TEMA

Prirodne i privredne odlike

Egipta

-MATURSKI RAD-

Sadržaj:

Uvod.............................................................................

................3

Prirodne i privredne odlike

Egipta...............................................6

prirodne

odlike............................................................................6

reljef.........................................................................

...............6

klima......................................... ...............................

.............11

privreda........................................................................

.............12

zemljoradnja.............................................................

............13

stočarstvo................................................................

.............16

ribarstvo..................................................................

.............16

rudarstvo................................................................

..............17

energetika...............................................................

.............17

automobilska

industrija.......................................................17

hemijska

industrija..............................................................18

saobraćaj................................................................

..............18

turizam...................................................................

..............20

perspektive novog

Egipta..............................................................21

literatura..........................................................................

..............23

Uvod

Naziv Egipat potiče iz Grčkog jezika (Aigyptos). Staro egipatsko

ime zemlje je bilo Kemet, a semitski narodi su upotrebljavali

naziv Misr. Odatle je preko Biblije dosao naš naziv Misir.

Arapska Republika Egipat (arap. El Qutr et Masri) se nalazi

na severozapadnom delu Afrike. Južna granica se pruža uglavnom

duž 22º paralele, a zapadna duž 25º meridijana. Severnu granicu

zapljuskuje Sredozemno more istočnu Crveno more, od Azije mu

pripada Sinijsko poluostrvo.

Površina Egipta iznosi 994.300 km². Najveći deo njegove

površine čine pustinje (96,4%) koje se prostiru zapadno od reke

Nila. U njima živi 2% njegovog stanovništva, koje se nastanilo u

oazama ili trazi oskudne pašnjake u nekim polupustinjskim

krajevima. Ostalo t.j. 3,4% površine Egipta nalazi se duz doline i

delte Nila, a na tom malom prostoru od 34800 km² prema popisu

stanovništva iz 1999 živi 58.300.000 stanovnika.

Od ukupno aktivnog stanovništva (12.857.000) po popisu iz

1985 poljoprivredom se bavi 42%, u industriji, rudarstvu i

građevinarstvu radi 20,9%, u usliužnim delatnostima 36,4%.

Iz popisa iz 1976. godine može se zaključiti da je stanovništvo

mlado jer od:

-0 do 19 godina bilo je 18.621.201 stanovnika (50,8%)

-20 do 60 godina 15.717.696 stanovnika (42,9%)

-a u dobi od 60 i više godina 2.287316 stanovnika (6,3%)

Ukupan broj:

-muškog stanovništva (1976) bio je 18.647.289 (50,9%), a

-ženskog 17.978.915 (49.1%)

Nepismenost je veoma zastupljena jer je preko 46%

stanovištva nepismeno.

Stanovništvo Egipta sastoji se od felaha i kopta. I jedni i drgi

govore arapskim jezikom. Felasi su primili islam, dok su kopti kojih

ima oko milion i žive u gradovima Srednjeg Egita su hrišćani, koji

su u svojoj liturgiji zadržali stari egiptaski jezik. Od stranaca

najbrojniji su Grci, koji su trgovci u velikim gradovima, zatim

Italijani, Francuzi i Englezi. U Egiptu živi i nekoliko hiljada

jugoslavena.

Glavni grad Egipta je KAIRO (El Kahire – Al Qahira) u kome je

po popisu iz 1985 zivelo 6.205.000 stanovnika. U Kairu se

ukrštaju brojni važni putevi, tu je bio centar najstarije egipatske

civilizacije, gde su u GIZEHU

uz velike napore stotine hiljada robova podignute veličanstvene

piramide. Danas, s razvojem privrede u Delti, Kairo je centar

Egipta. Nalazi se na desnoj strani Nila na najnižeim padinama

Džebe Makatana, i to je najveći grad na afričkom kontinentu, a

deli se na stari arapski deo, sa krivudavim i strmim ulicama

orjentalnog izgleda i novi deo pokraj samog Nila sa moderno

građenim,ulicama i parkovima.

Prema Ustavu prihvaćenom 11.9.1971. i dopunama iz 1973,

1976, 1981 Arapska Republika Egipat je demokratska

socijalistićka unitarna republika. Šefa države, presednika

Republike bira narod, na predlog Skupštine sa mandatom od 6

godina koji se može obnoviti. Zakonodavno telo je Narodna

skupština sastavljena od 454 delegata (444 bira narod a 10 šef

države).

Novčana jedinica Egipta je Egipatska funta = 100 pijastra =

1000 milijema.

Egipatsak funta

Prirodne i privredne odlike Egipta

Prirodne odlike

Reljef:Egipat se sastoji od doline Nila dužine 1.200 km, širine

do 25 km i njene delte (24.000 km²) koji zahvataju 3,6% njene

teritorije i pustinjske ploče koja se od doline Nila pruža prema

istoku i zapadu i zauzima površinu od 96% teritorije.

Pustinjske ploče građene su od kristalnih škriljaca i

paleozoitskih naslaga koji su pokriveni pločastim krečnjacima i

peščarama, a mestimično i okeanskim krečnjacima. Pod njima se

zapadno od delte Nila nalaze naslage krede i nubijskih peščara.

