Praca Magisterska(10)

7/25/2019 Praca Magisterska(10)

1/74

2

Spis treci

Wykaz skrtw . .......... ......... ......... ......... .......... ......... ......... .......... ...... 3

WSTP........................................................................................... 6

Rozdzia 1

URLOP WYPOCZYNKOWY............................................................. 8

1.1. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego i jego wymiar ............................ 8

1.2. Zwikszony wymiar urlopu............................................................................ 15

1.3. Zasady udzielania i wykorzystywania urlopu wypoczynkowego .................. 211.4. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego ........................................ 29

1.5. Niewykorzystany urlop wypoczynkowy ........................................................ 33

Rozdzia 2

URLOPY ZWIZANE Z RODZICIELSTWEM................................... 38

2.1. Urlop macierzyski........................................................................................ 38

2.2. Urlop ojcowski ............................................................................................... 43

2.3. Dodatkowy urlop macierzyski..................................................................... 45

2.4. Urlop z tytuu przysposobienia...................................................................... 47

2.5. Urlop wychowawczy ...................................................................................... 49

Rozdzia 3

URLOPY UDZIELANE W INNYCH CELACH.................................... 57

3.1. Urlop bezpatny.............................................................................................. 57

3.2. Urlop szkoleniowy ......................................................................................... 62

ZAKOCZENIE............................................................................. 65

rda prawa................................................................................... 66

Bibliografia .............. ......... ......... .......... ......... .......... ......... ......... ...... 70

Orzecznictwo ......... ......... .......... ......... ......... .......... ......... ......... ......... 74


2/74

3

Wykaz skrtw

1. rda prawa

k.p. Ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks Pracy

(Tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94.)

KartNU Ustawa z 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela

(Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674).

PrSzkolWyU Ustawa z 27.07.2005 r. Prawo o szkolnictwie wyszym

(Dz.U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1365.)

UrlopWypR Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z

08.01.1997 r. w sprawie szczegowych zasad udzielania

urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypacania

wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu

pieninego za urlop

(Dz.U. z 1997 r. Nr 2, poz. 14 z pn. zm.)ZatrudNiepeU Ustawa z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i spoecznej

oraz zatrudnieniu osb niepenosprawnych (Dz.U. z 1997 r.

Nr 123, poz. 776 z pn. zm.)

2. Pimiennictwo

Biul. Inf. Pr.

DzGPr

Biuletyn Informator Prawniczy

Dziennik Gazeta Prawna

INFORPP Informator Prawno-Podatkowy

Legalis System Informacji Prawnej LEGALIS

MoP Monitor Prawniczy


3/74

4

MoPr Monitor Prawa Pracy

MPPiU Monitor Prawa Pracy i Ubezpiecze

OSNAPiUS Orzecznictwo Sdu Najwyszego Izba Administracyjna

Pracy i Ubezpiecze Spoecznych

OSNCP Orzecznictwo Sdu Najwyszego Izba Cywilna oraz Izba

Pracy u Ubezpiecze Spoecznych

PGPr Poradnik Gazety Prawnej

RachBud Rachunkowo Budetowa

SerwisPP Serwis Prawno-Pracowniczy

UPP Ubezpieczenia i Prawo Pracy

3. Inne

paragraf

art. artyku

Dz.U. Dziennik Ustaw

itp. i tym podobne

jw. jak wyej

m. in. midzy innymi

NIK Najwysza Izba Kontroli

Nr numer

NSA Naczelny Sd Administracyjny

PAN Polska Akademia Nauk

pkt punkt

post. postanowienie

poz. pozycja

RM Rada Ministrw

rozp. rozporzdzenie


4/74

5

s. strona

SA Sd Apelacyjny

SN Sd Najwyszy

tekst jedn. tekst jednolity

tj. to jest

uchw. uchwaa

ust. ustp

w zw. w zwizku

WSA Wojewdzki Sd Administracyjny

ww. wyej wymienione

wyd. wydanie

wyr. wyrok

z pn. zm. z pniejszymi zmianami

zd. zdanie


5/74

6

WSTP

Niniejsze opracowanie jest omwieniem najwaniejszych urlopw

pracowniczych przewidzianych w przepisach prawa pracy. Poszczeglne urlopy

opisano w trzech rozdziaach,a za kryteriumpodziau wzito cel realizacji danego

urlopu.

Pierwszy rozdzia w caoci powicono urlopowi wypoczynkowemu, jako

podstawowemu uprawnieniu kadego pracownika. Zagwarantowany w

samejKonstytucji (art. 66 ust. 2), jest realizacj kodeksowej zasady prawa

do wypoczynku (art. 14 k.p.) i w tym celu jest on udzielany.W tym rozdziale

opisano kwestie zasad nabywania urlopu wypoczynkowego, ustalania wymiaru

i jego realizacjioraz konsekwencji niewykorzystania przysugujcego urlopu.

Ponadto przedstawiono grupy pracownikw, ktre przepisy prawa pracy traktuj

w sposb szczeglny, zapewniajc dodatkowy urlop wypoczynkowy lub

zwikszenie jego wymiaru.

Kolejny rozdzia przedstawia uprawnienia urlopowe pracownikw bdcych

rodzicami lub opiekunami. Rodzicielstwo daje bowiem tym pracownikom

moliwo -czasem obowizek- skorzystania z szeregu urlopw okrelonych

w k.p. W poszczeglnych podrozdziaach omwiono prawa i obowizki

wynikajce z kadego z nich. Opisano urlop macierzyski, urlop na warunkach

urlopu macierzyskiegoi dodatkowy urlop z nimi zwizany, oraz urlop ojcowskii wychowawczy. Regulacje prawne dotyczce urlopw zwizanych

z rodzicielstwem maj na celu ochron rodziny, zapewnienie waciwej opieki nad

dzieckiem i moliwo uczestniczenia obojgu rodzicw/opiekunw w procesie

wychowawczym.


6/74

7

Ostatni rozdzia traktuje o urlopie bezpatnym oraz szkoleniowym. Pierwszy

z nich moe zosta udzielony praktycznie w kadym celu, ustawodawca bowiem

pozostawi t kwesti pracodawcy i pracownikowi, ktrzy okrelaj warunki

urlopu bezpatnego we wzajemnymporozumieniu. Urlop szkoleniowy udzielany

jest natomiast w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracownika. Kwestie

dotyczce korzystania z powyszych urlopw zostay omwionew rozdziale 3.

Prac napisano z zastosowaniem metody dogmatyczno-prawnej, uwzgldniajc

stan prawny na dzie 31.05.2012 r.Interpretacj przepisw prawa pracy,

poruszonych w niniejszym opracowaniu, przeprowadzono w oparciu o opinie

specjalistw z zakresu prawa pracy zawarte w literaturze, komentarzach do ustawi artykuach z czasopism specjalistycznych. Ponadto uwzgldnione zostao

orzecznictwo Sdu Najwyszego i Sdu Apelacyjnego, a take Naczelnego Sdu

Administracyjnego oraz Wojewdzkiego Sdu Administracyjnego.


7/74

8

Rozdzia 1

URLOP WYPOCZYNKOWY

1.1. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego i jego wymiar

Przepisy Kodeksu pracy precyzuj kiedy pracownik nabywa prawo do urlopu.

W zalenoci od tego, czy dana osoba podejmuje prac w ramach stosunku pracy

po raz pierwszy w yciu, czy te jest to ju kolejny rok kalendarzowy, kiedy osoba

ta pozostaje w stosunku pracy, stosuje si odpowiedni przepis k.p.1.

Nabycie prawa do pierwszego urlopu reguluje przepis art. 153 1 k.p. Ma on

zastosowanie wycznie do pracownika podejmujcegoprac po raz pierwszy

w karierze zawodowej i tylko w czasie trwania roku kalendarzowego, w ktrym t

prac podj. Taki pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego zdou,

z upywem miesica pracy, w wielkoci 1/12 wymiaru urlopu przysugujcego mu

po przepracowaniu roku (czyli 1,66 dnia). Nastpne czci urlopu - w roku

kalendarzowym, w ktrym pracownik podj prac po raz pierwszy- nabywane s

w taki sam sposb, take wtedy, kiedy zmienisi miejsce pracy2. Pierwszy urlop

wypoczynkowy pracownik otrzymuje tylko w pierwszym roku kalendarzowym

pracy, czyli raz w caej karierze zawodowej3.

Prawo do kolejnych urlopw pracownik nabywa w kadym nastpnym rokukalendarzowym (art. 153 2 k.p.) i niejest to zalene od wymiaru czasu pracy,

podstawy zatrudnienia,czy terodzaju umowy o prac4. Gdy pracownik pozostaje

w stosunku pracy nieprzerwalnie, to nabycie prawa do kolejnego urlopu nastpuje

z dniem 1 stycznia nastpnego roku kalendarzowego. Naley podkreli,

1B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy pracownikw.

Komentarz, przykady, pytania i odpowiedzi, przepisy, s. 7.2I. Kuniar, B. Skiba, Urlopy pracownicze i inne zwolnienia od pracy, Gdask 2004, s. 17.3A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze i inne zwolnienia od pracy, Wyd. 2, Warszawa 2010, s. 26.

4A. Martuszewicz, K.Piecyk, Tame, s. 30.


8/74

9

e kolejne urlopy nabywane s z gry i w penym wymiarze (ewentualnie

proporcjonalnym, odpowiadajcym okresowi zatrudnienia w danym roku)5.

Moe zdarzy si sytuacja, w ktrej pracownik podejmujcy prac po raz

pierwszy w yciu, od razu nabdzie prawo do kolejnego urlopu. Tak, zdaniemT. Liszcz, bdzie wtedy, gdy pracownik nawie stosunek pracy pniej ni dnia

1 grudnia, wwczas upyw penego miesica nastpi w styczniu, a wic ju

w nowym roku kalendarzowym6.

Na wymiar urlopu wypoczynkowego skadaj si zasadniczo dwa czynniki:

okres zatrudnienia pracownika oraz wymiar czasu pracy, w jakim pracownik jest

zatrudniony. Zgodnie z dyspozycj art. 154 k.p. roczny wymiar urlopu

wypoczynkowego dlapracownika, ktrego sta pracy wynosi mniej ni 10 lat

to 20 dni, natomiastjeli w sta wynosi wicej ni 10 lat, bdzie to26 dni.

Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepenym wymiarze czasu

pracy ustala si proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika

(art. 154 2 k.p.). Podstaw do obliczenia jest wymiar urlopu okrelony w art. 154

1 k.p. czyli 20 lub 26 dni w zalenoci od stau pracy. Uzyskany wynik

zaokrgla si w gr do penego dnia. Regua zaokrglania powoduje, e faktyczny

wypoczynek pracownika jest w niektrych przypadkach moe okaza si znacznie

podwyszony. Przykadowo, pracownik posiadajcy sta pracy przekraczajcy 10

lat, ktry zatrudniony jest na 1/8 etatu, w danym roku nabdzie prawo do urlopu

w wymiarze 4 dni (1/8 26 dni = 3,25 dnia, a po zaokrgleniu do penego dnia - 4

dni)7.W skrajnych przypadkach, obliczony w ten sposb roczny wymiar urlopu

wypoczynkowego moe wynie a 32 dni, dlatego art. 154 3 k.p. ogranicza

wymiar urlopu do wartoci ustawowo maksymalnych.Jeeli w czasie trwania roku

5I. Kuniar, B. Skiba, Urlopy pracownicze, s. 17.6T. Liszcz,Prawo pracy, Wyd. 7, Warszawa 2011, s. 382.

7M. Nacz,w:Kodeks pracy. Komentarz, pod. red. W. Muszalskiego, Wyd. 8, Warszawa 2011, Legalis 2012/ el.


9/74

10

kalendarzowego pracodawca dokona zmiany wymiaru czasu pracy, powinien

obliczy osobno wymiar urlopu za kady okres pracyw tym roku8.

Uprawnienia urlopowe pracownika tymczasowegouregulowane s w ustawie

z dnia 09.07.2003 r. o zatrudnianiu pracownikw tymczasowych9

. Za kadymiesic pozostawania w dyspozycji pracodawcy uytkownika, pracownikowi

tymczasowemu przysuguje urlopu wypoczynkowy w wymiarze 2 dni. Na wymiar

urlopu takiego pracownika nie wpywa sta pracy, wyksztacenie ani to czy jest to

pierwszy urlop pracownika. Naley zaznaczy, e okres zatrudnienia wliczany jest

do stau pracy i wpywa na wymiar urlopu wypoczynkowego w stosunku pracy

nieregulowanym ww. ustaw10

.

