O SÉCULO XIX

O Rexurdimento

A SITUACIÓN LINGÜÍSTICA NO SÉCULO XIX

O galego é falado por máis do 90% da poboación (labregos, mariñeiros, artesáns...)

O castelán era a lingua que representaba o poder (fidalgos, cregos, médicos, mestres...)

Neste século aumenta o coñecemento, uso e prestixio do castelán debido a:

unha maior presenza da escola

a importancia que ía adquirindo a prensa

o crecemento dunha nova burguesía (comerciantes, conserveiros...) de orixe foránea

a emigración a países de fala hispana

O PRESTIXIO DO CASTELÁN AUMENTA DEBIDO A:

O PRESTIXIO DO CASTELÁN AUMENTA DEBIDO A:

O PRESTIXIO DO CASTELÁN AUMENTA DEBIDO A:

O PRESTIXIO DO CASTELÁN AUMENTA DEBIDO A:

O REXURDIMENTO• É o movemento de recuperación política e

cultural de Galiza que se desenvolveu na metade do século XIX.

• Tivo especial importancia para a literatura

• Distínguense dúas etapas:

– PRERREXURDIMENTO– REXURDIMENTO PLENO

PRERREXURDIMENTO

Entre principios do XIX e 1863

Relaciónase co Provincialismo (movemento político que pedía que Galiza fose unha única provincia)

Ao principio úsase o galego en textos que animan á loita contra a invasión francesa (1808)

Anos máis tarde destacaron os poetas Xoán Manuel Pintos e Francisco Añón

XOÁN MANUEL PINTOS (1812-1876)

Óu Galicia, Galicia boi de pallaCanta lástima tèn de ti o Gaiteiro!O aguillon que che menten è de aceiroE con el muita forza te asoballa. No lombo teu zorrega, bate e mallaFasta o máis monicreque ferrancheiro,E calesquer podenco forasteiroTe vafa, de vergonza sin migalla! Agarima alleeira eses ingratosOu vívoras que postas ò teu peitoCo ferrete che rompen mil buratos! Si o sangre teu refugas do teu leito,Malas novas, madrasta de insensatos,Dos fillos teus ò amor non tès dereito.

Portada de A gaita gallega

Ay esperta, adorada Galicia,D'ese sono en q'estás debruzada;D'o teu rico porvir a alboradaPo-l'o Ceo enxergándose vay.     Xa cantando os teus fillos te chaman,E c'os brazos en cruz se espreguizan...Malpocados! O q'eles cobizanÉ un bico d'os labios d'a Nay.

FRANCISCO AÑÓN (1812-1878)

O REXURDIMENTO PLENO

Entre 1863 e 1916 Relaciónase co Rexionalismo (movemento político e

cultural que concibe a Galiza como rexión, reinvindica as súas particularidades culturais e pide unha certa autonomía).

Autores principais: Rosalía de Castro, Eduardo Pondal e Manuel Curros Enríquez.

Dúas datas básicas:• En 1863 publícase Cantares gallegos de Rosalía de

Castro. • 1880. Neste ano publicáronse Follas novas de Rosalía

de Castro e Aires da miña terra de Curros Enríquez.

CARACTERÍSTICAS DO REXURDIMENTO• A reivindicación do carácter diferenciado de Galiza. Os

intelectuais interésanse polas raíces do país: a súa historia, as súas tradicións, a súa lingua.

• En 1856 participaron no chamado “Banquete de Conxo”, acto

de confraternización entre obreiros e estudantes.

• Publicouse máis poesía que prosa ou teatro. En prosa destacou Marcial Valladares e en teatro Francisco Maria de la Iglesia.

• Importancia de publicacións periódicas como O Tío Marcos da Portela e de coleccións como a Biblioteca Gallega.

• Aparecen as primeiras gramáticas, dicionarios e estudos sobre lingua, literatura e historia de Galiza.