Privreda Azije

8/16/2019 Privreda Azije

1/19

niverzitet u Sarajevu

Prirodno-matemetički fakultet

Odsjek za geografiju

Smjer: nastavnički

Privreda Azije

Seminarski rad iz predmeta Regionalna

Geografija Azije

Sudent: Ines Šabić

Mentor: Doc.dr. Senada Nezirović

Maj 2016SADRA!


2/19

1. Uvod................................................................................................................ 3

2. Privreda Azije...................................................................................................4

2.1 Opće karakteristike.......................................................................................4

3. Poljoprivreda................................................................................................ 5

3.1 Rudarstvo i energetska osnova.....................................................................6

3.2 ndustrija Azije..............................................................................................!

3.2.1 "e#lje azijski$ tigrova............................................................................%

3.2.2 "e#lje u razvoju.....................................................................................%

3.2.3 "alivske dr&ave......................................................................................'

3.3 (ao)raćaj......................................................................................................'

3.3.1 *estovni sao)raćaj.................................................................................'

3.3.2 +eljezni,ki sao)raćaj............................................................................1-

3.3.3 Rije,ni i po#orski sao)raćaj.................................................................11

3.3.4. Avionski sao)raćaj...............................................................................12

3.4 rgovina......................................................................................................12

3.5 uriza#....................................................................................................... 12

4. Razvoj privrede na pri#jeri#a odre/eni$ ze#alja........................................13

4.1 Privreda 0ine...........................................................................................13

4.2 Privreda apana.......................................................................................15

"A0UA0...........................................................................................................1%

RAURA "OR............................................................................................1'

1. Uvod

2


3/19

" ovo# se#inars$o# radu %ri$azana je cje&o$u%na %rivreda Azije. 'rivreda je %odije&jena %ose$tori#a (od %o&jo%rivrede %re$o rudarstva i industrije %a sve do us&u)ni* dje&atnosti+turiz#a i tr,ovine-. Se#inars$i rad %odje&jen je u dva dije&a. " %rvo# dije&u su obraene

%rivredne dje&atnosi a u dru,o# dije&u je obraena %rivreda dviju najrazvijeniji* dr)ava a to

su !a%an i /ina.Azija je najveći $ontinent na svijetu. a*vata %ovrinu od 3.436.056 $#2 ( bez %ovrine/as%ijs$o, jezera $oja iznosi o$o 351000 $#2-+ to znai da joj %ri%ada o$o 173 $o%nene#ase e#&je+ odnosno 1712 %ovrine nae %&anete. Azija i#a veću %ovrinu od 8vro%e iA9ri$e zajedno+ i&i od obje A#eri$e.

Najza%adnija ta$a Azije je rt aba (25o 3+ I;D- u Ma&oj Aziji+ a najistonija rt Dee&jus$in (55o0+ S;Š- na %o&uostrvu ?aj#ir+ a najju)nija rt uru (1o 16+ S;Š- na Ma&ajs$o# %o&uostrvu.Meuti# $ada se u obzir uz#e i ostrvs$i dio Azije+ onda se najsjevernija ta$a na&azi na

ostrvu Sjeverna e#&ja (@1 S;Š-+ a najju)nija na ostrvu Roti (11o !;Š- %ored ?i#ora.

S#atra se da je Azija $o&ijev$a &juds$o, roda. Danas je to najnase&jeniji $ontinent. Azija je$ontinent sa najvie raz&iitosti u $&i#ats$o# i osta&i# %rirodni# $ara$teristi$a n%r

bio,eo,ra9iji. 'rote)e se od %o&arno, %ojasa %a sve do tro%s$o, %ojasa.

2. Privreda Azije

2.1 Opće karakteristike

3


4/19

'rivreda Azije+ ,&edano u cje&ini+ obu*vata sve ob&i$e %rivreivanja+ od &ova i ribo&ovazaosta&i* naroda+ %re$o no#ads$o, stoarenja i %ri#itivno, ratarstva+ do na%redne %&anta)neobrade ze#&je u tro%s$oj Aziji i najsavre#enije industrije. Na o,ro#no# azijs$o# %rostoru#o,u se izdvojiti etiri re,iona&noe$ono#s$e cje&ine. 'eri9erne dije&ove $ontinenta sa

raz&iiti# e$ono#s$i# %ri&i$a#a (#onsuns$i ju,oisto$+ %o&u%ustinjs$i ju,oza%ad i %rostranisjever- #eusobno razdvaja %&anins$o%ustinjs$a Srednja Azija.

'rivreda Azije je %os&ije Dru,o, svjets$o, rata do)ivje&a sna)an razvoj. Azija je sa u$u%ni#D' od 6.3@4 #i&ijardi "SD %resti,&a Sjevernu A#eri$u (6.3@3 #i&ijardi "SD-+ i sadazaostaje sa#o za 8vro%o# (6.4=3 #i&ijardi "SD-. 'rivreda Azije+ u odnosu na osta&e$ontinente+ najbr)e se razvija+ a D' joj se sva$e ,odine uveća za +3B+ a za 201 ,odinu

%orast je bio =+2 B/ina je već na dru,o# #jestu naj#oćniji* e$ono#ija svijeta. " svjets$oj e$ono#ijiuestvuje sa 13+25B. Rast D' u 2013. ostvaren je 5+6B. " 201. ,odini je %orast 5+4B. I#a

1+ #i&ijarde stanovni$a i si,uran %rirodni %rirataj. 'o %ovrini je treća u svijetu. Na$on*i&jada ,odina izo&acije sve je %risutnija u svi# dije&ovi#a svijeta. !edna #anja ,ru%aazijs$i* ze#a&ja bi&je)i re,resiju D'. Rije je o ara%s$i# ze#&ja#a %roizvoai#a na9te+$oje zbo, %ore#ećaja na svjets$o# tretvrti je najveći svjets$i izvozni$ i esti uvozni$.Ceć du,o je vodeći u te*no&o,iji. "s%je* !a%ana se zasniva na #ar&jivo# radu+ radnoj

disci%&ini i dobroj or,anizaciji rada. Ia$o ovisi o uvozu ,oriva i sirovina+ !a%ans$a industrijauestvuje u D' sa 30B. ;otovo sve sirovine #ora uvoziti. !a%anu us&u,e donose 60B D'.