Kristalna podloga pojavljuje se u građi dela Ša'ib al Banat

(2.184m) i u delu Sinai (Katrinah, 2.641m). Raspadanjem u

pliocenu (mlađi tercijer) nastala je dolina Nila u koju je prodrlo

more, a za vreme pleistocena (najmlađi pluocen) more se povuklo.

Dolina Nila pokrivena je rečnim nanosima. Spuštanjem tla nastale

su u Libijskoj pustinji (As Sahra' al Libiyah) depresije s Dalarna

Munhafad al Oattarah (-133 m), Sivah, Dahilah, Bahariyah i

Harigah.

Na njemu ima skupina manjih oaza, koje se prostiru gotovo u

jednoj liniji u smeru jugoistok-severozapad. Najbliže dolini smestila

se skupina oaza Kharga, vezana sa dolinom železničkom prugom;

dalje se nalaze skupine oaza DakhIa, Fanafra i Baharija, a blizu

libijske granice proteže se, na rubu depresije Qatara (Katara),

skup oaza Siva.

Primorje Sredozemnog mora omogućava život nomadskim

pastirima svojim stepsko-pustinjskim pojasom, a na nekim

mestima nalaze se i polja zasejana ječmom. Na obali su manja

mesta Solum, Marsa Matruh i E1 Alamein, preko kojih se vrši

promet sa oazama. Uz obalu vodi danas železnicka pruga i dobar

put iz Aleksandrije čak do Libije. I jedna i druga nisu jako

frekventne, ali su za vreme Drugog svetskog rata igrale veliku

ulogu.

Kraj istočne doline Nila nalazi se brdovita i kamenita

Arapska pustinja; tu u vadima nomadi pasu svoju stoku, a tuda od

davnina prolaze i karavanski putevi ka Crvenom moru.

Poluostrvo Sinaj takođe spada u pustinjski kraj, sličan

Arapskoj pustinji. U istočnom delu na platou Masas, žive

nomadskim životom stočari, dok se u Vadi Arisu, koja se spušta na

nivo Sredozemnog mora, nalazi i nekoliko oaza. Na zapadnoj

strani Sinaja nalaze se ostaci starih egipatskih rudnika bakra i

tirkiza, naročito kod Ain Muse, a nedaleko od Sueza nalaze se

termalne »Kupke faraona«. U zapadnom primorju ima i dosta

nafte, koja se odvozi u Suez i Port Said.

Primorje Crvenog mora, kao i primorje Sinaja, građeno je od

koralnih grebena, a na obali se nalaze ribarska naselja. U primorju

Crvenog mora ima i rudnih ležista fosfata i nafte, koja se

eksploatišu.

Dolina Nila. Duga i uska crta zasekla se u pustinji kroz čitav

Egipat. To je »crni kraj« (Ehem), crn od plodne zemlje, i

upoređujući ga sa svetlim i golim stenama njegovih rubova.

Gornji Egipat. Se prostire od granice Egipta pa nizvodno do

Qene (Kene) dolina Nila, koja je prilično široka i sastavljena od

više basena. Tu su se nalazila vrata Egipta prema Nubiji i Sudanu,

tu su se sekli karavanski putevi s Crvenog mora, iz oaza i iz

Sudana. Daleko na jugu uklesani su u stenama kipovi faraona, a

dolinom se prostiru ruševine hramova i palata, među kojima se

ističu ruševine nekadašnjeg grada Tebe i Dolina faraona kod

Luksora. Usled podizanja nivoa vode izgradnjom brane Asuana,

mnogi su stari spomenici potopljeni. Danasnji život je važniji nego

starine, jer navodnjavanje omogućuje da izraste hrana za milione

ljudi. Za vreme zime u Gornjem Egiptu ima mnogo turista, a

centar im je Luksoru, nasuprot staroj Tebi, koja ima u zelenilu

parkova lepo uređene hotele i vile. Do Asuana (koji ima 218.400

stanovnika) plove i danas mnoge lađe, a do tog mesta sagrađena

je i železnička pruga. Tu se preko brane prekrcavaju ljudi i

materijal pa mogu ploviti dalje uz Nil do Vadi Halfe u Sudanu, gde

je početak sudanske železnice. .

Srednji Egipat. Idući nizvodno od stare Tebe, a kod današnjeg

grada Qene (Kena, 47.700. st.), gde se Nil približio Crvenom moru

na samih 120 km, počinje Srednji Egipat, koji se proteže do samog

glavnog grada Kaira. Taj je kraj za vreme faraona i rimske

vladavine bio centar države i glavni most prema Crvenom moru za

sve karavane, koje su dolazili iz Arabije i Afrike. Od Qene pa do

nekada važne luke na Crvenom moru Koseira bio je napravljen

dobar put, kojim su se iz Arabije, pa čak i iz Indije, prenosile u

Egipat skupocene tkanine, dragulji i drugi materijali. I za vreme

Arapa ovaj kraj je zadržao svoju važnost, a izgradnjom brane kod

Asuana, u samom Srednjem Egiptu kod Asyuta (Asiut) , dolina se

preporodila, pa je danas najbogatiji deo Egipta. Asyut (10.0.00

st.) je njen najveći grad. Od njega se odvaja i rukav Nila, kojim se

daleko prema severu odvodi voda u Faiyum (Faijum).

