Pravo u PS Predavanja 20005

Pravo u poštanskom saobraćaju – predavanja (2005.god.)

PRAVO U POŠTANSKOM SAOBRAĆAJU

- prvi deo -

1. Pojam poštanskog prava

Pravni sistem jedne države čine sve važeće (pozitivne) opšte norme raspodeljene i sjedinjene u pravne grane kao najviše elemente pravnog sistema. Pozitivno pravo znači da je to pravao važeće, da se to pravo primenjuje (pozitivno = važeće).

Pravni sistem SCG obuhvata uglavnom sledeće pravne grane:

- ustavno pravo

- upravno pravo

- porodično pravo

- građansko i stvarno pravo

- krivično pravo

- sudsko pravo (krivično i građansko procesno pravo)

- radno pravo

- poslovno pravo

- međunarodno pravo (koje se uobičajeno deli na međunarodno javno pravo i međunarodno privatno).

Ustavno pravo je osnovna grana svakog pravnog sistema pa i našeg jer svojim normama reguliše osnove društveno-ekonomskog političkog sistema zemlje. S tim u vezi ustavno pravo reguliše takođe osnovne institucije vlastiu državi-skupštinu države, funkcije predsednika republike i vlade itd.

Upravno (administrativno) pravo sadrži pravne norme koje regulišu organizaciju i delatnosti državne uprave a zatim i odnose između tih organa i građana.

primer: za organ uprave je vojni odsek (odlaganje vojne obaveze, vojnog roka); republička uprava javnih prihoda (regulisanje plaćanja poreza)

Porodično pravo je grana prava koja reguliše brak kao pravnu instituciju, odnos roditelja i dece, institute starateljstva i usvajanja...

strana 1


Građansko pravo reguliše robno-novčane odnosno imovinske odnose dok stvarno pravo reguliše deo tih imovinskih odnosa koji imaju za predmet stvari.

Krivično pravo je grana prava u okviru koje su sakupljene sve pravne norme o krivičnim delima i sankcijama za njihovo izvršenje.

Sudsko pravo ovuhvata pravne norme koje se odnose na organizaciju i delatnost pravosudnih organa (parnični sudski postupci, krivični i izvršni).

Radno pravo je grana prava čije norme regulišu zasnivanje i prestanak radnog odnosa, prava radnika iz radnog odnosa (zarade, odnori, odsustva), kao i zaštitu tih prava pred arbitražama i sudovima.

Poslovno pravo reguliše odnose u robnom prrometu između pravnoh lica pre svega između preduzeća.

Međunarodno javno pravo reguliše pravne odnose između država kao subjekata prava dok međunarodno privatno pravo reguliše odnose između fizičkih i pravnih lica.

primer: za međunarodno javno -> ženevske konvencije (pravilo ratovanja)

za međunarodno privatno -> reguliše poslove i materiju nasleđivanja između lica različitih država, različitog državljanstva

Poštansko pravo predstavlja posebnu granu saobraćajnog prava gde još spadaju i drumsko, pomorski, vazduhoplovno, železničko i neka druga prava... Međutim, poštansko pravo kao i ostale grane saobraćajnog prava sadrži i elemente građanskog, obligacionog i poslovnog prava.

2. Unutrašnje i međunarodno poštansko pravo

Poštansko pravo se uobičajeno deli na unutrašnje i međunarodno poštansko pravo.

Unutrašnje poštansko pravo predstavlja skup pravnih propisa kojim se reguliše funkcionisanje poštanskog saobraćaja i vršenje poštanskih usluga unutar zemlje. Funkcija poštanskog saobraćaja se sastoji u brzom i efikasnom obavljanju poštanskih usluga u skladu sa Zakonom o Pošti Republike Srbije i opštim uslovima za vršenje poštanskih usluga.

Međunarodno poštansko pravo reguliše međunarodni poštanski saobraćaj i odnose koji se javljaju u vezi sa vršenjem međunarodnih poštanskih usluga. U međunarodnom poštanskom pravu se kao subjekt prava pojavljuje najčešće POŠTANSKA UPRAVA koja za račun svoje zemlje vrši međunarodni poštanski saobraćaj, štiti prava korisnika poštanskih usluga koja su ugovorena na njenom području.

strana 2


Međunarodno poštansko pravo je u toku svog postupka razvoja od ranije fakultativnog (neobavezujućeg) poprimilo obavezujući (kuperativni) karakter.

Što se tiče odnosa međunarodnog i unutrašnjeg poštanskog prava, njega ustav SPS-a (SVETSKI POŠTANSKI SAVEZ) reguliše na sledeći način: "ODREDBE AKATA SAVEZA NE DIRAJU U ZAKONODAVSTVO SVAKE ZEMLJE ČLANICE NI U ČEMU ŠTO NIJE IZRIČITO PREDVIĐENO TIM AKTIMA". Kongresi SPS-a se održavaju svake pete godine (Bukurešt 2004. god; Peking 1999. god; Seul 1994. god.).

Osnovne sankcije u međunarodnom poštanskom (pravu) saobraćaju su arbitražne presude i prekid saobraćaja sa nekom od zemalja članica SPS-a. Kako se međunarodno poštansko pravo pre svega zasniva na opšte priznatoj koristi i nužnosti mrđunarodne saradnje to prekid poštanskog saobraćaja predstavlja kolektivnu saklviju sa veoma teškom posledicama po zemlju prekršioca. Što se arbitražnih presuda tiče, one su obavezne za protivničku stranu ako jedna strana u sporu postavi zahtev da se nastali spor reši putem arbitraže. Nadležnost arbitraže je ograničena jer obuhvata samo sporove oko primene normi i tumečanja akata SPS-a. Izvršenje arbitražnih presuda ne počiva na klasičnoj državnoj prinudi već na autoritetu i ugledu arbitraža.

3. Predmet poštanskog prava

Poštanskim pravom uređuje se obavljanje poštanskih usluga. Poštanske usluge su usluge koje obuhvataju prijem, prenos i uručenje poštanskih pošiljaka. Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga iz 2002. god, pod poštanskih ulsugama podrazumevaju sve usluge koje se vrše u poštama. U zavisnosti os načina vršenja, sadržaja , vrednosti dimenzija, mase, načina pakovanja, brzine prenosa poštanske usluge se dele na:

- pismonosne usluge (pismo, dopisnica, tiskovina (hrvatski naziv)-štampana stvar, sekogram-pošiljka za slepe, M vreća, elektronsko saopštenje...)

- paketske usluge

- ekspres usluge

- usluge novčanog poslovanja

- posebne usluge (preporučena pošiljka, vrednosna pošiljka, uputnica, otkupna pošiljka, avionska pošiljka, pošiljka sa povratnicom, sudsko pismo i pismo po upravnom i prekršajnom postupku, izdvojeni paket...)

strana 3


- dopunske usluge (po zahtevu pošiljaoca, primaoca i po službenoj dužnosti)

- usluge po posebnim ugovorima i ostale usluge.

Poštansko pravo reguliše takođe i problematiku uručenja, dostave i isporuke pošiljaka, rokove za prenos pošiljaka kao i reklamacioni postupak po zahtevu korisnika poštanskih usluga i naknaku štete po tom osnovu.

Poštanske usluge vrše se po pravilu na osnovu ugovora o pristupanju (ATHEZIONI UGOVORI). To znači da pravo na korišćenje poštanskih usluga predstavlja jedno opšte pravo zagarantovano svim korisnicima poštanskih usluga pod jednakim uslovima. Istovremeno ugovori o pristupanju se odlikuju tim što njihovu sadržinu u potpunosti određuje svojom voljom jedan subjekat (ekonomski superioran) naspram koga stoji masa korisnika (kupaca) kojima praktično preostaje samo da ugovoru "pristupe" jer inače ne bi mogli zadovoljiti raznovrsne, često elementarne potrebe. Ovi ugovori se naročito praktikuju u oblasti transporta, korišćenja električne energije, u poštanskom saobraćaju, i komunalnih usluga (gradska čistoća, vodovod...)

4. Univerzalne poštanske usluge

Zakon o pošti republike Srbije iz februara 2005. godine deli poštanske usluge na UNIVERZALNE i REZERVISANE.

Univerzalna poštanska usluga predstavlja skup poštanskih usluga koje se pružaju korisnicima u kontinuitetu na celoj teritoriji republike Srbije u okviru propisanog kvaliteta po pristupačnim cenama i pod jednakim uslovima za sve korisnike bez diskriminacije. Univerzalna poštanska usluga u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju obuhvata:

1. prijem, prenos i uručenje pismonosnih pošiljaka mase do 2kg

2. prijem, prenos i uručenje paketa mase dp 10 kg u unutrašnjem poštanskom saobraćaju i do 20 kg u međunarodnom saobraćaju.

3. prijem, prenos i uručenje uputnica

4. prijem, prenos i uručenje sekograma do 7 kg.

Najmanje i najveće dimenzije pošiljaka moraju biti u skladu sa Međunarodnim propisima SPS-a.

Rezervisane poštanske usluge su usluge koje država garantuje javnom poštanskom operatoru kao ekskluzivna prava u okviru određanog

strana 4


limita po masi i ceni. Javni poštanski operator je davalac univerzalne poštanske usluge i ima ekskluzivno pravo na vršenje rezervisanih usluga.

5. Pojam izvora prava

Skup pravnih normi jedne države čini njeno pravo. Pravne norme se sastoje iz 2 elementa: dispozicije i sankcije.