Najjai je u e&e$tronici ( Son+ ?os*iba-+ robotici i auto#obi&s$oj industriji ( ?oota+ Eonda+ Nissan -. I#a ja$o ,raevinarstvo+ %reradu *rane i ve&i$u ribars$u 9&otu+ $oja sa 1=Buestvuje u svjets$o# u&ovu ribe. 'o&jo%rivreda je dobro or,anizovana i tićena. !a%an u&a)e

%re$o 3B D' u nauna istra)ivanja. I#a ve&i$i tr,ovins$i su9icit+ naroito sa SAD i 8".

Cećina Azije je nedovo&jno razvijenaF trećina ze#a&ja i#a ND #anji od @00"SD7stanovni$u+ te %ri%adaju siro#ani# ze#&ja#a svijeta. Najte)e je stanje u ju)noj Aziji+dije&u ju,oistone Azije (Mijan#ar+ /a#bod)a+ Gaos+ Cijetna#-+ sredinjoj Aziji te dije&u

ju,oza%adne Azije (u A9,anistanu+ a$av$azju+ !e#enu-. Cećina azijs$o, stanovnitva i#as$ro#ne %ri*ode i niza$ standard )iv&jenja+ a&i ne$o&i$o azijs$i* ze#a&ja %ri%adanajrazvijeniji# i najbo,atiji# ze#&ja#a svijeta. 'o&iti$e na%etosti i su$obi o,raniavajurazvoj ove re,ije.

4


5/19

Tabela 1: Izvoz u Aziji

Izvor: http://www.fao.org/

3. Poljoprivreda

'o&jo%rivreda je najva)nija ,rana %rivrede+ jer se njo#e bavi 63+B stanovnitva. Ste%enrazvijenosti azijs$e %o&jo%rivrede nije viso$. ;&avnu %re%re$u razvoju %redstav&jaju a,rarna

%renase&jenost+ usitnjenost %osjeda+ nere,u&isano v&asnitvo nad ze#&jo#+ siste# za$u%a ive&i$a %rezadu)enost se&ja$a+ s&abo navodnjavanje %o&jo%rivredni* %ovrina+ $ao i izostana$ veće %ri#jene savre#eni* a,rote*ni$i* #jera. I%a$+ osnovni %rob&e# je sva$a$o nedostata$ obradivi* %ovrina (sve,a 13B od u$u%ne %ovrine $ontinenta-.

Oko 3/5 stanovništva Azije bavi se poljoprivredom, a uglavnom se uzgajaju prehrambene

kulture – razne žitarice, ponajprije riža (oko 90% svjetske proizvodnje) i pšenica. U velikom

dijelu Azije upotrebljavaju se ručna poljoprivredna oruđa i životinje za rad. Na svjetskom

tržištu važni su proizvodi: prirodni kaučuk (Tajland, Indonezija, Malezija, Indija, Kina,

Filipini), čaj (Indija, Šri Lanka, Kina, Indonezija), pamuk (Kina, Indija, Pakistan, Uzbekistan,

Turska), juta (Bangladeš, Kina, Indija), šećerna trska (Indija), kava (Indonezija, Vijetnam,

Indija), kakao (Indonezija), agrumi (Izrael), duhan (Turska) i dr. Krupna stoka se u

monsunskoj Aziji uglavnom uzgaja za rad, a za prehranu je rašireno peradarstvo i

svinjogojstvo. U manje plodnim krajevima središnje Azije stočarstvo je iznimno važno za

preživljavanje (sir, mlijeko, meso, krzno, koža), a životinje se uzgajaju i za promet. U

sjevernoj Aziji važan je uzgoj i lov krznaša. U jugozapadnoj Aziji važan je uzgoj ovaca, koza ideva. U monsunskoj Aziji važan je građevinski materijal drvo, a koristi se i za ogrjev (Kina,

5


6/19

Indija, Indonezija i dr.). Izvozi se plemenito drvo (npr. tikovina, sandalovina). Pojedine

zemlje uvode suvremeno zaštitarsko šumarstvo. Ribarstvo je značajno uglavnom za domaće

potrebe. U ribarstvu su Japan i Kina među vodećim zemljama svijeta.

" su*i# %redje&i#a Srednje i !u,oza%adne Azije+ ,&avna %rivredna ,rana je no#ads$ostoarstvo+ i to u %rvo# redu ovarstvo+ zati# ,ajenje $oza+ $onja i $a#i&a+ a ratarstvo jevezano sa#o za rijet$e oaze. Mada je stoarstvo ,&avna %rivredna ,rana na o,ro#no#

%rostoru Azije+ ne zadovo&java a$ ni svoje %otrebe za sto$o# i stoars$i# %roizvodi#a. "svjets$o# stono# 9ondu Azija je uestova&a sa: 23B $onja+ 1B #u&a+ 2B ,oveda+ 4=B

bivo&a+ 20B $a#i&a+ 6B svinja i 24B ovaca.

Iste ,odine Azija je dava&a 3=B svjets$e %roizvodnje #esa+ 2=B #&ije$a+ 14B #as&aca+ =Bsira+ 3=B jaja+ 16B vune+ 3@B $o)e+ 23B #eda itd. Ribo&ov je znatno razvijeniji+ jer je Azijauestvova&a sa 3B u u$u%no# svjets$o# u&ovu ribe.

" voćars$oj %roizvodnji da&e$o je veća %rodu$cija su%tro%s$o, i tro%s$o, voća ne,o voćau#jereno, %ojasa: narand)i (15B svjets$e %roizvodnje-+ &i#una (23B-+ #andarina (4B-+,rej%9ruta (2=B-+ *ur#i (43B-+ #an,a (@1B-+ anansa (=5B-+ banana (3@B-+ $rua$a (0B-+&jiva (15B-+ ,ro)a (12B- itd.

3.1 Rudarstvo i energetska osnova

8ner,ets$a osnova Azije je raznovrna i bo,ata+ %a je va)an %redus&ov za intenzivniju

industrija&izaciju ovo, $ontinenta. Azija je %roizvodi&a 2=B svjets$e e&e$trine ener,ije i#e je zaostaja&a za Sjeverno# A#eri$o# i 8vro%o#. 'roizvodnja %o ,&avi stanovni$a iznosisve,a 513 $H*+ %o e#u je Azija sa#o is%red A9ri$e+ a znatno zaostaje za svjets$i#

%rosje$o# (1@=@ $H*-. " u$u%noj svjets$oj %roizvodnji najva)niji* ener,enata Azijazauzi#a %rva #jesta: na9te (6B-+ %rirodno, ,asa (B- i u,&ja (1B-. Rudarstvo i#eta&ur,ija su ta$oee o$osnice industrijs$o, razvoja Azije. " u$u%noj svjets$oj %roizvodnji

je Azija uestvova&a sa: 15B a&u#iniju#a+ 4B bo$sita+ 10B ba$ra+ 1=B o&ova+ 12B )ive+1=B cin$a+ 33B ,vozdene rude+ 11B z&ata+ 5B srebra+ B vo&9ra#a+ =B $a&aja+ 26Be&i$a itd.