Faiyum je najbliža depresija prema dolini Nila. Ona bi bila što i

ostale depresije pustinje, da ne postoji spomenuti rukav Nila, Bahr

Jusuf koji se jednim rukavom izliva u depresiju (drugim teče voda

do blizu Kaira). U depresiju teče voda brzim potocima, od kojih se

odvajaju kanali za natapanje zemljišta, a višak se uliva u jezero,

koje je za vreme niskog vodostaja 44 m ispod morske površine. I u

oazi Faiyum, kao i u ostalom Egiptu, uzgajaju pamuk i ostale

egipatske kulture, a na rubovima ima maslinka, nasada i agruma,

dok brojne datulje rastu, kao i u dolini Nila, uz kuće. U oazu vodi i

železnička pruga od glavnog grada Faiyuma (84.800stanovnika).

Kairo. Idući Srednjim Egiptom nizvodno, dolazimo do basena

glavnog grada Egipta, do Kaira Hi El Kahire, koji spaja Srednji

Egipat s Donjim. U basenu se ukrštaju putevi, koji vezuju Srednji i

Donji Egipat s putevima, koji od davnina iz Azije vode ovamo i

nastavljaju prema Cirenaiki i atlaskoj Africi, izbjegavajući nekad

močvarnu i neprolaznu Deltu. Tu je bio centar najstarije egipatske

civilizacije. Danas, s razvojem privrede u Delti, Kairo je centar

Egipta. Nalazi se na desnoj strani Nila na najnižim padinama

Dzebel Maikatana. Grad ima već gotovo 2,5 miliona stanovnika,

pa je najveći grad na africkom kontinentu, a deli se na stari

arapski deo, s krivudavim i negde strmim ulicama orientalnog

izgleda, i novi deo pokraj samog Nila, sa moderno građenim

ulicama, zgradama i parkovima.

Donji Egipat ili Delta bila sve do početka ovog veka močvaran

i pust kraj, sa razmerno malo stanovnika. Izgradnjom sistema

brana i izgradnjom kanala osposobljeno je toliko povrsina za

obrađivanje, da Donji Egipat ima danas dve trećine obradive

zemlje Egipta. Tu je centar uzgoja pamuka, pa je njime zasađeno

20% površine. Na nekim se mestima taj procenat penje i na 50%.

Danas je Donji Egipat vrlo gusto naseljen i ima 20 gradova, koji

broje preko 20.000 stanovnika. Delta je naseljena do laguna na

morskoj obali dugoj 250 km, ali je ostala isključivo kontinentalni

poljoprivredni kraj. Pomorska trgovina i parobrodarstvo Egipta

skoncentrisani su isključivo na krajnjoj zapadnoj tački Delte, u

Aleksandrji, najvećoj luci Egipta, preko koje ide gotovo isključivo

sav izvoz i uvoz. U staro doba bio je žariste kulture, znanja i

umetnosti Starog sveta. Dolaskom Turaka i prekidanjem veze

izmedu Evrope i Egipta, a i prenošenjem saobraćaja na Atlantski

ocean nakon otkrića Amerike, luka je propala, pa je krajem 18.

veka imala samo 4.000 stanovnika. Od dolaska Napoleona u

Egipat i vezivanja s Evropom luka se naglo razvila, pa je broj

stanovnika do danas porasao na oko milion stanovnika.

Nil jedina egipatska reka, donosi vodu iz vlažnih tropa i teče

celom dužinom zemlje. Tekući kroz pustinju gubi vodu, no ipak u

more donosi godišnje 120 milijarda m³ vode. Uz to nosi velike

količine mulja. Pre uvođenja savremenog navodnjavanja ostavljao

je na kvadratnom metru metru površine oko 1,5 kg mulja.

Nil se uliva u Sredozemno more prostranom deltom, koja

obuhvata 23.000km². Reka se ovde grana na veći broj rukavaca,

od kojih su od davnina bili najvažniji Peluzijski i Kanopski, a danas

rukavci Rashid i Dimyat. Nanošenjem mulja delta raste u more

prosečno 4 m godišnje, a morska struja prenosi deo materijala na

istok prema sirijskoj obali. Od toga materijala oblikovali su se duž

obale delte prudovi, kojima su odvojeni delovi mora pa su nastala

lagunska jezera (Mary lit, Burullus, Manzala).

