PP Zivinice - Prostorna Osnova

IPSA INSTITUT

TUZLANSKI KANTON

OPINA IVINICE

PROSTORNI PLAN OPINE IVINICE

za period 2012 - 2032. godine

PROSTORNA OSNOVA

Sarajevo, april 2012.

PROSTORNIPLAN OPINE IVINICE za period 2012-2032.godine

PROSTORNA OSNOVA PRIKAZ POSTOJEEG STANJA

IPSA INSTITUT

Nosilac pripreme PP Opdine ivinice

OPINA IVINICE

Nosilac izrade PP Opdine ivinice

IPSA INTITUT

Put ivota bb

71000 Sarajevo

033 27 63 40

[email protected]

www.ipsa-institut.com

Struni planerski tim:

Odgovorni planer: Vladimir Levaev, dipl.ing.arh.

Prostorni planeri i saradnici: Vladimir Levaev, dipl.ing.arh.

Biljana Tanovid, dipl.ing.el.

Jasmin Burzid, dipl.ing.ma.

Lejla Hadovid, dipl.ing.gra.

Elvir Alid, dipl.ing.gra.

Jasmin Mekid, dipl.ing.arh.

Andrea Pavlovid, dipl.ing.arh.

Mirza Baalid, dipl.ing.arh.

Damir Lukid, dipl.ing.arh.

Koordinator izrade plana: Lejla Hajro, dipl.ing.arh.

Broj projekta: 11/7592

Direktor IPSA Instituta: prof.dr.Eref Gaanin

Sarajevo, april 2012.

IPSA INSTITUT

IPSA INSTITUT

TEKSTUALNI PRILOZI


PROSTORNA OSNOVA

Nosilac pripreme Prostornog plana: Opina ivinice Nosilac izrade Prostornog plana: IPSA INSTITUT

I. POSTOJEDE STANJE ...................................................................................................................... - 2 -

1.1 POLOAJ I GEOPROMETNE KARAKTERISTIKE ........................................................................................... - 2 - 1.2 RELJEF, ININJERSKO GEOLOKE I SEIZMIKE KARAKTERISTIKE TERENA ....................................................... - 3 - 1.3 KLIMATSKE KARAKTERISTIKE I HIDROGRAFSKA OBILJEJA ........................................................................... - 6 - 1.4 PEDOLOGIJA ................................................................................................................................... - 8 - 1.5 ZEMLJINI I MINERALNI RESURSI ........................................................................................................ - 10 -

1.5.1 Zemljini resursi .......................................................................................................... - 10 - 1.5.1.1 Poljoprivredno zemljite ....................................................................................................... - 10 - 1.5.1.2 umsko zemljite .................................................................................................................. - 11 -

1.5.2 Mineralni resursi ......................................................................................................... - 11 - 1.6 PRIRODNO I KULTURNO ISTORIJSKO NASLIJEE ................................................................................... - 13 - 1.7 STANJE OKOLIA I RANJIVOST PROSTORA ............................................................................................. - 14 -

1.7.1 Prirodne nesrede .............................................................................................................. - 15 - 1.7.1.1 Poplave ..................................................................................................................................... - 15 - 1.7.1.2 Potresi ...................................................................................................................................... - 16 - 1.7.1.3 Visoki snijeg i snijeni nanosi .................................................................................................... - 17 - 1.7.1.4 Klizanje i odronjavanje zemljita .............................................................................................. - 17 - 1.7.1.5 Visoke temperature vazduha ................................................................................................... - 18 - 1.7.1.6 Sua .......................................................................................................................................... - 19 - 1.7.1.7 Ostale vremenske nepogode .................................................................................................... - 19 -

1.7.2 Tehnike i tehnoloke nesrede .......................................................................................... - 20 - 1.7.2.1 Veliki umski poari .................................................................................................................. - 20 - 1.7.2.2 Zagaenost vazduha, vode i zemljita ...................................................................................... - 20 - 1.7.2.3 Buka .......................................................................................................................................... - 22 - 1.7.2.4 Upravljanje vrstim otpadom ................................................................................................... - 22 - 1.7.2.5 Poari na stambenim, industrijskim i drugim objektima .......................................................... - 24 - 1.7.2.6 Nesrede usljed slijeganja zemljita i eksploatacije ruda i mineralnih sirovina .......................... - 25 -

1.7.3 Ostale nesrede .................................................................................................................. - 25 - 1.7.3.1 Saobradajne nesrede ................................................................................................................ - 25 - 1.7.3.2 Prevoz zapaljivih i eksplozivnih materija .................................................................................. - 25 - 1.7.3.3 Nesrede uzrokovane minsko - eksplozivnim sredstvima (MES) i neeksplodiranim ubojitim

sredstvima (NUS) ................................................................................................................................................. - 26 - 1.8 OZELENJAVANJE I UREENJE JAVNIH POVRINA .................................................................................... - 26 - 1.9 STANOVNITVO ............................................................................................................................. - 27 - 1.10 STANOVANJE I STAMBENA IZGRADNJA .............................................................................................. - 30 - 1.11 DRUTVENA INFRASTRUKTURA I CENTRALNI SADRAJI .......................................................................... - 33 -

1.11.1 Drutvene djelatnosti ..................................................................................................... - 33 - 1.11.1.1 Socijalna zatita ...................................................................................................................... - 33 - 1.11.1.2 Zdravstvo ................................................................................................................................ - 34 - 1.11.1.3 Osnovno obrazovanje ............................................................................................................. - 34 - 1.11.1.4 Srednje obrazovanje ............................................................................................................... - 36 - 1.11.1.5 Kultura .................................................................................................................................... - 37 - 1.11.1.6 Sport ....................................................................................................................................... - 38 - 1.11.1.7 Uprava i javne slube .............................................................................................................. - 39 -

1.11.2 Komercijalne djelatnosti ................................................................................................ - 40 - 1.11.2.1 Trgovina .................................................................................................................................. - 40 - 1.11.2.2 Zanatstvo ................................................................................................................................ - 41 - 1.11.2.3 Ugostiteljstvo ......................................................................................................................... - 41 - 1.11.2.4 Finansijske i poslovne usluge.................................................................................................. - 42 -

1.12 PRIVREDA ................................................................................................................................... - 42 - 1.12.1 Poljoprivreda .................................................................................................................. - 42 - 1.12.2 umarstvo i lov ............................................................................................................... - 45 - 1.12.3 Ostale privredne djelatnosti ........................................................................................... - 46 - 1.12.4 Rudarstvo ....................................................................................................................... - 48 -

1.13 TURIZAM .................................................................................................................................... - 51 - 1.14 SAOBRADAJ I VEZE (KOLSKI, ELJEZNIKI, VAZDUNI, JAVNI PTT, GSM) .................................................. - 52 -


PROSTORNA OSNOVA

Nosilac pripreme Prostornog plana: Opina ivinice Nosilac izrade Prostornog plana: IPSA INSTITUT

1.14.1 Kolski saobradaj ............................................................................................................. - 53 - 1.14.1.1 Izgraenost puteva i gustina kategorisane putne mree ....................................................... - 53 - 1.14.1.2 Duina puteva u kilometrima po stanovniku u Opdini ivinice ............................................... - 54 -

1.14.2 eljezniki saobradaj ...................................................................................................... - 55 - 1.14.3 Vazduni saobradaj ........................................................................................................ - 55 - 1.14.4 Javni saobradaj ............................................................................................................... - 57 - 1.14.5 Stacionarni saobradaj .................................................................................................... - 59 - 1.14.6 Telekomunikacije ........................................................................................................... - 59 -

1.15 INFRASTRUKTURA......................................................................................................................... - 60 - 1.15.1 Hidrotehnika i vodoprivreda .......................................................................................... - 60 -

1.15.1.1 Vodeni resursi ........................................................................................................................ - 60 - 1.15.1.2 Vodna infrastruktura .............................................................................................................. - 64 -

1.15.2 Elektroenergetika ........................................................................................................... - 73 - 1.15.3 Toplifikacija .................................................................................................................... - 82 -

1.16 KORITENJE POVRINA .................................................................................................................. - 85 - 1.17 PROSTORNA ORGANIZACIJA ............................................................................................................ - 85 -

II. OCJENA STANJA ....................................................................................................................... - 91 -

III. CILJEVI PROSTORNOG UREENJA ............................................................................................ - 97 -

3.1 OPDI CILJEVI RAZVOJA OPDINE IVINICE: ............................................................................................. - 98 - 3.2 POSEBNI CILJEVI RAZVOJA OPDINE IVINICE: ........................................................................................ - 99 -

IV. OSNOVNA KONCEPCIJA RAZVOJA ......................................................................................... - 107 -


PROSTORNA OSNOVA

Nosilac pripreme Prostornog plana: Opina ivinice

Nosilac izrade Prostornog plana: IPSA INSTITUT - 1 -

PROSTORNI PLAN OPDINE IVINICE ZA PERIOD OD 2012 2032. GODINE

Usvajanjem Prostornog plana za podruje Tuzlanskog kantona (Slubene novine Federacije Bosne i Hercegovine br. 63/04) deklarisana je obaveza svih Opdina koje pripadaju ovom podruju, da u odgovarajudem vremenskom periodu izrade i usvoje Prostorne planove, koji se odnose na prostore u okviru njihovih granica ili da postojede prostorno - planske dokumente usaglase sa postavkama iskazanim u planu vieg reda.

Uvaavajudi napomenute obaveze, ali prvenstveno u cilju obezbjeenja uporita za usmjeravanje razvojnih procesa, sprjeavanja nenamjenskog i nasilnog uzurpiranja prostora, obezbjeenja planskog i osmiljenog usmjeravanja izgradnje svih sadraja u prostoru, djelovanja u smjeru racionalnog koritenja izgraenih sistema, zatite prirodnih, kulturno - istorijskih i graditeljskih vrijednosti, stvaranja pretpostavki za eventualno noveliranje ved usvojene prostorno-planske dokumentacije itd., vijede Opdine ivinice je na svojoj sjednici odranoj dana 27.09.2007. godine donijelo Odluku o pristupanju izrade Prostornog plana Opdine ivinice (u daljem tekstu ,,Plana).

Ovom Odlukom je za Nosioca pripreme Plana odreen naelnik Opdine ivinice, dok je za Nosioca izrade odabran IPSA Institut iz Sarajeva.

Neophodno je imati u vidu da je Nosilac pripreme po donoenju Odluke formulisao i ,,Projektni zadatak za izradu Prostornog plana Opdine ivinice za period 2012 2032. godine, kojim je naznaeno da se izrada Plana treba prilagoditi opdim uslovima koji su dosta specifini, obzirom da se ne predvia izrada eventualno potrebnih specijalistikih studija ili istraivanja za pojedine oblasti.

Naime, Nosilac izrade se upuduje da prijedloge vezane za usmjeravanje razvoja u prostoru bazira na ulaznim podacima ili osnovama koje su podrane istraivanjima, studijama i zakljucima determiniranim u okviru prostorno - planske dokumentacije raene za ira podruja tokom razliitih vremenskih perioda, to iziskuje veoma paljivu procjenu njihove aktualnosti i valjanosti prilikom opredjeljenja vezanih za razvoj pojedinih oblasti. Ovo se posebno odnosi na demografsku sliku Opdine na kraju planskog perioda i sa time vezano pitanje stanovanja, stambene izgradnje i kapaciteta drutvene infrastrukture.


