kier. jez. Gopło

19,5 16,2 0,007 0,043 0,80

15,59 48,7 0,020 0,13 1,68

7,96 75,0 0,030 0,20 2,24

W kier. rzeki Zgłowiączki

0 + 0,0 107,4 0,040 0,28 2,84

Waloryzacja przyrodnicza dolnej Wisły

Czynnikiem decydującym o wartości przyrodniczej poszczególnych odcinków doliny Wisły jest przede wszystkim stopień jej przekształcenia w wyniku wielowiekowej działalności człowieka: zabudowa koryta i doliny oraz zagospodarowania terenów przyległych. Pod tym względem


zdecydowanie wyróżnia się odcinek od ujścia Narwi do Płocka, na którym utrzymany został charakter rzeki roztokowej, z bogactwem wielu chronionych gatunków roślin i zwierząt.

Dolina Wisły poniżej Zbiornika Włocławskiego jest już w znacznym stopniu przekształcona, a wobec dużego zróżnicowania ukształtowania terenu i sposobu jego zagospodarowania fragmenty o wysokiej wartości przyrodniczej przeplatają się tu z terenami o walorach przeciętnych. W międzywalu utrzymały się zbiorowiska o charakterze naturalnym i półnaturalnym (lasy łęgowe, zarośla i łąki), przy czym udział zarośli i lasów zmniejsza się w dół biegu rzeki. Na skarpach na obu brzegach doliny wykształciły się bogate zbiorowiska leśne oraz ciepłolubne murawy i zarośla, z licznymi stanowiskami roślin rzadkich i chronionych. Im dalej od koryta, tym większy udział obszarów zagospodarowanych (pola uprawne, sady, ogrody i tereny zabudowane).

Dolny bieg Wisły charakteryzuje się bogactwem jakościowym i ilościowym ptaków (szczególnie wyróżnia się tu niezamarzający odcinek rzeki tuż poniżej zbiornika włocławskiego oraz łachy tworzące się w ujściu rzeki do morza). W dolinie rzeki występuje większość z notowanych w kraju gatunków ssaków. Utrzymały się tu również niewielkie ilości popularnych kiedyś gatunków ryb wędrownych, dla których przeszkodę, uniemożliwiającą wędrówkę na tarliska znajdujące się w dopływach górnej Wisły, stanowi stopień we Włocławku (te, które przetrwały rozmnażają się obecnie w systemie rzeki Drwęcy).

Szczególne znaczenie dla przemieszczania się i migracji zwierząt mają sąsiadujące z rzeką kompleksy leśne, naturalne zbiorowiska roślinne oraz obszary ekstensywnie użytkowane rolniczo, łączące płaty roślinności naturalnej, tworzące korytarz ekologiczny doliny oraz wyspy i łachy, ułatwiające przemieszczanie z jednego brzegu na drugi.

2.5 Gleby

Gleby powiatu aleksandrowskiego, maja strukturę typową dla środkowoeuropejskiej strefy glebowej związanej z klimatem umiarkowanym o stosunkowo wyraźnie zaakcentowanym udziale wpływów morskich. Charakterystyczne dla tej strefy są:

� gleby brunatne i płowe, które powstały w środowisku wielogatunkowych lasów

liściastych i mieszanych, obecnie przeważnie zastąpionych uprawami polowymi, oraz

� gleby rdzawe (skrytobielicowe) i bielice, związane z zespołami lasów iglastych (borów), które współcześnie zajmują jedynie najmniej przydatne dla rolnictwa obszary luźnych piasków.

Gleby te utworzyły się na osadach plejstoceńskich (gliny i piaski zwałowe oraz piaszczyste utwory wodnolodowcowe) i holoceńskich (aluwia, deluwia i osady organiczne). Zróżnicowanie gleb jest następstwem zmienności rzeźby i lokalnych różnic litologicznych skał macierzystych, wpływających z kolei na zmienność warunków wodnych:

� w nadmiernie nawodnionych obniżeniach terenu, na podłożu przeważnie mułowo-torfowym i w warunkach niedostatecznego dopływu tlenu rozwinęły się gleby hydromorficzne - glejowe, murszowe i torfowe;

� w środowisku silnie uwilgotnionym, najczęściej na podłożu roślinności łąkowo-darniowej, powstały czarne ziemie przekształcone następnie na niektórych obszarach w gleby szare lub szaro-brunatne;

� na podłożu aluwiów w dolinach większych rzek rozwinęły się mady.


W granicach powiatu Aleksandrów Kujawski gleby płowe, związane przede wszystkim z wysoczyzną morenową, rozciągają od doliny Wisły pomiędzy Nieszawą i Ciechocinkiem oraz na zachód od Aleksandrowa Kujawskiego. Gleby te tworzą na tych terenach przeważnie kompleksy żytnie bardzo dobre lub pszenne dobre. Dużą powierzchnię powiatu zajmują także gleby rdzawe występujące głównie między Ciechocinkiem, a Aleksandrowem Kujawskim i tworzące na terenach użytkowanych rolniczo głównie kompleks żytni słaby. Strefa występowania czarnych i szarych ziemi rozciąga się po obu stronach pradoliny Bachorza i na południe od Aleksandrowa Kujawskiego. Gleby te należą do najbardziej urodzajnych i reprezentują kompleks pszenny dobry i żytni słaby. Niewielkie płaty gleb hydromorficznych wiążą się z występowaniem den rynien lodowcowych oraz podmokłych obniżeń i zagłębień wytopiskowych. Towarzyszą one również pradolinie Bachorza i dolinie Zgłowiączki. Obszary ich występowania są wykorzystywane jako tereny trwałych użytków zielonych. Mady na obszarze powiatu są reprezentowane jedynie na najniżej położonych tarasach doliny Wisły, gdzie ciągną się wąskim pasem po obu jej stronach poczynając od Nieszawy do granic powiatu. Obszary ich występowania są przeważnie przeznaczane na tereny użytków zielonych, niektóre z nich użytkowane jako grunty orne reprezentują kompleks żytni dobry lub słaby. Osobliwością opisywanego terenu jest występowanie gleb słonych tzw. sołończaków, związanych z obecnością słonych wód gruntowych. Są one ograniczone przestrzennie do stref towarzyszących wysadom solnym i występują w Ciechocinku oraz Słońsku. Gleby te są porośnięte zespołami słonorośli.

2.6 Struktura użytkowania gruntów Powiat cechuje wysoki wskaźnik rolniczego wykorzystania ziemi, co wynika zarówno

z historycznych procesów rozwojowych, jak i korzystnych uwarunkowań środowiskowych, głównie morfologicznych i glebowych. Użytki rolne zdecydowanie dominują w strukturze użytkowania gruntów, stanowiąc 82% powierzchni powiatu. Udział gruntów ornych, w stosunku do ogólnej powierzchni, jest największy w gminie Bądkowo, gdzie wynosi aż 92,1% (w kraju 45,5%).

Strukturę użytkowania przedstawia tabela i rysunek poniżej.

Użytki rolne

Miasto/gmina Powierzchnia Ogółem

Ogółem Grunty orne

trwałe użytki zielone

Sady

Lasy i grunty leśne

Pozostałe grunty Ogółem

Miasto Aleksandrów Kuj. 717 212 184 21 7 181 324

Miasto Ciechocinek 1559 768 569 167 32 155 636

Miasto Nieszawa 985 722 577 41 104 50 213

Gmina Aleksandrów Kuj. 13164 9547 8202 1176 169 2218 1399

Gmina Bądkowo 7970 7518 7355 99 64 95 357

Gmina Koneck 6813 5825 5407 368 50 469 519

Gmina Raciążek 3289 2760 2480 192 88 143 386

Gmina Waganiec 5456 4686 4365 178 143 105 665


Gmina Zakrzewo 7608 6987 6215 756 16 243 378

RAZEM

47561 39025 35354 2998 673 3659 4877

2.6.1 Struktura lasów w powiecie

Drzewostany

Drzewostany są najważniejszym elementem ekosystemów leśnych, decydującym w głównej mierze o kierunku pozytywnych bądź negatywnych przeobrażeń. Przeprowadzona charakterystyka ważniejszych cech taksonomicznych tych drzewostanów oraz określenie stopnia zgodności ich składów do warunków siedliskowych pozwala podjąć próbę oceny drzewostanów pod kątem wymagań zrównoważonego rozwoju ekosystemów leśnych. Bogactwo gatunkowe

Powiat aleksandrowski charakteryzuje się ubóstwem gatunkowym, spowodowanym niską żyznością i wilgotnością siedlisk, ale także niepożądaną w tym kierunku działalnością hodowlaną w poprzednich okresach gospodarczych, która nie przynosiła efektów w zakresie domieszkowego wzbogacenia składu gatunkowego. Wśród drzewostanów jednogatunkowych, które w skali województwa zajmują aż około 60% powierzchni lasów przewagę powierzchniową bezwzględnie stanowią monokultury, złożone wyłącznie z jednego gatunku i przeważnie jednego wieku. Pozostałą powierzchnię w grupie drzewostanów jednogatunkowych zajmują drzewostany jednogatunkowe słabo urozmaicone, ze sporadyczną i pojedynczą domieszką innych gatunków, głównie brzozy, mało zróżnicowane wiekowo (5 -10 lat). Możliwości siedliskowe hodowli drzewostanów dwugatunkowych są w różnym stopniu niewykorzystane we wszystkich nadleśnictwach. Obserwuje się wzrost bogactwa gatunkowego w młodszej grupie wiekowej poniżej 40 lat, a obecnie zakładane uprawy całkowicie składem są dostosowane do warunków siedliskowych, wykazując nieraz znaczne urozmaicenie gatunkowe.

Gatunki obce, ani jako panujące, ani będące w składzie drzewostanów nie mają gospodarczego znaczenia i nie stanowią problemu w ochronie przyrody. Lasy ochronne

Za ochronne uznaje się lasy pełniące określone funkcje ochronne zgodnie z określonymi zarządzeniami Ministra Środowiska w sprawie uznania za ochronne lasów stanowiących własność Skarbu Państwa będących w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe poszczególnych nadleśnictw.

Lasy glebochronne chronią gleby przed erozją na stromych zboczach dolin rzecznych, strumieni i wzgórzach morenowych.

Wśród lasów chroniących środowisko przyrodnicze wyróżniono także lasy stanowiące ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej. Wszystkie działania w tych lasach zmierzają do ochrony i rozwoju naturalnych biotopów, a ograniczone czynności gospodarcze związane z pielęgnowaniem siedlisk i drzew są wykonywane w okresach po godowych i poza lęgowych.

Instrukcja sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie wyodrębnia wśród lasów ochronnych:


� lasy ochronne ogólnego przeznaczenia, do których należą lasy glebochronne, wodochronne, stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody – w tym projektowane rezerwaty przyrody oraz ostoje zwierząt.

� lasy ochronne specjalnego przeznaczenia, do których zaliczono drzewostany nasienne wyłączone.

Na obszarze powiatu brak jednak takich lasów. Na obszarze powiatu aleksandrowskiego znajduje się zaledwie kilka kompleksów leśnych o powierzchni powyżej 20 ha:

� na północnym skraju powiatu (gmina Aleksandrów i miasto Ciechocinek); lasy te stanowią fragment większego kompleksu leśnego położonego na północy; na obszarze powiatu ich powierzchnia wynosi około 1200 ha;

� na zachodnim skraju powiatu w gminie Aleksandrów Kujawski, dwa kompleksy leśne zajmujące powierzchnię około 60 ha, stanowią one fragment zalesień wzdłuż Kanału Parchańskiego;

� na zachodnim skraju powiatu, w gminie Koncek w rejonie Kolonii Staszewo, 3 kompleksy o łącznej powierzchni około 120 ha;

� na południowo-zachodnim skraju powiatu, w gminie Zakrzewo, na północ od Kanału Bachorza, powierzchnia tego zwartego kompleksu wynosi około 180 ha,

� w centralnej części powiatu w gminie Koneck - Las Konecki, o powierzchni około 250 ha,

� w południowo-wschodnim sąsiedztwie powiatu położony jest duży kompleks leśny, którego zachodni fragment znajduje się w powiecie, gmina Bądkowo.

Ponadto, na obszarze gminy występuje kilkanaście kilkuhektarowych powierzchni leśnych związanych z dolinami cieków, obszarami podmokłymi lub oczkami wodnymi. Największe skupisko małych lasów, występuje wzdłuż Wisły. Podsumowując należy stwierdzić, że lasy na terenie powiatu występują głównie na jego obrzeżu i są izolowane znacznymi obszarami użytków rolniczych. 2.6.2 Gospodarka łowiecka

Prowadzona jest ona na podstawie wieloletnich planów hodowlanych (10 lat)

sporządzanych dla rejonów hodowlanych, które obejmują sąsiadujące ze sobą obwody łowieckie o zbliżonych warunkach przyrodniczych. Szczegółowe zasady gospodarki łowieckiej w rejonach na podstawie planów wieloletnich określa ustawa z dnia 13 października 1995 r.- Prawo łowieckie.

Na terenie każdego obwodu łowieckiego dokonywana jest inwentaryzacja zwierzyny i na

jej podstawie, po określeniu przewidywanego przyrostu każdego gatunku, sporządza się skorelowany z planem wieloletnim roczny plan łowiecki. Koło łowieckie nie może przekroczyć przewidzianej w planie ilości zwierzyny do odstrzału oraz jej rodzaju, a jednocześnie niezrealizowanie zaplanowanego odstrzału w odniesieniu do niektórych gatunków zwierzyny naraża koło łowieckie na poważne sankcje finansowe.

W Polsce poluje się obecnie na ponad 30 gatunków zwierząt. Listę zwierząt łownych i

okresy polowań na te zwierzęta określa minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym ds. rolnictwa oraz po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz Polskiego Związku Łowieckiego.


Na terenie powiatu działa Zarząd Okręgu PZŁ we Włocławku obejmujący swoim zasięgiem m. in powiaty: aleksandrowski, lipnowski, radziejowski, rypiński i włocławski. Obszar powiatu podzielony jest na 6 obwodów łowieckich, przyrodniczo bardzo zróżnicowanych, zasiedlonych przez praktycznie większość gatunków zwierząt łownych. Do najważniejszych gatunków zwierzyny, stanowiących podstawę gospodarki łowieckiej zaliczyć należy:

� zwierzynę grubą, bytującą przede wszystkim na terenach leśnych lub na pograniczu lasu i pól: jeleń, sarna leśna i sarna polna oraz dzik,

� zwierzynę drobną, bytującą przede wszystkim na terenach polnych: zając, bażant i kuropatwa, Ponadto, w mniejszych ilościach występują również: piżmak, dzikie kaczki, dzikie gęsi,

gołąb grzywacz, słonka, kuna domowa i kuna leśna, tchórz i jenot oraz bardzo licznie lisy. W wieloletnich planach hodowlanych opracowanych dla rejonów oprócz wyżej

przedstawionych danych uwzględniono również takie zjawiska jak występowanie zwierząt drapieżnych i ich wpływ na populację występujących zwierząt łownych. Ocena w tym zakresie dotyczy wszystkich rejonów hodowlanych i jest dla nich taka sama: nadmiar lisa, kruka, jastrzębia, błotniaka stawowego, jenota i kuny ograniczają populację zwierzyny drobnej. W przypadku lisa, który na naszym terenie nie posiada naturalnego wroga, szczepienie przeciw wściekliźnie powoduje zwiększenie jego populacji i znaczne zmniejszenie zwierzyny drobnej.

Następnym, istotnym zagadnieniem wspólnym dla wszystkich rejonów jest, stan zagospodarowania rejonu w zakresie warunków osłonowych i żerowania zwierzyny. We wszystkich rejonach istnieje duża potrzeba poprawy tych warunków. Realizację tych warunków przewiduje wieloletni plan hodowlany a wykonanie pozostawia myśliwym.

Z planów dla poszczególnych rejonów wynika jednoznacznie, że sytuacja w zakresie zwierzyny płowej i czarnej jest ustabilizowana, z małymi tendencjami wzrostu. Natomiast w przypadku zwierzyny drobnej jak: zając, kuropatwa, bażant ich liczebność na przestrzeni ostatnich pięciu lat systematycznie i bardzo mocno spada przy znacznym wzroście populacji lisa.

Inwentaryzacja z marca 2002 r. oraz analiza stanów z lat 1992 - 2002 wykazała, że populacja zwierzyny grubej (jeleń, daniel, sarna i dzik) utrzymuje się na właściwym, stałym poziomie, założonym w wieloletnim planie hodowlanym dla rejonów. Inaczej kształtuje się liczebność zwierzyny drobnej jak zająca, kuropatwy czy bażanta. Stany zwierzyny drobnej ulegają poważnym obniżeniom i osiągają w niektórych rejonach hodowlanych wskaźniki alarmujące. Zdecydowanie obniżył się stan zajęcy na powierzchniach, gdzie tradycyjnie jego liczebność była zawsze duża.


2.6.3 Rolnicza przestrzeń produkcyjna

Według obowiązującej bonitacji gleb, na terenie powiatu Aleksandrów Kujawski

przeważają gleby dobre do uprawy klas od I-IVb. Zajmują one ponad 70% gruntów ornych. Pozostałe grunty orne to gleby klas V i VI. Trzeba jednak podkreślić, że bonitacja gleb nie odzwierciedla w pełni żyzności gleb, która zależna jest nie tylko od właściwości fizyko-chemicznych gleby, ale także od m.in. warunków wodnych w glebach i ukształtowania terenu. Ponadto, na terenie powiatu część gruntów rolnych użytkowana była przez wielkoobszarowe Państwowe Gospodarstwa Rolne, co doprowadziło do wprowadzenia upraw wielkołanowych. Jednym z rezultatów wprowadzenia tego typu upraw jest mechaniczne zniszczenie mikrostruktur przyrodniczych zwiększających retencję na obszarach rolniczych, tj: pasów zakrzewień i zadrzewień wzdłuż miedz, oczek wodnych, zadrzewień śródpolnych i śródłąkowych. Inną konsekwencją wprowadzania upraw wielkołanowych i intensyfikacji produkcji przy użyciu środków chemicznych jest niszczenie pośrednie w/w wymienionych struktur krajobrazowych. 2.6.4 Obszary chronione

Podstawę prawną ochrony obszarów i obiektów cennych przyrodniczo i krajobrazowo

stanowi ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody ( Dziennik Ustaw Nr 92 z 2004 r., poz. 880). Zgodnie z ustawą – ochrona przyrody oznacza zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników, w szczególności: dziko występujących roślin i zwierząt, siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunkowo chronionych roślin lub zwierząt, przyrody nieożywionej, krajobrazu oraz zieleni.

Celami ochrony przyrody są przede wszystkim: utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, zachowanie różnorodności biologicznej i dziedzictwa geologicznego, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin lub zwierząt wraz z ich siedliskami, a także utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu siedlisk przyrodniczych oraz innych zasobów i składników przyrody. Cele ochrony przyrody realizowane są m.in. poprzez obejmowanie zasobów przyrody i jej składników różnymi formami ochrony. Ustawa przewiduje następujące formy ochrony: parki narodowe, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, ochrona gatunkowa roślin i zwierząt, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. Tworzą one krajowy system obszarów chronionych. Na terenie powiatu aleksandrowskiego udokumentowano następujące pomniki przyrody, użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.

Nazwa gminy/miasta

Użytki ekologiczne

/ha/

Stanowiska dokumentacyjne

Zespoły przyrodniczo- krajobrazowe

Pomniki przyrody / szt./

Aleksandrów Kujawski - gmina 13,0 --- --- 8

Aleksandrów Kujawski - miasto --- --- --- 12

Ciechocinek - miasto --- --- --- 1

Koneck - gmina --- --- --- 2


Waganiec - gmina --- --- --- 1

Zakrzewo - gmina --- --- --- 2

Ogółem: 13,0 --- --- 26

Pomniki przyrody

L.p. Lokalizacja Liczba Przedmiot ochrony

1. Gmina Aleksandrów Kuj.

6 szt. LIPA Służewo

2 szt. DĄB

2. Miasto Aleksandrów Kuj.

11 szt. DĄB Park Zespołu Szkół Ogrodniczych w Aleksandrowie Kuj. 1 szt. LIPA

3. Miasto Ciechocinek

Przy korcie tenisowym w parku zdrojowym

1 szt. DĄB SZYPUŁKOWY

4. Gmina Koneck

Chromowola 1 szt. DĄB

Zapustek 1 szt. DĄB

5. Gmina Waganiec

Sierzchowo 1 szt. PLATAN KLONOLISTNY

6. Gmina Zakrzewo

Sędzin – park wiejski 2 szt. PLATAN KLONOLISTNY

Użytki ekologiczne


L.p. Lokalizacja wg ALP, obręb, leśnictwo, oddział, pododdział

Lokalizacja wg ewid. pow., obręb, działka ewid.

Pow. /ha/

Kategoria gruntów

1. Pieczenia 425 d Rożno - Parcele 1,43 PsV - Pastwisko

2. Pieczenia 426 k Rożno - Parcele 0,14 ŁV - Łąka

3. Pieczenia 426 l Rożno - Parcele 0,79 ŁV - Łąka

4. Pieczenia 427 f Rożno - Parcele 0,64 ŁV - Łąka

5. Pieczenia 427 d Rożno - Parcele 0,10 ŁV - Łąka

6. Pieczenia 428 g Rożno - Parcele 1,02 ŁV - Łąka

7. Pieczenia 428 d Rożno - Parcele 0,56 PsV - Pastwisko

8. Pieczenia 429 f Rożno - Parcele 4,24 PsVI - Pastwisko

9. Popioły 430 c Rożno - Parcele 0,20 Bagno

10. Popioły 430 f Rożno - Parcele 0,61 ŁIV - Łąka

11. Popioły 430 g Rożno - Parcele 1,02 ŁIV - Łąka

12. Popioły 485 i Grabie 2,24 Bagno

Ogółem: 12,99

Do roślin rzadkich powiatu aleksandrowskiego należą specyficzne pod względem

warunków siedliskowych rośliny słonolubne, tzw. halofity. Ich stanowiska znane są przede wszystkim w rejonie Ciechocinka. Rośliny słonolubne związane są z naturalnymi lub sztucznymi wpływami wód zasolonych, rozwijają się też przy tężniach. Ich obecność na Kujawach jest ważną cechą wyróżniającą ten region w skali całej Polski.

Przepisy ustawy o ochronie przyrody określają obszary chronionego krajobrazu, jako tereny wyróżniające się krajobrazowo o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe w szczególności ze względu na możliwości zaspokajania potrzeb związanych z masową turystyką lub ze względu na istniejące albo odtwarzane korytarze ekologiczne.

W granicach powiatu wyznaczony jest obszar chronionego krajobrazu „Nizina Ciechocińska”.

Gospodarowanie na tych terenach podlega niewielkim ograniczeniom. Chroni się tutaj zarówno przyrodnicze, jak i kulturowe elementy krajobrazu.

Sieć ekologiczna – Natura 2000

Obecnie, w związku z akcesją Polski do Unii Europejskiej, wytypowano obszary spełniające kryteria włączenia ich do europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000. Jest ona najbardziej kompleksową i spójną europejską siecią ekologiczną, mającą na celu zapewnienie trwałej egzystencji ekosystemom. Obszary te obejmują zarówno Specjalne Obszary Ochrony wytypowane dla ochrony siedlisk i gatunków na podstawie Dyrektywy Siedliskowej oraz Obszary Specjalnej Ochrony wytypowane jako istotne miejsca lęgowe dla gatunków ptaków z mocy Dyrektywy Ptasiej i jako ważne miejsca przystankowe na szlakach wędrówek ptaków


migrujących. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 ( DZ. U. Nr 229 poz. 2313 ) wyznaczono obszar specjalnej ochrony ptaków obejmujący obszar: gm. Ciechocinek ( 420,20 ha), Nieszawa (257,1 ha), Aleksandrów Kuj (579 ha), Raciążek (260,1 ha), Waganiec (285 ha).

2.7. Złoża kopalin

2.7.1. Kruszywo naturalne

Większość złóż, jakie stwierdzono na terenie powiatu aleksandrowskiego to złoża piasku i żwiru. Ogółem na terenie powiatu eksploatowanych jest 5 złóż kruszywa naturalnego, o powierzchni jednostkowej nie przekraczającej 2 ha. Są to złoża małe i mało zasobne i praktycznie nie eksploatowane w sposób przemysłowy.

Głównym terenem udokumentowanych złóż jest obszar południowo-zachodni gminy Aleksandrów Kuj. teren m. Wilkostowo i Podgaj.

Na terenie powiatu brak udokumentowanych innych złóż surowców służących do produkcji np. ceramiki budowlanej jak również torfów i kredy jeziornej.

2.7.2. Wody mineralne i wody termalne

Za wody mineralne traktuje się wody, w których suma rozpuszczonych składników stałych wynosi ponad 1 g/dm3. Za wody termalne uważa się takie wody, które na wypływie z odwiertu mają temperaturę co najmniej 20 0C.

Na terenie powiatu eksploatowane są złoża wód leczniczych na terenie Uzdrowiska Ciechocinek. Na obszarze m. Ciechocinek rozpoznano również wody termalne, na głębokości około 1300 m ppt , jednak wody te nie są eksploatowane.

2.7.3..Zasady gospodarowania obowiązujące na obszarach i terenach górniczych

Zgodnie z literą obowiązującego prawa pod pojęciem obszar górniczy rozumie się przestrzeń w granicach, którego wydobywa się kopaliny objęte koncesją. Teren górniczy zaś to przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego.

Sposoby zagospodarowania obowiązujące na obszarach górniczych są przedmiotem Projektów zagospodarowania złoża. Wykonuje się je oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 grudnia 2001 r. Zasady te obowiązują przez okres ważności wydanej koncesji. Zasady gospodarowania na terenach górniczych określone są w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego poszczególnych jednostek samorządowych (gmina, województwo). Plany te uzgadniane są z organami nadzoru geologicznego.

Na terenie powiatu obszar taki ustanowiony został decyzją Ministra Środowiska i Zasobów Naturalnych dla wód mineralnych Uzdrowiska Ciechocinek i obejmuje on teren część północną gm. Aleksandrów Kuj i gm. Raciążek, oraz m. Ciechocinek i częściowo m. Nieszawa


oraz ustanowiony został dla poszczególnych obszarów wydobywania pisaku w m. Podgaj, Stawki i Siarzewo przez udzielających koncesji ( Starosta, Wojewoda ).

2.7.4. Wykorzystanie surowców odnawialnych

Do odnawianych źródeł energii zalicza się: słońce, wiatr, wody płynące, ciepło geotermalne i biomasa.

Na terenie powiatu aktualnie nie wykorzystuje się tego typu źródeł energii. Istnieją jednak potencjalne możliwości wykorzystania energii wód płynących poprzez budowę zapory i zbiornika wodnego na rzece Wiśle w okolicach Nieszawy-Ciechocinek.

Energia biomasy

Właściwe zagospodarowanie biomasy (odpadów organicznych, odchodów zwierzęcych) oraz odpadów komunalnych skutecznie zasilić może bilans energetyczny. W warunkach beztlenowego kompostowania i fermentacji tych osadów możliwe jest pozyskiwanie biogazu.

Na terenie powiatu nie istnieją jednak takie instalacje.

2.8 Zasoby wód podziemnych i powierzchniowych

2.8.1. Stan gospodarki wodnej i ściekowej

Na terenie powiatu aleksandrowskiego istnieje sześć mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków, zlokalizowane są one w: Aleksandrowie Kujawskim, Nieszawie, Ciechocinku, Wagańcu i Zakrzewie. W trzech przypadkach końcowym odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest Wisła. Ścieki powstające w pozostałych gminach Powiatu kierowane są bezpośrednio do rowów melioracyjnych, a dalej do rzeki Tążyna ( Aleksandrów Kuj. ), bądź do Kanału Bachorze ( Bądkowo, Zakrzewo ). Na obszarach nieskanalizowanych ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych bądź oczyszczane są na oczyszczalniach przyzagrodowych. Znaczną ilość przydomowych oczyszczalni wykonano w 2004r, w gm. Koneck, około 32 szt. w ramach wsparcia z środków UE.

W poszczególnych gminach stan gospodarki ściekowej przedstawia się następująco:

Lp Gmina Gospodarka ściekowa - stan istniejący

1 Aleksandrów Kuj.- miasto

w kanalizację ogólnospławną zaopatrzone jest około 60% miasta, przy zwodociągowaniu - 95%,

brak kanalizacji rozdzielczej,

istnieje mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia (w północno-wschodniej części miasta), która oczyszcza ścieki doprowadzane kanalizacją i dowożone z okolicznych miejscowości,

odbiornikami oczyszczonych ścieków jest rzeka Tążyna, wykonano linię technologiczną do higienizacji osadów ściekowych powstających na oczyszczalni,

powstające ścieki na obszarze nie skanalizownym odprowadzane są do bezodpływowych zbiorników na nieczystości płynne



2 Aleksandrów Kuj.- gmina

brak gminnej oczyszczalni ścieków, częściowo ścieki kierowane są do oczyszczalni miasta Aleksandrów Kuj i m. Ciechocinek (przy zwodociągowaniu gminy - 80%)

istnieje lokalna oczyszczalnia w Przybranowie obsługująca osiedle przyzakładowe domków jednorodzinnych oraz zakład produkcyjny "Polo",

powstające ścieki na obszarze nie skanalizownym odprowadzane są do bezodpływowych zbiorników na nieczystości płynne.

3 Bądkowo istnieje kanalizacja we wsiach: Bądkowo, Bądkówek, Kujawka (obsługująca ok. 20% mieszkańców gminy - przy zwodociągowaniu 95%),

gminna oczyszczalnia ścieków w m. Kujawka,

istnieje 9 przyzagrodowych oczyszczalni ścieków - zlokalizowanych przy większych gospodarstwach rolnych,

powstające ścieki na obszarach nieskanalizowanych odprowadzane są do bezodpływowych zbiorników na nieczystości płynne.

4 Ciechocinek istnieje sieć kanalizacji sanitarnej, ogólnospławnej i deszczowej, która pod względem obszarowym jest dość dobrze rozwinięta,

oczyszczalnia ścieków dla ścieków sanitarnych i solankowych,

wody opadowe odprowadzane są bezpośrednio do rowów melioracyjnych a następnie do rzeki Tążyny i do Wisły,

istnieją zamknięte obiegi wód solankowych w 16 sanatoriach,

istnieje przyzakładowa oczyszczalnia mechaniczno-chemiczna - przy Przedsiębiorstwie Państwowym "Uzdrowisko Ciechocinek"; odbiorcą oczyszczonych ścieków jest pobliski rów melioracyjny,

istnieje punkt zlewny ścieków zlokalizowany na terenie oczyszczalni

5 Koneck istnieje 1600 m kanalizacji ściekowej na terenie gminy, w tym 1 km we wsi Koneck (przy zwodociągowaniu - 70%),

brak jest gminnej oczyszczalni ścieków,

istnieje około 40 oczyszczalni przyzagrodowych, zlokalizowanych przy większych gospodarstwach rolnych,

ścieki płynące kanalizacją odprowadzane są bezpośrednio do rowu melioracyjnego, a dalej do Tążyny, powstające ścieki z obszaru nieskanalizowanego odprowadzane są do bezodpływowych zbiorników na nieczystości płynne.

6 Nieszawa 60% powierzchni miasta posiada kanalizację sanitarną, brak jest kanalizacji w Kol. Nieszawa, w mieście istnieje kanalizacja deszczowa, od 1996 r. istnieje mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków, odbiorcą oczyszczonych ścieków jest rz. Wisła (poprzez rów melioracyjny).

7 Raciążek istnieje kanalizacja burzowa wykonana w ul. Zamkowej (500 m), skąd wody uchodzą do rowu Opaskowego, a dalej płyną do Tążyny,



brak jest kanalizacji sanitarnej (przy zwodociągowaniu- 80%),

brak oczyszczalni ścieków,

powstające na terenie gminy ścieki odprowadzane są do bezodpływowych zbiorników na nieczystości płynne.

8 Waganiec rozbudowano sieć kanalizacji sanitarnej (przy zwodociągowaniu- 95%), w związku z uruchomieniem gminnej oczyszczalni ścieków, włączając osiedle mieszkaniowe w m. Waganiec i ścieki z m. Plebanka wraz z zakładem „Agrofirma”,

powstające ścieki z obszaru nieskanalizowanego odprowadzane są do bezodpływowych zbiorników na nieczystości płynne i przewożone na gminną oczyszczalnię ścieków.

9 Zakrzewo rozbudowano sieć kanalizacji sanitarnej (przy zwodociągowaniu- 100%), w związku z uruchomieniem oczyszczalni ścieków włączając osiedle mieszkaniowe w m. Zakrzewo,

powstające ścieki z obszaru nieskanalizowanego odprowadzane są do bezodpływowych zbiorników na nieczystości płynne i przewożone na gminną oczyszczalnię ścieków.

Aleksandrów Kujawski

Oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w Aleksandrowie Kujawskim oczyszcza ścieki z terenu miasta - doprowadzone kanalizacją ogólnospławną oraz dowożone z okolicznych miejscowości. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Tążyna.

Część ścieków odprowadzanych jest do stawów przepływowych ogólnospławnym kolektorem, jednak miasto podjęło procesy inwestycyjne w celu wyeliminowania tego problemu. Na szczególne zanieczyszczenie (zniszczenie) narażone były 2 stawy przy ul. Granicznej i Wojska Polskiego, ponadto w czasie długotrwałych opadów podtapiane były rejony ulic: Granicznej, Słowackiego, dzielnicy domków jednorodzinnych w okolicach ul. Polnej i przyległych.

Oczyszczalnia posada przepustowość około 2000 m3/dobę a na oczyszczalni powstaje dziennie około 4 t osadu, które poddawany jest higienizacji.

Nieszawa

Oczyszczalnia ścieków w Nieszawie istnieje od 1996r. Przepustowość oczyszczalni wynosi (130-150 m3/dobę). Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rów melioracyjny, skąd dalej ścieki płyną do rz. Wisły.

Ciechocinek

Ścieki komunalne powstające na terenie Ciechocinka odprowadzane są głównym kolektorem sanitarnym (w okresie opadów z dużą ilością deszczówki) do przepompowni (przy ul. Staszica), skąd przetłaczane są do miejskiej oczyszczalni ścieków. Przepustowość oczyszczalni wynosi około 6500 m3/dobę.

Ścieki solankowe, produkowane w obiektach uzdrowiskowych, odprowadzane są poprzez układ kanalizacji ciśnieniowej do miejskiej oczyszczalni ścieków, gdzie w odrębnym ciągu technologicznym poddawane są oczyszczeniu. Przepustowość ciągu wynosi około 700 m3/dobę.


Wody opadowe z terenu miasta odprowadzane są poprzez układ kanalizacji deszczowej i ogólnospławnej oraz powierzchniowo do rowów melioracyjnych.

Systemem odwodnienia całej Niziny Ciechocińskiej, opartym jest na sieci rowów melioracyjnych oraz systemu odwodnienia doliny przy stanach powodziowych ( dwie przepompownie wód ).

Generalnie możemy stwierdzić, że Wisła jest odbiornikiem bezpośrednim i pośrednim ścieków z obszaru prawie całego Powiatu Aleksandrowskiego.

Ścieki do Wisły odprowadzane są bezpośrednio z:

� Nieszawy - Zakład Gospodarki Komunalnej - zrzut ścieków oczyszczonych na oczyszczalni mechaniczno-biologicznej w ilości 130 m3/dobę (skanalizowane 60% miasta);

� Ciechocinka - Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji - ścieki socjalno-bytowe oczyszczone w oczyszczalni mechaniczno-biologicznej w ilości około 5000 m3/dobę oraz oczyszczone wody solankowe w ilości około 700 m3/dobę,

� Waganiec – Urząd Gminy ( brak wydzielonego zakładu )- zrzut ścieków oczyszczonych na oczyszczalni mechaniczno-biologicznej w ilości około 500 m3/dobę;

2.8.2. Zasoby i eksploatacja wód podziemnych

Na terenie powiatu aleksandrowskiego główne poziomy użytkowe związane są z utworami czwartorzędowymi, sporadycznie także trzeciorzędowymi (miocen) i jurajskimi. Te ostatnie mają większe znaczenie użytkowe na obszarach negatów czwartorzędowych. Głębokość występowania wody słodkiej o mineralizacji do 1 mg/dm3 jest bardzo zróżnicowana (co związane jest z budową geologiczną tego terenu) i w całym regionie kujawsko-mazowieckim nie przekracza 100-200 m.