Do okresu zatrudnienia, od ktrego zaley wymiari prawo do urlopu wlicza si

okresy poprzedniego zatrudnienia,a w przypadku jednoczesnego pozostawania

w wicej ni jednym stosunku pracy wliczeniu podlega take okres poprzedniego

niezakoczonego zatrudnienia w czci przypadajcej przed nawizaniem drugiego

lub kolejnego stosunku pracy (art. 1541k.p.). Bez znaczenia jest przerwa, jaka

wystpia pomidzy jednym a drugim zatrudnieniem oraz sposb ustania stosunkupracy.Poza czasem trwania stosunku pracy, do stau pracy od ktrego zale

uprawnienia urlopowe, wlicza si take inne okresy, zwane zaliczanymi, podczas

ktrych stosunek pracy nie trwa11.Nale do nich midzy innymi okresy:

1) za ktrepracownik otrzyma wynagrodzenie w zwizku z przywrceniem dopracy albo odszkodowanie w zwizkuz bezprawnym wypowiedzeniem lub

rozwizaniem umowy o prac (art. 51 k.p.),

2) skrconego do jednego miesica trzymiesicznego okresu wypowiedzenia,za ktry pracodawca wypaci pracownikowi odszkodowanie w wysokoci

wynagrodzenia za pozosta cz okresu wypowiedzenia(art. 361 2 k.p.)

8A. Malinowski, Urlopy pracownicze. Komentarz. Warszawa 2010, Legalis 2012/ el.

9Tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 z pn. zm. 10

B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, s. 113.11

A. Malinowski, Urlopy pracownicze,Legalis 2012/ el.


10/74

11

3) okres urlopu bezpatnego udzielonego pracownikowi na czas sprawowaniafunkcji czonka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (art. 8 ustawy

z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji12

),

4) okres pobierania uposaenia przysugujcego posom lub senatoromprzypadajcy w trakcie urlopu bezpatnego udzielonego przez pracodawc

na czas sprawowania mandatu posa lub senatora (art. 28 ustawy z 9.5.1996

r. o wykonywaniu mandatu posa i senatora13),

5) wykonywania pracy nakadczej(art. 32 ust. 2 rozp. RM z 31.12.1975 r.w sprawie uprawnie pracowniczych osb wykonujcych prac

nakadcz14),

6) odbytej czynnej suby wojskowej (art. 120 ustawy z 21.11.1967 r.o powszechnym obowizku obrony Rzeczypospolitej Polskiej15),

7) penienia zawodowej suby wojskowej(art. 121 ustawy z 11.9.2003 r.o subie wojskowej onierzy zawodowych16),

8) penienia suby w Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, AgencjiWywiadu(ustawa z 24.5.2002 r. o Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego

oraz Agencji Wywiadu17) i podobnych,

9) penienia suby w charakterze policjanta(art. 80 ustawy z 6.4.1990 r.o Policji18), straaka Pastwowej Stray Poarnej(art. 70 ustawy

z 24.8.1991 r. o Pastwowej Stray Poarnej19), funkcjonariusza Stray

Granicznej(art. 84 ustawy z 12.10.1990 r. o Stray Granicznej20) i Suby

Wiziennej (art. 78 ustawy z 26.4.1996 r. o Subie Wiziennej21)

12Tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 226 z pn.zm.


14Dz.U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 zpn.zm.


16Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90,poz. 593 z pn.zm.

17Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154 z pn. zm.


19Tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 z pn.zm.20

Tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 116, poz. 675 z pn.zm.21

Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 79, poz. 523 z pn. zm.


11/74

12

Do okresw zrwnowaonych22 - w kwestii wymiaru urlopu - z okresami

zatrudnienia,przepis art. 155 k.p. zalicza take okresy uczszczania do:

1) zasadniczej lub innej rwnorzdnej szkoy zawodowej - przewidzianyprogramem nauczania czas trwania nauki, nie wicej jednak ni 3 lata,

2) redniej szkoy zawodowej - przewidziany programem nauczania czastrwania nauki, nie wicej jednak ni 5 lat,

3) redniej szkoy zawodowej dla absolwentw zasadniczych (rwnorzdnych)szk zawodowych - 5 lat,

4) redniej szkoy oglnoksztaccej - 4 lata,5)

szkoy policealnej - 6 lat,

6) szkoy wyszej - 8 lat.Okresy, o ktrych mowa w pkt 1-6 nie podlegaj sumowaniu, aich zaliczeniejest

moliwe w chwili ukoczenia przez pracownikanauki w okrelonym typie szkoy i

przedstawienia na t okoliczno stosownych dokumentw23.

W przypadku, gdy pracownik nie pozostawa przez cay rok kalendarzowy

w stosunku pracy,bd gdy w cigu tego roku zmienipracodawc, udziela mu si

urlopu w wymiarze proporcjonalnym. Zasady udzielania takiego urlopu okrela art.

1551 k.p., zgodnie z ktrym pracownikowi przysuguje urlop w wymiarze

proporcjonalnym do okresu przepracowanego w roku ustania stosunku pracy,

chyba e przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzysta urlop

w przysugujcym mu lub w wyszym wymiarze. Natomiast, gdyby w cigu roku

zmieni miejsce zatrudnienia, to u nowego pracodawcy przysugiwa mu bdzie

urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostaego do koca danego roku

kalendarzowego - w razie zatrudnienia na czas nie krtszy ni do koca danego

roku kalendarzowego, a w przypadku zatrudnienia na czas krtszy ni do koca

danego roku kalendarzowego - proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w tym

roku. Takie same zasady, jak te stosowane do ustalenia wymiaru urlopu

22J. Herbert, Urlopy pracownicze, Bydgoszcz 1997, s. 17.

23A. Malinowski, Urlopy pracownicze, Legalis 2012/ el.


12/74

13

proporcjonalnego przy zmianie pracodawcy (art. 1551 1 pkt 2), stosuje si

w sytuacji, gdy mimo trwania stosunku pracy przez peny rok, pracownik by

nieobecny w pracy ponad 1 miesic z powodu:

1) urlopu bezpatnego,2) urlopu wychowawczego,3) odbywania zasadniczej suby wojskowej lub jej form zastpczych,

okresowej suby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo wicze

wojskowych,

4) tymczasowego aresztowania,5)

odbywania kary pozbawienia wolnoci,

6) nieusprawiedliwionej nieobecnoci w pracy.Jeliby okres przerwy w pracy z wyej wymienionych powodw przypada

po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym,

to wymiar urlopu pracownika powracajcego do pracy w cigutego samego roku

ulega proporcjonalnemu obnieniu, ale nie uwzgldnia si przy tym niepenych

miesicy kalendarzowych24.Gdy natomiast przed rozpoczciemokresu przerwypracownik wykorzysta urlop w przysugujcym mu lub wyszymwymiarze,

pracodawca nie moe da zmniejszenia wymiaru urlopu w nastpnym roku

kalendarzowym,ani zwrotu proporcjonalnej czci wynagrodzenia za urlop25.

Kiedy urlop bezpatny lub inny okres niewykonywania pracy obejmuje czci

miesicy kalendarzowych - okresy te podlegaj sumowaniu, przy czym za miesic

uwaa si cznie 30 dni ( 2 UrlopWypR).

Jeeli pracownik uzyska w cigu roku kalendarzowego prawo do urlopu

w wyszym wymiarze,a wykorzysta ju urlop za ten rok,to przysuguje mu urlop

uzupeniajcy (art. 158 k.p.)26. Z reguy nabycie prawa do urlopu uzupeniajcego

nastpuje z upywem dziesicioletniego okresu zatrudnienia oraz ukoczenia

24Cz. Maj, Urlopy wypoczynkowe, Wrocaw 2008, s. 29.25

M. Frczek, Skutki udzielenia nadprogramowego urlopu, SerwisPP 2012, Nr 13, s. 18.26

B. Skrobisz-Kaczmarek,Kiedy naley udzieli urlopu w zwikszonym wymiarze, INFORPP 2011, Nr 8, s. 20.


13/74

14

okresw nauki podlegajcej wliczeniu do okresu zatrudnienia, od ktrego zaley

wymiar urlopu27

.W praktyce moe zaistnie jeszcze jedna sytuacja, a mianowicie

nawizanie przez pracownika w trakcie roku kalendarzowego stosunku pracy

u pracodawcy, u ktrego obowizuje korzystniejszy ni ustawowy wymiar

urlopu28

.

Ustalenie wymiaru urlopu przysugujcego pracownikowi w danym roku

kalendarzowym nastpuje uwzgldniajc odrbnie okres przed nabyciem prawa do

urlopu uzupeniajcego i okres przypadajcy po nim29. Nie oznacza to jednak,

e pracownik bdzie mia przyznany urlop wypoczynkowy w uzupeniajcym

wymiarze proporcjonalnie do okresu, ktry pozosta do koca tego roku30

.

Jak piszeA.M. witkowski Urlop uzupeniajcy traktowany jest jako

nalena, dotychczas niewykorzystana przez pracownika cz urlopu

wypoczynkowego, do ktrej pracownik naby prawo w okrelonym roku

kalendarzowym31.W razie, gdyby pracodawca odmwi udzielenia urlopu

uzupeniajcego, pracownik moe wystpi z roszczeniem o udzielenie

uzupeniajcego urlopu na drog sdow32.

27K. lebzak, w:Prawo pracy,pod red. Z. Niedbay,Wyd. 2, Warszawa 2009, s. 203.

28M. Stojek-Siwiska, w:Meritum. Prawo pracy 2005, pod red. K. Jakowskiego, Warszawa 2005, s. 447.

29J. Szczot, Urlopy. Komentarz, Warszawa 2006, s. 19.

30Tame.31

A. M. witkowski,Kodeks pracy. Komentarz, Wyd. 3, Warszawa 2010, Legalis 2012/ el.32

Post. SN z 12.6.1997 r., I PKN 213/97, OSNAPiUS 1998, Nr 9, poz. 274.


14/74

15

1.2. Zwikszony wymiar urlopu

Wrd pracownikw mona wyrni grupy, majce obok przewidzianego

w Kodeksie pracy, prawo do dodatkowego urlopuwypoczynkowego lub urlopuwypoczynkowego w wyszymwymiarzeni okrelony przez art. 154 k.p33.Patne

urlopy dodatkowe jako udzielane w szczeglnych przypadkach i odnoszce si do

niektrych grup pracownikw, s nietypowymi urlopami pracowniczymi34.

Urlop wypoczynkowy w zwikszonym wymiarzeprzysuguje pracownikom

modocianym, o czym stanowi art. 205 k.p.35. Zgodnie z 1 powyszego artykuu

modocianymaprawo dopierwszego urlopu z upywem 6 miesicy od rozpoczcia

pierwszej pracyw wymiarze 12 dni roboczych. Z upywem roku pracy modociany

uzyskuje prawodo urlopu w wymiarze 26 dni roboczych, a wielkoci tepodlegaj

zsumowaniu, co w pierwszym roku nauki zawodu modociany ma cznieprawo

do 38dni roboczych urlopu wypoczynkowego36

. W roku kalendarzowym,

w ktrym modociany koczy 18 lat, przysuguje mu prawo do urlopu w wymiarze

20 dni roboczych jeli prawo to uzyska jeszcze przed ukoczeniem 18 lat(art. 205 2 zd. 2 k.p.).

Na pracodawcy ciy bezwzgldny obowizek udzielenia tej grupie

pracowniczej urlopu wypoczynkowego podczas ferii szkolnych37

. Chodzi bowiem

o zorganizowanie wypoczynku modocianych w taki sposb, by by on zbieny

z wykonywaniem przez nich nie tylko obowizkw pracowniczych, ale take

obowizku szkolnego38. W sytuacji gdy modociany nie naby jeszcze prawa do

urlopu, pracodawca moe na jego wniosek udzieli mu zaliczkowo urlopu

w okresie ferii szkolnych. Modociany, ktry uczszcza do szkoy dla pracujcych,

33A. Jasiska, Urlopy pracownicze,Wyd. 2, Warszawa 2000, s. 31.

34E. Dobrodziej, Urlopy pracownicze oraz zwolnienia od pracy obowizujce od 1 stycznia 1997 r. , Bydgoszcz

1997, s. 56.35

J. Barnakiewicz,Prawo pracy, Krakw 2008, s. 136.36

M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, s. 41.37Tame.38

W. Patulski w:Kodeks pracy. Komentarz, pod. red. W. Muszalskiego, Wyd. 8, Warszawa 2011, Legalis 2012/

el.