PROSTORNA OSNOVA



I. Postojede stanje

1.1 Poloaj i geoprometne karakteristike

Podruje od 290,92 km2, omeeno granicom duine 98,82 km, povrinski determinie Opdinu ivinice, koja lei na sjeveroistoku Bosne i Hercegovine, odnosno, zauzima june dijelove Tuzlanskog kantona. Neposredno susjedstvo ovoj jedinici lokalne samouprave ine: na sjeveroistoku - Opdina Tuzla, na sjeverozapadu Opdina Lukavac, na zapadu - Opdina Banovidi, na jugu Opdina Kladanj, na jugoistoku Opdina ekovidi, a na istoku Opdina Kalesija.

Preko podruja Opdine ivinice prolaze znaajne putne komunikacije, kao to su magistralni put Sarajevo Tuzla Oraje, regionalni putevi Banovidi ivinice Zvornik i Lukavac ivinice ekovidi, te eljeznike pruge Brko Banovidi i Tuzla Zvornik.

Slika 1 - Poloaj u odnosu na ire okruenje

Opdi podaci: - podruje Opdine Povrina:

P = 290,92 km2

Stanovnitvo: 74 378 Centar opdine: ivinice grad


PROSTORNA OSNOVA



1.2 Reljef, ininjersko geoloke i seizmike karakteristike terena

U visinskom pogledu, teritorija Opdine ivinice se smjestila unutar nadmorskih visina koje se kredu od 200 do 1156 m.n.v., dok u geografskom smislu zauzima poziciju koju ograniavaju sjeverne geografske irine 4400 i 19I te 4400 i 30I, kao i istone geografske duine 1800 i 30I te 1800 i 50I.

Reljef Opdine obiljeavaju sjeverni obronci masiva Konjuh i Javornik, june padine planine Majevica, sredinji dio Sprekog polja i dio jezera Modrac. Prema ovome, generalno posmatrano, reljef Opdine se moe podjeliti na dva dijela i to: sjeverni ravniarski, te juni i jugozapadni brdskoplaninski. Detaljnije gledano, procentualna zastupljenost povrina sa nadmorskim visinama

karakteristinim za ovo podruje, a iskazano u odnosu na cjelokupnu

teritoriju Opdine, oituje se u tabeli broj 1.

Tabela 1 - Hipsometrijske karakteristike

OPDINA NADMORSKA VISINA (m) POVRINA (km2) %

ivinice do 250 250 300 300 500 500 700 700 900 900 1100 preko 1100

92,54 57,78 88,21 33,86 12,71 4,83 0,99

31,81 19,86 30,32 11,64 4,37 1,66 0,34

Ukupno 290,92 100,00

Dolinom, koja je tektonska depresija dinarskog pravca pruanja, javljaju se ravniarske povrine u irini od 2 do 5 km. U njoj je razvijen sliv rijeke Spree, koji se formirao na abrazivnom reljefu. Tokom tercijara ova depresija je bila dno jezera ijim

Slika 2 - Karakteristike reljefa


PROSTORNA OSNOVA



oticanjem su stvorene stepenaste zaravni. Izdvaja se aluvijalna ravan u niim dijelovima doline Spree, iznad kojih se nastavljaju jo tri rjene terase i to relativne visine od 12 do 14, 35 i 50 m. Nizvodno od grada ivinica javljaju se i na vedoj visini.

Rijeka Gostelja prolazedi kroz planinski dio stvara kanjonski oblik reljefa, a ulazedi u dolinu rijeke Spree proiruje svoj obalni pojas stvarajudi akumulacije ljunka i pijeska.

Na sjeveru, brdska zona zahvata podruje naselja Dubrave donje i Dubrave gornje. Nadmorska visina ovog podruja se krede od 240 do 414 m.n.v., a ispresjecana je sa nekoliko manjih vodotoka.

Prostor podbra planine Javornik i djela planine Konjuh i to na nadmorskim visinama od 240 do 250 m.n.m., predstavlja zonu koncentracije vedine naselja Opdine ivinice. U planinskoj zoni se smjestilo jedino naselje Kuljan.

U jugozapadnom dijelu podbra nastavlja se masiv Konjuh planine i u ovoj zoni se nalazi najvii planinski vrh Boika sa nadmorskom visinom od 1155 m.n.v. U ovom prostoru nalazimo vedi broj izvora koji obrazuju manje ili vede vodotoke kao to su rijeke Oskova i Gostelja.

Prostor Opdine izgraen je od stijena razliite geoloke starosti i strukture. Ova raznolikost se iskazuje tako to su:

Stijenske mase u zoni izvorita rijeke Spree izgraene od kvarcita, konglomerata, filita i gnajseva. Ove silikatne stijene pripadaju paleozoiku i njihova struktura je vrlo nepravilna.

Osnovnu masu planine Javornik ine serpentit i peridotit. Centralni dijelovi i sam planinski vijenac izgraeni su od jurskih krenjaka i ove starije mase poniru duboko pod mlai aluvijum.

Slika 3 - Topografija ireg podruja


PROSTORNA OSNOVA



Planina Konjuh je sline grae kao i Javornik, s tim da su krenjaci zastupljeni u manjoj mjeri. Takoe i ove starije stijene poniru pod mlai aluvijum doline Spree.

Spreko polje predstavlja nisku i prostornu neogeno - kvartalnu kotlinu, dok je dolina rijeke Gostelje razliite grae, gdje se pri izlasku iz kanjonskog oblika javljaju akumulacije ljunka i pijeska, koje su najizraajnije u donjem dijelu rijenog toka.

Na udu rijeke Oskove u rijeku Gostelju, javljaju se oblici nastali djelovanjem fluvijalne erozije i akumulacije.

Dubinski rasjedi, koji sijeku cijelu zemljinu koru, u glavnom pravcu sjeverozapad jugoistok, veoma su znaajni za seizmiku aktivnost Bosne i Hercegovine. Ovi rasjedi imaju znaajnu ulogu u oblikovanju geologije, te imaju oiglednu vezu izmeu geotektonskih jedinica, magmatizma i metalogenije, geotermalne energije, te nalazita plina i nafte.

Spreansko Kozaraki dubinski rasjed prua se od Bosanske Dubice, junim padinama Prosare i ide na jugoistok preko Prnjavora i Doboja na Ozren, te preko ivinica do Zvornika. Na dijelu rasjeda, izmeu Doboja i ivinica, u morfologiji se istie sistem paralelnih rasjeda, koji zajedno ine rasjednu zonu regionalnog karaktera. U zoni ovog rasjeda vertikalna kretanja su preko 2000 m. Rasjed se karakterie izvorima termomineralnih i mineralnih voda i spada u seizmiki aktivne rasjede.

Stabilnost terena na podruju Opdine je zadovoljavajuda, te vie od 90 % zemljita je u I kategoriji stabilnosti. Meutim, desetak aktivnih klizita vedih razmjera ugroava stanje na terenu, kao i sigurnost stanovnitva i dobara.

Seizmiki gledano, podruje Opdine ivinice ima oekivani intenzitet potresa VIIMSC, a tek na malom podruju VIIIMCS.

Slika 4 - Seizmika Opdine


PROSTORNA OSNOVA



1.3 Klimatske karakteristike i hidrografska obiljeja

Na podruju Opdine ivinice je zastupljena umjereno kontinentana klima sa umjereno hladnim zimama i dosta toplim ljetima. Ovaj kraj je sa svih strana okruen planinama, tako da je Majevicom odvojen od Panonske nizije, a Dinarske planine sprjeavaju uticaj mediterana. Otvorenost prostora je obezbjeena dolinom rijeke Spree, to omogudava prodor zranih masa iz Posavine.

Godinji termiki reim je saglasan Cfb klimatu (umjereno topla klima sa toplim ljetima), s tim da je najhladniji mjesec januar, a najtopliji juli. Vegetacioni period traje od polovine marta do kraja mjeseca septembra. Vrijednosti vanijih meteorolokih pojava su prikazane u tabelama 2, 3 i 4. Podaci se odnose na meteoroloku stanicu Tuzla.

Srednja mjesena temperatura za period 1950 - 2000. godine prikazana je u tabeli broj 2.

Tabela 2

MJESEC I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII GODINJI PROSJEK

Temperatura zraka (

0C)

0,8 1,4 5,6 10,3 14,8 18,0 19,5 19,1 15,5 10,6 5,9 1,5 10,1

Prosjean broj dana sa temperaturom niom od 0 0C za period 1950 - 2000. godine prikazan je u tabeli broj 3.

Tabela 3


Temperatura zraka (

0C)

25,5 20,7 14,2 2,8 0,4 - - - 0,1 2,3 8,2 21,0 10,57

Prosjean broj dana sa temperaturom viom od 25 0C za period 1950 - 2000. godine prikazan je u tabeli broj 4.

Tabela 4


Temperatura zraka (

0C)

- - 0,3 2,2 7,5 15,2 19,7 20,3 12,3 2,5 0,1 - 8,9

Podruje Opdine ima relativno ravnomjernu godinju raspodjelu padavina s tim da je najvie padavina u mjesecu junu, a najmanje u mjesecu septembru. U strukturi padavina, najznaajnije su kie koje se registruju tokom cijele godine, a snjeni pokriva se tokom godine zadrava 61 dan, sa prosjenom dubinom od 20 cm. Na planini Konjuh, odnosno, na vedim nadmorskim visinama, snjene padavine se pojavljuju u ranu jesen i traju do kasnog proljeda. Dubina snjenog pokrivaa na ovim nadmorskim visinama je veda od prosjeka. Prosjene mjesene i godinja koliina padacina (mm/m2) za period 1950 - 2000. godine prikzane su u tabeli broj 5.


PROSTORNA OSNOVA



Tabela 5


UKUPNO

Koliina padavina (mm/m

2)

59 57 57 76 88 109 97 80 67 62 72 77 75 900

Na meteorolokoj stanici Tuzla ustanovljeno je da se relativna vlanost zraka krede od 68 85% i da je ujednaena tokom cijele godine. Godinji tok relativne vlanosti u podruju ivinica stoji u obrnutom odnosu sa temperaturom zraka tj., kada su srednje mjesene temperaturne vrijednosti u toku ljetnih mjeseci najvie, relativna vrijednost vlanosti zraka je najnia i obrnuto. Godinji tokovi relativne vlanosti (%) u Opdini ivinice za period 1950 - 2000. godine prikazani su u tabeli broj 6.

Tabela 6


Relativna vlanost zraka (%) 84 77 73 68 73 74 73 73 76 79 82 85 76

Najvie sunanih dana ima mjesec avgust, sa prosjekom od 271 h mjeseno, a najmanje novembar sa 64,7 h mjeseno ili 2,2 h dnevno. Prosjeni godinji tok insolacije u satima na prosjean dan za period 1950 - 2000. godine prikazan je u tabeli broj 7.