Rudarstvo je va)na dje&atnost većine azijs$i* ze#a&ja. Azija je svjets$i znaajna u %roizvodnji na9te+ a ne raunajući Rusiju+ u Aziji se na&azi %re$o 273 svjets$i do$azani*rezervi na9te i %re$o 173 rezervi ze#no, %&ina. Najveći %roizvoai na9te su ze#&je &is$o,isto$a: Rusija+ /ina+ Indonezija+ Indija+ Ma&ezija i dr. Azija i#a ve&i$e rezerve i %roizvodnju$a#eno, u,&jena (/ina+ Indija+ DR /oreja+ Indonezija-. Svjets$i je znaajna %roizvodnjaruda $ositra (/ina+ Indonezija+ Ma&ezija-+ *ro#a (/aza*stan+ ?urs$a+ Indija+ i&i%ini+ Iran-+)e&jeza (/ina+ Indija-+ #o&ibdena (/ina+ /aza*stan-+ vo&9ra#a (/ina+ /aza*stan-+ #an,ana(/ina+ Rusija+ Indija-+ ni$&a (Rusija+ /ina+ Indonezija-+ cin$a (/ina+ /aza*stan-+ bo$sita(/ina+ Indija+ /aza*stan- i dr. " Sibiru su razna ve&i$a rudna &e)ita+ a&i zbo, uvjeta

e$s%&oatacije vadi se u,&avno# sa#o e$ono#s$i is%&ativija ruda (na9ta i ze#ni %&in+dija#anti+ z&ato+ %&atina-.

6


7/19

3.2 ndustrija Azije

'ored %re*ra#bene industrije+ ,&avna i najstarija industrijs$a ,rana azijs$i* ze#a&ja jete$sti&na industrija. Azija je da&a =4B svjets$e %roizvodnje $ude&jine t$anine+ @B &anene+ 3

B %a#une i @3B %rirodne svi&e. 'ored %roizvodnje #etra)ne te$sti&ne robe+ azijs$e ze#&jesve vie izbijaju u %rvi %&an %o $on9e$ciji.

'os&ije rata u Aziji %oinju da se razvijaju i osta&e industrijs$e ,rane: e&e$trote*ni$a+#ains$a+ *e#ijs$a+ e&e$trote*ni$a itd. Mada je ste%en industrijs$o, razvoja većine ze#a&ja

jo uvije$ niza$+ izuzev u !a%anu+ ?ajvanu+ !u)noj /oreji+ Eon, /on,u+ Ma&eziji+ Sin,a%uru+Izrae&u i ?urs$oj osta&e ze#&je se na,&o razvijaju. 'osebno dina#ian razvoj bi&je)i /ina+$oju svjets$i e$ono#isti jo uvije$ nazivaju Jus%avani# d)ino#K+ zbo, njeni* o,ro#ni*

%rivredni* i &juds$i* %otencija&a.

e#&je Istone Azije %osebno su %oznate %o savre#enoj e&e$trote*ni$oj i e&e$trons$ojindustriji. 'rvi je %o to# %&anu %roboj izvrio !a%an+ a zati# su ,a s&ijedi&e osta&e ze#&je overe,ije (!. /oreja+ ?ajvan+ Eon, /on,+ Sin,a%ur-. Azija uestvuje u svjets$oj %roizvodnji sao$o 60 B te&evizora. !a%an je %oznat i $ao svjets$i centar auto#obi&s$e industrije. Azija %o

%roizvodnji auto#obi&a zaostaje sa#o za 8vro%o# (daje 30B svjets$e %roizvodnje-. Svjets$eve&esi&e u brodo,radnji su !a%an i !u)na /oreja+ a itav $ontinet uestvuje sa 5B u svjets$oj

%roizvodnji brodova. Ee#ijs$a i 9ar#aceuts$a industrija su dobro razvijeni u !a%anu+ a bazina *e#ijs$a %roizvodnja u /ini i Indiji.

Industrijs$a %roizvodnja nejedna$o je razvijena. " #no,o ze#a&ja va)na je %re*ra#bena i

te$sti&na industrija jo iz $o&onija&no, doba. " %ojedini# ze#&ja#a razvijena je industrija %ovezana s %rerado# ruda. Cećina osta&e industrijs$e %roizvodnje na&azi se u !a%anu+ /ini(%rovincije Giaonin,+ S*an,*ai+ Eon, /on, i dr.-+ Rusiji (aura&je+ uz ?ranssibirs$u %ru,u+C&adivosto$- i Indiji (o#baj+ La&cutta i dr.-+ Re%ub&ici /oreji+ ?ajvanu+ ?aj&andu (an,$o$-+Indoneziji (!a$arta-+ Sin,a%uru+ Ma&eziji i i&i%ini#a. Ne$e od ti* ze#a&ja su je9tino#radno# sna,o#+ %orezni# i dru,i# o&a$ica#a %rivu$&e tvrt$e da ta#o %roizvode robu zasvjets$o tr)ite (odjeća i obuća+ e&e$troni$a o%re#a+ i,ra$e+ auto#obi&i i dr.-. Ca)nuindustrijs$u %roizvodnju i#aju jo Izrae&+ Li%ar+ ?urs$a+ Gibanon i !ordan.

!


8/19

3.2.1 "e#lje azijski$ tigrova

Slika 1: Zemlje Azijskih tigrova

Izvor: Wikipedia.org

Na$on Dru,o, svjets$o, rata+ od 1460 ubrzan je %rivredni rast naroito u ze#&ja#a du) oba&e?i*o, o$eana+ od e,a su najvie %ro9itira&e !a%an+ !u)na /oreja+ /ina $ao i bive britans$e$o&onije Eon, /on, i Sin,a%ur+ $oje su svoje e$ono#ije veza&e za e$ono#iju SAD. ?e$ 14@0 ,odina razvi&e su se ne$e dr)ave u istonoj i ju,oistonoj Aziji is$azujući brze$ono#s$i rast $reući se od ze#a&ja u razvoju %re#a statusu industrijs$e ze#&je. ?o suta$ozvane ze#&jeti,rovi: " ze#&je ti,rova s%adaju: Eon, /on,+ /ina+ Sin,a%ur i !u)na/oreja.

d 1445 %oeo je %ravi %rivredni bu# u #no,i# od ovi* ze#a&ja i#e je zavrena azijs$a$riza+ $oja je bi&a ve&i$a 9inansijs$a i va&utna $riza. d tada e$ono#ije ovi* dr)ava %o&a$o

rastu+ a&i je na$on ve&i$o, rasta do 10B %rije $rize+ sada rast o,raniena sa#o na = 6B.