Dispozicija je formulisano pravilo ponašanja u kome se izraćava interes države koji treba ostvariti odnosno zaštititi. Ona se izražava kao zapovest koja se upućuje subjektu prava (fizičko ili pravno lice) koji treba tu zapovest da izvrši. Subjekt mora primeniti DISPOZICIJU jer će se u protivnom na njega primeniti sankcije.

U sankciji se određuju prinudna mera koja će se primeniti protiv prekršioca dispozicije pravne norme. Zbog toga se SANKCIJA kao element pravne norme odnosi i na nadležnog državnog organa koji treba da je primeni i na onoga ko je prekršio dispoziciju.

primer: zabrenjeno je ubiti čoveka -> to je jedna dispozicija, ukoliko se ona prekrši, primenjuje se kazna (SANKCIJA), koja može da varira do 40 godina zatvora; smrtna kazna je ukinuta!

Pravne norme se stvaraju pravnim aktima. Pravni akti mogu biti: opšti i pojedinačni.

Opšti pravni akti su takvi akti kojima se stvaraju i koji sadrže opšte pravne norme. Opšti pravni akti se drugačije zovu izvori prava. Oni se tako nazivaju jer iz njih "izviru" pojedinačni akti sa pojedinačnim pravnim normama.

Izvori prava su sređeni hijerarhijski. Naime, postoje niži i viši izvori prava. Prema načelu zakonitosti, niži izvori prava moraju biti u saglasnosti sa višim i iz njih "izviru". Na taj način u svakoj državi se stvara jedna hijerarhija pravnih normi i akata. Na vrhu te hijerarhijske lestvice, nalazi se najviši opšti pravni akt - USTAV, a ustavne odredbe se dalje kompletizuju zakonom.

Na osnovu zakona donose se drugi propisi i opšti pravni akti niže pravne snage od zakona kojima se uređuju pojedina pitanja iz društvenih odnosa, tzv. PODZAKONSKI PRAVNI AKTI – uredbe, naredbe, pravilnici, itd. Na osnovu ustavnih i zakonskih odredbi i odredbi drugih opštih akata kao i na osnovu odredbi opštih akata preduzeća i ustanova (statuti i pravilnici)

strana 5


donose se pojedinačni akti (odluke, rešenja, presude...) kojima se regulišu konkretni slučajevi iz različitih oblasti društvenih odnosa.

6. Izvori unutrašnjeg poštanskog prava

U skladu sa podelom poštanskog prava na unutrašnje i međunarodno poštansko pravo, postoji i podela izvora poštanskog prava koji se primenjuju u unutrašnjem poštanskom saobraćaju i na izvore međunarodnog poštanskog prava. Za ugovor o poštanskim uslugama u unutrašnjem poštanskom saobraćaju SCG kao izvor prava najznačanjiji je ZAKON. Po pravnom značaju odmah posle zakona dolaze Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga i cenovnike poštanskih usluga (tarife) kao i drugi opšti akti poštanskih preduzeća kojima se se uređuje funkcionisanje poštanskog saobraćaja i vršenje poštanskih usluga a koji imaju uticaja na ugovorne odnose pošte i korisnika.

Pod pojmom zakona podrazumevamo savezne i republičke zakone kojima se regulišu pravni odnosi pošte i korisnika poštanskih usluga u našem pravu. Do danas su doneta 3 pravna zakona (savezna) iz ove oblasti, i to:

1. ZAKON O PTT USLUGAMA, donet 1986. godine (zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja)

2. ZAKON O SISTEMIMA VEZA, donet 1989. godine

3. ZAKON O UDRUŽUVANJU U ZAJEDNICU JUGOSLOVENSKIH PTT-A, donet 1978. god. (Zakon o zajednici JP PTT).

Međutim, ova 3 zakona nemaju isti značaj za pravne odnose pošte i korisnika poštanskih usluga u našem pravu.

Za pravne odnose pošte i korisnika najznačajniji je ZAKON O PTT USLUGAMA jer samo taj zakon ima za predmet regulisanje tih pravnih odnosa. Ostala dva savezna zakona regulišu statusnu i organizaciono-tehničku materiju PTT saobraćaja.

Što se tiče Republičkih zakona i Srbija i Crna Gora su donele svoje zakone o sistemima veza, a vlada Republike Srbije je donela i veliku odluku o davanju saglasnosti na odluku o organizovanju javnog preduzeća PTT Srbija kao holdinga i odluku o osnivanju preduzeća za telekomunikacije "Telekom Srbija". Vlada Republike Srbije je aprila 2002. godine donela

strana 6


Nacrt zakona o pošti republike Srbije, sa namerom da ovaj zakon kada bude izglasan u Republičkoj Skupštini zameni savezni zakon o PTT uslugama iz 1986. godine i pojedine odredbe Republičkog zakona o sistemima veza iz 1991. god.

U članu 2. Zakona o pošti se kaže: "Poštanske usluge se obavljaju na osnovu ugovora u skladu sa uslovima koji su utvrđeni zakonom, opštim uslovima za vršenje poštanskih usluga aktima poštanskih operatora, kao i na osnovu ratifikovanih (potvrđenih) međunarodnih konvencija i drugih međunarodnih akata". i dalje: "Poštanske usluge se vrše po pravilu na osnovu ugovora po pristupanju". (Zakon o poštanskih uslugama RS 2005.) Pravilo: Uzmi ili ostavi!

Drugi pravni akt koji po pravnom značaju dolazi odmah posle zakona o poštanskim uslugama su opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga. Opštim uslovima za vršenje poštanskih usluga se uređuju jedinstveni uslovi pod kojima će poštanska preduziće vršiti pojedine vrste poštanskih usluga i uređuje postupak za ostvarivanje međusobnih prava i obaveza poštanskih preduzeća i korisnika poštanskih usluga u vezi sa vršenjem odnosno korišćenjem poštanskih usluga u skladu sa Zakonom o poštanskim uslugama

Sada su važeći Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga i nomenklatura poštanskih usluga od 23. septembra 2002. god. koji je utvrdio Upravni odbor zajednice jugoslovenskih PTT-a. "Odredbe opštim uslova primenjuju se i na vršenje poštanskih usluga u međunarodnom poštanskom saobraćaju ako međunarodnim ugovorima nije drugačije određeno" (član 1. opštih uslova iz 2002. godine). Odredbama ovih opštih uslova delimično su izmenjeni Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga iz 1998. god. i to u delu koji se odnosi na poštanske usluge (uvođenje ekspres usluga, M vreće, i drugo...)

Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga moraju biti u skladu sa Zakonomo o poštanskim uslugama i odredbama drugih zakona koji se odnose na poštanski saobraćaj. Ovo je veoma važno istaći jer se radi o aktu poštanskih preduzeća koja ona samostalno utvrđuju i donose.

Odnos opštih uslova za vršenje poštanskih usluga i nomenklature poštanskih usluga je takav da se u nomenklaturi poštanskih usluga utvrđuju sve poštanske usluge koje je pošta dužna da vrši na čitavoj teritoriji zemlje u skladu sa zakonom o poštanskim uslugama i Opštim uslovima za vršenje poštanskih usluga.

Pored toga, nomenklatura poštanskih usluga predstavlja bazu za utvrđivanje cene poštanskih usluga odnosno poštanskih tarifa za pojedine poštanske usluge predviđene u nomenklaturi.

strana 7


7-8. Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga (pojam i karakteristike)

Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga i nomenklatura poštanskih usluga sadrže sve vrste poštanskih usluga koje pošta nudi korisnicima u cilju zaključenja ugovora. U opštim uslovima za vršenje poštanskih usluga utvrđene su vrste poštanskih pošiljaka koje pošta PRIMA, OTPREMA i URUČUJE u unutrašnjem poštanskim saobraćaju, oblik, dimenzije i težina poštanskih pošiljaka, način predaje i isporuka odnosno uručenje poštanskih pošiljaka, način adresovanja, pakovanja, označavanje vrednosti na poštanskim pošiljkama i gornja granica te vrednosti za pojedine pošiljke, reklamacioni postupak, način korišćenja pojedinih drugih poštanskih usluga (dopunske, posebne i ostale poštanske usluge i dr.) u UPS-u (unutrašnjem poštanskom saobraćaju).

Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga sadrže, znači, celovitu ponudu pošte u vezi sa korišćenjem poštanskih usluga pa je sadržaj Opštim uslova u stvari sadržaj eventualnog budućeg ugovora o poštanskim sadržajima ako korisnici pristanu na te opšte uslove i zaključe sa poštom ugovor. Bitna karakteristika ugovora o poštanskim uslugama je u tome što ovaj ugovor može da zaključi svaki korisnik usluge (bez obzira na poslovnu spolobnost, bio on pošti poznat ili ne).

Dovoljno je za mogućnost zaključenja o poštanskim ugovorima da pošiljka koja se predaje pošti ispunjava sve uslove za prenos i uručenje za pošiljke putem pošte i uručenje za pošiljke putem pošte i da je pošiljalac po pravilu platio unapred propisanu poštarinu za uslugu koja je predmet ugovora. Međutim, pored prenosa i uručenja poštanske pošiljke, pošta se ovim ugovorom obavezuje u odnosu na pošiljaoca da će istovremeno čuvati njegovu pošiljku od gubitka, oštećenja ili umanjenja sadržaja pošiljke sve do uručenja te pošiljke primaocu a kod otkupne pošiljke još i da će od primaoca te pošiljke naplatiti otkupni iznos u korist pošiljaoca te pošiljke što sve ukazuje da se u Ugovoru o poštanskim uslugama pored elemenata u ugovoru o delu sadrže i elementi ugovora o dostavi i elementi ugovora o punomoćstvu.