Tabela 7


Insolacija (h) 2,3 3,2 4,5 5,6 6,2 7,4 8,7 8,8 7,8 4,9 2,2 1,8 5,3

Najvedriji mjesec tj., mjesec sa najmanje oblanosti je avgust, sa srednjom oblanodu od 3.5, a najoblaniji je novembar sa 7.4. Po godinjim dobima, pojava oblanosti je slijededa: ljeto 4.4 ; jesen 5.7 ; proljede 6.8; zima 7.0. Prosjeni tok oblanosti (%) za period 1950 - 2000. godine prikazan je u tabeli broj 8.

Tabela 8


Oblanost (%) 71 72 67 62 60 54 43 38 42 54 72 75 59

Hidrografska obiljeja ovog prostora su specifina zbog prisustva vodene akumulacije Modrac i vedeg broja rijeka, potoka i drugih vodotoka. Uz to, obilne koliine podzemnih voda registrovanih u Sprekom polju predstavljaju znaajnu rezervu za eventualno snabdjevanje stanovnitva i privrede, kako na podruju ivinica tako i na podruju nekoliko susjednih Opdina.


PROSTORNA OSNOVA



1.4 Pedologija

Pedoloke karakteristike tla se diferenciraju prema odlikama reljefa.1 Tako u brdskom dijelu Opdine preovladavaju automorfna zemljita, dok uz rijeku Spreu preovladava hidromorfni tip tla. Upravo geoloki supstrat, morfologija terena i mikroklima odluujude utiu na formiranje zemljita, a u Opdini ivinice, obzirom na ove tri stavke, javljaju se: a. Zemljita na krenjakim stijenjama; b. Zemljita na sedimentnim stijenama; c. Zemljita na magmatskim stijenama.

Prema Strategiji poljoprivrede Tuzlanskog kantona, koja je dosta oskudno, ali ipak obradila tipove zemljita koja se javljaju u ovoj regiji, pojavnosti zemljita, a u korelaciji sa agrozonama, unutar kojih se obino stvaraju, su slijedede:

Tabela 9

Agrozona % Tipovi zemljita

I 67,12 Hidromorfna tla, aluvij i dolinski diluvij

II 26,66 Planinska crnica, distrino smee tlo, eutrino smee i smee zemljite na krenjaku

III 6,22 Planinska crnica, distrino smee i smee zemljite na krenjaku

U pogledu agrohemijskih odlika, prema dostupnim informacijama, zemljite Kantona je kiselo (od jako kiselog do slabo kiselog). U pogledu snabdjevenosti N (azotom) i, s tim u vezi, humusom, zemljita su uglavnom slabo i srednje snabdjevena.

Fosfor je ovim zemljitima uglavnom slabo zastupljen, dok je u pogledu dostupnog K (kalijuma) slaba i srednja snabdjevenost.

Prema podacima Poljoprivrednog zavoda Tuzlanskog kantona, koji radi ovu vrstu analiza, kompletiranje ovih podataka za Tuzlanski kanton treba tek da se saini. Savjeti i neke mjere u agrotehnikom smislu, da se koriguju i poboljaju parametri koji su navedeni, a od kojih zavisi produktivnost tla, su u fazi realizacije.

Prostorni plan Opdine ivinice iz 1985.g.,neto je detaljnije obradio ovu temu, a prema pedolokoj karti tog plana, pedoloke karakteristike i svojstva su prikazana u tabeli broj 10.

1 Sjeverozapadni dio Opdine je sastava peridotitsko amfilotitske asocijacije serpentita,

sjeveroistok izgrauju terasni sedimenti, rijeni i jezerski (ilovae, gline, pijesci, ljunci), sredinji dio u malom omjeru je sastavljen od lapora, glinca, alevrolita, pjeara, konglomerata, tipinih za sonu formaciju tuzlanskog bazena, mjeovito sa ugljenom, pijescima, ljuncima u ciklinoj izmjeni, dok je krajnji juni dio, cijelom duinom granice, sastavljen iz gromadastih dolomita i sedimentno vulkanogenih kompleksa (ronjaci, pjeenjaci, glinci, lapori, magmatske i metamorfitske intruzije i interstratifikacije ofiolitski melan)


PROSTORNA OSNOVA



Tabela 10

Povrina (km2)

% Tipologija zemljita (karakteristike)

90,12 31,67 Pseudoglej

56,47 19,84 Kompleksni euglej - semiglej

84,6 29,72 Distrini kambisol na kiselim, silikatnim stijenama

19,09 6,71 Kalkokambisol na krenjaku

27,48 9,66 Euterini kambisol i nizovi ranker kambisol i kambisol - luvisol na serpentitu i peridotitu

0,62 0,21 Vertisol, pelosol i kompleks vertisol - pelosol na glini i laporu

6,26 2,19 Euterini kambisol na bazama bogatim silikatnim stijenama

Slika 5 - Pedoloka karta Opdine


PROSTORNA OSNOVA



28%

37%

35%

Zemljite

poljoprivred

no zemljite

poumljene povrine

ostalo

zemljite

1.5 Zemljini i mineralni resursi

1.5.1 Zemljini resursi

Opdina raspolae sa 29.092 ha zemljita od ega poljoprivredno zemljite zahvata 28,34%, poumljene povrine 36,8%, a preostalih 34,91% su ostala zemljita (graevinsko, vodne povrine i sl.).

1.5.1.1 Poljoprivredno zemljite

U strukturi poljoprivrednog zemljita najvede uede imaju oranice sa 4971,89 hektara ili 60.3 %, zatim livade sa 1499,56 hektara ili sa 18.2 %, vodnjaci sa 893,07 hektara ili sa 10,8 % i panjaci sa 881,08 hektara ili 10,7 %. Kategorije poljoprivrednog zemljita u Opdini ivinice i Tuzlanskom kantonu prikazane su u tabeli broj 11 :

Tabela 11

Oranice (ha) Vodnjaci (ha) Livade (ha) Panjaci (ha) Ukupno (ha)

IVINICE

4971,89

893,07

1499,56

881,08

8245,61 TUZLANSKI K.

59524,9 15860,9

12105,6

11560,7

99052,1

Zastupljenost pojedinih bonitetnih kategorija poljoprivrednog zemljita prikazana je u tabeli broj 12.

Tabela 12

Ukupno poljoprivredno zemljite

Bonitetna kategorija

II III IV IVa

ha ha % ha % ha % ha %

8245,61

559,21 6,78 1282,54 15,55 2193,34 26,60 1499,52 18,19

V VI VII

ha % ha % ha %

1131,35 13,72 1066,64 12,94 513,01 6,22

Kako je prikazano u tabeli poljoprivredno zemljite u bonitetnim kategorijama I i VIII na prostoru Opdine ivinice nije zastupljeno.

Slika 6 - Zastupljenost zemljita


PROSTORNA OSNOVA



Poljoprivredno zemljite grupisano je po agrozonama, na nain da su:

Zemljita od II do IV kategorije boniteta svrstava u agrozonu ,,I

Zemljita od V do VI kategorije boniteta svrstava u agrozonu ,,II

Zemljita od VII do VII kategorije boniteta svrstava se u agrozonu ,,III

Zastupljenost pojedinih agrozona u ukupnom poljoprivrednom zemljitu prikazano je u tabeli broj 13.

Tabela 13

Agrozona ha Uede u ukupnom fondu %

I 5534,61 67,12

II 2197,99 26,66

III 513,01 6,22

Ukupno 8245,61 100

1.5.1.2 umsko zemljite

Opdina ivinice je prostor koji je bogat poumljenim i umskim zemljitem. umsko zemljite je u dravnom i privatnom vlasnitvu, a na njemu su zastupljene sljedede kategorije uma.

Tabela 14

Visokeume sa prirodnom obnovom (ha) 7.002,60 ha

umske kulture (ha) 709,60 ha

Izdanake ume (ha) 2.577,90 ha

Goleti ispod gornje granice privredne ume 351,80 ha

Neproduktivne ume (ha) 50.80 ha

Svega (ha) 10.692,70 ha

1.5.2 Mineralni resursi

Rudna bogatstva i mineralne sirovine su bitna komponenta privrede Opdine ivinice. Osnovu ovog bogatstva predstavljaju nalazita mrkog uglja i lignita, nikla i kobalta, te krenjaka i kvarcnog pjeska.

Ekstrakcija mrkog uglja datira jo iz vremena izmeu dva svjetska rata. Eksploatacija se vri na lokalitetu urevik, gdje debljina krovnih naslaga iznosi 400 m, a prosjena debljina ugljenog sloja iznosi oko 16 m. Ugalj se eksploatie na povrinskom kopu Vida i Baigovac, te jami urevik. Prosjena kalorijska vrijednost ovog uglja iznosi 22.000 KJ/kg, a srednji sadraj sumpora iznosi 2,30%. Ukupne rezerve mrkog uglja se procjenjuju na cca 50 miliona tona.

Na lokalitetu Dubrave postoji leite uglja lignit, ija je eksploatacija zapoeta 1987. godine. Hemijski sastav uglja je u granicama lignitskih ugljeva, sa niskim


PROSTORNA OSNOVA



procentom sumpora (0,20%), a prosjena kalorijska vrijednost iznosi 10.480 KJ/kg. Rezerve ovog uglja se procjenjuju na cca 100 miliona tona.

Na leitima Brezik Tadid, utvren je mali sadraj nikla, ali zastupljenost kobalta u rudi odgovara srednje bogatim leitima.

U granicama mjesnih zajednica urevik i Graanica se nalaze kamenolomi krenjaka. Na ovim lokalitetima se godinje proizvede oko 120 000 m2 kamena za potrebe graevinarstva. Geoloke rezerve kamena se procjenjuju na oko 2,2 miliona m3. Uz ovo, na otkrivki pri eksploataciji uglja rudnika Brnare, javlja se kvalitetan kvarcni pijesak, ije se rezerve procjenjuju na desetine miliona tona. Potencijalna nalazita tehnikog i ukrasnog kamena, kao i laporca, zauzimaju znaajne povrine na krajnjem jugu Opdine ivinice.

Podruje mjesnih zajednica Dubrave gornje i Dubrave donje, u svom sjevernom dijelu, predstavlja istrani prostor nafte i plina, koji se protee i preko opdinskih granica, na podruje Opdine Tuzla, to u narednom periodu moe biti od znaaja za ire podruje regiona.

Leite mineralne vode sa CO2 (kiseljak) se nalaze na lokalitetu Vide. Ove vode spadaju u kategoriju nisko mineralizovanih ugljino-dioksidnih kiselih voda, magnezijsko-hidrokarbonatnog tipa, s tim da im nedostatak sulfata daje poseban kvalitet.

Slika 7 - Rudnici urevik i Dubrave


PROSTORNA OSNOVA



1.6 Prirodno i kulturno istorijsko naslijee

Odlukom o provoenju Prostornog plana za podruje Tuzlanskog kantona za period 2005 - 2025. godine, predvieno je da se obezbjedi adekvatan tretman ouvanja i zatite, te nain koritenja prirodnog i kulturno - istorijskog naslijea.