Głównymi użytkownikami wód są miasta, ale również większość gmin wiejskich powiatu ma rozbudowaną sieć wodociągową (stopień zwodociągowania gmin wynosi od 80% do 100%). Nieliczne wsie pozbawione wodociągów korzystają ze studni kopanych.

Krótką charakterystykę źródeł zaopatrzenia w wodę i stopnia zwodociągowania powiatu, w ujęciu gminnym, przedstawiono w tabeli poniżej:

Gmina Źródło zaopatrzenia w wodę Stopień zwodociągowania

Aleksandrów Kujawski - miasto

ujęcie „Miejskie” eksploatujące wysokiej jakości wody podziemne piętra jurajskiego o zasobach 150 m3/h oraz zasoby czwartorzędowe w ilości 60 m3/h. Dla ujęcia wyznaczono i ustanowiono strefy ochronne.

95%

Aleksandrów Kujawski - gmina

własne ujęcia w Ośnie, Grabiu i Służewie 80% (wkrótce planuje się dokończenie zwodociągowania)

Bądkowo ujęcia zlokalizowane poza terenem gminy w Zakrzewie oraz w gminie Brześć Kujawski. we wsiach: Wysocin, Łówkowice oraz Łowiczek II istnieją lokalne odwierty - jako rezerwowe, awaryjne źródła wody z możliwością włączenia do systemu grupowego.

95%, ale w br. planuje się kolejne przyłącza w Toporzyszewie, Janowie i Słupach Małych


Gmina Źródło zaopatrzenia w wodę Stopień zwodociągowania

Ciechocinek własne ujęcia “Kuczek” o zatwierdzonych zasobach w kat. “B” w wysokości 400 m3/h i “Siarzewo” o zasobach 305 m3/h (eksploatacja z tą wydajnością nie jest możliwa z powodu znacznego zasolenia warstwy wodonośnej: obecne zasoby wynoszą 111 m3/h). Dla ujęć wyznaczono i ustanowiono strefy ochronne.

100%

Koneck ujęcie gminne zlokalizowane jest w m. Koneck i Brzeżno

70% , reszta (30%) korzysta ze studni przydomowych (wody podskórne zawierają azotyny);

Nieszawa własne ujęcie miejskie wód podziemnych składające z 2 studni (brak stref ochronnych). Oprócz ujęcia komunalnego na terenie miasta znajduje się: ujęcie Przedsiębiorstwa "TAJA" - eksploatowane dla celów produkcji wód ; 168 studni kopanych i wierconych (prywatnych) oraz dwa b. wydajne naturalne zdroje (studnie samowypływowe) położone przy ul. Browarnej i Zimnej.

100% Do ujęcia miejskiego podłączonych jest w Nieszawie 247 budynków, a długość czynnej sieci wodociągowej wynosi 21,6 km.

Raciążek dwa ujęcia wód podziemnych:„Siarzewo” (5 studni) będące w eksploatacji MPWiK Ciechocinek i „Raciążek” (3 studnie). wybudowano zbiornik wyrównawczy o pojemności 150 m3/d

Długość sieci wodociągowej w 1995r. wynosiła 47,2 km wraz z przyłączami i obejmowała 80% terenu gminy.

Waganiec własne ujęcie wód podziemnych (3 studnie). Ponieważ w wodach ujęcia obserwuje się ponad 7-krotne przekroczenia zawartości Fe planuje się budowę drugiego ujęcia w Brudnowie.

95%

Zakrzewo Ujęcia zlokalizowane są w miejscowościach Siniarzewo, Sędzin i Zakrzewo i bazują na czwartorzędowej warstwie wodonośnej Zasoby eksploatacyjne ww. ujęć wynoszą odpowiednio: Siniarzewo - 97,0 m3/h, Sędzin - 57,0 m3/h), Zakrzewo - 37,0 m3/h. Najkorzystniejsze warunki hydrogeologiczne czwartorzędowego poziomu wodonośnego występują w rejonie Siniarzewa-Seroczek. Tereny te powinny być wzięte pod uwagę w przyszłości jako rezerwa wody pitnej przy zwiększeniu zapotrzebowania wody przez gminę Zakrzewo. Południowo-środkowa część gminy Zakrzewo położona jest w obrębie GZWP nr 144 „Wielkopolska Dolina Kopalna”.

100% zwodociągowania, ale ujęcia wody zdekapitalizowane i brak na nich zbiorników wyrównawczych (Zakrzewo, Sędzin).


2.8.3. Jakość wód powierzchniowych płynących

Kontrolę stanu czystości rzek w sieci podstawowej (krajowej) monitoringu wód powierzchniowych płynących oraz w sieci regionalnej prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Delegatura we Włocławku. Badania w sieci podstawowej prowadzone są dwukrotnie w ciągu każdego miesiąca, natomiast w sieci regionalnej poboru prób dokonuje się raz w miesiącu. Zakres oznaczanych wskaźników w monitoringu podstawowym jest zgodny z zarządzeniem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska nr 16 z dnia 20.12.1995 r. i obejmuje:

� 46 wskaźników fizyko-chemicznych

� wskaźniki hydrobiologiczne (indeks saprobowy sestonu i peryfitonu oraz chlorofil “a”)

� wskaźniki bakteriologiczne (miano coli typu kałowego).

W monitoringu regionalnym zakres analiz jest dostosowany do specyfiki źródeł zanieczyszczeń występujących w zlewni.

Aktualnie w sąsiedztwie powiatu znajdują się dwa przekroje systemu monitoringu podstawowego (krajowego)zlokalizowane na rzece Wiśle (pozostałe punkty pomiarowo-kontrolne zlokalizowane na rzekach należą do monitoringu regionalnego).

Wg oceny jakości rzek (statystyczną metodą stężeń charakterystycznych), wody rzeki Wisły zostały sklasyfikowane jako nie odpowiadające obowiązującym normom na całym kontrolowanym odcinku. W stosunku do poprzednich lat nie stwierdzono istotnych zmian poziomu zanieczyszczeń. Zaobserwowano jedynie spadek stężeń związków fosforu, które w latach poprzednich miały wysokie ponadnormatywne wartości. Wskaźniki, które miały decydujący wpływ na klasyfikację i nie odpowiadały normom III klasy czystości wód w 1996 r. na stanowisku zlokalizowanym na zaporze we Włocławku (675 km rzeki) to:

� miano coli,

� chlorofil “a”,

� zbyt mała zawartość tlenu rozpuszczonego w wodzie.

Wynika stąd, że o złym stanie jakości wód Wisły decydują głównie źródła komunalne leżące powyżej źródeł z terenu powiatu.

Na stanowisku pomiarowym w Nieszawie (702,4 km rzeki), usytuowanym poniżej zrzutu ścieków z miasta Włocławka, wystąpiło przekroczenie dopuszczalnych norm dla III klasy czystości tych samych wskaźników zanieczyszczeń.

Wody kanału Bachorza, natomiast wody tego cieku nie są kontrolowane corocznie. Badania wykazują niezmienny od wielu lat pozaklasowy charakter tych wód. W roku hydrologicznym 1993/94 spośród wskaźników fizyko-chemicznych zdecydowały o tym: stężenie potasu, azotynów, fosforu ogólnego oraz przewodnictwo BZT5. Najczęściej wartości dla III klasy czystości przekroczone były w przypadku fosforanów (54,5 % ogółu prób) i azotu azotynowego (36,3%). Do dyskwalifikacji wód przyczyniło się także skażenie bakteriologiczne. Wg oceny ogólnej stan czystości Kanału Bachorze spełniał wymogi III klasy jedynie w trzech miesiącach, tj. w marcu, kwietniu i czerwcu. W świetle tych wyników można stwierdzić, że Kanał Bachorze stanowi jedno z najistotniejszych źródeł zanieczyszczeń jez. Gopło.

Rzeka Tążyna, której zlewnię obejmują północno-zachodnią część powiatu Aleksandrów Kujawski nie jest systematycznie badana w systemie monitoringu. Dane z pierwszej połowy lat 90-tych wskazują jednak, że jej wody nie odpowiadają wymogom jakości nawet dla III klasy,


głównie pod względem sanitarnym. Rzeka ta jest odbiornikiem ścieków m. in. z Aleksandrowa Kujawskiego i Slużewa, a poprzez system rowów melioracyjnych również nieoczyszczonych ścieków z gospodarstw wiejskich nieskanalizowanych m. in. w gminach Zakrzewo i Koneck.

Analiza stanu jakości wód powierzchniowych w granicach powiatu ( z wyłączeniem Wisły, na która wpływ mają przede wszystkim większe źródła połączone w jej górnym i środkowym biegu) wskazuje, że głównymi czynnikami decydującymi o ich klasyfikacji są zanieczyszczenia mikrobiologiczne (miano Coli) i biogeny (związki fosforu i azotu ). Biogeny wywołują ponadto zjawiska eutrofizacji (nadmierny rozwój fitoplanktonu), które wpływają na pogorszenie innych wskaźników, takich jak chlorofil „a”, zawartość tlenu, barwa, zapach, itp. Główną przyczyną złego stanu jakości wód na terenie powiatu jest niewystarczający stopień uporządkowania gospodarki ściekowej zarówno na terenach miast, jak tez przede wszystkim na terenach wiejskich. Podejmowane są działania prowadzące do zwiększenia ilości oczyszczonych ścieków. W 2004r oddano do użytku oczyszczalnie dla gm. Waganiec i Zakrzewo oraz rozpoczęto budowę rozdzielczej sieci kanalizacji miejskiej (efektem tego będzie wyeliminowanie zrzutu siecią kanalizacji deszczowej około 45 tys. m3/rok nieoczyszczonych ścieków komunalnych oraz znaczne zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych ze ściekami miejskimi do rzeki Wisły); Nie doprowadziło to jednak jeszcze do zmiany klasyfikacji wód w odbiornikach. Należy ponadto wspomnieć o potencjalnej groźbie jaka dla jakości wód powierzchniowych w Wiśle stwarzają osady nagromadzone w ostatnim 30-leciu w Zbiorniku Włocławskim. Zawierają one ogromny ładunek biogenów ( związki azotu i fosforu ), a także związki metali ciężkich, węglowodany wielopierścieniowe, metabolity pestycydów , ropopochodne itp. Ich uwolnienie (np. w przypadku konieczności zmniejszenia obciążenia zapory lub jako oddziaływanie fali powodziowej)mogłoby spowodować istotną degradację wód Wisły poniżej zapory we Włocławku, a więc także wzdłuż granic powiatu aleksandrowskiego. Warto dodać, że w przypadkach fali powodziowej może występować infiltracją zanieczyszczeń do wód podziemnych wzdłuż koryta Wisły, jednak oddziaływanie to ma zasadniczo charakter odwracalny i nie może mieć istotnego wpływu na jakość wód podziemnych wykorzystywanych gospodarczo na obszarze powiatu aleksandrowskiego. 2.8.4. Jakość wód podziemnych

Jakość wód podziemnych w rejonie Powiatu Aleksandrowskiego można

scharakteryzować na podstawie opracowania EKONKONREMU z 1995 r. , analizującego wyniki badania jakości wód w studniach z okresu ich budowy i późniejszej eksploatacji, badania laboratoryjne dla potrzeb hydrogeologicznych badań regionalnych i informacje zawarte w “Atlasie hydrogeologicznym Polski” z 1993 r. Jako kryterium oceny jakości wód przyjęto klasyfikację jakości zwykłych wód podziemnych stosowaną przez PIOŚ dla potrzeb monitoringu.

Jakość wód w utworach czwartorzędowych Wody w utworach czwartorzędowych cechują się dużą zmiennością składu chemicznego kształtowanego prze lokalne warunki zasilania i drenażu, wykształcenie warstwy wodonośnej i czynniki antropogeniczne. Z uwagi na własności fizyczne i skład chemiczny, są to głównie wody zaliczane do II klasy jakości, przede wszystkim ze względu na podwyższoną zawartość żelaza, manganu oraz barwę i mętność. W rejonach zurbanizowanych, gdzie na brak naturalnej odporności pierwszego użytkowego poziomu wodonośnego, nakłada się silne uprzemysłowienie oraz skoncentrowany pobór wody,


występują wody III klasy i wody pozaklasowe. Wyniki wielu analiz wykazują mogą przekroczenia norm w zakresie chlorków, siarczanów, związków azotu, itd. W rejonie brachyantykliny Ciechocinka w wyniku ascenzji zmineralizowanych wód z osadów jurajskich wody w utworach czwartorzędowych są lokalnie zasolone.

Jakość wód w utworach podczwartorzędowych Jakość wód trzeciorzędowych (reprezentowanych głównie przez poziom mioceński) jest zbliżona do jakości wód czwartorzędowych, ale jest bardziej stabilna. Ogólna mineralizacja wody nie przekracza 400 mg/dm3. Wody tego piętra charakteryzuje podwyższona barwa związana z obecnością związków organicznych w pyle węgla brunatnego. Zawartość żelaza jest często ponadnormatywna. W rejonie Ciechocinka stwierdzono występowanie wód zmineralizowanych (chlorki, siarczany). Wody tego poziomu są w większości zaliczane do II klasy jakości. W rejonie wału kujawsko-pomorskiego ogólna mineralizacja wód wynosi średnio 200-500 mg/dm3. Zawartość żelaza jest ogólnie mała, a często nie przekracza 0,5 mg/dm3. Wody użytkowe w jurze występują lokalnie w rejonie Aleksandrowa Kujawskiego.

Jakość wód podziemnych w sieci krajowej monitoringu Od 1991 roku jakość zwykłych wód podziemnych na terenie Polski jest obserwowana, jako element systemu Państwowego Monitoringu Środowiska koordynowanego przez Inspekcję Ochrony Środowiska, w krajowej sieci monitoringu prowadzonej przez Państwowy Instytut Geologiczny. Badane są wody wszystkich poziomów użytkowych w punktach zlokalizowanych (zgodnie z założeniami sieci krajowej) poza zasięgiem oddziaływania lokalnych źródeł zanieczyszczeń. Sieć krajowa składa się aktualnie z 726 punktów obserwacyjnych: studni wierconych, piezometrów, studni kopanych i źródeł, z których próbki pobierane są raz w roku i klasyfikowane pod względem jakości wód zgodnie z "Klasyfikacją jakości zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska" (Biblioteka Monitoringu Środowiska PIOŚ. Warszawa, 1993), zweryfikowaną w 1995 roku. Z 12 punktów pomiarowych krajowej sieci monitoringu zwykłych wód podziemnych, zlokalizowanych na terenie byłego woj. włocławskiego (wg danych z 1996 r.), na obszarze powiatu Aleksandrów Kujawski znajduje się jeden punkt (w Straszewie, gmina Koneck) należący do sieci Stacjonarnych Obserwacji Wód Podziemnych PIG i ujmujący wody gruntowe z utworów czwartorzędowych. Jego ogólną charakterystykę przedstawiono w Tabeli poniżej. Tabela: Wybrane otwory obserwacyjne krajowej sieci monitoringu wód podziemnych (zlokalizowane na obszarze powiatu Aleksandrów Kujawski).

Nr otworu

Miejsco wość

Straty- fikacja

Głębokość stropu m ppt.

Ogólna ocena jakości wody (klasa) w okresie badawczym 1991-96*

1991 1992 1993 1994 1995 1996

926 Straszewo Q 19,5 - Ib Ib III III III

* Wg Klasyfikacji jakości zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska zalecanej przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska (Biblioteka Monitoringu Środowiska PIOŚ, Warszawa 1993


W tabeli tej zestawiono także wyniki oceny jakości wód w ww. punkcie pomiarowym z lat 1991-96. Wynika z niej, iż badane wody wykazywały w okresie 1992-93 (brak pomiarów z roku 1991) wysoką jakość (klasa Ib), natomiast w latach 1994-96 ich jakość uległa pogorszeniu do klasa III, wód o niskiej jakości. Nieznane są bezpośrednie przyczyny tak znacznego obniżenia jakości, ale jego źródła mają prawdopodobnie charakter antropogeniczny.

3. Główne problemy środowiskowe – podsumowanie wyników analizy zagrożeń

W trakcie prac nad niniejszym Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Aleksandrów Kujawski Rada Programowa Lokalnej Akcji na Rzecz Środowiska zidentyfikowała najważniejsze problemy środowiskowe występujące na analizowanym terenie. Zaliczono do nich:

� brak kompleksowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami zapewniających perspektywicznie pełne bezpieczeństwo środowiska;

� zaburzenia lokalnych stosunków wodnych, w tym nadmierne obniżenie zwierciadła wód podziemnych;

� nadmierne zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych związane z niedostatecznym rozwojem infrastruktury technicznej w sferze gospodarki ściekowej;

� przewidywane uciążliwości związane z budową autostrady A-1 i intensyfikacją ruchu samochodowego;

� zanieczyszczenie powietrza powodowane “niską” emisją z lokalnych obiektów energetyki cieplnej i z gospodarstw domowych.

Stopień rozpoznania w/w problemów w skali nowoutworzonego powiatu, a zwłaszcza dostępność danych i parametrów liczbowych okazały się niestety niewystarczające dla pełnego zastosowania metody porównawczej analizy ryzyka. Przed przystąpieniem do oceny zasięgu i skutków zagrożeń, Rada Programowa opracowała i przyjęła jednak jakościowe kryteria oceny wielkości zagrożeń, które z powodu braku danych nie zostały w pełni wykorzystane. Kryteria te można będzie zastosować w przyszłości do przeprowadzania porównawczej analizy ryzyka, zarówno przy ocenie skutków realizacji programu na szczeblu powiatu, jak też przy identyfikacji i analizie szczegółowych problemów na obszarze gmin położonych w granicach powiatu, w miarę gromadzenia odpowiednich, wiarygodnych danych. Dla zapewnienia porównywalności poszczególnych rodzajów kryteriów, zdefiniowano je w pięciostopniowej skali (zagrożenie ekstremalne, duże, znaczące, niewielkie oraz brak zagrożenia).

Rada, korzystając z opinii ekspertów, zapoznała się z potencjalnymi zagrożeniami związanymi z poszczególnymi problemami środowiskowymi i oceną ich wagi lub ostrości skutków. W miarę posiadanych danych i informacji oceniono, jeżeli było to możliwe potencjalne ujemne skutki dla:

� zdrowia i życia ludzi,

� lokalnego środowiska

� jakości życia mieszkańców Powiatu.

Przesłanki analizy dla poszczególnych problemów szczegółowo zaprezentowano w Założeniach do Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Aleksandrów Kujawski, przedyskutowanych na warsztatach w dniu 17 grudnia 1999 roku i zweryfikowanych w następnych tygodniach przez


członków Rady. Egzemplarze Założeń znajdują się w dyspozycji Starostwa i Urzędów Gmin. Poniżej w syntetycznej formie zestawiono najważniejsze ustalenia oraz płynące z analizy wnioski.

Założenia w znacznej części zbieżne są z celami polityki ekologicznej województwa kujawsko- pomorskiego jakie zostały przyjęte w Programie Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami.

Jako podstawowy cel polityki ekologicznej na obszarze województwa kujawsko – pomorskiego przyjęto zachowanie wysokich walorów środowiska przyrodniczego regionu, w szczególności:

1. dalsza poprawa jakości wód powierzchniowych, zwłaszcza jezior,

2. zachowanie jakości wód podziemnych i ich ochrona przed degradacją,

3. dalsza poprawa jakości powietrza atmosferycznego,

4. poprawa warunków klimatu akustycznego,

5. wdrożenie nowoczesnego systemu gospodarowania odpadami,

6. zachowanie i kształtowanie różnorodności biologicznej regionu, z ograniczeniem populacji obcych gatunków roślin i zwierząt,

7. zwiększenie lesistości województwa,

8. ochrona gruntów przed erozją i przeciwdziałanie degradacji gleb,

9. ochrona złóż kopalin przed nieracjonalną eksploatacją,

10. kształtowanie systemu obszarów chronionych i dostosowanie go do nowych uwarunkowań prawnych,

11. przeciwdziałanie poważnym awariom.

Zgodnie z Polityką ekologiczną państwa przyjęto, że podstawowym priorytetem ekologicznym, zarówno w krótkim (2003 – 2006 r.), jak i perspektywicznym (2007 – 2010 r.) horyzoncie czasowym jest zachowanie bezpieczeństwa ekologicznego regionu. Jako bardzo istotne priorytety ekologiczne należy przyjąć konieczność likwidacji i przeciwdziałanie powstawaniu bezpośrednich zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi oraz jakości środowiska, przeciwdziałanie postępującej degradacji walorów przyrodniczych regionu oraz pogarszaniu jakości życia jego mieszkańców, zapobieganie możliwości wystąpienia klęsk żywiołowych, w szczególności powodzi.

Jako najważniejsze priorytety ekologiczne do 2006 r. w programie województwa kujawsko-pomorskiego przyjęto:

1. utworzenie na obszarze regionu sieci obszarów chronionych Natura 2000 poprzedzone waloryzacją przyrodniczą tych obszarów,

2. rozpoczęcie wdrażania instrumentów służących ekologizacji gospodarki rolnej, w tym programów rolnośrodowiskowych,

3. sukcesywne zwiększenie lesistości województwa oraz kontynuowanie przebudowy drzewostanów,

4. dalszy rozwój rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego,

5. zmniejszenie wodochłonności, materiałochłonności i energochłonności przy zastosowaniu najlepszych dostępnych technik (BAT),

6. rozpoczęcie wykorzystywania wód geotermalnych jako źródła ciepła,

7. rozwój energetyki wykorzystującej źródła odnawialne (woda, wiatr, słońce, biomasa),


8. zabezpieczenie potrzeb ludności w zasoby wody pitnej,

9. kontynuowanie poprawy zabezpieczenia ludności przed powodzią,

10. ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego

11. ochronę przed hałasem komunikacyjnym i przemysłowym,

12. kontynuowanie budowy systemu ochrony przed poważnymi awariami i poważnymi awariami przemysłowymi,

13. kontrola oraz likwidacja obiektów produkcyjnych o niezrównoważonych technologiach w rolnictwie,

14. rozpoczęcie wdrażania nowoczesnego systemu gospodarowania odpadami oraz rozwój selektywnej zbiórki odpadów.

a jako najważniejsze priorytety ekologiczne do 2010 r. przyjęto :

� ukształtowanie spójnego przestrzennie i organizacyjnie systemu obszarów chronionych,

� podniesienie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa regionu,

� wdrażanie programów rolnośrodowiskowych

� wdrażanie kodeksu dobrej praktyki rolniczej,

� kontynuowanie rozwoju ekologicznych metod gospodarki rolnej,

� kontynuowanie zwiększenia lesistości województwa,

� poprawa zdrowotności i odporności drzewostanów na degradację,

� przywracanie właściwości użytkowych terenów zdegradowanych,

� pozyskiwanie złóż kopalin w sposób racjonalny ekologicznie i uzasadniony ekonomicznie,

� ochrona zasobów wód podziemnych, w szczególności na obszarach Głównych Zbiorników Wód Podziemnych,

� likwidacja wszystkich mogilników gromadzących przeterminowane środki ochrony roślin,

� uporządkowanie systemu gromadzenia, zbiórki, segregacji i składowania odpadów komunalnych, przemysłowych i niebezpiecznych,

� zwiększenie udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych,

� zorganizowanie i wdrażanie kompleksowego systemu ochrony przeciwpowodziowej,

� odbudowa naturalnej retencji glebowo-gruntowej poprzez właściwe kształtowanie krajobrazu i rozwój proekologicznych form gospodarowania w zlewni, w tym rolnictwo ekologiczne i zalesienia gatunkami rodzimymi,

� kontynuowanie poprawy jakości klimatu akustycznego,

� kontynuowanie poprawy jakości powietrza atmosferycznego.

3.1 Identyfikacja i analiza zagrożeń

3.1.1 Zagrożenia środowiska związane z gospodarką wytworzonymi odpadami

System gospodarki odpadami

Gospodarka odpadami komunalnymi na terenie powiatu polega głównie na gromadzeniu pojemnikach lub kontenerach niesegregowanych odpadów z gospodarstw domowych, instytucji,


punktów usługowych i zakładów, a następnie wywożeniu ich i składowaniu na międzygminnym wysypisku zlokalizowanym we wsi Służewo w gminie Aleksandrów Kujawski. Wyjątek stanowi gmina Bądkowo, gdzie odpady z prywatnych posesji wywożone są na wysypisko w Brześciu Kujawskim.

Odpady przemysłowe są w znacznej mierze wykorzystywane, jednak ich część deponowana jest na wysypisku międzygminnym.

Na obszarze powiatu działają dwie firmy zajmujące się wywozem odpadów komunalnych:

Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Aleksandrowie Kujawskim - obsługujące miasto i gminę Aleksandrów Kujawski,

„Ekociech” sp. z o.o. - obsługujący pozostałe gminy. Odbierają one odpady z indywidualnych posesji oraz zajmują się oczyszczaniem terenów gminnych (wywóz nieczystości z koszy ulicznych, utrzymanie zieleni, odśnieżanie ulic).

Według informacji uzyskanych od firm wywozowych, na terenach miejskich ok. 90% mieszkańców posiada umowy na wywóz odpadów, zaś na terenach wiejskich zaledwie 40-50%. Usuwanie odpadów jest płatne, a jego koszty ponoszą właściciele posesji.

Składowisko odpadów

Budowa składowisko, podjęta z inicjatywy Związku Gmin Ziemi Kujawskiej w oparciu o środki własne gmin tworzących związek oraz kredyty zaciągnięte w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska, zostało zakończona w 1997 roku. Obiekt położony jest na działce o powierzchni 12.04 ha. Najbliższa zabudowa mieszkalno-gospodarcza występuje w odległości nie mniejszej niż 500 m.

Wysypiskiem zarządza spółka z o.o. EKOSKŁAD, powołana przez Związek Gmin Ziemi Kujawskiej. Wysypisko zostało zaprojektowane przy założeniu, że roczna ilość niezagęszczonych odpadów odbieranych z terenu powiatu wyniesie 37 tys. m3. Obecnie odpady składowane są na pierwszej kwaterze o docelowej pojemności 73632 m3 (projektowany czas eksploatacji 10 lat). Przewiduje się budowę kolejnych 3 kwater (przybliżony okres użytkowania całego obiektu ma wynieść 32 lata).

W roku 1998 z obszaru powiatu przyjęto na wysypisko ok. 8,5 tys. t odpadów komunalnych pochodzących, a w 1999 ok. 10 tys. t. Ze względu na wysokie koszty utrzymania obiektu i konieczność spłaty zaciągniętych kredytów dodatkowo przyjmowana jest znaczna ilość odpadów spoza powiatu (w 1999 roku - 8 tys. ton). Szacuje się, że nagromadzenie odpadów od początku istnienia obiektu do końca 1999 roku sięgnęło ok. 28 tys. ton, co stanowi blisko 35% projektowej pojemności I kwatery. Oznacza to, że pojemność składowiska może ulec wyczerpaniu szybciej niż założono w projekcie, co w konsekwencji powoduje konieczność jego przyśpieszonej rozbudowy.

„Dzikie” składowiska

Na terenie powiatu istnieje kilka “dzikiego” (nielegalnego) składowania odpadów, sukcesywnie zaśmiecanych przez niezidentyfikowanych sprawców, a następnie okresowo uprzątanych przez służby miejskie. Tego typu niedozwolone i niezgodne z wymogami ochrony środowiska praktyki pogarszają jakość środowiska i lokalne walory estetyczne i mogą również stanowić potencjalne zagrożenie dla środowiska gruntowo-wodnego, funkcjonowania lokalnego ekosystemu, a nawet dla zdrowia i życia ludzi.

Zagrożenia związane z aktualną sytuacją w zakresie gospodarki odpadami zestawiono w tabeli poniżej.


Lp. Zagrożenia i ich przyczyny Obszar występowania Czemu zagraża i jakie są skutki Uwagi

1. Wysokie koszty eksploatacji wysypiska

Projekt wysypiska zakładał, że masa odpadów przyjmowana w ciągu roku wynosić będzie ok. 9 tys. ton. Obecnie składuje się ok. 15 tys. ton rocznie, gdyż w opinii eksploatatora dopiero taka ilość zapewnia pokrycie kosztów utrzymania obiektu. Wysokie koszty eksploatacji wynikają m.in. z konieczności spłaty kredytów zaciągniętych na budowę. Na dzień dzisiejszy ze względów ekonomicznych, praktycznie nie istnieje rozwiązanie alternatywne dla sprowadzania „obcych” odpadów. Budżety gmin nie są w stanie przejąć ciężaru spłaty kredytu zaciągniętego w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej natomiast możliwość umorzenia jego części przez kredytodawcę jest mało realna.

Zagrożenie to oddziaływuje na całość gospodarki odpadami w powiecie i może mieć niekorzystny wpływ dla wszystkich jego mieszkańców

Wysokie koszty eksploatacji wysypiska i przyjmowani większej ilości odpadów niż przewidziana w projekcie jest zagrożeniem dla jakości życia mieszkańców ponieważ szybsze zapełnianie się obiektu i skrócenie czasu jego eksploatacji pociągnie za sobą konieczność poniesienia przez gminy wydatków związanych z budową nowej kwatery.

Zagrożeniem dla środowiska może być sytuacja w której po zapełnieniu obecnie wykorzystywanej kwatery nie będzie środków na budowę nowej i powstające na terenie powiatu odpady zaczną być składowane w sposób nie spełniający wymogów ochrony środowiska.

2. Trudności z odbieraniem odpadów powstających na terenach wiejskich

Względnie wysokie koszty wywozu odpadów sprawiają, że mieszkańcy wolą usuwać je w sposób nielegalny na „dzikie” wysypiska lub spalać w paleniskach przydomowych niż korzystać z usług firm wywozowych. Zjawisko to występuje głównie na terenach wiejskich gdzie możliwości skontrolowania mieszkańców przez lokalne władze są znacznie ograniczone.

obszary wiejskie na terenie całego powiatu

Nielegalne składowanie odpadów wiąże się z powstawaniem dzikich wysypisk niekorzystnie zmieniających walory krajobrazowe oraz grożących skażeniem gleb i wód gruntowych.

Spalanie odpadów w przydomowych paleniskach wiąże się z groźbą zanieczyszczenia atmosfery.

3. Brak selektywnej zbiórki odpadów

Niektóre gminy podjęły próby wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów, lecz dotychczasowe, nieskoordynowane działania nie doprowadziły do powstania dobrze funkcjonującego systemu. Brak jest jednolitego planu rozwiązania tego problemu w skali powiatu. Nie istnieje zorganizowane zaplecze techniczne dla prowadzenia selektywnej zbiórki (systemu wywozu, gromadzenia i dostarczania do zakładów zajmujących się przetwarzaniem poszczególnych grup odpadów). Nie stworzono też rozwiązań o charakterze organizacyjnym i strukturalnym, które określały by zakres odpowiedzialności konkretnych instytucji i firm za

obszar całego powiatu Brak selektywnej zbiórki powoduje szybsze zapełnianie się składowiska odpadów i skraca okres jego eksploatacji.

Przy braku selektywnej zbiórki istnieje możliwość przedostania się na składowisko substancji toksycznych mogących stwarzać zagrożenie dla środowiska.

Niewłaściwie prowadzone próby wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów odnoszą zazwyczaj bardzo niekorzystny skutek, ponieważ zniechęcają ludzi do tej formy gromadzenia odpadów i wywołują w nich przekonanie o jej nieskuteczności.



funkcjonowanie poszczególnych części składowych systemu oraz źródeł pokrycia zwiększonych kosztów.

4. Dzikie wysypiska

Względnie wysokie koszty wywozu odpadów oraz niska świadomość ekologiczna mieszkańców sprawiają, że nie zależy im na usuwaniu odpadów w sposób zorganizowany za pośrednictwem specjalistycznych firm wywozowych. Chcąc zaoszczędzić tworzą „dzikie wysypiska” wywożąc odpady do lasu, przydrożnych rowów i w temu podobne miejsca. Dotyczy to nie tylko mieszkańców, ale również niektórych niezidentyfikowanych firm i zakładów przemysłowych pozbywających się w ten sposób swoich odpadów.

cały obszar powiatu Niebezpieczeństwo przeniknięcia do gleby i wód gruntowych substancji szkodliwych mogących niekorzystnie wpłynąć na sta środowiska oraz stanowić zagrożenie dla zdrowia mieszkańców (zanieczyszczenie wód gruntowych ujmowanych przez studnie kopane)

pogorszenie walorów krajobrazowych

5. Mogilnik

Na terenie gminy Aleksandrów Kujawski istnieje mogilnik w którym w latach 70-tych zdeponowane zostały odpady niebezpieczne (prawdopodobnie przeterminowane środki ochrony roślin i ich opakowania) o niewiadomym składzie.

gmina Aleksandrów Kujawski

w przypadku niewłaściwej konstrukcji lub niewystarczających zabezpieczeń obiekt stanowi potencjalne źródło zanieczyszczenia okolicznych terenów i rzeki Tążyny

6

6. Brak utylizacji odpadów po środkach ochrony roślin

Zużyte opakowania po środkach ochrony roślin są odpadem niebezpiecznym wymagającym odpowiednich metod unieszkodliwiania. W chwili obecnej system unieszkodliwiania odpadów tego typu praktycznie nie istnieje. Tylko część wykorzystanych opakowań trafia z powrotem do sprzedawców. Pozostałe są „zagospodarowywane” przez rolników we własnym zakresie, co w praktyce oznacza ich nielegalny wywóz na dzikie wysypiska, spalanie w przydomowych kotłowniach lub w najlepszym przypadku wywóz z odpadami komunalnymi na wysypisko. Z drugiej strony, sprzedawcy odbierający opakowania od rolników nie unieszkodliwiają ich w należyty sposób, składując na swoim terenie lub wywożąc na wysypisko odpadów komunalnych.

główny punkt sprzedaży środków ochrony roślin w Nieszawie

Taki sposób gospodarowania tymi odpadami stwarza realne niebezpieczeństwo przedostania się do środowiska substancji toksycznych i zanieczyszczenia gleb, wód podziemnych lub atmosfery

7 Brak grzebowisk

Ustawa o utrzymaniu czystości porządku i w gminach nakłada na poszczególne gminy obowiązek budowy , utrzymania i

obszar całego powiatu Potencjalne niebezpieczeństwo przedostania się do gleby i wód jednostek chorobotwórczych

6 właściwa ocena zagrożenia możliwa po dokonaniu specjalistycznych badań



eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami grzebowisk oraz miejsc spalania zwłok zwierzęcych i ich części. Do chwili obecnej w żadnej gminie na terenie powiatu nie został wyznaczony taki obiekt. Problem ten nie jest rozwiązany również w skali powiatu czy związku gmin.

(choroby odzwierzęce)


Ocena zagrożeń dla zdrowia

Zarówno fakt, że część gospodarstw domowych nie jest jeszcze objęta systemem odbioru odpadów , jak również pojawiające się sporadycznie i lokalnie „dzikie” składowiska odpadów nie stanowią w chwili obecnej dającego się oszacować zagrożenia zdrowotnego dla mieszkańców powiatu. Nie można jednak wykluczyć oddziaływania substancji niebezpiecznych, a nawet toksycznych, które mogą zagrozić bezpieczeństwu osób postronnych oraz doprowadzić do trudno odwracalnej degradacji środowiska.

W związku z powyższym przyjęto, że w chwili obecnej bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi związane ze składowaniem odpadów, zarówno nielegalnym, jak i usankcjonowanym prawnie, zasadniczo nie występuje. W tej sytuacji należy uznać, że zagrożenie dla zdrowia ze strony gospodarki odpadami zasadniczo nie występuje lub jest niewielkie.