3.2.2 "e#lje u razvoju

Ce&i$i dije&ovi Azije su i danas obi&je)eni %o&jo%rivredno orijentirani# ze#&ja#a+ od e,a je ribo&ov i uz,oj ri)e od %osebno, znaaja. Cećina dr)ava u centra&noj i sjevernoj Aziji bi&isu do ras%ada 1441. dio Sovjets$o, saveza te ta$o %&ans$i orjentirane %rivrede. 8$ono#ijaovi* ze#a&ja je najveći# dije&o# obi&je)ena %o&jo%rivredo# i te$o# industrijo#. o,atstvo

sirovina#a u ne$i# %odruji#a %o%ut na9te i ze#no, %&ina naroito o$o /as%ijs$o, jezera i %one,dje u sibirs$oj tundri sve vie dobijaju na znaaju+ zbo, %ovećane svjets$e %otra)nje za

%


9/19

ener,enti#a noseći sa sobo# i odreene ne%o)e&jne %os&jedice za stanovnitvo $ao to suza,aenje o$o&ine+ $oru%cija i ratovi.

3.2.3 "alivske dr&ave

U jugozapadnoj Aziji, privrede gotovo svih država određene su proizvodnjom nafte. Najveće

svjetski poznate rezerve nafte nalaze se na Arapskom poluotoku i okolnom području

oko Perzijskog zaliva, među kojima audijska Ara!ija raspolaže sa naj!ogatijim naftnim poljima.

"stale zemlje proizvođači nafte su #ran i #rak. # pored malo !rojnog stanovni$tva i male povr$ine,

države poput %uvajta, %atara i Ujedinjenih Arapskih &mirata # 'ahreina, z!og izvoza i prodaje

nafte u!rajaju se među naj!ogatije zemlje na svijetu. Ali kao $to sam navela na početku ovog

seminarskog rada, te dana$nje zalivske zemlje polako propadaju, i doživljavaju pad '(P.

3.3 (ao)raćaj

e&jezni$i i cestovni %ro#etni sustav s&abo je razvijen u veće# dije&u Azije+ %osebnorura&no#. Iz o%će s&i$e izdvajaju se viso$orazvijene azijs$e ze#&je (%osebno !a%an- sa svoji#suvre#eni# %ro#etni# sustavi#a. '&anine+ visoja i nenase&jena %rostranstva ne%o,odno,

%odneb&ja ote)avaju %ro#etno %ovezivanje. e&jezni$i %ro#et va)an je u %utni$o# irobno# %ro#etu+ no %ru,e su esto %reo%terećene. " ste%s$i# i %ustinjs$i# $rajevi#a u

%ro#etu su jo va)ne )ivotinje. " #onsuns$oj Aziji $o&s$i i bici$&isti$i %ro#et %ostu%no

za#jenjuje %ro#et #otorni# vozi&i#a+ a )iv je %ro#et #a&i# %&ovi&i#a na rije$a#a. Razvojsuvre#eno, rijeno, %ro#eta ote)avaju ve&i$a $o&ebanja vodostaja+ a u sjevernoj Azijidu,otrajna za&eenost rije$a. Cećina #eunarodne tr,ovine odvija se #ore#F svjets$iznaajne tr,ova$e #ornarice i#aju Sin,a%ur+ !a%an+ /ina+ i&i%ini+ Rusija+ Re%ub&i$a/oreja i Indija. Sin,a%ur+ &u$e !a%ana+ /ine (u$&juivo Eon, /on,- i Re%ub&i$e /oreje #euvodeći# su svjets$i# &u$a#a. Gu$e &is$o, isto$a va)ne su u izvozu na9te. Dobro jeraz,ranat i razvijen zrani %ro#et. natniji turisti$i %ro#et i#aju /ina (u$&juivo Eon,/on,-+ ?urs$a+ Sin,a%ur+ ?aj&and+ Ma&ezija+ Indonezija i Li%ar.

3.3.1 *estovni sao)raćaj

Stari $aravans$i %utevi jo uvije$ su najva)nije saobraćajnice u Srednjoj i ! Aziji.Savre#eni# as9a&tirani# %utevi#a istiu se !a%an i Izrae&. Meunarodne cestovne veze uAziji su s&abo razvijene. Lestovna #re)a du,a je 6+@ #i&ijuna $#. Najdu&ja je u Indiji(1+42 #i&ijuna $#-+ !a%anu (1+1 #i&ijuna $#- i /ini (1+11 #i&ijuna $#-. " veće# brojuze#a&ja to su u,&avno# neas9a&tirane ceste. " %ustinjs$i# i ste%s$i# $rajevi#a unutarnje i

ju,oza%adne Azije stari $aravans$i %utovi jo su uvije$ va)ne %ro#etnice. Meunarodnecestovne veze s&abo su razvijene. Mijan#ar je ur#ans$o# cesto# %ovezana s /ino#+ a

'


10/19

Gedocesto# s Indijo#. Most %re$o os%ora (iz,raen 1453- o#o,ućuje cestovne veze Azijes 8uro%o#.

Slika 2: Karta Azijskih autoputeva

Izvor: http://www.ldglog.!om/

3.3.2 +eljezni,ki sao)raćaj

snovna $onica veće, razvoja tr,ovine+ turiz#a i %rivrede uo%te su ne%ovo&jne saobraćajne %ri&i$e. 'ustinjs$a %odruja+ %rostrane visoravni i te$o %ro*odna %&anins$a %odruja ve&i$asu %re%re$a za razvoj $o%neno, saobraćaja. Du)ina i ,ustina )e&jezni$e #re)e je ne%ovo&jna(216.000 $#- izuzev u !a%anu (26.@44 $#-+ Indiji (61.5@$#- i na !avi (6. $#-.