Najstariji spomenici kulture na podruju Opdine ivnice datiraju iz srednjeg vijeka, a javljaju se u obliku nadgrobnih spomenika - stedaka i srednjovjekovnih utvrenja - gradina. Danas je sauvano 25 nekropola i 6 stedaka samaca, odnosno

oko 250 stedaka, koji su rasprostranjeni uglavnom u junim i istonim dijelovima Opdine. Posebno je vrijedna nekropola Vrpolje u ureviku, koja se nalazi na privremenom spisku Komisije za ouvanje nacionalnih spomenika. Vrijedno naslijee ine i ostaci rimskog utvrenja i srednjovjekovna nekropola stedaka Gradina u ureviku, te vedi broj gradina koje je potrebno detaljnije istraiti.

Ispod gradine u selu Debari nalazi se najstarija damija u Tuzlanskom kantonu, koja datira iz prve polovine XVI vijeka. Od sakralnih objekata, vrijedna je i drvena damija u Priluku, koja je najveda u BiH i koja je potencijalni nacionalni spomenik. Na teritoriji Opdine se nalazi vedi broj sakralnih objekata za koje je podnesena peticija za proglaenje nacionalnim spomenicima.

Tabela 15 - Kulturno - istorijsko naslijee

Naziv dobra Lokacija

Rimsko utvrenje i srednjovjekovna nekropola stedaka Gradina urevik

Srednjovjekovna nekropola Djedina Zukidi

Srednjovjekovni nadgrobni spomenici Donja Vida Donja Vida

Srednjovjekovna nekropola Jasik Graanica

Srednjovjekovni nadgrobni spomenik Mramor (Molitvite) Brnjica

Srednjovjekovna nekropola Mramorje Zukidi

Srednjovjekovno groblje Oborak urevik

Srednjovjekovno groblje Omarak Brnjica

Srednjovjekovna nekropola Repuh Tupkovidi Donji

Srednjovjekovna nekropola Stupa urevik

Srednjovjekovna nekropola Trijebnik (Kladovi) urevik

Slika 8 - ureviki stedak

Slika 9 - Damija u Priluku


PROSTORNA OSNOVA



Srednjovjekovni nadgrobni spomenici Vrpolje urevik

Damija D. Baigovac

Damija urevik

Turbe Suha

Damija G. Lukavica

Debarska damija Kuljani

Damija Priluk

Groblje uz damiju u Priluku Priluk

Muslimansko groblje ardak Kuljani

Vano je napomenuti da se na teritoriji Opdine nalaze i memorijalne cjeline i spomen obiljeja novijeg datuma, kao to su: Partizansko groblje u ivinicama, lokalitet Korita na Makovcu - Grob Narodnog heroja Peje Marovida, itd.

Prostorni plan za podruje Tuzlanskog kantona se zalae za hitno pokretanje inicijativa i drugih radnji za stavljanje pod posebnu zatitu, kao i preduzimanje ostalih praktinih i spasilakih radnji, koje se odnose na prirodno naslijee. Na teritoriji Opdine ivinice mogu se izdvojiti slijededi vrijedni i zatideni dijelovi prirodne batine:

Konjuh, zatideni pejza

Jezero Modrac

Toplice, predio prirodne ljepote

Rudine, predio prirodne ljepote

Plane, predio prirodne ljepote

Pedina Vrelo

Hajduka pedina

Gradski park ivinice

Skupine hrasta lunjaka (Auto moto drutvo i Gradski park)

Skupine i pojedinani primjerci boikovine (Djedino, ivinice)

Meu najznaajnije komplekse prirodnog naslijea spadaju Zatideni pejza - Konjuh, te jezero Modrac kao podruje prirodnih vrijednosti. Takoer, vrijedno prirodno naslijee predstavlja i spomenik hidroloke prirode, potok Suica, te segmenti rijeka Gostelje i Oskove.

1.7 Stanje okolia i ranjivost prostora

Ranjivost prostora je produkt procesa detekcije, valorizacije, rangiranja i analize resursa nekog prostora ili sistema, u odnosu na potencijalne opasnosti u okruenju i ogranienja, to u konanici, moe dovesti do degradacije prostora i ugroavanja njegovih korisnika.

Kako bi potencijalne opasnosti bile to potpunije obraene i predstavljene u okviru Plana, koritena je sljededa shema2:

2 Procjena ugroenosti od prirodnih i drugih nesreda Tuzlanskog kantona, april 2005.g.


PROSTORNA OSNOVA



1.7.1 Prirodne nesrede

Prirodne nesrede podrazumijevaju poplave, potrese, visoki snijeg i snijene

nanose, odronjavanje i klizanje zemljita, visoke temperature vazduha, suu, te ostale vremenske nepogode (prolom oblaka, olujni vjetar, grad, mraz, hladnodu, epidemije i sl.).

1.7.1.1 Poplave

Problem poplava na podruju Opdine ivinice je veoma sezonskog je karaktera. Nastaje uslijed izlijevanja velikih vodotoka, poput Spree, Gostelje, Oskove, te prirodnih i vjetakih akumulacija, poput HA Modrac, zbog prelijevanja vode preko odbrambenih nasipa i brana, a najede uzrokovano velikim koliinama padavina i topljenjem snijega. Visok nivo podzemnih i povrinskih voda, kao i pojava bujinih i brdskih voda nakon jakih pljuskova, optereduje vodotoke koji ih ne mogu u potpunosti prihvatiti, to za posljedicu ima izlijevanje vode iz korita vodotoka. Ovakvom stanju neureenost i nereguliranost korita, koja su, gotovo u pravilu, zaputena, zarasla u vegetaciju, zatrpana muljem i ugljenom prainom, to je naizraenije upravo na vodotocima Spree, Oskove i Gostelje.

Meutim, problem izlijevanja rijeka nije rezerviran samo za neureena korita rijeka, ved i na ureene vodotoke, koji, zbog navike isputanja otpada i koritenja rijeka kao tenih deponija, bespravne izgradnje uz i preko vodotoka, se u gotovo pravilnim intervalima izlijevaju, plave velike povrine i izazivaju opasnost za okolno stanovnitvo.


PROSTORNA OSNOVA



Dodatan problem nastaje zbog prekomjerne sjee uma, posebno u slivnim podrujima vodotoka, to dovodi do erozije zemljita, umanjuje njegovu apsorbnu mod, te stvara preduslove za poplave. Loa drenana mrea, neureenost kanala za prihvat povrinskih i podzemnih voda, neozgraenost glavnih i pomodnih nasipa upotpunjuju negativno stanje u domenu poplava Opdine ivinice.

Tok rijeke Spree, kao glavnog i najznaajnijeg vodotoka na podruju Opdine, moe se zbog svoje duine i akumulacije Modrac podijeliti na dva dijela: dio uzvodno od akumulacije Modrac (dio koji pripada Opdini ivinice), te dio nizvodno od akumulacije. Poplavno podruje rijeke Spree zauzima povrinu od 21,44 km2, a odnos poljoprivrednog podruja koje je plavljeno, te nivoa velikih voda, prikazan je u tabeli broj 16.

Tabela 16

Dolina rijeke Rang Podruje Poljoprivredna plavljena povrina (ha)

V.V. 1/20 V.V. 1/100 V.V. 1/500

Sprea 3 Dolina uzvodno od akumulacije Modrac

3.517,00 4.121,00 4.240,00

Prema procjeni ugroenosti, najugroenija je, meu ostalim, Opdina ivinice. Ovo je posebno izraeno u porjeju rijeke Spree i njenih pritoka, Oskove i Gostelje, te manjih vodotoka koji im pripadaju, gdje je i glavnina stanovnitva Opdine rasporeena. Poplave posebno ugroavaju poljoprivredna zemljita, unitavajudi usjeve, to ima dalekosene posljedice. teta se manifestira i na stambenim, poslovnim, privrednim i drugim objektima, koritima vodotoka, putevima i dr. infrastrukturi. Sekundarna opasnost su zagaenje vode za pide, to je glavni uzronik zaraznih bolesti. Nije potrebno ni napominjati aktivaciju klizita, uzrokovanih poplavama. Iz navedenog je jasno da problem poplava u Opdini ivinice se smjeta visoko na listi uzronika degradacije prostora i utie na ranjivost cjelokupne Opdine.

1.7.1.2 Potresi

Obzirom na tektonske rasjede koji karakteriu morfologiju litosfere na podruju Opdine ivinice i njenom irem okruenju, posebno obradajudi panju na pruanje spreko kozarakog dubinskog rasjeda, seizmika aktivnost je potencijalna prijetnja cijeloj Opdini i Tuzlanskom kantonu.

Vedi broj drugoredastih rasjeda presjeca povrinu Opdine, te u skladu sa tektonskim karakteristikama, oekivan intenzitet potresa na najvedem dijelu Opdine je VIIMSC, dok na krajnjem sjeverozapadu, na granici sa Opdinom Lukavac, ovaj intenzitet je prognoziran na VIIIMSC. Upravo je podruje Lukavca meu potencijalno

Slika 10 - Poplave


PROSTORNA OSNOVA



najugroenijim na seizmikoj karti kantona, te uticaji na podruje Opdine ivinice, zbog njihove blizine, ne smiju biti zanemareni.

Iako u posljednjih 100 g., od kada se vre sistematska mjerenja seizmike aktivnosti u BiH, nije zabiljeen jai potres na podruju Opdine ivinice, Opdine Lukavac, Tuzla i Banovidi, registrirale su kroz vrijeme potrese jaeg intenziteta, u epicentru od 3.6 6.3 MCS, to moe izazvati otedenja na slabijim objektima, te ugroziti sigurnost stanovnitva.

Meutim, prirodni zemljotresi (tektonski, zemljotresi uruavanja, dubinski zemljotresi), iako su naizgledniji, te ine 85 % svih potresa, ali i stvaraju najveda otedenja i degradaciju prostora, nisu jedina opasnost. Vjetaki potresi, koji nastaju uslijed eksplozijia, obruavanja ili slijeganja zemljita (gorski udari), zbog naglog pranjenja i punjenja velikih hidroakumulacija i jezera, te crpljenja nafte, predstavljaju stvarnu opasnost za Opdinu ivinice, zbog velike rudarske aktivnosti, kao i zbog prisutnosti akumulacije Modrac.

1.7.1.3 Visoki snijeg i snijeni nanosi

Umjereno kontinentalna klima Opdine ivinice, sa naznakama pretplaninske umjereno kontinentalne klime na viim predjelima, posebice dijelovima koje zauzima planina Konjuh, okarakterisana je otrim zimama, koje u pojedinim godinama imaju izuzetno obilne padavine.

U posljednjih 10 godina, najobilnije padavine i visoki snijeni nanosi su se javili u decembru 1999.g. i januaru 2000.g., kada je visina snijenog pokrivaa u nizinskim dijelovima bila izmeu 60 120 cm, u planinskim do 200 cm, a u nekim planinskim predjelima i do 300 cm. Ovakve ekstremne visine snijega oteavaju ili potpuno obustavljaju promet i normalno odvijanje ivota i rada svih stanovnika Opdine. Iako su ovako otre zime rijetke, prostor Opdine ivinice, zbog svojih klimatskih, geomorfolokih i drugih karakteristika, ranjiv je na visoke snijene nanose i snijeg.

1.7.1.4 Klizanje i odronjavanje zemljita

Stabilnost terena Opdine ivinice je, generalno posmatrano, zadovoljavajuda, a prikazana je u tabeli broj 17.