Za život egipatskog stanovništva oduvek je bila vrlo važno

kolebanje vodostaja u Nilu. Vodostaj počinje da raste nadolaskom

Plavog Nila, i to kod Aswana u junu, a u donjem Egiptu sredinom

jula. Najviši vodostaj javlja se kod Aswana početkom avgusta, a u

donjem Egiptu početkom

Godišnje kolebanje vodostaja Nila kod Kaira

oktobra. Posle toga voda počinje opadati pa najniže stanje

dostiže u maju. Kolebanje vode iznosi kod Kaira 7,9 m. Visoka

voda nastupa veoma pravilno. Vec pre 6000 godina bio je 19. VII.

označen u Memfisu kao dan, kad počinje porast vade, pa je uzet

kao početak nove godine. Poplave su od davnina iskorisćavaju za

navodnjavanje zemljišta. U područjima izvan poplava voda se

podiže na veću visinu pomoću ljudske i životinjske radne snage pa

se razvodi kanalima. U novije vreme koriste se savremene pumpe.

Da se voda što duže zadrži na poljima, izgradeni su uzdužni i

poprečni nasipi, i njima je tlo razdeljeno na bezbrojne kasete od

1000 do 10.000 ha površine, u kojima stoji voda za poplave 0,5m

do 1 m visoko. Voda ostaje u njima više dana i tada se odvodi u

druge kasete.

U novije vreme trajno se navodnjava, 24.000 km². Od 1884

izgrađeno je 6 dolinskih brana i rezervoara, i to kod Zifta na

rukavcu Dimyat, na početku delte kod Qalyuba, kod Asyuta, Nag

HaITimadia, Esna i Aswana. Najveća je asuanska brana, duga 2

km. Iza nje je ujezerena rijeka na dužini od 300 km, i tu je

zaustavljeno 5 i po milijarda m³ vode. Osim toga izgrađeno je

19.000 km kanala. Time je povećavana navodnjavana površina za

5000 km². Znatni su kompleksi obradivog zemjišta dobijeni

isušavanjem močvarnih delova delte. Savremeni oblik

navodnjavanja omogućio je jak porast stanovništva.

Na primorju Crvenog mora nalazi se planinsko uzvišenje Džebel

Šaib (2187 m), a na pustinjskom Sinajskom poluostrvu nalazi se

najviši vrh Egipta Džebel Katarin (2637 m).

Klima: Klima Egipta je subtropsko pustinjska s prelazom na

sredozemnu u primorju Sredozemnog mora. Srednja januarska

temperatura u Aleksandriji je 14ºC, u Kairu 12ºC, a u Asuanu

15ºC. Srednja julska u Aleksandriji je 26ºC, u Kairu 28ºC, a u

Asuanu 33ºC. Padavine su neznatne u Kairu 30 mm godišnje, u

Aleksandriji 190 mm, a u Asuanu 3 mm. U proleće sa juga i

jugozapada duva pustinjski vetar hamzin koji donosi velike

količine pustinjske prašine.

Privreda

Do revolucije 1952. godine Egipat je bio poljoprivredna država

sa nedovoljno razvijenom industrijom, u polukolonijalnoj zavisnosti

od Velike Britanije. Nacionalna revolucija, likvidacija monarhije i

osnivanje nezavisne republike ubrzali su dekolonizaciju i razvitak

proizvodnih snaga. 26. jula 1956 godine sprovedena je

nacionalizacija Suecke kanalske kompanije i njenih postrojenja na

kanalu, u Port Saidu i Suecu, a 15. januara 1957. nacionalizovane

su sve engleske i francuske banke i osiguravajuća društva, kao i

razne inostrane trgovinske kompanije i preduzeća, zatim je 1960-

1962 izvršena nacionalizacija gotovo celokupne industrije (95%),

banaka, osiguravajućih društava, izvozno uvoznih i transportnih

kompanija i dr., a 13. aprila 1963 građevinarstva, ostataka krupne

industrije, saobraćaja i trgovine i svih inostranih i domaćih

kompanija za izvoz pamuka, glavnog izvoznog artikla, umesto

kojih je opšte osnovno egipatsko privredno preduzeće za pamuk,

sa isključivim monopolom u trgovini i izvozu pamuka. Na taj način

izgrađen je snažan društveni sektor privrede, koji je znatno

proširen uporedo s daljom industrijalizacijom, glavnim

dostignućem planskog razvoja zemlje počev od 1956. godine.

Istovremeno, sprovođenje agrarne reforme u poljoprivredi 1952 –

1969. i razvoj zadrugarstva imali su za cilj likvidaciju polufeudalnih

i kapitalističkih i u izgradnju novih društvenih odnosa na selu. Kao

posledica promena nastalih u egipatskoj unutrašnjoj i spoljnoj

politici početkom 70-tih godina došlo je do aktiviranja domaćeg

privrednog kapitala i jačeg učešća stranog u razvoju industrije i

dr., što je vrlo ograničolo državni sektor privrede, a izmenama

Zakona o agrarnoj reformi omogućeno je uspostavljanje i snaženje

krupnog poseda u poljoprivredi.

Kao agrarna industrijska zemlja u Egiptu je 30% stanovništva

zaposleno u industriji i rudarstvu, 62% se bavi poljoprivredom,

stoga je poljoprivreda glavna privredna grana egipta.

