MAKROEKONOMIA 2 Wykład 12. Konsumpcja w badaniach

empirycznych. Równoważność ricardiańska.

dr Dagmara Mycielska

dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak

Plan wykładu

• Wyjście poza podstawowe modele konsumpcji…

• Konsumpcja w badaniach empirycznych.

• Hipoteza neutralności (równoważności) ricardiańskiej.

2

Pokusa natychmiastowej gratyfikacji

• Teorie od Fishera do Friedmana zakładają, że

konsumenci są racjonalni i dążą do zmaksymalizowania

użyteczności. Ale czy konsumenci rzeczywiście są

racjonalni?

• Konsumenci sami przyznają, że nie podejmują decyzji

racjonalnie.

• W wielu badaniach ponad połowa konsumentów

przyznaje, że nie oszczędza wystarczająco dużo na

poczet przyszłej emerytury.

• David Laibson: Pokusa „natychmiastowej gratyfikacji” –

konsumenci wola natychmiastową przyjemność, niż

(nawet) dużo większą użyteczność dóbr w przyszłości,

• http://www.nber.org/reporter/fall05/laibson.html

3

Pokusa natychmiastowej gratyfikacji

1. Czy wolisz

(A) czekoladę dzisiaj

czy

(B) dwie czekolady jutro?

2. Czy wolisz

(A) czekoladę za 100 dni

czy

(B) dwie czekolady za 101 dni?

W badaniach, większość odpowiedziała (A) na pytanie 1. i

(B) na pytanie 2.

4

Konsumpcja w badaniach

ekonometrycznych • Olbrzymia ilość badań.

• Wahania konsumpcji są mniejsze niż wahania dochodu

bieżącego.

• Konsumpcja i dochód w ciągu życia są rosnące, aż do

osiągnięcia pewnego wieku (ok. 40-50 lat), potem

zaczynają maleć.

• Dużo badań pokazuje, że konsumenci nie zachowują się

zgodnie z LCH i PIH.

• Na przykład: Parker J. (1999) „ The reaction of household

consumption to predictable changes in social security taxes”,

American Economic Review, nr 89(4), s. 959-973

5

Parker (1999)

• Zgodnie z PIH, oczekiwane zmiany dochodu nie mają

wpływu na konsumpcję.

• Dane dla gospodarstw domowych, USA, 1980-1993.

• Badany był wpływ w pełni oczekiwanych zmian dochodu

(podatek Social Security).

6

Parker (1999)

• Podatek Social Security: 7% aż do osiągnięcia pewnego,

maksymalnego dochodu.

• Dwa źródła zmian:

• Zapowiadane zmiany w stopie opodatkowania

• Kiedy gospodarstwo domowe osiąga maksymalny poziom

opodatkowanego dochodu płaca wzrasta, bo podatek SS nie jest

odprowadzany.

• Hipoteza zerowa: konsumpcja nie powinna reagować na

te w pełni przewidywalne zmiany

• Wynik: konsumpcja silnie reaguje na te zmiany;

konsumpcja nie jest wyrównywana przez konsumentów.

7

Browning i Collado (2001)

Browning, Collado (2001) „The response of expenditures

to anticipated income changes: Panel Data Estimates”

AER, nr 91(3)

• Większość hiszpańskich pracowników dostaje

automatyczny bonus w czerwcu i grudniu.

• Ścieżki konsumpcji dla pracowników dostających bonus

oraz tych, którzy go nie dostają, są nie do odróżnienia.

• Zmiany dochodu badane przez Parkera są małe, więc

brak wygładzenia konsumpcji powoduje małą stratę

użyteczności. Zmiany badane przez Browining i Collado

są duże i odejście od wyrównywania konsumpcji

spowoduje duże zmiany użyteczności.

8

Hipoteza neutralności ricardiańskiej

• Zgodnie z tradycyjnym podejściem obniżeniu podatków i

wzrostowi deficytu budżetowego towarzyszy wzrost

konsumpcji, ponieważ rośnie dochód rozporządzalny

gospodarstw domowych.

• Alternatywne podejście, zwane

równoważnością/neutralnością ricardiańską, kwestionuje

ten wniosek.

• Racjonalny i patrzący w przyszłość konsument rozumie,

że bieżące zadłużanie się rządu oznacza wzrost

podatków w przyszłości. Konieczność spłaty zadłużenia

rządu po prostu przesuwa się w czasie. A jak to wpływa

na konsumpcję?

9

Hipoteza neutralności ricardiańskiej -

intuicja Wyobraźmy sobie, że wydatki rządowe pozostają

niezmienione, ale rząd redukuje podatki. Czy planowana

konsumpcja musi ulec zmianie?

• Dzisiejszy dochód do dyspozycji rośnie, ale jednocześnie

obniża się oczekiwany dochód do dyspozycji w

przyszłości.

• Racjonalni konsumenci spodziewając się wzrostu

podatków w przyszłości, nie zwiększą bieżącej

konsumpcji, tylko oszczędności (tymczasowy wzrost

dochodu do dyspozycji zwiększy oszczędności).

• Obniżka podatków nie ma wpływu na całkowity dochód do

dyspozycji (sumę bieżącego i przyszłych okresów), a więc

nie ma wpływu na wielkość konsumpcji!

10

Hipoteza neutralności ricardiańskiej

• Dla danego poziomu (i rozłożenia w czasie) wydatków

rządowych, sposób finansowania tych wydatków nie ma

znaczenia: konsumpcja i całkowite oszczędności

pozostają bez zmian.

• Finansowanie wydatków publicznych podatkami i

finansowanie długiem są równoważne, bo finansowanie

długiem wyłącznie „przesuwa” podatki na przyszłość.

11

Hipoteza neutralności ricardiańskiej

•

12

Hipoteza neutralności ricardiańskiej

•

13

Hipoteza neutralności ricardiańskiej w

badaniach

14

Hipoteza neutralności ricardiańskiej w

badaniach • Kolasa i Liberda (2015), „Determiants of saving in Poland:

Are they different from those of other OECD countries?”,

Eastern European Economics, nr 53(2), s/ 124-148

15

Hipoteza neutralności ricardiańskiej w

badaniach

16

Hipoteza neutralności ricardiańskiej w

badaniach

17

Podsumowanie

• Keynes: konsumpcja zależy przede wszystkim od

bieżącego dochodu.

• Nowsze teorie: konsumpcja również zależy od:

• oczekiwanego przeszłego dochodu

• bogactwa

• stopy procentowej

• Wątpliwości: znaczenie ograniczeń płynności i czynników

psychologicznych.

18

Koniec

Dziękuję i zapraszam za tydzień!

19