Tabela 17

Stabilnost terena Kategorija I II

Povrina(ha) 274,81 16,11

% 94,47 5,53

Meutim, problematika poplava, topljenja snijega, eksploatacije minerala, neadekvatna infrastruktura, prekomjerna sjea, a ponajvie, bespravna gradnja, utiu


PROSTORNA OSNOVA



na nestabilnost terena u Opdini ivinice. Iako prema Procjeni ugroenosti TK-a, Opdina ivinice spada meu Opdine najmanje ugroene ovom prirodnom nepogodom, problem aktiviranja klizita se javlja nakon ekstremnih vremenskim uvjeta, a najveda klizita u Opdini su prikazana u tabeli broj 18.

Tabela 18

R.b. Mjesna zajednica Naselje Ugroenost

1. Podgajevi Mekote Stambeni objekti

Kridi Vjerski objekat

Zukidi Lokalni put

Foaci Mjesno mezarje

2. Gornja Vida Smajidi Stambeni objekti

3. ahidi Djedino Lokalni put

Zenuni Stambeni objekti i lokalni put

4. eridi Muhinovidi Stambeni objekti

Mujkidi i Pepidi

Mujezinovidi

Bare Poljoprivredno zemljite

5. Priluk Povrlje Stambeni objekti

abidi Regionalni put i stambeni objekti

6. Gornje ivinice Kopjenidi Poljoprivredno zemljite

7. Stari urevik Muridi Stambeni objekat

8. urevik dom Medovidi Put M 18

9. Donja Lukavica Glavidi Lokalni put

10. Donje Dubrave ehidi Stambeni objekti i lokalni put

11. Gornje Dubrave Kod damije Stambeni objekti

Begidi

Dervii

Posljedice aktivacije i nesanacije klizita mogu biti katastrofalne, te osim velike materijalne tete, prijetnja su bezbjednosti i ivotu stanovnika. Klizanje zemljita, tj., vrijeme trajanja klizanja i odronjavanja je relativno kratko, ali nakon obilnih padavina iznenadno, te na ved aktivnim klizitima stvara sve vedu opasnost po ivot i zdravlje ljudi i unitavanje materijalnih dobara.

1.7.1.5 Visoke temperature vazduha

Ljetni period donosi visoke temperature vazduha, posebno u najtoplijim mjesecima julu i avgustu, ali u pojedinim godinama, ove temperature mogu dosedi znatno vie vrijednosti od prosjenih, to stvara potekode u razliitim sferama normalnog odvijanja ivota stanovnika.

U toku jula i avgusta, registruju se temperature u rasponu od 34- 38C, u neprekidnom trajanju od 15 ak dana, a periodi visokih temperatura, sa izvjesnim prekidima, registruju se gotovo tokom svih 60 dana ova dva mjeseca.


PROSTORNA OSNOVA



Rekordne temperature na podruju cijelog Tuzlanskog kantona su registrovane 29.08.2003.g., kada je 39,3C bilo najtoplijih u posljednjih 50 g, a trend rasta prosjenih temperatura u ljetnim mjesecima ponavlja se iz godine u godinu.

Posljedice visokih temperatura, osim po zdravlje ljudi, ogledaju se u nedostatku kinih padavina, to ima za posljedicu dugotrajna suna razdoblja, koja u ljetnim mjesecima, tj., poljoprivrednoj sezoni, imaju esto katastrofalne uinke po usjeve. Posebno su ugroena ruralna podruja Opdine, u kojima je vodna infrastruktura slabo razvijena ili potpuno oslonjena na bunare. Nedostatak vode za pide pogorava higijensko stanje, te pogoduje razvoju razliitih zaraznih bolesti. Osim nedostatka u vodosnabdijevanju, visoke temperature stvaraju preduslove za izbijanje umskih poara, ime se dodatno ugroava sigurnost ljudi, materijalnih dobara i prirodnih resursa.

1.7.1.6 Sua

Dugotrajni periodi bez kinih i snjenih padavina dovode do pojave sue, to je zabiljeeno u nekoliko navrata u posljednjih 10 g. (2000 2003, te 2011.g.), u kojima preko 90 dana je prolo bez padavina. Najede, suna razdoblja se veu za ljetne mjesece, to je u direktnoj vezi sa visokim temperaturama, meutim, sve su edi jesenji i zimski periodi, koji su oskudni padavinama. Tada dolazi do drastinog smanjenja nivoa vodotoka, hidroakumulacija, to, osim problema sa vodosnabdijevanjem, snano utie na riblji fond, te floru i faunu cjelokupnog podruja zahvadenog nepogodom. Najvedi problemi se u ovim sluajevima ogledaju u HA Modrac, to ima vrlo teke posljedice za snabdijevanje industrije Opdine ivinice tehnolokom vodom.

1.7.1.7 Ostale vremenske nepogode

Prolom oblaka, olujni vjetar, grad, mraz i hladnoda, potencijalna su opasnost za materijalna, prirodna dobra, pa i po zdravlje ljudi. Njihova uestalost je prikazana u tabeli broj 19.

Tabela 19

Nepogoda

Uestalost Prolom oblaka Olujni vjetar Grad Mraz i hladnoda

Vrlo esto x

esto x

Rijetko x x


PROSTORNA OSNOVA



1.7.2 Tehnike i tehnoloke nesrede

1.7.2.1 Veliki umski poari

ovjekovo prisustvo i uticaji koje ima na svoje okruenje, uzronikom su vie od 90% umskih poara. Poduje Opdine ivinice, obzirom da je cca 40 50 % povrine pokriveno umskim zemljitem, u stalnoj je opasnosti od izbijanja poara, to je najvie izraeno u ljetnim mjesecima i dugim sunim periodima.

Opdina ivinice je u sastavu dva umska gazdinstva: .G.Konjuh i .G.Spreko, u kojima se nalaze brojna popularna izletita. Ona koja se nalaze u okviru Opdine ivinice su Suka rijeka i Krivaa (S.G. Spreko). Imajudi u vidu da je ljudski faktor uronik 90 % poara, velika panja se treba posvetiti ovim lokalitetima. Poar sam, ali i njegova sanacija, predstavljaju opasnost po ivot i zdravlje ljudi, te nenadoknadiv gubitak prirodnih resursa.

1.7.2.2 Zagaenost vazduha, vode i zemljita

Osim motornih vozila, koja su najvedi zagaivai vazduha na podruju Opdine ivinice, povremeno je prisutan relativno visok intenzitet zagaenosti tetnim materijama (sumpordioksid, sumporovodonik, ugljenmonoksid, azotni oksidi, ugljovodonici, ozon), kao i zagaenost prainom, pepelom i ai. Zagaenost zraka dolazi od brojnih industrijskih postrojenja u Opdini ivinice, ali na njega utiu i industrijski pogoni cijelog kantona.

Opdina nema mjernu stanicu zagaenja zraka, ali su mjerenja vrena u pograninom podruju sa Opdinom Tuzla, u selu Cerik, gdje je ustanovljeno da su u zimskom periodu, mjesecu februaru, vrijednosti zagaenja zraka bile znatno vede od preporuenih, dok je u ljetnom periodu situacija bila neto povoljnija i kretala se u granicama normale.

Tabela 20

Iako su u proteklom periodu, koji se vee za ratni i postratni period, pa sve do danas, najvedi industrijski zagaivai Opdine, kao to je Konjuh, RMU urevik i RMU Kreka, radili sa smanjenim kapacitetom, te na taj nain rasteretili ekoloku sliku, zagaenje vazduha ima negativan i rastudi trend, ali zagaenje zraka, relativno posmatrajudi, nije visoko.

Kvalitet vazduha mjeren u februaru

Praina 89,8

Sumpor-dioksid (SO2) 89,8

Azotni dioksid (NO2) 60

Ugljenmonoksid (CO) 1,3

Ozon (O3) 57,6

Kvalitet vazduha mjeren u junu

Praina 58

Sumpor-dioksid (SO2) 9,8

Azotni dioksid (NO2) 0,5

Ugljenmonoksid (CO) 0,1

Ozon (O3) 68


PROSTORNA OSNOVA



Meutim, treba vriti monitoring zraka, te stalnu kontrolu emisije estica u atmosferu od strane najvedih zagaivaa okolia, koji djeluju u Opdini ivinice, ali i u njenom neposrednom okruenju, a to su:

odlagalita jalovine rudnika, gdje se vri sagorijevanje materije, u cilju oslobaanja prostora od iste (odlagalite u ureviku, ividi; odlagalite u Vidi, Gornja Vida; odlagalite u Dubravama)

drugi aerozagaivai (zagaenje od kotlovnica za grijanje; tvorniki dimnjaci, koji su sastavni dio pogona Konjuh dd, RMU urevik, RMU Kreka Dubrave; Termoelektrana Tuzla; izduvni gasovi motornog saobradaja; nekontrolisano spaljivanje otpada)

Zagaenost vodotoka dolazi od nekontrolisanog i nelegalnog isputanja tetnih i otpadnih materija u rijeke i jezera, to je veoma izraeno na hidroslici Opdine ivinice. Uzimajudi u obzir da su vodotoci Opdine ukljueni u sistem vodosnabdijevanja, jasna je opasnost po ivot i zdravlje stanovnika od zagaenja pitke vode.

Problemi koji se javljaju vezuju se za nezatidenost izvorita pitke vode, neuvezanost domadinstava u sistem kanalizacije u vedini ruralnih naselja, neureenost vodotoka, a ponajvie za velike industrijske zagaivae:

zagaenost rijeke Spree otpadnim vodama iz oblinje farme Kruik

zagaenost Oskove ugljenom prainom iz RMU Banovidi

zagaenost Gostelje ugljenom prainom iz RMU urevik

zagaenost Toplice i Graanike rijeke

otpadne vode iz industrijskih postrojenja Konjuh dd, Energopetrol itd.

Osim ovih problema, kojima bi se trebao baviti i zakon, jer se propisi o isputanju tetnih materija u vodotoke moraju uskladiti sa evropskim standardima, samo stanovnitvo negativno utie na stanje vodotoka u Opdini, zbog odlaganja vrstog otpada uz i u rijeke svoje Opdine. Tomu pogoduje i poloaj glavnih vodotoka,

Spree, Oskove, Gostelje, koje prolaze kroz najgude naseljena mjesta u Opdini ivinice, gdje stanovnitvo vlastitim nemarnim odnosom prema vodnom bogatstvu, sistemski radi na njegovom nepovratnom smanjenju i unitenju biodiverziteta.

Slika 11 - Zagaenje vodotoka


PROSTORNA OSNOVA



1.7.2.3 Buka

Nivo buke u Opdini ivinice nije sistemski mjeren za cijelu Opdinu, ali je povremenim mjerenjima u krugu farbike Konjuh, te posmatranjem na terenu, ustanovljeno da on prelazi dozvoljenih 80 db, kao i da je nivo buke izraen tokom nodi, to veoma negativno utie na zdravlje ljudi.

Ona dolazi od gustog saobradaja, aposebno zbog poloaja magistralnog puta M -18, ali i regionalnih saobradajnica, potom zbog blizine aerodroma Tuzla, koji je smjeten u neposrednom okruenju brojnih naseljenih mjesta, ali i od strane industrijskih postrojenja, koja su rasporeena na teritoriji cijele Opdine.