15/74

16

maprawo do urlopubezpatnego w okresie ferii szkolnychw wymiarze

nieprzekraczajcym cznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesicy. Okres

tegourlopu podlegawliczeniu do okresu pracy, od ktrego zale uprawnienia

pracownicze, co jest nietypowe dla urlopu bezpatnego udzielanego na zasadach

oglnych (art. 174 k.p.)39

. Pracodawca moe udzieli modocianemu urlopu

wycznie w te dni, w ktrych wykonuje on prac.

Niepenosprawnym natomiast przysuguj takie same prawa urlopowe jak

innym pracownikom, a jeli posiadaj oni orzeczenie o umiarkowanym lub

znacznym stopniu niepenosprawnoci, take urlop dodatkowy. Zgodnie z art. 19

ust. 1 ZatrudNiepeU,osobom tym przysuguje prawo do dodatkowego urlopuwypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo

do pierwszego dodatkowego urlopu takipracownik nabywa po przepracowaniu

roku od dnia zaliczenia jej do jednego z ww. stopni niepenosprawnoci40. Dniem

zaliczenia do okrelonego stopnia jest dzie wydania orzeczenia przez komisj.

Pierwszy urlop dodatkowy w przeciwiestwie do kolejnych urlopw dodatkowych

nie jest udzielany proporcjonalnie41.Urlop ten przysuguje uprawnionemu

pracownikowi z mocy prawa, niezalenie od zoenia przez niego wniosku o jego

przyznanie42

. Naley te wspomnie, e omawianej grupie pracowniczej

przysuguje rwnie szereg zwolnie od pracy z zachowaniem wynagrodzenia.

czny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnie od pracy nie moe by wyszy ni

21 dni roboczych w roku kalendarzowym43.

Urlop dodatkowy z tytuu zakwalifikowania do umiarkowanego lub znacznegostopnia niepenosprawnoci nie przysuguje osobie uprawnionej do urlopu

wypoczynkowego w wymiarze przekraczajcym 26 dni roboczych. ZatrudNiepeU

zabrania take czenia go z urlopami dodatkowymi przysugujcymi na podstawie

39M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, s. 42.

40A. Ryl,Zasady przyznawania dodatkowego urlopu i zwolnie od pracy pracownikom niepenosprawnym,

INFORPP 2011, Nr 20, s. 11.41

L. Grzonka,Zatrudnianie osb niepenosprawnych, Warszawa2010, s. 20.42. Trochimiuk,Zatrudnienie osb niepenosprawnych przywileje i obowizki pracodawcy,MoPr 2007, Nr 7,

s. 354.43

K. Sikora,Dodatkowy urlop wypoczynkowy osb niepenosprawnych, SerwisPP 2012, Nr 13, s. 35.


16/74

17

innych przepisw, chyba e ich wymiar jest niszy ni 10 dni roboczych , wwczas

przysuguje mu korzystniejszy urlop44. Prawo to przysuguje z mocy samej

ZatrudNiepeU, niezalenie od zoenia przez pracownika wniosku o jego

przyznanie.

Kolejn grup pracownicz korzystajc z urlopu w wyszym wymiarze,

s nauczyciele podlegajcy KartNU. Wymiar tego urlopu zaley jednak od

rodzaju zawartej umowy o prac oraz od tego, czy w danej placwce przewidziane

s ferie letnie i zimowe45.

Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w ktrej w organizacji pracy

przewidziano ferie letnie i zimowe, przysuguje urlop wypoczynkowy w wymiarze

odpowiadajcym okresowi ferii i w czasie ich trwania(art. 64 KartNU). W ramach

tego, nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego, co najmniej czterotygodniowego

urlopu wypoczynkowego. Prawo do pierwszego urlopu nauczyciel uzyskuje

w ostatnim dniu poprzedzajcym ferie szkolne, a prawo do urlopw kolejnych

w kadym nastpnym roku kalendarzowym. W czasie trwania ferii, nauczyciel

moe zosta zobowizany przez dyrektora szkoy m. in. do przeprowadzenia

egzaminw oraz prac zwizanych z zakoczeniem roku szkolnego

i przygotowaniem nowego roku szkolnego. Art. 64 ust. 2 zdanie ostatnie KartNU,

zastrzega e czynnoci te nie mog cznie zaj mu wicej ni 7 dni.

W przypadku, gdy nauczyciel zatrudniony jest na czas okrelony,krtszy ni

10 miesicy, a w organizacji pracy szkoy przewidziano ferie, ma on prawo do

urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okrelonego w umowie

okresu prowadzenia zaj.Jeli za zatrudniony by przez cay okres trwania zaj

w danym roku szkolnym ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze jaki

przysuguje nauczycielowi zatrudnionemu na czas nieokrelony.

44M. ajeczko, Urlop wypoczynkowy pracownika, Warszawa 1998, s. 49.

45M. Stojek-Siwiska,w:Meritum.Prawo pracy 2006,pod red. K. Jakowskiego, Warszawa 2006, s. 528.


17/74

18

Jeeli w placwce nie s przewidziane ferie, nauczycielowi przysuguje urlop

w wymiarze 35 dni roboczych, w terminie ustalonym w planie urlopw.

W przypadku nawizania lub ustania stosunku pracy w trakcie trwania roku

kalendarzowego, nauczycielowi przysuguje urlop wypoczynkowy w wymiarze

proporcjonalnym do okresu przepracowanego.

Nauczyciel ma take prawo do urlopu uzupeniajcego w wymiarze

nieprzekraczajcym 8 tygodni, gdy nie mg on wykorzysta caoci lub czci

urlopu wypoczynkowego z powodw okrelonych w KartNU (art. 66 ust. 1).

Inaczej uksztatowane zostay zasady dotyczce urlopw wypoczynkowych

w PrSzkolWyU,majce zastosowanie donauczycieli akademickich. Ci dysponuj

rocznym urlopem wypoczynkowym w wymiarze 36 dni roboczych, ktry powinien

by wykorzystany w okresie wolnym od zaj dydaktycznych.

Nauczyciel akademicki uzyskuje prawo do pierwszego urlopu

wypoczynkowego w ostatnim dniu poprzedzajcym letni przerw w zajciach

dydaktycznych, a prawo do drugiego i dalszych urlopw z pocztkiem kadego

nastpnego roku kalendarzowego (art. 133 ust. 2 PrSzkolWyU).Nauczyciel

akademicki moe, za zgod rektora, uzyska urlop bezpatny dla celw

naukowych, a gdy przygotowuje rozpraw doktorsk moe otrzyma patny urlop

naukowy w wymiarze nieprzekraczajcym trzech miesicy. Natomiast nauczyciel

akademicki zatrudniony przez mianowanie, moe otrzyma patny urlop dla celw

naukowych, w wymiarze do roku, ale nie czciej ni raz na siedem lat

zatrudnienia w danej uczelni. Szczegowe zasady okrela statut uczelni.

Poza opisanymi grupami pracowniczymiurlop dodatkowy albo wyszy

wymiaru urlopu przysugujetake m. in.:

1) pracownikom naukowym oraz pracownikom badawczo-technicznym PAN,ktrzy maj prawo do urlopuwypoczynkowego w wymiarze 36 dni w roku


18/74

19

kalendarzowym (art. 97 ustawy z 30.04.2010 r. o Polskiej Akademii

Nauk46

).

2) pracownikom socjalnym zatrudnionym w orodku pomocy spoecznej lubw powiatowym centrum pomocy rodzinie, do ktrych obowizkw naley

praca socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadw

rodowiskowych, jeeli przepracowali nieprzerwanie i faktycznie

co najmniej 5 lat, ktrym przysuguje raz na dwa lata dodatkowy urlop

wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych (art. 121 ust. 3 ustawy

z 12.3.2004 r. o pomocy spoecznej47).

3) urzdnikom suby cywilnej, ktrym przysugujecorocznie dodatkowy urlopwypoczynkowy w wymiarze wynoszcym 1 dzie po 5 latach zatrudnienia

w subie cywilnej. Urlop ten wzrasta z kadym rokiem pracy o 1 dzie do

maksymalnie 12 dni (art. 105 ust. 1 ustawy z 21.11.2008 r. o subie

cywilnej48

).

4) sdziom, corocznie, w wymiarze szeciu dni roboczych po dziesiciu latachpracy, a po pitnastu latach pracy w wymiarze dwunastu dni roboczych

(art. 92 ustawy z dnia 27.07.2001 r. Prawo o ustroju sdw

powszechnych49

).

5) prokuratorom, na zasadach jw. (art. 52 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r.o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

50).

6) kuratorom zawodowym, na zasadach jw. (art. 16 ustawy z dnia 27.07.2001 r.o kuratorach sdowych51).

7) onierzowi zawodowemu, w zalenoci od zajmowanego stanowiska, staui warunkw suby, ale nie przekraczajcy 50 dni roboczych (art. 62 ust. 7

ustawy z dnia 11.09.2003 r. o subie wojskowej onierzy zawodowych52).

46Dz.U. z 2010 r. Nr 96, poz. 619.

47Tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 175,poz. 1362 zpn.zm.

48Dz.U. z 2008 r. Nr 227, poz. 1505.

49Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070.

50Tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39.51

Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1071.52

Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593 z pn.zm.


19/74

20

8) pracownikom NIK, zatrudnionym na stanowisku okrelonym w ustawie,w wymiarze 6 dni roboczych po przepracowanych 10 latach, a po 20 latach,

w wymiarze 12 dni roboczych (art. 79 ustawy z dnia 231.12.1994 r.

o Najwyszej Izbie Kontroli53).

Zazwyczaj w przepisach szczeglnych okrelane sjedynie przesanki nabycia

prawa do urlopu w zwikszonym wymiarze albo urlopu dodatkowego i konkretny

wymiar tego urlopu. W pozostaym zakresie naley stosowa przepisy Kodeksu

pracy54

. Naley te zaznaczy, e korzystniejsze warunki dotyczce urlopu mog

zosta wprowadzone w wewntrzzakadowych regulacjach. Na og ustala si je

w regulaminie pracy lub ukadzie zbiorowym pracy55, ale nie ma przeszkd do

zawarcia ich w umowie o prac.

53Tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. Nr 0 poz. 82.54

B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, s. 43.55

M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, s. 42-43.


20/74

21

1.3. Zasady udzielania i wykorzystywania urlopu wypoczynkowego

Na pracodawcy, u ktrego pracownik naby prawo do urlopu wypoczynkowego

w danym roku kalendarzowym, spoczywa obowizek jego udzielenia w tymeroku

56. Udzielenie urlopu polega na zwolnieniu pracownika od obowizku

wiadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia57. W myl art. 1542

1 k.p. urlopu mona udzieli wycznie w dniach, ktre s dla pracownika dniami

pracy, zgodnie z obowizujcym go rozkadem czasu pracy i w wymiarze

godzinowym, odpowiadajcym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika

w danym dniu

58

. Moliwe jest zatem wykorzystanie urlopuw niedziel i witajeli zgodnie z rozkadem czasu pracy wanie wtedy przypadaby dzie pracy

(art. 15110

w zw. z art. 1542 1 k.p.).Kady dzie z przysugujcego pracownikowi

urlopu wypoczynkowegoodpowiada 8 godzinom pracy. Zatem, gdy dobowa norma

czasu pracy wynosi kadego dnia 8 godzin to 1 dzie pracy odpowiada 1 dniowi

urlopu i waciwie przeliczanie dni na godziny nie jest potrzebne59. Inaczej jest w

przypadku szczeglnych systemw czasu pracy np.

w rwnowanym systemie czasu pracy, gdy w danym dniu pracownik ma

przepracowa 2 godziny to temu 1 dniowi pracy odpowiada bdzie dnia urlopu.

Zasad jest, e urlop udzielany jest w penych dniach. Udzielenie urlopu

w niszym wymiarze godzinowym ni dobowy wymiar czasu pracy w dniu,

w ktrym ma by udzielony urlop jest moliwe tylko wtedy, gdy pozostaa cz

urlopu jest niewystarczajca do wykorzystania penego dnia pracy

(art. 1542 4 k.p.).

Nieprzerwany z definicji, urlop wypoczynkowy moe zosta udzielony

pracownikowi w czciachjeli bdzieo to wnioskowa. Przepis art. 162zd.2 k.p.

nakazuje jednak, aby w takim przypadku co najmniej jedna cz

56A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, s. 98.