Ocena zagrożeń dla środowiska

Wysypisko w Służewie jest obiektem nowoczesnym i dobrze wyposażonym. Zastosowane zabezpieczenia i rozwiązania technologiczne minimalizują możliwość skażenia wód podziemnych i gleb przez odcieki lub wycieki ze złoża odpadów. Obiekt nie stwarza również zagrożenia sanitarnego, a właściwa eksploatacja zapewnia ograniczenie uciążliwości związanych z występowaniem nieprzyjemnych zapachów oraz rozwiewaniem odpadów po okolicy. Przeprowadzona w trakcie opracowywania Programu wizytacja wysypiska wykazała, że jest ono użytkowane zgodnie z zaleceniami zawartymi w instrukcji eksploatacji i z zachowaniem wymaganych środków bezpieczeństwa. Reasumując można stwierdzić że obiekt nie stanowi zagrożenia dla środowiska naturalnego, a jego lokalizacja nie stwarza nadmiernej uciążliwości dla okolicznych mieszkańców.

W tej sytuacji należy uznać, że zagrożenie dla środowiska związane z eksploatacją składowiska odpadów zasadniczo nie występuje.

Należy jednak pamiętać o potencjalnych zagrożeniach związanych z pozostawaniem poza systemem zorganizowanej zbiórki części gospodarstw domowych, a prawdopodobnie także drobnych punków usługowych, zwłaszcza w mniejszych wsiach i osiedlach. Wytwarzane przez nie odpady mogą być unieszkodliwianie w niewłaściwy sposób (np. spalanie w paleniskach domowych), względnie wywożone na tereny nieużytków lub do lasu. Biorąc pod uwagę skalę zjawiska zagrożenie dla środowiska związane z niewłaściwym unieszkodliwianiem części odpadów można uznać obecnie za potencjalnie znaczące natomiast założenie, że system zorganizowanej zbiórki będzie rozbudowywany, pozwala uznać to zagrożenie w przyszłości za prawdopodobnie niewielkie.

Ocena zagrożeń dla jakości życia

Podstawowe zagrożenia dla jakości życia mieszkańców powiatu mogą stanowić wysokie koszty związane z utrzymaniem i przyszłą rozbudową obiektu i koniecznością utworzenia nowoczesnego systemu zbiórki i utylizacji odpadów. Należy tu jednak wyraźnie zaznaczyć, że w przypadku wysypisk koszty te są nieuniknione. Zapewnienie bezpiecznego dla środowiska funkcjonowania – w długiej perspektywie czasu - powiatowego systemu utylizacji odpadów nie będzie bowiem możliwe bez zastosowania kosztownych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych. Niezależnie od ostatecznej decyzji co do zasad finansowania systemu (pełne pokrycie kosztów przez użytkowników systemu, czy pewne dopłaty z budżetów gminnych i powiatowego funduszu ochrony środowiska), stopień obciążenia budżetów domowych nie będzie nadmiernie wysoki (znacznie poniżej 5% przeciętnego budżetu domowego), co pozwalałoby uznać zagrożenie za niewielkie.


Jednak w przypadku zwiększenia presji na środowisko ze strony odpadów nie objętych systemem bezpiecznej zbiórki i utylizacji należy się liczyć z pogorszeniem walorów estetycznych terenu powiatu. Biorąc pod uwagę znaczenie turystyki dla gospodarki powiatu zagrożenie takie – z punktu widzenia jakości życia - należałoby uznać za potencjalnie znaczące.

3.1.2 Zagrożenia dla zasobów wód podziemnych związane z zaburzeniami lokalnych stosunków wodnych, w tym z nadmiernym odpływem powierzchniowym i przesuszeniem gleb

Jednym z podstawowych problemów środowiskowych w powiecie aleksandrowskim jest okresowy niedobór wód na użytkach rolnych. W latach siedemdziesiątych około 50% użytków rolnych charakteryzowało się tym niedoborem. Należy podejrzewać, że obecnie w wyniku ogólnokrajowej tendencji obniżania się poziomu wód gruntowych, udział użytków rolnych, gdzie obserwowane są okresowe niedobory wody uległ zwiększeniu.

Jak wynika z analizy obecnego stanu zagospodarowania oraz stanu środowiska przyrodniczego, przyczynami tego zjawiska są:

� bardzo niska lesistość terenu powiatu -8%;

� niekorzystna struktura przestrzenna lasów;

� zbyt głębokie melioracje gruntów ornych i łąk, w wyniku czego obniżono możliwości retencji wody w glebie,

� brak systemu zadrzewień przeciwwietrznych;

Szczegółowa analiza poszczególnych przyczyn zestawiono w tabeli, a wyniki oceny przedstawiono w syntetycznej formie w kolejnych podrozdziałach.

Ocena zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi

Mieszkańcy Powiatu w 90% mają zapewniony dostęp do sieci wodociągowych z wodą dobrej jakości. Obniżenie zwierciadła przypowierzchniowego nie wiąże się z zagrożeniami dla głębiej położonych warstw wodonośnych. W tej sytuacji zagrożenie dla zdrowia lub życia należy uznać za niewielkie.


Rejestrowane obniżenie zwierciadła wód podziemnych prowadzi do zjawiska stepowienia, zmieniającego istotnie strukturę gatunkową roślin i zwierząt zamieszkujących siedliska na obszarze całego powiatu. Ponieważ zjawiska te mają charakter powszechnie występujący związane z tym zagrożenie należy ocenić jako bardzo duże/ekstremalne.


Zjawiska stepowienia mogą mieć istotny wpływ na poziom życia mieszkańców powiatu utrzymujących się z rolnictwa. Z tego względu zagrożenie dla jakości życia należy ocenić jako znaczące, a prawdopodobnie jako duże


Analiza zagrożeń związanych z odpływem wód z terenu powiatu oraz stepowieniem obszaru

Zagrożenia i ich przyczyny Obszar występowania

Czemu zagraża?

Jakie skutki może spowodować?

Uwagi

Niewłaściwe gospodarowanie terenem:

*pozyskiwanie nowych terenów pod uprawę

*karczowanie lasów

*osuszanie podmokłości

powiat Przyspieszenie odpływu ze zlewni, zmniejszenie retencji wodnej, obniżenie się zwierciadła wód podziemnych - zmniejszanie zasobów wód podziemnych

Zmniejszenie areału obszarów leśnych:

- niski stopień lesistości obszaru,

- pozyskiwanie nowych terenów pod uprawę,

- karczowanie lasów,

- melioracje odwadniające połączone z osuszaniem biotopów bagiennych,

niewłaściwa agrotechnika powodująca erozję gleb

wysoczyzna Przyspieszenie odpływu ze zlewni,

zmniejszenie retencji wodnej,

Obniżenie się zwierciadła wód podziemnych i zmniejszanie zasobów wód podziemnych (tzw. “stepowienie” Kujaw)

Deficyt opadów (około 500 mm/rok) głównie obszary wysoczyznowe

Niedobory wody w profilu glebowym

Obniżenie się zwierciadła wód podziemnych i zmniejszanie zasobów wód podziemnych (tzw. “stepowienie” Kujaw)

Obniżenie zwierciadła wód podziemnych na obszarach przykorytowych doliny zalewowej poniżej zapory, wskutek negatywnego wpływu stopnia wodnego Włocławek powodującego nasilenie procesów erozji koryta rzeki na odcinku do około 25 km

obszary przykorytowe doliny zalewowej na odcinku do około 25 km

Nasilenie procesów erozji koryta rzeki na odcinku do około 25 km (tam utworzyła się z kolei strefa akumulacji wleczonego materiału, która buduje liczne łachy piaszczyste powodujące zagrożenie powstawania zatorów wodnych)

Obniżenie zwierciadła wód podziemnych na obszarach przykorytowych doliny zalewowej (zanik starorzeczy, oczek wodnych i terenów podmokłych).

Ten negatywny wpływ to głównie wynik zaniechania budowy następnego stopnia “Ciechocinek”

W przypadku realizacji budowy stopnia wodnego w rejonie Ciechocinka lub Nieszawy (część składowa programu hydrotechnicznej zabudowy Dolnej Wisły)

dolina Wisły Należy liczyć się z poszerzeniem koryta i zalaniem fragmentów Dolnej Wisły

Drenujacy system melioracyjny ze znaczną głębokością rowów oraz pogłębienie koryta

gmina Obniżenie poziomu wód gruntowych, a co za tym idzie


Zagrożenia i ich przyczyny Obszar występowania

Czemu zagraża?

Jakie skutki może spowodować?

Uwagi

Wisły

Ciechocinek stopniową likwidację naturalnych zabagnień.

Głębokie orki stosowane do zwalczenia chwastu leśnego (trzcinnik piaskowy)

powiat Zniszczenie naturalnego profilu glebowego

Stosowanie ciężkiego sprzętu rolniczego gleby wysoczyzny

Nadmierne przesuszenie poziomów przypowierzchniowych,

Zubożenie w składniki odżywcze,

Pogorszenie struktury gleby (tzw. zbita podeszwa płużna utrudnia podsiąk kapilarny wody)

Popyt na grunty orne i budowlane terenów uzdrowiskowych strefy C powodujący zubożenie naturalnych środowisk - zanik terenów podmokłych wraz z charakterystyczną dla nich szatą roślinną

gmina Ciechocinek

Brzeg Wisły jest bardzo ważnym korytarzem ekologicznym umożliwiającym przemieszczanie się i dyspersję organizmów roślinnych i zwierząt – dlatego istotne jest zachowanie półnaturalnego charakteru tej rzeki.

Degradacja korytarzy ekologicznych wzdłuż dolin rzecznych Tążyny i Kanału Bachorza

gmina Zakrzewo

Z powodu osuszenia, odlesienia i zanieczyszczenia obszarów

Melioracje odwadniające połączone z osuszaniem biotopów bagiennych

powiat, głównie obszar wysoczyznowy

Erozja wietrzna gleb,

Szybkie odprowadzanie wód bez jej retencji,

Obniżenie się poziomu wód gruntowych (tzw. “stepowienie” Kujaw),

Spadek plonów


3.1.3 Zagrożenia związane z nieprawidłowościami i opóźnieniami w zakresie gospodarki ściekami

Niekontrolowane wprowadzanie ścieków do ziemi i do wód powierzchniowych stanowi podstawowe zagrożenie dla jakości lokalnych rzek, jezior i płytszych warstw wód podziemnych. Jest to związane m.in. z brakiem, w niektórych rejonach miast i w większości wsi, systemów kanalizacji sanitarnej oraz niską kulturą/świadomością ekologiczną wielu użytkowników szamb przydomowych. Opierając się na zgromadzonych informacjach ustalono, że dość rozpowszechniona jest praktyka nielegalnego odprowadzania tych ścieków do gruntu, do kanalizacji deszczowej lub bezpośrednio do rzek. Potwierdzają to wyniki badań parametrów mikrobiologicznych. Z przeprowadzonej analizy sytuacji wynika, że zrzuty nieoczyszczonych ścieków z szamb przydomowych oraz z nielegalnych odprowadzeń do rowów melioracyjnych, jak również zanieczyszczenia obszarowe wprowadzane z szybko odpływającymi wodami opadowymi są obecnie głównym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych na terenie powiatu.

Na obszarze powiatu aleksandrowskiego istnieją duże różnice w stopniu zwodociągowania oraz skanalizowania budynków w poszczególnych gminach. Problemem jest również powszechnie występujący zły stan techniczny bezodpływowych zbiorników na nieczystości płynne.

Brak właściwie prowadzonej gospodarki ściekowej na terenie powiatu aleksandrowskiego powoduje zagrożenie dla jakości wód Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (nr 141) zlokalizowanego w północnej części gminy Aleksandrów Kujawski.

Problemy gospodarki ściekowej na terenie powiatu aleksandrowskiego wiążą się z następującymi zagrożeniami oraz ich przyczynami:

Lp Zagrożenia i ich przyczyny Obszar występowania Czemu zagraża i jakie są skutki?

1

Niewystarczający stopień skanalizowania terenu Powiatu (przy wysokim stopniu zwodociągowania)

Przyczyny:

brak gospodarki ściekowej w większości gmin powiatu aleksandrowskiego

Obszar Powiatu gromadzenie ścieków w zbiornikach bezodpływowych, często o złym stanie technicznym, a więc stwarzających zagrożenie zanieczyszczenia wód podziemnych i gruntu

zanieczyszczenie ściekami wód powierzchniowych – zwłaszcza rowów melioracyjnych

infiltracja zanieczyszczonych wód powierzchniowych rzek i jezior (głównie nadmierna liczba bakterii z grupy Coli i wysokie stężenia fosforanów) do wód podziemnych

antropogeniczne zanieczyszczenie wód doliny Wisły (łatwa inifltracja opadów) - niebezpieczne zwłaszcza w rejonie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 141 - w płn. część gminy Aleksandrów

2

Zły stan techniczny zbiorników bezodpływowych na nieczystości płynne

Przyczyny: brak egzekwowania wymogu dotyczącego szczelności zbiorników przeznaczonych do gromadzenia nieczystości płynnych

Obszar Powiatu poważne zagrożenie zanieczyszczenia wód gruntowych, w tym wody pitnej


W samym Aleksandrowie istnieje kanalizacja ogólnospławna (60% budynków posiada podłączenia), z której ścieki oczyszczane są w oczyszczalni mechaniczno-biologicznej zlokalizowanej w północno - wschodniej części miasta (wyznaczona strefa uciążliwości). Odbiornikami ścieków oczyszczonych jest rzeka Tążyna oraz kilka stawów. Do 1993r. spływ oczyszczonych ścieków do stawów bezodpływowych stanowił bardzo poważny problem. Na szczególną degradację narażone były 2 stawy przy ul. Granicznej i Wojska Polskiego. Ponadto w czasie długotrwałych opadów podtapiane były rejony ulic: Granicznej, Słowackiego, dzielnicy domków jednorodzinnych w okolicach ul. Polnej i przyległych.

Część problemów rozwiązała oczyszczalnia ścieków, która est eksploatowana w około 50% możliwości przerobowych. Obecnie zakupiono linię technologiczną do higienizacji osadów, co jest dalece korzystne ze względu na występowanie Obszaru Najwyższej Ochrony (ONO) Głównego Zbiornika Wód Podziemnych, bliskość od Wisły (obszar chronionego krajobrazu) i Ciechocinka (rejon bardzo atrakcyjny turystycznie).

Zagrożenie pogorszenia jakości wód powierzchniowych i podziemnych wiąże się przede wszystkim z niewystarczającym stopniem skanalizowania terenu miasta (tylko około 60% - przy zwodociągowaniu 95%), brakiem kanalizacji sanitarnej i deszczowej, rozdzielczej. W dzielnicach domków jednorodzinnych stosowane są nieszczelne zbiorniki na nieczystości sanitarne.

Problemy miasta Aleksandrowa są charakterystyczne dla obszaru całego powiatu, przy czym w większości miejscowości sytuacja jest znacznie gorsza.

Według szacunków członków Rady Programowej problem braku gospodarki wodno-ściekowej dotyczy około 70% populacji Powiatu. Prowadzi to do sytuacji, że w rejonach zurbanizowanych, gdzie na brak naturalnej odporności pierwszego użytkowego poziomu wodonośnego, nakłada się silne uprzemysłowienie oraz skoncentrowany pobór wody, występują wody III klasy i wody pozaklasowe. Wyniki wielu analiz wykazują przekroczenia norm w zakresie zawartości chlorków, siarczanów, związków azotu, itd., co wskazuje na oddziaływanie źródeł antropogenicznych.


Mimo braku kompleksowych rozwiązań w zakresie gospodarki ściekowej w rzece Tążynie i Kanale Bachorze nie stwierdza się występowania substancji niebezpiecznych. Bardziej prawdopodobne jest natomiast występowanie bakterii chorobotwórczych (przekraczające normy wskaźniki zanieczyszczenia mikrobiologicznego) oraz podwyższonych stężeń substancji biogennych. Ponieważ cieki te nie są obecnie wykorzystywane do celów rekreacyjnych, ani jako źródło zaopatrzenia w wodę do picia, ani też do innych celów gospodarczych, ryzyko wchłonięcia wody zanieczyszczonej mikrobami jest ograniczone do sporadycznych przypadków, a związana z tym możliwość zachorowania na chorobę zakaźną mało prawdopodobna. Rada Programowa określiła w związku z tym ryzyko zdrowotne jako niewielkie.

Większość mieszkańców powiatu zaopatrywana jest w wodę o dobrej jakości z sieci wodociągowych. Jednak znaczna część mieszkańców powiatu, zwłaszcza wsi i małych osiedli korzysta z płytkich indywidualnych studni przydomowych. W większości z nich występują stale zanieczyszczenia mikrobiologiczne oraz podwyższone stężenia azotanów i azotynów, które powodują realne zagrożenia zdrowotne. Taka sytuacja zwiększa ryzyko zachorowań na choroby zakaźne i choroby krwi, zwłaszcza wśród dzieci. Stosując kryteria przyjęte przez Radę Programową należy ocenić to zagrożenie jako znaczące.



Długotrwałe zanieczyszczenie wód powierzchniowych powoduje zaburzenia funkcjonowania ekosystemu rzeki, w tym spadek różnorodności biologicznej („wypadanie” niektórych gatunków flory i fauny wodnej naturalnie bytujących w wodach powierzchniowych, przy jednoczesnym nadmiernym rozwoju innych - niepożądanych). W związku z tym, w świetle kryteriów przyjętych przez Radę zagrożenie dla środowiska należy uznać za duże.


Zanieczyszczenie wód powierzchniowych oraz brak odpowiedniego zagospodarowania rzek i ich sąsiedztwa powodują, że system wód płynących na terenie powiatu nie ma obecnie istotnego znaczenia dla jego mieszkańców i lokalnych podmiotów gospodarczych. Ograniczone są m.in. możliwości uprawiania różnych form rekreacji oraz gospodarczego wykorzystania zasobów wodnych. Ze względu na te ograniczenia oraz znaczącą degradację potencjalnych walorów użytkowych wód powierzchniowych zastosowanie kryteriów przyjętych przez Radę Programową nakazuje uznać, że zanieczyszczenie wód powierzchniowych stanowi dla sfery jakości życia zagrożenie duże.

3.1.4. Zagrożenia związane z ruchem samochodowym

Od kilku lat obserwuje się na obszarze powiatu intensywny wzrost natężenia ruchu samochodowego związany zarówno ze wzrostem liczby samochodów w posiadaniu jego mieszkańców, jak również z natężeniem tranzytu na drodze krajowej nr 1 Gdańsk-Łódź. Odnotowuje się wzrost ilości i tonażu jednostek poruszających się po tej trasie związany z tym wzrost hałasu, wibracji i emisji spalin. Zaniepokojenie mieszkańców Powiatu budzi również planowana budowa autostrady A-1.

Prognozowane konflikty przyrodnicze

Do znaczniejszych konfliktów przyrodniczych, wynikających z budowy a potem z eksploatacji autostrady, zaliczyć należy:

� zagrożenie zasobów wód pitnych m.in. ujęcie ‘Kuczek’;

� zagrożenie zasobów wód mineralnych Ciechocinka;

� rozcięcie kompleksu lasów ochronnych uzdrowiska Ciechocinek;

� przecięcie cieków wodnych oraz obszarów podmokłych, pełniących w większości funkcje połączeń ekologicznych, w postaci systemu korytarzy ekologicznych służących przemieszczaniu się wielu gatunków zwierząt i roślin.

Do pozostałych, nie mniej istotnych konfliktów przyrodniczych zaliczyć można:

� rozdzielenie i rozdrobnienie obszarów oraz wspólnot przyrodniczych;

� przewężenie i zakłócenie równowagi ekologicznej, w tym szczególnie hydrologicznej, dolin rzecznych np. w wyniku lokalizacji mostu nad rz. Tążyną;

� zanieczyszczenie zasobów wód powierzchniowych, gruntowych i podziemnych;

� wycięcie znacznego fragmentu lasu i wynikająca z tego zmiana jego struktury, co związane jest z zagrożeniem stabilności funkcjonowania lasu po otwarciu jego wnętrza oraz zmiany topoklimatów.

Prognozowanym konfliktem przyrodniczym będzie zwiększenie uciążliwości klimatu akustycznego i zwiększenie drgań oraz zanieczyszczenie powietrza dotkliwe w miejscowościach położonych w pasie, przewidywanego negatywnego oddziaływania autostrady na środowisko.


Konfliktem estetycznym, który w sposób trwały i znaczny będzie obniżał fizjonomiczną jakość krajobrazu jest zlokalizowanie autostrady w krajobrazie otwartym. Szczególne znaczenie ma to w krajobrazie, który jest pozbawiony powierzchni leśnych, wtedy każda zmiana walorów krajobrazu prowadzić będzie do jego znacznej degradacji, tym dotkliwszej iż dotyczy ‘Obszaru Chronionego Krajobrazu’. Przy wyrównywaniu niwelety drogi pojawią się agresywne formy przestrzenne w postaci stromych nasypów i wykopów, co ze względu na lokalizację autostrady (na krawędzi doliny Wisły) będzie szczególne wyeksponowane.


Z transportem samochodowym związane są istotne uciążliwości: hałas oraz emisja spalin, zawierających całą gamę niebezpiecznych dla zdrowia substancji. Jako podstawę dla analizy zagrożenia dla zdrowia przyjęto stężenia benzenu, który jest związkiem o potwierdzonym działaniu kancerogennym i charakterystycznym wskaźnikiem emisji z silników benzynowych. Oszacowano, że podwyższone stężenia benzenu wzdłuż tras komunikacyjnych mogą sięgać 5 µg/m3. Na szczęście populacja mieszkańców powiatu narażona na taki poziom oddziaływań jest stosunkowo nieliczna, jak również okresy narażenia są stosunkowo krótkie, w związku z czym próba oszacowanie ryzyka dodatkowych zachorowań na nowotwory daje w tym względzie wyniki w granicach błędu statystycznego. Stosując przyjęte wcześniej kryteria Rady Programowej można uznać takie ryzyko za niewielkie.


Zwiększone stężenia innych substancji takich jak tlenki azotu, dwutlenek siarki czy pochodzący ze smogu fotochemicznego ozon powodują zmiany w funkcjonowaniu ekosystemów, w tym zmiany w liczebności gatunków, w pobliżu tras komunikacyjnych. Istotne znaczenie ma również konieczność ochrony walorów uzdrowiskowych Ciechocinka.

Budowa autostrady A-1 również stanowić będzie dużą ingerencję w środowisko, zmieniając istotnie lokalne warunki funkcjonowania ekosystemów. Dla zminimalizowania tych skutków konieczne będzie pełne zastosowanie zaleceń określonych przez specjalistów w ocenie oddziaływania na środowisko w sporządzonej na etapie wydawania pozwolenia na budowę.

Z tych względów zarówno obecne, jak i przyszłe zagrożenia dla środowiska można określić jako znaczące.


Uciążliwości związane z ruchem komunikacyjnym wpływają negatywnie na jakość życia mieszkańców, przede wszystkim wywołując: poczucie dyskomfortu, obniżenie lokalnej estetyki, ograniczenie możliwości wypoczynku (hałas) oraz zmniejszanie poczucia bezpieczeństwa. Czynniki te występują stale, oddziaływując na otoczenie przez większą część doby. Jednakże lokalny układ komunikacyjny umożliwia ograniczanie tych oddziaływań, a narażona na nie populacja jest nieliczna. Dlatego też Rada Programowa mogła uznać takie zagrożenie za niewielkie.

3.1.5. Zagrożenia związane z emisją zanieczyszczeń do atmosfery

W świetle badań monitoringowych zanieczyszczenie powierza na terenie powiatu poprzez emisje z lokalnych, stacjonarnych źródeł przemysłowych nie stanowi obecnie problemu. Dzięki podejmowanym w ostatnich latach działaniom modernizacyjnym, zmianom technologicznym i organizacyjnym, a także zmianom w strukturze i wielkości produkcji wszystkie większe źródła emisji są w stanie przestrzegać dopuszczalnych wielkości emisji określonych w decyzjach administracyjnych. m.in. dzięki programowi gazyfikacji Ciechocinka, który objął już ponad 80%


terenu miasta. Wyłączono z eksploatacji szereg nieefektywnych kotłowni, nie posiadających odpowiednich urządzeń odpylających.

Od szeregu lat notuje się obniżenie średniookresowego tła stężeń podstawowych zanieczyszczeń pyłowych i gazowych (pył zawieszony, dwutlenek siarki, tlenki azotu), co związane jest ze zmniejszeniem oddziaływania pobliskich ośrodków przemysłowych – Torunia, Inowrocławia i Włocławka, jakkolwiek wpływ tych oddziaływań, zwłaszcza Zakładów Azotowych we Włocławku jest ciągle jeszcze odczuwalny.

W związku z powyższym czynnikami ujemnie oddziaływującym na stopień zanieczyszczenia powietrza na terenie powiatu, zwłaszcza na obszarach miejskich jest obecnie przede wszystkim emisja zanieczyszczeń do powietrza z indywidualnych palenisk i lokalnych kotłowni oraz wzrastająca emisja zanieczyszczeń (głównie węglowodorów i tlenków azotu) związana z rosnącym natężeniem ruchu samochodowego, zarówno lokalnego, jak i tranzytowego.

Badania jakości powietrza prowadzone regularnie w Ciechocinku ze względu na jego status uzdrowiskowy oraz okresowo w Aleksandrowie Kujawskim wskazują, że stężenia średnioroczne dwutlenku siarki, dwutlenku azotu oraz amoniaku, nie przekraczają wartości stężeń dopuszczalnych. Wartości dopuszczalne dla obszarów ochrony uzdrowiskowej przekraczają jedynie stężenia średnioroczne pyłu zawieszonego - 55,4 µg/m3.

Należy zauważyć, że wielkości mierzone w sezonie letnim dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu oraz pyłu zawieszonego były zdecydowanie niższe niż analogiczne wskaźniki w okresie zimowym, co wskazuje na energetyczne źródła zanieczyszczeń.

Analizując sytuację lokalną i porównując ją do wyników badań jakości powietrza w innych miastach Polski można założyć, że jednym z najbardziej istotnych czynników wpływających na jakość powietrza na obszarze Ciechocinka, Aleksandrowa Kujawskiego, czy Nieszawy są obecnie tzw. “niskie emisje” z palenisk indywidualnych. Piece i indywidualne systemy ogrzewania spalające węgiel kamienny funkcjonują nadal w setkach budynków jedno- i wielorodzinnych, nawet w tych rejonach, gdzie istnieje możliwość podłączenia do sieci gazowej lub sieci centralnego ogrzewania. Związane jest to m.in. z wyższą od węgla kamiennego jednostkową ceną gazu wykorzystywanego na cele grzewcze, ale przede wszystkim z wysokimi kosztami instalacji gazowych i jeszcze wyższymi kosztami przyłączeń budynków indywidualnych do miejskiej sieci c.o.

Na obszarze powiatu występują także wsie, w których koncentracja zabudowy jest większa i występują gorsze warunki przewietrzania. Tam także występują w czasie sezonu grzewczego zagrożenia i uciążliwości związane z emisją z lokalnych kotłowni oraz indywidualnych palenisk. Sytuacja ta dotyczy przede wszystkim miejscowości będących siedzibami gmin.

Oddziaływanie emisji z indywidualnych palenisk domowych i małych lokalnych kotłowni występujących na terenie powiatu ma niewielki zakres w przestrzeni i można powiedzieć, że ogranicza się do terenu miejscowości, w której występują źródła zanieczyszczenia.

Czynnikami oddziaływującymi na zdrowie, środowisko i jakość życia mieszkańców powiatu związanymi ze spalaniem węgla w indywidualnych paleniskach domowych i małych lokalnych kotłowniach są:

� wielopierścienioowe węglowodory aromatyczne, stwarzające zagrożenie o charakterze kancerogennym dla zdrowia ludzi i zwierząt, a których reprezentantem jest benzo-a-piren;

� pył zawieszony, powodujący choroby układu oddechowego;

� substancje gazowe takie jak dwutlenek siarki i tlenki azotu oddziaływujące przede wszystkim na środowisko oraz na struktury budowlane (związki te powodują zwiększoną erozję budynków);


� dym, sadza, odory oddziaływujące na wrażenia estetyczne mieszkańców powiatu.

Do terenów gdzie “niskie emisje” mogą mieć szczególnie wpływ na jakość powietrza należy zaliczyć rejony zabudowy jednorodzinnej w Aleksandrowie Kujawskim, np. rejon Osiedla Piaski, czy tereny przy ul. Parkowej. Dotyczy to również podobnych układów osadniczych (zabudowa typu osiedlowego skupiająca powyżej 30 budynków) w pozostałych większych miejscowościach. Można w związku z tym oszacować, że na oddziaływanie zanieczyszczeń związanych z “niską emisją” stale narażonych jest ok. 20-25 % mieszkańców powiatu.


Wśród zanieczyszczeń emitowanych z indywidualnych palenisk domowych oraz małych lokalnych kotłowni opalanych węglem znajdują się powszechnie znane podstawowe zanieczyszczenia energetyczne: pyły, dwutlenek siarki i tlenki azotu, ale również mniej znane opinii społecznej wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), a w tym benzo-a-piren, który jest związkiem silnie kancerogennym o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Są to produkty spalania paliw w niskich temperaturach przy ograniczonym dostępie tlenu. Ponadto często się zdarza, że w paleniskach domowych spalane są odpady, takie jak butelki i opakowania z mas plastycznych, ścinki gumowe, folie itp. powodujące emisję węglowodorów jak również innych związków zanieczyszczających powietrze. Nawet na obszarach zaopatrzonych w gaz notuje się występowanie takich praktyk, gospodarze zachowują sobie piec węglowy właśnie do tego celu. Takie praktyki istotnie zwiększają zagrożenie dla zdrowia i jakości życia mieszkańców terenu.

Mierzone stężenia podstawowych zanieczyszczeń, za wyjątkiem pyłu zawieszonego nie przekraczają wartości normatywnych (NDS pyłu zawieszonego – 50 µg/m3). Natomiast wyniki obliczeń teoretycznych w zestawieniu z wynikami pomiarów z innych, porównywalnych miejsc w kraju wskazują na możliwość występowania przekroczeń NDS w przypadku benzo-a-pirenu. Obliczenia stężeń średniorocznych BaP dla wybranych terenów zabudowy jednorodzinnej w Aleksandrowie Kujawskim, przy paleniskach opalanych węglem dają wartości w zakresie od 0,053 do 0,0162 µg/m3, co najmniej kilkakrotnie przekraczające normy wynoszące 0,001 µg/m3 oraz 0,0007 µg/m3 dla terenów ochrony uzdrowiskowej. Wykorzystując metodologię analizy ryzyka zdrowotnego oszacowano, że prognozowane stężenia WWA mogą powodować w obrębie narażonej populacji 1-2 dodatkowych zgonów rocznie, w związku z ryzykiem zwiększenia zachorowań mieszkańców na nowotwory dróg oddechowych.

Wykorzystując przyjętą przez Radę Programową skalę kryterialną zagrożenie zdrowotne na takim poziomie należy określić jako znaczące.

Ocena zagrożenia dla środowiska przyrodniczego

Stosunkowo niski poziom zanieczyszczenia powietrza obserwowany w ostatnich latach na obszarze powiatu w odniesieniu do zanieczyszczeń podstawowych pozwala na sformułowanie założenia, że nie powoduje to obecnie zauważalnego zaburzenia funkcjonowania ekosystemów. Brak jest również sygnałów o zanikaniu szczególnie wrażliwych gatunków organizmów wskaźnikowych, do których należą m.in. porosty. Pojawienie się takich sygnałów w przyszłości mogłoby sugerować występowanie negatywnych, ale trudno zauważalnych zjawisk, których skutki w dłuższych okresach czasu mogą dotknąć również gatunki bardziej odporne. Opierając się na dostępnych Radzie Programowej informacjach można uznać, iż ryzyko ekologiczne powodowane “niską emisją” jest niewielkie.

Ocena zagrożenia dla jakości życia

Poczucie dyskomfortu związanego z “niską emisją” występuje dość powszechnie i obejmuje znaczącą grupę mieszkańców powiatu, zwłaszcza mieszkańców Aleksandrowa Kujawskiego, ale


także innych miejscowości. Większość członków Rady oświadczyła, że uciążliwości związane z "niską emisją" są dla nich zauważalne i mogą być źródłem dyskomfortu związanego z obniżonym poczuciem estetyki, ponoszeniem dodatkowych kosztów na utrzymanie czystości, czy też poczuciem odpowiedzialności za jakość środowiska, w którym będą żyły przyszłe generacje. Jednakże stosując przyjętą wcześniej przez Radę Programową skalę kryterialną można uznać, iż ryzyko dla jakości życia powodowane “niską emisją” jest niewielkie.

3.2 Ranking zagrożeń

3.2.1 Wyniki oszacowania skali zagrożeń

W tabeli poniżej zestawiono wyniki analizy i oszacowania skali zagrożeń dla zdrowia i jakości życia mieszkańców Powiatu Aleksandrów Kujawski oraz dla jakości środowiska naturalnego powiatu powodowanych przez czynniki występujące w zidentyfikowanych obszarach problemowych.

Zagrożenia Obszar Problemowy

Zdrowia Środowiska Jakości życia

Gospodarka wytworzonymi odpadami

Niewielkie Potencjalnie znaczące

Potencjalnie znaczące

Obniżanie poziomu wód podziemnych

Niewielkie Ekstremalne Znaczące/Duże

Gospodarka ściekami Niewielkie / Znaczące

Duże Duże

Emisja zanieczyszczeń do atmosfery

Znaczące Niewielkie Niewielkie

Uciążliwości powodowane przez ruch samochodowy

Niewielkie Znaczące Niewielkie

3.2.1 Hierarchia zagrożeń w ocenie Rady Programowej

Na podstawie zweryfikowanych podczas sesji rankingowej wyników analizy zagrożeń, członkowie Rady Programowej przyjęli następującą hierarchię ważności problemów środowiskowych:

o Obniżanie poziomu wód gruntowych

o Gospodarka wytworzonymi odpadami

o Gospodarka ściekami

o Zanieczyszczenie powietrza „niską emisją”

o Uciążliwości powodowane przez ruch samochodowy


4. Zakładane kierunki i cele rozwiązywania problemów oraz eliminacji zagrożeń

Dotychczasowe osiągnięcia społeczeństwa Powiatu, w tym zwłaszcza gminnych władz samorządowych oraz Związku Gmin w szeroko pojętej sferze ochrony środowiska udowadniają, ze skoordynowane i konsekwentne wysiłki mogą prowadzić do pozytywnych i łatwo zauważalnych rezultatów. Szczególnie wiele uczyniono w realizacji rozwiązań infrastrukturalnych w większości dziedzin ochrony środowiska. Jednocześnie stan środowiska w otoczeniu Powiatu uległ w minionym dziesięcioleciu znaczącej poprawie, dzięki ograniczeniu nadmiernej emisji zanieczyszczeń środowiska z dużych źródeł przemysłowych, w tym zwłaszcza dużych zakładów chemicznych zlokalizowanych z najbliższym sąsiedztwie Powiatu – w Toruniu, Włocławku i Inowrocławiu. Dzisiejsza sytuacja ekologiczna w Powiecie jest nieporównywalnie lepsza, co nie oznacza, że wykonano już wszystkie zadania, jakie lokalna społeczność miała i nadal ma do zrealizowania. Zmieniająca się szybko rzeczywistość niesie ze sobą nowe wyzwania: narastająca presja komunikacji samochodowej, bezrobocie i związane z nim obszary ubóstwa, trudniejszy dostęp do zasobów naturalnych. Nie są to tylko problemy Powiatu – borykają się z nimi praktycznie wszystkie społeczności na całym świecie. Warunkiem dla ich skutecznego rozwiązywania, zgodnego z interesem Powiatu i jego mieszkańców, a co najmniej łagodzenia ich skutków jest tworzenie podstaw dla zrównoważonego i trwałego rozwoju. Oznacza to z jednej strony sukcesywne eliminowanie problemów i zagrożeń środowiskowych, a jednocześnie tworzenie odpowiednich warunków bytu dla wszystkich mieszkańców Powiatu w sferze wypoczynku, rekreacji, nauki i pracy.

Idei tej powinny być podporządkowane wszystkie zamierzenia i działania zaproponowane w niniejszym Programie Ochrony Środowiska oraz w wynikających z niego planach i programach szczegółowych, jakie władze powiatu, władze gminne i Związek realizować będą w nadchodzącym dziesięcioleciu, wykonując zaproponowane w nim zadania.