Industrijalizacija je otpočela već 1952., a naročito sprovođenjem

plana industrijskog razvoja 1956 – 1960 kada je izgrađeno oko

200 novih industrijskih preduzeca među kojima su najznačajnija

velika čeličana u Heluanu kod Kaira, zatim tekstilna i petrolejska,

kao i početak izgradnje Asuanske brane i hidrocentrale koja je

završena 1971. godine. Petogodišnjim planom 1961 – 1965 i

kasnijim, nastavljena je industijalizacija: proširenje Heluanskog

metalurškog kombinata (500.000 tona sirovog gvožđa i 1,5

miliona tona čelika), kao i valjaonice čelika (od 200.000 tona na

750.000 tona), izgradnja livnice, koksare, indusrije aluminijuma

koja je proizvodila 100.000 tona aluminijuma godišnje, metalnih

konstrukcija, brodogradilišta, aviona i automobila, vagona,

traktora...,industrije petrohemije sa 4 rafinerije nafte.

Pored teške industrije razvijene su i druge grane industrije kao

što je kožna, industrija duvana, gume, cementa, građevinskog

materijala.

Do 1952. godine vladali su polufeudalni odnosi: 6%

zemljoradnika držalo je 2/3 poljoprivredne površine koju su davali

u zakup felasima, a 94% sa posedima do 5 fedana (2ha)

raspolagalo je svega 1/3 zemljista. Prvom agrarnom reformom od

9.septembra.1952.godine likvidirana je krupna

klasnadiferencijacija u poljoprivredi. Bio je predviđen agrarni

maksimum od 200 fedana (84 ha). Do kraja sedmogodišnjeg

perioda njenog sprovođenja podeljeno je među 180.000 seljaka

oko 210.000 ha veleposeničke i vakufske zemlje. U drugoj fazi

Zakonom od 25.jula.1961.godine određen je novi maksimum o

100 fedana (42ha) i produžen rok isplate za eksploatisanu zemlju

na 50 godina. Trećim zakonom od jula.1969 smanjen je maksim za

pojedince na 50 fedana, a za porodice na 100 fedana, tako da je

1970 podeljeno daljih 300.000 ha, čime je agrarna reforma

praktično završena. Njom se koristilo oko milion siromašnih

seljaka i bezemljaša. Uporedo se razvio kooprativnji pokret na selu

i formirao državni sektor. Međutim od 1970. godine, izmenama

Zakona o agrarnoj reformi, menjaju se odnosi u korist većih

poseda.

Najvažnija kolturna biljka je pamuk, kojim je zasejana 1/3

obradivog tla, najviše u delti Nila. Poljoprivreda je uvedena 1820

godine, a ubrzo je egipatski pamuk poznat po kvalitetu i dužini

vlakna. Danas je Egipat po proizvodnji pamuka na 4 mestu u

svetu. Godišnje se u egiptu proizvede i do 1,5 miliona tona

pamuka. Iako je industrija Egipta u povoju za pamučnu industriju

se to ne može reći, jer se u Egiptu nalazi veliki broj predionica i

tkačnica. U brojnim fabrikama se proizvodi ulje od pamukovog

semena koje je važni izvozni artikal zajedno sa pamučnim

semenom.

Ukupna površina obradivog zemljišta iznosila je 99.545.000 ha

(1984), Oranice i voćnjaci zauzimaju površinu od 2.474.000 ha ili

2,4% obradivog zemljišta, šume 2000 ha ili 0,002%, neobrađeno i

neplodno zemljište zauzima površinu od 97.069.000 ha ili 97,5%.

Navodnjava se ukupno 2.475.000 ha zemljišta. Žita pokrivaju

2,1% obradivog zemljišta (2.051.000 ha, 8.968.000 tona).

U privrednom pogledu od važnosti je samo dolina Nila, a ne

Egipat u celini. Nil svake godine od juna do septembra plavi dolinu

i ostavlja veoma plodan mulj, tako je poplavljen mali deo zemlje

(400.000 ha) dok se ostalo tlo(1.400.000 ha) u Nilskoj dolini

veštački natapa. Podignute su velike brane (Aswan, Isna,

Nag'Hamadi, Asyut, Zifta i gatovi na delti) koje zadržavaju vodu i

pohranjuju je za vreme niskog vodostaja u Nilu. Velika brana, 6

km uzvodno od Aswana povećala je površinu navodnjenog

zemljišta za 800.000 ha, Sada se ukupno navodnjava 3.090.000

ha zemljišta.

Naserovo jezero je od brane dugačko oko 450 km i široko

oko 4 km, a prostire se i u Sudan. Uz vlagu i obilnu toplotu postižu

se tri žetve godišnje; šitui (zimska), sefi (letnja) i nili (nilska,

jesenjska). Zimska daje: pšenicu, ječam, bob, luk, lan i drugo.