57T. Liszcz,Prawo pracy, s. 381.58

M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe,s. 67.59

T. Nycz,Nowe zasady urlopowe, MoPr 2004, Nr 3, s. 66.


21/74

22

wypoczynkutrwaa 14 kolejnych dni kalendarzowych lub wicej.Pracodawca nie

jest zwizany wnioskiem pracownika, moe go uwzgldni, jeeli nie koliduje to

z normalnym tokiem pracy ()60. Wniosek powinien by zoony przed

sporzdzeniem planu urlopw, w przeciwnym razie spowoduje on()

konieczno rozwaenia zmiany terminu zaplanowanego urlopu i w konsekwencji

naley traktowa go jako wniosek o przesunicie czci urlopu na inny termin

()61.

Kolejnym przypadkiem zakcajcym nieprzerwalno urlopujest odwoanie

pracownika z urlopu. Na mocy art. 167 k.p.pracodawca jest do tego uprawniony,

gdy obecnopracownika w zakadzie jest konieczna ze wzgldu na okolicznocinieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Odwoanie jest poleceniem

subowym, a odmowa przerwania urlopu moe narazi pracownika

na konsekwencje wynikajce z cikiego naruszenia podstawowych obowizkw

pracowniczych. Pracodawca, ktry skorzysta z prawa do odwoania pracownika

z urlopu ma obowizek pokry koszty jakie ten ponis w bezporednim z tym

zwizku62.

Inne przyczyny powodujce przerwanie udzielonego ju urlopu

wypoczynkowego skatalogowane zostay w art. 166 k.p. Wskazuje on 4 sytuacje,

z powodu ktrych pracodawca zobowizany jest udzieli pracownikowi urlopu

w terminie pniejszym. S nimi:

1) czasowa niezdolno do pracy spowodowana chorob,2) odosobnienie w zwizku z chorob zakan,3) odbywanie wicze wojskowych albo przeszkolenia wojskowego przez czas

do 3 miesicy,

4) korzystanie z urlopu macierzyskiego.

60A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, s. 99.61

A. Malinowski, Urlopy pracownicze, Legalis 2012/ el.62

B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, s. 69.


22/74

23

Jest to katalog zamknity. wic nawet w przypadku zaistnienia innych przyczyn

usprawiedliwiajcych nieobecno pracownika w pracy, pracodawca nie musi

udzieliurlopu w pniejszym terminie63.

Zdaniem Sdu Najwyszego pracodawca nie moe skutecznie udzieli urlopuwypoczynkowego pracownikowi niezdolnemu do wiadczeniapracy, nawet wtedy,

gdy ten wyraa na to zgod boudzielenie urlopu wypoczynkowego nie przerywa

niezdolnoci pracownika do pracy64.Urlopu niewykorzystanego zgodnie

z planemurlopw, naley pracownikowi udzieli najpniej do dnia 30 wrzenia

nastpnego roku kalendarzowego(art. 168 k.p.).

Wspomniany wyej plan urlopw to dokument sporzdzany przez pracodawc,

w ktrym ustalone s terminy wykorzystania urlopw wypoczynkowych

przysugujcych pracownikom.Obowizek jego sporzdzania dotyczy pracodawcy,

u ktrego dziaa zakadowa organizacja zwizkowa,

chyba e wyrazia ona zgod na jego nie tworzenie.

Pracodawca ustala plan urlopw samodzielnie, biorc pod uwag wnioski

pracownikw i konieczno zapewnienia normalnego toku pracy65. Plan ten

powinien uwzgldnia wszystkie urlopy przewidziane w okresie nim objtym66,

za rwno biece (take dodatkowe) jak i zalege67. Wyjtkiem jest tu urlop na

danie, ktrego termin ustalany jest przez samego pracownika68.Sporzdzenie

planu urlopw powinno nastpi przed rozpoczciem okresu nim objtego69.

Zgodnie z art. 163 2 k.p. plan urlopw podaje si do wiadomoci pracownikw

w sposb przyjty u danego pracodawcy. Pracodawca jest zwizany wnioskiem

pracownika dotyczcym terminu urlopu lub jego podziau na czci w sytuacji gdy:


64Wyr. SN z 10.11.1999 r., I PKN 350/99, OSNAPiUS 2001, Nr 6, poz. 198.

65M. Stojek-Siwiska, w:Meritum.Prawo pracy 2006, s. 927.

66M. Nacz, w:Kodeks pracy, Legalis 2012/ el.

67B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, s. 54.68

E. ukasik,Jak zaplanowa urlopy w 2012 r., SerwisPP 2012, Nr 6, s. 14.69

xxxx, xxxx, PGPr 2012, Nr 2, s. 29.


23/74

24

1) modociany uczszczajcy do szkoy zoy wniosek o udzielenie urlopuw czasie ferii (art. 205 3 k.p.),

2) pracownik/pracownica zoy wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowegobezporednio po okresie: urlopu macierzyskiego, dodatkowego urlopu

macierzyskiego, urlopu z tytuu przysposobienia oraz dodatkowego urlopu

z tytuu przysposobienia (art. 163 3 k.p., art. 163 3 k.p w zw. z art. 1821

6 k.p. i art. 163 3 k.p w zw. z art. 183 4 k.p.),

3) pracownik zoy wniosek o udzielenie mu urlopu wypoczynkowegobezporedniopo urlopie ojcowskim (art. 163 3 k.p. w zw. z art. 1833 3

k.p.).

Plan urlopw wie w rwnej mierze ipracodawc,i pracownikw. Oznacza to,

e pracownik moe bez dodatkowego informowania pracodawcy rozpocz

korzystanie z urlopu w dniu, wskazanym w planie urlopw70. Pracodawca rwnie

nie musi dodatkowo informowa pracownika o terminie urlopu, a gdy ten

w zaplanowanym dniu urlopu zjawi si w pracy moe zostaniedopuszczonydo jej

wykonywania71.

Pracodawca nie objty obowizkiem tworzenia planu urlopw, ustala termin

urlopu indywidualnie i po porozumieniu z kadym pracownikiem,biorcprzy tym

pod uwagwniosek pracownika i konieczno zapewnienia normalnego toku pracy.

Take w tym przypadku nieokrela si z gry terminu wykorzystania czci

urlopu, ktrej pracodawca maobowizek udzieli pracownika72.

Po ustaleniu i ogoszeniu planu urlopw przesunicie terminu urlopu moe

nastpi tylko w szczeglnych przypadkach. Niezalenie od tego czy zmian

zainicjowa pracodawca czy pracownik, decyzj zawsze podejmuje ten pierwszy.

Wyjtkiem jest sytuacja, w ktrej pracownik nie moe rozpocz urlopu

w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiajcych nieobecno w pracy.

70T. Liszcz,Prawo pracy, s. 389.71

M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe,s. 69.72

T. Liszcz,Prawo pracy, s. 389.


24/74

25

Pracodawca jest wwczaszobligowany przez art. 165 k.p. do przesuniciaurlopu

na termin pniejszy.

Pracownik ma rwnieprawo wnioskowa o przesunicie terminu urlopu,

ale wniosek ten musi by uzasadniony szczeglnymi okolicznociami, ktrychustawodawca nie sprecyzowa (art. 164 1 k.p.). M. Nacz uwaa,

euzasadnianie wnioskunie jest konieczne w przypadku zgodnej woli stron,()o

ile nie prowadzi to do obejcia przepisw prawa, ()zwaszcza gwarantujcych

wypoczynkow funkcj urlopu73. Zdaniem Sdu Najwyszego pracownik, ktry

zoy wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego nieprzewidzianego w planie

urlopw, nie moe go wykorzysta bez wyranej akceptacji pracodawcy74

.

Natomiast gdy przesunicie urlopu miaoby nastpi z przyczyn dotyczcych

pracodawcy, to musi by uzasadnione szczeglnymi jego potrzebami,

a nieobecno pracownika powodowapowane zakcenia toku pracy (art. 164

2 k.p.). Zdaniem Wojewdzkiego Sdu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp.

przesunicie urlopu z inicjatywy pracodawcy powodujce zmian konkretnych

planw urlopowych pracownika, daje mu prawo do domagania si od pracodawcyzwrotu poczynionych wydatkw

75. Jeeli odszkodowanie jest przewidziane

w sytuacji odwoania z urlopu, to tym bardziej dotyczy zaplanowanego urlopu

i poniesionych w zwizku z tym konkretnych wydatkw76.

Gdy termin rozpoczcia urlopu ulega przesuniciu,to 5 UrlopWypR w zw.

zart. 173 k.p. obligujepracodawc do udzielenia pracownikowi niewykorzystanego

urlopu w terminie z nim uzgodnionym.

Jakiekolwiek zmiany w planie urlopw musz zosta ogoszone pracownikom

w taki sam sposb w jaki by ogoszony plan77.

73M. Nacz, w:Kodeks pracy, Legalis 2012/ el.74

Wyr. SN z 15.03.2001 r., I PKN 306/00, MoP 2003, Nr 4, s. 182.75Wyr. WSA w Gorzowie Wlkp. z 28.04.2010 r., I SA/Go 56/10, Legalis.76

Tame.77E. ukasik, Jak zaplanowa, s. 15.


25/74

26

Szczeglne uprawnienia w zakresie jednostronnego wyznaczania

pracownikowi terminu urlopu przysuguj pracodawcy w czasie trwania okresu

wypowiedzenia78. Wwczas moe on udzieli pracownikowi cay urlop,

do ktrego pracownik naby prawo w okresie zatrudnienia, zarwno biecego jak

i zalegego, a pracownik jest zobowizany ten urlop wykorzysta. Wymiar tego

urlopu ustalany jest zgodnie z zasadami art. 1551 k.p., zatem naley go obniy

proporcjonalnie do okresu zatrudnienia u danego pracodawcy79. Proporcjonalne

ograniczenie wymiaru urlopu, zgodnie z art. 1671 k.p.,nie ma zastosowania do

urlopu zalegego. Warto zaznaczy, e w przypadkugdy czci urlopunie zostanie

wykorzystania z powodu czasowej niezdolnoci do pracy wskutekm.in. choroby

lub odbywania wicze wojskowych, niewykorzystany urlop bdzie zrealizowany

w postaci ekwiwalentu (art. 166 k.p. w zw. z art. 171 k.p.).

Zasad od ktrej nie ma wyjtkw jest to, e oudzieleniu urlopu decyduje

pracodawca. Jeli u danego pracodawcy nie obowizuje plan urlopw, to samo

zoenie wniosku o udzielenie urlopu nie upowania pracownika do jego

rozpoczcia80. Zgoda pracodawcy jest konieczna, take gdy pracownik chce

rozpocz urlopnieudzielony mu z naruszeniem przepisu art. 168 k.p.81, ktry

stanowi, e urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163

naley pracownikowi udzieli najpniej do dnia 30 wrzenia nastpnego roku

kalendarzowego. Pracodawca, nie udzieliwszy urlopu niezgodnie z

prawem,popenia wykroczenie przeciwko prawom pracownika i moe zosta

ukarany przez sd pracy kar grzywny okrelon w art. 282 1 pkt. 2 k.p.

Natomiast rozpoczcieprzez pracownika urlopu bez uprzedniej zgody pracodawcy

moe by uznane za nieusprawiedliwion nieobecno w pracy, bdc cikim

78B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w: Urlop wypoczynkowy, s. 60.

79M. Nacz, w:Kodeks pracy, Legalis 2012/ el.80

Wyr. SN z 13.5.1998 r., I PKN 99/98, OSNAPiUS 1999, Nr 10, poz. 331.81

Wyr. SN z 5.12.2000 r., I PKN 121/00,MoP 2002, Nr 18, s. 856.


26/74

27

naruszeniem podstawowych obowizkw pracowniczych wrozumieniu art. 52 1

pkt. 1 k.p.82

Specyficzn czci urlopu wypoczynkowego jest urlop udzielany na danie

pracownika. Jak ju pisaem83

, urlop na danie nie jest brany pod uwag przytworzeniu planu urlopw (art. 163 1 zd. 3 k.p.) Nie dotyczy go rwnie przepis

art. 168 k.p. regulujcy najpniejsze wykorzystanie urlopu.Niewykorzystany

w danym roku kalendarzowym traci swe szczeglne waciwoci. Urlop na

danie jest wyjtkiem od zasady wyraonej w art. 163 1 k.p., bowiem to

pracownik okrela termin jego wykorzystania84.Pracownik musi zgosi danie

udzielenia urlopu najpniej w dniu jego rozpoczcia.

