Embed Size (px)
Citation preview
Problemy żywieniowe dzieci i młodzieży
– rozpoznajemy, przeciwdziałamy, pomagamy.
Katarzyna Wąsowicz [email protected]
Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa
w roku szkolnym 2016/2017
1. Upowszechnianie czytelnictwa, rozwijanie kompetencji czytelniczych wśród dzieci i młodzieży.
2. Rozwijanie kompetencji informatycznych dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach.
www.men.gov.pl
Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku
szkolnym 2016/2017 3. Kształtowanie postaw. Wychowanie
do wartości.
4. Podniesienie jakości kształcenia zawodowego w szkołach ponadgimnazjalnych poprzez angażowanie pracodawców w proces dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy.
www.men.gov.pl 2016-10-11
UCHWAŁA NR 130/2014
RADY MINISTRÓW
z dnia 8 lipca 2014 r.
w sprawie przyjęcia rządowego programu na lata 2014-2016
„Bezpieczna i przyjazna szkoła”
2016-10-11 4
Główne problemy i zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży w świetle aktualnych
badań
• Picie alkoholu
• Palenie papierosów
• Używanie narkotyków
• Agresja i przemoc w szkole
• Cyberprzemoc
• Zaburzenia zdrowia psychicznego. Depresja i samobójstwa
• Zachowania żywieniowe i zaburzenia odżywiania
• Aktywność fizyczna
2016-10-11 5
Co może nauczyciel?
• edukacja, realizacja podstawy programowej
• współpraca, pedagogizacja rodziców w zakresie zdrowia
• tworzenie środowiska sprzyjającego prawidłowym zachowaniom żywieniowym
• budowanie dobrych relacji z uczniem, zaufanie
• obserwacja zachowań uczniów w społeczności szkolnej
2016-10-11
Przykładowe zapisy wymagań z podstawy programowej dotyczące odżywiania
• wie, jakie znaczenie dla zdrowia ma właściwe odżywianie się oraz aktywność fizyczna (I etap)
• wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu) i odżywiania się w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu (II etap)
• wymienia przyczyny i skutki otyłości oraz nieuzasadnionego odchudzania się i używania sterydów w celu zwiększenia masy mięśni (III etap)
• http://www.ore.edu.pl/promocja-zdrowia/4418-zdrowe-zywienie
7 2016-10-11
Przykładowe zapisy wymagań z podstawy programowej dotyczące odżywiania
• przedstawia źródła, funkcje i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych (białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne, woda) dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu
• przedstawia rolę i skutki niedoboru niektórych witamin (A, C, B6, B2, kwas foliowy, D)
• oblicza indeks masy ciała oraz przedstawia i analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania
• http://www.ore.edu.pl/promocja-zdrowia/4418-zdrowe-zywienie
2016-10-11
Część wstępna podstawy programowej
Ważnym zadaniem szkoły podstawowej (oraz na III i IV etapie edukacyjnym) jest także edukacja zdrowotna, której celem jest kształtowanie (rozwijanie) u uczniów nawyku dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu
9 2016-10-11
Co może nauczyciel?
• edukacja, realizacja podstawy programowej
• współpraca, edukacja rodziców w zakresie zdrowia
• tworzenie środowiska sprzyjającego prawidłowym zachowaniom żywieniowym
• budowanie dobrych relacji z uczniem, zaufanie
• obserwacja zachowań uczniów w społeczności szkolnej
2016-10-11
REGULARNOŚĆ SPOŻYWANIA POSIŁKÓW
• ilość spożywanych posiłków
• przerwy pomiędzy posiłkami
2016-10-11
„Wszystkie umiejętności wprzągnięte są do służby zaspokojenia głodu. Receptory, efektory,
inteligencja pamięć, nawyki wszystkie one mogą być w tej sytuacji zdefiniowane jako narzędzia
zaspokajania głodu. Natchnienie do pisania wierszy, pragnienie zdobycia samochodu, chęć
posiadania nowej pary butów […] ulegają zapomnieniu lub stają się sprawami
drugorzędnymi”
A.D.Maslow: Motywacja i osobowość, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa
B. Woynarowska, A. Oblacińska: Wspólne drugie śniadanie w szkole /ORE/
2016-10-11
Skutki nieregularnego spożywania posiłków
• mniejsza koncentracja i aktywność na lekcjach
• gorszy nastrój (rozdrażnienie, niepokój, pobudzenie, zdenerwowanie, co może być przyczyną konfliktów)
• gorsze samopoczucie (bóle brzucha, głowy, uczucie osłabienia)
• większe ryzyko doznania urazu
także jedna z przyczyn występowania otyłości
2016-10-11
UROZMAICONA DIETA
Jak zapewnić skuteczność działań podejmowanych
w szkole?
• powszechność
• spójność
• partycypacja uczniów i rodziców
• systematyczność
2016-10-11
Ruch i zdrowe żywienie w szkole
• Projekt wdrażany w Polsce od roku 2011 przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie. Podstawą tej inicjatywy jest europejski program „Zdrowe Żywienie i Aktywność Fizyczna w Szkole” (HEPS)
• http://www.ore.edu.pl/promocja-zdrowia/4418-zdrowe-zywienie
18 2016-10-11
energia i składniki odżywcze
3 – 5 posiłków dziennie
• energetyczne (głównie węglowodany i tłuszcze)
• budulcowe (białko, składniki mineralne, niektóre kwasy tłuszczowe)
• regulujące (witaminy, składniki mineralne)
anorexia nervosa – „jadłowstręt psychiczny”
• Termin określający omawiane zaburzenie jest często negowany. Wprawdzie osoby z anoreksją nie przyznają się do odczuwania głodu, jednak podczas psychoterapii okazuje się, że głód często im towarzyszy i muszą się z tym uczuciem zmagać.