Letnja daje: pirinač, pamuk, kukuruz, proso, sirak, šećernu trsku,

arašide i sezam. Nilska (jesenska, poplavna): pirinač, kukuruz,

proso i drugo. Kako se povećavaju površine navodnjene vodom iz

veštačkih jezera, tako se smanjuje površina koju Nil poplavljuje,

Ukupni prinosi iznose (1985): pamuk (425.000 ha, 460.000 tona

vlakna i 750.000 semenki), pšenica (498.000 ha, 1874.000 tona),

kukuruz (900.000 ha, 3.982.000 tona), ječam (56.000 ha, 150.000

tona), pirinač (422.000 ha, 2.312.000 tona), krompir (72.000 ha,

1.300.000), šećerna trska (115.000 ha, 9.140.000tona). Od

uljarica: lan (18.000 ha, 18.000 t semenki i 15.000 t vlakna),

maslina (7.000 t), sezam (22.000 ha, 21.000 t) i arašidi (12.000

ha, 23.000 t). Od povrća: bob (140.000ha, 307.000 t), paradjz

(135.000 ha, 2.800.000 t). pasulj (7.000 ha, 16.000 t). Od voća:

narandža (1.200.000 t), mandarina (131.000 t),limun (150.000 t),

grapefruit (2.000 t), datulja (450.000 t), banana (150.000 t),

jabuka (30.000 t), kruška (56.000 t). breskva (11.000 t), marelica

(22.000 t) i grožđe (28.000 ha, 320.000 t).

Za stočarstvo nema naročitih uslova. Stočni fond broji:

2.800.000 goveda, 2.415.000 bivola, 160.000 kamila, 55.000

svinja, 2.500.000 ovaca, 2.650 kala, 1.850.000 magaraca.

Godišnje se proizvode se 597.000 t mesa, 960.000 t mleka,

306.250 t sira, 79.600 t maslaca, 2.950 t vune, 50.950 t kože,

Svilarstvo daje 7 t sirove svile.

Zbog nedostatka plodnog zemljišta šume su retkost (brojne

šume duž reke Nil su uništene). Ima nešto malo šuma i drvoreda

od akacija i australijskog eukaliptusa, palmi, urmi, papirusovog

drveta, maslina, narandža, mandarina, banana, ...

Ribarstvo je u Egiptu slabo razvijeno,domoroci se vrlo malo

bave ribolovom, pa zato grčki ribari dolaze svake sezone da love.

Najveći značaj za egipatsko ribarstvo ima Nil sa svojim pritokama i

kanalima za navodnjavanje, jezerima u području delte Nila s

lagunarnim tipom vode.

Od plavih riba selica najviše se love sardele.

U jezerima se love cipli, i to 3 vrste: Mugil aphaills, M. capito i

M.saliens, zatim jegulja (Anguilla vulgaris), list (Solea solea),

lignje, raže...

U području Aleksandrije do Solluma nalaze se najbogatija

nalazišta sunđera na svetu, a vode u području ušća Nila obiluju

rakovima i školjkama.

Glavne vrste riba, koje se love u Crvenom moru, jesu: sardele,

cipli (Mugil capito), skuše, tunj i morski psi; od rakova: jastozi,

račići i velike kozice.

Prema statističkim podacima FAO, koji su zabeleženi prema

proceni, ukupan ulov Egipta iznosi 57.000 t; od toga otpada na

morski ribolov 13.500 t (srdela 4.000 t; priobalni ribolov 3.500 t i

ribolov kočom (6.000t), na ribolov u jezerima 15.000 t i na rečni

ribolov 28.350 t. (podaci iz 1984.godine).

Od energetskih sredstava Egiptu potpuno nedostaje ugalj ali je

zato proizvodnja nafte dostigla 32 miliona tona (rezerve su 600

milijardi tona). Ona je u novije vreme znatno povećana jer su,

pored naftonosnih polja na Sinaju, otkrivena nova bogata polja

kod El Alamajena, zapadno od Aleksandrije, i na zapadnoj obali

Suetskog zaliva. Zahvaljujući tome izgrađen je naftovod Suec –

Kairo – Aleksandrija. Ostala rudna blaga čine prirodni gas u delti

Nila (1,5 milijardi m³), fosfati (640.000 tona, rezerva 1milijarda

tona), gvozdena ruda (1,5 miliona tona), nikl, mangan, bakar, so,

gips, i dr.

Instalirana snaga električne energije iznosi 4.500 MW, od čega

hidro-elektrane proizvode 2.500 MW. Najveći i najznačajniji

energetski objekat je Asuanska hidro-elektrana podignuta 1960 –

1971 godine. U planu je izgradnja velike hidro-elektrane sa

godišnjom proizvodnjom od 3.milijardi kWh električne energije,

koja bi kao akomulacioni basen koristila veštačko jezero stvoreno

potapanjem depresije El Katara.

Automobilska industrija je u razvoju (godišnje se proizvede

16.500 putničih automobila i 5.900 kamiona).

Hemijska industrija je veoma dobro razvijena, godišnje se

proizvede 482.000 tona super fosfata, 47.000 tona sumporne

kiseline, 6.700 tona hlorovodonižčne kiseline, 708.000 komada

automobilskih guma, a u rafinerijama nafte proizvodi se 18,2

mililona naftnih derivata.