1.7.2.4 Upravljanje vrstim otpadom

Organizacija javne higijene na podruju opdine ivinice obuhvata aktivnosti sakupljanja komunalnog otpada uglavnom na irem podruju grada, njegovog transporta i odlaganja na smetljitu PK Vida (postojedi povrinski kop). Oko 30.000,00 stanovnika obuhvadeno je gornjom aktivnodu, s tim da se u bududnosti najvede promjene oekuju u ureenju odlagalita kao sanitarne deponije. Javnom higijenom obuhvadene su saobradajne i javne povrine 10 mjesnih zajednica ukupne veliine cca. 85 km2. Pregled mjesnih zajednica na podruju Opdine iz kojih JKP Komunalno vri odvoz komunalnog otpada dat je u tabeli broj 21.

Tabela 21

MZ Povrina (km2) Napomena

1. Barice 5.60 dijelom

2. Gornje ivinice 9.61 dijelom

3. iidi 3.76 dijelom

4. Oskova 3.19

5. Litve 1.61

6. Donja Vida 5.95

7. Gornje Dubrave 26.73

8. Donje Dubrave 12.96

9. Rudar ivinice 5.25

10. ivinice Centar 10.40

Ukupno: 85.06

Trenutno se na podruju grada produkuje cca. 30 tona otpada dnevno raunajudi da to potie od 30.000,00 stanovnika x 1.0 kg otpada po stanovniku.

Upravljanje otpadom ostvaruje se putem komunalnog preduzeda JKP Komunalno ivinice koje zapoljava oko 70 zaposlenih i posjeduje tri kamiona za odvoz smeda razliitih zapremina (22m3, 18m3 i 13m3) i jedan podiza kontejnera kapaciteta 5 m3.


PROSTORNA OSNOVA



Prema navodima uposlenih u JKP Komunalno ivinice, sadanja lokacija odlaganja na PK Vida bit de u upotrebi jo maksimalno godinu dana.

Smetljite na PK Vida locirano je na degradiranom zemljitu biveg povrinskog kopa u Gornjoj Vidi. Smetljite je formirano je 1996. godine sa priblinim dimenzijama 70 m x 70 m i nema projektnu

dokumentaciju. Sadanji nain odlaganja otpada na ovoj lokaciji predstavljaju

potencijalnu opasnost za oblinja naselja kao to su izbijanje epidemije, irenje neprijatnih mirisa, zagaenje podzemnih voda i izbijanje poara.3 Na smetljitu PK Vida ne postoji sistem evakuacije i koritenja biogasa, ne tretira se filtrat iz smetljita niti se provodi pradenje zagaenja tla i podzemnih voda, ne postoji ograda i pokrivanje inertnim materijalom se provodi samo djelimino.1 Stanje smetljita i blizina okolnih naselja prikazani su na slici broj 12.

Osim kontrolisanog smetljita na PK Vida, na podruju opdine egzistira i oko 40 nelegalnih deponija na koje se odlae komunalni i kabasti otpad, olupine vozila i graevinski otpad, trupla uginulih ivotinja i hemijska sredstva za zatitu u poljoprivredi kojima je istekao rok trajanja.1

Zbrinjavanje medicinskog otpada

Kao dominantni generatori medicinskog otpada na podruju opdine ivinice egzistiraju sljededi registrovani pravni subjekti: JZU Dom zdravlja ivinice u ivinicama sa 18 mjesnih ambulanti, veterinarska stanica JP ivinice i tri apoteke (JZU Narodne apoteke ivinice, Mediflor i Biopharm.

Na osnovu podataka prikupljenih u komunikaciji sa JZU Dom zdravlja ivinice, ova zdravstvena ustanova ima izraen Plan upravljanja otpadom i dodatne dokumente koji definiu procedure upravljanja medicinskim otpadom. Medicinski otpad se prikuplja i odlae odvojeno od komunalnog. Za zbrinjavanje opasnog medicinskog otpada ustanova ima potpisan ugovor sa firmom Kemis Lukavac, a za komunalni otpad sa JKP Komunalno ivinice. Opasni medicinski otpad iz 18 mjesnih ambulanti propisno se prikuplja i transportuje u Dom zdravlja ivinice, odakle se zbrinjava zajedno sa medicinskim otpadom koji nastaje u ovoj ustanovi.

3 LEAP, Lokalni ekoloki akcioni plan opdine ivinice, Udruenje Kontakt plus ivinice, maj

2005. godine

Slika 12 - Zbrinjavanje otpada na PK Vida


PROSTORNA OSNOVA



Industrijski otpad

Ne postoje zvanini podaci o proizvoaima i koliinama industrijskog otpada na podruju opdine. Na osnovu spiska registrovanih pravnih lica opdine zakljuuje se da su najznaajniji generatori industrijskog otpada na podruju opdine RMU urevik i drvna industrija Konjuh. RMU urevik posjeduje izraene planove upravljanja otpadom za dvije lokacije, Durevik i PK Vida, dok drvna industrija Konjuh trenutno ne radi. Osim nabrojanih znaajnijih privrednih subjekata, pretpostavlja se da i ostali privredni subjekti proizvode odreene koliine industrijskog otpada, o emu nema dostupnih podataka u ovom trenutku.

Odlagalita jalovine

U okviru eksploatacije u RMU urevik jalovina (krovinski materijal koji nastaje pri povrinskoj eksploataciji raznih sirovina) se odlae u okviru eksploatacionih polja4:

Odlagalite Brezje (zatvoreni kop Brezje P=33.30 ha)

Odlagalite Vida (Zatvoreni kop P=136.20 ha)

Odlagalite T6 P=126.30 ha

Odlagalite Suhodanje P=21.10 ha

Odlagalite Suhodanje (zatvoreni kop P=38.20)

Odlagalite urevik sa talonicama I i II

Separacija Vida

Dakle, ukupna povrina terena na kojem dolazi do degradacije zemljita priblino iznosi 355.10 ha.

RMU urevik izvrio je tehniku i bioloku rekultivaciju na povrini od 18.60 ha (Rekultivacija za supstituciju) i rekultivaciju dijela PK Vida na povrini od 29.10 ha.

1.7.2.5 Poari na stambenim, industrijskim i drugim objektima

Poari u izgraenom prostoru, kao i oni u prirodnom okruenju, najede su uzrokovani ljudskim faktorom. Neispravno postupanje s vatroopasnim materijalnima, nepotivanje protupoarnih znakova, neispravne instalacije, otvoreni plamen itd., samo su neki od preduslova za razvijanje poara u zatvorenim prostorima.

Osim privatnih objekata, gdje su najugroenija domadinstva, u velikoj opasnosti, obzirom na razvijenu industriju (fabrike, rudnici), su brojni privredni subjekti. Naime, izbijanje poara na ovim objektima ima daleko vede posljedice po

4 Prostorni plan Tuzlanskog kantona 2005. 2025. godina, Projekcija prostornog razvoja, Zavod

za urbanizam Tuzla, juli 2008. godine


PROSTORNA OSNOVA



ivot i zdravlje ljudi, te stanje okolia, zbog velike povrine koju zauzimaju, ali i zbog hemijskih procesa, koji su pratedi faktori u radu ovih pogona. Ako znamo da na podruju uz velike industrijske pogone ivi preko 80 % od ukupnog stanovnitva Opdine ivinice, jasno je da je nivo poarne ugroenosti veoma velik. Na podruju Opdine zastupljene su sve visokorizine pratede djelatnosti industrije: tehnoloki postupci pri kojima se razvijaju visoke temperature i pritisak, upotreba eksploziva pri eksploataciji ruda, skladitenje lakozapaljivih i eksplozivnihi materija itd.

Osim opasnosti koja prijeti od velikih industrijskih pogona, nerasprostranjenost i neuvezanost vedeg broja domadinstava u sisteme kolektivnog grijanja, djeluju negativno na protupoarnu sliku Opdine ivinice.

1.7.2.6 Nesrede usljed slijeganja zemljita i eksploatacije ruda i mineralnih sirovina

Eksploatacija mineralnih sirovina datira od najranijih vremena, no razvoj industrije i tehnoloki naprednih procesa, doveli su do prekomjerne i neuravnoteene eksploatacije, koja za posljedicu ima slijeganje tla. Prvi znaci slijeganja tla unutar i u blizini velikih povrinskih i drugih kopova, javlja se ved poetkom 20.vijeka. Slijeganje terena je kontinuiran proces, stalno prisutan i vremenski dugotrajan, koji dovodi do stradavanja ljudi, unitavanja dobara, te trajnog iseljavanja stanovnitva.

1.7.3 Ostale nesrede

1.7.3.1Saobradajne nesrede

Opasnost po ivot i zdravlje ljudi, obzirom na geoprometni poloaj, dolazi od guste i nedovoljno modernizovane saobradajne mree. Kao kritina mjesta na magistralnom putu M 18, izdvaja se dio od raskrsnice Krialjka, do naseljenog mjesta urevik, na regionalnom putu to je R 469 od Sprekog mosta do naseljenog mjesta Dubrave, te dionica istog regionalnog puta od naseljenog mjesta Litve, do naseljenog mjesta Oskova.

U domenu eljeznikog prometa, najede, nesrede se dogaaju na putnom prelazu u centru grada i Donjoj Vidi.

1.7.3.2 Prevoz zapaljivih i eksplozivnih materija

Kako kroz Opdinu ivinice i sva veda naseljena mjesta, ukljuujudi grad, prolazi glavni magistralni pravac M 18, te regionalne saobradajnice, prevoz eksplozivnih i lakozapaljivih materija se odvija uestalo ovim saobradajnim linijama. Slaba evidencija i edukacija osoba koje upravljaju vozilima koja vre prevoz, lo nadzor i nepotivanje


PROSTORNA OSNOVA



zakonskih propisa, loe komunikacijske veze, mogu uticati na povedanje nivoa opasnosti kod prevoza ovih materija.

1.7.3.3 Nesrede uzrokovane minsko - eksplozivnim sredstvima (MES) i neeksplodiranim ubojitim sredstvima (NUS)

Zaostala minsko eksplozivna i neeksplodirana ubojita sredstva iz proteklog rata, stalna su i veoma izraena prijetnja zdravlju i ivotu ljudi na svim podrujima bivih linija razdvajanja, umskim i planinskim prostranstvima, livadama, te podrujima specijalne namjene. Na podruju Opdine ivinice, a prema podacima Studije ranjivosti FBiH, za koju je BH Mac uradio separat o minskim poljima i zagaenosti minama, cca 3,54 km2 podruja je zagaeno MUS-om i NUS-om. Lokacije ovih polja su u krugu aerodroma Tuzla, na podruju planine Konjuh, te drugih umskim i planinskih predjela u Opdini. Meutim, obzirom da su podaci za Studiju ranjivosti dati 2008.g., te ako znamo da se stalno vre deminiranja terena, potrebno je provjeriti vanost podataka.