Ocena wagi i skutków zidentyfikowanych w trakcie prac programowych obszarów problemowych oraz związanych z nimi zagrożeń, zaprezentowana w syntetycznej formie w rozdziale 3 prowadzi natomiast do określenia następujących celów generalnych i szczegółowych, które Powiat powinien osiągnąć w okresie realizacji niniejszego Programu:

1. Zorganizowanie i wdrożenie systemu gospodarki odpadami w pełni bezpiecznego dla środowiska i mieszkańców

2. Przywrócenie optymalnych stosunków wodnych, poprzez:

� zwiększenie lesistości

� zwiększenie stopnia retencji i racjonalne gospodarowanie zasobami wód na terenie powiatu

� ochrona wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniem ściekami sanitarnymi, deszczowymi i przemysłowymi, a w tym:

� przeciwdziałanie skutkom dotychczasowych zanieczyszczeń,

� stymulowanie właściwego rozwoju gospodarki wodno-ściekowej, w tym skierowanie do oczyszczania wszystkich ścieków sanitarnych powstających w miejscowościach liczących powyżej 2000 mieszkańców oraz w miejscowościach o zwartej zabudowie, ścieków deszczowych z terenu miast i ścieków przemysłowych

� oczyszczanie wszystkich ścieków sanitarnych powstających na terenach wiejskich, w miejscowościach o rozproszonej zabudowie,

� podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu


3. Minimalizacja konfliktów przyrodniczych podczas lokalizacji, budowy i eksploatacji autostrad – ochrona środowiska przyrodniczego

4. Zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia atmosfery do poziomu w którym nie występują w ogóle zagrożenia dla zdrowia ludzi

5. Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu

4.1 Ochrona przed polami elektromagnetycznymi

Celem ekologiczny w zakresie zagadnień związanych z promieniowaniem elektromagnetycznym jest sprawowanie nadzoru nad utrzymaniem poniżej dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, a w przypadku ich przekroczenia – do obniżenia wartości tych pól przynajmniej do poziomu dopuszczalnego.

Na lata 2005-2011 przewiduje się realizację następujących działań:

Działanie Podmiot odpowiedzialny, jednostki współpracujące Uwagi

zbierania, przetwarzania danych dotyczących źródeł i wielkości emisji pól elektromagnetycznych oraz ich kontroli.

Wojewoda, Starosta

Inwentaryzacja istniejących źródeł emisji pól elektromagnetycznych, w tym instalacji wymagających pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych.

Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny, Wojewoda, Starosta

Utworzenie rejestru obszarów, na których stwierdzono występowanie przekroczenia wielkości dopuszczalnych pól elektromagnetycznych wraz z analizą konieczności wyznaczenia obszaru ograniczonego użytkowania.

Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny, Wojewoda, Starostwa Powiatowe

Opracowanie, z udziałem właścicieli instalacji, programów dostosowujących - zmierzających do obniżenia wielkości pól elektromagnetycznych na obszarach, na których stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych.

Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, właściciele instalacji stanowiących źródło emisji pól elektromagnetycznych

Celem nadrzędnym w tym zakresie jest sprawne funkcjonowanie systemu identyfikacji, kontroli i obserwacji źródeł i pól promieniowania elektromagnetycznego. Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez rutynowe działania Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska we współpracy z innymi organami, przede wszystkim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym, powiatowymi i gminnymi organami samorządowymi. Działania kierunkowe do roku 2011 powinny polegać na:

� aktualizacji rejestru źródeł emisji pól elektromagnetycznych ( Wojewoda, Starosta)

� unikaniu konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego,


� kontroli źródeł emisji pól elektromagnetycznych

� realizacji i kontroli programów zmierzających do obniżenia wielkości pól elektromagnetycznych na obszarach, na których stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych.

4.2 Bezpieczna dla środowiska i mieszkańców Powiatu Aleksandrów Kujawski gospodarka odpadami

Problemy gospodarki odpadami stały się we współczesnym świecie jednym z najbardziej palących problemów środowiskowych. Również na obszarze Powiatu Aleksandrowskiego zagadnienia te muszą być traktowane z całą powagą, a działania na rzecz stworzenia bezpiecznego dla środowiska i mieszkańców systemu gospodarki odpadami powinny być w najbliższych latach zintensyfikowane. Warunki konieczne dla osiągnięcia założonego celu strategicznego stanowią:

� pełne wdrożenie postanowień ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach oraz ustawy o odpadach z wykorzystaniem uprawnień przysługujących władzom gminnym i powiatowym;

� uporządkowanie systemu zbiórki odpadów i objęcie nim wszystkich źródeł powstawania odpadów;

� rozbudowa systemu utylizacji odpadów z wykorzystaniem technik segregacji i kompostowania odpadów;

� zwiększenie stopnia gospodarczego wykorzystywania odpadów i surowców wtórnych, zwłaszcza powstających na terenach miast i większych wsi – redukcja kosztów wywozu i składowania odpadów;

� systematyczna likwidacja dzikich wysypisk;

� eliminacja przypadków nieregularnego wywozu odpadów;

� rozwiązanie kwestii unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych;

� rozwiązanie kwestii utylizacji padłych zwierząt;

� rozwiązanie kwestii utylizacji osadów ściekowych;

� optymalizacja kosztów funkcjonowania systemu.

4.2.1 Uwarunkowania prawne

Kompetencje władz powiatowych

Powiat posiada możliwości działania w zakresie gospodarki odpadami w wymiarze ponadgminnym. Są to po pierwsze działania finansowe - środki powiatowego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, które przeznaczane mogą być zgodnie z ustawą prawo ochrony środowiska na realizację przedsięwzięć związanych ze składowaniem i unieszkodliwianiem odpadów, w tym współfinansowanie inwestycji ekologicznych o charakterze ponadgminnych. Dochodami funduszy powiatowych są wpływy z tytułu opłat i kar pieniężnych pobieranych na podstawie ustawy i odrębnych przepisów. Jest to 10% wpływów za składowanie odpadów i 10% wpływów z opłat i kar za pozostałe rodzaje gospodarczego korzystania ze środowiska i dokonywania w nim zmian oraz szczególnego korzystania z wód i urządzeń wodnych.

Władze powiatu ponadto mogą w tym zakresie podjąć działania koordynujące działania gmin oraz organizacyjne - na zasadach wzajemnej dobrowolności ze strony gmin i powiatu.


Organy powiatu mogą wykorzystywać tu następujące uprawnienia:

� bezpośrednie oddziaływanie na wytwórców odpadów poprzez wydawanie przez starostę zezwoleń na wytwarzanie odpadów i odbiór odpadów niebezpiecznych (poza wytwórcami i odbiorcami budującymi lub utrzymującymi obiekt zaliczony do inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi - wówczas organem właściwym do wydania zezwolenia jest wojewoda). Polityka w zakresie gospodarki odpadowej w powiecie może być skutecznie realizowana poprzez:

� uzależnienie wydania zezwolenia od ustanowienia zabezpieczenia roszczeń mogących powstać wskutek podejmowanej działalności,

� określanie w zezwoleniu warunków dotyczących wytwarzania lub usuwania odpadów,

� określanie w zezwoleniu lub już po jego wydaniu dodatkowych obowiązków związanych z postępowaniem z odpadami niebezpiecznymi.

� możliwość przeprowadzania kontroli w zakresie przestrzegania przez wytwarzających odpady, odbiorców odpadów a także inne podmioty przepisów o ochronie środowiska. Kontrolujący jest przy tym uprawniony do:

� wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 na pozostały teren,

� przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych,

� żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego,

� żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli.

Jeżeli zostanie stwierdzone albo zachodzi podejrzenie, że kontrolowany podmiot narusza przepisy o ochronie środowiska, starosta może wezwać wytwarzającego odpady lub odbiorcę odpadów do zaniechania naruszeń, a w ostateczności - cofnąć wydane zezwolenie. Ponadto starosta może wystąpić do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich działań, wynikających z przepisu art. 13 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska, to jest:

� nałożenia określonych obowiązków,

� wymierzenia kary pieniężnej

� wstrzymania działalności powodującej naruszenie wymagań ochrony środowiska.

� istnieje również możliwość zobowiązania decyzją starosty wytwarzającego lub odbiorcy odpadów będących inwestorem, właścicielem, zarządcą lub posiadaczem obiektu budowlanego lub zespołu obiektów do przedstawienia przeglądu ekologicznego (w stosunku do inwestycji mogących pogorszyć stan środowiska).

� możliwość ustalenia w drodze decyzji starosty zakresu i sposobu usunięcia przyczyn szkodliwego oddziaływania na środowisko, dla inwestycji mogących pogorszyć stan środowiska. Bierze się przy tym pod uwagę interes społeczny, istniejący stan zniszczenia lub zagrożenia środowiska oraz faktyczne możliwości wykonania , a w razie braku możliwości wykonania powyższego obowiązku - zobowiązanie jednostki organizacyjnej lub osoby fizycznej do uiszczenia na funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej kwoty pieniężnej odpowiadającej wysokości szkód wynikłych z naruszenia stanu środowiska,

� działanie starosty w porozumieniu w wojewódzkim inspektorem ochrony środowiska co do wydania decyzji o wstrzymaniu działalności pogarszającej stan środowiska, w szczególności


zagrażającej życiu lub zdrowiu ludzi - do czasu zainstalowania urządzeń lub wykonania innych czynności zabezpieczających środowisko.

Kompetencje władz gmin

Zasady gospodarowania odpadami komunalnymi zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w rada Gminy ustala, w drodze uchwały określającej szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, w tym, co do:

� wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości,

� rodzaju urządzeń przeznaczonych do gromadzenia odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz na drogach publicznych, a także zasad ich rozmieszczania,

� częstotliwości, zasad i sposobu usuwania odpadów komunalnych z nieruchomości oraz z innych terenów przeznaczonych do użytku publicznego,

� obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku,

Gminy mogą kontrolować gospodarowanie odpadami komunalnymi poprzez wydawanie zezwoleń na prowadzenie przez inne podmioty niż gminne jednostki organizacyjne działalności polegającej na unieszkodliwianiu odpadów komunalnych,

Rada gminy może ponadto ustalić, w drodze uchwały:

� górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi w zakresie usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, świadczone przez gminne jednostki organizacyjne oraz podmioty posiadające zezwolenie na usuwanie odpadów,

� stawki opłat w przypadku przejęcia obowiązku usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przejmuje, przy czym gmina stosuje niższe stawki za usuwanie i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, jeżeli gromadzone są w sposób selektywny.

� szczegółowe zasady rozliczania świadczonych usług usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,

Celem egzekwowania realizacji obowiązków wynikających z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz uchwały rady gminy w tym zakresie, wójt, burmistrz lub prezydent lub osoby przez niego upoważnione, mają prawo żądać od właścicieli nieruchomości okazania

� umów i dowodów płacenia za usługi usuwania odpadów,

� dowodów płacenia za składowanie odpadów na składowisku odpadów komunalnych

Natomiast w odniesieniu do odpadów nie będących odpadami komunalnymi wójt, burmistrz uzgadniają sposób postępowania z odpadami innymi niż niebezpieczne, wytworzonymi w ilości od 0,1 Mg rocznie.

Czynności współdziałania:

W razie, gdy wytwarzający odpady, który uzyskał uzgodnienie sposobu postępowania z nimi, narusza przepisy ustawy lub nie przestrzega warunków określonych w uzgodnieniu dotyczącym sposobu postępowania z odpadami, starosta wzywa do niezwłocznego zaniechania naruszeń, a w ostateczności - może cofnąć zezwolenie.

Organy gminy mają ponadto prawo - analogicznie jak organy powiatu (patrz powyżej) do przeprowadzania kontroli w zakresie przestrzegania przepisów ochrony środowiska oraz


wnioskowania o podjęcie czynności kontrolnych i wydawania decyzji pokontrolnych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska

4.2.2 Proponowane kierunki działania

Jak wynika z analizy problemów występujących na terenie powiatu, najpoważniejsze z nich dotyczą odpadów komunalnych. Z tego względu jako kluczowy i priorytetowy cel w zakresie gospodarki odpadami należy przyjąć: wprowadzenie na terenie powiatu kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi.

Przez kompleksowy, zintegrowany system gospodarki odpadami komunalnymi rozumie się przy tym system, którego poszczególne jego elementy tworzą spójna całość pozwalającą na racjonalne zagospodarowanie wszystkich wytwarzanym na danym obszarze odpadów. Kluczowymi elementami systemu są:

� magazynowanie odpadów,

� transport,

� utylizacja,

� unieszkodliwianie

� struktury organizacyjne

Jako podstawę budowy systemu należy przyjąć opracowany w 2004 r. Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Ziemi Kujawskiej na lata 2004-2011 oraz Plan gospodarki Odpadami dla Powiatu Aleksandrowskiego na lata 2004-2011.

Należy przyjąć jako warunek podstawowy, że docelowo na składowisku komunalnym będą składane tylko te odpady, których nie można wykorzystać gospodarczo lub w inny sposób zutylizować.

W planach gospodarki odpadami przyjęto koncepcję unieszkodliwiania odpadów komunalnych z uwzględnieniem budowy Zakładu Utylizacji Odpadów. W koncepcji zaproponowano rozwiązania oparte na technologii składowania i kompostowania, które wydają się w warunkach Powiatu optymalne do zastosowania. Mimo, iż składowanie i kompostowanie odpadów posegregowanych (w wyniku selektywnej zbiórki u źródła) jest trudniejszy organizacyjnie i wymaga więcej czasu na osiągnięcie projektowanej wydajności, to jednak ze względu na niższe koszty inwestycyjne (wymagana mniejsza przepustowość urządzeń kompostujących) oraz korzyści eksploatacyjne (znacznie lepsza jakość kompostu, odzysk wyselekcjonowanych materiałów i zmniejszenie ilości balastu kierowanego na wysypisko) powinien być szybko wdrożone.

Należy jednocześnie podjąć niezwłoczne działania służące stworzeniu systemu selektywnej zbiórki odpadów. W pierwszej fazie należy skoncentrować się na selektywnym gromadzeniu tych odpadów, które można łatwo wykorzystać gospodarczo (np. stłuczka szklana, makulatura), traktując te działania również jako element kampanii kształtującej nowoczesne, „przyjazne dla środowiska” nawyki w postępowaniu mieszkańców Powiatu z odpadami. Doświadczenie innych wskazuje bowiem, że zgodne z założeniami funkcjonowanie systemu selektywnej zbiórki osiąga się z reguły po upływie 3-5 lat od momentu jego zainicjowania. Selekcja i segregacja pozwolą w zasadniczy sposób obniżyć wysokość nakładów inwestycyjnych na budowę Zakładu Utylizacji.

Jednocześnie należy tworzyć warunki do selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych, tak aby można je było w sposób bezpieczny dla środowiska składować lub kierować do innego unieszkodliwiania. Dotyczy to odpadowych substancji ropopochodnych, przeterminowanych


środków ochrony roślin i opakowań po tych środkach, jak również baterii, świetlówek, itp. odpadów pochodzących z gospodarstw indywidualnych i punktów usługowych.

Konieczne jest również stworzenie lepszych niż dotychczasowe warunków dla bezpiecznej dla środowiska i ludzi utylizacji odpadów zaliczanych do grupy niebezpiecznych, a powstających w lecznictwie zamkniętym oraz w placówkach medycznych i weterynaryjnych na terenie Powiatu.

Konieczne jest również wskazanie służb kontrolnych mających możliwość skuteczności identyfikacji i karania sprawców nielegalnego składowania odpadów w niektórych rejonach Powiatu. Wyniki tych działań należy odpowiednio nagłośnić, traktując to jako czynnik odstraszający potencjalnych naśladowców.

Oczekuje się, że w związku z powyższym realizowane na terenie Powiatu rozwiązanie systemowe spełni następujące warunki konieczne:

� Objęcie zorganizowanym gromadzeniem odpadów w okresie realizacji Programu.

� Stworzenie warunków do selektywnej zbiórki, odzysku surowców wtórnych.

� Wprowadzenie zorganizowanego odbioru odpadów problemowych, takich jak baterie, świetlówki, przeterminowane lekarstwa, opakowania po środkach trujących.

� Wprowadzenie okresowej, zorganizowanej zbiórki odpadów wielkogabarytowych.

� Zapewnienie regularnego, o odpowiedniej częstotliwości, wywozu odpadów.

� Zastosowanie do wywozu odpadów specjalistycznego sprzętu zapewniającego ograniczenie uciążliwości dla otoczenia

� Utworzenie powiatowego zakładu unieszkodliwiania odpadów (na terenie i na bazie istniejącego wysypiska międzygminnego) posiadającego odpowiedni potencjał techniczny oraz niezbędne zabezpieczenia przed niekorzystnym wpływem unieszkodliwianych odpadów na środowisko.

� Utworzenie technicznego zaplecza dla programu selektywnej zbiórki odpadów, pozwalającego na zagospodarowanie segregowanych surowców wtórnych na terenie powiatu lub przekazanie ich do utylizacji wyspecjalizowanym zakładom.

� Skierowanie strumienia odpadów organicznych (w tym tzw. odpadów zielonych) do utylizacji przez kompostowanie.

� Utworzenie odpowiednich struktur organizacyjnych, których zadaniem jest nadzorowanie i kontrolowanie sprawności funkcjonowania poszczególnych elementów systemu, w tym zwłaszcza monitorowanie strumieni odpadów w celu optymalizacji (redukcji kosztów) wykorzystania powstałych możliwości technologicznych i organizacyjnych.

Dla spełniania powyższych warunków konieczne będzie:

� zwiększenie liczby mieszkańców objętych zorganizowanym gromadzeniem odpadów na terenach wiejskich, gdzie obecnie zaledwie 40-50% mieszkańców posiada umowy na wywóz odpadów

� wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, w pierwszej kolejności na terenach miast i dużych wsi,

� uzupełnienie wyposażenia firm zajmujących się wywozem odpadów w odpowiednie środki techniczne do obsługi programu selektywnej zbiórki odpadów oraz odbioru odpadów problemowych i wielkogabarytowych

� zapewnienie opłacalności eksploatacji wysypiska w Służewie, przy maksymalnym ograniczeniu strumienia odpadów do składowania sprowadzanych spoza terenu Powiatu


� realizacji szeroko zakrojonych kampanii edukacyjnych, uświadamiających i informujących społeczeństwo o zmianach i zasadach funkcjonowania systemu gospodarki odpadami

� wybór i wdrożenie opłacalnej technologii unieszkodliwiania odpadów organicznych na drodze kompostowania

� Ponadto w sferze gospodarki odpadami konieczne będzie wypracowanie i wdrożenie optymalnych strategii postępowania w odniesieniu do pozostałych istotnych zagadnień dotyczących odpadów, w tym zwłaszcza w odniesieniu do:

� minimalizacji zagrożeń związanych z istnieniem na terenie gminy Aleksandrów Kujawski mogilnika odpadów niebezpiecznych

� utworzenia międzygminnego grzebowiska padłych zwierząt

� wdrożenia skutecznego, stałego nadzoru nad funkcjonującymi na terenie powiatu wytwórcami odpadów przemysłowych i niebezpiecznych

Poniżej szerzej omówiono proponowane kierunki działań mające na celu rozwiązanie poszczególnych, zidentyfikowanych wcześniej problemów.

Podniesienie „świadomości ekologicznej” mieszkańców stanowi główny warunek powodzenia jakichkolwiek inicjatyw z zakresu ochrony środowiska wymagających zaangażowania i poparcia ze strony mieszkańców. W przypadku gospodarki odpadami w powiecie aleksandrowskim dotyczy to głównie:

� wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów (akceptacja rygorystycznego przestrzegania zasad gromadzenia odpadów),

� likwidacji dzikich wysypisk (przestrzeganie obowiązków wynikających z ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach oraz akceptacja kosztów związanych z wywozem odpadów),

� prowadzenia inwestycji związanych z przebudową systemu gospodarki odpadami, (poparcie wydatków z budżetu gminy na te cele kosztem rezygnacji z innych inwestycji)

W celu podniesienia świadomości ekologicznej należy zaplanować i przeprowadzić we wszystkich gminach, a także na szczeblu powiatu odpowiednie akcje reklamowe i działania edukacyjne. Należy również rozważyć i - w miarę posiadanych możliwości - zastosować środki materialnej zachęty (np. dofinansowanie selektywnej zbiórki odpadów, pomaga mieszkańcom pomaga się z jej niedogodnościami w początkowej fazie, a po pewnym czasie zaczynają dostrzegać aspekt ekologiczny tej metody). Należy pamiętać, że stosowanie wyłącznie restrykcji nie wpływa na podniesienie świadomości ekologicznej i mimo iż może dawać pewne efekty powoduje głównie niechęć i sprzeciw wobec działań na rzecz ochrony środowiska. Na szczeblu powiatu i w jego głównych miejscowościach zaleca się podjęcie następujących rodzajów działań mających na celu podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców:

� nagłośnienie w lokalnych mediach korzyści ekologicznych związanych z wprowadzeniem programu selektywnej zbiórki odpadów (audycje radiowe i telewizyjne przedstawiające cele programu, jego dotychczasowe efekty, istniejące problemy)

� działania edukacyjne w przedszkolach i szkołach (prelekcje, wykonanie kasety wideo promującej i wyjaśniającej zagadnienia segregacji, organizacja wizyt dzieci i młodzieży np. na składowisku odpadów, w bazie sprzętu wywozowego, pokazywanie dzikich wysypisk).

� wsparcie działań edukacyjnych w przedszkolach i szkołach przez władze gmin (pomoc w organizacji prelekcji, konkursy z nagrodami dla dzieci angażujących się w program


segregacji, konkursy ciekawych pomysłów, prac plastycznych promujących ochronę środowiska)

� emisja ulotek i biuletynów tematycznych,

� masowe imprezy z udziałem lokalnych osobistości i instytucji, np. władz samorządowych, znanych biznesmenów, zakładów pracy. Koszt organizacji takiego przedsięwzięcia można zminimalizować przy założeniu uczestnictwa (sponsoringu) w/w osób i instytucji.

� organizacja pogotowia ekologicznego (ustalony telefon dyżurny) reagującego na powstające na terenie regionu problemy związane ochroną środowiska.

� uzyskanie akceptacji i wsparcia ze strony kościoła katolickiego dla programu selektywnej zbiórki odpadów i innych inicjatyw ekologicznych

� przeprowadzenie szkoleń edukacyjnych uczniów w szkołach, wybranych pracowników administracji budynków mieszkalnych, pracowników odpowiedzialnych za gospodarkę odpadami w dużych zakładach produkcyjnych i usługowych.

Inicjatorami i odpowiedzialnymi za wdrożenie programu edukacji w poszczególnych gminach powinni stać się pracownicy urzędów gmin, lub podległych ich struktur, którzy docelowo odpowiadać będą za problematykę zintegrowanej gospodarki odpadami.

Zapewnienie środków finansowych na utrzymanie i rozbudowę składowiska w Służewie jest kolejnym kluczowym elementem strategii wdrożenia zaplanowanych działań. Jak już wspomniano, międzygminne wysypisko w Służewie jest obecnie utrzymywane wyłącznie z opłat za składowane tam odpady. Ponieważ dla pokrycia kosztów eksploatacji i obsługi zaciągniętych kredytów, przy obecnych stawkach opłat, konieczne jest sprowadzanie odpadów spoza terenu powiatu, następuje szybsze zapełnianie eksploatowanej kwatery. Przyśpiesza to w konsekwencji terminy podjęcia odpowiednich decyzji dotyczących przyszłości obiektu. W szczególności skrócenie czasu eksploatacji I kwatery, wymagać będzie wcześniejszego zapewnienia środków finansowych na budowę następnej.

Selektywna zbiórka odpadów i odzysk surowców wtórnych, obejmująca wszystkich mieszkańców Powiatu stanowić powinna integralny element docelowego powiatowego systemu gospodarki odpadami. Ponieważ system taki na terenie powiatu obecnie praktycznie nie funkcjonuje (pomimo prób jego wprowadzenia podejmowanych w przeszłości) należy konstruować go od podstaw. Z tego względu zakłada się etapowe wprowadzania systemu. W fazie początkowej należy skoncentrować się na surowcach najłatwiejszych do gromadzenia, a następnie do zagospodarowania (np. szkło białe i kolorowe) i stopniowo obejmować kolejne grupy odpadów.

W chwili obecnej firmy wywozowe nie dysponują odpowiednim zapleczem technicznym do obsługi selektywnej zbiórki. Jednak po dokonaniu zakupów niezbędnego sprzętu oraz wprowadzeniu drobnych zmian organizacyjnych będą one mogły, w stosunkowo krótkim czasie, dostosować się do wymogów takiej metody gromadzenia odpadów.

Stworzenie struktur nadzorujących funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami, stanowiących integralną częścią planu gospodarki odpadami komunalnymi, powinno polegać na stworzeniu odpowiednich komórek i wyznaczeniu osób odpowiedzialnych, których zadaniem będzie:

� koordynacja działań i nadzór nad funkcjonowaniem systemu,

� ewidencjonowanie wytwórców odpadów,

� monitoring ilości odpadów kierowanych do unieszkodliwiania i utylizacji,

� pozyskiwanie funduszy na inwestycje,


� kontrolowanie wytwórców odpadów.

W przypadku Powiatu aleksandrowskiego takie rozwiązania mogły by powstać w oparciu o już istniejące struktury Związku Gmin, który ma już doświadczenia związane z gospodarką odpadami gdyż doprowadził do powstania międzygminnego składowiska w Służewie i jest jego właścicielem. Z racji charakteru swojej działalności do struktur organizacyjnych wejdą również przedstawiciele firm zajmujących się wywozem i unieszkodliwianiem odpadów czyli „Ekoskładu”, „Ekociechu” i Miejskiego Zakładu Gospodarki Komunalnej w Aleksandrowie Kujawskim. Na szczeblu lokalnym nadzór nad funkcjonowaniem systemu powinny sprawować osoby odpowiedzialne za ochronę środowiska w Urzędach Gmin.

W tak zaproponowanej strukturze do zadań wykonywanych na szczeblu powiatowym należeć będzie głównie koordynacja działań, zbieranie danych o funkcjonowaniu systemu, pozyskiwanie środków finansowych na niezbędne inwestycje oraz kontrola wytwórców odpadów. Do zadań gminnych będzie należeć nadzór nad funkcjonowaniem systemu w poszczególnych gminach, prowadzenie dialogu ze społeczeństwem i organizowanie działań edukacyjnych.

Nieodłącznym elementem w sprawnym zarządzaniu gospodarką odpadami jest odpowiedni przepływ informacji pomiędzy podmiotami wchodzącymi w skład systemu. Może się to odbywać na drodze sporządzania okresowych raportów oraz informacji o pojawiających się problemach przekazywanych do centrum monitoringu na szczeblu powiatowym.

Poniżej przedstawiono zakres danych, jakie mogą być uzyskiwane od poszczególnych jednostek.

Jednostka Rodzaj danych

Firmy wywozowe Zestawienia podpisanych umów ilość i rodzaj odebranych odpadów i surowców wtórnych stwierdzenie nieprawidłowości w stosunku do postanowień regulaminu

Składowisko

ilość dostarczanych poszczególnych grup odpadów ilość odpadów sprzedanych lub przekazanych do utylizacji raporty o stanie technicznym składowiska zgłaszanie potrzeb inwestycyjnych wyniki monitoringu środowiska w otoczeniu składowiska informacja o przywożeniu odpadów przemysłowych lub niebezpiecznych

Wydziały ochrony środowiska w gminach

stwierdzenie naruszeń wymagań ochrony środowiska przez jednostki wykonujące usługi w zakresie gospodarki odpadami podejmowane akcje edukacyjne (zakres, terminy) wyniki konsultacji społecznych ewidencja właścicieli nieruchomości (wytwórców odpadów)

Realizacja inwestycji związanych z gospodarką odpadami

Dla sprawnego funkcjonowania gospodarki odpadami w powiecie aleksandrowskim ważną sprawą będzie realizacja Planu Gospodarki Odpadami, który należy traktować jako integralną część niniejszego programu ochrony środowiska.


4.3 Przywrócenie optymalnych stosunków wodnych - ochrona zasobów wód podziemnych

Zakłada się, że stopniowe przywrócenie optymalnych z ekologicznego i gospodarczego punktu widzenia stosunków wodnych na obszarze Powiatu Aleksandrowskiego osiągać się będzie przede wszystkim poprzez działania w następujących płaszczyznach:

� systematyczne zalesianie mniej wartościowych rolniczo gruntów w granicach powiatu, w ramach „programu zwiększania lesistości” z docelowym (w perspektywie długookresowej) zwiększeniem powierzchni lasów z 8% do 15%,

� budowę nowych obiektów piętrzących ,

� stabilizację lustra wody jezior, zbiorników i oczek wodnych.

4.3.1 Program zwiększenia lesistości

Uwarunkowania prawne

Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. (Dz.U.95, Nr 16, poz.78 z późn. zm.) nie stwarza ograniczeń dla zmiany użytkowania rolnego na leśne. Zgodnie z Art.4 pkt.6) w/w ustawy „przeznaczenie gruntów na cele nierolnicze lub nieleśne - rozumie się jako ustalenie innego niż rolniczy lub leśny sposobu użytkowania gruntów rolnych oraz innego niż leśny sposobu użytkowania gruntów leśnych”. W związku z tym zapisy Rozdziału 2 i 3 w/w Ustawy dotyczące odpowiednio ograniczenia przeznaczenia gruntów na cele nierolnicze i nieleśne oraz wyłączanie gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej nie mają zastosowania do zmiany przeznaczenia z rolnego na leśne.

Ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 r. (Dz.U 91, Nr 101, poz. 444 z późn. zm.) w art. 44 pkt. 3 mówi: „Grunty przeznaczone do zalesienia określa miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Obowiązek przygotowania planów miejscowych przez Gminy powstaje na podstawie:

� przepisów szczególnych dotyczących ochrony przyrody, eksploatacji surowców mineralnych i spraw obronności kraju,

� w wypadku realizacji na danym terenie zadań rządowych lub wojewódzkich,

� złożenia wniosku przez społeczność lokalną o zmianę lub sporządzenie planu miejscowego,

� wyznaczenia w studium obszarów pod zabudowę

� wyznaczenia w studium obszarów do objęcia planem ze względu na istniejące uwarunkowania.

Decyzja o warunkach zabudowy terenu wydawana jest przez Wójta Gminy lub na wniosek zainteresowanej osoby na podstawie planu miejscowego lub jeżeli na dany teren nie przygotowano tego planów (co obecnie ze względu na moc obowiązującą planów ogólnych) na podstawie rozprawy administracyjnej poprzedzonej opinią urbanistyczną wykonaną przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia.

Jednakże, zapisy tej ustawy nie ograniczają swobodnej decyzji każdego właściciela gruntu do jego zalesienia, bowiem ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych nie nakłada na nich obowiązku uzyskiwania jakiejkolwiek zgody na zalesienie własnych gruntów rolnych (bez względu na ich klasę bonitacji). Należy jednak stwierdzić, że z punktu widzenia ekonomicznego istnieją tutaj bariery, które powstrzymują właścicieli od tego typu działania. Oprócz kosztów dolesienia, które wynoszą od 3 500 zł do 5 000 zł/ha (w zależności od koniecznych do zastosowania zabezpieczeń), powstaje bowiem konieczność pokrycia kosztów związanych ze


zmianą klasyfikacji gruntu w ewidencji gruntów. Zmiana w ewidencji jest podstawą do naliczenia podatku. Zmiana taka może stanowić równowartość kilkuletniego podatku rolnego. W konsekwencji jednakże, działanie takie może być opłacalne, ze względu na znaczne różnice pomiędzy podatkiem rolnym i leśnym.

Ponadto, osoby które poza planem lub decyzją dokonają zalesienia tracą prawo do dotacji z unijnych funduszy dla wsi i rolnictwa. Dotacje te bowiem, są przyznawane na zalesienie gruntów określonych w planie miejscowym.

Właściciel gruntu może się zwrócić do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o przyznanie płatności , tzw. premii zalesienowej. Wniosek taki musi być zgodny z planem zagospodarowania przestrzennego Gminy

Należy jednak podkreślić, że swobodne działanie właścicieli w zakresie zalesień nie jest zalecane, może ono bowiem spowodować powstanie drobnych kompleksów leśnych, które nie spełniać będą roli ekologicznej lasów, a powodować będą jedynie powstawanie sytuacji konfliktowych pomiędzy właścicielami powstałych w wyniku tego działania lasów a właścicielami pól w sąsiedztwie.

Z analizy uwarunkowań prawnych wynika, że właściciele gruntów mogą uzyskać pomoc finansową funduszy unijnych (poprzez ARiMR) na zalesienia. Podstawowym warunkiem uzyskania tej pomocy jest przeznaczenie gruntu pod zalesienia w planie miejscowym

Generalne zasady realizacji zalesień

Celem nadrzędnym wprowadzenia zalesień na obszar powiatu jest zwiększenie retencji wody i poprawa stosunków wodnych w obszarach produkcji rolnej. Przyjmuje się, że perspektywicznie lesistość powiatu powinna wynosić - 15%, co oznacza konieczność dolesienia około 3500 ha. Realizacja takiego celu kierunkowego jest możliwa w horyzoncie czasowym zakreślonym przez niniejszy Program tj. do końca 2011 r, wymagałoby to jednak:

� przeprowadzenie intensywnej kampanii promującej zalesienia także na gruntach prywatnych,

� zapewnienie środków pomocowych na wsparcie osób prywatnych realizujących program dolesień według zasad założonych w niniejszym Programie,

� przeznaczenie pod zalesienia nieużytków stanowiących własność komunalną.

W pierwszej kolejności pomoc finansowa powinna zostać przeznaczona na zalesienie gruntów w obrębie ustalonych granic polno-leśnych. Jednocześnie, Polityka Leśna Państwa oraz projekt Nowej Polityki ekologicznej Państwa zalecają tworzenie zalesień zgodnych z wymaganiami siedliskowymi.

Obecna struktura lasów na terenie powiatu nie może stanowić głównych elementów konstrukcyjnych dolesień, ponieważ większość z nich występuje na jego obrzeżu i są izolowane znacznymi obszarami użytków rolniczych. Analiza jakości gruntów wykonana na podstawie mapy rolno-glebowej wskazuje jednak na potencjalne możliwości występowania gruntów słabych także poza granicami polno-leśnymi, które mogą zostać zalesione w następnej kolejności. Proponuje się w związku z powyższym, aby dolesieniami objąć następujące tereny:

� grunty i kompleksy glebowe czyli odpowiednio zbożowo-pastewny mocny i zbożowo-pastewny słaby, które odpowiadają gruntom z pogranicza klasy V i VI oraz gruntom klasy VI, w większości zostały one wytworzone ze skał osadowych luźnych: piasków gliniastych luźnych lub piasków słabo gliniastych, rzadko z piasków gliniastych mocnych, dodatkowo w dużej liczbie przypadków miąższość warstwy gleby jest tu mała i wynosi 25 - 50 cm;

� gleby rolniczo nieprzydatne;

� obszary występowania dużych spadków powyżej 15%;


Tworzone w ramach Programu obszary leśne nie powinny być mniejsze niż 20 ha, lub jeżeli jest to nie możliwe powinny zostać połączone z innymi kompleksami. Odległość pomiędzy poszczególnymi kompleksami nie powinna być większa niż 1-1,5 km. Z dolesień wyłączone powinny być obszary gruntów organicznych oraz trwałe użytki zielone, ponieważ są to obszary o podwyższonej w stosunku do gruntów ornych retencji wody. Należy także ograniczać dolesienia na tarasach zalewowych Wisły.

Zalecany dobór gatunkowy dolesień i zadrzewień śródpolnych i śródłąkowych

Jako zasadę naczelną przyjęto budowy drzewostanów dostosowanych do wymagań siedliskowych. Ponadto, dobór gatunkowych powinien brać pod uwagę gatunki rodzime dla tych obszarów wyrażone przez zbiorowiska roślinności potencjalnej.