Izvozi se: nafta i naftni derivati, pamuk i pamučni proizvodi,

pirinač, mineralna ulja i dr.

Od celokupnog uvoza na SAD otpada 16,1%, SR Nemačku

10,6% i.t.d.

Od celokupnog izvoza na Italiju otpada 18,1%, Francusku 9,5%

na SSSR 7,3%, na SAD 6,6% i.t.d.

Od saobraćaja je najrazvijeniji rečni duž reke Nil i pomorski,

zatim plovidba Suetskim kanalom.

Suecki kanal: Već u doba faraona postojao je kanal, koji je

spajao severozapadni zaliv Crvenog mora s Nilom, a time i sa

Sredozemnim morem. Kanal je više puta bio zapušten i ponovno

obnavljan, i u vreme faraona i za vreme rimske i bizantinske

vladavine, kao i u prvo vreme arapske, sve do godine 776., kada

ga je kalif Aben Jafar naredio da se zatrpa iz nekih verskih razloga.

U Novom veku su kroz vekove traženi putevi za Indiju. Nađen je

put oko Afrike, što je bio veliki događaj u tadašnjem pomorstvu, ali

je put bio dugačak i pun opasnosti. Kasnije, početkom 19. veka,

došlo se na misao, da se uska prevlaka izmedu Afrike i Azije

prokopa. Na tom planu polovinom prošlog veka radio je uporni

francuski diplomata u Kairu Lesseps, kome je tadašnji egipatski

potkralj Muhamed Said dao koncesiju, da u tu svrhu osnuje

društvo. Ferdinand de Lesseps započeo je radove na iskopavanju

kanala 25. IV 1859, a prema projektu austrijskog inženjera Aloisa

Negrelija. Kanal je prvobitno bio 8 m širok, sa širinom dna od 22

m, ali je postepeno proširivan i produbljivan. Medunarodnom

konvencijom sklopljenom u Carigradu 29, X 1888, kanal je

slobodan i otvoren svima u miru i ratu, Kanalom je upravljala

Compagnie Universelle de Canal Maritime de Suez, sa sedištem u

Parizu, kojoj je koncesija istekla 17. XI. 1968.godine. Egipat, je 26.

VII. 1956.godine proglasio nacionalizaciju kanala. U VI mesecu

1968, vlada je s drustvom sklopila nagodbu kojom se obavezuje

da će se kroz 6 godina plaćati ošteta od 28 mil. funti sterlinga

godišnje. Kao posledica izraelsko-arapskih ratova, Suecki kanal bio

je zatvoren za sav promet od 3.XI.1956, do 10.IV.1957, i od

6.VI.1967. do 5.VI.1975. Egipatsko-izraelskim sporazumom o

Sinaju i Sueckom kanalu, sklopljenom u Ženevi (4.IX.1975),

priznato je pravo prolaska kroz Sueski kanal svim izraelskim

brodovima, kao i teretima što prolaze iz Izraela ili su na putu za

Izrael.

Prosečni godišnji promet kroz kanal iznosi 250 miliona. t.

Sadasnje plovidbene mogućnosti

zasnivaju se na sledećim tehničkim

osobinama:

-dužina puta Bur Sa"id –

Bur Tawfiq 104,5 NM

-dužina kanala Bar Sa"ld –

Bur Tawfiq 87,7 NM

-dužina kanala Bar Sa"id –

AI Isma'TlTya 42,4 NM

-dužina kanala AI Isma'ilTyah –

Bur Tawfiq 5,3 NM

-dužina dvostrukih prolaza u kanalu

5,9 NM

-širina kanala 300 do 350 m

-širina kanala izmedu plutača 180 m

-maksimalno dozvoljena gazivost broda 16 m

-maksimalno dozvoljena brzina broda 14 km/h

Glavne luke su Allskandariyah, Bur Sa"id i As Suways,

Trgovačka mornarica je imala 422 broda s ukupno 1.484.890 dwt;

od toga 46 tankera nosivosti 98.141 t (1986).

Ukupna dužina putne mreže iznosila je 30.069 km (1983): bilo

je registrovano 597.869 putničkih automobila i 227.224 kamiona i

autobusa (1984).

Ukupna dužina železničke mreže iznosila je 4.346 km (1984);

ostvareno je 24.103 miliona putničkih km i 2.597 miliona teretnih

km t (1984)

Međunarodni aerodromi su AI Qahirah, AI Iskandariyah, AI

Uqsur, Sawhag i Marsa Matruh; ostvareno je 4.385 miliona

putničkih km i 88.243 miliona teretnih km t (1984).

Godine, 1983. ostvaren je turistički promet od 285 miliona US

$; Egipat je posetilo je ukupno i 560.460 turista (1984). Danas je

broj turista znatno veći zahvaljujući razvijenijoj putnoj mreži i

kvalitetu usluga koji se pružaju u hotelima duž sredozemne obale i

nekih većih gradova.