Zgodnie z treci art. 1672k.p.pracodawca jest obowizanyudzielinie wicej

ni 4 dnitego urlopu, jednak zdaniem Sdu Najwyszego moeon sprzeciwi si

wykorzystaniu urlopu na danie z powodu wystpienia nieprzewidzianych

okolicznoci85 oraz gdy uzna, e pracownik naduywa prawa podmiotowego

(art. 8 k.p.). Jeeli pracodawca nie wyrazi zgody na wykorzystanie urlopu,

a pracownik go rozpocznie, to jego zachowanie jest samowolnym udaniem si naurlop mogcym prowadzi do rozwizania umowy bez wypowiedzenia86.

Natomiast brak wyranego sprzeciwu lub nie udzielenie odpowiedzi pracodawcy

po zgoszeniu dania urlopu, a nastpnie jego rozpoczciu przez pracownika,

uniemoliwia uznanie jego nieobecnoci za nieusprawiedliwion87.

Poza przedstawionymi wyej odmiennociami, urlop na danie jest zwykym

urlopem wypoczynkowym zatem jego udzielenie pracownikowi niezdolnemu do

wykonywania pracy (art. 166 k.p.) jest niezgodne z prawem88.

82Wyr. SN z 19.05.1997 r., I PKN 172/97, Biul. Inf. Pr. 1998, Nr 2, s. 13.

83Patrz s. 23 niniejszego opracowania.

84P. Szybka, Obowizek pracodawcy udzielenia pracownikowi urlopu na danie, MoPr 2011, Nr 8, s. 408.

85Wyr. z 26.01.2005 r., II PK 197/04, OSNAPiUS 2005,Nr 17, poz. 271, s. 797.

86Wyr. SN z 16.09.2008 r., II PK 26/08, OSNAPiUS 2010, Nr 3-4, poz. 36, s. 111.87

Wyr. SN z 26.01.2005 r., II PK 197/04, OSNAPiUS 2005,Nr 17, poz. 271, s. 797.88

Wyr. SN z 28.10.2009 r., II PK 123/09, MoPr 2010, Nr 4, s. 170.


27/74

28

Pracownik w czasie przebywania na urlopie wypoczynkowym lub podczas

innej usprawiedliwionej nieobecnoci w pracy korzysta ze szczeglnej ochrony89.

Polega ona na tym, e pracodawca nie ma prawa w tym czasie wypowiedzie

umowy o prac. Wyczony spod ochrony jest pracownik, ktrego pracodawca

odwoa z urlopu, chyba e zrobi to wycznie w celu wrczenia wypowiedzenia .

Zdaniem Sdu Najwyszego takie wypowiedzenie jest niewane jako dziaanie

sprzeczne z zasadami wspycia spoecznego90.

89M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe,s. 80.

90Uchw. SN z 9.2.1967 r., III PZP 22/66, OSNCP 1967, 6/1967, s. 11.


28/74

29

1.4. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego

Urlop wypoczynkowy jest z definicji urlopem patnym (art. 152 1 k.p.).

Za czas urlopu przysuguje pracownikowi wynagrodzenie, jakie by otrzyma,

gdyby w tym czasie pracowa (art. 172 k.p.). Zatem ustalajc wysoko

wynagrodzenia urlopowego naley bra pod uwag zarwno stae jak i zmienne

skadniki wynagrodzeniajeli takie pracownik otrzymuje91. Te drugie obliczane s

na podstawie przecitnego wynagrodzenia z okresu 3 miesicy poprzedzajcych

miesic rozpoczcia urlopu, a w przypadkach znacznego wahania wysokoci

wynagrodzenia okres ten moe by przeduony do 12 miesicy (art. 172 k.p.).

Przepisy paragrafw od 6 do 12 UrlopWypR, wydanego przez Ministra Pracy

i Polityki Socjalnej na mocy art. 173 1 k.p., szczegowo reguluj zasady

ustalania wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

UrlopWypR 6 okrela katalog wiadcze, ktrych nie uwzgldnia si przy

obliczaniu wynagrodzenia urlopowego. S nimi:

1) jednorazowe lub nieperiodyczne wypaty za spenienie okrelonego zadaniabd za okrelone osignicie,

2) wynagrodzenie za czas gotowoci do pracy oraz za czas niezawinionegoprzez pracownika przestoju,

3) gratyfikacje (nagrody) jubileuszowe,4) wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a take za czas innej

usprawiedliwionej nieobecnoci w pracy,5) ekwiwalent pieninego za urlop wypoczynkowy,6) dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytuu zastpstwa sdowego,7) wynagrodzenie za czas niezdolnoci do pracy wskutek choroby lub

odosobnienia w zwizku z chorob zakan,

91M. Kasprzak, Sposb obliczania wynagrodzenia za urlop, RachBud 2004, Nr 12, s. 23.


29/74

30

8) nagrody z zakadowego funduszu nagrd, dodatkowe wynagrodzenie roczne,nalenoci przysugujce z tytuu udziau w zysku lub w nadwyce

bilansowej,

9) odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawypienine,10)wynagrodzenie i odszkodowanie przysugujce w razie rozwizania

stosunku pracy.

Zgodnie z orzecznictwem Sdu Najwyszego nie uwzgldnia si take tzw. premii

uznaniowej jeeli nie ma charakteru roszczeniowego, gdy nie stanowi skadnika

wynagrodzenia za prac, a wic nie mieci si w pojciu wynagrodzenia

urlopowego

92

.Inaczej jest w przypadku premii regulaminowych, ktre nie majcharakteru uznaniowoci. W wynagrodzeniu za czas urlopu naley uwzgldni

takepracw godzinach nadliczbowych93.

UrlopWypR okrela rne sposoby ustalenia podstawy wymiaru

wynagrodzenia urlopowego w zalenoci od tego czy poszczeglne skadniki

wynagrodzenia s stae czy zmienne94.

Skadniki wynagrodzenia okrelone w staej wysokoci stawki miesicznej

uwzgldnia si w wynagrodzeniu urlopowym w wysokoci nalenej pracownikowi

w miesicu wykorzystywania urlopu ( 7 UrlopWypR). Oznacza to, e za miesic,

w ktrym pracownik korzysta z urlopu wypoczynkowego, otrzyma takie

wynagrodzenie, jakie by otrzyma gdyby cayten miesic pracowa95.

Zmienne skadniki wynagrodzeniatonp. premie, dodatki za godzinynadliczbowe, dodatki funkcyjne itp.Uwzgldnia si je w cznej wysokoci

wypaconej pracownikowi w okresie ostatnich 3 miesicy, a w przypadku

znacznego wahania ich wysokoci okres ten moe by wyduony do 12 miesicy .

Skadniki te podlegaj wliczeniu pod warunkiem, ze przysuguj za okres nie

92Wyr. SN z 20.07.2000 r., I PKN 17/00, MoP 2002, Nr 6, s. 271.

93Uchw. SN z 10.8.1976 r., I PZP 39/76, OSNCP 1977, Nr 2, poz. 24.94

K. Rczka, w:Kodeks pracy. Komentarz, pod red. Z. Salwy, Wyd. 9, Warszawa 2008, s. 649.95

M. Nacz, w:Kodeks pracy, Legalis 2012/ el.


30/74

31

duszy ni 1 miesic.W razie zmiany w skadnikach wynagrodzenia lub ich

wysokoci, podstaw wymiaru ustala si ponownie z uwzgldnieniem zmian,

jakie zaszy w skadnikach wynagrodzenia (10 UrlopWypR).

Suma skadnikw wynagrodzenia ustalona wedug powyszych zasad jestpodstawwymiaru wynagrodzenia urlopowego. Zgodnie z 9 ust. 1 UrlopWypR,

aby obliczy wysoko wynagrodzenia urlopowegonaley:

1) podzieli podstaw przez liczb godzin, w czasie ktrych pracownikwykonywa prac w okresie, z ktrego obliczono podstaw, a nastpnie,

2) pomnoy tak ustalone wynagrodzenie godzinowe przez liczb godzinjak pracownik przepracowaby (w ramach normalnego czasu pracy,

zgodnie z obowizujcym go rozkadem czasu pracy, gdyby w tym czasie

nie korzysta z urlopu) w czasie urlopu.

Skadniki wynagrodzenia wypacane za okresy dusze ni jeden miesic nie s

brane pod uwag przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego. S one wypacane

w terminach przyjtych dla tych skadnikw, a czas trwania urlopu nie wpywa na

ich wysoko bowiem jest traktowany na rwni z okresem wykonywania pracy96.

Powysze zasadyodnosz si rwniedo deputatw ( 12 ust. 2 UrlopWypR).

Inaczej obliczane jest wynagrodzenie urlopowe pracownika tymczasowego.

Wynagrodzenie za jeden dzie urlopu ustala si dzielc wynagrodzenie uzyskane

przez pracownika tymczasowego w okresie wykonywania pracy tymczasowej

przez liczb dni pracy, za ktre to wynagrodzenie przysugiwao. Regulacjedotyczce pracownikw tymczasowych wyczaj stosowanie przepisw

UrlopWypR97

.

Zgodnie z art. 86 1 k.p. pracodawca jest obowizany wypaca

wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie okrelonych w regulaminie pracy lub

w innych przepisach prawa pracy.

96B. Lenart, I. Jaroczewska-Ignatowska, E. Drzewiecka, M. Rotkiewicz, w:Urlop wypoczynkowy, s. 86.

97Tame, s. 114.


31/74

32

Na podstawie ustawy o zakadowym funduszu wiadcze socjalnych

z 04.03.1994 roku98, pracownikowi korzystajcemu z urlopu wypoczynkowego

przez co najmniej 14 dni kalendarzowych moe by wypacone tzw. wiadczenie

urlopowe. Zdaniem . Piechowiaka99jest ono dodatkiem, ktry sprzyjarealizacji

celu urlopu wypoczynkowego.

98Tekst jedn. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z pn. zm.99

http://www.bankier.pl/wiadomosc/Kiedy-pracodawca-wyplaca-swiadczenia-urlopowe-2173511.html (dostp22.05.2012 r.).


32/74

33

1.5. Niewykorzystany urlop wypoczynkowy

Pracodawca ma obowizek udzieli pracownikowi urlopu w roku

kalendarzowym, w ktrym naby on do niego prawo, jednak w wyjtkowych

okolicznociach wykorzystanie urlopu w tym terminie moe okaza si

niemoliwe. Niewykorzystanie urlopu moe by spowodowane wycznie

z powodu: przesuniciaurlopu na wniosek pracownika lub szczeglnych potrzeb

pracodawcy (art. 164 k.p.); przesunicia urlopu, gdy pracownik nie moe go

rozpocz w planowanym terminie z przyczyn usprawiedliwiajcych nieobecno

w pracy (art. 165 k.p.);przerwania urlopu z przyczyn uniemoliwiajcym

wykorzystanie urlopu (art. 166 k.p.), odwoania z urlopu (art. 167 k.p.)100.

Ostateczny termin wykorzystania urlopu okrela art.168 k.p.Jest nim 30 dzie

wrzenia roku nastpnego. Przepis ten nie ma zastosowania do czciurlopu

udzielanego zgodnie z art. 1672 k.p. Nie oznacza to, e owa cz przepada.

Niewykorzystany w danym roku urlop na danie, przechodzi na kolejny rok jako

urlop zalegy, traci jednakswe nadzwyczajne waciwoci

101

.

Urlopu zalegegopracodawca udziela na wniosek pracownika, ale nie jest on

dla niego wicy. Pracodawca moe wbrew woli pracownika odmwi udzielenia

urlopu we wskazanym przez niego terminie bd wskaza inny termin jego

odbioru102, a realizujc obowizek z art. 168 k.p. moe narzucitermin realizacji

zalegego urlopu103.

Niewykorzystanie zalegego urlopu do koca 30 wrzenia nastpnego roku

kalendarzowego nie powoduje utraty prawa do niego104

. Zalegy urlop przestaje

by wymagalny dopiero w momencie przedawnienia. Prawo do urlopu

wypoczynkowego tak jak inne roszczenia ze stosunku pracy ulega przedawnieniu


101M. Nacz, w:Kodeks pracy, Legalis 2012/ el.

102A. Czajkowska,Nowy termin wykorzystaniazalegego urlopu wypoczynkowego, SerwisPP 2012, Nr 4, s. 20.103

Wyr. SN z 07.05.2008 r., II PK 313/07, OSNAPiUS 2009, Nr 17-18, poz. 229, s. 743.104

M. Rotkiewicz,Udzielanie zalegych urlopw z 2010 r. , INFORPP 2011, Nr 3, s. 17.


33/74

34

z upywem 3 lat od dnia, w ktrym stao si wymagalne (art. 291 1 k.p.).