Na terenie powiatu, na obszarze Równiny Inowrocławskiej, w wyższych partiach terenu, zespołem roślinności potencjalnej jest środkowoeuropejski grąd w postaci nizinno-wyżynnej. Docelowo więc, w tworzonych dolesieniach gatunkami dominującymi są dąb szypułkowy i grab pospolity z domieszką lipy drobnolistnej.

W Kotlinie Toruńskiej, która zajmuje niższe obszary powiatu, związane z doliną Wisły, potencjalnym zbiorowiskiem roślinnym jest łęg wierzbowo-topolowy. Dominującymi tutaj gatunkami powinny być topola czarna i wierzba krucha oraz biała.

Zalecenia do kształtowania pozostałej struktury roślinnej na terenie powiatu

Oprócz lasów, elementem wspierającym osiągnięcie stabilizacji warunków wodnych jest system zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych. Należy podkreślić, że teoretycznym modelem takich zadrzewień jest kratownica składająca się z pasów o przebiegu południkowym i równoleżnikowym o oczkach około 150m x 150m. Jednakże, wprowadzenie do krajobrazu tak regularnej sieci zadrzewień, może spowodować znaczne, negatywne zmiany w jego fizjonomii. Dlatego też, rozwiązaniem najlepszym, a jednocześnie najbardziej dogodnym, wydaje się wiązanie tych zadrzewień z system liniowych elementach krajobrazu wiejskiego jak drogi (bez względu na ich klasę), rowy i rzeki oraz miedze.

Proponowana struktura przestrzenna zalesień

W wyniku zaprojektowanych dolesień wzmocnione zostałyby istniejące obszary leśne, oraz powstały nowe kompleksy leśne o niewielkiej powierzchni maksymalnie 300 ha, rozrzeźbionej linii brzegowej z enklawami śródleśnymi pól i łąk.

Struktura ta jest wzajemnie połączona. Wzmacnia ona także funkcjonowanie przyrodnicze na obszarach chronionych przyrodniczo.

Powierzchnia lasów w powiecie aleksandrowskim zostałaby zwiększona do około 30% w wyniku realizacji zawartych w niniejszym raporcie wytycznych.

Należy wyjaśnić różnice powstałe pomiędzy zaproponowanymi obszarami do dolesień w programie a obszarami objętymi granicami polno-leśnymi.

Jak wspomniano powyżej granice polno-leśne wykonywane są na podstawie map ewidencji gruntów (w skalach 1:5000), które to mapy wskazują klasy bonitacyjne gleb. Ich aktualność jest różna. Dodatkowa, granice polno-leśne są weryfikowane przez właścicieli gruntów w trakcie ich wyłożenia. Właściciele gruntów, którzy nie mają intencji zalesiania swoich pól nie godzą się na ich włączanie w granice polno-leśne, a właściciele gruntów, które nie zostały objęte granicą mogą wnioskować o zmianę jej przebiegu. Natomiast obszary do dolesień wskazane w Programie zostały wykonane na podstawie mapy glebowo-rolniczej ( w skali 1:25000), które nie wskazują bonitacji gleb, a kompleksy przydatności rolniczej, rodzaje i gatunki gleb, typy i podtypy gleb. Pozwala to na dokładniejsze określenie zdolności produkcyjnych gleb, ponieważ kompleksy


rolniczej przydatności gleb, oprócz fizyczno-chemicznego właściwości gleb (co miejsce w wypadku bonitacji gleb), biorą także pod uwagę stosunki wodne w glebach, ukształtowanie terenu. Ponadto, rodzaj i gatunek gleb pozwala na określenie możliwości retencji wody w gruncie.

Jednakże, biorąc pod uwagę fakt, że granice polno-leśne określają podaż gruntów do zalesień, należy przyjąć ich ustalenia jako obowiązujące w planach zagospodarowania przestrzennego. Następnie, na podstawie uaktualnionej ewidencji gruntów należy wyznaczyć nowe obszary pod dolesienia, kierując się wskazaniami właścicieli gruntów. Realizacja założeń programu dolesień spowoduje zwiększenie lesistości w powiecie do około 15%. Z analizy obecnego stanu wynika, że program dolesień do roku 2011 winien opierać się na ustaleniach granic polno-leśnych dla poszczególnych gmin. Zalesienie tych gruntów należy uznać za priorytetowe. Występują jednocześnie różne dla poszczególnych terenów uwarunkowania uzyskania pomocy finansowej Państwa na zalesienia.

W ogólnych planach miejscowych (obowiązujących do 31.12.2003r.) większości miast i gmin tworzących powiat aleksandrowski wyznaczone są obszary do dolesień, które do chwili obecnej nie zostały zalesione. Obszary te spełniają jednak wymogów ustawy o planowaniu przestrzennym.

Zalesienie gruntów nie przeznaczonych do zalesienia w obowiązujących planach miejscowych a objętych granicą polno-leśną, które w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zostały ujęte jako grunty do zalesienia, nie spełniają warunków procedury ubiegania się o premię zalesieniową.

4.3.2. Rozwój systemu retencji wodnej

Podstawowe znaczenie dla rozwoju systemu retencji wodnej w rejonie powiatu Aleksandrowskiego będzie miała budowa stopnia i zbiornika wodnego Ciechocinek- Nieszawa. Zagadnienie to realizowane będzie w ramach zagospodarowania Dolnej Wisły. Znaczenie zabudowy retencyjnej rzeki Wisły, jest zagadnieniem z zakresu dużej retencji wodnej i wykracza poza znaczenie regionalne.

Natomiast dla powiatu najbardziej pilne będzie podejmowanie działań, dla tworzenia małej retencji wodnej (do 5 mln m3). Podstawowym celem powiatowego programu zwiększenia małej retencji wód powinno być:

� uzyskanie bardziej wyrównanych przepływów w rzekach,

� zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wody dla potrzeb rolnictwa i przemysłu,

� poprawa warunków dla rozwoju gospodarki rybackiej, głównie wędkarstwa,

� zwiększenie wykorzystania potencjału wód dla celów małej energetyki wodnej,

� stworzenie możliwości szerszego wykorzystania walorów rekreacyjno-turystycznych jezior i zbiorników wodnych,

� zapewnienie odpowiedniej ochrony przeciwpowodziowej, również obszarów zlewni wyższego rzędu,

� zwiększenie skuteczności ochrony jakości wód,

� zwiększenie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,

� tworzenie nowych siedlisk i biotopów, tworzenie mikroklimatu i warunków bytowania różnych gatunków zwierząt,

W latach 80-tych CBSiPBW „Hydroprojekt” opracował „Koncepcję gospodarki wodnej woj. włocławskiego”. W koncepcji tej zaproponowano m.in. wykonanie zbiornika wodnego „Rożno”


na rzece Tążynie, w km 12+000 – 18+500, piętrzenie NPP = 69.00 m npm., umożliwiającego zgromadzenie Vr= 4.5 mln m3, Vdysp= 2.4 mln m3 wody. Powierzchnia zbiornika wyniosła by ok. 160 ha.

Obszar terenu powiatu oraz warunki hydrograficzne nie sprzyjają retencjonowaniu wody. Brak większych zbiorników wodnych i jezior powoduje , że działania w zakresie małej retencji wodnej, oparte muszą być o bardzo małe zbiorniki wodne, stawy wiejskie czy nieużytki rolne.

W zakresie niewielkiego nakładu środków, prac odmulających czy adaptacyjnych, proponuje się tworzenie małej retencji wodnej na bazie już istniejących zbiorników wodnych i tak:

w gminie Aleksandrów Kujawski:

� zbiornik w Poczałkowie, tzw. Fosa Poczałkowska, umożliwiająca retencję ok. 5 tyś. m3 wody,

� zbiornik w Grabiu, znajdujący się w parku Zakładu Opiekuńczego, umożliwiający retencję ok. 3,5 m3 wody,

� stabilizacja lustra wody jez. Ostrowąs-Plebanka na poziomie 85.90 m npm, za pomocą progu zlokalizowanego na odpływie, co umożliwiło by przyrost retencji o około 40 tyś m3.

� stabilizacja lustra wody jez. Służewo na poziomie 85.40 m npm, za pomocą progów zlokalizowanych na odpływie, co umożliwiło by przyrost retencji o około 10 tyś m3.

� stabilizacja lustra wody zbiornika w m. Dębicze na poziomie 74.50 m npm, za pomocą zastawki zlokalizowanej na odpływie, co umożliwiło by przyrost retencji o około 10 tyś m3.

� stabilizacja lustra wody zbiornika w m. Zduny na poziomie 81.40 m npm, za pomocą zastawki zlokalizowanej na odpływie, co umożliwiło by przyrost retencji o około 10 tyś m3.

Przewidywany przyrost retencji wodnej w gm. Aleksandrów Kuj. – 78.5 tyś. m3.

w gminie Bądkowo:

� zbiornik „Okrążek” o pow. 1.2 ha , znajdujący się w Bądkowie i umożliwiający retencję ok. 4 tyś. m3 wody,

� zbiornik w Łowiczku II, którego zasilanie i zrzut wód odbywa się z rzeki Mała Tążyna – uzyskana pojemność retencyjna zbiornika ok. 2 tyś. m3 wody,

� stawy w Wysocinie położone w parku przy szkole – wykonanie odmulenia pozwoli na retencję ok. 1 tyś. m3 wód.

� staw w Jaranowie II położony przy drodze Bądkowo-Brzezie – wykonanie odmulenia pozwoli na retencję ok. 3 tyś. m3 wód.

Przewidywany przyrost retencji wodnej w gm. Bądkowo – 10 tyś. m3.

w gminie Koneck:

� nieużytek rolny w m. Kolonia Święte /jez. Orle/ o pow. około 6 ha, budowa urządzenia piętrzącego na odpływie umożliwiła by retencję ok. 12 tyś. m3 wody.

� nieużytek rolny w m. Kajetanowo pow. 4 ha, budowa urządzenia piętrzącego na odpływie umożliwiła by retencję ok. 8 tyś. m3 wody.

� stabilizacja i zachowanie cennego biotopu Ossówka – Kruszynek, z uwagi na przeprowadzone drenowania, w tym obszarze są niewielkie możliwości inwestycyjne.

Przewidywany przyrost retencji wodnej w gm. Koneck – 20 tyś. m3.

w gminie Raciążek:


� odbudowa zbiornika wodnego o pow. 0,25 ha na rowie RC w m. Raciążek-Podole, budowa urządzenia piętrzącego na odpływie umożliwiła by retencję ok. 5 tyś. m3 wody.

� Przewidywany przyrost retencji wodnej w gm. Raciążek – 5 tyś. m3.

� w gminie Waganiec:

� stabilizacja lustra wody zeutrofizowanego jeziora Niszczewy o pow. ok. 10 ha na poziomie 85.50 m npm., budowa urządzenia piętrzącego na odpływie umożliwiła by retencję ok. 20 tyś. m3 wody.

� odmulenie stawów w m. Józefowo – Waganiec, co umożliwiło by retencję ok. 10 tyś. m3 wody.

Przewidywany przyrost retencji wodnej w gm. Waganiec – 5 tyś. m3.

w gminie Zakrzewo:

� odmulenie zbiornika wodnego w Zakrzewie o pow. 12 a i poj. 750 m3,

� odmulenie i wykonanie progu na zbiorniku wodnym o pow. 1.1 ha, przy Gospodarstwie Rolnym w Michałowie, co pozwoli na retencję około 6.5 tyś. m3. wody.

Przewidywany przyrost retencji wodnej w gm. Zakrzewo – 7 tyś. m3.

Łączny możliwy do uzyskania przyrost retencji wodnej w powiecie aleksandrowskim wyniesie ok. 125 tys. m3, a koszt realizacji takiego przedsięwzięcia wyniósł by około 120 mln. zł. Trudno jednak jednoznacznie wskazać wykonawcę tego typu zadań, gdyż część obiektów stanowi własność prywatną, część własność Skarby Państwa, a część własność komunalną gmin.

Duże pole do działania mają tu głównie spółki wodne i samorządy lokalne. Spółki wodne posiadające osobowość prawną, ubiegać się mogą o różnego rodzaje dotacje a samorządy lokalne poprzez gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej mogą wspierać działania dla zwiększenia retencji wodnej. Również wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej wspierają takie zadania, w ramach przygotowanych programów przez Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na konserwację i użytkowanie urządzeń melioracji szczegółowych. Właściwa eksploatacja zastawek na małych rowach, w znacznym stopniu opóźnia spływy wód i daje dodatkowe efekty retencji. Większość obiektów melioracyjnych użytkowana jest przez spółki wodne, których w powiecie jest 19. Nadzór nad spółkami sprawuje starosta.

Jednocześnie w ramach prac melioracyjnych, wykonywanych z budżetu Państwa, powinno się podejmować takie działania aby pozostawić oraz zabezpieczyć przed nadmiernym odwodnieniem część zbiorników wodnych, dotyczy to w szczególności tych obiektów, które przewidywane są do melioracji / zadanie Bądkowo III i Zbrachlin III /.

Istotnym elementem retencji jest sposób zagospodarowania gruntów rolnych, przede wszystkim pozostawienie w dotychczasowym użytkowaniu łąk i pastwisk, jak również pozostawienie w dotychczasowym stanie wszelkiego rodzaju użytków ekologicznych: biotopów, oczek przyzagrodowych i małych śródpolnych oczek wodnych. Pozostawienie ich w naturalnym stanie sprzyja rozwojowi retencji wodnej, pozwala na właściwy rozwój fauny i flory typowej dla tych biotopów, oraz właściwą migrację zwierząt.


4.4 Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniem ściekami sanitarnymi, deszczowymi i przemysłowymi.

Podstawowym celem Programu w tym zakresie powinno być zapewnienie pełnej ochrony wód podziemnych i powierzchniowych przed oddziaływaniem zanieczyszczeń wprowadzanych w ściekach do rzek i do gruntu. Realizacja celu generalnego wymagać będzie podjęcia działań w zakresie:

� przeciwdziałania skutkom dotychczasowych zanieczyszczeń,

� stymulowania właściwego rozwoju gospodarki wodno-ściekowej, w tym skierowanie do oczyszczania wszystkich ścieków sanitarnych powstających w miejscowościach liczących powyżej 2000 mieszkańców oraz w miejscowościach o zwartej zabudowie, ścieków deszczowych z terenu miast i ścieków przemysłowych

� skierowania do oczyszczania wszystkich ścieków sanitarnych powstających na terenach wiejskich, w miejscowościach o rozproszonej zabudowie,

� podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców.

Wody podziemne w rejonie Powiatu we wszystkich użytkowych poziomach wodonośnych charakteryzują się zróżnicowaną jakością. Dodatkowo charakter lokalnych struktur geologicznych nie zapewnia odpowiedniej ochrony tych zasobów m.in. przed ściekami przenikającymi z nieszczelnej kanalizacji sanitarnej i deszczowej, wyciekami z szamb przydomowych, zanieczyszczeniami migrującymi ze składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych, czy też przed skutkami zdarzeń awaryjnych, powodujących np. rozlewy produktów ropopochodnymi. Dlatego też do podstawowych celów szczegółowych, jakie należy osiągnąć, aby zapewnić maksymalną ochronę zasobów wód podziemnych, stanowiących w praktyce jedyne liczące się i łatwo dostępne źródło zaopatrzenia w wodę należą:

� Skierowanie wszystkich ścieków do kanalizacji i odpowiedniego oczyszczania

� Likwidacja obszarowych źródeł zanieczyszczeń

� Konsekwentna ochrona zasobów wód w strefach szczególnie wrażliwych

� Ponadto konieczne jest przeciwdziałanie skutkom dotychczasowych zagrożeń dla zasobów wód podziemnych poprzez:

� Ograniczenie rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń

� Zapewnienie dla Powiatu wody pitnej odpowiedniej jakości

� Ograniczenie bezpowrotnego zużycia lokalnych zasobów wód

W szczególności konieczne jest zwiększenie skuteczności egzekwowania prawnych wymogów ochrony wód. Władze Powiatu dysponują w tym względzie szeroką gamą środków prawno-administracyjnych.

4.4.1 Uwarunkowania prawne

Woda jest jednym z podstawowych elementów środowiska podlegających ochronie. Główne zasady racjonalnego wykorzystywania i ochrony środowiska, w tym środowiska wodnego są uregulowane w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz.627 z późn. zm.), a zasady gospodarowania zasobami wód i ich ochrony - w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz.U. Nr 115, poz. 1229, z późn zm.) wraz z rozporządzeniami wykonawczymi.

Na ekosystemy wodne oddziaływają zarówno lokalne systemy gospodarki wodno-ściekowej, jak również źródła przemysłowe, systemy odwodnień oraz indywidualni użytkownicy wód.


Kompetencje władz powiatowych

Władze powiatu mogą kontrolować działania w zakresie gospodarki ściekowej wydając (przez starostę) pozwolenia wodnoprawne na pobór wody oraz wprowadzanie ścieków. Dotyczy to zarówno jednostek istniejących, jak i nowych inwestycji.

Kompetencje władz gmin

Do kompetencji organu gminy(wójta/burmistrza/prezydenta) należy:

� art. 28 ust.2 (Prawa wodnego) - ustalenie za odszkodowaniem przejść, przejazdów oraz miejsc stałego korzystania z gruntów w celu umożliwienia dostępu do wody

� art. 30 - zatwierdzenie ugody dotyczącej zmiany stosunków wodnych

� art. 29 ust.3 - rozstrzyganie sporów o przywrócenie stosunków wodnych na gruntach do stanu poprzedniego.

Osoby fizyczne, które powodują zanieczyszczenie środowiska w ramach zwykłego korzystania mogą zostać w trybie art. 363 ustawy prawo ochrony środowiska zobowiązane do usunięcia przyczyn zagrożenia i przywrócenia właściwego stanu. Działania te powinny być ukierunkowane na przedsięwzięcia, możliwe do zastosowania z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia, polegające na:

� zapobieganiu przenikania zanieczyszczeń do wód podziemnych,

� stosowaniu środków organizacyjno-technicznych ograniczających rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń, których nie można usunąć (np. odpowiednia eksploatacja zasobów w rejonach zanieczyszczeń).

Konieczne jest również stworzenie odpowiednich podstaw formalno-prawnych dla egzekwowania wymogów ochrony wód podziemnych już na etapie planowania i realizacji nowych inwestycji, poprzez wprowadzenie odpowiednich ustaleń do planu zagospodarowania przestrzennego oraz opracowanie i wdrożenie odpowiednich procedur postępowania, zarówno dla inwestorów, jak i nadzorujących ich działania organów administracji samorządowej.

4.4.2 Proponowane kierunki działań

Warunkiem koniecznym dalszej poprawy jakości wody, a tym samym podniesienia walorów przyrodniczych i rekreacyjnych lokalnych zasobów wodnych jest:

� likwidacja wszelkich zrzutów ścieków nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych,

� odpowiednie podczyszczanie wód deszczowych.

Tymczasem część posesji nie odprowadza ścieków do kanalizacji sanitarnej, wykorzystując nielegalne przyłącza do kanalizacji deszczowej lub wprowadzając je bezpośrednio do gruntu.

Konieczne jest w związku z powyższym zwiększenie działań służących realizacji opracowanej Koncepcji, a jednocześnie zwiększenie presji na wytwórców ścieków w celu spowodowania jak najszybszego przyłączenia wszystkich posesji do systemu kanalizacji sanitarnej. W pierwszym rzędzie należy doprowadzić do przyłączenia wszystkich posesji z terenów gdzie kanalizacja już istnieje, ze szczególnym uwzględnieniem tych budynków.

Należy stworzyć w tym zakresie system zachęt ekonomicznych (np. ulgi podatkowe), zwłaszcza dla tych osób, które wykonają przyłącza we własnym zakresie, albo zadeklarują partycypacje w kosztach budowy sieci przesyłowych. Wobec opornych należy konsekwentnie i stanowczo stosować instrumenty egzekucyjne, jakie daje władzom ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminach.


Rozwiązania wymaga także problem gospodarczego wykorzystania osadów ściekowych. Należy doprowadzić do ustalenia optymalnej technologii utylizacji osadów z preferencją dla ich rolniczego wykorzystania po skierowaniu do kompostowania wspólnie z odpadami organicznymi, a następnie pilnie wdrożyć wybrany wariant utylizacji.

W opracowywanych w najbliższym czasie koncepcjach i materiałach planistycznych należy wziąć pod uwagę zasady prawidłowo funkcjonującej gospodarki ściekowej. Jako generalne założenie wyjściowe należy przyjąć zasadę objęcia systemem kanalizacyjnym maksymalnej ilości osób przy minimalnych kosztach jednostkowych budowy takiego systemu. Należy więc każdą koncepcję budowy, bądź rozbudowy systemu oczyszczania ścieków przeanalizować pod kątem jednostkowego kosztu podłączenia do sieci (koszty ogółem budowy systemu / ilość mieszkańców lub źródeł). Jako opłacalne ekonomicznie przyjmuje się stworzenie systemu kanalizacyjnego, którego koszt budowy w przeliczeniu na 1 mieszkańca jest mniejszy lub co najwyżej równy kosztowi budowy indywidualnego systemu oczyszczania ścieków, czyli obecnie około 6-7 tys. zł.

Z przeprowadzonych analiz wynika możliwość kompleksowego unormowania gospodarki ściekowej na terenie powiatu aleksandrowskiego poprzez realizację dwóch podstawowych wariantów inwestycyjnych:

� opcja oczyszczalni grupowych (wariant I)

� opcja oczyszczalni lokalnych (wariant II).

W wariancie I teren Powiatu można podzielić na sześć zlewni z lokalizacją grupowych oczyszczalni ścieków w następujących miejscowościach: Aleksandrów Kujawski, Bądkowo, Ciechocinek, Nieszawa, Opoczki, Zakrzewo.

W wariancie II teren Powiatu dzieli się na jedenaście zlewni z lokalizacją oczyszczalni ścieków w następujących miejscowościach: Aleksandrów Kujawski, Bądkowo, Służewo / w Broniszewie, Ciechocinek, Koneck, Nieszawa, Opoczki, Straszewo, Waganiec, Zakrzewo.

Zestawienia dodatkowych ilości i składu ścieków w poszczególnych wariantach przedstawiają się następująco:

Wariant I - opcja oczyszczalni grupowych

Zlewnia

Qdśr [m3/dobę]

Sśr [mg O2/m

3] Gdśr [kg O2/dobę] RLM

Oczyszczalnia ścieków Aleksandrów Kujawski

Wartości obliczeniowe Wartości prognozowane

867 1100

411 410

356,4 450

5930 7400

Oczyszczalnia ścieków Bądkowo


575 700

448 450

257,7 320

4295 5500

Oczyszczalnia ścieków Ciechocinek


676 850

410 410

277,4 350

4623 5800

Oczyszczalnia ścieków Nieszawa


729 900

413 420

300,9 380

5015 6300

Oczyszczalnia ścieków Opoczki


116 150

420 420

48,9 60

814 1000


Wariant I - opcja oczyszczalni grupowych

Oczyszczalnia ścieków Zakrzewo


997 1250

420 420

418,9 525

6981 8750

OGÓŁEM 34 750

gdzie: Qdśr - średni dobowy dopływ ścieków Sśr - średnie stężenie BZT5 Gdśr - średni dobowy ładunek BZT5 RLM - Równoważna Liczba Mieszkańców

Wariant II - opcja oczyszczalni lokalnych

Zlewnia

Qdśr [m3/dobę]

Sśr [mg O2/m

3] Gdśr [kg O2/dobę] RLM

Oczyszczalnia ścieków Aleksandrów Kujawski


447 560

375 375

167,2 210

2786 3500

Oczyszczalnia ścieków Bądkowo


575 700

448 450

257,7 320

4295 5500

Oczyszczalnia ścieków Bodzanowo


32 35

387 400

12,46 13,7

208 250

Oczyszczalnia ścieków Służewo / w Broniszewie


378 450

419 420

158,5 190

2641 3200

Oczyszczalnia ścieków Ciechocinek


676 8500

410 410

277,4 350

4623 5800

Oczyszczalnia ścieków Koneck


231 280

475 490

109,8 138

1831 2300

Oczyszczalnia ścieków Nieszawa


33 50

560 560

18,4 28

306 500

Oczyszczalnia ścieków Opoczki


116 150

420 420

48,9 60

814 1000

Oczyszczalnia ścieków Straszewo


180 220

459 460

82,8 102

1380 1700

Oczyszczalnia ścieków Waganiec


695 870

406 420

282,1 366

4702 6000

Oczyszczalnia ścieków Zakrzewo


550 700

402 420

222,1 294

3701 4900

OGÓŁEM 34 750


W tabeli poniżej zestawiono dane umożliwiające porównanie obu wariantów rozwiązań projektowych:

Wyszczególnienie Wariant 1 opcja oczyszczalni grupowych

Wariant 2 opcja oczyszczalni lokalnych

Ilość oczyszczalni Liczba mieszkańców przepustowość oczyszczalni ilość ścieków dowożonych przepompownie węzłowe przepompownie przydomowe punkty zlewne kolektory ciśnieniowe rurociągi grawitacyjne moc zainstalowana pompowni zużycie mocy przez pompownie moc zainstalowana oczyszczalni zużycie mocy oczyszczalni nakłady inwestycyjne

6 34 750 [RLM} 4 950 [m3/d] 950 [m3] 25 [szt.] 697 [szt.] 19 [szt.] 136,3 [km] 37,4 [km] 2050 [kW] 1495 [kWh/d] 273 [kW] 1481 [kWh/d] 44 [mln zł]

11 34 750 [RLM} 4 865 [m3/d] 991 [m3] 19 [szt.] 613 [szt.] 18 [szt.] 117,6 [km] 32,2 [km] 1764 [kW] 1013 [kWh/d] 481 [kW] 1994 [kWh/d] 42,46 [mln zł]

Niezależnie od przyjętego ostatecznie wariantu realizacyjnego w miejscowościach liczących powyżej 2000 osób należy, do końca 2010r., stworzyć systemy kanalizacyjne ze zbiorczymi oczyszczalniami ścieków. Dla obszarów miejskich konieczne jest również stworzenie systemu kanalizacji deszczowej i skierowanie wód deszczowych do oczyszczalni ścieków.

W scentralizowany system kanalizacji powinny zostać zaopatrzone również miejscowości o układzie liniowym - z pierwszeństwem tych, które mają charakter rozwojowy.

Wskazane jest, aby lokalne systemy kanalizacyjne posiadały punkty zlewne umożliwiające wprowadzanie ścieków ze zbiorników bezodpływowych na nieczystości płynne. Lokalizacja punktów zlewnych powinna być taka, aby zminimalizować odległości dowozu ścieków ze zbiorników do punktu zlewnego

Ze względu na równinny charakter terenu preferowanym rozwiązaniem w systemach kanalizacyjnych obszaru powiatu aleksandrowskiego jest kanalizacja ciśnieniowa.

W miarę możliwości oczyszczalnie ścieków powinny być lokalizowane tak, aby bez ponoszenia nadmiernych kosztów mogły obsługiwać jedną lub więcej jednostek osadniczych oraz, aby posiadały odbiorniki oczyszczonych ścieków nie stwarzając tym zagrożenia dla zdrowia mieszkańców i dla środowiska przyrodniczego.

Lokalizacja oczyszczalni wskazana jest również dla miejscowości, w których przewiduje się w najbliższych latach intensywny wzrost gęstości zabudowy, w związku z kreowaniem silnych lokalnych centrów administracyjno-usługowych.

W zależności od ostatecznego wyboru wariantu systemu ściekowego dla terenu Powiatu do realizacji w pierwszym rzędzie zaleca się następujące przedsięwzięcia inwestycyjne:

Lp. Gmina Planowane działania do 2011r.


Lp. Gmina Planowane działania do 2011r.

1 Aleksandrów Kuj.-miasto

kontynuacja rozbudowy oczyszczalni ścieków z rozbudową sieci kanalizacyjnej, rozdzielczej

2

Aleksandrów Kuj.- gmina

budowa oczyszczalni zagrodowych - sanitacja wsi, budowa kanalizacji ściekowej w m. Służewo, Przybranowo, Ośno, Odolion z odprowadzeniem ścieków do kanalizacji m. Aleksandrów Kuj

3 Bądkowo projekt rozbudowy gminnej oczyszczalni ścieków na terenie wsi Kujawka, docelowo obsługującej około 2100 RM, budowa sieci kanalizacyjnej, budowa oczyszczalni przyzagrodowych

4 Ciechocinek Oczyszczalnia ścieków na 6500 m3/dobę ścieków komunalnych i 700 m3/dobę solanki - obsługująca Ciechocinek i Raciążek, rozbudowa sieci kanalizacyjnej - sanitarnej, deszczowej i solankowej, poprawa technologii eksploatacji solanek

5 Koneck budowa oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnych we wsiach Koneck i Straszewo (w przypadku przyjęcia wariantu II), budowa oczyszczalni zagrodowych - sanitacja wsi

6 Nieszawa rozbudowa sieci kanalizacyjnej

7 Raciążek rozbudowa sieci kanalizacyjnej,z odprowadzeniem ścieków do oczyszczalni m. Ciechocinek budowa oczyszczalni zagrodowych - sanitacja wsi, modernizacja oczyszczalni ścieków w Zakładzie Leczniczo-Opiekuńczym

8 Waganiec oczyszczalni ścieków w m. Wojtówka (wariantu II), rozbudowa sieci kanalizacyjnej

9 Zakrzewo oczyszczalnia ścieków w m. Zakrzewo ( wariant II ), rozbudowa sieci kanalizacyjnej

W miejscowościach, w których budowa oczyszczalni ścieków nie jest uzasadniona z powodów ekonomicznych, a w których ilość ścieków nie przekracza 30 - 50 m3 dziennie -należy przeanalizować budowę zbiorczych zbiorników bezodpływowych na nieczystości płynne z organizacją systemu dowozu ścieków na najbliższą oczyszczalnię.

Dla pozostałych miejscowości - preferuje się indywidualne systemy oczyszczania ścieków w naturalnym środowisku gruntowym, np. z zastosowaniem drenażu rozsączającego, a tam gdzie warunki glebowo-wodne nie pozwalają na ich zastosowanie - konieczne jest zaopatrzenie gospodarstw indywidualnych w szczelne zbiorniki bezodpływowe z zapewnieniem wywozu nieczystości płynnych na oczyszczalnię ścieków.

Lokalizacja przyzagrodowych oczyszczalni ścieków wymaga spełnienia m.in. następujących warunków: minimalna odległość od zabudowy mieszkaniowej - 15 m, minimalna odległość od studni kopanych - 70 m, zapotrzebowanie terenu - 400 - 800 m2, strefa uciążliwości - 30 m od granicy działki.

Podstawowe znaczenie w określeniu kierunków rozwoju gospodarki ściekowej na obszarze powiatu aleksandrowskiego odgrywa sklasyfikowanie wszystkich miejscowości pod względem: konieczności, preferencji i braku uzasadnienia dla budowy systemu kanalizacyjnego.

Należy również zadbać o optymalizację sposobu i stopnia wykorzystania już eksploatowanych zasobów, mając na uwadze nie tylko potrzebę utrzymania wysokiej jakości wód podziemnych, ale również zachowanie odpowiedniej ich ilości dla następnych generacji i dla potrzeb rozwoju Powiatu. Dlatego tez należy preferować wszelkie działania sprzyjające oszczędności wody i zapobiegające nadmiernemu odwodnieniu rejonu Powiatu.


4.5 Minimalizacja konfliktów przyrodniczych podczas lokalizacji, budowy i eksploatacji autostrad – ochrona środowiska przyrodniczego

Planowana do realizacji, w okresie nadchodzącej dekady, autostrada Północ-Południe A-1 oddziaływać będzie we wschodniej części Powiatu głównie na elementy środowiska przyrodniczego i krajobrazu. Dla przebiegu autostrady A-1 na terenie powiatu Aleksandrów Kujawski została już wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji. Zgodnie z ustawą z dnia 27 października 1994 r. ‘O autostradach płatnych’ (Dz. U. 1994, Nr 127, poz. 627 z późniejszymi zmianami), w decyzji tej powinny zostać zawarte warunki wynikające z potrzeb ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury, zawarte między innymi w, sporządzanych na etapie udzielania wskazań lokalizacyjnych na budowę autostrady, następujących dokumentach:

� ocenie oddziaływania autostrady na środowisko;

� ocenie oddziaływania autostrady na grunty rolne i leśne;

� ocenie oddziaływania autostrady na dobra kultury.

Gminy jak też powiat będą stronami postępowania administracyjnego przy wydawaniu przez wojewodę pozwolenia na budowę autostrady. Na tym etapie prac powinna również zostać sporządzona ocena oddziaływania na środowisko - na podstawie ustawy prawo ochrony środowiska - oraz uzyskane stosowne uzgodnienia. Wnioski z oceny oddziaływania na środowisko powinny zostać uwzględnione przy szczegółowym ustalaniu warunków technicznych, m.in. dotyczących ochrony środowiska, bezpieczeństwa - z uwagi na możliwość wystąpienia klęsk żywiołowych lub innego miejscowego zagrożenia - a także budowy naziemnych i podziemnych przejść dla zwierząt. Ocena oddziaływania na środowisko, wykonywana na etapie wydawania pozwolenia na budowę, powinna bowiem określić skuteczność rozwiązań projektowych, zaproponowanych w projekcie budowlanym. Uwzględnione na tym etapie muszą być również wymagania wynikające z rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 14 maja 1997 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych (Dz. U. 1997, Nr 62, poz. 392). Końcowym etapem postępowania będzie uzyskanie przez koncesjonariusza pozwolenia na użytkowanie/eksploatację autostrady, która nie może być wydana, jeżeli nie zostaną wykonane urządzenia ochrony środowiska przewidziane w projekcie budowlanym.

W przypadku, gdy powyższe wymagania nie zostaną dochowane przy wydawaniu przez wojewodę decyzji o pozwoleniu na budowę autostrady to gminom i powiatowi, jako stronom postępowania administracyjnego, służyć będzie prawo odwołania od wydanej decyzji oraz skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego od ostatecznej decyzji. Niezależnie od tych uprawnień gminy i powiat powinny stale i bezpośrednio uzyskiwać informacje o spełnianiu wymogów ochrony środowiska przy procedurze lokalizacyjnej oraz na etapie budowy autostrady jak też wpływać na rzetelne uwzględnianie tych wymogów przez inwestora.

Gminy mogą również minimalizować negatywny wpływ autostrady na środowisko poprzez właściwe kształtowanie polityki przestrzennej na swoim terenie. Odnosi się to jednak do terenów zlokalizowanych poza obszarami przeznaczonymi pod budowę autostrady. Należy tu m.in. wskazać na możliwość wprowadzania w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy terenu dodatkowych zadrzewień wzdłuż pasów drogowych jak też właściwego przeznaczania terenów pod zabudowę.

4.5.1. Proponowane kierunki działań

Najważniejsze zadania powiatu i gminy są związane z zabezpieczeniem ujęcia podziemnych wód pitnych ‘Kuczek’. Szczegółowe kroki proponowanego postępowania podane


są w kartach zadań. Należy jednak podkreślić szczególne znaczenie podejmowanych działań ochronnych zasobów wód podziemnych. W związku z zagrożeniem ujęcia należy odsunąć strefę ochrony pośredniej ujęcia od planowanej autostrady o bezpieczną odległość wynoszącą 200 m. Wiąże się to z wyłączeniem z pracy studzien zlokalizowanych w strefie zagrożonej (studnie nr 7, 9, 10, 11 i 12 ; w dalszej kolejności 1 i 19). W rejonie Turzna na kierunku do Słomkowa jest zlokalizowany perspektywiczny obszar zasobów wód podziemnych - teren ten powinien zostać objęty strefą ochronną.

Pomimo odsunięcia od autostrady strefy ochrony pośredniej należy również zabezpieczyć obszar zasilania wód podziemnych. W tym celu proponuje się zainstalowanie, na odpowiednim odcinku zbocza Równiny Inowrocławskiej, ekranu uszczelniającego, czyli geomembrany (długości około 1,5 km). Natomiast system rowów odprowadzających wody opadowe z autostrady powinien być szczelny, zaś wody te – szczególnie na obszarze strefy ochronnej ujęcia - powinny być odprowadzane do separatora. Separator należy zainstalować wraz z odstojnikiem. Powyższy system zapewni raczej dostateczną ochronę jakości wód podziemnych;

Przy strefie ochronnej ujęcia powinny zostać wprowadzone, podczas budowy oraz eksploatacji autostrady, restrykcyjne ograniczenia użytkowania terenu. Obszar ten nie może być, nawet czasowo, zajęty pod budowę lub prace ziemne. Również w trakcie eksploatacji nie należy tutaj lokalizować urządzeń niebezpiecznych np. stacji benzynowych, miejsc obsługi podróżnych. Proponuje się natomiast ustawienie znaków informujących użytkowników o lokalizacji ujęcia.