9. Podela izvora Međunarodnog poštanskog prava

Postoje opšti i posebni izvori Međunarodnog poštanskog prava.

U opšte pravne izvore spadaju oni pravni akti koji su obavezni za sve članice SPS-a. Posebni pravni izvori obavezuju samo one članice SPS-a koje su ih prihvatile. U opšte pravne izvore spadaju sledeća akta SPS-a:

strana 8


- Ustav SPS-a

- Opšti pravilnik SPS-a

- Svetska poštanska konvencija i njen završni protokol

- Pravilnik o pismonosnim pošiljkama i pravilnik o poštanskim paketima

- Svetska poštanska konvencija

Pravilnik o pismonosnim pošiljkama i pravilnik o poštanskim paketima sadrže zajednička pravila koja se primenjuju na Međunarodnu poštansku službu kao i odredbe koje se odnose na pismonosnu službu i na službu poštanskih paketa. Ova akta su obavezna za sve zemlje članice. (član 22. ustava SPS-a, Peking 1999.)

U posebne izvore Međunarodnog poštanskog prava spadaju: "Aranžmani saveza i njihovi pravilnici koji regulišu ostale službe osim pismonosne službe i službe poštanskih paketa između zemalja članica koje su njihove ugovornice. Oni su obavezni samo za te zemlje " (Ustav SPS-a, član 2.2). Drugim rečima, ovi aranžmani su obavezni samo za one članice SPS-a koje su ih prihvatile (npr. aranžman o novčanim poštanskim uslugama).

10. Ustav SPS-a

Ustav SPS-a donet je na kongresu u Beču 1964. god. a počeo je da se primenjuje 1.1.1966. god. To je osnovni i najvažniji akt SPS-a i podleže ratifikaciji od strana zemalja članica SPS-a. Ustav SPS-a je menjan dodatnim protokolima iz Tokija 1969, Lozane 1974, Hamburga 1984, Vašingtona 1989, Seula 1994, Pekinga 1999. i Bukurešta 2004.

"Zemlje koje prihvate uvaj ustav obrazuju pod nazivom Svetskog poštanskig saveza jedinstvenu poštansku teritoriju za međusobnu razmenu pismonosnih pošiljaka. Sloboda tranzita je zagarantovana na celoj teritoriji Saveza " (član 1.).

Ustav SPS-a određuje da je sedište saveza i njegovih stalnih organa (upravni savet, savet za poštansku eksploataciju i međunarodni biro) u Bernu. Zvanični jezik saveza je francuski.

Svaki član organizacije Ujedinjenih nacija može pristupiti savezu. Svaka suverena zemlja koja nije članica organizacije Ujedinjenih nacija može da traži da bude primljena u svojstvu zamlje članice saveza. Pristupanje ili zahtev za prijem u savez mora da sadrži formalnu izjavu o pristupanju ustavu i obaveznim aktima saveza. Nju upućuje Vlada

strana 9


zainteresovane zemlje generalnog direktora Međunarodnog biroa koji zavisno od slučaja modifikuje pristupanje ili konsultuje zemlje članice o zahtevu za prijem. Zemlja koja nije članica OUN-a (Organizacije Ujedinjenih Nacija) smatra se da je primljena u svojstvu zemlje članice ako njen zahtev odobri najmanje 2/5 članica saveza. Smatra se da su se uzdržale zemlje članice koje nisu odgovorile u roku od 4 meseca.

Pristupanje ili prijem u svojstvu članice notifikuje generalni direktor Međunarodnog biroa, vladama zemalja članica. Ono stupa na snagu od datuma notifikacije (saopštavanje).

11. Opšti pravilnik SPS-a

Opštim pravilima SPS-a uređuje se:

- sazivanje i organizacija rada kongresa i vanrednih kongresa

- sastav i rad upravnog saveta

- sastav i rad saveza za poštansku eksploataciju

- rad međunarodnog biroa

- finansiranje SPS-a; arbitražni postupak i dr.

12. Svetska poštanska konvencija

Sada je na snazi Svetska poštanska konvencija usvojena na kongresu u Pekingu 1999. god. (primenjuje se od januara 2001. god.) i ostaće na snazi do početka primene akata naredne konvencije.

Konvencijom se reguliše prenos pismonosnih pošiljaka i poštanskih paketa u Međunarodnom poštanskom savezu, kao i prava i ovaveze poštanske uprave i korisnika poštanskih usluga u vezi sa tim. Konvencija sadrži odredbe o poštarini, vrstama poštanskih usluga, o pravu na reklamaciju i na plaćanje odštete, o terminalnim i tranzitnim troškovima itd. Završni protokol konvencije sadrži odredbe kojima se pojedine zemlje članice SPS-a izuzimaju od nekih odredaba konvencije. Događalo se naime da neke članice nisu bile u stanju da prihvate obavezujući karakter određenih članova konvencije pa su se na ovaj način izuzimale od njegove primene.

Završni protokol kao sastavni deo konvencije služi za usklađivanje unutrašnjeg pravnog poretka zemlje sa njenim Međunarodnim obavezama.

strana 10


13. Aranžmani o pojedinim uslugama u međunarodnom poštanskom saobraćaju

Odlika aranžmana je u tome da njuma mogu biti povezane samo neke države-članice SPS-a za razliku od konvencije koja ima obavezujući karekter za sve zemlje članice. Međutim, odredbe aranžmana na smeju biti u suprotnosti sa odredbama konvencije. Odsustvo jednistva u materiji koji regulišu oranžmani tumači se specifičnost uslova u pojedinim zemljama kao i nejednakim nivoom ekonomske razvijenosti.

U prethodnim izlaganjima smo istakli da Aranžmani Saveza i njihovi pravilnici koji se odnose na pismonosne pošiljke i pakete imaju obavezujući karakter za sve zemlje članice SPS-a (član 22. Ustav SPS-a). Time se u značajnoj meri smanjuje broj aranžmana kojima se povezuju samo neke zemlje članice SPS-a.

14. Arbitražne presude

Ustav SPS-a navodi da "u slučaju spora između dve ili više poštanskih uprava zemalja članica u pogledu tumačenja akata saveza ili zbog odgovornosti koja proizilazi iz primene ovih akata za neku poštansku upravu, sporno pitanje se rešava arbitražnom presudom" (član 32.) Arbitraža je obavezna za sve članice SPS-a. U slučaju spora koji treba rešiti arbitražnom presudom, svaka od poštanskih uprava u sporu bira za svog arbitra jednu poštansku upravu zemlje članice SPS-a koja nije direktno zainteresovana za predmet spora. Međutim stranke u sporu mogu sporazumno odrediti i samo jednog arbitra koji će spor rešiti arbitražnom presudom, a to može biti Međunarodni biro. (Kada jedna poštanska uprava u sporu ne odgovori na predlog o arbitraži u roku od 6 meseci, Međunarodni biro, ako mu se za to podnese zahtev, zatražiće od druge strane, tj. od poštanske uprave koja to nije učinila da odredi arbitra ili će ga sam odrediti po službenoj dužnosti. Arbitražne presude se donose većinom glasova, a u slučaju jednakog broja glasova da bi se spor rešio, arbitri biraju još jednu poštansku upravu isto tako nezainteresovanu u sporu. Ako se ne postigne saglasnost u izboru, ovu poštansku upravu određuje Međunarodni biro između poštanskih uprava koje arbitri nisu predložili.

Odluke arbitraža su obavezujuće za strane u sporu. Ne postoji mogućnost žalbe višem sudu (nema dvostepenosti ako u klasičnom sudskom postupku), a izvršenje arbitražnih presuda počiva i zasniva se na ugledu arbitraže.

strana 11


Arbitražne presude predstavljaju specifičan izvor prava jer nesumljivo utiču na kasnije stvaranje novih pravnih propisa u oblasti Međunarodnog poštanskog prava.

15. Nacionalna zakonodavstva kao izvor međunarodnog poštanskog prava

Odnos međunarodnog poštanskog prava i nacionalnog (unutrašnjeg) poštanskog zakonodavstva određen je tako što se u međunarodnom poštanskom saobraćaju norme unutrašnjeg prava primenjuju onda kada određeni pravni odnos nije regulisan normama Međunarodnog prava. U ustavu SPS-a se eksplicitno ističe da odredbe akata saveza ne diraju u zakonodavstvo svake zemlje članice ni u čemu što nije izričito predviđeno tim aktima.

Odnos međunarodnog i unutrašnjeg poštanskog prava uzajaman je i obostran. Uticaj unutrašnjeg poštanskog prava na Međunarodno ogleda se kroz uticaj pojedinih zemalja na stvaranje Međunarodnih pravnih pravila čiji su koreni u nacionalnim pravnim izvorima, a uticaj Međunarodnog poštanskog prava na unutrašnje ogleda se kroz usvajanje odgovarajućih Međunarodnih propisa i njihovo unošenje u unutrašnje propise putem ratifikacije odnosno usvajanje u zakonodavnom telu države (u skupštini) po istom postupku po kome se donose domaći pravni propisi. U članu 25. Ustava SPS-a se kaže da Ustav ratifikuju zemlje potpisnice što je moguće pre.