Jak uwaa Sd Najwyszy, rozpoczcie biegu przedawnienia nastpuje z kocem

roku kalendarzowego, za ktry urlop przysuguje (art. 161 k.p.) lub najpniej

zupywem terminu okrelonego w art. 168 k.p.105, czyli dnia 30 wrzenia roku

nastpnego106. Bieg terminu przedawnienia przerywany jest przez uznanie

roszczenia107, bd kad czynnoci dokonan przed waciwym organem

powoanym do rozstrzygania sporw lub egzekwowania roszcze przedsiwzit

bezporednio w celu dochodzenia lub ustalenia, albo zaspokojenia lub

zabezpieczenia roszczenia (art. 295 k.p.). W praktyce owe czynnoci to wniesienie

powdztwa o udzielenie zalegego urlopu w naturze jako wymaganego lub

o wypat ekwiwalentu za niewykorzystany urlop108.

Prawo do urlopu wypoczynkowego przeksztaca si w prawo do ekwiwalentu

pieninego wycznie w przypadku niewykorzystania przysugujcego urlopu

w caoci lub w czci z powodu rozwizania lub wyganicia stosunku pracy

(art. 171 1 k.p.). Nie ma tutaj znaczenia tryb rozwizania stosunku pracy ani

przyczyny jego wyganicia109. Wypata ekwiwalentu pieninego za

niewykorzystany urlop wypoczynkowy jest wyjtkiem od zasady, ktra nakazuje

wykorzystanie urlopu w naturze110zatem nie jest moliwe jego wypacenie

w trakcie trwania stosunku pracy choby pracownik o to wnioskowa111.

Pracodawca, u ktrego nabyte zostao prawo do urlopu zobowizany jest

wypa ekwiwalentnawet po rozwizaniu lub wyganiciu krtkotrwaej umowy

o prac, na okres prbny lub na czas okrelony112

.Wyjtkowopracodawca nie maobowizku wypacenia ekwiwalentu jeli razem z pracownikiem do niego

uprawnionym postanowi o wykorzystaniu urlopu w naturze, w czasie

105Wyr. SN z 11.04.2001 r., I PKN 367/00, MoP 2003,Nr 4, s. 176.

106B. Lenart,Kiedy przedawnia si prawo do urlopu wypoczynkowego za 2010 r. i 2011 r., MPPiU 2012, Nr 4,

s. 40.107

T. Radziski, Urlopy wypoczynkowe, Warszawa 1977,s. 84.108

A. Czajkowska,Nowy termin, s. 21.109

A. Martuszewicz, K.Piecyk, Urlopy pracownicze, s. 131.110Tame.111M. Nacz, w:Kodeks pracy, Legalis 2012/ el.112

Tame.


34/74

35

trwaniastosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o praczawartej midzy nimi

(art. 171 3 k.p.). Warunkiem dodatkowym jest zawarcie tej umowybezporednio

po rozwizaniu lub wyganiciu poprzedniej.

Zasady ustalania ekwiwalentu pieninego za niewykorzystany urlopwypoczynkowyuregulowane s w UrlopWypR. Przy obliczaniu wysokoci

ekwiwalentu stosuje si przepisy dotyczce wynagrodzenia urlopowego

z wyjtkiem przepisw szczeglnych okrelonych w paragrafach od 15 do 19

UrlopWypR.

Aby obliczy podstaw wymiaru ekwiwalentu naleyuwzgldni:

1) stae skadniki wynagrodzenia, w wysokoci nalenej w miesicu nabyciaprawa do ekwiwalentu ( 15 UrlopWypR),

2) zmienne skadniki wynagrodzenia przysugujce za okresy nie dusze ni1 miesic, w redniej w wysokoci z 3 miesicy poprzedzajcych

bezporednio miesic nabycia prawa do ekwiwalentu ( 16 UrlopWypR),

3) skadniki wynagrodzenia przysugujce za okresy dusze ni 1 miesic,w redniej wysokoci z 12 miesicy bezporednio poprzedzajcych miesic

nabycia prawa do ekwiwalentu ( 17 UrlopWypR).

Naley zaznaczy, e w przypadku gdy pracownik nie przepracowa penego

okresu, o ktrym mowa w pkt. 1 i 2, wynagrodzenie faktycznie wypacone w tym

okresie dzieli si przez liczb dni pracy, za ktre przysugiwao to wynagrodzenie,

a otrzymany wynik mnoy si przez liczb dni, jakie pracownik przepracowabyw ramach normalnego czasu pracy, zgodnie zobowizujcym go rozkadem czasu

pracy ( 16 ust. 2 UrlopWypR w zw. z 17 ust. 2 UrlopWypR).

Suma wynagrodze z pkt. 1, 2 i 3 z uwzgldnieniem powyszego akapitu jest

podstaw wymiaru ekwiwalentu.

Zanim bdzie mona przystpi do obliczenia wysokoci ekwiwalentu naley

okreli wspczynnik urlopowy potrzebny do ustalenia ekwiwalentu za 1 dzie


35/74

36

urlopu. Jest on rnic liczby dni w danym roku kalendarzowym i sumy

przypadajcych w nim niedziel, wit oraz dni wolnych od pracy wynikajcych

z rozkadu czasu pracy w przecitnie piciodniowym tygodniu pracy; podzielon

przez 12. Wspczynnik ten naley obliczy odrbnie dla kadego roku

kalendarzowego. W roku 2012 wspczynnik urlopowy dla pracownika

pracujcego od poniedziaku do pitku,zatrudnionego w penym wymiarze czasu

pracy, wynosi 21113. Warto t obnia si proporcjonalnie do wymiaru czasu

pracy pracownika. Co istotne, wspczynnik przyjmuje si wycznie za ten rok

kalendarzowy, w ktrym pracownik naby prawo do ekwiwalentu nawet jeli

naleny urlop obejmuje lata wczeniejsze114.

W celu obliczenia kwoty ekwiwalentu naley podstaw wymiaru ekwiwalentu

podzieli przez warto wspczynnika urlopowego (daje to warto ekwiwalentu

za jeden dzie urlopu); otrzymany wynik podzieli przez liczb odpowiadajc

dobowej normie czasu pracy pracownika (co daje warto ekwiwalentu za jedn

godzin urlopu); a nastpnie pomnoy przez liczb godzin niewykorzystanego

urlopu wypoczynkowego ( 18 UrlopWypR).

Dniem wypatyekwiwalentu powinien by ostatni dzie zatrudnienia. Rwnie

wtedy rozpoczyna biec trzyletni termin przedawnienia roszczenia o ekwiwalent

za niewykorzystany i nieprzedawniony urlop wypoczynkowy115.W razie

niedotrzymaniaterminu jego wypatypracownikowi przysuguj odsetki

za zwok116.

Zdaniem A. M. witkowskiego, ekwiwalent pieniny za niewykorzystany

wskutek mierci pracownika urlop, wchodzi w skad masy spadkowej117. Dotyczy

113J. Pysiewicz-Jak,Jak oblicza ekwiwalent za niewykorzystany urlop, SerwisPP 2012, Nr 8, s. 32.


115Wyr. SN z 29.03.2001 r., I PKN 336/00, MoP 2003, Nr 3, s. 130.116

D. Dyrak,Urlopy wypoczynkowe w 2007 roku, dodatek do UPP 2007, Nr 10, s.53.117

A. M. witkowski,Kodeks pracy, Legalis 2012/ el.


36/74

37

to nie tylko urlopu niewykorzystanego za rok, w ktrym nastpi zgon, ale te

nieprzedawnionych urlopw zalegych118.

Zgodnie z wyrokiem Sdu Najwyszego ekwiwalent za niewykorzystany urlop

wypoczynkowy podlega takiej samej ochronie prawnej jak wynagrodzenie za

prac119.

118Tame.

119Wyr. SN z 11.06.1980 r., I PR 43/80, OSNCP 1980,Nr 12, poz. 248.


37/74

38

Rozdzia 2

URLOPY ZWIZANE Z RODZICIELSTWEM

2.1. Urlop macierzyski

Urlop macierzyski jest podstawowym uprawnieniem pracownicy,

ktra urodzia dziecko w okresie pozostawania w stosunku pracy1. Do

jego nabycia nie jest konieczne spenienie dodatkowych warunkwtakich

jak np. okrelony czas zatrudnienia, rodzaj umowy o prac czy wymiar

czasu pracy2.Nie przysuguje on jedynie pracownicy, ktraporonia3albo

urodzia dziecko w czasie urlopu wychowawczego lub bezpatnego4.

Celem tego urlopu jest ochrona zdrowia kobiety bezporednio przed

terminem porodu, regeneracja si po nim oraz zapewnienie noworodkowi

opieki w pierwszych miesicach jego ycia

5

.

Urlop macierzyski jest obowizkow przerw w pracy6,

a jego wykorzystanie moliwe jest wycznie w naturze.Zatem

niedopuszczalna jest zamiana go, lub choby jego czci, naekwiwalent

pieniny.

1 E. Suknarowska-Drzewiecka, Urlopy i zwolnienia od pracy. Porady, przykady, praktyka, Warszawa

2008, s. 121.2E. Dobrodziej, Urlopy pracownicze, s. 72.

3Zgodnie z zacznikiem do rozporzdzenia Ministra Zdrowia z 21.12.2006 r. w sprawie rodzajw izakresu dokumentacji medycznej w zakadach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. z2009 r.Nr 222, poz. 1765) poronieniem okrela si wydalenie lub wydobycie z ustroju matki podu, ktrynie oddycha ani nie wykazuje adnego innego znaku ycia, jak czynno serca, ttnienie ppowiny lubwyrane skurcze mini zalenych od woli, o ile nastpio to przed upywem 22 tygodnia ciy (21 tygodni i6 dni).

4A. Gwarek, B. Lenart, H. Pero, K. Tymorek, Rodzicielstwo pracownika. Obowizki pracodawcy, podred. A. Gwarek, B. Lenart, K. Tymorek, Warszawa 2009, s. 33.

5xxxxxxx, Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., SerwisPP 2012, Nr 3, s. 14.6U. Jackowiak, W. Uziak, A. Wypych-ywicka,Prawopracy. Podrcznik dla studentw prawa, Wyd. 3,

Warszawa 2009, s. 458.


38/74

39

Wymiar urlopu macierzyskiego uzaleniony jest od liczby urodzonych

dzieci podczas jednego porodu. Zgodnie z art. 180 k.p. 1 k.p. wynosi on:

1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka,2) 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci,3) 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci,4) 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci,5) 37 tygodni w przypadku urodzenia piciorga i wicej dzieci.

W przypadku, gdy jedyne urodzone dziecko bdziemartwe7, lub umrze

przed upywem 8 tygodni ycia, wymiar urlopu macierzyskiego ulega

obnieniu do 8 tygodni (art. 1801 1 k.p.). W przypadku mierci dziecka

starszego ni omiotygodniowe, przysuguje jedynie 7 dni urlopu

macierzyskiego liczone od daty mierci (art. 1801 2 k.p.).

Urlop macierzyski ulega skrceniu rwnie w sytuacji, w ktrej matka

zrezygnuje z wychowania dziecka i odda je innej osobie w celu

przysposobienia lub do domu maego dziecka(art. 182 k.p.). Prawo do urlopu

trwa wwczas do chwili oddania dziecka, z zastrzeeniem, e minimalny czas

trwania urlopu po porodzie wynosi 8 tygodni (art. 182 zd. 2 k.p.). Jak pisze

W. Patulski, dotyczy to take utraty lub ograniczenia wadzy rodzicielskiej

z powodu zawinionego niewykonywania obowizkw rodzicielskich8.

Skrcenie urlopu z ww. powodw nastpuje z mocy prawa, a pracownica

zobowizana jest do zawiadomienia pracodawcy o zaistniaej sytuacji

izwizanym z ni wczeniejszym powrotem do pracy9.

7Zgodnie z zacznikiem do rozporzdzenia Ministra Zdrowia z 21.12.2006 r. w sprawie rodzajw izakresu dokumentacji medycznej w zakadach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. z2009 r. Nr 222, poz. 1765) () zgonem podu (urodzeniem martwym) okrela si zgon nastpujcy przedcakowitym wydaleniem lub wydobyciem z ustroju matki, o ile nastpi po upywie 22. tygodnia ciy lub

pniej. O zgonie wiadczy to, e po takim wydaleniu lub wydobyciu pd nie oddycha ani nie wykazujeadnego innego znaku ycia, jak czynno serca, ttnienie ppowiny lub wyrane skurcze mini zalenych

od woli8W. Patulski, w:Kodeks pracy, Legalis/ el.