Na sjeveru $ontinenta najva)nija je transsibirs$a %ru,a+ najdu)a )e&jezni$a #a,istra&a na

$ontinentu ( od >e&jabins$a do C&adivosto$a 5.16 $#-. ;odine 14@=. zavren je novi $ra$ te#a,istra&e (aj$a&s$oa#urs$a #a,istra&a- od aj$a&s$o, jezera do ?i*o, o$eana. Cezatranssibris$e %ru,e sa $ines$o# )e&jezni$o# #re)o# %ojaana je 14==. ,odine $ra$o# $ojivodi %re$o "&an atora do 'e$in,a. " ju,oza%adnoj Aziji najveći znaaj i#a a,dads$a)e&jeznica+ $oja %ovezuje Ira$ sa ?urs$o#+ Sirijo# i Gibano#. Irans$a i ?urs$a )e&jezni$a#re)a %ovezana je %re$o /av$aza sa rus$o#.

1-


11/19

Slika 3: Karta Transibirske pruge

Izvor: http://www.blgblog.!o"/

3.3.3 Rije,ni i po#orski sao)raćaj

"nutarnja %&ovidba va)na je za /inu (13@ 600 $# i&i ==+=B azijs$i* unutarnji* %&ovni* %utovaF Oan,tze+ Euan, i obnov&jeni Ce&i$i $ana& tvore va)an %&ovni sustav-+ Indoneziju(21 =54 $#-+ Cijetna# (15 520 $#-+ Indiju (16 @00 $#F ;an,es+ ra*#a%utra-+ Mjan#ar (12 @00 $#-+ an,&ade (@06 $#-+ Ma&eziju (5246 $#-+ Gaos (=@5 $#-+ ?aj&and (3501 $#-+/a#bod)u (3500 $#- i dr.

Rijenu %&ovidbu o#etaju ve&i$a $o&ebanja vodostaja+ brzaci i %jeani %&ićaci na ući#a+ ausjeverni# %redje&i#a du,otrajna za&eenost rije$a. Rijeni saobraćaj najva)niji je uistono# dije&u /ine+ Mijan#aru+ ?aj&andu+ an,&adeu i na sjeveroisto$u Indije.

'o#ors$i saobraćaj najjai je na Indijs$o# i ?i*o# o$eanu. ;&avne &u$e Azije su !o$o*a#a+/obe+ Šan,aj+ Sin,a%ur+ !an,un+ /a&$uta+ o#baj+ asra. !a%ans$a tr,ova$a #ornarica

jedna je od najsna)niji* u svijetu (o$o 13B svjets$e tona)e-. Na Sjeverno# &edeno# o$eanusaobraćaj se razvio otvaranje# Sjeverno, #ors$o, %uta (Mur#ans$C&adivosto$-. Gu$e'ersijs$o, za&iva i Sredoze#no, #ora va)ne su za izvoz na9te. Do ti* &u$a vode du,ina9tovodi i ,asovodi. !edan od najveći* ta$vi* ter#ina&a na&azi se na ostrvu /ar, (Iran-.

11


12/19

3.3.4. Avionski sao)raćaj

Avions$i saobraćaj se na,&o razvija. 're$o Azije %re&azi ne$o&i$o va)ni* saobraćajni*$oridora. Avions$i saobraćaj iz#eu 8vro%e i Istone Azije odvija se %re$o Sjeverno, %o&a.rane veze Istone Azije i Sjeverne A#eri$e idu %re$o A&jas$e. Ce&i$i znaaj i#a veza8vro%e sa Austra&ijo#+ ,dje avioni u tranzitu s&ijeću na azis$e aerodro#e: u !u,oza%adnojAziji a,dad+ ?e*eran i&i Dubai+ u !u)noj Aziji /arai+ o#baj i&i /a&$uta i !u,oistonojAziji Sin,a%ur i&i D)a$arta. " novije vrije#e sve vie na znaaju dobijaju turisti$i arter &etovi+ $ao n%r. 8vro%aan,$o$+ 8vro%a/o&o#bo i&i 8vro%aD)a$arta.

Ce&i$a je 9re$vencija %utni$a na trans$ontinenta&ni# &inija#a Mos$va'e$in, i Mos$va?o$io. Dobro or,anizovan i raz,ranat aviosaobraćaj je o$osnica bo&je, %ovezivanja Azije saosta&i# dije&ovi#a svijeta+ %oto su cestovne $o#uni$acije os$udne+ a %o#ors$i saobraćajo,ranien+ jer se Azija od&i$uje ve&i$o# $ontinenta&noću.

3.4 rgovina

d u$u%ne svjets$e tr,ovine na Aziju ot%ada 2+B. Azija i#a a$tivan tr,ovins$i bi&ans saosta&i# $ontinenti#a. " u$u%no# svjets$o# uvozu uestvuje sa 23+1B+a u izvozu sa 2=+5B.snovna $onica veće, razvoja tr,ovine+ turiz#a i %rivrede su ne%ovo&jne saobraćajne

%ri&i$e.

?r,ovina je u Aziji u ve&i$oj #jeri dio tradicije i $u&ture. Ranije va)na dobra (n%r. zaini-

za#ijeni&a su azijs$a suvre#ena dobra (n%r. na9ta-+ to uz ve&i$a tr)ita i ,&oba&no,os%odarstvo ini Aziju tr,ova$i )ivi# %odruje#. 'ojedine azijs$e ze#&je intenzivnosudje&uju u #eunarodnoj tr,oviniF !a%an (jedna od vodeći* ze#a&ja svjets$e tr,ovine-+ /ina(u$&juujući Eon, /on,-+ ?ajvan+ Re%ub&i$a /oreja+ Saudijs$a Arabija+ Sin,a%ur+ Ma&ezija+Indonezija+ ?aj&and+ Indija+ Iran+ ?urs$a+ Izrae&+ i&i%ini+ #an. " #eusobnoj tr,oviniazijs$i* ze#a&ja ista$nutu u&o,u i#aju !a%an i ze#&je &anice AS8ANa

3.5 uriza#

?uriza# je ta$oer %ers%e$tivna ,rana. na za sada nije jae razvijena+ a&i raz&iiti %rirodni i$u&turno*istorijs$i obje$ti+ $oji#a Azija obi&uje+ sve vie %riv&ae turiste+ u,&avno# iz8vro%e+ S. A#eri$e i Austra&ije. Aziju ,odinje %osjeti == #i&iona turista+ a danas je taj broj

%orastao i iznosi o$o 60 #i&iona turista (13B svi* turisti$i* %utovanja u svijetu-+ $oji sudonije&i 35 #i&ijardi "SD %ri*oda azijs$i# ze#&ja#a (1@B u$u%ne turisti$e %otronje usvijetu-.

ani#&jive turisti$e destinacije u Aziji su #no,obrojne. Azija %redstav&ja najzani#&jivijeodredite za &jude $oji )e&e da is$use s$uenost i brz te#%o )ivota ve&i$i* ,radova sa

12


13/19

bo,ato# i du,o# tradicijo# i $u&turo#. !edne od najzani#&jiviji* turisti$i* destinacija su:/ines$i zid+ ?o$io+ re&i,ijs$i turiza# u Indiji+ ?aj Ma*a& i osta&i ,radovi i obje$ti.