Małgorzata Starzomska; Anoreksja. Trudne pytania /Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006/
2016-10-11
Jak rozpoznać osobę z anoreksją?
Osoba taka:
je mało i niechętnie, choć dużo mówi o jedzeniu
świetnie orientuje się w kaloryczności pokarmów
chętnie przygotowuje potrawy, których sama nie je
unika produktów wysokokalorycznych
zapraszana do stołu odpowiada: przed chwilą jadłam
nie je z apetytem
intensywnie ćwiczy (biega, gimnastykuje się, pływa)
nie mówi o własnych uczuciach i lękach
Małgorzata Starzomska; Anoreksja. Trudne pytania /Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006/
2016-10-11
http://www.ore.edu.pl/promocja-zdrowia/4418-zdrowe-zywienie
2016-10-11
5 kryteriów rozpoznawania anoreksji Światowa Organizacja Zdrowia WHO
2016-10-11
Inne objawy, które mogą wystąpić w przypadku anoreksja nervosa
• sucha, łuszcząca się skóra,
• obecność meszku pokrywającego skórę (lanugo)
• wypadanie włosów
• szybkie marznięcie
• unikanie wspólnego spożywania posiłków
• ukrywanie, wyrzucanie niezjedzonego pokarmu
• ukrywanie szczupłości np. w luźnych swetrach, kilku warstwach ubrania
Cezary Żechowski „Zaburzenia odżywiania się – problem współczesnej młodzieży” www.ore.edu.pl
2016-10-11
bulimia nervosa – „żarłoczność psychiczna”
W zaburzeniu tym występują niekontrolowane napady objadania się oraz zachowania mające służyć uniknięciu wzrostu masy ciała:
• wymioty
• przeczyszczanie się
• głodówki
Cezary Żechowski „Zaburzenia odżywiania się – problem współczesnej młodzieży” www.ore.edu.pl
2016-10-11
3 kryteria rozpoznawania bulimii Światowa Organizacja Zdrowia WHO
• obecność napadów objadania się (pochłanianie jedzenia w ilościach znacznie przekraczających racjonalne porcje, w stosunkowo krótkich odstępach czasu)
• stosowanie tzw. zachowań kompensacyjnych, przeciwdziałających skutkom objadania się
• silny lęk przed otyłością (narzucanie sobie bardzo niskich limitów masy ciała niemożliwych do osiągnięcia przez natarczywe objadanie się)
Cezary Żechowski „Zaburzenia odżywiania się – problem współczesnej młodzieży” www.ore.edu.pl
2016-10-11
Inne objawy towarzyszące bulimii
• powiększenie ślinianek
• uszkodzenie grzbietowej powierzchni dłoni z powodu prowokowania wymiotów (objaw Russela)
• uszkodzenie zębów
• wypadanie włosów
Cezary Żechowski „Zaburzenia odżywiania się – problem współczesnej młodzieży” www.ore.edu.pl
2016-10-11
Jaka jest skuteczność terapii?
Wyniki badań Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wskazują, że w przypadku anoreksji, po 4 latach leczenia :
44% pacjentów nie miało objawów choroby
u 24% objawy były nadal obecne
u 28% obserwowano częściowe ustąpienie objawów
5% zmarło
2016-10-11
Jaka jest skuteczność terapii?
Wyniki badań Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wskazują, że w przypadku bulimii, po 6 latach leczenia :
60% pacjentów nie miało objawów choroby
u 10% objawy były nadal obecne
u 29% obserwowano poprawę czasową
1% zmarło (głównie z powodów kardiologicznych)
2016-10-11
Na czym polega leczenie zaburzeń odżywiania się?
• leczenie somatyczne (uzupełnianie niedoborów płynów, elektrolitów, witamin, wykonywanie specjalistycznych badań)
• leczenie psychiatryczne (w zakresie przywrócenia właściwego wzorca odżywiania się, monitorowanie stanu psychicznego pacjenta, ewentualnie farmakologia w przypadku depresji, lęków, natręctw itp.)
• współpraca z dietetykiem
• psychoterapia 2016-10-11
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2016 r.
w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020
załącznik do rozporządzenia (punkt V.)
Wykaz zadań służących realizacji celu operacyjnego: Poprawa sposobu żywienia i stanu odżywienia społeczeństwa oraz aktywności fizycznej społeczeństwa
(działania promujące właściwe nawyki żywieniowe i aktywność fizyczną, działania na rzecz zachowania właściwej masy ciała, prowadzenie działalności naukowo-badawczej)
2016-10-11
Propozycje programów kierowanych do szkół
• trzymaj formę www.trzymajforme.pl
• porcja pozytywnej energii
www.porcjapozytywnejenergii.pl
• żyj smacznie i zdrowo
www.winiary.pl/zyjsmacznieizdrowo
• www.szkolanawidelcu.pl
2016-10-11 32
Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u dzieci
i młodzieży
27.10.2016 r. godz. 1500
RODN „WOM” w Częstochowie, s. 236