Ujęcie wód "Kuczek" powinno zostać zrekonstruowane, aby umożliwić poprowadzenie autostrady przez obszar obecnej strefy ochrony pośredniej zewnętrznej. Związane z tym są następujące czynności: opracowanie projektu prac geologicznych oraz jego zatwierdzenie; wykonanie terenowych prac wiertniczych, pompowań, pomiarów; opracowanie dokumentacji zasobów eksploatacyjnych (ocena zasobów, prognoza zmian jakości wód podziemnych), wykonanie projektu rekonstrukcji ujęcia, projektu systemu monitorowania gleb i wód oraz projektu strefy ochrony ujęcia ‘Kuczek’. Należy również doprowadzić do wykonanie oceny oddziaływania na środowisko ujęcia wód podziemnych ‘Kuczek’.

Dodatkowe czynności wynikające z planowanego ujęcia są związane z koniecznością uzupełniania poboru wód z ujęcia w dolinie Tążyny, co będzie konieczne pomimo potwierdzenia uzyskiwania wód z nowego ujęcia. W przypadku budowy a następnie dopuszczenia do eksploatacji autostrady konieczne jest zwiększenie systemu monitorowania, czyli systemu wczesnego sygnalizowania o wystąpieniu zagrożeń. System taki należy założyć w odległości jednorocznego przepływu wód w kierunku ujęcia od obiektu. W tym celu należy wykonać projekt i zainstalować piezometry, aby oznaczać skład chemiczny wód podziemnych oraz gleb. Koszty powyższych działań powinien pokrywać koncesjonariusz, gdyż odpowiedzialność za obiekt mogący pogorszyć stan wód podziemnych ponosi jego właściciel.

Działaniem najczęściej pomijanym, lecz równie istotnym pod względem poprawienia funkcjonowania strefy ochronnej, jest wprowadzenie odpowiedniej szaty roślinnej w strefie: Kompozycja roślinności powinna być złożona z gatunków drzew i krzewów, dostosowanych do warunków siedliskowych oraz odpornych na zanieczyszczenia, gdyż jedną z funkcji tej roślinności będzie podczyszczanie wód. Dobór gatunkowy roślinności lokalizowanej w otoczeniu autostrady powinien eliminować gatunki owocujące; aby nie przyciągać zwierząt zbyt blisko drogi.

Należy dopilnować wprowadzania odpowiednich zabezpieczeń środowiska przed nadmiernymi skutkami budowy autostrady, dzięki chociażby ochronie szaty roślinnej podczas prac budowlanych. Wszelkie roboty w strefie korzeniowej należy wykonywać ręcznie, dodatkowo powinno się zabezpieczyć pnie drzew, wykorzystać zebraną warstwę humusu, zabezpieczyć teren przed erozją poprzez obsianie go trawą, należy również zwrócić uwagę na stan techniczny


maszyn i urządzeń, aby uniknąć np. wycieku szkodliwych substancji. W przypadku nie spełniania wymogów określonych przepisami powiat może odwoływać się od decyzji oraz wymagać od inwestora ich uwzględnienia np. w drodze sądowej.

Poniżej przedstawione zostały propozycje minimalizacji konfliktów przyrodniczych, które znajdują się w kompetencji powiatu.

Powiat może porozumieć się z koncesjonariuszem w sprawie częściowej kompensacji strat środowiska przyrodniczego wynikających z budowy autostrady. Do działań takich, podjętych na koszt inwestora, zaliczyć można posadzenie odpowiedniej ilości drzew po usunięciu starych pod budowę; nasadzenie takie powinny być wprowadzane wzdłuż kierunków nawietrzania Ciechocinka, aby zmniejszyć zanieczyszczenia powietrza w mieście. Zadrzewienia powinny mieć strukturę wielopiętrową, wielogatunkową. Wody opadowe odprowadzane z drogi należy oczyszczać przed wprowadzeniem do zbiorników powierzchniowych, czyli system rowów odwadniających powinien być szczelny. Na obszarach szczególnie wrażliwych np. występowania wód mineralnych Ciechocinka należy zlokalizować separatory oraz system zbiorników oczyszczająco-retencjonujących wody opadowe. Mosty i przepusty przechodzące nad ciekami wodnymi i rzekami powinny być odpowiedniej szerokości, aby w jak najmniejszym stopniu powodowały degradację środowiska. Powinno się również zabezpieczać środowisko przyrodnicze przed skutkami potencjalnych awarii, np. przed skażeniem gleb.

Najpowszechniej stosowanym sposobem minimalizacji konfliktów przyrodniczych jest budowa przejść dla zwierząt, są to lokalizowane na trasie wędrówek zwierząt, ekodukty - nad drogą lub tunele - pod autostradą. Otoczenie ekoduktów oraz dróg do nich prowadzących powinny być odpowiednio zagospodarowane: szerokość przejścia należy dostosować do wymagań zwierząt, nie może być zbyt mała, wtedy zwierzęta z przejścia nie będą korzystały; przejście, jak i drogi do niego prowadzące, powinno się obsadzić wybranymi gatunkami roślin, które będą zachęcać zwierzęta do wejścia na przejście. Zaleca się wprowadzenie wzdłuż drogi metalowej siatki, która zabezpieczy zwierzęta przed dostawaniem się na drogę w miejscach do tego nie przystosowanych. Szczegółowe wymagania dotyczące powyższych urządzeń gmina powinna wypracować wraz z ekspertami np. z organizacjami społecznymi jak kółka łowieckie. Niestety często koncesjonariusz pomija te elementy koniecznego wyposażenia autostrad. Wartość tych urządzeń jest obniżana jako nie funkcjonujących w praktyce, zwykle jednak związane jest to z ich nieprawidłową konstrukcją. W interesie powiatu jest natomiast dopilnowanie ich budowy oraz aby zlokalizowanie w odpowiednich miejscach, choćby na podstawie wywiadu z leśnikami. Dodatkowym elementem, który poprawi funkcjonowanie powyższych urządzeń jest wprowadzenie odpowiedniej szaty roślinnej również w dalszym otoczeniu inwestycji.

Kształt autostrady powinien zostać dokomponowany do walorów krajobrazu, jej przebieg zaś ma uwzględniać charakter rzeźby terenu, np. stosując miękkie linie oraz łagodne nasypy i wykopy. Autostradę należy obsadzić roślinnością w sposób nawiązujący do tradycji lokalnych. Kompozycja roślinna może byt tak opracowana, że będzie charakterystyczna tylko dla odcinka autostrady przechodzącego przez powiat – co może znacznie podnieść jego atrakcyjność. W projekcie roślinności powinni uczestniczyć przedstawiciele gminy, aby zapewnić uwzględnienie najważniejszych wymagań i specyfiki terenu. Zaleca się również przy budowie autostrady wykorzystywanie metod bioinżynieryjnych, zamiast dotąd stosowanych tradycyjnych technologii np. przy zabezpieczaniu skarp wykopów i nasypów. Kształtowanie szaty roślinnej wzdłuż autostrady jest istotnym elementem, który może zmniejszyć negatywny wpływ autostrady na krajobraz, należy również zadbać o wprowadzenie odpowiednich kompozycji roślinnych na skarpach wykopów i nasypów.


4.6. Zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia atmosfery do poziomu, w którym nie występują w ogóle zagrożenia dla zdrowia ludzi

Dzięki podejmowanym w ostatnich latach działaniom modernizacyjnym, zmianom technologicznym i organizacyjnym, a także zmianom w strukturze i wielkości produkcji wszystkie większe zakłady przemysłowe są w stanie dotrzymywać dopuszczalne wielkości emisji określone w decyzjach administracyjnych. Redukcji stopnia zanieczyszczenia powietrza w Powiecie sprzyja zwłaszcza centralizacja źródeł ciepła w zabudowie wielorodzinnej i coraz powszechniejsze wykorzystywania gazu w indywidualnych systemach grzewczych. Dzięki temu wyłączono z eksploatacji szereg nieefektywnych kotłowni, nie posiadających odpowiednich urządzeń odpylających.

Poprawie stanu aerosanitarnego Powiatu służy również realizacja sieci zaopatrzenia w gaz ziemny.

W tej sytuacji podstawowe cele w zakresie ochrony atmosfery obejmują:

� Systematyczne zmniejszanie zagrożenia dla zdrowia i środowiska związanego z „niską emisją”

� Maksymalne ograniczenie strat ciepła w systemie ciepłowniczym

Dla osiągnięcia tych celów konieczna jest:

� podłączenie wszystkich obiektów publicznych położonych na terenie Powiatu do systemu ciepłowniczego lub do sieci gazowej w terminie do 2011 r.

� zaplanowanie i realizacja modernizacji systemów przesyłowych energii – w tym wymiany rur (na preizolowane), węzłów wymiennikowych i hydroelewatorowych starszego typu, nieszczelnej stolarki okiennej oraz systematycznego przeprowadzania ociepleń budynków. Powinno to docelowo zmniejszyć zużycie nośników energii, a tym samym wielkość emisji.

Przy planowaniu długofalowych przedsięwzięć w tym zakresie należy brać pod uwagę już w niedalekiej przyszłości możliwość znacznego wzrostu cen nośników energii, w tym zwłaszcza cen gazu ziemnego, gazu płynnego i oleju opałowego. Może to utrudnić realizację zamierzeń w zakresie likwidacji źródeł emisji opalanych węglem lub innymi paliwami stałymi w indywidualnych posesjach. Dlatego też szczególną uwagę należy zwrócić na propagowanie nowoczesnych metod racjonalnego gospodarowania energią, które mogą istotnie obniżyć zużycie energii, w indywidualnych przypadkach nawet o 30-40%. Władze poszczególnych gmin i władze powiatu powinny rozważyć możliwość ułatwienia mieszkańcom korzystania z usług firm doradczych, oferujących przeprowadzanie tzw. audytów energetycznych, których wykonanie jest zasadniczo warunkiem niezbędnym dla rozpoczęcia starań o pomoc finansową na przedsięwzięcia w tym zakresie. Jednocześnie należy nawiązać robocze kontakty z bankami (np. Bankiem Ochrony Środowiska) i innymi instytucjami finansującymi tego typu działania, w celu ułatwienia zainteresowanym osobom i instytucjom dostępu do preferencyjnych kredytów na inwestycje służące ograniczaniu strat energii (np. wymiana stolarki okiennej, ocieplenia ścian, zainstalowanie termoregulatorów itp.).

Jednocześnie należy stworzyć system zachęt dla osób planujących zmianę źródła zaopatrzenia w ciepło, w szczególności dla tych, którzy chcieliby podłączyć się do miejskiej sieci c.o. Zwiększanie ilości użytkowników sieci powinno bowiem prowadzić do obniżki, a co najmniej do hamowania wzrostu jednostkowych kosztów energii cieplnej.


4.7. Rozbudzanie świadomości i kształtowanie prośrodowiskowych

postaw mieszkańców Powiatu

W systemie zarządzania zasobami środowiska Powiatu większą rolę przypisywać się powinno instrumentom społecznym zmierzającym do kształtowanie prośrodowiskowych postaw mieszkańców oraz ich aktywizacji w rozwiązywaniu ważnych problemów ekologicznych Powiatu.

Efektywność rozwiązań ważnych społecznie problemów (np. właściwa gospodarka odpadami, ochrona wód powierzchniowych), należy upatrywać w społecznej akceptacji działań inwestycyjnych, organizacyjnych i prawnych podejmowanych przez władze Powiatu. Stąd też działania władz Powiatu w zakresie rozbudzanie świadomości ekologicznej mieszkańców powinny być ukierunkowane na:

� Aktywizację organizacji społecznych oraz mieszkańców Powiatu

� Koordynowanie i wspieranie przez Starostwo Powiatu działań z zakresu wychowania ekologicznego

Systematyczna edukacja ekologiczna mieszkańców Powiatu prowadzona lub ukierunkowywana przez władze Powiatu powinna stanowić element dialogu ze społeczeństwem oraz uzupełniać i wspierać inne realizowane przez nie działania z zakresu ochrony środowiska.

Starostwo i władze gmin sprawujące opiekę nad przedszkolami, szkolnictwem podstawowym i średnim oraz innymi placówkami wychowawczo-oświatowymi mogą mieć duży wpływ na realizowane przez te placówki programy wychowawcze. Realizacja programów nauczania z zakresu wychowania ekologicznego w większym stopniu powinna być wspierana ze środków gminnych funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Bardzo dużą wagę należy przywiązywać do możliwości budowania dobrej współpracy pomiędzy mieszkańcami, a władzami Powiatu za pośrednictwem Rady, który zawiązał się podczas opracowywania niniejszego programu. Rada może w znacznym stopniu wspierać w działaniach władze lokalne oraz przyczyniać się do upowszechniania prawdziwych i obiektywnych informacji o zagrożeniach środowiska w mieście oraz ewentualnych uciążliwościach związanych z zastosowanymi rozwiązaniami inwestycyjnymi, organizacyjnymi i prawnymi zmierzającymi do poprawy stanu środowiska, zdrowia i jakości życia mieszkańców. Działanie Rady przy wsparciu władz Powiatu ma szansę z powodzeniem wypełnić braki w nieformalnym systemie wychowania środowiskowego wszystkich grup społeczno-zawodowych.

4.8. Program Ochrony Środowiska

Przyjęte przez Radę Programową generalne i szczegółowe cele realizacyjne, zaprezentowane w dalszej części Programu, oraz zarysowane tamże kierunki rozwiązywania problemów, w toku dalszych prac programowych zostały uzupełnione o listę zadań, które w przekonaniu Rady warunkują osiągnięcie założonych celów. Listę zadań w powiązaniu z celami generalnymi i szczegółowymi zestawiono w formie tabelarycznej.

Zidentyfikowane zadania obejmują wszystkie typy działań: prawno-administracyjne, techniczne, organizacyjne, inwestycyjne, finansowe i edukacyjno-szkoleniowe, konieczne do podjęcia przez władze i służby komunalne. Rozpisano je w szczegółowy sposób na zebranych w Kartach Zadań, podając dla każdego z nich niezbędne kroki realizacyjne. Dla każdego z kroków określono komórki lub instytucje odpowiedzialne za ich realizację oraz proponowane terminy wykonania, a wszędzie tam gdzie było to możliwe oszacowano również koszty realizacyjne.


W odniesieniu do wielu postulowanych przedsięwzięć Rada nie wyodrębniała kosztów, uznając, że działania te mieszczą się w zakresie obowiązków poszczególnych komórek i powinny być w związku z tym finansowane z ich normalnych budżetów (jako koszty bieżące). Wyodrębnienie kosztów oznacza więc z reguły, że dane zadanie lub krok powinno lub może być realizowane przez jednostki zewnętrzne, wybrane przez miasto w sposób zgodny z ustawą o zamówieniach publicznych. Realizacje niektórych kroków proponuje się powierzać lokalnym organizacjom pozarządowym, udzielając jednocześnie ich działaniom stosownego wsparcia finansowego i logistycznego.

Lista zadań pozostaje otwarta. Oznacza to, że zadania zrealizowane mogą być z zestawienia usuwane, natomiast zmieniające się uwarunkowania mogą powodować potrzebę wprowadzania na listę nowych przedsięwzięć. Uwaga ta dotyczy również szczegółowych kroków realizacyjnych, których lista może, a nawet powinna ulegać zmianom w zależności od zmieniających się potrzeb.


5.0. Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska.

5.1 Instrumenty prawne i finansowe realizacji Programu

Instrumenty służące realizacji programu ochrony środowiska wynikają z ustawowych obowiązków organów samorządowych., podmiotów gospodarczych oraz zachowań osób fizycznych naruszających stan środowiska.

5.1.1 Instrumenty prawne

Do instrumentów prawnych należą:

� pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii:

� pozwolenia zintegrowane,

� pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,

� pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,

� pozwolenia na wytwarzanie odpadów,

� pozwolenia na emitowanie hałasu do środowiska,

� pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych.

� koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatację surowców mineralnych.

� powiatowe i gminne programy ochrony środowiska i plany gospodarki odpadami,

� postępowanie w sprawie ocen oddziaływania na środowisko,

� plan zagospodarowania przestrzennego,

� strategia rozwoju,

� studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin,

� monitoring.

5.1.2 Instrumenty finansowe

Instrumentami finansowania działań na rzecz ochrony środowiska są środki pochodzące m.in. z:

� opłat za korzystanie ze środowiska - za emisję zanieczyszczeń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi i za składowanie odpadów,

� administracyjne kary pieniężne – wymierza, w drodze decyzji wojewódzki inspektor ochrony środowiska za:

� przekroczenie określonych w pozwoleniach ilości lub rodzajów gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza,

� przekroczenie określonych w pozwoleniach ilości, stanu lub składu ścieków,

� przekroczenie określonej w pozwoleniach na pobór wód ilości pobranej wody,

� naruszenie warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska od-padów albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów, wymaganych przepisami o odpadach, co do rodzaju i sposobu składowania lub magazynowania odpadów,


� przekroczenie określonych w pozwoleniach poziomów hałasu.

� odpowiedzialność cywilna

� odpowiedzialność karna

� odpowiedzialność administracyjna - jeżeli podmiot korzystający ze środowiska nega-tywnie oddziałuje na środowisko, organ ochrony środowiska może w drodze decyzji, nałożyć obowiązek:

- ograniczenia oddziaływania na środowisko

- przywrócenia środowiska do stanu właściwego

Dodatkowe środki w zakresie finansowania ochrony środowiska mogą pochodzić z:

� Budżet państwa

� Realizacja inwestycji ponadregionalnych, realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego.

� Fundusze ekologiczne

- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,

- Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu,

- Powiatowy Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,

- Gminne fundusze ochrony środowiska,

� Banki

� Fundacje i Agencje

� Podmioty gospodarcze

� Instytucje zagraniczne

Do podmiotów tych zaliczyć trzeba przede wszystkim agendy Unii Europejskiej. Unia uruchomiła pomoc w finansowaniu ochrony środowiska w postaci następujących programów:

- Program PHARE,

- Program ISPA – w sektorze środowiska pomoc z ISPA przeznaczona jest głównie na inwestycje związane z jakością powietrza, zaopatrzeniem w wodę pitną, oczyszczaniem ścieków oraz gospodarką odpadami,

- Program SAPARD – wspiera modernizację rolnictwa i rozwój obszarów wiejskich.

5.2 Monitoring realizacji Programu

Najważniejszym procesem wdrażania Programu jest kontrola realizacji założonych w nim celów. Działania te wraz z oceną stopnia realizacji zadań określonych celami niniejszego opracowania dostarczą podstawowych informacji o stopniu wdrożenia i efektach realizacji niniejszego Programu. Analiza taka powinna być dokonywana co 2 lata. Program nadzorowany jest przez organy administracji samorządowej w oparciu m.in. państwowym monitoringiem środowiska, którego podstawowym zadaniem jest dostarczanie informacji o:


� aktualnym stanie środowiska i stopniu zanieczyszczenia jego poszczególnych komponentów,

� dynamice antropogenicznych przemian środowiska przyrodniczego,

Państwowy monitoring środowiska na obszarze powiatu realizowany jest przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, Delegaturę we Włocławku.

Monitoring obejmuje:

� monitoring powietrza atmosferycznego, hałasu i promieniowania niejonizującego,

� monitoring wód powierzchniowych i podziemnych,

� monitoring powierzchni ziemi, gleb i odpadów,

� monitoring przyrody ożywionej,

� monitoring pozwoleń zintegrowanych,

� działania w zakresie ochrony przed poważnymi awariami.

Głównym elementem realizacji Programu będzie realizacja szeregu inwestycji podejmowanych w ramach programów ochrony środowiska a realizowanych na wszystkich szczeblach zarządzania środowiskiem. Działania podejmowane przez administrację rządowa oraz samorządową, przez podmioty gospodarcze i instytucje pozwalające na całkowita harmonizacja i dostosowanie wszystkich działań do obowiązujących procedur prawnych. Istotnym elementem programu jest również przestrzeganie przepisów prawnych przez obywateli, co efektywnie wpłynie na:

� zmniejszenie stopnia emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska:

� ilość zużywanej energii, materiałów, wody oraz ilość wytwarzanych odpadów

� poprawę stanu zdrowia

� Monitoring stopnia realizacji Programu będzie prowadzony we współpracy ze wszystkimi instytucjami działającymi na rzecz ochrony środowiska m.in.:

� Zarządem Województwa Kujawsko-Pomorskiego;

� Wojewodą Kujawsko-Pomorskim;

� Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody,

� Geologiem Wojewódzkim,

� Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska;

� Wojewódzkim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych;

� Wójtami i Burmistrzami z terenu powiatu,

� Nadleśnictwem Gniewkowo i Włocławek,

� Ośrodkami Doradztwa Rolniczego;

� Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

� Zarządem PZŁ we Włocławku i kołami łowieckimi


Program Ochrony Środowiska dla powiatu aleksandrowskiego - Lista celów i zadań

Cel ogólny Cel szczegółowy Zadania Prio-

rytet7 Wykonawca Termin

1.1.1 Stworzenie podstaw planistycznych dla subsydiowania dolesień na terenach poszczególnych gmin (zgodnie z ustawą o lasach) do roku 2006

1 Urzędy Gmin 2006 r.

1.1.2 Stworzenie informacji dla właścicieli gruntów

1 Starostwo Urzędy Gmin

zadanie ciągłe

1.1.3 Zabezpieczenie potrzeb finansowych związanych z dolesieniami w powiecie

1 ARiMR zadnie ciągłe

1.1.4 Stworzenie sprawnego i przyjaznego dla wnioskodawców systemu informatycznego opracowywania wniosków o dofinansowanie

2 ARiMR,Urzędy Gmin Starostwo

2005 r.

1.1.5 Zwiększenie wiedzy prywatnych właścicieli gruntów na temat zalesień

2 Starostwo zadanie ciągłe

1.1 Zwiększenie lesistości

1.1.6 Realizacja zalesień

1 Urzędy Gmin Starostwo

zadanie ciągłe

1.2.1 Opracowanie i realizacja programu “małej retencji”

1 Starostwo

ZMiUW

do 2011 r.

1.2.2 Utrzymanie i konserwacja cieków podstawowych oraz jazów i zastawek na rzekach

1 ZMiUW zadanie ciągłe

1.2.3 Odtworzenie siedlisk, biotopów oraz tworzenie warunków rozwoju i rozrodu różnych gatunków roślin i zwierząt

1 Spółki wodne zadanie ciągle

1. Poprawa stosunków wodnych na terenie powiatu

1.2 Zwiększenie retencji oraz racjonalne gospodarowanie zasobami wód na terenie powiatu

1.2.4 Stworzenie i realizacja koncepcji budowy zbiornika wodnego “Rożno” na rzece Tążynie

2 Wojewoda

Starosta

2011 r.

2. Zapewnienie możliwości bezpiecznego unieszkodliwiania i

2.1 Stworzenie spójnego, kompleksowego Planu gospodarki

2.1.1 Opracowanie i wdrożenie Planu gospodarki odpadami oraz stworzenie struktur organizacyjnych

1 Urzędy Gmin,

ZGZK.

2004 r.

7 1- wysoki, 2 - średni 3- niski


nadzorujących jego funkcjonowanie Starostwo

2.1.2 Optymalizowanie zasad funkcjonowania przedsiębiorstw odbierających odpady w zakresie możliwości techniczno – organizacyjnych

2 MPGK, Ekociech, Ekoskład,

ZGZK, Urzędy Gmin

zadanie ciągłe

odpadami

2.1.3 Budowa kompostowni odpadów zielonych i osadów ściekowych

2 Ekoskład

ZGZK

wg. PGO

2.2.1 Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie gospodarki odpadami

1 Powiat, Urzędy Gmin, Szkoły,

Kuratorium

zadanie ciągłe 2.2 Wdrożenie etapowego programu selektywnej zbiórki odpadów

2.2.2 Zorganizowanie selektywnej zbiórki odpadów na obszarze całego powiatu

1 ZGZK, Ekoskład,

Urzędy Gmin, firmy

wywozowe

wg. PGO

2.3.1 Stworzenie tymczasowej składnicy odpadów niebezpiecznych na terenie wysypiska w Służewie

2 Ekoskład, ZGZK

wg. PGO

2.3.2 Objęcie wszystkich wytwórców odpadów niebezpiecznych i przemysłowych odpowiednim systemem unieszkodliwiania

2 ZGZK, Urzędy Gmin, Powiat,

WIOŚ

zadanie ciągłe

2.3.3 Zabezpieczenie odpadów zdeponowanych w mogilniku (gm. Aleksandrów Kujawski)

2 Powiat, UW, WIOŚ

2011 r.

racjonalnego zagospodarowania wszystkich odpadów powstających na terenie powiatu

2.3 Minimalizacja zagrożeń związanych z odpadami niebezpiecznymi i przemysłowymi

2.3.4 Zorganizowanie międzygminnego grzebowiska padłych zwierząt

3 Urzędy Gmin, ZGZK, Powiat

wg. PGO

2.4.1 Objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości systemem umów na wywóz odpadów

2 Urzędy Gmin zadanie ciągłe 2.4 Likwidacja dzikich wysypisk

2.4.2 Zorganizowanie wiejskich punktów gromadzenia odpadów w miejscach największych dzikich wysypisk

2 Urzędy Gmin wg. PGO

3. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniem ściekami sanitarnym,

3.1 Stymulowanie właściwego rozwoju gospodarki wodno-ściekowej oraz podnoszenie

3.1.1. Opracowanie i koordynacja realizacji kompleksowego programu gospodarki ściekowej na terenie całego Powiatu

1 ZGZK 2002r.

zadanie ciągłe


3.1.2 Prowadzenie edukacji uświadamiającej mieszkańców o zagrożeniach wynikających z nieszczelności zbiorników na ścieki oraz o zagrożeniach wynikających ze zrzutu ścieków do rowów melioracyjnych

1 Urzędy Gmin

Starostwo

zadanie ciągłe świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu

3.1.3 Stworzenie zachęt mobilizujących indywidualnych odbiorców do podłączenia się do kanalizacji

1 Urzędy Gmin zadanie ciągłe

3.2.1 Modernizacja i rozbudowa istniejących oczyszczalni ścieków

1 Urzędy Gmin 2007/2008 r.

3.2.2 Modernizacja i rozbudowa istniejących sieci kanalizacyjnych

1 Urzędy Gmin zadanie ciągłe

3.2.3 Budowa zbiorczych oczyszczalni ścieków

1 Urzędy Gmin 2003/2004 r.

3.2 Oczyszczanie wszystkich ścieków sanitarnych powstających w miejscowościach powyżej 2000 RLM oraz w miejscowościach o zwartej zabudowie

3.2.4 Budowa sieci kanalizacyjnych 1 Urzędy Gmin 2011 r.

3.3.1 Modernizacja i rozbudowa istniejących sieci kanalizacji deszczowej - z oczyszczaniem ich w oczyszczalniach ścieków

2 Urzędy Gmin 2011 r.

3.3.2 Budowa rozdzielczych systemów kanalizacyjnych

2 Urzędy Gmin 2011r.

3.3 Oczyszczanie ścieków deszczowych z terenu miast oraz oczyszczanie ścieków przemysłowych

3.3.3 "Podczyszczanie" ścieków przemysłowych przed ich wprowadzeniem na oczyszczalnię lub do wód pow.

2 Zakłady przem.

WIOŚ

zadanie ciągłe

3.4.1 Budowa indywidualnych systemów oczyszczania ścieków

2 Urzędy Gmin

ZGZK, Rolnicy

zadanie ciągłe

3.4.2 Modernizacja nieszczelnych zbiorników na nieczystości płynne

2 Urzędy Gmin

Nadzór Bud.

zadanie ciągłe

deszczowymi i przemysłowymi

3.4 Oczyszczanie ścieków powstających na terenach wiejskich, w miejscowościach o rozproszonej zabudowie

3.4.3 Prowadzenie właściwej gospodarki nawozami naturalnymi (gnojowicą)

2 Starostwo,WIOŚ

Sanepid

zadanie ciągłe


4.1 Systematyczne zmniejszanie zagrożenia dla zdrowia i środowiska związanego z ‘niską emisją’

4.1.1 Podłączenie wszystkich obiektów publicznych położonych na terenie Powiatu do systemu ciepłowniczego lub do sieci gazowej w terminie do 2010 r.

2 Urzędy Gmin, Starostwo, zarządy jednostek publicznych

Sukcesywnie do 2011 roku

4.2.1 Modernizacja systemów przesyłowych energii

2 Dostawcy ciepła 2005

4. Zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia atmosfery do poziomu w którym nie występują w ogóle zagrożenia dla zdrowia ludzi

4.2 Maksymalne ograniczenie strat ciepła w systemie ciepłowniczym

4.2.2 Przeprowadzenie audytów energetycznych w obiektach publicznych i w mieszkalnych zasobach komunalnych

2 Urzędy Gmin, Starostwo, zarządy jednostek publicznych

2006-2011

5.1.1 Uwzględnienie na etapie projektowania uwarunkowań i konfliktów występujących na terenie powiatu Aleksandrowskiego

1 władze gminne i powiatowe

Wg inf. inwestora

5.1.2 Kontrola wprowadzania i instalacji projektowanych urządzeń ochrony środowiska na etapie wydawania pozwolenia na użytkowanie/eksploatację autostrady.

1 władze gminne i powiatowe

Wg inf. inwestora

5.1.3 Rekonstrukcja ujęcia wód podziemnych ‘Kruczek’ i zabezpieczenie strefy ochronnej ujęcia dopuszczającej lokalizację autostrady w strefie ochrony pośredniej ujęcia.

1 Władze wojewódzkie,

gminne, koncesjonariusz

Wg inf. inwestora

5.1.4 Kontrola funkcjonowania urządzeń ochrony środowiska podczas eksploatacji autostrady.

2 władze gminne i powiatowe,

WIOŚ,

Wg inf. inwestora

5. Ochrona środowiska przyrodniczego

5.1 Minimalizacja konfliktów przyrodniczych podczas lokalizacji, budowy i eksploatacji autostrad

5.1.5 Monitorowanie zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych, powietrza, gleb oraz poziomu klimatu akustycznego w zakresie przekroczeń norm a w razie ich występowania wczesne reagowanie.

2 władze gminne i powiatowe,

ABiEA / koncesjonariusz

Wg inf. inwestora

zadanie ciągłe

5.1.6 Odpowiednie zagospodarowanie pasa terenu wzdłuż autostrady

2 koncesjonariusz Wg inf. Inwestora

zadanie ciągłe


Załącznik

Do Programu

Ochrony Środowiska

dla Powiatu Aleksandrów Kuj.

KARTY ZADAŃ


KARTA ZADANIA Nr 1.1.1 Priorytet - WYSOKI

Cel ogólny: Poprawa stosunków wodnych na terenie powiatu

Cel szczegółowy: Zwiększenie lesistości

Zadanie: Stworzenie podstaw planistycznych dla subsydiowania dolesień na terenach poszczególnych gmin (zgodnie z ustawą o lasach) do roku 2011

Konieczne kroki Odpowie-dzialny

Nadzór/ współpraca

Terminy Koszt (w cenach z 1999r.)

1. Wprowadzenie granicy rolno-leśnej do wszystkich studiów uwarunkowań oraz do wykonywanych dla wybranych obszarów planów miejscowych

urzędy gmin

zgodnie z ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym

Sukcesy wnie do roku 2006

w ramach obowiązkowych prac planistycznych

2. Wydawanie, na wniosek właścicieli gruntu planujących zalesienia, odpowiednich decyzji o warunkach zabudowy dla gruntów nie przeznaczonych w planach miejscowych na dolesienia

j.w. j.w. do końca 2006

w ramach rutynowych prac urzędów gmin

3. Stosowanie preferencji w kwestii dofinansowań dla właścicieli gruntów planujących zalesienia w sąsiedztwie istniejących kompleksów leśnych lub prowadzących do powstania kompleksów o pow. >20ha

Koszty bieżące

Przewidywane efekty:

Zwiększenie powierzchni nowo zalesionych gruntów, objętych systemem dofinansowania

Uwagi i komentarze

Grunty przeznaczone do zalesienia należy określać w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub w decyzjach o warunkach zabudowy. Nie istnieją przeszkody prawne dla zmiany charakteru gruntu z rolniczego na leśny w drodze decyzji bez konieczności uchwalania planu. Realizując założenia Programu władze powiatu i gmin powinny dążyć do odpowiedniej modyfikacji wskazań Krajowego Programu Zwiększenia Lesistości, w kierunku zwiększenia powierzchni przewidywanej przez KPZL dla terenu powiatu, w celu pozyskania większych środków dotacyjnych na realizację zalesień. Należy rozważyć uproszczenie procedury przyznania dotacji na zalesienie wiążąc je głownie z położeniem gruntu w obrębie granicy polno-leśnej.

Zadania związane

1.1.2, 1.1.3, 1.1.4





Zadanie:

Stworzenie systemu informowania właścicieli gruntów o możliwościach uzyskania dofinansowania na cel zalesień




1. Szkolenie odpowiedzialnych za dolesienia pracowników w poszczególnych urzędach gminy

AR iMR Nadleśnictwo Gniewkowo i Włocławek

2004/ 2005

zależnie od formy szkolenia

2. Opracowanie informacji dotyczących możliwości uzyskania, procedury i wielkości pomocy finansowej z ARiMR

ARiMR urzędy gmin

Nadleśnictwo Gniewkowo i Włocławek

2004/ 2005

3. Określenie sposobu rozpowszechnienia w/w informacji we wszystkich miastach i gminach powiatu

urzędy gmin

2004/ 2005

Koszty bieżące

4. Rozpowszechnienie w/w informacji ciągłe Koszty bieżące

5. Aktualizacja w/w informacji w zależności od potrzeb

ciągłe Koszty bieżące


• zwiększenie liczby właścicieli gruntów zainteresowanych dolesieniami;

Uwagi i komentarze

W obecnej sytuacji prawnej, obok braku części zalesień w planach miejscowych, brak systemu informacji jest jedną z przyczyn niepełnego wykonania założeń Krajowego Programu Zwiększania Lesistości. Należy położyć nacisk na właścicieli gruntów znajdujących się w obrębie granicy polno-leśnej. Możliwe jest powiązanie systemu propagowania zalesień z badaniem możliwości podaży gruntów prywatnych do zalesień, co pozwoli na programowanie w poszczególnych latach potrzeb finansowych z tym związanych.