4. Razvoj privrede na pri#jeri#a odre/eni$ ze#alja

4.1 Privreda 0ine

Radi %reorijentacije na tr)inu %rivredu+ /ina od 145@. %rovodi e$ono#s$e re9or#e+ stvara %osebne e$ono#s$e zone radi %riv&aenja strani* u&a,anja+ %rovodi #odernizaciju %rivredni*,rana+ %otie u&a,anja u inoze#stvu i u$&juivanje u svjets$o tr)ite (2001. %ristu%a Svjets$ojtr,ovins$oj or,anizaciji-. 'o ve&iini strani* u&a,anja /ina je %osta&a vodeća u svijetu.

Do najdina#inije, industrijs$o, i %o&jo%rivredno,a razvoja do&azi u %rioba&no# %ojasu+ $oji je %riv&aio ,otovo sva %oetna strana u&a,anja. 8$ono#s$i# re9or#a#a u#anjeno jesiro#atvo+ osobito u seos$i# %odruji#a. "dje& siro#ano, seos$o,a stanovnitva s#anjen

je s 33B na @B. Dije&o# je to %os&jedica i #asovne seobe seos$o,a stanovnitva u ,radove." u$u%no#e stanovnitvu udje& siro#ani* je o$o 6B.

d %oet$a 14@0i* %rosjena ,odinja sto%a rasta D'a iznosi&a je o$o @B+ to je $ines$ue$ono#iju svrsta&o u svjets$i vr* (d 2013. do 201=. %rosjean ,odinji rast D'a bio je5+2B. Crijednost D'a ostvareno,a 201=. bi&a je 11+3 bi&ijuna "SD (D' %o stanovni$u jeo$o @320 "SD-. " sastavu D'a vodeći je us&u)ni se$tor (o$o @B-+ a %oto# industrijs$i

(3B- i %o&jo%rivredni (4B-. Ce&iina javno,a du,a je 16+5B D'a (201=-. Sto%aneza%os&enosti je +2B (201=-. 'o %rirodni# resursi#a /ina je jedna od najbo,atiji* ze#a&ja.

Meu vodeći#a je u svijetu %o %roizvodnji u,&jena+ a&u#inija+ z&ata+ srebra+ ba$ra+ o&ova+cin$a+ ni$&a+ ,u#e+ na9te i %rirodno,a %&ina (201. u svjets$oj %roizvodnji u,&jena udje& /ine

je 6+4B-. 'osjeduje i znatna &e)ita )e&jezne rude+ )ive+ $ositra+ anti#ona+ #an,ana+#o&ibdena+ vanadija+ #a,netita i uranija. /ina i#a i najveće *idro%otencija&e u svijetu+ te jevodeća u %roizvodnji e&e$trine ener,ije iz *idroe&e$trana (25+B svjets$e %roizvodnje 201-.

;&avni su industrijs$i %roizvodi )e&jezo+ e&i$+ ce#ent+ ,raevins$i strojevi+ brodovi+

auto#obi&i+ oru)je+ te&e$o#uni$acijs$a o%re#a+ rauna&a+ odjeća+ svi&a+ %a#une t$anine+vuna+ na9tni derivati+ $e#i$a&ije+ obuća+ %orcu&an+ $o)na ,a&anterija+ i,ra$e+ drvo+ na#jetaj+

%a%ir i dr. Meu vodeći#a je u svijetu i %o %o&jo%rivrednoj %roizvodnji. "z,aja se ri)a+ %enica+ $u$uruz+ jea#+ soja+ $ru#%ir+ seza#+ u&jana re%ica+ sunco$ret+ ,ra*+ ,raa$+ aj+voće+ %a#u$+ juta+ $ono%&ja+ &an+ ećerna trs$a+ du*an. d do#aći* )ivotinja uz,ajaju sesvinje+ ,oveda+ ovce+ bivo&i+ ja$ovi i %erad.

" vanjs$oj tr,ovini /ina ostvaruje znatne vi$ove i %o izvozu je vodeća u svijetu. Crijednostizvoza 201=. bi&a je 2+2 bi&ijuna "SD+ a uvoza o$o 1+6 bi&ijuna "SD. Izvoze se strojevi+e&e$troo%re#a+ te$sti& i $on9e$cija+ oru)je+ obuća+ te&e$o#uni$acijs$a o%re#a+ i,ra$e+rauna&a+ e&i$+ )e&jezna ruda i u,&jen. ;&avninu uvoza ine industrijs$i strojevi+ vozi&a+

13


14/19

e&e$troo%re#a+ na9ta+ derivati+ %&asti$a i roba iro$e %otronje. 're#a udje&u (201- ,&avni suvanjs$otr,ovins$i %artneri SAD (14+4B izvoza i @+1B uvoza-+ !a%an (6+B izvoza i @+3Buvoza- i !u)na /oreja (+3B izvoza i 4+5B uvoza-F uvozi se ta$oer iz ?ajvana (5+@B-+

Nje#a$e (=+B-+ Austra&ije (=B- i dr.

Ia$o je udje& dr)ave u v&asnitvu industrijs$i* $o#%anija sveden na jednu trećinu+ $ines$i,os%odars$i %otencija&i i %oet$o# 2000i* %rete)no su u dr)avno#e %osjedu (dr)avniintervencioniza# i subvencije #eu najvii#a su u svijetu-. 'oet$o# 2000i* %ojedine$ines$e $o#%anije ('etro L*ina+ L*ina Mobi&e i L*ina 'etro&eu# and L*e#ica& Lor%- i

ban$e (Industria& and Lo##ercia& an$ o9 L*ina+ L*ina Lonstruction an$+ an$ o9 L*ina+A,ricu&tura& an$ o9 L*ina # #eu vodeći#a su u svijetu.

