Fosfolipid Metabolizması

Prof. Dr. Fidancı

• Fosfogliseridler fosfolipazlar tarafından parçalanır. • Fosfolipaz A2, gliserofosfolipidlerin 2. konumundaki ester 

bağının hidrolizini katalize ederek bir serbest yağ asidi ile bir lizofosfolipid oluşturur.

• Alternatif olarak lizofosfolipaz (fosfolipaz B), lizofosfolipide(örneğin, lizolesitin’e) hücum ederek geri kalan 1‐açil grubunu ayırır ve kendine uyan gliseril fosforil bazını oluşturur; bu da bir hidrolaz tarafından gliserol 3‐fosfat artı baz serbest olacak şekilde parçalanabilir. 

• Fosfolipaz A1, fosfolipidlerin 1.konumundaki ester bağına saldırır (Şekil 26‐5). Fosfolipaz C 3.konumundaki ester bağına saldırarak 1,2‐diaçilgliserol ile fosforil bazını serbestleştirir. Bu, bakteriler tarafından salgılanan temel toksinlerden biridir.

• Fosfolipaz D, temel olarak bitkilerde tanımlanan bir enzim olup fosfolipidlerden azotlu bazı hidroliz eder.

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

Fosfogliseridlerin Sentezi

• Bu fosfolipidler ya fosfatidat’tan (örneğin, fosfatidilinozitol) yada 1,2‐diaçilgliserolden (örneğin, fosfatidilkolin ve fosfatidiletanolamin) sentezlenir. 

• Fosfatidilinozitol’ün sentezinde ATP’den oluşan bir yüksek‐enerjili fosfat olan sitidin trifosfat (CTP), bir sitidin‐difosfat‐diaçilgliserol(CDP‐diaçilgliserol) oluşturmak üzere fosfatidat ile reaksiyona girer. 

• En son olarak bu birleşik, CDP‐diaçilgliserol inozitol transferazenziminin katalizlediği bir reaksiyonda, inozitol ile tepkimeye girerek fosfatidilinozitol’ü oluşturur. 

• Birbirini takip eden fosforilasyon ile fosfatidil inozitol önce fosfatidilinozitol 4‐fosfat’a ve sonra fofatidilinozitol 4,5‐bisfosfat’açevrilir. 

• Sonuncusu, (Ca+2) arttıran hormonlar örneğin vazopressintarafından diaçilgliserol’e ve inozitol trifosfat’a yıkılır. 

• Bu 2 ürün hormon etkilerinde ikinci haberci olarak rol oynarlar.

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

• Fosfatidilkolin ve fosfatidiletanolamin (lesitinler ve kefalinler)’lerin biyosentezlerinde, önce kolin ve etanolamin, mutlaka sırası ile “aktif kolin” veya “aktif etanolamin” e çevrilmelidirler. 

• Bu ATP ile ilişkili bir reaksiyondur. • Bunu ya sitidin difosfokolin (CDP‐kolin) yada sitidin

difosfoetanolamin (CDP‐etanolamin)’i oluşturmak üzere CTP ile girdiği bir başka reaksiyon izler. 

• Bu şekilde kolin veya etanolamin, 1,2‐diaçilgliserol ile tepkimeye girer ve öyle ki bir fosforillenmiş baz (ya fosfokolinyada fosfoetanolamin) sırası ile ya fosfatidilkolin yada fosfatidiletanolamin oluşturmak üzere diaçilgliserol’e aktarılır. 

• Sitidil transferaz’ın fosfatidilkolin yolunun düzenleyici enzimidir.

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

• Fosfadilserin, fosfatidiletanolamin’in doğrudan doğruya serin ile reaksiyona girmesinden oluşur. Fosfatidilserin, fosfatidiletanolamin’i dekarboksilasyon ile yeniden oluşturabilir. 

• Karaciğerde bir alternatif yol ile fosfatidiletanolamindekietanolamin kalıntısının, metil vericisi olarak S‐adenozilmetionini kullanan progressif metalisyon ile doğrudan doğruya fosfatidil kolini oluşturması sağlanır. 

• Sonra, metionin’deki metil grubu metil‐H4 folat’tantüretilebilir. 

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci

http://veterinary.ankara.edu.tr/~fidanci