Zadania związane

1.1.5

KARTA ZADANIA Nr 1.1.3 Priorytet -


WYSOKI



Zadanie:

Zabezpieczenie potrzeb finansowych związanych z dolesieniami w powiecie do roku 2011




1. Określenie całkowitych kosztów dolesień terenów w granicach polno-leśnych (dla całego powiatu w okresie do 2011r.) określonych na podstawie stosownych wytycznych

ARiMR nadleśnictwa 2004/ 2005

Zależnie od wyników opracowań 3,5 tys. zł/ha lasu

2. Szacunek potrzeb w zakresie w/w pomocy finansowej w poszczególnych gminach

urzędy gmin, ARiMR

ciągłe Koszty bieżące

3. Pozyskiwanie środków z UE ARiMR ciągłe Koszty bieżące


- przyspieszenie realizacji programu zalesień - zwiększenie możliwości dofinansowywania programu zwiększenia lesistości poprzez pozyskiwanie środków UE na wspieranie programu zwiększania lesistości

Uwagi i komentarze

Oszacowany w pkt. 1 koszt dolesień nie obejmuje wydatków na pielęgnację i ochronę nowych nasadzeń w następnych latach

Zadania związane

1.1.1, 1.1.2,1.1.4


KARTA ZADANIA Nr 1.1.4 Priorytet - ŚREDNI



Zadanie:

Zwiększenie wiedzy prywatnych właścicieli gruntów na temat zalesień

Konieczne kroki Odpowie-dzialny Nadzór/ współpraca


1. Opracowanie programu i systemu organizacji szkoleń

Starostwo/ARiMR Urzędy gmin 2005

koszty bieżące

2. Opracowanie wzorcowych planów zalesień dla różnych typowych układów gruntowo-siedliskowych (wytyczne dla właścicieli gruntów planujących dolesienia)

Nadleśnictwa /ARiMR

urzędy gmin

2004

3. Szkolenie właścicieli gruntów w zakresie zalesiania oraz pielęgnacji lasu

Nadleśnictwa /ARiMR

urzędy gmin/ nadleśnictwo

ciągłe zależności od organizacji szkoleń


• zwiększenie świadomości mieszkańców oraz chęci do prowadzenia zalesień • poprawa jakości lasów i prowadzonej gospodarki leśnej na terenach lasów prywatnych •

Uwagi i komentarze

Nadleśnictwa opracowują wzorcowe plany dolesień, dostosowane do typowych warunków gruntowo-siedliskowych występujących w granicach działki właściciela

Zadania związane

1.1.6, 1.2.1





Zadanie:

Realizacja zalesień


Nadzór/ Współpraca


1. Przygotowanie terenu pod zalesienie urzędy gmin, właściciele gruntów

Urzędy gmin, Właściciele gruntów

2004/ 2011

Koszty pokrywa ARiMR

2. Zalesienie Właściciele gruntów

Starostwo/ urzędy gmin/ nadleśnictwo

sukcesywne do 2011 roku


3. Pielęgnacja zalesień

Właściciele zalesień

nadleśnictwo zadanie ciągłe



- rzeczywiste zwiększenie lesistości terenu oraz w konsekwencji poprawa stosunków wodnych na terenie powiatu

Uwagi i komentarze

Koszt realizacji maksymalnego programu zalesień, czyli docelowego (w perspektywie długookresowej) zwiększenia stopnia zalesienia terenu powiatu do około 15% powierzchni szacuje się na 10,5 mln - 15,8 mln zł. Większość kosztów zalesień poniesie ARiMR. Budżety ARiMR corocznie określają kwoty jakie można przeznaczyć na dotację dla zalesiających w terminach umożliwiających odpowiednie planowanie nasadzeń

Zadania związane

1.1.2, 1.1.3, 1.1.4, 1.1.5


KARTA ZADANIA Nr 1.2.1

Priorytet - WYSOKI


Cel szczegółowy: Zwiększenie retencji oraz racjonalne gospodarowanie zasobami wód na terenie powiatu

Zadanie: Opracowanie i realizacja programu „małej retencji”




1 Opracowanie programu gospodarowania wodą w poszczególnych zlewniach rzek, tzw. program „małej retencji wodnej”

Starosta, ZM i UM

Wojewoda, WFOŚiGW

2005/2006 100-400 tys. zł (bez projekt. technicz.)

2 Uzyskanie potwierdzenia finansowania programu przez środki funduszy celowych lub budżetowe.

j.w. 2004/2008 koszty bieżące

3 Realizacja przedsięwzięć o najniższych nakładach na zmagazynowanie 1 w zbiornikach

j.w. 2008/2011

ceny rynkowe: 7-10 zł/m3 kubatury retencyjnej

4 Rozwijanie gospodarki rybackiej, głównie wędkarstwa

j.w. Zadanie ciągłe

koszty bieżące


• Zatrzymanie odpływu wód powierzchniowych, a zwłaszcza fali opadowych z terenie powiatu • zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wody dla potrzeb rolnictwa • wykorzystanie walorów rekreacyjno –turystycznych jezior i zbiorników

Uwagi i komentarze

Zadania szczegółowe realizowane przy zaangażowaniu najniższych nakładów: w gminie Aleksandrów Kuj.:

• stabilizacja lustra wody jez. Ostrowąs-Plebanka na poziomie 85.90 m npm, za pomocą progu zlokalizowanego na odpływie, co umożliwiłoby przyrost retencji o około 40 tys. m3.

• Stabilizacja lustra wody jez. Ostrowąs-Broniszewo oraz jez. Służewo na poziomie 85.40 m npm, za pomocą progów zlokalizowanych na odpływie, co umożliwiło by przyrost retencji o około 10 tys. m3.

w gminie Waganiec:

• Stabilizacja lustra wody zeutrofizowanego jeziora Niszczewy o pow. ok. 10 ha na poziomie 85.50 m npm., budowa urządzenia piętrzącego na odpływie, z uwzględnieniem naturalnego zagłębienia SKRZYNKA, co umożliwiło by retencję ok. 20 tys. m3 wody.

Zadania szczegółowe mające największe znaczenie dla zwiększenia zasobów dyspozycyjnych wody dla rolnictwa: w gminie Aleksandrów Kuj.:

• zbiornik w Poczałkowie, tzw. Fosa Poczałkowska, umożliwiająca retencję ok. 5 tys. m3 wody,

• zbiornik w Grabiu, znajdujący się w parku Zakładu Opiekuńczego, umożliwiający retencję ok. 3,5 m3 wody,

• stabilizacja lustra wody zbiornika w m. Dębicze na poziomie 74.50 m npm, za pomocą zastawki zlokalizowanej na odpływie, co umożliwiłoby przyrost retencji o około 10 tys. m3.

• Stabilizacja lustra wody zbiornika w m. Zduny na poziomie 81.40 m npm, za pomocą zastawki zlokalizowanej na odpływie, co umożliwiłoby przyrost retencji o około 10 tys. m3.

w gminie Bądkowo:

• zbiornik „Okrążek” o pow. 1.2 ha , znajdujący się w Bądkowie i umożliwiający retencję ok. 4 tys. m3 wody,

Zadania związane

1.2.3, 1.2.2





Zadanie: Utrzymanie i konserwacja cieków podstawowych oraz jazów i zastawek na rzekach




1 Inwentaryzacja istniejących urządzeń wodnych, sprawdzenie ich stanu i potrzeby naprawy

ZMiUW Na bieżąco

Ok.40 tys. zł

2 Opracowanie programu regularnej konserwacji urządzeń istniejących oraz włączanie do programu urządzeń nowych

ZMiUW 2004/08 30 tys. zł

3 Zabezpieczenie odpowiednich funduszy na realizację zadania

ZMiUW 2008

Koszty bieżące


• minimalizacja skutków suszy lub powodzi • uzyskanie bardziej wyrównanych przepływów w rzekach • zapobieganie odpływowi wód z terenu • zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wody dla rolnictwa • ochrona jakości wód / poprzez zwiększenie stosunku wód do potencjalnych ścieków /.

Uwagi i komentarze

Utrzymanie i konserwacja urządzeń piętrzących / jazy, zastawki / na rzekach i kanałach oraz właściwe gospodarowanie wodą na rzekach i kanałach:

• na rowie MT w m. Spoczynek , zastawka umożliwiająca magazynowanie około 250 tys. m3 wody w bagnach Jeziorno-Święte, zajmujących obszar około 62 ha.

• na Małej Tążynie w m. Spoczynek, zastawka umożliwiająca magazynowanie około 25 tys. m3 wody • na Tążynie I w m. Seroczki, zastawka umożliwiająca magazynowanie w dwóch zbiornikach około 48 tys. m3

wody Na ciekach podstawowych :

• 2 jazy na rzece Tążynie w km. 18+040 o piętrzeniu 1.54 m, oraz w km 19+356 o piętrzeniu 1.34 m umożliwiające podsiąkowe nawodnienia łąk o pow. 68 ha.

ponadto: • na Małej Tążynie zastawki (w km. 0+954 w m. Pinino, 7+450 w m. Chromowola, 8+710 w m. Młynek I i II

10+500 w m. Spoczynek 19+486 w m. Łowiczek • na Tążynie I zastawki: w km. 0+820 w m. Przybranówek

6+000 w m. Seroczki, • oraz 7 zastawek na Kanale Bachorze.

Zadania związane

1.2.1, 1.2.3





Zadanie: Odtworzenie siedlisk, biotopów oraz tworzenie warunków rozwoju i rozrodu różnych gatunków roślin i zwierząt


Nadzór Terminy Koszt

1 Ochrona biotopów i oczek wodnych przy projektowaniu i wykonawstwie robót melioracyjnych.

spółki wodne

samorząd lokalny

zadanie ciągłe

w ramach prac projektowych

2. Stabilizacja i zatrzymanie wody w obszarach bagiennych

spółki wodne

samorząd lokalny

zadanie ciągłe

w ramach rutynowych prac

3. Gromadzenie wody w stawach przyzagrodowych, oczkach wodnych, zaniżeniach terenowych

spółki wodne

samorząd lokalny

zadanie ciągłe

j.w.

4. Właściwa konserwacja urządzeń melioracji szczegółowych oraz utrzymanie i odtworzenie zastawek wodnych na rowach.

spółki wodne

samorząd lokalny

zadanie ciągłe

w ramach konserwacji


• ochrona biotopów i zwiększenie bioróżnorodności

Uwagi i komentarze

Zadania szczegółowe w zakresie stabilizacji i zatrzymywania wody w obszarach bagiennych: w gminie Koneck:

• nieużytek rolny w m. Kolonia Święte /jez. Orle/ o pow. około 6 ha, budowa urządzenia piętrzącego na odpływie umożliwiła by retencję ok. 12 tys. m3 wody.

• nieużytek rolny w m. Kajetanowo pow. 4 ha, budowa urządzenia piętrzącego na odpływie umożliwiła by retencję ok. 8 tys. m3 wody.

• stabilizacja i zachowanie cennego biotopu Ossówka – Kruszynek, z uwagi na przeprowadzone drenowania, w tym obszarze są niewielkie możliwości inwestycyjne.

Zadania szczegółowe w zakresie gromadzenia wody w stawach przyzagrodowych, oczkach wodnych i obniżeniach terenowych: w gminie Bądkowo:

• zbiornik w Łowiczku II, którego zasilanie i zrzut wód odbywa się z rzeki Mała Tążyna – uzyskana pojemność retencyjna zbiornika ok. 2 tys. m3 wody,

• stawy w Wysocinie położone w parku przy szkole – wykonanie odmulenia pozwoli na retencję ok. 1 tys. m3 wód.

• staw w Jaranowie II położony przy drodze Bądkowo-Brzezie – wykonanie odmulenia pozwoli na retencję ok. 3 tys. m3 wód. w gminie Raciążek:

• odbudowa zbiornika wodnego o pow. 0,25 ha na rowie RC w m. Raciążek-Podole, budowa urządzenia piętrzącego na odpływie umożliwiła by retencję ok. 5 tsś. m3 wody.

w gminie Waganiec:

• odmulenie stawów w m. Józefowo – Waganiec, co umożliwiło by retencję około 10 tys. m3 wody.

• odmulenie stawu w Zbrachlinie Wieś

• uregulowanie dopływów i odpływów na oczkach wodnych w ciekach melioracyjnych w Zbrachlinie i Brudnowie, umożliwi to retencje wody łącznie około 10 tys. m3.

w gminie Zakrzewo:

• odmulenie zbiornika wodnego w Zakrzewie o pow. 12 a i poj. 750 m3,

• odmulenie i wykonanie progu na zbiorniku wodnym o pow. 1.1 ha, przy Gospodarstwie Rolnym w Michałowie, co pozwoli na retencje około 6.5 tys. m3. wody.

Zadania związane

1.2.1




Cel szczegółowy:

Zwiększenie retencji oraz racjonalne gospodarowanie zasobami wód na terenie powiatu

Zadanie: Stworzenie i realizacja koncepcji budowy zbiornika wodnego „Rożno” na rzece Tążynie




1 Opracowanie programu rozwoju turystyczno- gospodarczego regionu na bazie zbiornika wodnego „Rożno” na Tążynie. / koncepcja programowa/

wojewoda, starosta

Sejmik Samorządowy

2008

ok. 20 tys.zł

2. Uzyskanie potwierdzenia finansowania programu przez środki funduszy celowych , budżetowe, lub inne / szukanie inwestora./

wojewoda, starosta

2008

Koszty bieżące

3 Realizacja wstępnych przedsięwzięć infrastruktury technicznej oraz budowa zbiornika i urządzeń piętrzących

wojewoda, starosta

2008/11 docelowo 2011


• wykorzystanie walorów rekreacyjno –turystycznych zbiornika • rozwijanie gospodarki rybackiej w tym wędkarstwa • zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wody dla potrzeb rolnictwa, • wykorzystanie energetyczne rzeki • powstanie retencji powodziowej • uzyskanie bardziej wyrównanych przepływów w rzece • stabilizacja lustra wody zbiornika – stałość stosunków wodnych • wyznaczenie miejsc rozrodu ryb oraz kąpielisk, plaż itp •

Uwagi i komentarze

Budowa zbiornika „Rożno” należy uznać jako zadnie kompleksowe: połączenie retencji i turystyki, uatrakcyjnienie terenu ubogiego w wodę z możliwością rozwoju. Budowa zbiornika to ogromne przedsięwzięcie i możliwe do rozpatrywania w dłuższej perspektyw czasowej. Tym niemniej tworzona jest strategia rozwoju województwa / realizuje ją Urząd Marszałkowski / również strategię taką może sporządzić Starosta, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku – realizujący warunki korzystania z wód dorzecza .

Zadania związane

1.2.1, 1.2.2, 1.2.3



Cel ogólny: Zapewnienie możliwości bezpiecznego unieszkodliwiania i racjonalnego zagospodarowania wszystkich odpadów powstających na terenie powiatu

Cel szczegółowy: Stworzenie spójnego, kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi

Zadanie: Opracowanie i wdrożenie koncepcji systemu gospodarki odpadami komunalnymi oraz stworzenie struktur organizacyjnych nadzorujących jego funkcjonowanie




1. Zawarcie międzygminnego porozumienia będącego podstawą do stworzenia systemu obejmującego wszystkie gminy powiatu.

Gminy ZGZK

2004

koszty bieżące

2. Opracowanie programu gospodarki odpadami oraz harmonogramu wdrożenia poszczególnych elementów systemu (selektywna zbiórka odpadów, budowa kompostowni, rozwiązania techniczne, rozwiązania organizacyjne)

ZGZK

2004

50 tys. zł

3. Określenie zadań i kompetencji poszczególnych instytucji wchodzących w skład systemu,

Gminy ZGZK

2004

koszty bieżące

4. Określenie zasad i źródeł finansowania przedsięwzięcia

Gminy ZGZK

2004

koszty bieżące

5. Podjęcie decyzji o sposobie dalszej eksploatacji wysypiska w Służewie (jeden z zaproponowanych w programie scenariuszy)

ZGZK

2004

koszty bieżące

6. Uzgodnienie i budowa systemu monitorowania działań w zakresie gospodarki odpadami (działania kontrolne, przepływ informacji)

Gminy/ ZGZK

ZGZK/ Powiat

2004

koszty bieżące


• Uporządkowanie zagadnień związanych z gospodarką odpadami. • wyznaczenie jednolitej polityki wszystkich gmin w zakresie gospodarki odpadami • łatwiejsze zarządzanie i zdobywanie środków finansowych.

Uwagi i komentarze

Realizacja tego zadania jest warunkiem dla sprawnego podejmowania decyzji związanych z gospodarką odpadami komunalnymi w skali całego powiatu w przyszłości. - Powiat nie posiada środków finansowych na realizację programu gospodarki odpadami, należy dążyć do uzyskania wsparcia ze środków FOŚ i GW na rzecz ZGZK.

Zadania związane

2.1.2; 2.1.3; 2.2.1; 2.2.2; 2.3.1; 2.4.1; 2.4.2




Cel szczegółowy: Stworzenie spójnego, kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi

Zadanie: Optymalizacja przedsiębiorstw odbierających odpady w zakresie możliwości techniczno – organizacyjnych




1. Wybór najkorzystniejszych technologii w zakresie odbioru, przewozu i przygotowania odpadów do dalszej przeróbki

MPGK / Ekociech/ Ekoskład

ZGZK wg. PGO koszty bieżące

2. Ocena potrzeb technicznych i kadrowych związanych z wprowadzeniem segregacji odpadów i selektywnej zbiórki

MPGK / Ekociech/ ekoskład

ZGZK wg. PGO koszty bieżące

3. Wypracowanie mechanizmów finansowych pozwalających na zdobywanie środków na zakupy potrzebnego sprzętu (rozdział środków przeznaczonych na finansowanie systemu międzygminnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi, system opłat za usługi, środki ze sprzedaży surowców wtórnych)

Powiat / ZGZK/ gminy

wg. PGO koszty bieżące


• stworzenie odpowiednio przygotowanego, efektywnego zaplecza technicznego dla programu selektywnej zbiórki odpadów

• optymalizacja kosztów funkcjonowania systemu • łatwiejszy zbyt odpowiednio przygotowanych surowców wtórnych

Uwagi i komentarze

Aby system transportu odpadów mógł sprawnie funkcjonować firmy wywozowe powinny dysponować odpowiednim sprzętem. Należy przyjąć generalną zasadę, że koszty takich inwestycji powinny być wkalkulowane w ceny za wywóz odpadów lecz rozłożone w czasie. Aby nie dopuścić do zbyt wysokiego skoku cen oraz zapewnić opłacalność funkcjonowania firm wywozowych powinny zostać stworzone możliwości kredytowania tego typu zakupów ze środków gminnych przeznaczonych na funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami. Należy rozważyć możliwość wykorzystania formuły umów leasingowych (gmina-eksploatator lub Związek-eksploatator) o niskiej stopie oprocentowania, gwarantujących gminom sukcesywny zwrot poniesionych nakładów inwestycyjnych. Przy większych inwestycjach wynikających z założeń systemu, część kosztów może być pokrywana bezpośrednio przez gminy.

Zadania związane

2.1.1; 2.2.2




Cel szczegółowy: Stworzenie spójnego i kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi

Zadanie: Budowa kompostowni odpadów zielonych i osadów ściekowych



Terminy Koszt

1. Oszacowanie ilości możliwych do pozyskania odpadów organicznych i osadów ściekowych

ZGZK Ekoskład wg. PGO Koszty wg. planu gospodarki odpadami

2. Przeprowadzenie analizy kosztów i korzyści związanych z budową kompostowni

ZGZK Ekoskład wg. PGO Koszty wg. Planu gospodarki odpadami

3. Wybór technologii kompostowania Ekoskład ZGZK/ Powiat

wg. PGO Koszty bieżące

4. Opracowanie dokumentacji technicznej wraz z koniecznymi ocenami oddziaływania na środowisko

Ekoskład ZGZK wg. PGO 100 tys. zł

5. Realizacja inwestycji wg. PGO 0,5-2 mln. zł w zależności od wybranej technologii


• Zmniejszenie ilości odpadów trafiających na wysypisko i wydłużenie okresu jego eksploatacji

• Uzyskanie dodatkowych funduszy ze sprzedaży wytworzonych nawozów, które będą mogły być przeznaczane na potrzeby gospodarki odpadami (utrzymanie składowiska, dofinansowanie selektywnej zbiórki odpadów itp)

Uwagi i komentarze

Istotnym surowcem dla kompostowni będą osady ściekowe z istniejących na terenie powiatu oczyszczalni ścieków. Ważną sprawą będzie uzgodnienie z zarządcami oczyszczalni technologii przygotowania osadów przed dostarczeniem na kompostownię. Chodzi tu przede wszystkim o dobór odpowiednich metod odwadniania i higienizacji oraz o kontrolę zawartości metali ciężkich. Istotnym jest aby uzgodnienia takie były prowadzone już na etapie projektowania nowo powstających obiektów, gdyż zmiana technologii w obiektach istniejących może być niemożliwa lub bardzo kosztowna.

Zadania związane

2.1.1




Cel szczegółowy: Wdrożenie etapowego programu selektywnej zbiórki odpadów

Zadanie: Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie gospodarki odpadami




1. Przeprowadzanie akcji informacyjno-promocyjnych w celu zapoznania mieszkańców z obowiązującymi przepisami i potrzebą selektywnego zbierania odpadów

Powiat/ Gminy

ZGZK wg. PGO

30 tys. zł

2. Wypracowanie metod bieżącego informowania mieszkańców o działaniach związanych ze wdrażaniem kolejnych etapów programu selektywnej zbiórki

Powiat wg. PGO

Koszty bieżące

3. Włączenie edukacji ekologicznej do programu szkół

Szkoły/ Kuratorium

wg. PGO

Koszty zakupu podręczników

4. Stworzenie społecznych komitetów współdziałających z władzami w zakresie gospodarki odpadowej

wg. PGO

Koszty bieżące


• Wykształcenie postaw prośrodowiskowych • Wytworzenie sprzyjających warunków do wprowadzenia programu selektywnej zbiórki odpadów

poprzez zyskanie zrozumienia i poparcia dla tych działań ze strony mieszkańców • Zaangażowanie mieszkańców w problemy gospodarki odpadami

Uwagi i komentarze

W realizację tego zadania powinny zostać zaangażowane lokalne media, placówki oświatowe oraz różnego rodzaju organizacje społeczne działające na terenie powiatu. W działaniach tego typu chodzi bowiem o dotarcie do jak największej liczby mieszkańców. Nie mniej istotną sprawą jest prowadzenie działań edukacyjnych w sposób ciągły tak aby nie była to tylko jednorazowa akcja ( nawet przeprowadzona z dużym rozmachem), o której po pewnym czasie nikt nie będzie pamiętał.

Zadania związane

2.1.1; 2.2.2; 2.4.1




Cel szczegółowy: Wdrożenie etapowego programu selektywnej zbiórki odpadów

Zadanie: Zorganizowanie selektywnej zbiórki szkła makulatury i tworzyw sztucznych na obszarze całego powiatu




1. Wyznaczenie osób i instytucji sprawujących nadzór nad funkcjonowaniem programu

ZGZK Powiat wg. PGO Koszty bieżące

2. Opracowanie systemu opłat za wywóz odpadów preferującego selektywną zbiórkę

ZGZK Powiat wg. PGO Koszty bieżące

3. Znalezienie odbiorców surowców wtórnych

Ekoskład ZGZK/ Powiat


4. Zakup pojemników na szkło i tworzywa sztuczne, wybór lokalizacji punktów gromadzenia odpadów, zapewnienie regularnego wywozu

gminy ZGZK wg. PGO 200-300 zł za pojemnik

5. Zorganizowanie punktów skupu makulatury i złomu oraz odbioru odpadów wielkogabarytowych

gminy ZGZK/ Powiat

wg. PGO w zależności od możliwości finansowych gminy

6. Wprowadzenie zbiórki odpadów organicznych i problemowych

firmy wywozowe

ZGZK wg. PGO Koszty systemowe do oszacowania

7. Przeprowadzanie okresowych ocen funkcjonowania systemu i ewentualne weryfikowanie jego założeń

ZGZK/ gminy

Powiat zadanie ciągłe

Koszty bieżące


• Efekt edukacyjny polegający na przekonaniu mieszkańców o celowości prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów oraz udowodnieniu, że system taki może sprawnie funkcjonować

• Odzysk wielu cennych surowców wtórnych bez konieczności inwestowania w technologie mechanicznego sortowania

• Wydzielenie odpadów szkodliwych takich jak farby, lakiery, oleje, baterie, świetlówki, kierowanych dotychczas na składowisko

• Efekt ekologiczny w postaci mniejszego strumienia odpadów kierowanych na składowisko

• Zwiększenie przydatności odpadów niesegregowanych do unieszkodliwiania przez kompostowanie

Uwagi i komentarze

Zadania związane

2.1.1; 2.2.1; 2.3.1




Cel szczegółowy: Minimalizacja zagrożeń związanych z odpadami niebezpiecznymi i przemysłowymi

Zadanie: Stworzenie tymczasowej składnicy odpadów niebezpiecznych na terenie gmin i składowiska w Służewie




1. Budowa na terenie wysypiska boksów na odpady niebezpieczne

Ekoskład ZGZK Powiat

wg. PGO

2. Zakup odpowiednich pojemników i kontenerów na poszczególne grupy odpadów

Ekoskład ZGZK Powiat

wg. PGO 100 tys zł

3. Zawarcie umów z odbiorcami odpadów niebezpiecznych

Ekoskład Powiat wg. PGO Koszty bieżące


• uporządkowanie gospodarki odpadami niebezpiecznymi • stworzenie warunków do odbioru odpadów takich jak: opakowania po środkach ochrony

roślin, farbach, lakierach, olejach • zapewnienie właściwego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych dzięki

przekazywaniu ich wyspecjalizowanym zakładom • oddzielenie odpadów niebezpiecznych pozwoli wyeliminować obawy odbiorców przed

szkodliwymi substancjami zawartymi w kompoście produkowanym z odpadów komunalnych

Uwagi i komentarze

Punkty Gromadzenia Odpadów przeznaczone będą tylko na te odpady niebezpieczne, które są wytwarzane przez mieszkańców, nie będą przyjmowane przemysłowe odpady niebezpieczne.

Zadania związane

2.1.1; 2.2.2



Priorytet - śREDNI



Zadanie: Objęcie wszystkich wytwórców odpadów niebezpiecznych i przemysłowych odpowiednim systemem unieszkodliwiania




1. Informowanie wytwórców o możliwościach unieszkodliwiania wytwarzanych przez nich odpadów na terenie powiatu i poza jego granicami

Powiat Powiat ZGZK/ gminy

zadanie ciągłe

Koszty bieżące

2. Kontrola zakładów wytwarzających odpady niebezpieczne i przemysłowe w zakresie gospodarki tymi odpadami (wypełnianie postanowień zawartych w zezwoleniach)

Powiat/ WIOŚ

zadanie ciągłe

Koszty bieżące


• Zmniejszenie zagrożenia dla ludzi i środowiska ze strony odpadów niebezpiecznych poprzez zapewnienie właściwego postępowania z nimi.

• wykształcenie postaw prośrodowiskowych

Uwagi i komentarze

Zadania związane



Priorytet - NISKI



Zadanie: Zabezpieczenie odpadów zdeponowanych w mogilniku (gm. Aleksandrów Kujawski)




1. Ustalenie rodzaju odpadów zdeponowanych w mogilniku na podstawie istniejącej dokumentacji i ewidencji odpadów

Powiat WIOŚ

Gmina Aleksandrów


2. Wykonanie badań wód podziemnych i gleb w okolicy mogilnika

WIOŚ UW Na bieżąco

3. Likwidacja obiektu lub wykonanie dodatkowych zabezpieczeń

UW wg. PGO w zależności od metody


• likwidacja zagrożenia związanego z odpadami niebezpiecznymi z mogilnika

Uwagi i komentarze

Ze względu na wysokie koszty związane z likwidacją mogilnika, decyzje o przeprowadzeniu takiej operacji powinna być podjęta na szczeblu wojewody .

Zadania związane



Priorytet - NISKI



Zadanie: Zorganizowanie międzygminnego grzebowiska padłych zwierząt




1. Zawarcie międzygminnego porozumienia o realizacji wspólnej inwestycji i zasadach jej finansowania

Gminy ZGZK Powiat


2. Wybór lokalizacji obiektu Gminy wg. PGO Koszty bieżące

3. Opracowanie dokumentacji technicznej

Gminy wg. PGO 30 tys. zł

4. Uzgodnienie projektu inwestycji i uzyskanie wymaganych pozwoleń i decyzji

Gminy Powiat


5. Realizacja inwestycji Powiat wg. PGO 100 tys. zł


• likwidacja zagrożeń sanitarnych związanych z niewłaściwym usuwaniem padłych zwierząt • niższe koszty eksploatacji niż w przypadku kilku grzebowisk utrzymywanych przez

poszczególne gminy

Uwagi i komentarze

Rozwiązanie problemu podłych zwierząt należy do zadań gmin z tego względu powinny one ponieść koszty realizacji tej inwestycji. Przy wyborze lokalizacji obiektu należy rozważyć możliwość umieszczenia go na terenie składowiska w Służewie ze względu na już istniejące tam odpowiednie zaplecze techniczne.

Zadania związane




Cel szczegółowy: Likwidacja dzikich wysypisk

Zadanie: Objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości systemem umów na wywóz odpadów




1. Prowadzenie systematycznych kontroli właścicieli posesji w zakresie wypełniania obowiązków związanych z usuwaniem odpadów

Gminy zadanie ciągłe

Koszty bieżące


• Poprawa stanu czystości i estetyki na obszarze powiatu • Kształtowanie postaw prośrodowiskowych • Stworzenie warunków do wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów

Uwagi i komentarze

Zadania związane

2.1.1; 2.2.1



Priorytet - ŚREDNI


Cel szczegółowy: Likwidacja dzikich wysypisk

Zadanie: Zorganizowanie wiejskich punktów gromadzenia odpadów w miejscach największych dzikich wysypisk




1. Wyznaczenie lokalizacji wiejskich punktów gromadzenia odpadów (WPGO)

Gminy wg. PGO Koszty bieżące

2. Uprzątnięcie nielegalnych wysypisk przeznaczonych na WPGO

Gminy wg. PGO 5 - 10 tys. zł za obiekt zależnie od wielkości

3. Wykonanie prac związanych z utwardzeniem terenu, ogrodzeniem i ustawieniem kontenerów w miejscach przeznaczonych na WPGO

Gminy wg. PGO ok.13 tys. na obiekt

4. Informowanie mieszkańców o lokalizacji WPGO

Gminy zadanie ciągłe

Koszty bieżące

5. Zapewnienie odpowiedniej częstotliwości wywozu odpadów

Ekociech MZK

w miarę powstawania nowych punktów

Koszty bieżące

6. Uporządkowanie terenów pozostałych dzikich wysypisk

Gminy wg. PGO 5 - 10 tys. zł za obiekt zależnie od wielkości


• kształtowanie postaw proekologicznych • odzysk surowców wtórnych • podniesienie walorów krajobrazowych dzięki likwidacji dzikich wysypisk

Uwagi i komentarze

Przy realizacji tego zadania szczególnie ważny jest wybór lokalizacji punktów. Powinny one być łatwo dostępne zarówno dla mieszkańców jak i firm wywozowych.

Zadania związane

2.1.1; 2.2.2


KARTA ZADANIA Nr 3.1.1 Priorytet - wysoki

Cel ogólny: Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniem ściekami sanitarnymi, deszczowymi i przemysłowymi

Cel szczegółowy: Stymulowanie właściwego rozwoju gospodarki wodno-ściekowej oraz podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu

Zadanie: Opracowanie i koordynacja realizacji kompleksowego programu gospodarki ściekowej na terenie całego Powiatu




1. Zidentyfikowanie obszarów szczególnie wrażliwych, gdzie przenikanie zanieczyszczeń z wodami opadowymi może zagrozić jakości zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych

Starostwo Gminy

Starostwo Urzędy Gmin

2004

Koszty realizacji zadania wg "Koncepcji unormowania gospodarki ściekowej w gminach i miastach zrzeszonych w Związku Gmin Ziemi Kujawskiej"

2. Opracowanie warunków prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej w miejscowościach o zwartej zabudowie

Gminy Urzędy Gmin

wg. koncepcji ZGZK

3. Opracowanie warunków prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej na terenach o rozproszonej zabudowie

Gminy Urzędy Gmin

wg. koncepcji ZGZK

4. Opracowanie planu finansowania realizacji kompleksowego programu gospodarki ściekowej na terenie Powiatu i jego wdrożenie (I-szy etap)

Gminy Starostwo wg. koncepcji ZGZK

5. Etapowa rozbudowa systemu kanalizacyjnego w Powiecie

Gminy firmy wykonawcze

Urzędy Gmin

Zadanie ciągłe


• ochrona zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych przed potencjalnym zanieczyszczeniem ściekami sanitarnymi, deszczowymi i przemysłowymi

• poprawa jakości wód powierzchniowych i płytkich wód podziemnych - na skutek skanalizowania dużych miejscowości o skoncentrowanej zabudowie i oczyszczeniu ścieków na oczyszczalniach

• poprzez sukcesywną rozbudowę systemów kanalizacyjnych na terenach wiejskich - poprawa warunków higienicznych gospodarstw indywidualnych

• stworzenie możliwości dalszego rozwoju Powiatu zgodnie z wymogami ochrony środowiska

Uwagi i komentarze

Opracowanie oraz koordynacja realizacji kompleksowego programu gospodarki ściekowej na terenie Powiatu Aleksandrowskiego jest jednym z najważniejszych warunków - niezbędnych do spełnienia obowiązujących wymogów środowiskowych, a także koniecznych do stworzenia możliwości dalszego rozwoju Powiatu oraz poprawy obecnej jakości życia mieszkańców Powiatu. Związek Ziemi Kujawskiej uchwalił opracowanie "Koncepcji rozmieszczenia oczyszczalni ścieków oraz rozbudowy sieci kanalizacyjnych na terenie gmin wchodzących w skład Związku" (=Powiatu )

Zadania związane

3.2.1, 3.2.2, 3.3.





Zadanie: Prowadzenie edukacji uświadamiającej mieszkańców Powiatu o zagrożeniach wynikających z nieszczelności zbiorników na ścieki oraz o zagrożeniach wynikających ze zrzutu ścieków do rowów melioracyjnych




1. Opracowanie programu i materiałów informacyjnych oraz ich realizacja i rozpowszechnienie przy zaangażowaniu mediów lokalnych i młodzieży szkolnej

Starostwo Gminy

ośrodki edukacji ekologicznej

zadanie ciągłe

2. Przeprowadzenie kampanii informacyjnej o systemie wymagań w zakresie prawidłowej gospodarki wodno-ściekowej i ich egzekucji

Starostwo Gminy

zadanie ciągłe

3. Wystąpienia do właścicieli posesji nie podłączonych do systemów kanalizacyjnych - przymuszające do podłączenia do sieci lub do uszczelnienia zbiorników na ścieki

Gminy

zadanie ciągłe


• rozpowszechnienie wiedzy o zagrożeniach jakie powoduje niekontrolowane odprowadzenie ścieków do środowiska

• wytworzenie atmosfery potępienia dla osób łamiących ustalone zasady postępowania ze ściekami • rozpropagowanie zachowań / postaw sprzyjających ochronie środowiska • doprowadzenie do uszczelnienia zbiorników na nieczystości płynne lub do podłączenia posesji do sieci

kanalizacyjnych • ograniczenie oddziaływań zanieczyszczeń na wody powierzchniowe i podziemne

Uwagi i komentarze

Podejmowane działania edukacyjne powinny dotyczyć zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem wód powierzchniowych i podziemnych z różnych źródeł przy uwzględnieniu lokalnych uwarunkowań hydrologicznych, głównych źródeł zagrożeń oraz skutków zanieczyszczeń wód podziemnych dla zdrowia ludzi i jakości środowiska. Realizacja programu powinna być skoordynowana z innymi programami mającymi na celu zwiększanie świadomości ekologicznej. Należy przeprowadzić jednorazową kampanię informacyjną, skierowaną przede wszystkim do właścicieli posesji niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej. Opracowaną ulotkę z zestawem wymagań i podstawami prawnymi należy dołączać każdorazowo na dostawę wody oraz do każdej decyzji o warunkach zabudowy i sposobu zagospodarowania terenu.