Iz,radnja )e&jezni$i* %ru,a za%oe&a je 1@56. Cr&o s%or razvoj %ro#etne #re)e na ve&i$i#$ines$i# %rostranstvi#a s ,o&e#i# broje# stanovni$a uzro$ovao je du,otrajne &oe

%ro#etne %ri&i$e u ze#&ji. ?e$ se u dru,oj %o&ovici 20. st. %ristu%i&o rjeavanju ti* te$oćaiz,radnjo# cestovne i )e&jezni$e #re)e te #odernizacijo# zastarje&i* %ro#etni* sredstava.Iz,radnjo# su u %rvo# redu za*vaćeni sjeveroza%adni i ju,oza%adni dije&ovi /ine+ u $oji#a,otovo i nije bi&o )e&jezni$i* %ru,a. Nasu%rot to#u+ u Mand)uriji je )e&jezni$a #re)a bi&araz#jerno ,usta.. Du&jina )e&jezni$e #re)e iznosi 50 100 $#+ od e,a je 15 000 $#e&e$tri9icirano (2001-.

/ina je 2001. i#a&a 1 64@ 000 $# cesta (as9a&tirano je @6+5B-+ od e,a 14 000 $# autocesta(2001-F cesta#a se obavi 5=+B robno,a %ro#eta. d u$u%ne du&jine cesta najveći dioot%ada na #a,istra&e+ $oje %ovezuju oba&na %odruja s da&e$i# za&ee#. Rije$e i $ana&i od

davnine su va)ni za %ro#et. " /ini i#a u$u%no 121 =00 $# %&ovni* rije$a i $ana&a. ;&avnisu %&ovni %utovi rije$a Oan,tze i njezini %ritoci u srednje# i donje# to$u+ zati# rije$eSun,ari i "ssuri te obnov&jeni Ce&i$i $ana&+ $oji o#o,ućuje %ovezivanje u s#jeru sjeverPju,.rani se %ro#et na,&o razvija+ svi su ve&i$i ,radovi #eusobno %ovezani zra$o%&ovni#&inija#a. ;&avne su #eunarodne zrane &u$e 'e$in, i S*an,*ai. Naj%ro#etnije su &u$eS*an,*ai+ Nin,bo+ ;uan,z*ou+ ?ianjin+ Qin*uan,dao.

14


15/19

4.2 Privreda apana

Slika ": #azmje$taj i%dustrijskih regija u &apa%uIzvor: http://maps.%atio%master.!om/

Na$on Dru,o, svjets$o, rata+ !a%an se o%orav&ja+ te bi&je)i izuzetan %rivredni rast+ %osebnoza*va&jujući brzo# %ri*vatanju novi* te*no&o,ija+ $va&i9iciranoj i $o&ovanoj radnoj snazi+ te&ibera&ni# radni# za$oni#a. Rairena tednja+ i vr&o stabi&ni odnosi iz#eu %os&odavca iu%os&eni$a+ uz sve s%o#enuto raz&o, su zbo, $oje, je !a%an danas #eu %rivredno najjai#

ze#&ja#a svijeta.

15


16/19

!a%an je jedna od vodeći* dr)ava u %o&ji#a nauni* istra)ivanja+ %osebnote*no&o,ije+ #aina+ i u bio#edicins$i# nau$a#a. &izu 500 000 nauni$a dije&i bud)et

%redvien za nau$u u iznosu od 130 #i&ijardi "S do&ara+ treći iznos u svijetu. !a%an je &ider ute#e&jni# nauni# istra)ivanji#a+ sa brojni# dobitnici#a Nobe&ove na,rade u 9izici+ *e#iji

i&i #edicini. !a%an je vodeći svjets$i centar roboti$e u industriji+ i i#a vie od %o&ovine svi*svjets$i* robota. !a%an je najveći svjets$i %roizvoa auto#obi&a.

!a%an je viso$orazvijena ze#&ja %re#da ne %ri%ada ze#&ja#a najranije industrija&izacije.!a%ans$a %rivreda je %o D'u dru,a u svijetu s vie 300 #i&ijardi "SDa u 2005. ,odini.'o 'aritetu $u%ovne #oći D'a ,os%odarstvo je treće iza SADa i /ine. !a%an je etvrtisvjets$i izvozni$ i esti uvozni$.

!a%anci su #jesto u ,os%odars$o# vr*u svijeta %osti,&i svojo# #ar&jivoću+ izuzetno#radno# disci%&ino#+ izvrsni# or,anizacijs$i# s%osobnosti#a. " razdob&ju %oet$a izuzetno,

,os%odars$o, rasta na$on Dru,o, svjets$o, rata !a%anci se nisu sra#i&i uiti od dru,i* te sus&a&i #no,obrojne studente i strunja$e na usavravanje u razvijenije ze#&je %osebice u SAD.!a%ans$o ,os%odarstvo $ara$rerizira b&is$a suranja v&ade i %rivatno, industrijs$o, se$tora

%osebice na razvit$u neu$e i te*no&o,ije te nis$i %orezi i ve&i$a e$ono#s$a s&oboda. !a%an je jedna od te*no&o$i najrazvijeniji* ze#a&ja svijeta. a istra)ivanje i razvoj !a%an u&a)e vieod 3B D'a+ a s vie od 130 #i&ijardi "SDa i#a treći najveći %roraun za znanstvenaistra)ivanja.

!a%ans$o# %os&ovno# 9i&ozo9ijo# $oja istie du)nost %os&odavaca da %od sva$u cijenuizbje,nu #asovna ot%utanja u vrije#e recesije te ,arancijo# cje&o)ivotno, za%os&enja(s*us*in $oo- %osti)e se vrsta veza iz#eu radni$a i %os&odavaca te jaa du* zajednitva iso&idarnosti. I%a$ nedavno su ja%ans$e tvrt$e done$&e %oe&e na%utati te nor#e radi veće,

%ro9ita.

udući da je sa#o 15B %ovrine ras%o&o)ivo za %o&jo%rivrednu obradu to zadovo&java te$ 5=B %otreba stanovnitva za *rano#+ %o&jo%rivredni se$tor je ja$o zatićen. C&ada re,u&iraus&u,e #a&e $u&tivizacije to je uzro$ izrazite %&odnosti ze#&jita. "voz ri)e je najviezatićen i ujedno subje$t carins$e tari9e od 40B i o,ranien nor#o# od sa#o 3B tota&netr,ovine ri)e. !a%an uvozi vie od =0B )itarica i ,otovo cije&u %otra)nju #esni* %roizvoda

zadovo&java uvozo#. !a%an i#a jednu od najveći* ribars$i* 9&ota te je od,ovoran za 1=Bsvjets$o, u&ova ribe.

