1

Prawa Pacjenta

Pogorzelica 2010

Maria Matusiak

2

„Prawa pacjenta określają szczególne stosunki, które istnieją pomiędzy pacjentem a instytucją lub osobą świadczącą usługi medyczne, czy usługi zdrowotne”.

Według WHO

3

1. Z faktu, uzależnienia pacjenta od podmiotu sprawującego nad nim opiekę,

2. Potrzeby zapobiegania nadużyciom pacjent-pracownik medyczny,

3. Ze względu na doświadczenia medyczne i biomedyczne na ludziach oraz transplantacje,

4. Paternalistyczny model relacji pracownik ochrony zdrowia-pacjent,

5. Współodpowiedzialność pacjenta za własne zdrowie.

Zdefiniowanie praw pacjenta wynika

4

Rozwój historyczny praw pacjenta.

StarożytnośćPierwszy oficjalny dokument

dotyczący praw pacjenta został wydany w 1793 roku, nosił nazwę Narodowa Konwencja Rewolucji Francuskiej – 1793 r.

5

Rozwój historyczny praw pacjenta.

Duże zainteresowanie prawami człowieka było reakcją na rozmaite nadużycia medycyny III Rzeszy w czasie II Wojny Światowej (chodzi tu przede wszystkim o nieludzkie eksperymenty medyczne, ludobójstwo). Powstało wiele deklaracji praw człowieka. Wyodrębniły się z praw człowieka.

Lata 60 i 70 minionego stulecia – ruch praw obywatelskich, praw kobiet i praw konsumenckich.

Prawa pacjenta można odnieść do dwóch poziomów relacji:

1. Relacja pacjent-władza publiczna- prawa mają charakter praw zbiorowych i odnoszą się w szczególności do zapewnienia opieki zdrowotnej oraz równego dostępu do świadczeń zdrowotnych. Nakładają na władzę publiczną społeczne zobowiązania.

6

Prawa pacjenta można odnieść do dwóch poziomów relacji:

2. Relacja pacjent- świadczeniodawca- prawa mają charakter praw indywidualnych i odnoszą się do faktu samostanowienia i samodecydowania każdej osoby, do jej godności i nienaruszalności.

7

8

Regulacje praw pacjenta w dokumentach międzynarodowych

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948)

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950)

Europejska Karta Socjalna (1961) Europejska Karta Praw Pacjenta (2002)

9

WHO – prawa człowieka i zakres wartości, które powinny się znajdować w systemie ochrony zdrowia każdego kraju

Poszanowanie godnościSamostanowienieNietykalność fizyczną i psychiczną osobyPrywatnośćDążenie do osiągnięcia najlepszego stanu

zdrowiaPrawo do ochrony zdrowia

10

Źródła praw pacjenta

1.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

2.Ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z 1995 roku,

3.Ustawa o swiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze srodkow

4.Ustawa o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008r. (Dz. U. Nr 52 poz.417 z 2009 r.)

11

Ustawa o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008r. (Dz. U. Nr 52 poz.417 z 2009 r.)

Obowiązuje od 5 czerwca 2009 r.W celu ochrony praw pacjenta ustanawia

się Rzecznika Praw Pacjenta02 października 2009 r. Premier Donald

Tusk powołał na stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta Panią Barbarę Kozłowska, dotychczasowego Rzecznika w Biurze Praw Pacjenta przy MZ.

Rzecznik jest centralnym organem administracji rządowej- postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych praw pacjenta- występowanie do właściwych organów z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej- opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o prawach pacjenta

12

Prawa pacjenta1. prawo do świadczeń zdrowotnych:- świadczenia odpowiadające wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej- kolejność dostępu do świadczeń- konsylium lekarskie- opinia innej pielęgniarki-natychmiastowe uzyskanie świadczenia w przypadku zagrożenia zdrowia i życia- świadczenia udzielane z należytą starannością

13

Prawo do informacji1. pacjent małoletni po 16 r. ż. – przystępnainformacja o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych2. pacjent do 16 r. ż. – informacja w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego3. uzyskanie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia pacjenta4. informacja o prawach pacjenta5. informacja o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot

14

Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych- obowiązuje także po śmierci pacjenta