Usvajanje ostalih akata saveza osim Ustava podleže ustavnim propisima svake zemlje potpisnice. Ako neka zemlja ne ratifikuje ustav ili ne usvoji ostala akta koje je potpisala, ustav i ostala akta će bez obzira na to u potpunosti važiti za zemlje koje su ih ratifikovale ili usvojile.

strana 12



- drugi deo -

Osnovna načela za uređivanje odnosa u oblasti poštanskog saobraćaja

Preduzeća poštanskog saobraćaja dužna su da stalno preduzimaju organizacione, eksploatacione i tehnološke mere kojima se korisnicima poštanskih usluga obezbeđuju i pružaju sigurne i brže poštanske usluge. S' tim su vezi su i načela na kojima se zasniva uređivanje odnosa u oblasti poštanske delatnosti:

1. pružanje univerzanle poštanske usluge propisanog kvaliteta i po pristupačnim cenama za sve korisnike na teritoriji Republike Srbije

2. zaštita interesa korisnika poštanskih usluga

3. podsticanje konkurencije na tržištu poštanskih usluga.

Sa pravnog aspekta najznačajnija načela su:

1. načelo poštenja i savesnosti (koje se u praksi konkretizuje kroz pravo i dužnost korisnika poštanskih usluga da odaberu onu vrstu usluge koja odgovara prirodi, vrsti i značaju odnosno stvarnoj vrednosti pošiljke za njega)

2. načelo nepovredivosti poštanskih pošiljki i tajnosti podataka

3. mogućnost vršenja poštanskih usluga preko punomoćnika

4. naplaćivanje poštanskih usluga unapred (pa pravilu).

16. Pojmovno određivanje načela poštenja i savesnosti

strana 13


U obavljanju i korišćenju poštanskih usluga i ostvarivanju međusobnih prava i obaveza koje iz toga proizilaze, poštanska preduzeća i korisnici poštanskih usluga pridržavaju se načela poštenja i savesnosti. Ovakvu ili sličnu odrednicu u svojim uvodnim članovima daju i OPŠTI USLOVI ZA VRŠENJE POŠTANSKIH USLUGA i ZAKON O POŠTANSKIM USLUGAMA, ali je dalje ne razrađuju.

Šta zapravo znači ovo načelo? Načelo poštenja i savesnosti zapravo znači da se sva prava mogu ostvarivati samo onda kada se njihovo ostvarivanje ne protivi ne samo društvenim ciljevima koji se tim pravilima žele postići, nego i standardnom osećaju poštenja i međusobnog poverenja koje vlada u određenoj društvenoj sredini.

Svaki ugovor pa i ugovor o vršenju poštanskih usluga mora se ispuniti onako kako su to same stranke htele, tj. kako su ugovorile. Ako je ugovor nejasan tj. ako stranke nisu jasno izrazile svoju volju dolazi do tumačenja ugovora. Kako se kod ugovora o poštanskim uslugama radi o takvom složenom obligacionom ugovoru koji ima karakter ugovora po pristanku, to prilikom tumačenja ovog ugovora treba imati na umu pravila koja važe za tumačenje ovih ugovora.

Kod ugovora po prispeću uvek se radi o takvom ugovoru kod koga se kao ugovorne strane javljaju po svom položaju nejednake i neravnopravne strane od kojih jedna utvrđuje uslove ugovaranja a druga te uslove samo prihvata, te će sud prilikom tumačenja ovih ugovora uvek ih tumačiti u korist slabije ugovorne strane tj. strane koja pristupa ugovoru. Ovo pravilo u celini treba biti primenjeno i u vezi sa tumačenjem ugovora o poštanksim uslugama jer je i ovaj ugovor odraz saglasnosti volja dveju nejednakih ugovorni strana, tj. sa jedne strane pošte koja utvrđuje uslove ugovaranja u svojim opštim uslovima za vršenje poštanskih usluga i sa druge strane korisnika poštanskih usluga tj. pošiljaoca poštanske pošiljke koji pristupa ovom ugovoru i prihvata njegovu sadržinu takvu kakva je ona unapred utvrđena od strane pošte.

17. Pravo i dužnost korisnika poštanske usluge koje odgovaraju stvarnoj vrednosti i značaju pošiljke

Prema Zakonu o poštanskim uslugama Republike Srbije pošiljaoci imaju pravo i dužnost da odaberu onu vrstu usluge koja odgovara prirodi, vrsti i značaju, odnosno stvarnoj vrednosti pošiljke korisnika. Opšti zslovi za vršenje poštanskih usluga iz 2002. godine navode: "Korisnici poštanskih usluga opredeljuju se za onu vrstu poštanske usluge koja odgovara:

1) prirodi sadržine pošiljke

strana 14


2) vrsti i značaju pošiljke

3) brzini prenosa i načinu uručenja

4) stvarne vrednosti pošiljke

5) značaju saopštenja

6) adresi primaoca".

Smisao ovih odredbi u zakonu i opštim uslovima je u tome da se sa jedne strane obezbedi pošta od eventualnih neosnovanih imovinsko-pravnih zahteva pojedinih korisnika u slučaju gubitka ili oštećenja pošiljke a sa druge strane da se korisnicima poštanskih usluga pruži adekvatna garancija da će poštanska usluga koju su izabrali biti uredno izvršena u skladu sa zaključenim ugovorom i da će oni u slucaju gubitka odnosno oštećenja pošljike biti praktično obeštećeni za pretrpljenu štetu. U ovome se zapravo i ogleda realizacija načela poštenja i savesnosti.

Prilikom prijema poštanskih pošiljaka jedinica poštanske mreže nema uvid u sadržaj pošiljke pa samim tim nezna ni njenu stvarnu vrednost. Prema tome samo korisnik može da izvrši pravilan izbor poštanske usluge polazeći od vrednosti i značaja svoje pošiljke koju predaje na prenos.

Jedinice poštanske mreže su dužne da na prenos prime svaku pošiljku koja odgovara uslovima propisanim Zakonom o poštanskim uslugama i opštim uslovima za vrćenje poštanskih usluga. Međutim, na korisniku je da odredi da li će njegova pošiljka biti isporučena primaocu uz veći ili manji stepen sigurnosti. Tu razliku treba da odredi sam pošiljalac zahtevajući na primer da se njegova pošiljka koja zahteva posebnu pažnju u prenosu primi kao izdvojeni paket, da nosi oznaku "lomljivo", "staklo" i slično, ili da se primi kao vrednosna pošiljka (pošiljka sa označenom vrednošću i registrovanim brojem prijema). Ako to korisnik ne učini pošta neće biti odgovorna za štetu nastalu u paketu koji nije predat kao izdvojeni paket niti za vrednosnu pošiljku koja nije predata kao vrednosna. Znači, ako pošiljalac želi da osigura stvarni značaj vrednosti i sadržaj svoje pošiljke dužan je da izabere takvu poštansku uslugu kojom će to i postići.

Poštanska preduzeća ili poštancki operatori odgovaraju za onu poštansku uslugu koja je bila predmet zaključenog ugovora a ne za onu koja je trebala da bude zaključena s' obzirom na vrednost i značaj pošiljke.

Korisnici poštanskih usluga često u praksi na sopstveni rizik a zbog uštede u poštarini šalju pojedine predmete ili novac u običnim ili preporučenim pismonosnim pošiljkama umesto da ih šalju u vrednosnim pošiljkama. Međutim, u slučaju guibitka ili oštećanja pošiljke oni traže naknadu za stvarnu štetu koja odgovara vrednosti ili značaju pošiljke našta po zakonu o poštanskim uslugama i opštim uslovima nemaju prava na to.

strana 15


18. Načelo nepovredivosti poštanskih pošiljki i tajnosti podataka

Ustav Republike Srbije garantuje nepovredivost i tajnost pisama i drugih sredstava opštenja. Pod ovim se podrazumeva pravo pojedinaca i pravnih lica da mogu međusobno slobodno da komuniciraju a da ono što jedni drugima saopšte ne bude saznato od trećeg lica. U tom smislu reguliše tajnost poštanskih pošiljki i zakon o poštanskim uslugama republike Srbije koji ističe da su poštanski operatori dužni da pri obavljanju poštanskih usluga obezbede nepovredivost poštanskih pošiljki i tajnost podataka. Niko drugi osim onoga kome je pošiljka upućena nema pravo da je otvori i upozna se se njenom sadržinom.

Objekat krivične radnje kod činjenja ovog krivičnog dela je tuđe pismo, telegram ili druga pošiljka. U pogledu objekta radnje treba reći da je prihvaćeno shvatanje da svi navedeni predmeti moraju biti zatovoreni. U vezi sa tim javlja se kao sporno pitanje da li postoji ovo krivično delo ako se radi o dopisnici, rezglednici, čestitci ili o obaveštenju pošte o prispeloj pošiljci (vrednosnih pisama, paketu, sudskom pismu...). U pogledu ovog poslednjeg prema shvatanju okružnog suda u Beogradu neće postojati krivično delo povrede tajnosti pisama ili drugih pošiljki kada neko lice neovlašćeno uzme i prikrije to obaveštenje. Sporna je i situacija kada se i neka od pošiljki koje inače nisu zatvorene uzme iz zaključanog poštanskog kovčežića za prijem pismonosnih pošiljaka. Ima argumenata da se u zavisnosti od okolnosti konkretnih slučaja uzme da u ovoj situaciji postoji krivično delo povrede tajnosti pisama i drugih pošiljki.