9Tame.


39/74

40

Rozpoczcie urlopu macierzyskiego nastpuje, z mocy prawa, z dniem

narodzin dziecka (art. 180 4 k.p.). Zatem dzie porodu, wskazany

w zawiadczeniu lekarskim, jest pierwszym dniem urlopu (art. 1831 3 k.p.).

Rozpoczcie tego urlopu moe jednak nastpi wczeniej. Tak sytuacjeprzewiduje paragraf 3 art. 180 k.p. stanowicy, e kobieta moe wykorzysta

co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyskiego przed przewidywan dat

porodu. Skorzystanie z tego uprawnienia powoduje skrcenie czasu opieki

nad dzieckiem po porodzie10. Jak zauwaa A. Gwarek, powysza sytuacja

() jest stosunkowo rzadko spotykana, gdy kobiety tu przed

przewidywan dat porodu przebywaj na zwolnieniach lekarskich11

,unikajc w ten sposb wykorzystywania urlopu.

Pracownica, z uwagi na cel urlopu macierzyskiego, nie moe si go

zrzec. Jednak wykorzystawszy minimalny czas odpoczynku po porodzie

tj. 14 tygodni, moe zrezygnowa z pozostaej czci tego urlopu na rzecz

ojca wychowujcego dziecko (art. 180 5 k.p.). Konieczne jest wwczas

pisemne zgoszenie pracodawcy wniosku w tej sprawie, najpniej na 7 dni

przed przystpieniem do pracy. Do wniosku docza si zawiadczenie

pracodawcy zatrudniajcego ojca dziecka, potwierdzajce termin rozpoczcia

przez niego urlopu macierzyskiego. Ustawodawca zaznacza, e musi on

przypada bezporednio po terminie rezygnacji z czci urlopu

macierzyskiego przez pracownic(art. 180 6 k.p.).

Nabycie prawa do czci urlopu macierzyskiego przez pracownika-ojca,

moe mie miejsce rwnie w sytuacji, gdy matka dziecka umrze (art. 180 7

k.p.), lub gdy wymaga opieki szpitalnej ze wzgldu na stan zdrowia

uniemoliwiajcy sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem12.

10xxxxxxx, Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., SerwisPP 2012, Nr 3, s. 14.

11A. Gwarek, B. Lenart, H. Pero, K. Tymorek, Rodzicielstwo pracownika, s. 38.12

P. Wojciechowski,Zasady zatrudniania i ochrona wybranych kategorii pracownikww:Prawopracy,

pod red. A. Patulskiego, Wyd. 4, Warszawa 2010, s. 304.


40/74

41

Za czas urlopu macierzyskiego, pracownikowi przysuguje zasiek

macierzyski w wysokoci 100% redniego wynagrodzenia, wypaconego

za okres 3 miesicy kalendarzowych poprzedzajcych nabycie prawa do

zasiku (z uwzgldnieniem dodatku wyrwnawczego, jeli przysuguje)13.

Kwesti t reguluje ustawa z 25.06.1999 r. o wiadczeniach pieninych

z ubezpieczenia spoecznego w razie choroby i macierzystwa14.

Urlop macierzyski ma wpyw na uprawnienia zwizane z urlopem

wypoczynkowym. W czasie urlopu macierzyskiego pracownica nabywa

prawo do urlopu wypoczynkowego tak jakby pracowaa15. Zachowuje te

prawo do nabytego wczeniej urlopu wypoczynkowego i moe wykorzystago w caoci bezporednio po zakoczeniu urlopu macierzyskiego (art. 163

3 k.p.). Dotyczy to zarwno urlopu biecego jak i zalegego.Poza tym,

jak ju pisaem16, rozpoczcie urlopu macierzyskiego przerywa korzystanie

z udzielonego urlopu wypoczynkowego.

Pracownica lub pracownik podczas urlopu macierzystego korzysta

ze szczeglnej ochrony trwaoci stosunku pracy.

Zgodnie z art. 177 k.p. pracodawca nie moe w tym czasie wypowiedzie

ani rozwiza umowy o prac, z wyjtkiem 2 sytuacji. Pierwsz jest

rozwizanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika, drug za

ogoszenie upadoci lub likwidacji pracodawcy. W obu przypadkach

pracodawca zobowizany jest porozumie si z zakadow organizacj

zwizkow, a gdy chodzi o zwolnienie z winy pracownika (art. 52 k.p.), musi

uzyska jej zgod na rozwizanie umowy.

Ograniczenie ochrony nastpuje wtedy, gdy pracodawca zatrudniajcy

co najmniej 20 pracownikw dokonuje zwolnie grupowych na podstawie

13T. Liszcz,Prawo pracy, s. 432.

14Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z pn. zm. 15A. Gwarek, B. Lenart, H. Pero, K. Tymorek, Rodzicielstwo pracownika, s. 52.16

Patrz s. 22 niniejszego opracowania.


41/74

42

ustawy z 13.03.2003 r. o szczeglnych zasadach rozwizywania

z pracownikami stosunkw pracy z przyczyn niedotyczcych pracownikw17.

Wwczas pracodawca ma prawo wypowiedzie pracownicy dotychczasowe

warunki pracy i pacy18. Wypowiedzenie definitywne jest niedopuszczalne.

W odniesieniu do pracownicy w ciy, ochrona o ktrej mowa

w powyszych akapitach trwa ju od pierwszego dnia ciy, a do

zakoczenia urlopu macierzyskiego19.

17Dz.U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 z pn. zm.

18A. Szewczyk, Tylko w wyjtkowych sytuacjach mona zwolni pracownika na urlopie macierzyskim ,INFORPP 2011, Nr 8, s. 20.

19A. Szewczyk, Tylko w wyjtkowych, s. 20.


42/74

43

2.2. Urlop ojcowski

Urlop ojcowski jest samoistnym, fakultatywnym i niezalenym od urlopu

macierzyskiego uprawnieniem pracownika-ojca wychowujcego dziecko20

..

Pracownik chcc skorzysta z urlopu ojcowskiego musi zoy

pracodawcy pisemny wniosekw terminie nie krtszym ni 7 dni przed

planowanym rozpoczciem urlopu. Pracodawca jest zwizany daniem

pracownika21. Nie ma przeszkd, aby pracownik korzysta z urlopu

ojcowskiego w tym samym czasie co matka korzystajca z urlopu

macierzyskiego, z zastrzeeniem poniszych terminw22.

Art. 1823 1 okrela wymiar urlopu ojcowskiego na 2 tygodnie,

z zastrzeeniem, e jego wykorzystaniejest moliwe do ukoczenia przez

dziecko 12 miesica ycia albo do upywu 12 miesicy od dnia

uprawomocnienia si postanowienia orzekajcego przysposobienie i nie

duej nido ukoczenia przez dziecko 7 roku ycia, a w przypadku dziecka,

wobec ktrego podjto decyzj o odroczeniu obowizku szkolnego, nie duej

ni do ukoczenia przez nie 10 roku ycia.

Jeli podczas korzystania z urlopu ojcowskiego dziecko ukoczy 12

miesic ycia, lub w przypadku przysposobienia odpowiednio 7 lub 10 rok

ycia, urlop zostaje przerwany z mocy prawa23.

Zasady dotyczce ochrony stosunku pracy, zasiku macierzyskiego,wpywu na urlop wypoczynkowy maj zastosowanie rwnie do urlopu

ojcowskiego24.

20T. Liszcz,Prawo pracy, s. 432.

21D. E. Lach, w:Prawo pracy,pod red. Z. Niedbay, Wyd. 2, Warszawa 2009, s. 294-295.

22A. Gwarek, B. Lenart, H. Pero, K. Tymorek, Rodzicielstwo pracownika, s. 58.23

M. Podgrska, W jakim wymiarze przysuguje pracownikowi urlop ojcowski w 2012 r. na dziecko

urodzone w 2011 r., MPPiU 2012, Nr 1, s. 38.24

I. Jackowska,Pracodawca udziela urlopu ojcowskiego na wniosek pracownika, INFORPP 2011, Nr 4,

s. 12.


43/74

44

Pracownikowi-ojcu niezalenie od urlopu ojcowskiego przysuguje

zwolnienie od w zwizku z narodzinami dziecka25. Upowanienie ma

umocowanie w 15 pkt 1 rozporzdzeniaMinistra Pracy i Polityki Socjalnej

z 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecnoci w pracy

oraz udzielania pracownikom zwolnie od pracy26.

Wymiar zwolnienia wynosi 2 dni i w zalenoci od woli pracownika

wyraonej we wniosku, pracodawca udziela go w tym wymiarze razem lub

osobno (np. poniedziaek, wtorek; poniedziaek, pitek)27.

Za czas przebywania na zwolnieniu ojcowskim

pracownikowiprzysuguje wynagrodzenie ustalane tak jak za wynagrodzenie

urlopowe, z t rnic, e zmienne skadniki wynagrodzenia oblicza si z

miesica,

w ktrym przypado zwolnienie, a nie z 3 miesicy poprzedzajcych28.

Kwesti t reguluje 5 rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej

z 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie

niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowicego podstawobliczania odszkodowa, odpraw, dodatkw wyrwnawczych do

wynagrodzenia oraz innych nalenoci przewidzianych w Kodeksie pracy29.

25K. lebzak, w:Prawo pracy, s. 212.26

Dz.U. z 1996 r.Nr 60, poz. 281 z pn. zm.27

W. Muszalski, K. Walczak,Prawo pracyakty wykonawczesuplement. Komentarz, Warszawa 2006,

Legalis/el.28

Por. s. 26 niniejszego opracowania.29

Dz.U. z 1996 r.Nr 62, poz. 289 z pn. zm.


44/74

45

2.3. Dodatkowy urlop macierzyski

Bezporednio po wykorzystaniu urlopu macierzyskiego, pracownica lub

pracownik-ojciec ma prawo do odbycia dodatkowego urlopu macierzyskiego

w wymiarze:

1) do 4 tygodni, w przypadku urodzenia jednego dziecka,2) do 6 tygodni, w przypadku urodzenia wikszej liczby dzieci.

Naley podkreli, e wymiar ten jest wymiarem obnionym z mocy art.12 ustawy z 06.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektrych

innych ustaw30.Podany wymiar obowizuje w latach 2012-2013, natomiast od

1 stycznia roku 2014 bdzie wynosi: 6 tygodni w razie urodzenia

1 dziecka i 8 tygodni w przypadku ciy mnogiej.

Zgodnie przepisem art. 1821 2 k.p. dodatkowy urlop macierzyski jest

udzielany jednorazowo, zatem wnioskowanie o udzielenie go w niszym

wymiarze ni maksymalny, wie si z bezpowrotn utrat pozostaej

czci31.

Jak stanowi art. 1891 k.p., z dodatkowego urlopu macierzyskiego nie

mog jednoczenie korzysta oboje rodzice. Niemoliwe jest take

korzystanie z niego na przemian przez kade z rodzicw np. po 1 tygodniu32.

W przeciwiestwie do podstawowego urlopu macierzyskiego, urlop

dodatkowy ma charakter fakultatywny. Rodzic decyduje nie tylko o samym

wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyskiego, ale i o jego dugoci

30Dz.U. z 2008 r.Nr 237, poz. 1654.

31xxxxx, Czy pracownica przebywajca na dodatkowym urlopie macierzyskim moe w jego trakciewystpi o pozosta cz tego urlopu, MPPiU 2012, Nr 3, s. 37.

32A. Gwarek, B. Lenart, H. Pero, K. Tymorek, Rodzicielstwo pracownika, s. 41.


45/74

46

(w dopuszczalnych granicach), przy czym jednostk podstawow jest

1 tydzie.

Pracownikuprawniony moe te, na swj wniosek, skorzysta

z dodatkowego urlopu macierzyskiego na cz dnia pracy, nie mniejszjednak ni poowa wymiaru czasu pracy33. Wniosek, musi zosta zoony co

najmniej 7 dni przed rozpoczciem wykonywania pracy.Pracownik wskazuje

w nim wymiar czasu pracy oraz okres, przez ktry zamierza czy

korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyskiego z wykonywaniem pracy

(art. 1821 5 k.p.). Pracodawcy nie przysuguje prawo odmowy.