15

Prawo pacjenta do tajemnicy informacji

Nie stosuje się gdy:- tak stanowią przepisy odrębnych ustaw- zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia pacjenta lub innych osób- pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy- zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innym osobom wykonującym zawód medyczny, uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń Prawo pacjenta do tajemnicy informacji16

Prawo pacjenta do wyrażania zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych- wyrażenie zgody lub jej odmowa po uzyskaniu informacji - w przypadku zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko pacjent wyraża zgodę na piśmie

17

Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta- obejmuje także prawo do umierania w spokoju i godności- przy udzielaniu świadczeń może być obecna osoba bliska- przy udzielaniu świadczeń mogą być obecne inne osoby niż udzielające świadczeń wtedy gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia.

18

Prawo do dokumentacji medycznej- dane zawarte w dokumentacji podlegają ochronie- określa dane jakie powinna zawierać dokumentacja medyczna- prawo dostępu do dokumentacji ma szereg podmiotów- określa sposób udostępnienia dokumentacji - okres przechowywania dokumentacji

19

Prawo pacjenta do zgłaszania sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarskiego- jeżeli opinia ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z innych przepisów- sprzeciw wnosi się do Komisji Lekarskiej w ciągu 30 dni od dnia wydania opinii albo orzeczenia o stanie zdrowia pacjenta

20

Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego- kontakt osobisty, telefoniczny lub korespondencyjny z innymi osobami- dodatkowa opieka pielęgnacyjna- ponosi koszty tej opieki jeżeli skutkuje ona kosztami poniesionymi przez zakład

21

Prawo do opieki duszpasterskiej

- w sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia lub zagrożenia życia zakład jest obowiązany umożliwić pacjentowi kontakt z duchownym- koszty tej opieki ponosi zakład

22

Prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie- koszty tego świadczenia ponosi zakład

23

„Zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka, a ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków państwa.”

24

Regulacje prawne

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego(1994 r.)

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w dziedzinie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (1996 r.)

25

Regulacje prawne

Roz. Ministra Sprawiedliwości w sprawie kontroli przestrzegania praw osób z zaburzeniami psychicznymi przebywających w szpitalach psychiatrycznych i domach pomocy społecznej (1995 r.)

Roz. MZiOS w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego (1995 r.)

26

Regulacje prawne

Roz. MZiOS w sprawie wykazu świadczeń zdrowotnych wzmagających odrębnej zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego (1995 r.)

27

Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego (ustawa z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego – Dz. U. Nr 111, poz. 535 z póź. zm.)-przyjmuje skargi pacjenta przebywającego w szpitalu psychiatrycznym, rodziny pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej faktyczną opiekę nad pacjentem- udziela pomocy pacjentowi wypisanemu ze szpitala, jeżeli skarga została złożona w trakcie pobytu pacjenta w szpitalu, a procedura rozpatrzenia nie została zakończona- prowadzi działalność informacyjno-edukacyjną

28

Skargi zgłoszone do Rzeczników Praw pacjenta Szpitali Psychiatrycznych w 2009 r.

Zakres skarg – łącznie 9340- przymusowe przyjęcie- postępowanie sądowe- godność i intymność- dokumentacja medyczna- brak dostępnej dla pacjentów informacji

w szpitalu

29

Dolnośląskie 820

Lubuskie 1068Łódzkie 462

Małopolskie 1019

Mazowieckie 1092Podkarpackie 365

Pomorskie 1565

Podlaskie 602

Śląskie 914Świętokrzyskie 170

Warmińsko-mazurskie 181

Wielkopolskie 328

Zachodniopomorskie 509Kujawsko-pomorskie 245

30

31

Przyczyny trudności w realizacji Praw Pacjenta

Niedostateczna wiedza personelu medycznego,

Niewystarczająca wiedza ubezpieczonych,

Paternalistyczna postawa pracowników ochrony zdrowia,

Oczekiwania pacjentówRoszczeniowa postawa pacjentów

32

„ Pacjent, który winien znajdować się w centrum zainteresowania opieki zdrowotnej, poprzez chorobę popada w słabość i uzależnienie, ze względu na to wymaga specjalnej ochrony.”Marek Balicki

35

Dziękuję za uwagę.