Povrede tajnosti pisama i drugih pošiljki smatra se posebnim krivičnim delom onda kada ga vrši službeno lice u vršenju službene dužnosti, ako je u zakonu određeno kao krivično delo. Ovo krivično delo ima dva oblika:

a) Službeno lice koje u vršenju službe neovlašćeno otvori tuđe pismo ili telegram, ili kakvo drugo zatvorenjo saopštenje ili pošiljku ili na drugi način povredi njihovu tajnost ili neovlašćeno zadrži, prikrije, uništi ili drugom preda tuđe pismo, telegram, zatvoreno saopštenje ili pošiljku, kazniće se zatvorom od 2 meseca do 3 godine.

b) Službeno lice koje u nameri da sebi ili drugom pribavi kakvu korist ili da drugom donese kakvu štetu, saopšti drugome tajne koje je saznalo povredom tajnosti tuđeg pisma, telegrama ili kakvog drugog zatvorenog saopštenja ili pošiljke ili se tom tajnom posluži, kazniće se zatvorom od 6 meseci do 5 godina (član 72 stav 3 KZS - krivični zakon Srbije). Ovo je teži oblik krivičnog dela, jer se čini iz koristoljublja, pa je i logično da je kazna teža nego kod prvog dela.

strana 16


Takođe je zakonom predviđeno i krivično delo neovlašćenog prisluškivanja i tonskog snimanja. Službeno lice koje u vršenju službe neovlašćeno prisluškuje ili tonski snimi razgovor ili izjavu koja mu nije namenjena kazniće se zatvorom od 3 meseca do 3 godine. Istom kaznom kazniće se službeno lice koje omogući nepoznatom licu da se upozna sa razgovorom ili izjavom koja je neovlašćeno prisluškivana odnosno tonski snimana.

Povrede tajnosti pisama ili drugih pošiljki predstavlja krivilno delo samo ako se vrši veovlašćeno. Neovlašćeno znači da ne postoji pristanak lilca koje je pismo ili druge pošiljka upućena. Bez znanja i pristanka tog lica, ovlašćenje može postojati samo u slučajevima predviđenim ustavom i zakonom (na osnovu odluke suda ako je to neophodno radi vođenja krivičnog postupka ili za bezbednost zemlje).

Zakon o poštanskim uslugama u vezi napred rečenog kaže: "Načelo nepovredivosti tajnosti poštanskih pošiljki može se narušiti samo u slučajevima i pod uslovima određenim zakonom." Kako ističe zakon o poštanskim uslugama Republike Srbije: "Svi davaoci poštanskih usluga i njihovi zaposleni dužni su da čuvaju tajnost a ova obaveza ostaje i u slučaju prestanka njihovog radnog odnosa davaoca poštanskih usluga" (član 6, stav 2).

19. Pojam punomoćja

Korisnici poštanskih usluga mogu poštanske usluge da vrše putem punomoćnika u skladu sa opštim propisima o punomoćju. Ovu formulaciju u skoro identičnom obliku sadrže i zakon o poštanskim uslugama Republike Srbije i opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga.

Punomoćje je ovlašćenje za zastupanje koje jedno lice izjavom svoje volje daje drugom licu. S' obzirom da je punomoćje jednostrana izjava volje jednog lica (zastupljenog) o datom ovlašćenju zastupniku da preduzima pravne radnje u ime i za račun zastupanog lica, ugovorni zastupnik se zato i naziva punomoćnik a zastupljeni vlastodavac.

"U ime" znači da ovlašćenja i obaveze iz obavljene pravne radnje ne nastaju za onoga koji je pravnu radnju obavio (zastupnik, punomoćnik) već za zastupljenog –> vlastodavca. "Za račun" znači da se ekonomski efekti te pravne radnje ostvaruju ne u imovoni punomoćnika koji je pravnu radnju obavio već u imovini zastupljenog -> vlastodavca.

Punomoćje kao izjava volje može da se dâ usmeno ili pismeno što po pravilu zavisi od volje stranaka. Međutim, u slučaju kada zakon predviđa

strana 17


pismenu formu, tada je za važnost punomoćja od značaja pismena izjava. primer: za upis prava svojine u katastar nepokretnosti, punomoćje o zastupanju strana pred sudom...

Zakon o obligacionim odnosima zahteva pismenu formu za punomoćje samo onda kada je takva forma propisana zakonom za ugovor ili drugi pravni posao za koji je izdato punomoćje. primer: Ugovor o građenju mora biti zaključen u pismenoj formi pa samim tim i punomoćje za zaključenje ovog ugovora mora se takođe dati u pismenoj formi.

Punomoćje može biti s' obzirom na vrstu i širinu ovlašćenja generalno i specijalno, kao i ograničeno i neograničeno.

Generalno punomoćje sadrži opšta ovlašćenja data zastupniku (punomoćniku) za obavljanje svih vrsta pravnih radnji ili jedne određene grupe pravnih poslova u ime i za račun zastupljenog -> vlastodavca. primer: Punomoćje koje se odnosi na upravljanje imovinom odsutnog lica, vođenje njegovih poslova...

Specijalno punomoćje, međutim, ovlašćuje zastupnika (punomoćnika) da može preduzeti samo tačno određeni pravni posao ili više unapred određenih pravnih radnji. Takvo je punomoćje na primer izjava o datom ovlašćenju za zastupanje u jednom određenom sporu.

Kada su punomoćniku date direktive u kom pravcu i u kom obimu da obavi neku pravnu radnju, punomoćje je OGRANIČENO, a u protivnom slučaju je NEOGRANIČENO. primer: Ako je vlastodavac dao punomoćniku ovlašćenje da proda njegovo imanje po tačno određenoj ceni, onda je to punomoćje ograničeno. Međutim, punomoćje je neograničeno ako je vlastodavac dao ovlašćenje punomoćniku da mu proda imanje bez određivanja cene i načina prodaje i drugih posebnih uslova.

Ugovorno zastupništvo prestaje protokom određenog roka ili usled otkaza od strane zastupnika, odnosno opoziva od strane vlastodavca. Zastupljeni (vlastodavac) može svakog momenta da opozove punomoćje jer je ono izraz poverenja na relaciji punomoćnik – zastupljeni.

20. Punomoćje prema propisima u oblasti poštanskog saobraćaja

Materiju punomoćja prilikom vršenja poštanskih usluga regulišu opšti uslovi iz 1998. i 2000. godine a u vrlo kratkom obliku i zakon o poštanskim uslugama iz 2005. god. "Punomoćje se može izdati za uručenje svih poštanskih pošiljaka (GENERALNO punomoćje), za pojedine vrste pošiljaka ili za pojedinačnu pošiljku (SPECIJALNO punomoćje). Korisnicima

strana 18


predgrađa i pravnim licima se obavezno izdaje punomoćje za sve vrste pošiljaka (član 6. opštih uslova iz 2002. god.).

Zakon o poštanskim uslugama kratko kaže "Punomoćje se može izdati za uručenje svih pošiljaka ili za pojedinačnu pošiljku" (član 8.).

Što se tiče važenja punomoćja opšti uslovi za vršenje poštanskih iz 2002. ističu da "punomoćje overeno od nadležnih organa važi za vreme koje je u njemu označeno a punomoćje koje je overeno od pošte važi najduže do isteka kalendarske godine u kojoj je overeno" (član 6.)

Zakon o poštanskim uslugama Republike Srbije na nešto drugačiji način reguliše ova pitanja. "Punomoćje overeno od nadležnog organa važi za vreme koje je u njemu označeno a punomoćje koje je overeno od strane poštanskog operatora važi samo za usluge tog operatora i to za vreme koje u njemu naznačeno" (član 8.).

U slučaju ovih različitih formulacija treba primenjivati zakonsku odredbu jer se radi o hijerajhijski višem pravnom aktu.

Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga iz 1988. god. sadrže još neke odredbe koje preciziraju materiju izdavanja i overe punomoćja koje se mogu primenjivati ukoliko nisu direktno suprotne važećim zakonskim i podzakonskim rešenjima. Ovi opšti uslovi iz 1988. god. predviđaju da ako izdavalac punomoćja kojom su opunomoćena dva ili tri lica želi da izvrši izmenu nekih od tih lica, mora da opozove punomoćje u celini i da izda novo punomoćje; ako izdavalac punomoćja opozove izdato punomoćje dužan je da o tome pismenim putem izvesti jedinicu poštanske mreže kod koje je punomoćje deponovao; punomoćje koje overava jedinica poštanske mreže sačinjava se na obrascu "PUNOMOĆJE" u 2 istovetna primerka od kojih se jedan deponuje kod jedinice poštanske mreže, a drugi primerak zadržava korisnik poštanskih usluga. Ako je punomoćje overio nadležni državni organ, a punomoćnik ne poseduje duplikat takvog punomoćja, deponovaće u jedinici poštanske mreže prepis ili fotokopiju takvog punomoćja. Radnik jedinice poštanske mreže konstatovaće da je prepis odnosno fotokopija verna originalu (član 5 opštih uslova iz 1988. godine).

21. Isprave za dokazivanje identiteta korisnika poštanskih usluga

Za dokazivanje identiteta korisnika poštanskih usluga kao i njihovih punomoćnika služe sledeće isprave:

1) lična karta

2) pasoš

strana 19


3) druge isprave izdate od nadležnog državnog organa o kojima se vodi službena evidencija a koje sadrže fotografiju, matični broj lica i adresu korisnika (član 7. opštih uslova iz 2002. god.).

Ove "druge isprave" taksativno nabrajaju opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga 1988. i 1998. godine: Legitimacija odnosno vojna knjižica pripadnika vojske SCG, legitimacija pripadnika MUP-a; stalna pogranična dozvola-propusnica i isprave koje su posebnim propisima određene za dokazivanje identiteta (lična karta stranih državljana i poštanska legitimacija koju je izdala neka inostrana poštanska uprava). Smatramo da i ove isprave treba uvažavati prilikom utvrđivanja identiteta korisnika poštanskih usluga.

Izuzetno kao dokaz identiteta, može poslužiti i izjava svedoka čiji se identitet može utvrditi ispravama koje su unapred navedene.