Za czas dodatkowego urlopu macierzyskiego pracownikowi przysuguje

zasiek macierzyski na takich samych zasadach jak w przypadku urlopu

macierzyskiego. W sytuacji, gdy pracownik czy korzystanie

z dodatkowego urlopu macierzyskiego z wykonywaniem pracy

u pracodawcy udzielajcego takiego urlopu, wysoko tego zasiku

pomniejsza si proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Podczas korzystania z dodatkowego urlopu macierzyskiego (take tego

na cz dnia pracy) pracownika obejmuje szczeglna ochrona trwaoci

stosunku pracy w takim samym zakresie jak podczas urlopu

macierzyskiego34.

33 A. Szewczyk, Czy mona zobowiza pracownic do wykorzystania dodatkowego urlopumacierzyskiego, INFORPP 2011, Nr 5, s. 14.

34W. Patulski, w:Kodeks pracy, Legalis/ el.


46/74

47

2.4. Urlop z tytuu przysposobienia

Nie tylko biologiczni rodzice posiadaj uprawnienia urlopowe zwizane

z posiadaniem dzieci35

. Prawo do urlopu macierzyskiego przysuguje take

pracownikom przyjmujcym na wychowanie cudze dziecko i wystpi do

sdu opiekuczego z wnioskiem o wszczcie postpowania w sprawie

przysposobienia dziecka lub przyj dziecko na wychowanie jako rodzina

zastpcza (art. 183 1 k.p.). Zdaniem W. Patulskiego jest to ukon

ustawodawcy w stron adopcji i wychowania dzieci w ramach rodzin

zastpczychmajcy stanowi zacht i uatwienie36.

Wymiar urlopu uzaleniony zosta od liczby dzieci przyjtych pod opiek

i wynosi:

1) 20 tygodni w przypadku przyjcia jednego dziecka,2) 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjcia dwojga dzieci,3) 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjcia trojga dzieci,4) 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjcia czworga dzieci,5) 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjcia piciorga i wicej

dzieci.

W ww. przypadkach urlop na warunkach urlopu macierzyskiego nie moe

trwa duej ni do ukoczenia przez dziecko 7 roku ycia, a w przypadku

dziecka, wobec ktrego podjto decyzj o odroczeniu obowizku szkolnego,

nie duej ni do ukoczenia przez nie 10 roku ycia.

35D. E. Lach, w:Prawo pracy, s. 295.

36W. Patulski, w:Kodeks pracy, Legalis/ el.


47/74

48

Uprawniony pracownik ma jednak zagwarantowany urlop w minimalnym

wymiarze 9 tygodni, lecz aby mc z niego skorzysta dziecko w momencie

przyjcia pod opiek nie moe by starsze ni, odpowiednio, 7 i 10 lat37.

Urlopu na warunkach urlopu macierzyskiego udziela si na wniosekpracownika, a ten moe by zoony pracodawcy zaraz po wystpieniu do

sdu opiekuczego z wnioskiem o wszczcie postpowania adopcyjnego

(lub po przyjciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastpcza38.

W przypadku tego urlopu jego podzia zaley od woli rodzicw bowiem

nie obowizuje wymg wykorzystania pierwszych 14 tygodni urlopu przez

kobiet39. Poza tym uprawnienia wynikajce z korzystania z urlopu na

warunkach urlopu macierzyskiego rodzicw adopcyjnych s takie same jak

rodzicw biologicznych.

Poza urlopem na warunkach urlopu macierzyskiego, rodzicom

zastpczym przysuguje urlop dodatkowy do ktrego stosuje si odpowiednio

przepisy dotyczce dodatkowego urlopu macierzyskiego40.

37A. Gwarek, B. Lenart, H. Pero, K. Tymorek, Rodzicielstwo pracownika, s. 66.38xxxxxxx, Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., SerwisPP 2012, Nr 3, s. 18-19.39Tame.40A. Gwarek, B. Lenart, H. Pero, K. Tymorek, Rodzicielstwo pracownika, s. 68.


48/74

49

2.5. Urlop wychowawczy

W celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracownikowi

legitymujcemu si co najmniej 6 miesicznym okresem zatrudnienia,

przysuguje urlop wypoczynkowy41.

Poza rodzicami, opiekunem dziecka, ktry moe skorzystaz tegouprawnienia jest zarwno osoba, ktrejsd opiekuczy powierzy piecz nad

dzieckiem, jaki osoba sprawujca faktycznie opiek nad dzieckiem42.

Do okresu, o ktrym mowa w akapicie 1, wlicza si m.in. okresy urlopw

macierzyskich, zwolnie lekarskichoraz okresy poprzedniego zatrudnienia.

W przypadku tych ostatnich, nie ma znaczenia dugo przerw midzy

okresami zatrudnienia, wymiar czasu pracy, czy te tryb rozwizania

stosunku pracy43.

Zgodnie z art. 186 k.p. maksymalny wymiar urlopu wychowawczego to

3 lata, nie moe on przy tym trwa duej ni do ukoczenia przez dziecko

4 roku ycia44. Zwikszony wymiar przysuguje pracownikowi, ktrego

dziecko wymaga osobistej opieki z powodu stanu zdrowia potwierdzonego

orzeczeniem o niepenosprawnocilub stopniu niepenosprawnoci (art. 186

2 k.p.). W tym wypadku pracownik ma prawo do kolejnych 3 lat urlopu

41T. Kuczyski w:Prawo pracy. Zarys wykadu, pod red. H. Szurgacza, Warszawa 2005, s. 271.42T. Liszcz, Prawo pracy, s. 433.43A. Gwarek, B. Lenart, H. Pero, K. Tymorek, Rodzicielstwo pracownika, s. 75.44

xxxxxxx, Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., SerwisPP 2012, Nr 3, s. 23.


49/74

50

wychowawczego, nie duej jednak ni do ukoczenia przez dziecko 18 roku

ycia45.

W odmienny sposb uregulowano uprawnienia pracownikw

zatrudnionych na podstawie umw terminowych.Urlop wychowawczy

takiego pracownika obejmuje okres nie duszy ni czas, na jaki umowa

zostaa zawarta. Podobnie jest w przypadku udzielenia urlopu na skutek

wniosku pracownika zoonego ju po wypowiedzeniu umowy o prac,

gdy okres urlopu wychowawczego trwa tylko do dnia rozwizania umowy

o prac w drodze wypowiedzenia. Zdaniem Sdu Najwyszego,

jeli pracodawca udzieli pracownikowi urlopu wychowawczego na czasduszy nido kocaokresu, na ktry dana umowa zostaa zawarta, to mona

domniemywa, estrony zawary umow na czas nieokrelony46.

Procedur udzielania urlopu wychowawczego okrela, wydane na

podstawie art. 1866k.p., rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej

z 16.12.2003 r. w sprawie szczegowych warunkw udzielania urlopu

wychowawczego47. Zgodnie z jego postanowieniami, pracownik, chccskorzysta z tego urlopu skada pracodawcy wniosek w formie pisemnej na

dwa tygodnie przed jego rozpoczciem. We wniosku wskazujedat

rozpoczciai zakoczeniaurlopu orazinformuje o dotychczas wykorzystanym

wymiarze. Do wniosku zacza siowiadczenie drugiego

z rodzicw lub opiekunw dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu

wychowawczego przez wskazany okres, a do wniosku o udzielenie

dodatkowego urlopu wychowawczego ponadto orzeczenie

o niepenosprawnoci lub stopniu niepenosprawnoci dziecka48.

W sytuacji, gdy rodzice lub opiekunowie chc jednoczesne skorzysta

z urlopu, skadajc do swoich pracodawcw ww. wniosek,doczajdo niego

45Tame.46Uchw. SN z 21.11.1978 r., I PZP 28/78, OSNCP 1979, Nr 5, poz. 92.47

Dz.U. z 2003 r. Nr 230, poz. 2291.48

xxxxxxx, Uprawnienia rodzicielskie w 2012 r., SerwisPP 2012, Nr 3, s. 24.


50/74

51

pisemne owiadczenie drugiego z rodzicw lub opiekunw dziecka o okresie,

w ktrym zamierza on korzysta z urlopu.Korzystanie zurlopu

wychowawczego w ten sposb moliwe jest przez okres nie duszy ni

3 miesice (art. 186 3 k.p).

Udzielenie urlopu wychowawczego, pracownikowi do

niegouprawnionemu, jest obowizkiem pracodawcy.

Pracownik moe podzieli przysugujcy mu urlop wychowawczy

najwyej na 4 czci.Dugo kadej z nich zaley od jego woli49,

z ograniczeniami wynikajcymiz art. 186 1 k.p.

W trakcie urlopu dopuszczalne jest podjcie przez pracownika pracy

zarobkowej u dotychczasowego lub innego pracodawcy, jeeli nie

uniemoliwia mu to sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. To samo

dotyczy podejmowania innych dziaalnoci oraz nauki i szkole.

Pracownica urodziwszy dziecko w czasie urlopu wychowawczego

korzysta z niego nadal, ale zamiast dodatku do zasiku rodzinnego (opisanego

niej)wypacany jest zasiek macierzyski50.Jeli za nowe dziecko urodzi si

podczas urlopu przysugujcego na dziecko niepenosprawne,pracownicama

prawo ten urlop przerwa i wykorzysta pozosta cz w terminie

pniejszym.Z urlopu mona korzysta wielokrotnie, gdy przysuguje on na

kade wychowywane dziecko51.

Podczas urlopu wychowawczego pracownik moe otrzymywa dodatek

do zasiku rodzinnego z tytuu opieki nad dzieckiem finansowany z budetu

pastwa52. Kwestie z nim zwizane reguluje ustawa z 28.11.2003 r.


50A. M. witkowski,Kodeks pracy, Legalis/ el.51

T. Liszcz, Prawo pracy, s. 434.52

Tame.


51/74

52

o wiadczeniach rodzinnych53. Wysoko dodatku art. 10 ust. 2 tej

ustawyokrela na 400 z. Warto ta nie ulega zmianie, niezalenie od tego

iloci dzieci, nad ktrymi pracownik sprawuje opiek podczas urlopu

wychowawczego. Gdy z urlopu wychowawczego korzystaj jednoczenie

oboje rodzice przysuguje im tylko 1 dodatek54.

Dodatek przysugujcy za niepene miesice kalendarzowe wypaca si

w wysokoci 1/30 dodatku miesicznego za kady dzie55, a kwot zaokrgla

si do 10 groszy w gr.

Podstawowy okres, w czasie ktrego dodatek moe by wypacany,

to 24 miesice56. Przewidziano jednak sytuacje wyjtkowe, w ktrych okres

ten jest wyduony. Jeli pracownik sprawuje opiek nad wicej ni jednym

dzieckiem urodzonympodczas jednego porodu, dodatek moe pobiera przez

36 miesicy. W przypadku opiekowania si dzieckiem z orzeczeniem

o niepenosprawnoci lub znacznym stopniu niepenosprawnoci dodatek

moe by wypacany przez okres nie duszy ni 72 miesice.

Dodatek nie przysuguje pracownikowi:

1) w ktrego rodzinie przecitny dochd na jedn osob przekracza 504 zlub 583 zjeeli czonkiem rodziny jest dziecko legitymujce si

orzeczeniem o niepenosprawnoci57,

2) ktry, bezporednio przed uzyskaniem prawa do urlopuwychowawczego pozostawaw stosunku pracy przez okres krtszy ni6 miesicy58,

3) ktry podj lub kontynuuje zatrudnienie lub inn prac zarobkoww okresie korzystania z urlopu wychowawczego,


54I. Sierpowska,Kryteria ustalania uprawnie do wiadcze rodzinnych, MoPr 2004, Nr 6, s. 163.

55M. Topolewska,Jakie wiadczenia przysuguj rodzicowi na urlopie wychowawczym, DzGPr 2012, Nr

96, s. B14.56Tame.57

T. Liszcz,Prawo pracy, s. 434.58

Wyr. NSA z 18.01.2011 r., I OSK 1509/10, Legalis/ el.


52/74

53

4) ktrego dziecko zostao umieszczone w placwce zapewniajcejcaodobow opiek, w tym w specjalnym orodku szkolno-

wychowawczym, i korzysta w niej z caodobowej opieki przez wicej

ni 5 dni w tygodniu, z wyjtkiem dziecka przebywajcego w zakadzie

opieki zdrowotnej, oraz w innych przypadkach zaprzestania

sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem59

,

5) ktry w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasikumacierzyskiego.

W razie ustalenia, e z urlopu korzystaj oboje rodzice w tym sa

Documents

Praca Magisterska(10)