1.8 Ozelenjavanje i ureenje javnih povrina

Povrine urbanog zelenila su sastavni dio svih funkcionalnih zona naseobina i u pravilu, obezbjeuju organsku vezu urbanih struktura sa okolnim prirodnim sistemima, potpomau ekoloku ravnoteu unutar gradskog tkiva i omoguduju ugodan, zdrav i estetski kvalitetan ambijent ivljenja stanovnicima grada.

Generalno gledano, kao i u drugim djelovima Federacije BiH, urbano zelenilo Opdine ivinice je relativno malo zastupljeno u ukupnom bilansu funkcija i namjena zemljita, obzirom da je svakom stanovniku Opdine u 2005. godini bilo obezbjeeno svega 2,9 m2 ozelenjenih povrina. Zajednika karakteristika ovog segmenta prostorne organizacije je, osim izrazito male zastupljenosti, i nedovoljna briga vezana za irenje, zatitu i odravanje, to esto dovodi do njegove degradacije i gubljenja osnovne funkcije.


PROSTORNA OSNOVA



Urbano zelenilo naselja u Opdini je posmatrano preko dvije kategorije i to kao zelenilo javnog karaktera i zelenilo ogranienog koritenja to se iskazuje u slijededem obimu :

Tabela 22

ZELENE POVRINE JAVNOG KARAKTERA ZELENE POVRINE OGRANIENOG KORITENJA

-ureeni park sjeverno od zgrade Opdine, - neureeni park juno od zgrade Opdine, - zelene povrine juno od ulice Tuzlanskog odreda, -oko robne kude, izmeu stambenih blokova, uz magistralni put i u Pionirskoj ulici

- Ispred 1. Osnovne kole 2.100 m2

- Ispred 2. Osnovne kole 5.000 m2

- Oko obdanita 9.100 m2

- Oko MC ivinice 9.500 m2

- Oko JZU Dom Zdravlja 1.600 m2

- Unutranje dvorite Islamskog centra 1.300 m2

Ukupno: cca 25.300m2 Ukupno: cca 28.600 m2

Kategorija zatitnog zelenila, koja treba da obezbjedi zadovoljenje posebnih ekolokih zahtjeva, kao to su pojasevi oko fabrikih krugova, objekata gdje se emituje vedi nivo zagaenja, deponije i sl., nije registrovana. Ukoliko neki djelovi vangradskog zelenila ostvaruju navedene funkcije, ove enklave nisu odgovarajudim odlukama kategorisane kao zatitno zelenilo i nisu na adekvatan nain zatidene.

1.9 Stanovnitvo

Rezultati popisa 1991. godine ukazuju da je na podruju Opdine ivinice ivjelo 54.653 stanovnika, to je u odnosu na 1948. godinu skoro trostruko vie. Na ovakav porast broja stanovnika, u relativno kratkom periodu od 43 godine, presudan uticaj su imali elementi prirodnog prirasta natalitet i mortalitet. Pored ovoga, a u istom vremenskom razdoblju, sa naglaskom na posljednju dekadu, demografska slika Opdine doivljava osim kvantitativne i socioekonomske promjene, posebno kada je u pitanju odnos brojnosti seoskog i gradskog stanovnitva.

Dok se 1948. godine stanovnitvo preteno bavilo zemljoradnjom i stoarstvom, 1991. godine ova zanimanja su daleko manje zastupljena. Nastale socioekonomske promjene posljedica su nagle industrijalizacije zemlje, a to rezultira u prostoru pranjenjem seoskih podruja i veoma izraenim demografskim pritiskom na urbane zone. Takoe, zadnjih predratnih godina se uoavaju i promjene u kvalifikacionoj strukturi stanovnitva, gdje se registruje, izmeu ostalog, povedan broj osoba sa srednjim, viim i visokim stepenom obrazovanja. U poslijeratnom periodu broj stanovnika ponovo naglo raste, to je posljedica migracionih kretanja izazvanih prisilnim raseljavanjem stanovnika posavskog i podrinjskog kraja.

Danas, u granicama Opdine ivinice ivi, prema procjenama, oko 74 378 stanovnika od ega se 19% odnosi na raseljena lica. Ovakva migraciona kretanja su se odrazila i na povedanje gustine naseljenosti od 188 st/km2 u 1991. godini, a 253 st/km2 2008. godini do 255 st/km2 u 2011. godini.


PROSTORNA OSNOVA



Tokom proteklog rata, na podruje Opdine ivinice izbjeglo je oko 20 450 osoba. Obzirom da se dio ovog kontingenta vremenom ipak vratio u svoja predratna mjesta prebivalita, procjenjeno je da se za svoj stalni boravak na podruju ove opdine odluilo cca 14 100 osoba, odnosno 19% od ukupnog broja stanovnika Opdine 2011. godine.

Prema procjenama, starosna struktura stanovnitva se u posljednjem etverogoditu kretala sa relativno ustaljenom zastupljenodu tako da je starosna grupa od 0 do 14 godina bila zastupljena sa 23,6%, od 15 do 64 sa 66,7%, a starosne grupe od 65 godina i vie procentualno zahvata oko 9,7% ukupnog broja stanovnika.

Tabela 23 - Starosna struktura stanovnitva

Godina 0 - 14 15 - 64 65 i vie

2008 17.015 48.090 6.994

2009 17.061 48.218 7.012

2010 17.150 48.470 7.049

2011 17.553 49.610 7.214

23%

67%

10%

Starosna struktura stanovnitva

0-14

15-64

65 i vie

Prirast stanovnitva prema procjeni Federalnog zavoda za statistiku se kretao 2008/2009. g. u visini od 192 stanovnika, 2009/2010. g. u visini od 379, 2010/2011. g. u visini od 330 stanovnika, dok je u periodu 2011/2012. g., prema procjeni, kretao se u visini od 260 stanovnika.

Broj zaposlenih u proteklih nekoliko godina na podruju Opdine iznosio je:

Tabela 24

Godina 2007 2008 2009 2010

Broj zaposlenih 8.375 8.994 8.807 9.056


PROSTORNA OSNOVA



Broj nezaposlenih osoba prema strunoj spremi 2010. godine iznosio je:

Tabela 25

Godina VSS VS SSS NSS VKV KV PKV NKV Ukupno

Broj nezaposlenih 367 62 3.322 8 47 4.506 218 4.346 12.876

Procjena ukupnog broja stanovnika na podruju Opdine ivinice i njihova distribucija po naseljima je izvrena na sljededi nain:

Tabela 26

Redni broj

Naselje Broj stanovnika 2004. god.

% Broj stanovnika 2011. god.

1 Priluk 2.309 3,2 2.352

2 eridi 3.060 4,2 3.117

3 Suha 1.973 2,7 2.010

4 Barice 782 1,1 797

5 ivinice grad 20.749 28,4 21.137

6 Dubrave donje 2.914 4,0 2.968

7 Dubrave gornje

4.135 5,7 4.212

8 ivinice gornje 1.600 2,2 1.630

9 Litve 2.115 2,9 2.155

10 Kovai 795 1,1 810

11 Stari urevik 3.218 4,4 3.278

12 Vida donja 2.191 3,0 2.232

13 iidi 1.869 2,6 1.904

14 Vida gornja 638 0,9 650

15 Podgajevi 701 1,0 714

16 Baigovci 2.201 3,0 2.242

17 Lukavica donja 1.211 1,7 1.234

18 urevik 4.562 6,2 4.647

19 Lukavica gornja

1.293 1,8 1.317

20 Svojat 876 1,2 892

21 Zelenika 542 0,7 552

22 Graanica 1.839 2,5 1.873

23 Tupkovidi donji 715 1,0 728

24 Tupkovidi gornji

1.670 2,3 1.701

25 Oskova 2.805 3,8 2.857

26 ahidi 681 0,9 694

27 Brnjica 855 1,2 871

28 Djedino 839 1,1 855

29 Vrnojevidi 354 0,5 361

30 Zukidi 716 1,0 729

31 Kridi 416 0,6 424

32 Kuljan 590 0,8 601

33 Dunajevidi 128 0,2 130

34 Sprea 616 0,8 628

35 Odorovidi 1.055 1,4 1.075

UKUPNO: 73.013 100 74.378


PROSTORNA OSNOVA



Prema procjenama izvrenim za potrebe Prostrornog plana za podruje Tuzlanskog kantona, prosjena brojnost porodice za Opdinu ivinice u periodu od 2005 2015. godine iznosi 3,7 lana/porodici, dok je prosjek za Tuzlanski kanton 3,3 lana/porodici. Nosioc izrade je procijenio da de brojnost porodice do 2032. godine opadati, te da de u prosjeku iznositi 3,5 lana/porodici.

1.10 Stanovanje i stambena izgradnja

Tradicionalno, na podruju Opdine ivinice stanovnici nastoje da pitanja stambenog prostora za svoje porodice rjeavaju putem izgradnje individualnih stambenih objekata. Ovakav odnos prema stambenoj izgradnji je prvenstveno zastupljen u naseljima ruralnog i mjeovitog karaktera. Svakako da je i u urbanim sredinama ovaj vid stanovanja dominantan, ali se u cilju racionalnijeg koritenja raspoloivog prostora, te racionalnije izgradnje i odravanja saobradajne i komunalne infrastrukture na ovim prostorima, koncentriu i viespratni objekti kolektivnog stanovanja. Ukupno na podruju Opdine je do 2011. godine, prema procjeni bilo 1500 stambenih jedinica, realiziranih u okviru kolektivnih stambenih objekata. Treba


PROSTORNA OSNOVA



napomenuti da je na gradskoj teritoriji bila zastupljena i stambena izgradnja po sistemu nizova, to sigurno doprinosi racionalnijem koritenju graevinskog zemljita.

Opdinu ivinice karakterie znaajna koncentracija radnih mjesta, to u znatnoj mjeri utie na izraeni priliv seoskog stanovnitva u podruje grada i drugih urbanih naselja. Ovakva demografska kretanja, u pravilu, iziskuju da se u relativno kratkom vremenskom periodu omogudi osmiljeno usmjeravanje i izgradnja vedeg broja stambenih jedinica. Pored ostalog, navedeno je uzrokovalo da Opdina finansira izradu i usvoji odreen broj dokumenata provedbene prostorno - planske dokumentacije i na taj nain obezbjedi pravni osnov za ekspeditivnije izdavanje odgovarajudih saglasnosti za izgradnju i ureenje i tako realizira gradske povrine sa svim atributima urbane sredine.

Prostorno - planska dokumentacija je vremenom, a prema potrebi, bila korigovana putem izmjena i dopuna to je omogudavalo, do rata, efikasno rjeavanje stambenog pitanja strunog kadra neophodnog privredi, a nakon rata i izgradnju odreenog kontingenta stanova za trite.

Prema procjeni, 2011. godine na podruju Opdine nedostaje cca 180 stambenih jedinica. Ovaj nedostatak bi trebao biti nadoknaen u narednom periodu i to prvenstveno na povrinama obuhvadenim regulacionim planovima putem izgradnje stanova za trite, individualnih i stambenih objekata u nizu.

Dostignuti obim stambene izgradnje prema izvrenoj procjeni prezentiran je u tabeli broj 27.

Tabela 27

Redni broj



Broj domadinstava 2011. god.

Stambena povrina 2011. god.