Ako radnik pošte posumnja u važnost isprave kojom se dokazuje identitet ili u zakonitost posedovanja te isprave ili u istinitost izjave svedoka odbiće da izvrši poštansku uslugu (uručenje pošiljke, isplatu uputničkog iznosa ) u vezi sa kojom je bilo potrebno dokazivanje identiteta korisnika poštanske usluge.

22. Naplaćivanje poštanskih usluga unapred

"Cena za izvršenje poštanske usluge plaća se unapred ako ugovorom poštanskog operatora i korisnika poštanskih usluga nije drugačije određeno" (član 10. zakona o poštanskim uslugama). Ovakva odredba je uobičajeno po pravilu za sve ugovore po pristupanju (železnice, avio, drumske i druge) pa i za ugovore o vršenju poštanskih usluga.

Plaćanje poštarine (cene) za poštansku uslugu predstavlja glavnu obavezu korisnika (pošiljalac). Poštansku uslugu korisnik plaća prema cenovniku koji donosi poštanski operator ili u skladu sa posebnim ugovorom zakonskim sredstvima plaćanja, na mestu prijema pošiljke tj. tamo gde se ostvaruje zahtevana usluga. Izvod iz cenovnika mora biti istaknut na vidnom mestu u prostorijama pošte.

Dokazi da je poštarina plaćena u pošti su:

- poštanska marka

- otisak mašine za frankiranje

- otisak mašinskog (elektronskog) žiga

- odgovarajuće oznake u dkladu sa ugovorom između preduzeća poštanskig saobraćaja i korisnika poštanskih usluga.

strana 20


U slučajevima predviđenim posebnim zakonom, za vršenje pojedinih poštanskih usluga plaća se pored redovne cene i određeni iznos za namene utvrđene tim posebnim zakonom. Ovaj dopunski iznos cene plaća se upotrebom doplatnih maraka koje izdaje organ ili organizacija u čiju se korist ti dopunski iznosi naplaćuju (crveni krst, nedelja borbe protiv raka, izgradnja hrama Svetog Save...).

Jedinica poštanske mreže može odbiti prijem pošiljke za koju poštarina nije unapred plaćena osim kod predaje običnog pisma i dopisnice. To važi i u slučaju kada pošiljalac nije platio podeban dopunski iznos cene koji je predviđen posebnim zakonom.

Poštarinu za pisma i dopisnice za koje poištarina nije plaćena ili je nedovoljno plaćena plaća primalac odnosno pošiljalac prilikom vraćanja takve pošiljke najmanje u iznosu nedostajuće poštarine. Od plaćanja poštarine mogu biti oslobođene pojedine poštanske pošiljke iz humanih i drugih opravdanih razloga.

Prema opštim uslovima za vršenje poštanskih usluga, poštarina se ne plaća za prenos SEKOGRAMA. Poštarinu za uplatu otkupnog iznosa u korist pošiljaoca plaća primalac otkupne pošiljke prilikom njenog uručenja.

Sve pošiljke sa posebnom uslugom osim sudskih pisama i pisama po upravnom i prekršajnom postupku kao i paketi podložni su plaćanju povratne poštarine ako za njihovo neuručenje nije odgovorna pošta.

Ležarina se naplaćuje za sve pošiljke sa posebnim uslugom i pakete osim za uputnice i avionske pošiljke.

strana 21



- treći deo -

1. Adresiranje pošiljaka

Jedna od osnovnih obaveza korisnika poštanskih usluga je da pravilno adresira svoje pošiljke kako bi one bez teškoća bile prenete i uručene primaocu (sad zakon reguliše adresiranje umesto ranije opšti uslovi).

Član 26. Zakona o poštanskim uslugama: "Na svakoj poštanskoj pošiljci mora biti označeno čitko i jasno: naziv odnosno ime i prezime primaoca, puna adresa ili adresni kod primaoca ili oznaka na osnovu koje se nesporno može utvrditi primalac u skladu sa opštim uslovima za vršenje poštanskih usluga.

Adresni kod: je niz karaktera koji jednoznačno određuje adresu primaoca jedinstven za teritoriju Republike Srbije. Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga iz 2002. god. detaljno razrađuju materiju adresiranja pošiljaka.

Adresa primaoca mora biti ispisana i označena ili nalepljena na desnom delu adresne strane pošiljke i mora biti paralelna sa njenom dužom stranom.

Podaci u adresi pošiljke mogu biti označeni jedan ispod drugog i to na sledeći način:

1. ime i prezime odnosno naziv primaoca

2. ulica, kućni broj, broj stana ili poštanski pregradak sa brojem, vojna pošta sa brojem, selo, naselje ili oznaka.

3. poštanski broj i naziv odredišne pošte

4. odredišna zemlja za pošiljke u međunarodnom poštanskom saobraćaju.

Na pošiljci koja glasi na primaoca koji je podstanar, u adresi pored imena i prezimena primaoca moraju da budu navedeni ime i prezime stanodavca.

strana 22


U unutrašnjem poštanskom saobraćaju pošiljke se adresiraju ćirilicom ili latinicom a u međunarodnom poštanskom saobraćaju samo latinicom.

Pošiljka za inostranstvo može biti adresirana pismom zemlje odredišta pod uslovom da su latinicom ispisani odredišna pošta i naziv odredišne zemlje. Adresa i ostali podaci na pošiljci ne mogu se popunjavati običnom odnosno grafitnom olovkom.

Na svim pošiljakama sa posebnim uslugama obavezna je adresa pošiljaoca osim na pošiljkama na kojima je naznačeno "za konkurs", "za licitaciju" i slično.

Ako na pošiljci nije označeno mesto za adresu pošiljaoca adresa se ispisuje na poleđini omota odnosno koverte ili na gornjem levom delu adresne strane pošiljke.

2. Pakovanje i zatvaranje pošiljaka

Pod pakovanjem pošiljke podrazumeva se stavljanje pošiljke u odgovarajući omot (koverta,kutija,sanduk) radi obezbeđenja sadržine pošiljke. Pakovanje mora odgovarati vrsti, prirodi sadržine, obliku pošiljke, veličini, masi i vrednosti predmeta u pošiljci.

Pošiljalac je dužan da se stara za pravilno pakovanje sadržaja pošiljke.

Za zatvaranje pošiljke mogu se koristiti, zavisno od vrste vrednosti i sadržaja pošiljke, odgovarajuća sredstva: lepak, lepljiva traka, poštanska sigurnosna nalepnica, kanap sa plombom, pečatni vosak, katanac i slično.

Sve poštanske pošiljke moraju biti upakovane osim onih za koje po njihovoj prirodi pakovanje nije potrebno (sanduk, bure i slično).

Pošiljalac je dužan da štampane stvari za inostranstvo kada prelaze masu od 2 kg pakuje u vreće ako su adresirane za istog primaoca u isto odredište.

Zakon o poštanskim uslugama iz 2005. god. kaže da se pošiljke u UPS-u čiju sadržinu čine predmeti za čiji je prenos potrebno odobrenje nadležnih državnih organa, pošiljalac je dužan da takvo odobrenje pribavi.

Za pošiljke u MPS-u čije sadržine podležu carinskom pregledu odnosno deviznoj kontroli postupa se u skladu sa carinskim odnosno deviznim propisima.

Opšti uslovi za vršenje poštanksih usluga iz 2002. god. kažu da za pakovanje i zatvaranje vrednosnih i otkupnih pošiljki po pravilu se upotrebljava posebna ambalaža. Ako se ne koristi posebna ambalaža za

strana 23


pakovanje ovih pošiljki koristi se odgovarajuća plomba ili pečatni vosak sa istovetnim otiskom pečatnika a može se koristiti i zaštitna lepljiva traka. Za zatvaranje ovih pošiljki ne sme se koristiti HEFT mašina (heftalica). Pošiljke za inostranstvo pišiljalac predaje otvorene da bi zaposleni u pošti pred pošiljaocem izvršio kontrolu sadržine pošiljke u smislu propisa kojima se uređuje devizna kontrola poštanskih pošiljaka.

3. Rokovi za prenos i uručenje pošiljaka

Univerzalna poštanska usluga se obavlja svaki radni dan a ne manje od 5 dana u nedelji osim u slučajevima državnih i verskih praznika, više sile i ugroženosti zdravlja i sigurnosti zaposlenih kod operatora.

Uobičajena je podela poštanskog područja zemlje na uže, šire i najšire s' obzirom na mogućnost uručenja pošt. pošiljaka određenim intenzitetom.

Na užem dostavnom području jedinice poštanske mreže, pošiljke se uručuju svaki radni dan i najmanje 5 puta nedeljno. Šire dostavno područje jedinice poštanske mreže je ono na kome se univarzalna poštanska usluga obavlja najmanje 2 puta nedeljno. Najšire dostavno područje jedinice poštanske mreže je ono na kome se univerzalne poštanska usluga obavlja najmanje jednom nedeljno. Poštanski operator je dužan da poštanske pošiljke iz domena univerzalne poštanske usluge prenese i uruči primaocima u sledećim rokovima:

1) 2 radna dana na užem dostavnom prdručju jedinice poštanske mreže

2) 4 radna dana na širem dostavnom području jedinice poštanske mreže

3) 7 radnih dana na najširem dostavnom području jedinice poštanske mreže.

Napred navedeni rokovi se računaju počev od narednog radnog dana od dana prijema poštanskih pošiljki.