Zadania związane

3.1.3





Zadanie: Stworzenie zachęt mobilizujących właścicieli indywidualnych gospodarstw do podłączenia się do sieci kanalizacyjnej




1. Utworzenie funduszu celowego wspierającego budowę przyłączy dla osób pozostających w gorszej sytuacji materialnej (dotacje zwrotne)

Gminy PFOŚiGW GFOŚiGW

Rady Gmin wg. koncepcji ZGZK

150 tys. zł

2. Wprowadzenie systemu ulg podatkowych

Gminy Rady Gmin

3. Wprowadzenie systemu opłat adjacenckich

Gminy WFOŚiGW

Rady Gmin Koszty własne

4. Opracowanie planu finansowania pilotowych oczyszczalni ścieków w indywidualnych gospodarstwach rolnych

Gminy wg. koncepcji ZGZK

5. Realizacja pilotowych oczyszczalni przyzagrodowych - w każdej gminie Powiatu Aleksandrowskiego



• zachęcenie wszystkich mieszkańców Powiatu do budowy przyłączy kanalizacyjnych, zmniejszając tym obciążenie środowiska zanieczyszczeniami komunalnymi

• wsparcie osób o niskich dochodach • przyłączenie wszystkich - ekonomicznie uzasadnionych - posesji do sytemu kanalizacji w okresie 10-

15 lat • zwiększenie świadomości mieszkańców o zagrożeniach dla zdrowia ludzi i jakości środowiska

naturalnego wywołanych ściekami komunalnymi • poprawa higienizacji terenów wiejskich

Uwagi i komentarze

W celu likwidacji rozproszonych źródeł zanieczyszczeń jakimi są zbiorniki na nieczystości płynne przy posesjach nie podłączonych do kanalizacji należy stworzyć system zachęcający do wykonywania przyłączy przez właścicieli posiadających ograniczone możliwości finansowe. Należy opracować regulamin funduszu wspierającego (w postaci dotacji zwrotnych) tego typu działania inwestycyjne i przedstawić do zatwierdzenia władzom lokalnym. Podstawą funkcjonowania funduszu będą środki wydzielone z gminnych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Dotacje będą udzielane firmom odpowiedzialnym za prowadzenie gospodarki ściekowej - po zawarciu przez nie odpowiedniej umowy z właścicielem posesji gwarantującej sukcesywny zwrot nakładów w okresie 2-3 lat. Zwracane środki będą reinwestowane do czasu podłączenia wszystkich posesji, po czym wrócą na fundusze gminne.

Zadania związane

3.1.1, 3.1.2



Priorytet - wysoki


Cel szczegółowy: Oczyszczanie wszystkich ścieków sanitarnych powstających w miejscowościach liczących powyżej 2000 mieszkańców oraz w miejscowościach o zwartej zabudowie

Zadanie: Modernizacja i rozbudowa istniejących oczyszczalni ścieków


Nadzór/

współpraca

Terminy Koszt

(w cenach z 1999r.)

1. Kontynuacja rozbudowy oczyszczalni ścieków w mieście Aleksandrów Kujawski

Gmina Aleksandrów Kujawski

wg. koncepcji ZGZK

2. Budowa nowych punktów zlewnych - obsługiwanych przez oczyszczalnie w Aleksandrowie Kujawskim i w Nieszawie


Koszty realizacji zadania wg "Koncepcji unormowania gospodarki ściekowej w gminach i miastach zrzeszonych w Związku Gmin Ziemi Kujawskiej


• objęcie kanalizacją ściekową ponad 90% wytwarzanych w Aleksandrowie ścieków komunalnych • pełne oczyszczanie ścieków dowożonych wozami asenizacyjnymi z okolic Aleksandrowa i Nieszawy - bez

stwarzania zagrożeń dla środowiska przyrodniczego i dla zdrowia ludzi • likwidacja zagrożenia zanieczyszczeniem wód powierzchniowych i podziemnych przez osady ściekowe

przewożone z oczyszczalni w Aleksandrowie i składowane na Międzygminnym Wysypisku Odpadów Komunalnych w Służewie

Uwagi i komentarze

Należy sprawdzić, czy wszystkie istniejące na terenie Powiatu oczyszczalnie ścieków (w tym osiedlowe i zakładowe) spełniają wymogi zawarte w pozwoleniach wodnoprawnych. W razie potrzeby należy wyegzekwować opracowanie planów modernizacyjnych oraz ich wykonanie w oczyszczalniach, które nie spełniały założeń projektowych i eksploatacyjnych.

Należy sprawdzić jakie są rezerwy przerobowe (w przepustowości i stopniach redukcji zanieczyszczeń) na istniejących oczyszczalniach ścieków w Aleksandrowie i w Nieszawie i wraz z rozbudową sieci kanalizacyjnych sukcesywnie je wykorzystywać.

Zadania związane

3.1.1, 3.2.2, 3.2.4, 3.3.1, 3.3.2, 3.3.3, 3.3.4



Priorytet - wysoki



Zadanie: Modernizacja i rozbudowa istniejących sieci kanalizacyjnych




1. Opracowanie planów modernizacji ogólnospławnej sieci kanalizacyjnej w mieście Aleksandrów Kujawski

Miasto Aleksandrów Kujawski

2004/5

2. Opracowanie koncepcji budowy kanalizacji sanitarnej (-obejmującej ponad 90% budynków) oraz kanalizacji deszczowej w mieście Aleksandrów Kujawski


2004/5

3. Opracowanie planów rozbudowy sieci kanalizacyjnych w Ciechocinku (przyłączenie Raciążka)

Miasto Ciechocinek

2004/5

4. Opracowanie planów rozbudowy sieci kanalizacji sanitarnej (-obejmującej ponad 90% budynków) w mieście Nieszawa

Miasto Nieszawa

2001

5. Etapowe wdrożenie opracowanych planów rozbudowy i modernizacji sieci kanalizacyjnych

Miasta i gminy

zadanie ciągłe



• rozdzielenie ścieków sanitarnych i deszczowych - ułatwiające ich skuteczne oczyszczenie • objęcie systemem kanalizacji ściekowej ponad 90% wytwarzanych ścieków w miastach Aleksandrów

Kujawski, Ciechocinek i Nieszawa oraz skierowanie ich do oczyszczalni • likwidacja nieprawidłowości w zakresie gospodarki ściekowej • zmniejszenie zagrożenia dla wód powierzchniowych i dla płytkich wód podziemnych

zanieczyszczeniem ściekami komunalnymi i deszczowymi

Uwagi i komentarze

Przystąpiono do opracowania programu rozbudowy kanalizacji rozdzielczej dla Aleksandrowa Kujawskiego, Ciechocinka, Nieszawy oraz Raciążka. Programy te powinny zakładać objęcie siecią możliwie jak największej liczby istniejących budynków oraz uzbrojenie nowych terenów przewidzianych pod zabudowę mieszkaniową.

Zadania związane

3.1.1, 3.1.3, 3.2.1, 3.3.3





Zadanie: Budowa zbiorczych oczyszczalni ścieków




1. Budowa sieci kanalizacyjnej w Raciążku w celu odprowadzenia ścieków do oczyszczalni w Ciechoicnku


2. Opracowanie dokumentacji projektowych na budowę oczyszczalni ścieków w Konecku, Straszewie,


3. Realizacja opracowanych dokumentacji na budowę zbiorczych oczyszczalni ścieków (obecnie opracowane projekty dla oczyszczalni w Zakrzewie i Wagańcu)

Gminy

2004



• poprawa jakości życia (np. poprzez likwidację przykrych zapachów) mieszkańcom Ciechocinka oraz licznym kuracjuszom odwiedzającym uzdrowisko

• znaczna poprawa jakości wód powierzchniowych (zwłaszcza wód płynących rowami melioracyjnymi oraz wód rzeki Tążyna) z terenu Powiatu Aleksandrowskiego

• budowa gminnych oczyszczalni ścieków wspólnie z budową sieci kanalizacyjnych pozwali prowadzić kontrolę nad ściekami powstającymi w większych miejscowościach Powiatu

• zmniejszenie zagrożenia jakości wód podziemnych i powierzchniowych ściekami komunalnymi gromadzonymi dotychczas w zbiornikach na odpady płynne

Uwagi i komentarze

Związek Ziemi Kujawskiej uchwalił opracowanie "Koncepcji rozmieszczenia oczyszczalni ścieków oraz rozbudowy sieci kanalizacyjnych na terenie gmin wchodzących w skład Związku" (=Powiatu). Prace są już zaawansowane i częściowo realizowane..

Zadania związane

3.1.1, 3.3.4





Zadanie: Budowa sieci kanalizacyjnych




1. Budowa sieci kanalizacyjnych w: Bądkowie (wsie: Bądkowo, Słupy Małe, Słupy Duże, Kujawka, Bądkówek, ujma Duża) i Zakrzewie (wsie: Zakrzewo, Seroczki, Michałowo)

Gminy Na bieżąco

2. Opracowanie planów budowy sieci kanalizacyjnych w: Konecku, Odolionie, Przybranowie, Raciążku, Służewie, Stawkach, Straszewie, Wagańcu, Sędzinie, Sędzinie Kol., Kuczkowie


3. Opracowanie planów budowy sieci kanalizacyjnych w pozostałych miejscowościach - o układzie liniowym, z pierwszeństwem tych, które mają charakter rozwojowy


4. Podłączenie sieci kanalizacyjnych do istniejących i nowowybudowanych zbiorczych oczyszczalni ścieków, w tym podłączenie sieci w Służewie i Przybranowie do oczyszczalni w Aleksandrowie Kuj.

Gminy 2004/5



• dostosowanie zakresu funkcjonowania gospodarki ściekowej na terenie Powiatu Aleksandrowskiego do norm środowiskowych obowiązujących w krajach Unii Europejskiej

• zmniejszenie zagrożenia jakości wód podziemnych i powierzchniowych ściekami komunalnymi gromadzonymi w zbiornikach na odpady płynne

• objęcie systemem kanalizacji ścieków wytwarzanych w skoncentrowanej zabudowie i skierowanie ich do oczyszczalni

• poprawa higienizacji terenów Powiatu o najbardziej skoncentrowanej zabudowie

Uwagi i komentarze

Przed rozpoczęciem prac nad tworzeniem nowych systemów kanalizacyjnych na terenie Powiatu wskazane jest opracowanie koncepcji techniczno-ekonomicznej rozwiązania gospodarki ściekowej na obszarze Powiatu(- obejmującej koszty eksploatacji), która obejmowałaby przede wszystkim miejscowości liczące powyżej 2000 mieszkańców oraz te obszary, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych jest uzasadniona.

Zadania związane

3.1.1, 3.1.3, 3.2.1, 3.2.3, 3.3.2


KARTA ZADANIA Nr 3.3.1 Priorytet - średni


Cel szczegółowy: Oczyszczanie ścieków deszczowych z terenu miast oraz oczyszczanie ścieków przemysłowych

Zadanie: Modernizacja i rozbudowa istniejących sieci kanalizacji deszczowej - z oczyszczaniem ich w oczyszczalniach ścieków




1. Opracowanie projektu modernizacji i rozbudowy kanalizacji deszczowej w Ciechocinku - oraz skierowanie ścieków deszczowych na oczyszczalnię w Ciechocinku

Miasto Ciechocinek

wg. koncepcji ZGZK

2. Rozbudowa kanalizacji deszczowej w Nieszawie - wraz z przyłączeniem jej do oczyszczalni ścieków

Miasto Nieszawa

wg. koncepcji ZGZK

3. Opracowanie planów rozbudowy sieci kanalizacji deszczowej w Raciążku - wraz z przyłączeniem jej do oczyszczalni ścieków w Ciechocinku, w Wagańcu i Plebańce, w Zakrzewie


4. Realizacja opracowanych założeń projektowych




• likwidacja nieprawidłowości w zakresie gospodarki ściekowej • poprawa jakości wód powierzchniowych i zmniejszenie zagrożenia zanieczyszczenia wód podziemnych

z rejonu Ciechocinka • zmniejszenie zanieczyszczenia rzeki Wisły ściekami deszczowymi z terenu Nieszawy i Wagańca

Uwagi i komentarze

Kanalizacja deszczowa powoduje odprowadzenie wód deszczowych z terenów miast, co jest zjawiskiem niekorzystnym dla lokalnego reżimu hydrologicznego, z tego względu budowę kanalizacji deszczowej należy traktować jako "zło konieczne". Jednak z drugiej strony wody opadowe mogą przenosić do środowiska gruntowo-wodnego zanieczyszczenia gromadzące się na powierzchni. Konieczne jest zatem utrzymanie terenu miasta w czystości, szczególnie gdzie infiltracja wód zanieczyszczających może zagrażać zasobom wód podziemnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na zagrożenia wynikające z możliwości przedostania się do wód podziemnych wyciekających olejów samochodowych oraz odcieków pochodzących z porzuconych opakowań substancji niebezpiecznych.

Zadania związane

3.1.1, 3.2.1




Cel szczegółowy: Oczyszczanie ścieków deszczowych z terenu miast oraz oczyszczanie ścieków przemysłowych

Zadanie: Budowa rozdzielczych systemów kanalizacyjnych




1. Opracowanie dokumentacji technicznej na budowę rozdzielczej sieci kanalizacyjnej w mieście Aleksandrów Kujawski


2004/5

2. Przeprowadzenie analizy zasadności budowy kanalizacji deszczowych w innych, poza miastami, miejscowościach Powiatu Aleksandrowskiego

Gminy 2004/5

3. Opracowanie dokumentacji technicznych dla nowoprojektowanych kanalizacji deszczowych

Gminy 2005/11

4. Realizacja opracowanych projektów Gminy 2005/11



• usprawnienie procesu oczyszczania ścieków komunalnych, deszczowych i przemysłowych powstających na terenie Powiatu

• likwidacja nieprawidłowości w zakresie gospodarki ściekowej • poprawa jakości wód powierzchniowych i płytkich wód podziemnych oraz zmniejszenie zagrożenia dla

zasobowych wód podziemnych z rejonu Aleksandrowa Kujawskiego

Uwagi i komentarze

Zadania związane

3.1.1, 3.2.2, 3.2.3, 3.2.4




Cel szczegółowy: Oczyszczanie wszystkich ścieków sanitarnych powstających na terenach wiejskich, w miejscowościach o rozproszonej zabudowie

Zadanie: Modernizacja nieszczelnych zbiorników na nieczystości płynne




1. Uświadomienie mieszkańcom terenów wiejskich niebezpieczeństw wynikających z nieszczelności zbiorników na odpady płynne

Gminy

wg. koncepcji ZGZK

2. Wykonanie szczelnych zbiorników na nieczystości płynne i systematyczne wywożenie ścieków na oczyszczalnie (poprzez podpisanie umowy z firmami odpowiedzialnymi za gospodarkę ściekową na danym terenie) - tam, gdzie nie będą stosowane inne metody oczyszczania ścieków komunalnych

Gminy

zadanie ciągłe


• doprowadzenie do uszczelnienia zbiorników na odpady płynne lub podłączenia posesji do zbiorczych systemów kanalizacyjnych, poprzez zwiększenie świadomości o zagrożeniach jakie powoduje niekontrolowane odprowadzanie ścieków sanitarnych do środowiska

• poprawa jakości wód powierzchniowych i płytkich wód podziemnych • zmniejszenie zagrożenia zanieczyszczeniem wód podziemnych i gruntu • likwidacja nieprawidłowości w zakresie gospodarki ściekowej

Uwagi i komentarze

Zadania związane

3.1.1, 3.1.2




Cel szczegółowy: Oczyszczanie wszystkich ścieków sanitarnych powstających na terenach wiejskich, w miejscowościach o rozproszonej zabudowie

Zadanie: Prowadzenie właściwej gospodarki gnojowicą




1. Identyfikacja gospodarstw rolnych stosujących bezściółkową hodowlę na terenie Powiatu Aleksandrowskiego

Starostwo WIOŚ Sanepid

Na bieżąco

2. Uświadomienie mieszkańcom terenów wiejskich niebezpieczeństw wynikających ze stosowania niewłaściwej gospodarki gnojowicą

Starostwo WIOŚ Sanepid

na bieżąco

3. Opracowanie metod przymuszających rolników do prowadzenia bezpiecznej gospodarki gnojowicą

2008

4. Prowadzenie cyklicznych kontroli nad powszechnym stosowaniem bezpiecznej gospodarki gnojowicą

WIOS zadanie ciągłe


• ochrona gruntu i płytkich wód podziemnych przed wysoko stężonymi zanieczyszczeniami, zwłaszcza: azotanami, fosforanami i zanieczyszczeniami organicznymi

• poprawa jakości wód powierzchniowych - zwłaszcza rowów melioracyjnych i lokalnych cieków wodnych

• zmniejszenie zagrożenia zanieczyszczeniem wód podziemnych

Uwagi i komentarze

Zakres zagospodarowania gnojowicy reguluje ustawa o nawozach i nawożeniu

Zadania związane

3.1.1, 3.1.2



Cel ogólny: Zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia atmosfery do poziomu w którym nie występują w ogóle zagrożenia dla zdrowia ludzi

Cel szczegółowy: Systematyczne zmniejszanie zagrożenia dla zdrowia i środowiska związanego z ‘niską emisją’

Zadanie: Podłączenie wszystkich obiektów publicznych na terenie Powiatu do systemu ciepłowniczego lub do sieci gazowej w terminie do 2011 r.


Nadzór/ Współpraca


1. Przeprowadzenie inwentaryzacji źródeł zasilania w ciepło obiektów publicznych (siedziby urzędów, gospodarstwa pomocnicze, szkoły, ośrodki kultury publiczne zoz, itp.)

Urzędy Gminne, Starostwo

Jednostki komunalne i powiatowe

Wg potrzeb Koszty bieżące

2. Opracowanie koncepcji zmiany źródła zasilania dla obiektów publicznych - bilans potrzeb technicznych i finansowych

Zarządzający obiektami publicznymi

Urzędy Gminne, Starostwo

Wg potrzeb Koszty własne jednostek

3. Weryfikacja potrzeb, opracowanie generalnego programu wymiany źródeł zaopatrzenia w ciepło

Urzędy Gmin i Starostwo

Dostawcy ciepłą i gazu

Wg potrzeb Koszty własne 5 tys. zł konsult.

4. Opracowanie dokumentacji technicznej dla poszczególnych obiektów

Zarządzający obiektami

Urzędy Gmin, Starostwo

Średnio 10-15 tys. zł na obiekt

5. Zapewnienie środków na relizcję inwestycji Zarządzający obiektami

Urzędy Gmin, Starostwo, GFOŚiGW

Koszty bieżące

5. Realizacja zaplanowanych działań modernizacyjnych

Zarządzający obiektami

Urzędy Gmin, Starostwo, GFOŚiGW

Sukcesywnie wg zaleceń Programu

Od 15 tys. zł do kilkuset tys. zł na obiekt


Docelowe zmniejszenie zużycie, a co najmniej poprawa efektywności wykorzystania nośników energii, a tym samym wielkości emisji.

Uwagi i komentarze

Realizacja przedsięwzięć w obiektach publicznych prowadzić będzie do zmniejszenia uciążliwości większych źródeł emisji, a jednocześnie służyć będzie propagowaniu nowoczesnych rozwiązań technicznych. Przy weryfikacji planów należy każdorazowo rozważać możliwość przyłączenia kilku obiektów publicnzych do jednego źródła, a także objęcia siecią innych odbiorców, na podstawie długoterminowych umów

Zadania związane

4.2.1; 4.2.2




Cel szczegółowy: Maksymalne ograniczenie strat ciepła w systemie ciepłowniczym

Zadanie: Modernizacja systemów przesyłowych energii cieplnej




1. Przegląd sieci - identyfikacja potrzeb modernizacyjnych

Dostawcy ciepła

Urzędy Gmin, Powiat

Wg potrzeb

Koszty własne dostawców

2. Opracowanie dokumentacji techniczno-finansowej

Dostawcy ciepła

Urzędy Gmin

Wg potrzeb

Koszty dostawców

3. Zapewnienie źródeł finansowania inwestycji Dostawcy ciepła

Właściciel obiektu

Według potrzeb

Koszty własne

4. Realizacja inwestycji Dostawcy ciepła

Właściciel obiektu

Według planów

Do określenia


Racjonalizacja wykorzystania energii, zmniejszenie strat ciepła na przesyłach, ograniczenie zużycia paliw, poprawa kondycji ekonomicznej dostawców, zahamowanie wzrostu cen energii

Uwagi i komentarze

Działania powinny objąć wymianę rur (na preizolowane) oraz modernizację węzłów wymiennikowych i hydroelewatorowych starszego typu. Ze względu na duże prawdopodobieństwo dalszego znaczącego wzrostu cen wszystkich nośników energii działanie te powinny zostać szczegółowo przygotowane i kierowane do realizacji w miarę uzyskiwania środków na inwestycje. Należy tak przygotować projekty, aby móc korzystać z dotacji na duże przedsięwzięcia, dające skumulowany efekt w postaci oszczędności energii, poprawy efektywności wykorzystania nośników oraz zmniejszenia emisji do atmosfery

Zadania związane

4.1.1; 4.2.2




Cel szczegółowy: Maksymalne ograniczenie strat ciepła w systemie ciepłowniczym

Zadanie: Przeprowadzenie audytów energetycznych w obiektach publicznych i w mieszkalnych zasobach komunalnych




1. Zbilansowanie wielkości życia energii w obiektach publicznych - wybór największych źródeł do przeprowadzenia audytu

Gminy Starostwo

Wg potrzeb

Koszty własne

2. Wybór firmy audytującej - organizacja przetargu

j.w. Wg potrzeb

Koszty własne

3. Przeprowadzenie audytów Firma audytorska

Gminy, Starostwo Związek

Wg potrzeb

2-3 tys. zł na 1 obiekt

4. Nawiązanie współpracy z instytucjami finansowymi

Zarządcy budynków

Wg potrzeb

Koszty bieżące

5. Realizacja zaleceń audtów Zarządcy budynków

Gminy Starostwo

2005-2011

Do ustalenia w trakcie audytów


Racjonalizacja wykorzystania energii i zmniejszenie strat ciepła w budynkach, a w konsekwencji ograniczenie zużycia paliw i wielkości emisji,

Uwagi i komentarze

W budynkach użyteczności publicznej oraz w komunalnych zasobach mieszkaniowych należy przeprowadzić tzw. audyty energetyczne, które wskażą metody uzyskania oszczędności w wykorzystaniu energii cieplnej

Zalecenia audytorów powinny dotyczyć wymiany nieszczelnej stolarki okiennej, zarówno w pomieszczeniach użytkowych, jak i na klatkach schodowych, korytarzach itp oraz ocieplania ścian budynków, a także metod różnicowania opłat za energię w zależności od jej zużycia - propagowanie energoszczędnych zachowań, instalowanie termoregulatorów i indywidualnych mierników ciepła, instalowanie automatyki (np. obniżającej temperaturę w pomieszczeniach publicznych w godzinach nocnych) itp. Dotychczasowe polskie doświadczenia wskazują, że uzyskane w ten sposób oszczędności prowadzą do obniżenia kosztów zaopatrzenia w ciepło od 10-30%, co w wielu przypadkach zapewnia możliwość spłaty kredytu bankowego zaciągniętego na ten cel. Preferencyjne kredyty na przedsięwziećia energooszczędne oferuje m.in. Bank Ochrony Środowiska O/Włocławek. Ideę audytów należy rozpropagować wśród mieszkańców powiatu. W miarę posiadanych środków, można wprowadzić do umowy z firmą audytującą zasadę przeprowadzania audytów u indywidualnych odbiorców ciepłą po preferencyjnych cenach.

Zadania związane

4.1.1; 4.2.1



Cel ogólny: Ochrona środowiska przyrodniczego

Cel szczegółowy: Minimalizacja konfliktów przyrodniczych podczas lokalizacji, budowy i eksploatacji autostrad

Zadanie: Uwzględnienie na etapie projektowania uwarunkowań i konfliktów występujących na terenie powiatu Aleksandrowskiego

Konieczne kroki

Odpowie-dzialny


Terminy Koszt

1. Aktywne uczestnictwo w procesie uzgadniania oceny oddziaływania autostrady na Środowisko wykonywanej na etapie uzyskiwania pozwolenia na budowę

WojewodaGmina Powiat

UW Nadleśnictwo

Etap poprzedzający wydanie pozwolenia na budowę

Koszty bieżące

2. Zapewnienie, aby wnioski z oceny zostały uwzględnione przy ustalaniu technicznych wniosków do projektu budowlanego autostrady; dotyczy to urządzeń środowiskowych, np. instalacji a) ekoduktów i tuneli dla zwierząt dostatecznej szerokości; b) odpowiedniej szerokości mostów i estakad nad ciekami i rzekami; c) prośrodowiskowe zabezpieczenie brzegów wód; d) wprowadzenie pasów roślinności naprowadzających zwierzęta. Zalecane jest stosowanie metod bioinżynieryjnych zamiast stosowania technologii tradycyjnej.

WojewodaGmina Powiat/ Koncesjona-riusz

WIOŚ Koncesjona-riusz Nadleśnictwo

Etap poprzedza-jące wydanie pozwolenia na budowę

a) 80 tys. zł szt. b) koszty bieżące budowy c) koszty bieżące budowy – tylko koszt materiałów d) 5 tys. zł średni pas

3. Opracowanie własnych oczekiwań oraz priorytetów w dziedzinie ochrony środowiska i kształtowania krajobrazu na obszarze powiatu, które mają być uwzględniane w procesie planowania i budowy autostrady

Gmina Powiat

Eksperci Nadleśnictwa UW Organizacje ochrony przyrody

Etap uzgodnień rozwiązań projektowych

70 tys. zł


• możliwość ewentualnej weryfikacji zaleceń wynikających z dokumentu oceny oddziaływania na środowisko; • realny wpływ powiatu i władz gminnych na charakter projektowanej inwestycji oraz na stopień zachowania

środowiska i krajobrazu.

Uwagi i komentarze

Należy opracować priorytety, np. w formie listy, w zakresie ochrony środowiska i kształtowania krajobrazu na obszarze powiatu, których ochrona i zachowanie w jak najmniej zmienionym stanie jest najważniejsza w trakcie wprowadzanie inwestycji.

Zadania związane

5.1.2, 5.1.3, 5.1.4, 5.1.5





Zadanie: Kontrola wprowadzania i instalacji projektowanych urządzeń ochrony środowiska na wydawania pozwolenia na użytkowanie/eksploatację autostrady.


Nadzór/

Terminy Koszt

1. Postaranie się o uzyskiwanie na bieżąco informacji na temat budowy autostrady oraz uwzględniania, w trakcie budowy, przyrodniczych i krajobrazowych uwarunkowań powiatu.

WojewodaPowiat Eksperci Ciągłe podczas budowy

Koszty bieżące

2. W razie nie spełniania wymogów wpływanie na inwestora oraz ABiEA, aby te wymagania uwzględniał

WojewodaPowiat UW Koszty bieżące

3. Przy wydawaniu pozwolenia na eksploatację przysługuje korzystanie z uprawnień strony postępowania czyli, w razie zaniechania lub zaniedbania ze strony inwestora, złożenie skargi lub odwołania

WojewodaGmina Powiat

UW Koszty bieżące


- uzyskanie rzeczywistego wpływu na stan środowiska przyrodniczego na obszarze powiatu podczas budowy i eksploatacji autostrady.

Uwagi i komentarze

Przedstawiciele powiatu powinni uczestniczyć w pracach budowlanych autostrady, gdyż jest to etap w którym jeszcze stosunkowo proste, w porównaniu do stanu po zakończeniu budowy, jest wprowadzenie drobnych korekt. Należy, na tym etapie, szczegółowo przeanalizować harmonogram prac budowlanych tak, aby zminimalizować ich negatywny wpływ na środowisko. Dotyczy to m.in. terminu prowadzenia robót wykopów, kiedy drzewa w okresie wegetacji są szczególnie wrażliwe na lokalne leje depresyjne, a niektóre gatunki zwierząt są szczególnie wrażliwe na hałas np. w okresie lęgowym. Powinno się również szczegółowo przeanalizować lokalizację placów budowy i dodatkowych dróg dowozu materiałów, sprawdzać należy organizację robót np. wprowadzenie toalet dla robotników oraz uporządkowanie terenu po ich zakończeniu.

Zadania związane

5.1.1





Zadanie: Ochrona ujęcia wód podziemnych ‘Kruczek’ i zabezpieczenie strefy ochronnej ujęcia dopuszczającej lokalizację autostrady w strefie.


Nadzór/

Terminy Koszt

1. Ochrona terenu zasilania poziomów wodonośnych ujęcia ‘Kuczek’ poprzez: a) opracowanie dokumentacji zasobów eksploatacyjnych; b) zmianę eksploatacji kilku studni w celu odsunięcia strefy ochronnej od autostrady o około 200m.

Wojewoda Koncesjona-riusz Powiat

Eksperci, WIOŚ

Ciągłe podczas budowy

a)50tyszł b)15tys

2. W celu zabezpieczenia ochrony ujęć wód podziemnych należy zastosować zależnie od potrzeb: a) ekran izolujący (geomembrana) na wysokości ujęcia ‘Kuczek’, na odcinku około 1,5 km; b) szczelny system rowów odprowadzających te wody do oczyszczalni oraz c) systemu separatorów cyrkulacyjno-koalescencyjnych z odstojnikami szlamowymi.

Koncesjona-riusz

WIOŚ, eksperci gmina i powiat

W trakcie budowy

b) cena w projekcie c) 25tys zł szt.; 16 tys. zł. szt.

3. Ograniczenia w korzystaniu z terenu ochrony ujęć podczas wykonywania prac budowlanych – zakaz zajęcia terenu pod budowę w strefie ochrony – poza pasem autostrady.

Koncesjona-riusz

UW Koszty bieżące

4. Zakaz lokalizacji w strefie ochrony zewnętrznej ujęcia urządzeń zagrażających w sposób bezpośredni i pośredni jakości wód.

Koncesjona-riusz ABiEA

Koszty bieżące

5. Rekonstrukcja ujęcia ‘Kuczek’ - jako niezbędny warunek wydania pozwolenia na budowę i eksploatację autostrady – wymaga opracowania: a) projektu: prac geologicznych; b) badań terenowych; c) oceny zasobów i prognozę zmian, projekt systemu monitorowania gleb i wód podziemnych, rekonstrukcji ujęcia, stref ochronnych; d) OOŚ dla ujęcia ‘Kuczek’.

Koncesjona-riusz

Eksperci, WIOŚ, Władze gminne i powiatowe

Podczas budowy

Ponosi koncesjo-nariusz a)15tys.zł b) 25tys. c)105tys. d) 50tys

6. Budowa systemu monitoringu gleb i wód podziemnych a) projekt systemu; b) założenie piezometrów

Koncesjonariusz Eksperci, WIOŚ

a)25 tys. b)50 tys.

7. Odpowiednie zagospodarowanie strefy pomiędzy autostradą a ujęciem. Wojewoda Gmina

Powiat Koszty bieżące


Uwagi i komentarze

Przedstawiciele powiatu i gminy powinni, na etapie wykonywania prac projektowych i budowlanych, zwrócić szczególną uwagę na zabezpieczenie ujęcia wód podziemnych ‘Kuczek’. Zagrożenie tego ujęcia związane jest bowiem z poważnymi konsekwencjami, jakie mogą powstać dla użytkowników tych wód. Koncesjonariusz, jako właściciel obiektu mogącego zanieczyścić wody podziemne, ponosi odpowiedzialność za ich zabezpieczenie. Władze gminy powinny skorzystać z tego prawa wymagając - od koncesjonariusza - wprowadzenia odpowiednich urządzeń zabezpieczających, następnie zaś wprowadzenia systemu stałego monitorowania zanieczyszczeń pochodzących od użytkowników autostrady oraz rekonstrukcji ujęcia wód podziemnych ‘Kuczek’ – na koszt właściciela. Strefa położona pomiędzy autostradą a ujęciem wymaga szczególnej uwagi, dla jej zabezpieczenia powinno się: podczas budowy ochraniać roślinność istniejącą, natomiast po zakończeniu prac wprowadzić odpowiednie gatunki drzew i krzewów, dostosowanych do warunków siedliskowych i odpornych na zanieczyszczenia komunikacyjne, których dodatkową rolą byłaby ochrona gleby i wód przed zanieczyszczenia; wysoczyzny – przed erozją; użytkowników autostrady przed przedostawaniem się zwierząt i ludzi. Dobór wprowadzanych gatunków powinien uwzględnić również zwyczaje zwierząt, tzn. nie powinno stosować się gatunków obficie owocujących mogących sprowadzić zwierzęta zbyt blisko autostrady. Gatunki owocujące powinny być wprowadzane na szlaku wędrówek zwierząt prowadzących je do bezkolizyjnych z autostradą przejść.

Zadania związane

5.1.1





Zadanie: Kontrola funkcjonowania urządzeń ochrony środowiska podczas eksploatacji autostrady.




1. Systematyczne inspekcje funkcjonowania urządzeń ochrony środowiska

Powiat Gmina Koncesjona-riusz

Eksperci Nadleśnictwo

Kwartalnie Zależnie od potrzeb

Koszty bieżące i eksploatacyj-ne

2. W razie potrzeby wprowadzanie koniecznych uzupełnień i/lub unowocześnień

Koncesjona-riusz Powiat

UW ABiEA

Zależnie od wyników

2. Należyta konserwacja i utrzymywanie w odpowiednim stanie urządzeń ochrony środowiska

Koncesjona-riusz

wykonawcy UW ABiEA

Zgodnie z wymogami obsługi urządzeń

W ramach gwarancji urządzeń; koszty eksploatacyjne


• zmniejszenie oddziaływania autostrady • zapobieganie przed powstawaniem nowych uciążliwości w środowisku przyrodniczym

Uwagi i komentarze

Zadania związane

5.1.1





Zadanie: Monitorowanie zanieczyszczeń i poziomu klimatu akustycznego w zakresie przekroczeń norm i w razie ich występowania wczesne reagowanie.

Konieczne kroki

Odpowie-dzialny Nadzór/ współpraca


1. Opracowanie programu monitoringu oddziaływania autostrady na otoczenie

Wojewoda Koncesjona-riusz

Eksperci WioŚ

Po rozpoczęciu eksploatacji

100 tys. zł

2. Wykonywanie programu monitoringu po rozpoczęciu eksploatacji autostrady

Koncesjona-riusz ABiEA Eksperci UW

j. w. 500 tys. zł

3. Analiza wyników i w razie potrzeby wprowadzanie nowych urządzeń minimalizujących negatywne oddziaływanie np. instalacja ekranu akustycznego

WojewodaGmina powiat ABiEA/koncesjonariusz

OOŚ WIOŚ

Zależnie od wyników pomiaru


- stałe monitorowanie poziomu zanieczyszczeń oraz klimatu akustycznego pozwoli powiatowi utrzymywać te procesy w normie, a w razie przekroczeń starać się o odpowiednie zabezpieczenia na koszt inwestora.

Uwagi i komentarze

System monitorowania stałego lub okresowych pomiarów należy wprowadzić w strefach zagrożonych przekroczeniem norm, zgodnie z obszarami wyznaczonymi w OOŚ.

Zadania związane

5.1.1


KARTA ZADANIA NR 5.1.6 Priorytet - ŚREDNI



Zadanie: Odpowiednie zagospodarowanie pasa terenu wzdłuż autostrady

Konieczne kroki

Odpowie-dzialny



1. Wprowadzenie zadrzewień i zakrzewień wzmacniających połączenia przyrodnicze a) wykonanie projektu; b) obsadzenia

Koncesjonariusz gmina

Eksperci WIOŚ Powiat

Podczas budowy

a) 30 tys. zł b)zależnie od ilości roślin

2. Wprowadzenie kompozycji roślinności wzdłuż autostrady oraz na skarpach wykopów i nasypów; a) projekt b) wykonawstwo

koncesjonariusz Eksperci Gmina WIOŚ

Po zakończeniu budowy

zależnie od ilości robót ziemnych

3. Scalenie gruntów koncesjonariusz UW Eksperci

Podczas budowy

??

4. Wprowadzenie pasów roślinności naprowadzającej zwierzęta na ekodukty i tunele: a) projekt; b) wykonawstwo

Koncesjona-riusz Gmina

Eksperci WIOŚ

Podczas budowy i po jej zakończeniu

a) 5 tys. zł b) 25 tys. zł


• wzmocnienie połączeń przyrodniczych; • izolacja autostrady od otoczenia; • zwiększenie atrakcyjności drogi dla ; • zmniejszenie wpływu elementów dysharmonijnych.

Uwagi i komentarze

Należy starać się wzmocnić funkcjonowanie połączeń przyrodniczych przez np. obsadzenie ciągów ekologicznych lub cieków wodnych pasami i kępami roślinności wysokiej i niskiej, specjalne gatunki roślin powinny pojawić się szczególnie na trasach, gdzie zlokalizowane są przejścia dla zwierząt, aby ‘podprowadzić’ i osłonić zwierzęta, czyli tzw. Pasy roślinności naprowadzającej.

Zadania związane

5.1.1

Documents

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Z PLANEM …archiwum.pow-aleksandrowski.rbip.mojregion.info/20050607155955q6x2... · Zarazem na powiaty nałożone zostały liczne obowiązki, przy czym