Broj stambenih jedinica 2011. god.

1. Priluk 2309 3,2 2352 672 60215 672

2. eridi 3060 4,2 3117 891 79801 891

3. Suha 1973 2,7 2010 574 51453 574

4. Barice 782 1,1 797 228 20393 228

5. ivinice Grad

20749 28,4 21137 6116 501012 6116

6. Dubrave Donje

2914 4,0 2968 848 75993 848

7. Dubrave Gornje

4135 5,7 4212 1204 107835 1204

8. ivinice Gornje

1600 2,2 1630 466 41726 466

9. Litve 2115 2,9 2155 616 55156 616

10. Kovai 795 1,1 810 231 20732 231


PROSTORNA OSNOVA



Redni broj



Broj domadinstava 2011. god.

Stambena povrina 2011. god.

Broj stambenih jedinica 2011. god.

11. Stari urevik

3218 4,4 3278 937 83921 937

12. Vida Donja

2191 3,0 2232 638 57138 638

13. iidi 1869 2,6 1904 544 48741 544

14. Vida Gornja

638 0,9 650 186 16638 186

15. Podgajevi 701 1,0 714 204 18281 204

16. Baigovci 2201 3,0 2242 641 57399 641

17. Lukavica Donja

1211 1,7 1234 352 31581 352

18. urevik 4562 6,2 4647 1336 114508 1336

19. Lukavica Gornja

1293 1,8 1317 376 33720 376

20. Svojat 876 1,2 892 255 22845 255

21. Zelenika 542 0,7 552 158 14135 158

22. Graanica 1839 2,5 1873 535 47959 535

23. Tupkovidi Donji

715 1,0 728 208 18646 208

24. Tupkovidi Gornji

1670 2,3 1701 486 43551 486

25. Oskova 2805 3,8 2857 816 73150 816

26. ahidi 681 0,9 694 198 17760 198

27. Brnjica 855 1,2 871 249 22297 249

28. Djedino 839 1,1 855 244 21880 244

29. Vrnojevidi 354 0,5 361 103 9232 103

30. Zukidi 716 1,0 729 208 18672 208

31. Kridi 416 0,6 424 121 10849 121

32. Kuljan 590 0,8 601 172 15386 172

33. Dunajevidi 128 0,2 130 37 3338 37

34. Sprea 616 0,8 628 179 16064 179

35. Odorovidi 1055 1,4 1075 307 27513 307

UKUPNO 73013 100 74378 21337 1859522 21157

U prosjeku, na podruju Opdine, svakom stanovniku pripada 25,0 m2 stambenog prostora, dok prosjena veliina stana u objektima kolektivnog stanovanja iznosi 55,0 m2 odnosno 16,6 m2 po stanovniku. U individualnoj stambenoj izgradnji prosjena veliina stana je, prema procjeni, 89,6 m2 tj. 25,6 m2 po stanovniku.

Globalno, graevinsko zemljite namijenjeno stambenoj izgradnji se dosta nekontrolisano iri, obzirom da je i na ovoj Opdini prisutan trend bespravne izgradnje. Ovu pojavu Opdina nastoji dovesti na prihvatljiv nivo. Legalizacija bespravno izgraenih stambenih objekata se, u pravilu, vri na osnovama donesene provedbene prostorno - planske dokumentacije.


PROSTORNA OSNOVA



Brojnost prosjene porodice, posmatrajudi cjelokupan prostor Opdine, procijenjen je na 3,5 lanova. Prilikom procjene koriteni su podaci Slube za energetske analize i kvalitet elektrine energije.

1.11 Drutvena infrastruktura i centralni sadraji

1.11.1 Drutvene djelatnosti

Razvoju drutvene infrastrukture, kao zbira funkcija koje zadovoljavaju svakodnevne i povremene potrebe stanovnitva, se u proteklom periodu na podruju Opdine ivinice posvedivala odgovarajuda panja. Svakako da se ova panja prvenstveno usmjeravala na podruja sa najvedom koncentracijom korisnika, to se i odrazilo na prostornu distribuciju ovih sadraja, koju karakterie najveda zastupljenost u opdinskom, primarnom centru, odnosno u gradu ivinice. Ostali sekundarni centri opremani su ovim funkcijama selektivno i u neto manjem obimu.

U naelu, drutvene djelatnosti su svoje potrebe za prostorom zadovoljile putem slobodnostojedih graevinskih cjelina, dok su komercijalne djelatnosti nastojale da svoje funkcije obavljaju u okviru prizemlja viespratnih kolektivnih ili individualnih stambenih objekata, te samostalnih montanih objekata, koji esto imaju status privremenih.

Centralni dijelovi grada ivinice su najvedim dijelom realizirani i ureivani na osnovama odredbi provedbene prostorno - planske dokumentacije, pa su i sadraji drutvene infrastrukture opremljeni sa priblino odgovarajudim brojem parking mjesta, pjeakih, pa i ozelenjenih povrina.

1.11.1.1 Socijalna zatita

Centar za socijalni rad djeluje na podruju opdinskog centra.Opremljenost ove ustanove odgovara trenutnim zahtjevima.

Djeja zatita organizovano djeluje samo putem jednog djeijeg vrtida sa jaslicama. Ovoj ustanovi pripada 6 050 m2 graevinske parcele, na kojoj su realizirane graevine ukupne neto graevinske povrine od 1 260 m2.

Kapacitet od 180 korisnika, obezbjeen izgradnjom i opremanjem objekata namjenjenih najmlaim stanovnicima ovog kraja, nije u potpunosti iskoriten, tako da se danas raspoloivi broj mjesta angauje u obimu od svega 20 30 %. Slab interes za usluge ovog vida socijalne zatite su posljedica opadanja opdeg standarda i povedanja broja nezaposlenih.

Drugi vidovi socijalne zatite, kao to su domovi za stare osobe, prihvatilita za rtve porodinog nasilja, prihvatilita za odrasla lica i dr. nisu zastupljeni na podruju ivinica.


PROSTORNA OSNOVA



1.11.1.2 Zdravstvo

Na podruju Opdine ivinice egzistira sa radom Dom zdravlja ivinice i 18 podrunih ambulanti, putem kojih se osigurava primarna zdravstvena zatita stanovnika itave Opdine. Ukupna neto graevinska povrina namijenjena zdravstvenim uslugama iznosi 6 445 m2 ili 0,09 m2/stanovniku. Zdravstvena zatita Opdine podrana je i sa tri apoteke. Distribucija korisnih povrina i broja registrovanih lica po pojedinim objektima sagledava se u tabeli broj 28.

Tabela 285

Objekat Korisna povrina (m2) Broj registrovanih lica

1. Dom zdravlja 5.300 46.000

2. Ambulante:

Tupkovidi 90 2.174

Graanica 80 2.051

Svojat 80 1.958

Gornja Lukavica 55 631

Kovai 45 3.002

Podgajevi 45 2.006

Donja Lukavica 40 1.756

urevik Dom 70 1.551

Stari urevik 85 1.554

Gornja i Donja Vida 35 - 80 1.465

iidi 60 1.542

Suha 55 1.889

Gornje ivinice 45 2.016

Priluk 90 2.066

eridi 65 2.826

Donje Dubrave 70 1.885

Gornje Dubrave 75 3.124

Buik 60 1.690

Ukupno 6.445 81.186

1.11.1.3 Osnovno obrazovanje

Osnovno obrazovanje na podruju Opdine ivinice se ostvaruje putem devet Javnih ustanova osnovnog obrazovanja, od ega je jedna Javna ustanova vezana za muziko obrazovanje. Ukupan broj osnovnih kola je dopunjen sa 5 podrunih kola.

U kolskoj godini 2011/2012. u osnovne kole je upisano 6 077 uenika, dok muziku kolu pohaa 63 uenika. Pratedi vremenski period od 2003. do 2011. godine, uoava se konstantno opadanje broja upisanih uenika, to se moe tumaiti time da dio pristigle generacije pohaa kole u susjednim Opdinama, odnosno, da broj djece

5 Izvor: Sekretarijat Doma Zdravlja ivinice


PROSTORNA OSNOVA



starosti od 7 14 godina svake godine stagnira. Broj upisanih uenika u osnovne kole po periodima prikazan je u tabeli broj 29.

Tabela 29

Godina 2003 2007 2011

Broj uenika 8 098 7 361 6 077

Osnovne karakteristike pojedinih kola u 2011/12. godini, kao to su broj upisanih uenika, prostorni kapaciteti, zaposleni i dr. prezentirano su u tabeli broj 30.

Tabela 306

6 Podaci u tabeli su iz 2003. godine

RB

Naz

iv J

avn

e

ust

ano

ve

Bro

j ue

nik

a

Bro

j od

jelje

nja

Pro

sje

an

bro

j u

en

ika

po

od

jelje

nju

Po

vri

na

ko

le(m

2)

Po

vri

na

dvo

rit

a(m

2)

Bro

j ui

on

ica

Pro

sje

na

kvad

ratu

ra

ui

on

ica

(m2

)

Kva

dra

tura

sale

(m2

)

Kva

dra

tura

tere

na(

m2

)

Bro

j zap

osl

en

ih

Nas

tavn

ici

Kva

dra

tura

b

iblio

teke

(m

2)

1

JU D

RU

GA

O

IV

INIC

E

97

0

37

26

,22

31

68

26

43

22

53

28

9

0

79

60

31

,00

2

JU O

"ER

IDI"

IV

INIC

E

68

5

29

23

,62

23

08

12

91

0

21

55

28

7

0

60

50

17

,00

3

JU O

BA

IG

OV

CI

IV

INIC

E

57

8 x

23

x

25

,13

17

82

74

90

14

50

28

0

12

50

43

30

17

,00

4

JU O

DU

BR

AV

E

IV

INIC

E

51

1

22

23

,23

16

24

30

00

25

58

,48

31

8

24

00

51

36

55

,25

5

JU O

U

R

EVIK

IV

INIC

E

78

0

32

24

,38

26

96

,5

13

20

0

29

56

42

0

12

00

70

51

56

,00

5.1

.

Po

dru

na

ko

la S

tari

u

rev

ik

44

2,6

18

54

4

0

27

06

5.2

.

Po

dru

na

ko

la

Po

dga

jevi

44

2

22

70

4

0

22

70


PROSTORNA OSNOVA



1.11.1.4 Srednje obrazovanje

Srednje obrazovanje na podruju Opdine ivinice se obezbjeuje preko dvije Javne ustanove srednjokolskog obrazovanja i to: Srednja mjeovita tehnika kola i Gimnazija ivinice. Za razliku od osnovnog obrazovanja, srednje obrazovanje u zadnjoj deceniji ima konstatan broj upisanih uenika, s tim da ove kolske ustanove prihvataju zainteresovane uenike iz susjednih Opdina. Ukupan broj uenika upisanih u srednje kole tokom perioda 2003 2012. godine prikazan je u tabeli broj 31.

5.3

.

Po

dru

na

ko

la K

ulja

n

35

4

78

84

2

0

57

6

6

JU O

GR

A

AN

ICA

IV

INIC

E

48

9

21

23

,29

19

59

20

00

12

54

,6

28

8

40

00

67

Documents

PP Zivinice - Prostorna Osnova