4. Uručenje poštanskih pošiljaka

Pod uručenjem poštanskih pošiljaka se podrazumeva uručenje pošiljaka primaocu u stanu ili poslovnoj prostoriji(dostava pošiljaka) i uručenje pošiljaka primaocu u poslovnim prostorijama pošte(isporuka).

strana 24


Pošiljke se uručuju po pravilu primaocu ili ovlašćenom licu prema adresi na označenoj pošiljci, registrovane pošiljke mogu se uručiti i odraslom članu domaćinstva, licu zaposlenom u domaćinstvu odnosno u poslovnoj prostoriji primaoca, ukoliko zaposleni u pošti zna ili potvrdi da su ta lica u naznačenom srodstvu sa primaocem pošiljke.

Ako pošiljka glasi na fizičko lice koje privremeno boravi u prostorijama pravnog lica (policije,hoteli) ona se uručuje ovlašćenom licu, pravnom licu. Ako je primalac pravno lice pošiljka se uručuje licu koje je ovlašćeno za prijem pošiljaka za to pravno lice.

5. Dostava pošiljaka

Pod dostavom pošiljaka podrazumeva se uručenje pošiljaka primaocu u stanu odnosno poslovnoj prostoriji. Pošte dostavljaju sve pošiljke osim paketa za koje po pravilu nije organizovana dostava. Pokušaj dostave vrši se samo jedanput. Neregistrovane pismonosne pošiljke mogu da se dostave stavljanjem u kućne sandučiće ukoliko nije moguća dostava (na način kako smo objasnili u predhodnom pitanju). U slučaju neuspele dostave za poštanske pošiljke registrovanom uslugom. Primaocu se ostavlja izveštaj o prispeću pošiljke sa obaveštenjem u kom roku i u kojoj pošti pošiljku može podići. Ako je primaocu ostavljen izveštaj o prispeću pošiljke pre isteka roka za prenos i uručenje pošiljke smatra se da je poštanski operator ispunio svoju obavezu prenosa i uručenja pošiljke u propisanom roku ( Zakon o poštanskim uslugama član 32).

6. Dostava sudskih pisama i pisama po upravnom i prekršajnom postupku

Sudsko pismo i pismo po upravnom i prekršajnom postupku su pošiljke, čiji su pošiljaoci sudovi, javna tužilaštva, organi za prekršaje, vojne i drugi ustavni organi. Ova pismena spadaju u rezervisane poštanske usluge koje obavlja javni poštanski operatori. Sva prethodno navedena pismena sadrže kao svoj sastavni deo povratnicu iste veličine i boje. Sudska pisma i pisma po upravnom i prekršajnom postupku uručuju se radnim danom i to danju. Izuzetno njihovo uručenje može da se obavi nedeljom i državnim prazinikom. Mesto uručenja je po pravilu stan primaoca, njegovo radno mesto ili sudska zgrada (ako se primalac njoj zatekne). U drugo vreme i na drugom mestu sudsko pismo i pismo po uprav. i prekr. postupku može se uručiti samo po pristanku primaoca ili na osnovu posebne odluke

strana 25


suda kome je dostavljač dužan da pokaže primaocu na njegov zahtev. Sudsko pismo čiji je pošiljalac sud ili vojni odsek obavezno se u prvom pokušaju uručuje lično. Ako se primalac ne zatekne u stanu ili radnom mestu dostavljač ostavlja izveštaj za primaoca (članu domaćinstva ili u poštansko sanduče ) da određenog dana i sata bude u svom stanu odnosno radnog mesta zbog uručenja. Ako se prilikom drugog pokušaja uručenja primalac ne zatekne u stanu ili na radnom mestu u određano vreme, pismo se uručuje odraslom članu domaćinstva, nastojniku, susedu, odnosno licu koje je zatečeno na istom radnom mestu ili licu ovlašćenom za prijem pošta u preduzeću. Ako prilikom drugog pokušaja uručenja dostavljač ne zatekne ni primaoca ni napred navedena lica kojima bo mogao da izvrši uručenje napiše razlog neuručenja na povratnici i pismo se vraća pošiljaocu.

Sudsko pismo čiji je pošiljalac vojni odsek ili pismo po uprav. i prek. postupku za koji je ostavljen izveštaj za isporuku u pošti isporučuje se lično primaocu. Izuzetno pismo se može isporučiti i odraslom članu domaćinstva koje je u srodstvu sa primaocem i stanuje na istoj adresi što dokazuje odgovarajućim ispravama.

Kada sudsko pismo prilikom drugog pokušaja uručenja ili pismo po uprev. ili prek. postupku prilikom prvog uručenja primalac ili odrasli član domaćinstva odbije da primi, dostavljač ga ostavlja u stanu ili poslovnoj prostoriji ili ga pribija na vrata stana ili poslovne prostorije. Na isti način se postupa kada ovlašćeno lice u pravnom licu odbije da primi sudsko pismo. Dostavljač na povratnici obavezno upisuje razlog odbijanja uručenja, datum, čas i mesto gde je pismo ostavljeno uz svoj potpis i time se smatra da je dostavljenje izvršeno.

Povratnica kod sudskog i upravnog postupka je dokument koji predstavlja potvrdu o izvršenom uručenju tj. pokušaju uručenja sa pravnim dejstvom prema primaocu. Na povratnici se upisuju:

1) Kad je uručenje izručeno lično primaocu, ovaj to potvrđuje na povratnici na za to predviđenom mestu čitkom ispisivanjem datuma i svojim postupkom

2) Ako je primalac nepismen ili nije u stanju da se potpiše dostavljač ispisuje datum, ime i prezime primaoca i napomenu zašto to primalac nije radio.

3) Ako primalac primi prsmo i odbije da potpiše povratnicu dostavljač će to zabeležiti na povratnici i napisati datum uručenja.

Dostavljač je dužan da prilikom razduženja sve povratnice od uručenih pisama preda odgovornom radniku pošte. Posle sravnjenja povratnice se žigošu jasnim potpisom poštanskog žiga. Datum žigosanja mora biti identičan sa upisanim datumom sa povratnice od strane

strana 26


primaoca. Povratnice sa istog dana ili najkasnije sutradan otpremaju pošiljaocu pisma službenom poštom.

7. Isporuka poštanskih pošiljaka

Pos isporukom pošt. pošiljaka se podrazumeva uručenje pošiljaka primaocu u poslovnim prostorijama pošte. Pošta u svojim poslovnim prostorijama vrši ispiruku sledećih pošiljaka:

1) za koje je dostavljen izveštaj o prispeću pošiljke

2) koje glase za primaoca – korisnike pregratka

3) paketa

4) koje su povređene ili oštećene

5) koje su adresovane na post restant.

Poštanska pošiljka koja se uručuje u jedinici pošt. mreže može se podići u rokovima ne kraćim od:

1) 5 radnih dana ....ako pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na užem dostavnom području.

2) 10 dana ako pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na širem i najširem dostavnom području.

3) 30 dana ako je pošiljka upućena na post restant. Izuzetno ako je navedeno paket iz inostranstva može se podići:

- u roku od 15 dana ako paket glasi na primaoca koji se nalazi na užem ili širem dostavnom području.

- u roku od 30 dana ako paket glasi na primaoca koji se nalazi na najširem dostavnom području.

Ako pošiljka sadrži žive životinje čiji je prenos dozvoljen mora se podići u roku od 24 časa bez obzira na to da li pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na užem, širem ili najširem dostavnom području.

Napred navedeni rokovi računaju se počev od narednog dana od dana dostavljanja izveštaja o prispeću pošiljke odnosno od dana prispeća post restant pošiljke ili prispeća pošiljke za pregradak u nadležnim jedinicama poštanske mreže.

8.Vraćanje već uručenih pošiljaka i odbijanje prijema pošiljaka

strana 27


Pošta po službenoj dužnosti vraća neuručene pošiljke sa označenom adresom pošiljoga. Pošta mora da primi natrag već uručene ove pošiljke koje su bile uručene pogrešnom primaocu. Za te pošiljke pošta vraća licu koje je pošiljku primilo celokupni iznos troškova koje je eventualno naplatila zbog njega prilikom uručenja. Pogrešno uručene pošiljke pošta je dužna da primi iako su otvarane. Za vraćene otvorene pošiljke pošta sačinjava zapisnik o neispravnosti pošiljke. Poštonoša može da primi već uručene pošiljke samo ako su bile pogrešno uručene i ako se vraćaju neotvorene.

Pošiljalac ima pravo da raspolaže poslatom pošiljkom do uručenja te pošiljke primaocu.Primalac može da odbije prijem poštanske pošiljke prispele na njegovu adresu.

Ako pošiljalac nije drugačije odredio poštanska pošiljka se vraća u sledećim slučajevima:

1) primalac je odbio da primi pošiljku

2) primalac je nepoznat na naznačenoj adres

3) adresa primaoca je nepotpuna

4) primalac nije podigao pošiljku u propisanom roku.

5) primalac je preminuo (izuzetno pismonosna pošiljka koja nije registrovana može se uručiti članu domaćinstva preminulog primaoca).

Poštanska pošiljka za koju se utvrdi da nije uručena ni primaocu ni pošiljaocu u rokovima predviđenim za za dostavljanje poštanskih usluga smatra se neisporučenom pošiljkom.

Poštanski operator je obavezan da komisijski pregleda neisporučene poštanske pošiljke što podrazumeva i njihovo otvaranje radi utvrđivanja adrese pošiljaoca ili primaoca.Ako se posle komisijskog pregleda ne može uručiti primaocu ili vratiti pošiljaocu pošt. operator:

1) pismonosnu pošiljku koja sadrži samo korespodenciju komisijski odmah uništava.

2) poštansku pošiljku koja sadrži robu i druge predmete čuva jednu godinu računajući od dana komisijskog pregleda.