Istorijsko blago Egipta je veliko i zato turisti prosto hrle u

prestonicu stare Egipatske civilizacije da vide piramide vladara IV

dinastije (Keops, Kefren, Mikerinos) koje vrhunska ostvarenja

Egipatske arhitekture, zatim svingu, mumije, pećinske grobove,

hijeroglife........

Perspektive novog Egipta

Odmah nakon izvršene revolucije godine. 1953. izdan je zakon

o agrarnoj reformi, po kojem je 1/12 agrarnog stanovništva dobila

zemlju. Ali, time je samo načeto pitanje pravedne podele zemlje,

jer je agrarni maksimum ostao u prvo vreme iz raznih razloga

velik, i iznosio je 200 fedana ili oko 80 ha. Da se zadovolji još

jedan deo agrarnih interesenata, ide se za tim, da se stvore nove

obradive površine osvajanjem delova pustinje, pogodne za

navodnjavanje. Izrađen je plan, da se 400.000 ha pustinje na pola

puta izmedu Kaira i Aleksandrije pretvore u plodno tlo.

U toku od 15 godina nastaće na tom mestu nova provincija,

koja je dobila ime EI Tahir - Oslobodenje. U njoj će moći živeti

milijon ljudi. Pustinja je već 1953. postala veliko gradilište, pa se

postepenim osvajanjem pustih krajeva vrši i naseljavanje mladih i

zdravijih felaha, koji pre doseljenja moraju završiti kurs iz

poljoprivrede.

Postoji drugi plan. Brane na Nilu zadržavaju samo 10% vode

Nila, a ostala voda odlazi beskorisno u more. Da se dobiju sto veće

količine vode za navodnjavanje, započela je nedavno nedaleko od

stare brane kod Asuana gradnja nove brane Sad-el-Ali (Velika

brana), koja će zadržavati 150 milijardi kubnih metara vade, dakle

30 puta više nego dosadašnja kod Asuana. Brana bi trebala da

bude završena za 20 godina, pa bi se tada mogla povećati

površina obradive zemlje Egipta za 40%.

Uz planove osvajanja pustinjskih površina, postoje planovi i za

podizanje industrije i za elektrifikaciju. Nacionalno veće proučava

mogućnost za podizanje jedne veće železare, koja bi proizvodila

godišnje oko 220.000 tona gvožđa i čelika. Planira se i podizanje

fabrike jute, papira, električnih kablova, gume, ulja, i dr. Brana

Sad-el-Ali ne će zaustavljati vodu samo za navodnjavanje, već će

omogućiti da se izgradi veliki hidroenergetski sistem od 8

hidroelektrana, koje će davati 425 milijardi kilovat sati godišnje

dok današnja proizvodnja iznosi 2,5 milijardi. Postepenim

dobijanjem elektroenergije moći će se podizati industrija i

povećati eksploatacija rudnih bogatstava zemlje.

Izgradnjom naftovoda Suez-Kairo moći će se u Kairu podići

predviđena rafinerija s kapacitetom od milijon tona godišnje, a

predviđena je izgradnja rafinerije u Suezu, s kapacitetom od 1,5

milijona tona, dok će dosadašnja povećati kapacitet na 300.000

tona nafte. Vojnoj industriji posvećuje se naročita pažnja, pa će ta

industrija biti prilagođena i za izradu artikala za civilne potrebe. S

obzirom na važni geografski položaj Egipta, potrebna je izgradnja

većeg broja aerodroma, koji će donositi veliku korist. Aerodromi

će se izgraditi u Aleksandriji, Port Saidu, Matruhu, Asuanu i jos

nekim gradovima. Postoje planovi za izgradnju puteva,

elektrifikaciju željeznica, modernizaciju luka u Aleksandriji i Port

Saidu, izgradnju bolnica, zdravstvenih, higijenskih i socijalnih

ustanova, izgradnju vodovoda u egipatskim selima, stanova i.t.d.

Izvršenju tih radova pristupa se planski, poziva se domaci i strani

kapital, da učestvuje u izgradnji, pa su u tu svrhu izdani propisi o

mogućnosti iznošenja iz zemlje profita dobijenog na uloženi

inostrani kapital.

U Egiptu je do revolucije bilo 70% nepismenih. Tek nakon

sprovedene revolucije uvedeno je obavezno školovanje za svu

decu, pa se naročita briga poklanja gradnji škola i obrazovanju

učiteljskog kadra.

Jednom rečju čini se sve da se zemlja podigne iz privredne i

kulturne zaostalosti.

Literatura

1. Mala Enciklopedija Sveta,¨Prosveta¨, opšta

enciklopedija, četvrto izdanje, Beograd 1986, grupa

autora

2. Atlas Seta, jugoslovenski leksikografski zavod

¨Miroslav Krleža¨ šesto izdanje, Zagreb 1988, grupa

autora

3. Nova LAUROUSSE Enciklopedija, JRJ Zemun 1999,

grupa autora

4. Pomorska Enciklopedija, Leksikografski zavod

FNRJ Zagreb 1955, grupa autora

5. Geografija Sveta, ¨Sloga¨, drugo izdanje, 1958,

grupa autora