!a%ans$a industrija je izrazito razvijena te ia$o je izra)ena tercijarizacija ,os%odarstva !a%an ida&je svoju ,os%odars$u sna,u te#e&ji na industriji ija sna,a se te#e&ji na ve&i$o# brojudobro obrazovani* radni$a i na viso$orazvijenoj te*no&o,iji. Industrija zauzi#a 173

ja%ans$o, D' a. Najva)nije industrijs$e ,rane su crna i obojena #eta&ur,ija+ brodo,radnja+auto#obi&s$a industrija+ i e&e$trote*ni$a industrija.

!a%an je najveći izvozni$ e&i$a u svijetu te najveći %roizvoa brodova i auto#obi&a. !ednaod najus%jeniji* industrijs$i* ,rana je auto#obi&s$a industrija $oju %redvodi est ve&i$i*

16

https://bs.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%A1inahttps://bs.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%A1ina


17/19

$o#%anija $oje i#aju brojne %roizvodne %o,one iro# svijeta+ a to su : ?oota+ Eonda+ Nissan+ Mitsubis*i+ Mazda i Suzu$i. !a%ans$a industrija dobro je or,anizirana. Ce&i$uva)nost i#aju #a&a obite&js$a %oduzeća $oja se bave nabavo# i&i %roizvodnjo# sastavni*dije&ova %otrebni* u %roizvodnji u ve&i$i# $o#%anija#a. Nji*ova suradnja se odvija %re#a

nae&i#a tvz. !I? siste#a or,anizacije (en,. !ust in ti#e i&i tono na vrije#e-. ?a$vaor,anizacija obu*vaća tonu iz#jenu u&azni* i iz&azni* e&e#enata %otrebni* u %roizvodnji.?i#e se s#anjuju tro$ovi %roizvodnje+ a roba ne stoji u s$&aditu jer se %roizvodi ono&i$o$o&i$o su za*tjevi tr)ita to ini ja%ans$u industriju vis$o%ro9itabi&no#.

"nutar ja%ans$o, industrijs$o, %ojasa istiu se etri ve&i$a %rostora ja$e $oncentracijeindustrije: /anto+ L*u$io+ Eans*in/in$i i /an#on. " nji#a je ujedno %risutna ve&i$a$oncentracija stanovnitva i $a%ita&a.

"s&u)ni se$tor broji do dvije trećine tota&no, e$ono#s$o, dobit$a. an$arstvo+ osi,uranje+

%osjedi+ ne$retnine+ %rijevoz i te&e$o#uni$acije su sve ,&avne industrije. /oizu#ieva v&ada %o$uava %rivatizirati !a%ans$u 'otu+ jednu od najveći* %rivatni* ban$ars$i* i us&u,aosi,uranja.

1!


18/19

"A0UA0

'rivreda Azije je %os&ije Dru,o, svjets$o, rata do)ivje&a sna)an razvoj. Azija je. sa u$u%ni#D' od 6.3@4 #i&ijardi "SD %resti,&a Sjevernu A#eri$u (6.3@3 #i&ijardi "SD-+ i sadazaostaje sa#o za 8vro%o# (6.4=3 #i&ijardi "SD-.

Najrazvijenija dr)ava Azije je !a%an+ dru,a %rivredna si&a svijeta+ $oja svoji# D' od 3.1=@

#i&ijardi "SD ini =0B bruto %roizvoda itave Azije. naajan D' i#aju jo i /ina (54#i&ijardi "SD+ 3. #jesto u svijetu- i Indija (320 #i&ijardi "SD+ 4. #jesto u svijetu-.

Industrija je veo#a razvijena i do)iv&java ve&i$i sna)ni razvoj. e#&je $oje nisu i#a&e viso$ D' sad su jedne on najrazvijeniji* ze#a&ja svijeta. ?a$oer su u Aziji %oznatere,iona&izacije za#a&ja %o %rivredi: n%r ze#&je Azijs$i* ti,rova+ za&ivs$e ze#&je+ ze#&jeizvoznice na9te itd.

'ro#et je razvijen+ a&i nije u dovo&jnoj #jeri jer je te$o %ovezati sve dije&ove Azije zbo,njene ve&iine. ?a$oer je I te$o %ovezati sve dije&ove zbo, $&i#e i surovi* vre#ens$i*uvjeta. ?o o,raniava i tr,ovinu i turiza#.

1%


19/19

RAURA "OR

Re,iona&na ,eo,ra9ija Azije P evarije Sta)ić+ a,reb+ 14=@

enci$&o%edia.*r

*tt%:77%ro&e$sis.&z#$.*r7

*tt%:779ao.or,7

*tt%s:77bs.Hi$i%edia.or,7Hi$i7Azija

*tt%s:77*r.Hi$i%edia.or,7Hi$i7'red&oBL=B8a$:;os%odarstvoAzije

*tt%:77HHH.9ac$a.si7,radiva7,eo7azija7,os%odarstvo7,os%odarstvo.*t#&

*tt%:77HHH.znanje.or,7i7i2=70=iv0=70=iv0=207Azija7Azija.*t#

*tt%:77,eo,ra9ija.ba7azija,eo,ra9s$i%o&ozaj

*tt%s:77bs.Hi$i%edia.or,7Hi$i7/ina

1'
http://proleksis.lzmk.hr/http://proleksis.lzmk.hr/https://bs.wikipedia.org/wiki/Azijahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Predlo%C5%BEak:Gospodarstvo_Azijehttp://www.facka.si/gradiva/geo/azija/gospodarstvo/gospodarstvo.htmlhttp://www.znanje.org/i/i25/05iv05/05iv0520/Azija/Azija.htmhttp://geografija.ba/azijageografski-polozajhttps://bs.wikipedia.org/wiki/Kinahttp://proleksis.lzmk.hr/https://bs.wikipedia.org/wiki/Azijahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Predlo%C5%BEak:Gospodarstvo_Azijehttp://www.facka.si/gradiva/geo/azija/gospodarstvo/gospodarstvo.htmlhttp://www.znanje.org/i/i25/05iv05/05iv0520/Azija/Azija.htmhttp://geografija.ba/azijageografski-polozajhttps://bs.wikipedia.org/wiki/Kina

Documents

Privreda Azije