3) uputnicu čuva 3 godine računajući od dana kada je ustanovljeno da je neis....

4) isprave i druga dokumenta pronađena u poštanskoj pošiljci dostavlja u roku od 30 dana od dana komisijskog pregleda organu koji je isprave i druga dokumenta izdao ili nadležnom organu opštine na čijoj je teritoriji pošiljka primljena.

strana 28


9. Ostvarivanje potraživanja po osnovu naknade štete (reklamacioni postupak)

Ako pošiljalac ili ovlašćeno lice smatra da pošt. pošiljka nije uručena, primaocu ili da mu je uručena sa zakašnjenjem može pošt. operatoru da podnese reklamaciju u roku od 6 meseci od dana predaje poošiljke. Reklamacija se podnosi poštanskim operatoru kome je poštanska pošiljka predata. Poštanski operator je obavezan da se izjasni o osnovanosti reklamacije u roku od 30 dana od dana njenog podnošenja. Ako pošiljlac ili ovlašćeno lice ne podnese reklamaciju u unapred predviđenom roku, gubi prava koja mu po određenom zakonu o pošt. uslugama Republike Srbije pripadaju u slučaju gubitka pošt. pošiljke odnosno prekoračenje roka za prenos i uručenje pošiljke (tzv. prekluzivni rok).

Ako se prilikom uručenja registrovane pošiljke primaocu ili ovlašćenom licu utvrdi da se njena masa slaže sa masom utvrđenom prilikom predaje te pošiljke na prenos i da ne njenom spoljonom omotu ne postaoje vidljivi znaci povrede ili oštećenja, kao i da su pečati i druga sredstva za povezivanje ili zatvaranje te pošiljke neoštećeni smatra se da je pošiljka ispravna u smislu zakona o pošt. uslugama Republike Srbije.

Primalac ili ovl. lice može poštanskom operatoru da izjavi reklamaciju zbog optećenja ili umanjenja sadržine registrovane pošiljke odmah prilikom uručenja pošiljke ili najkasnije narednog radnog dana.

10. Naknada štete za poštanske pošiljke

Kada korisnik pošt. usluge želi da ostvari naknadu štete i druga potraživanja iz ugovora o vršenju pošt. usluga, dužan je da pošti podnese pismeni zahtev i dokaze na kojima se taj zahtev zasniva. Takođe u zahtevu korisniku pošt. usluga je dužan da opredeli visinu potraživanja i da navede činjenice na kojima zasniva svoj zahtev.

U slučaju gubitka ili potpunog ili delimičnog oštećenja sadržine registrovane pošiljke ili prekoračenja roka za prenos i uručenje registrovane pošiljke u unutrašnjem saobraćaju, pošt. operator dužan je da pošiljaocu ili ovlašćenom licu naknadi štetu i to:

1) za gubitak ili potpuno oštećenje registrovane pošiljke desetostruki iznos plaćene poštarine za plaćeni prenos te pošiljke

2) za gubitak ili potpuno oštećenje vrednosne pošiljke iznos označen na pošiljci uvećan za naplaćenu poštarinu po vrednosti i desetostruki iznos plaćene poštarine za prenos te pošiljke

strana 29


3) za gubitak ili pogrešnu isplatu uputnice – iznos u visini uputničkog iznosa uvećanog za naplaćenu poštarinu vrednosti i desetostruki iznos plaćene poštarine za plaćeni prenos te pošiljke

4) za oštećenje ili umanjenje sadržine registrovane pošiljke – iznos u visini utvrđenog ili procenjenog dela oštećenja ili umanjenja sadržine pošiljke ali ne veći od iznosa kojim bi se isplatio u slučaju gubitka ili potpunog oštećenja pošiljke.

U MPS-u primenjuju se međunarodne konvencije i druga međunarodna akta. Ako pošiljalac ili ovlašćeno lice dokaže da je zbog gubitka ili potpunog ili delimičnog oštećenja sadržine registrovane pošiljke ili prekoračenja roka za prenos i uručenje registrovane pošiljke pretrpeo štetu veću od iznosa koji je poštanski operator dužan da naknadi prema prethodno navedenoj skali poštanski operator je dužan da naknaki dokazanu direktnu štetu.

11. Oslobađanje od odgovornosti poštanskig operatora za naknadu štete

Poštanski operator se oslobađa od odgovornosti za naknadu štete ako dokaže da je do gubitka registrovane pošiljke ili oštećenja sadržine registrovane pošiljke ili umanjenja njene sadržine ili do prekoračenja roka za prenos ili uručenje došlo usled uzroka koji se nisu mogli predvideti ni izbeći niti otkloniti zbog prirode, sadržine registrovane pošiljke pošiljke ili krivicom pošiljaoca.

Pošiljalac je odgovoran za izbor vrste poštanske usluge prema prirodi, sadržini, stvarnoj vrednosti ili značaju pošt. pošiljke za nju. Pošiljalac je odgovoran i za pravilno pakovanje sadržine i zatvaranje pošt. pošiljke. Pakovanje i zatvaranje mora da odgovara vrsti, obliku, masi i vrednosti predmeta u pošiljci.

Za štetu koja je prouzrokovana sadržinom ili neodgovarajućim pakovanjem pošt. pošiljke odgovoran je pošiljalac.

12. Zastarelost potraživanja kod ugovora o poštanskim uslugama

Zastarelost predstavlja protok vremena usleg koga se gubi mogućnost ostvarenja zahteva iz nekog pravnog odnosa putem tužbe kod nadležnog suda. Poverilac ubuduće ne može da zahteva ispunjenje obaveza od dužnika sudskim putem. U našem pravu zastarelost ne proizvodi dejstvo sama po sebi već je potrebno da se dužnik na nju pozove i to najčešće stavljenjem

strana 30


prigovora zastarelosti. Sa zastarelošću glavnog potraživanja (glavnog duga) zastarevaju i sporedna potraživanja (npr. kamate...).

Rok zastarelosti je vreme čijim se protekom gubi mogućnost prinudnom ostvarenju prava tužbom nadležnom sudu. Naše pravo predviđa kao opšti rok zastarelosti 10 god. i on važi ako zakonom za posebne slučajeve nisu predviđeni neki kraći rokodi zastarelosti. Naime, imamo neka potraživanja i to ona koja se u praksi najčešće javljaju koja zastarevaju za kraće vreme i to najčešće za godinu dana (potraž. domaćinstava za el. energiju, infostan).

Potraživanja poštansih operatora prema korisnicima pošt. usluga i potraživanja korisnika prema operatorima zastarevaju:

1) potraživanja zbog manje odnosno više naplaćene poštarine za naplaćene usluge – za 6 meseci

2) potraživanja koja se naplaćuju u tromesečnim i kraćim rokovima

3) druga potraživanja – za jednu godinu ako Zakonom o pošt. uslugama nije drugačije određeno.

Rokovi zastarelosti počinju da teku:

1) kod potraživanja manje ili više naplaćene poštarine – od dana plaćanaja

2) kod potraživanja koja se odnose na otkupninu po isteku 15 dana od dana isteka roka za uručenje

3) kod potraćivanja zbog delimičnog gubitka ili prekoračenja roka za prenos i uručenje pošt. pošiljke – od dana uručenja

4) kod potraživanja zbog gubitka registrovane pošiljke – po isteku 30 dana od isteka roka za prenos pošiljke

5) u drugim slučajevima – od dana nastanka potraživanja.

Zastarevanje se prekida kada se poštanskom operatoru dostavi zahtev za isplatu potraživanja u pismenom fotmi i nastavlja dalje da teče kad je korisniku pošt. usluge ili ovlešćenom licu dostavljen pismeni odgovor na taj zahtev i kad su mu vraćene isprave priložene uz zahtev.

Zastarelost ne može ni u kom slučaju da nastupi pre nego što protekne rok od 30 dana od dana prijema odgovora pošt. operatora na zahteh. Naknadni zahtevi po istom predmetu ne obustavljaju zastarevanje.

13. Nađene stvari

Ako se u tokovim poštanskog prenosa pronađe stvar za koju se utvrdi da pripada nekoj pošt. pišiljci, naćena stvar se vraća u tu pošiljku. Ako ne

strana 31


može da se utvrdi kojoj pošt. pošiljci pripada nađena stvar ona ostaje kod pošt. operatora na čuvanje. Ako se vlasnik nađene stvari ne javi 30 dana od kada je nađena pošt. operator nađenu stvar prodaje putem javne prodaje. Ako je nađena stvar male vrednosti u odnosu na troškove javne prodaje ili ako postoji opasnost da će se stvar brzo ukvariti ili je već u kvaru , pošta može takvu nađenu stvar prodati i bez javne prodaje. Iznos dobijen prodajom nađene stvari po odbitku troškova i nađena novčana sredstva čuvaju se godinu dana od dana kad su nađena. Ako se sopstvenik ne pronađe ili ne javi, iznos dobijen prodajom nađene stvari odnosno nađena novčana sredstva, postaju vanredni prihod pošt. operatora. Ako se sopstvenik nađenih isprava i drugih dokumenata ne javi u roku od 30 dana, pošta će te isprave i druga dokumenta dostaviti organu koji ih je izdao ili nadležnom organu opštine na čijoj je teritoriji pošiljka primenjena od pošiljaoca.

Za nađene stvari u poslovnim prostorijama pošte, u kojoj je zabranjen pristup korisnicima, pošt. usluge, poštanskom sandučiću ili pošt. transportnim sredstvima (putujući vagoni, poštanska dostavna vozila i dr.) nalazač vema pravo na naknadu.

strana 32

Documents

Pravo u PS Predavanja 20005